יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד/מאָדערנער אויסלייג

יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד
Еврейские народные песни в России
מחברים:	ס. מ. גינזבורג פּ. ס. מאַרעק
אויסגאַבע:	פּעטערבורג, 1901
פאַרלאַג:	וואָסכאָד
סקאַנירטע ווערסיע אין Internet Archive:	evreskiianarodn00maregoog
די צאָל זייטן:	329
אינהאַלט:	זע אונטן
זע אין אָריגינעלן אויסלייג

Еврейские

НАРОДНЫЕ ПЕСНИ

в России.

СОБРАНЫ и ИЗДАНЫ

ПОД РЕДАКЦИЕЙ и С ВВЕДЕНИЕМ

C. М. ГИНЗБУРГА И П. C. МАРЕКА.

---

С приложением библиографического указателя сборников песен на разговорно-еврейском языке, имеющихся в Азиатском музее Императорской Академии наук.

составл. С. Е. ВИНЕРОМ.

---

Издание редакции „ВОСХОДА“.

---

С.-ПЕТЕРБУРГ.

1901 г.

↤ II

Дозволено цензурою. С.-Петербург, 15 сентября—4 декабря 1900 г.

Текст песен печатан в типографии Л. Л. Маца, Вильна, Завальная ул., Д. Вендорфа.

Введение и обложка — в типографии А.Е. Ландау, С.-Петербург, Площадь Б. Театра, 2.

↤ III

”Die innere Geschichte eines Volkes ist

in seinen Liedern enthalten“.

Jellinek.

Едва-ли есть надобность в настоящее время распространяться о важном значении народных песен для изучение духовной жизни, быта и истории всякого народа. Велика была заслуга Гердера, который своими „Stimmen der Völker“ указал на народную поэзию, как на важнейший источник для уразумение народной психики. Отражая собою в безхитростной форме представление, взгляды, воспоминание и чаяние того или другого народа, его повседневный обиход и отношение к окружающим его явлением, народная песнь вводит нас в интимный мир народной жизни и представляет собою ценный материал как для историка, так и для этнографа. Идеи, легшие в основание известного труда Гердера, возымели глубокое влияние на развитие интереса к изучению поэтического творчества разных народов. Сознанием важности этой задачи вызваны многочисленные труды по собиранию произведений народного творчества, монографии и исследование в этой области, которые находим в любой из европейских литератур. Усиление интереса в этом направлении в последнее время замечается в частности и среди западно-европейских евреев. Возникшее несколько лет назад в Гамбурге, но инициативе раввина д-ра М. Грюнвальда, „Общество еврейской этнографии“ („Gesellschaft für jüdische Volkskunde“) поставило одной из своих целей — собирание еврейских поговорок, песен, сказок и др. народных произведений; та же задача входит в программу „Gesellschaft für Sammlung u. Konservierung von Kunst-u. historischen Denkmälern des Judentums“ (в Вене). В „Mitteilungen“, периодически выпускаемых первым из названных Обществ, а отчасти также в посвященном фольклору журнале „Urquell“ находим не мало любопытного материала из области народного творчества евреев, преимущественно в Германии. Некоторые материалы того же рода опубликованы в последние годы относительно евреев Галиции ¹⁾ и даже Турции ²⁾.

1) В. Segel: „Materyaly do etnografii zydow wschodnio-galicyiskich“ („Zbior wiadomosci do antropologii Krajowej“, vol. XVII).

2) Abraham Danon: „Recueil de romances judéo-espagnoles chantées en Turquie“ („Revue des études juives“ 1896— 97 № 63 — 66).

Значительно отстала в этом отношении еврейская литература в России. За исключением труда г. М. Спектора, заключающего в IV ↱ себе богатую коллекцию пословиц ¹⁾, она не может указать ни одной попытки серьезного, систематического собирания произведений нашего народного творчества, в том числе также и песенного. Народные песни русских евреев — область почти совершенно непочатая в нашей литературе и слишком мало доселе останавливавшая на себе ее внимание. Пренебрежение к ней доходило у нас до того, что в литературе даже встречаемся с категорическим утверждением, будто народных песен у нас вообще не существует. „Песен, употребляемых народом при увеселительных случаях (т. е. песен нерелигиозного содержание) — читаем мы в одном сочинении по этнографии русских евреев — при всей склонности евреев к пению, у них нет . ... а имеются только синагогальные песни, знакомые почти каждому еврею“ ²⁾. С правильностью такого взгляда нельзя согласиться уже а priori: трудно допустить, чтобы у пятимиллионного население, сосредоточенного в относительно небольшом районе жительства, обладающего общим разговорным наречием, поставленного в своеобразные бытовые условие, притом почти поголовно грамотного и одаренного значительною музыкальностью, — чтобы у такой группы населения совершенно отсутствовали народные песни светского содержание. Но и помимо соображений теоретического свойства, подобное утверждение противоречит повседневной действительности; достаточно хотя бы некоторого знакомства с жизнью еврейской провинции, чтобы знать, что народная песнь — явление весьма распространенное в нашем быту.

Следует, впрочем, заметить, что в нашей литературе делались указание на значение наших народных песен и желательность их собирание. Насколько нам известно, впервые обратил внимание на этот предмет покойный И. Г. Оршанский, в одной из своих ранних статей ³⁾. Весьма характерно для идей, господствовавших в тогдашней русско-еврейской литературе, то обстоятельство, что необходимость собирание наших народных песен мотивируется молодым Оршанским преимущество соображениями апологетического характера; в изучении произведений еврейского народного творчества усматривалось, главным образом, средство для борьбы к предубеждениями о могуществе евреев, их богатстве, нравственных свойствах и т. п. ⁴⁾. Более широкую постановку вопроса находим в V ↱ статье г. И. Лернера ¹⁾; автор видит в нашей народной поэзии ценный источник для изучение еврейской народности, быта и духовных свойств нашей массы и иллюстрирует высказываемые им суждение примерами из еврейских песен. Отметим также статью д-ра С. Рапопорта по тому же вопросу, появившуюся недавно в одном еврейском сборнике ²⁾.

1) יידישע שפּריכווערטער“ (Варшава 1888 —89 гг.).

2) М. Берлин: „Очерк этнографии еврейского народонаселение в России“, стр. 78 (СПб. 1861 г.).

3) „Простонародные песни русских евреев“ („Евреи в России“, стр. 391—401).

4) „Поэзия народа, больше чем все другие упомянутые нами источники, пригодна для достижение означенной цели (т. е. для реабилитации) ... Знакомство с простонародными песнями русских евреев действительнее, чем всевозможные красноречивые апологии, может изменить во многом вкоренившиеся в уме русского предубеждение относительно евреев“. — “ Я считаю эти песни (т. е. песни бытового содержание) важнейшими во-первых по их эстетическому достоинству, но главным образом по важности тех выводов, которые они дают нам для суждение о быте еврейском ... Бытовые песни евреев очень часто переполнены жалобами на стесненное экономическое положение. Они поэтому могут служить хорошим опровержением упомянутых нами возгласов о непомерных богатствах, будто бы накопляемых евреями“. — „Стоит послушать несколько таких (т. е. семейных) песен, чтоб убедиться в том, что еврейские сердца не чужды благородных чувств любви, самоотвержение, ревности и т. п. качеств“ (loc. cit. стр. 394, 395, 399 и passim).

Переходя к рассмотрению того, что доселе сделано в смысле собирание наших народных песен, приходится констатировать крайнюю незначительность результатов, достигнутых в этом отношении. Изданный Г. Дальманом сборник „Jüdisch-deutsche Volkslieder aus Galizien und Russland“ ³⁾, при всей заманчивости своего заглавие, имеет лишь весьма отдаленное отношение к интересующему нас предмету; он заключает 17 песен, представляющих собою произведение некоторых известных поэтов-жаргонистов (А. Гольдфадена, С. Бернштейна, И. Линецкого, Э. Цунзера и др.). Большинство этих песен, действительно, пользуются значительною популярностью среди еврейского население. Но будучи интересен для ознакомление с тем, что распевается еврейскою массою, сборник Дальмана не характеризует собою нашего народного песенного творчества. К области последнего принадлежат песни, приведенные для примера — по большей части в отрывках — в упомянутом выше очерке г. Лернера, а также в статье г. Л. Винера „Popular Poetry of the Russian Jews“, напечатанной в одном из американских журналов ⁴⁾. Г. Винером недавно также напечатана коллекция детских песен ⁵⁾, г. Л. Перецом — несколько песен бытового содержание ⁶⁾. Д-ром С. Вайсенбергом обнародован недавно десяток песен южно-русских евреев ⁷⁾. Этим немногим, да несколькими отрывками, случайно попавшими в заграничные издание ⁸⁾, почти исчерпывается VI ↱ опубликованный до сих пор песенный материал. Между тем время идет, песни старинного происхождение все более вытесняются новыми песнями, слагающимися под влиянием изменившихся бытовых условий ¹⁾. Живой материал, отражающий собою взгляды народа на ту или другую из пережитых им эпох, грозит безвозвратным исчезновением, если он не будет своевременно зарегистрирован.

1) ”די יידישע מוזע“ (сборник „דער הויז-פריינד“ т. II стр. 182 — 198).

2) „ממזרח וממערב“) „לתכונת שירי עמנו“ т. IV, стр. 127— 132).

3) 2-ое изд. Berlin 1891. („Schriften des Institutum Iudaicum“, № 12).

4) „Americana Germanica“ 1898 vol. II № 2 стр. 33 и след. Большинство помещенных здесь песен перепечатаны в недавно вышедшей книге того же автора „The History of Jiddish literature etc.“ стр. 53 и след. (New-York. 1899).

5) „Aus der russisch-jüdischen Kinderstube“, в „Mitteilungen der Gesellschaft für jüdische Volkskunde“, II стр. 40—49.

6) В „Urquell“ 1898 г. vol. II стр. 27—29.

7) „Beiträge zur Volkskunde der Juden“ („Globus“ 1900 г. т. LXXVII, № 8).

8) См., напр., „Mitteil. d. Gesellschaft für jüd. Volkskunde“ 1899 г. т. II стр. 125—126.

С давних пор интересуясь собиранием наших народных песен, мы не могли не находить, что разрозненными усилиями отдельных лиц в этой области могут быть достигнуты лишь незначительные результаты. Нам представлялось необходимым привлечь к делу собирание наших народных песен внимание общества: чем шире круг лиц, которые приняли бы участие в этой работе, тем полнее и разнообразнее был бы материал, который удалось бы зарегистрировать. В этих видах нами напечатано было, в начале 1898 г., в еврейских газетах ²⁾ воззвание, содержавшее в себе просьбу, обращенную по всем близко стоящим к нашей массе лицам — о записывании и сообщении нам распеваемых в их местах жаргонных народных песен. При этом нами было указано, что особенно важным представлялось бы содействие со стороны интеллигентов, живущих в глухих, удаленных от крупных центров, пунктах черты еврейской оседлости, где еще сохранились и старинные условие жизни, и старинные мотивы. Нам верилось, что призыв наш не останется без отклика; мы полагали, что если заметно усиливающееся в последние годы в еврейском обществе стремление к национальному самопознанию делает своевременным подобное начинание, то оно же вместе с тем должно обеспечить необходимое для осуществление этого дела сочувствие и активное содействие со стороны значительного круга лиц.

1) Явление — обычное для народных песен вообще. Примеры „частушек“, „трясогузок“, „вертушек“ и т. и. произведений новейшего происхождение, заметно вытесняющих старинные русские народные песни, см. в любопытной статье г. А. Раздольского „Новые песни (о перевороте в народной поэзии)“ „Образование“ 1900 г., № 7—8 стр. 40—48.

2) „Гамелиц“ № 58, „Хроника Восхода“ № II, „Гацефира“ № 71; воззвание наше перепечатано было в некоторых заграничных еврейских изданиях.

С удовольствием можем констатировать, что ожидание эти нас не обманули. Благодаря помещенному в газетах воззванию, а также отдельным обращением к лицам, на сочувствие которых мы имели основание рассчитывать, мы обрели в целом ряде городов и местечек деятельных сотрудников, любезно доставлявших нам (и продолжающих доставлять) свои сообщение. В частности, не можем не отметить особенного содействие, которое нам оказано было со стороны провинциальных учителей и сионистских деятелей. Некоторыми из наших корреспондентов — в особенности гг. Д. Г. Гальперном, VII ↱ Б. М. Касселем и А. Д. Пиком, М. 3. Левиным, А. Рейзиным и др. — были записаны и доставлены значительные и весьма разнообразные коллекции песен. Встреченное нам содействие становится тем более ценным, если принять во внимание те значительные затруднение, с которыми приходится сталкиваться при собирании и записывании песен. Кому случалось этим заниматься, тот знает, — как мало значение люди из массы придают распеваемым ими песням, и как неохотно они делятся своими познаниями в этой области с посторонними лицами, в обыкновенных случаях стоящими вдали от народа. Сплошь и рядом просьба, обращаемая к простолюдину — продиктовать какую-либо знакомую ему песню — вызывает в нем недоумение; обычные в таких случаях объяснение обыкновенно его не удовлетворяют; он склонен предполагать или праздное любопытство со стороны собирателя, или даже какие-либо затаенные цели, возбуждающие в нем недоверие и скрытность. Требуется много любви к делу и такта, чтобы преодолеть эти неизбежные затруднение.

Накопившийся обширный материал подвергнут был нами тщательному разбору и проверке. Путем сравнение текста с находившейся в нашем распоряжении значительною коллекциею печатных жаргонных песенников и других изданий этого рода исключено было из нашего материала немало песен, правда, весьма распространенных среди нашей массы, но представляющих собою произведение новейшего литературного или „бадхонского“ ¹⁾ творчества. Сверх того, подвергнуты были исключению те песни, которые чрезмерною литературностью формы, замысловатостью содержание или по другим каким-либо основанием возбуждали сомнение относительно принадлежности их к категории народных. При этом считаем нужным оговориться, что вряд-ли нам удалось совершенно избегнуть недосмотров, — за указание которых заранее приносим благодарность. За выделением этих частей, тем не менее получился значительный по своему составу материал, часть которого вошла в публикуемый ныне том.

1) См. ниже, отр. ХII.

Настоящее издание заключает в себе 376 №№ песен. Применительно к классификации, принятой в некоторых аналогичных сборниках, материал расположен нами по следующим 11-ти рубрикам: I песни религиозно-духовного, национального содержание и праздничные (№№ 1—41), II песни исторического содержание (№№ 42—59) III колыбельные (№№ 60—83), IV детские и школьные (№№ 84—133), V любовные (№№ 134—235), VI песни о женихе и невесте (№№ 236—253), VII свадебные (№№ 254—263), ѴIII семейные (№№ 264—302), IX бытовые (№№ 303—330), X солдатские (№№ 331—348) и XI разные (№№ 349—376). Необходимо, впрочем, отметить, что группировка VIII ↱ эта, по свойству материала, не может претендовать на строгую выдержанность, ибо нередко песня, относимая к одной рубрике, по своему содержанию соприкасается с другою какою-либо рубрикою; так напр., некоторые из солдатских песен могут быть отнесены к отделу любовных, поскольку они содержат в себе жалобы на невольную разлуку с возлюбленною, и т. п. В некоторых случаях нами даны имевшиеся в нашем распоряжении отрывки песен — в том предположении, что недостающий текст мог бы быть впоследствии пополнен другими собирателями. Варианты указаны в подстрочных примечаниях, некоторые же, более характерные, помещены целиком в тексте.

Материал напечатан в виде двух параллельных текстов: основного, на разговорно-еврейском языке и транскрипции его латинскими литерами. Некоторые песни исторического содержание снабжены необходимыми пояснительными примечаниями. При каждой песне обозначены фамилии лиц, ее доставивших, и название местности, где она распевается и записана. Лишь в некоторых исключительных случаях пришлось ограничиться указанием местожительства лица, доставившего песню. Транскрипция — фонетическая, и в основу ее положено обычное у литовских евреев произношение. Этим вызваны отступление от правописание немецких, русских, еврейских, польских, литовских и др. иноязычных слов, встречающихся в тексте песен. Следует заметить, что еі, там где оно соответствует еврейскому חולם (напр. в слове Теіге) произносится, как среднее между эй и ой; au (напр., в слове Haus) приближается к звуку ой, y соответствует русскому ы. Что касается согласных, то д в конце слова по произношению часто приближается к t, ż соответствует русскому ж, s’ch произносится раздельно (т. е. как сх) ¹⁾.

Полагая, что мелодия составляет существенный элемент песни и вполне разделяя те указание, которые по этому поводу были по нашему адресу высказаны в печати ²⁾, мы старались обеспечить, по мере возможности, музыкальную запись песен. К части публикуемых здесь песен нам удалось получить ноты. Приносим искреннюю благодарность г. Ю. Д. Энгелю за ценное содействие, оказанное им нам в этом деле. К сожалению, от первоначального предположение — включить нотный материал в настоящее издание нам пришлось отказаться, в виду встретившихся к тому препятствий типографского свойства. Впрочем, мы надеемся выпустить его в непродолжительном времени отдельным изданием.

1) Так как сборник печатался в провинциальной типографии и мы не имели возможности лично вести корректуру, то в текст, к сожалению, вкрались многочисленные опечатки; покорнейше просим читателей предварительно исправить таковые, по приложенному указателю.

2) „Еще о народных песнях евреев“ г. И. Липаева („Хроника Восхода“ 1898 г. № 13), „שירי עם“ г. П. Минковского (журн. „השלח“ 1899 г. кн. I, стр. 10, III, стр. 216), „Старые вопросы и новые задачи“ г. Л. Винца (“Восход“ 1898 г, кн. X стр. 2) и др.

IX ↦

Считаем приятным долгом выразить глубокую, живейшую признательность всем уважаемым сотрудникам нашим за их внимание и серьезное содействие, благодаря которому оказалось возможным осуществить настоящее издание. Вместе с тем обращаемся за ним и всем вообще лицам, близко стоящим к еврейской массе, с покорнейшею просьбою о дальнейшем доставлении песенного материала (а также народных сказок. заговоров, заклинаний и т. п.) ¹⁾.

В приложении к настоящему сборнику помещен составленный известным библиографом, г. C. Е. Винером, указатель сборников песен, имеющихся в Азиатском музее Академии наук. Приносим искреннюю благодарность г. Винеру, любезно предоставившему в наше распоряжение этот библиографический этюд, весьма ценный для интересующихся народною еврейскою литературою.

Предлагая вниманию читателей настоящее издание, представляющее собою совокупный труд свыше 50 лиц ²⁾, мы далеки от мысли считать его свободным от недочетов и упущений, — тем более неизбежных в виду новизны и сложности дела. Если наше начинание вызовет интерес к еврейскому народному творчеству и дальнейшие труды в этой области, мы сочтем свою задачу достигнутою.

---

Есть еврейское поверье. Всякий раз, когда ребенок появляется на свет Божий, ангел награждает его щелчком в верхнюю губу, и ошеломленный новорожденный сразу теряет все свои воспоминание об утробной жизни.

1) Сообщение просим присылать по одному из следующих адресов: C. М. Гинзбургу, С.-Петербург, Английский проспект, 12, или П. С. Мареку, Москва, Верхние торговые ряды, № 89—145.

2) В доставлении материала, вошедшего в этот том, принимали участие: С. И. Абельман (Москва), М. Ш. Берлянд, (Зиньков, Подольск. г.), А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск. г.), Т. М. Брамсон (Ковна), Д. Г. Гальперн (Виндава, Курляндск. г.), О. Гехт (Жлобин, Могилевск. г.), г-жа Б. Б. Гинзбург (С.-Петербург), И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херсонск. г.),г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. г.), Л. Гросглик (Варшава), C. М. Дубнов (Одесса), С. Жвиф (Одесса), M. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. г.), А. Д. Идельсон (Москва), г-жа Б. Иоффе (Москва), М. Г. Каган (Гомель), Б. М. Кассель (Рига), М. П. Коген (Шаргород, Подольск. г.), А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. г.), д-р M. Л. Крепс (Николаев), Е. Левенштам (кол. Львово, Херсонск. г.), М. З. Левин (Одесса), Левитан (Шавли, Ковенск. г.), г-жа М. Я. Лившиц (Минск), А. Л. Лион (Бендеры, Бессарабск. г.), Д. И. Маггид (С.-Петербург), г-жа Р. И. Маймон (С.-Петербург), С. Нейгаузен (Волковышки, Сувалкск. г.), Ю. М. Нейфах (Минск), И. Ю. Нейфах (Минск), Е. Нурок (Туккум, Курляндск. г.), Г. Г. Перлов (Вороновица, Подольск. г.), Л. Д. Пик (Вильна), А. Я. Портной (Глуск, Минск. г.), Л. А. Рабинович (С. Петербург), И. Л. Раввинский (Кривой Рог, Херсонск. г.), А. Рейзин (Минск), Т. В. Ротенберг (Ромны, Полтавск. г.), М. Д. Рывкин (С.-Петербург), С. И. Савельсон (С.-Петербург), A. С. Таненбаум (С.-Петербург), И. Н. Тирхентуб (Москва), Ш. Финкельштейн (Жлобин, Могилевск. г.), A. А. Чигиринский (Киев), М. Шалыт (Орша, Могилевск. г.), д-р М. Шварц (Ковна), Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынск. г.), Л. Эйдинов (Орша), В. Юсин (Керчь) и др.

X ↦

Если переход народа после острого исторического кризиса к новой стадии культурной жизни есть тоже своего рода рождение, то, кажется, ни один народ не избег при этом некоторого щелчка забвение. По мере того, как старый строй, расшатанный беспощадной логикой новых условий, теряет внутренний смысл и право на существование, из памяти народа изглаживается и все то, в чем внешним образом проявлялся этот строй — обычаи, сказание, песни и проч. При известных условиях, — когда народ идет вперед гигантскими шагами, — достаточно бывает незначительного промежутка времени для того, чтобы многие стороны прежнего быта представлялись нам загадкой.

Подобную смену одного миросозерцание другим с особенной быстротой пережили русские евреи. Уже теперь, по прошествии каких нибудь 30—40 лет, духовный образ ближайшего предка оставил в памяти значительной части молодого поколение тот же след, что смутный сон, полузабытый наяву. Жизнь обновилась во всех ее проявлениях, и только местами, где старое русло было глубже, еще заметны стоячие воды, свидетельствующие о прежнем течении. Это, именно, обстоятельство и побудило нас, пока еще не поздно, зарегистрировать своеобразный материал, в котором сам народ является своим историком, бытописателем. Оставляя пока в стороне ту отрасль народного творчества, которая выражается в сказках, мистериях, заклинаниях и проч., мы обратим наше внимание на другую часть имеющегося у нас материала — на песни, народом и для народа созданные.

Песня стара, как и язык, и если когда-либо исследователь определит время и процесс распространение в еврейском обиходе испорченной немецкой разговорной речи, то этим самим он разрешит вопрос о времени возникновение жаргонной народной песни. Мы ограничимся только указанием, что многие из этих песен, как по языку, так и по содержанию, носят на себе следы несомненной старины.

Когда просматриваешь рукописный песенник современной девицы черты оседлости, поневоле поражаешься почти полным отсутствием народной песни: везде Гольдфаден, Цунзер, М. Гордон и другие более или менее известные поэты, и поверхностный наблюдатель мог бы сделать вывод, что народное творчество иссякает и вытесняется искусственной песней. Но стоит только опуститься ниже на одну ступень и прислушаться к жалобным мотивам той части еврейской массы, которая еще не привыкла сковывать свои чувства писанными источниками, чтобы убедиться, что и в наше время народ продолжает свою стихотворную летопись, и что заимствование искусственной песни не мешает самостоятельному творчеству. Можно только сказать, что за последние 30—40 лет сфера того, что вообще поет народ, значительно расширилась вследствие того, что жаргон XI ↱ стал языком многих поэтов. Почти до 2-ой половины 19 в. еврейский автор только думал на разговорном языке, писать же на нем он считал ниже своего достоинства. И поэт, и прозаик — оба предпочитали древний язык Св. Писание. Казалось, язык этот налагал печать святости и на автора: стоит только просмотреть обильную, но бедную поэтическую литературу эпохи, предшествовавшей Л.O. Гордону, чтобы убедиться, как неохотно поэт снисходил к будничным вопросам жизни. Не тут место распространяться о причинах, вызвавших подобное равнодушное отношение к вопросам дня. Скажем лишь вкратце, что позже — с воцарением Александра II, — когда внешние условие существование еврейского народа значительно изменились, поэт стал ближе к родной среде, и язык Библии заговорил и о земных интересах. В это же время в умы интеллигенции проникает давно, давно витавшее в воздухе сознание, что разговорный язык может служить могучим орудием в деле просвещение массы ¹⁾. И вот, одновременно с расширением гражданских прав самих евреев, в литературе последних начинает проявляться аналогичная тенденция: плебейский жаргон постепенно отвоевывает себе право существование рядом с родовитым языком пророков.

Не то было до второй половины XIX столетие. Если жаргон, начиная с 17-го века, и фигурировал изредка, как книжный язык, то это имело место исключительно в так называемой, „бабьей“ литературе: не для мужчины печатались эти популярные молитвенники, религиозные чтение, заимствованные сказки и басни нравоучительного содержание. Исключите из каталога жаргонной литературы все, что написано за последнее полустолетие, и на долю всей обширной предшествовавшей эпохи вы получите несколько десятков названий неоригинальных произведений, из которых одна часть окажется компиляцией, другая же — переводом с древне-еврейского или иностранных языков ²⁾. В частности, что касается жаргонной поэзии, то в этой области авторская инициатива совершенно отсутствовала; единственным автором в то время был сам народ, а едиственной книгой — народная память.

1) I. Тарнополь: „Опыт современной и осмотрит. реформы“. Одесса 1868 г. стр. 86—87. (Книга написана в 1858 г.).

2) См. „שפתי ישנים“ — библиографич. словарь, составленный в 1680 г.; 2-ое изд. с дополнениями в 1806 г.; в рубрике книг на немецком жаргоне упоминаются, помимо молитвенников, Св. Писание и т. под. произведений, также сказки о „Бове-королевиче“, „Семи мудрецах“ и друг. средневековые рассказы из области фантазии и морали. Что еврейские женщины были знакомы с этой литературой, видно из мемуаров Glückel von Hammeln (1645—1719), изданных покойным проф. Д. Кауфманном в 1896 г. (Берлин).

Было бы, однако, несправедливо обойти молчанием одного типичного еврейского поэта, если только можно называть поэтом того, XII ↱ кому дано в удел создавать рифмы, но не образы, согретые чувством, проникнутые мыслью. Речь идет о барде свадебных пиршеств — о „бадхоне“. Не одну слезу, не одну улыбку вызывал у слушателей этот платный ремесленник стиха, но игра чувствами определялась не теплотою и не глубиною содержание, а настроением самой публики. Когда повязка спускалась на глаза невесты и напоминала присутствующим, что — как поется в одной песне — „еще одна минута, и — хорошо-ли, плохо-ли — не будет уже возврата“, в этот решительный момент слезы напрашивались и без напутственных слов бадхона. Точно также в самый разгар веселие, когда настроение и без того приподнято, достаточно было одного удачного стиха, чтобы повысить душевный строй общества еще на одну нотку. Да и сам народ не высоко ценил своего певца: в социальной иерархии бадхону отводилось одно из наименее почетных мест, а для процесса его творчества народная терминология не нашла другого выражение, как „говорить рифмы“ (sogen Grammen). Для иллюстрации этой исключительной погони за рифмой, народ еще в наше время приводит образцы бадхонской поэзии, образцы, несколько поддельные, может быть, по форме, но не по содержанию. Так, во время свадебной трапезы, когда начиналась раздача подарков новобрачным, бадхон выкрикивал поименно щедрых гостей, сопровождая каждое имя соответствующим стихом. И вот народ влагает в уста своему певцу следующее классическое двустишие:

Nit kein Stamp, nor a Steissl,

M’ruft aus die Kales a Vetter Reb Meiss’l.

Не лучший отзыв о поэтическом даре бадхона дал в своей автобиографии один из еврейских авторов, описавший свадьбу начала 19-го века: приводимые им для примера несколько строф по своему достоинству вполне конкурируют с приведенным выше образцом ¹⁾.

В печатной литературе бадхон не оставил никаких следов. Он „говорил рифмы“ экспромтом, соображаясь с случаем, и, подобно своему собрату по ремеслу — кобзарю, обыкновенно сочинял не только слова, но и музыку к ним.

1) M. А. Гинцбург: „אביעזר“ стр. 71.

Чтобы покончить с отдельными лицами, имевшими то или другое отношение к народной поэзии, мы уделим несколько строк и близкому родственнику бадхона — шуту-актеру. „Лихорадка не болезнь, а Пурим — не праздник“ — гласит поговорка, на деле же ни один праздник не был обставлен такой богатой программой развлечений, как этот. Помимо пирушки и подарков, к празднику Пурим были приурочены драматические представление, в которых участвовали актеры-любители. Ставились мистерии, преимущественно XIII ↱ ”Артаксерксово действо“ (Achaschweros-spiel), как более соответствующее злобе дня. Порою представление происходило в особом помещении, и тогда, конечно, устраивалась сцена, обращалось некоторое внимание на декоративную часть, а актеры разыгрывали все „действо“ с начала до конца, более или менее придерживаясь рукописного или печатного текста ¹⁾. Но чаще всего случалось, что актеры небольшими группами бродили по обывательским домам и представляли лишь отдельные эпизоды любимых пьес. Вот в этом-то случае дело не обходилось без вольных вставок и отступлений, и личному творчеству давался широкий простор. Порою актерская вставка не имела никакого отношение к содержанию пьесы, а являлась вступительным или заключительным обращением к слушателям — обращением, с сильным оттенком попрошайничества. Вот образец вступительного стиха:

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!

Weisst ihr, wos Purim batait?

Purim batait, m’soll teiln oreme — Lait ²⁾.

Или следующий стих, которым актер заключал свою игру:

Haint is Purim, morgen is aus, —

Git mir a Groschn un warft mich araus! ³⁾.

Как актер (Purim-spieler), так и бадхон были сынами своего народа, и, если мы несколько остановились на этих двух типичных поэтах, то только потому, что их влияние довольно ясно проглядывает в некоторых чисто-народных песнях. —

Хотя, как указано было выше, до 2-ой половины XIX в. исключительным творцом и хранителем жаргонной песни являлся сам народ, но не все слои последнего играли в этом отношении одинаковую роль. Как это замечается и у прочих народов, так и у евреев процесс творчества был интенсивнее в низших социальных классах, чем в высших: женщины, дети, рабочий люд, солдаты и прочая младшая братия — вот сфера, где зарождалась и сохранялась песня. Этим обстоятельством отчасти и объясняется факт преобладание в народной поэзии мотивов из жизни униженных и оскорбленных. Каждый народ поет так, как живет. Если это положение верно, то еврейская песня станет нам более понятна, если мы сопоставим ее с еврейской действительностью. Проследить вкратце жизнь в песне и песню в жизни — вот наша задача при дальнейшем изложении.

1) В имеющихся у нас отрывках „אחשורוש-שפיל“ (печатано в 1718 г.) даются подробные указание относительно устройства сцены и декорации. Сама драма написана рифмованной прозой. Хотя на 1-ой странице сказано, что драма составлена на основании „Ялкута“ и разных „Мидрашим“, но по содержанию она в главных своих частях представляет перевод с немецкого оригинала.

2) Счастливый вам Пурим, дорогие мои господа! Знаете-ли, что такое Пурим? Пурим означает, что не следует забывать бедных.

3) Сегодня Пурим, а завтра его уж нет; подайте мне грош и выпроводите меня прочь.

XIV ↦

”Благословен еси, Господи, что не сотворил меня женщиной“. Так гласит одна из молитв, которую мужчина повторяет каждое утро. Женщина же, вполне мирясь с своим положением, заменяет соответствующее место молитвы другим, более скромным текстом: „Благословен Господь, что сотворил меня по воле Своей“. Но слишком смел был бы тот, кто на основании слов молитвы сделал бы вывод, что взгляд на женщину, как на низшее существо, был преобладающим и в еврейской жизни. Преимущество одного пола перед другим сказывалось больше в религиозно-обрядовой сфере, чем в обыденной семейной среде. Почти до второй половины XIX века религия не только теоретически, но и фактически проникала во все уголки жизни польско-литовских евреев. В этом теократическом обществе цена человека определялась прежде всего степенью его религиозного совершенства. Вся совокупность предписаний и обрядов падала главным образом на мужчину, а богословская эрудиция была его исключительной монополией. И вот, в зачет за его религиозные обязанности, мужчине отведено было первое место в иерархии полов. Но первенство это признавалось за ним не в смысле деспотической власти мужа и отца, а лишь умственного и духовного превосходства. Если ко всему вышесказанному прибавим роль мужчины, как рабочей силы, как экономической основы семьи, то мы поймем, почему уже в самый момент рождение мальчик считался наиболее желанным гостем. Когда мать, склонившись над колыбелью, убаюкивала своего ребенка, песня ее отличалась наибольшей содержательностью, если в этой колыбели лежал сын. Под звуки монотонной мелодии пророчица сулила своему любимцу в будущем все, что считалось идеалом счастья в настоящем. И это предстоящее счастье сына выражалось не столько в материальных благах, сколько в богословской учености и безусловной преданности своей вере. Почти все наиболее старинные колыбельные песни проникнуты этим идеальным мотивом. В одном месте мать унимает своего сына следующим доводом: „Ведь, когда вырастешь, ты будешь столпом науки; твоей славой ты прославишь и родителей; подобает ли тебе пищать и плакать?“ ¹⁾ — В других песнях мать повторяет эту тему на другие лады. „Мой сын будет изучать Тору, а Тора — самый дорогой товар“. Или: „Сынок уродится на славу и будет в состоянии разрешать спорные религиозные вопросы“ ²⁾. Порой песня делает экскурсию и в загробную жизнь, перенося и туда земные взгляды на человеческое совершенство. „Отец не научил сына всему, что Бог велит, и вот на том свете такого отца будут жарить на огне. Ты-ж, родимый, своим праведным заступничеством извлечешь своего отца из ада“ ³⁾. Далее в том же духе: „Настанет для меня время отправиться на XV ↱ тот свет, и двери рая будут открыты. Ты, мой сын, старайся быть богобоязненным и добрым, и тогда на том свете скажут: „дайте место в раю матери праведника!“ ¹⁾.

1) № 63.

2) № 64.

3) № 65.

Не так пелось у изголовья дочери: от последней не ожидали ни земной славы, ни загробного заступничества. Вся задача женского воспитание сводилась к тому, чтобы создать добрую жену, любящую мать, экономную хозяйку. Колыбельная песня сулила счастье и женщине, но это было не счастье, приобретаемое личными качествами и усилиями, а счастье, отраженное от родителей или мужа ²⁾: женщина рассматривалась не как самостоятельная величина, а как дочь такого-то, или жена такого-то. Непрошеная гостья при рождении, она уже с малолетства получала для руководства формулу обязанностей, сжато, но ясно выраженных в предназначенной для детского возраста молитве: „Буду исполнять все, что Бог велит, что отец и мать велят, что все добрые и богобоязненные люди велят“. Об образовании женщины, об ее умственном развитии заботились слишком мало: для тех немногих, которые посещали школу (хедер), пределом знание служило чтение и, в исключительных случаях, письмо на жаргоне. Образование заменялось домашним воспитанием, а школа уступала место кухне и хозяйству. Совершенную противоположность по обширности программы представляло образование мужчины. Можно только удивляться быстроте, с которой мальчик переходил без порядка и последовательности от низшей стадии знание к высшей. Оставаясь верной жизни, народная песня обозначает эту бессистемность словами „учиться по порядку“ ³⁾ (lernen k’sseider). Пяти или шести лет мальчик поступал в хедер, в восьмилетнем возрасте он нередко изучал уже Талмуд с его диалектическими тонкостями, а на 13-м году, при наступлении религиозного совершеннолетие, он уже „говорил проповедь“ (sogen а Drosche). Но, если школа искусственно старалась привить своим питомцам преждевременную серьезность и раннюю ученость, то возраст все же брал свое. Чтобы убедиться в этом, стоит лишь обратить внимание на многочисленные песни и прибаутки, созданные фантазией детства и школьного периода. В этом юном творчестве в большинстве случаев нет ни содержание, ни смысла, и только часто встречающиеся древне-еврейские слова и цитаты свидетельствуют, что мы имеем дело не с первым лепетом ребенка, а со школьником, давно прошедшим начальные азы. Конечно, общее правило не бывает без исключений. Между прочим следует отметить и некоторые хотя и бессвязные стихи, но первоначальный текст которых когда-то, по-видимому, служил мнемоническим приемом для заучивание древне-еврейских слов ⁴⁾.

1) Ibid.

2) № 67.

3) См. напр. № 62

4) №№ 122 — 123.

XVI ↦

Хедер служил преддверием к высшему образованию, а последнее давало возможность занять почетное, привилегированное положение в обществе — в виде-ли раввина, или же в виде ученого талмудиста. Больше ста лет тому назад Соломон Маймон классифицировал польско-литовских евреев на 3 группы: „на неученых, на ученых, которые делают свою ученость промыслом, и на ученых, которые посвящают себя науке, не занимаясь никакой профессией и живя на счет промышленных классов“ ¹⁾. Эта классификация не теряла своего жизненного смысла вплоть до второй половины 19-го века. В то время как ученый занимал в обществе первое место, задавая всем тон, неученый ценился лишь в зависимости от его материальных средств. „Если не знание (Тора), если не деньги — поется в одной песне — то для чего существует свет?“

Nit kein Teire, nit kein Geld —

Wos-se teig gor die Welt? ²⁾.

И, — это покажется странным, — стремление к знанию было у евреев сильнее, чем погоня за деньгами. Стать ученым — было заветной мечтой еврейского юноши, если только позволяли способности и обстоятельства. За то ученость была главной статьей, которая вписывалась в актив каждого молодого человека, при вступлении его в практическую жизнь. Первая практическая задача, предстоявшая каждому еврею, заключалась в браке. Взгляды, надежды и опасение, предшествовавшие и сопутствовавшие моменту вступление в брачное сожитие, нашли себе полное выражение в целом ряде народных песен. Ученый жених имел преимущество перед всеми прочими претендентами. „Богатый купец, арендатор, или промышленник — говорит тот же Соломон Маймон — употребляет всевозможные усилие, чтобы приобрести зятя — хорошего талмудиста“ ³⁾. Песня повторяет эти слова на разные лады. „Сижу я на камне и плачу: все девицы становятся невестами, а для меня все еще нет суженого“ — так жалуется дочь. Отец спрашивает ее: „Не дать-ли тебе в мужья сапожника?“ „Нет! — отвечает дочь — я не дочь сапожника, не могу быть и женой сапожника!“ Отец предлагает целый ряд других женихов, но все напрасно. Только напоследок, когда он сулит ей в мужья раввина, она с радостью восклицает: „Вот это мне по вкусу!“ ⁴⁾. В другой песне невеста мечтает о женихе „с черными волосами, с голубыми очами, который был бы горазд в Торе и, изучив последнюю, продолжал бы все таки свои научные занятие и денно, и нощно“ ⁵⁾. Но „черные волосы и голубые очи“ могли служить лишь случайным придатком к учености. О внешнем благообразии девице наравне с молодым человеком дозволялось XVII ↱ лишь мечтать, и то не вслух. И если в девичьей песне поется: „Черные (т. е. спелые) вишни мы срываем, а красных не трогаем; красивых парней мы выбираем, некрасивых не удостоиваем внимание“ ¹⁾, то только полет фантазии и самообман могли подсказать подобный стих. Только по воле родителей дочь становилась невестой, а сын — женихом. Субъектами брачной сделки являлись родители, а объектами — жених, невеста и приданое. В большинстве случаев брачный союз устраивался при помощи посредника — свата („шадхон“), о котором народная песня не всегда дает лестный отзыв. „Сват, сват! будь проклят! чего ты хотел от меня? Ты получил за свои труды вознаграждение и зарезал меня без жалости“! ²⁾. Подобная же жалоба раздается и по адресу родителей. „Наши родители устраивают для нас браки, не спрашивая нас об этом. Вот почему мы проводим в горе нашу жизнь“ ³⁾.

1) „Евр. Библиотека“ т. I. Автоб. Сол. Маймона.

2) № 26.

3) Loc. cit.

4) № 249.

5) № 245.

”Любовь — это новое для нас слово“ — выразился в 70-х годах один из еврейских писателей. И он был прав. До второй половине 19-го века польско-литовский еврей был слишком мало знаком с печатным романом и еще меньше переживал он роман лично, как действующий герой. Любовный мотив, как предтеча брака, почти совершенно отсутствует и в старинных песнях. В последних „любовь“ составляет нецензурное слово, которое можно было произносить лишь после брака. Это слово не произносится и в предсвадебных и свадебных песнях, хотя они с достаточною, порою даже излишнею подробностью излагают событие, обычаи и чувства, сопровождающие акт бракосочетание ⁴⁾. Для жениха и невесты обязательнее было предварительное знание правил брачной гигиены, чем знакомство друг с другом. Верили больше в фатализм, чем в чувства. Где-то на небе еще задолго до рождение каждому человеку предрешалась его подруга жизни. Когда молодых водили под венец, они „в счастливый час“ выступали вперед правой ногой, под венцом же каждый из брачующихся пытался первым наступить другому на ногу в надежде, что этим актом он закрепит за собою власть над своей второй половиной.

1) № 170.

2) №№ 279—280.

3) №№ 240—241.

4) № 260.

Не следует однако, забывать, что возраст брачующихся был еще слишком незрел, чтобы можно было требовать от них трезвого и сознательного отношение к жизненным вопросам. Порою 16-ти летний юноша становился мужем а 13-ти летняя девица — женою. В конце описываемого нами периода, во второй половине 30-х годов, было даже время, когда сплошь и рядом венчали детей, не достигших и десятилетнего возраста. Это было одно из несчастных недоразумений, вызванных больною фантазией напуганного народа, имевшего достаточное основание опасаться всякой новой XVIII ↱ правительственной меры. По черте еврейской оседлости разнесся слух, что в готовом к обнародованию Положении о евреях ¹⁾ имеется какой-то страшный закон. Собственно говоря, именно этот закон был одним из самых невинных. В нем устанавливался минимальный возраст для вступление евреев в брак. Но народная молва толковала этот закон по своему. Говорили, будто правительство имеет в виду стеснить свободу еврейских браков. Некоторые пошли еще дальше и решили, что вслед за увеличением количества холостой молодежи евреи будут привлечены к усиленной рекрутской повинности. Под влиянием этих и тому подобных слухов, родители поспешили заблаговременно обвенчать своих малолетних детей и тем избавить их от возможной опасности. Это время массовых браков, вызванных не естественною потребностью, а исключительно политическим страхом, получило в народе название „Behole“ ²⁾. Есть народная песня, начинающаяся следующими словами:

”Tische b’Ow а Chassunke — Keiner nit gekummen,

Jingelech mit Meidelech hoben sich genummen“.

Перевод: „В 9-ый день месяца Аба устроена была свадьба; гостей не было; новобрачные были мальчики и девочки“.

Кажется, только в эпоху так называемой „Behole“ могла возникнуть эта странная песня о свадьбе без гостей, о веселье в печальный день разрушение храма и о малолетних, идущих под венец.

1) Полож. 1835 г.

2) Указание на „Behole“ встречаем в биографии Цвейфеля в „האסיף“ 1889 г. стр. 214.

Правда, этот исключительный и случайный исторический период тянулся недолго; но и без него брачное совершеннолетие всегда предшествовало фактическому, и молодая чета нуждалась в более или менее продолжительной родительской опеке даже после свадьбы. В брачном договоре рядом с приданым обыкновенно предусматривался и решался вопрос о том, кто будет содержать молодую пару в первые годы супружества: родители жениха, или невесты. Большею частью эта обязанность выпадала на долю родителей невесты. Предполагалось, что новобрачные под надзором старших научатся жизненному опыту и подготовятся к будущей самостоятельности. Пожалуй, не последнюю роль тут играло соображение, что приданое, при отсутствии расходов, приумножится, и, когда наступит пора устроиться своим домом за свой собственный счет и риск, действительность со своими заботами и волнениями не предстанет сразу в виде грозной альтернативы: „кошелек или жизнь“. — Народные песни много говорят и о приданом, и о житье на хлебах (Kest) в доме родителей того или другого из супругов. Есть еврейская поговорка: „Приданое и наследство делятся с чертом пополам“ (Nadan un XIX ↱ Jrusche, mit dem Taiwl Chawrusche). Это значит, что приданое и наследство, как легкая нажива, не идут в прок. По-видимому, родители невесты в большинстве случаев слишком верили в непогрешимость житейской мудрости, заключающейся в этой поговорке. Будущий тесть, обещая приданое, редко исполнял свое обещание полностью: обыкновенно он удерживал в свою пользу ту долю, которая все равно, раньше или позже, могла перейти от жениха к черту. Эти неисполненные обещание нашли себе отклик и в песнях. „Вот как, вот как обманывают жениха! обещают ему много приданого, а не дают ему ни гроша“.

Ot asei un ot asei narrt men op a Choss’n! —

M’sogt ihm zu a ssach Nadan, un m’git im nit kein Grosch’n ¹⁾.

Не всегда был сладок и даровой хлеб, который новобрачные по условию получали после свадьбы. „Горько, матушка, птице без гнезда; горько, матушка, есть хлеб у свекра и свекрови (или у тестя и тещи)“.

Wie s’is bitter, main liebe Mutter, a Yeigele ohn a Nest,

Asei is bitter, main liebe Mutter, bai Schwer un Schwiger af Kest ²⁾.

В другой песне мать расспрашивает свою дочь о жизни ее в доме родителей ее мужа: „Дорогая, как относится к тебе свекровь?“ Дочь отвечает: „Свекровь вечно зла, словно тигр“ ³⁾. Напрасно невестка старается быть услужливой, уступчивой: к ней всегда придираются и предъявляют все большие требование ⁴⁾. Не легче жилось в доме тестя и тещи молодому зятю. В большинстве случаев ему, если он принадлежал к классу ученых, приходилось еще до брака вкушать чужой хлеб. Отправляясь в тот или другой иешибот ⁵⁾, для пополнение своих талмудических знаний, молодой человек на чужбине находил себе даровое пропитание в обывательских домах, обыкновенно по одному определенному дню в неделю в каждом из семи таких домов. Это называлось „есть дни“ (essn Täg), а тот, кто испытывал прелести этих „дней“ в юношеском возрасте, мог легче мириться и с медовыми месяцами и годами в доме тестя и тещи. Зять не обезличивался так скоро, как невестка; он отстаивал свою самостоятельность и порою относился к своему щекотливому положению не без некоторой доли юмора, „Что бы то ни было, а пять лет я буду жить на всем готовом — пусть тесть и теща дуются, а потом — прощай, жена! — я удеру в Воложин“ ⁶⁾.

Finf Johr Kest hob ich doch gewiss — soll sich Schwer un Schwieger blosen, —

Un dernoch — sai gesund, main Waib! — a wajiwrach kain Wolosin.

1) № 238.

2) № 264.

3) № 267.

4) № 266.

5) Песню иешиботника см. № 314.

6) № 289.

XX ↦

При наступлении периода самостоятельного существование, молодому зятю, порою уже главе значительного семейства, предстояли три дороги. По первой следовали избранники, которые, благодаря эрудиции и соответствующему аттестату, имели право, возможность и счастье занять раввинскую должность в какой-либо общине. Нельзя сказать, чтобы раввинская профессия дорого оплачивалась, но за то она была почетна, она была началом дворянства не только личного, но и наследственного. Не даром девица в цитированной уже нами песне ¹⁾ предпочитает раввина всем прочим женихам. Она, будущая раввинша, займет почетное место среди прочих женщин, она будет первым лицом в женской половине синагоги, она, уже в силу своего чина, будет предметом внимание и уважение со стороны окружающих. Словом, она будет своего рода знаменитостью, столь же жизнерадостной и самодовольной, как воспеваемая в песне ее подруга — раввинша из Шклова ²⁾. Но, может быть, молодому ученому не удастся сделаться раввином; может быть, неудавшийся умственный пролетарий окажется неспособным и ко всякой другой деятельности. Тогда остается пойти по другой дороге — по дороге святых бездельников, вечно совершенствующихся богословов-дилетантов. Такой ученый продолжал заниматься до конца своей жизни, а пропитание доставляли ему порою тесть, порою община, выплачивавшая особо выдающимся труженикам некоторую пенсию, чаще же всего жена. Не удивительно, что такой муж, если он почему-либо не выдвигался на ученом поприще, терял даже свое имя в пользу своей жены, так как она одна была в обыденной жизни известна, как представительница и кормилица семьи. И, если у евреев существует много фамилий, корни которых произошли от того или другого женского имени (Фрадкин, Рохлин, Гиндес и т. п.), то в большинстве случаев это объясняется одной и той же семейной историей о недееспособном муже и труженице жене, ставшей главою дома и сообщившей свое имя потомству. Тут отчество вытеснялось материнством, а последнее превращалось со временем в официальную фамилию.

1) № 249.

2) № 311.

Третий путь к самостоятельности вел к торговле в том или другом ее виде. От именитого купца, знакомого не только с внутренними рынками, но и с Лейпцигом и Гинспериком (Кенигсбергом), до мелкого лавочника и странствующего коробейника было много градаций. Но, в общем, лишь незначительная часть торгового класса пользовалась материальным достатком; большинство же брало с бою каждый кусок хлеба и жило не столько от доходов, сколько от сокращение насущных потребностей. В борьбе за существование было больше побежденных, чем победителей. Не одну песню народ сложил про этих неудачников. По торной дороге к хлебу XXI ↱ „и кони не двигаются с места, и колеса пе вертятся“ (Un die Ferd geien nit, un die Räder dreien nit) ¹⁾. „Целую неделю выбиваешься из сил, а на субботу приходится делать заем“ (А ganze Woch horewet men doch, — af Schabes mus men laihen) ²⁾. При отсутствии капитала, евреи пускал в оборот свои нервы и придумывал различные комбинации. Есть коротенькая, но характерная песенка, в которой жена помогает мужу думать на тему: „что делать?“ ”Послушай, муж, — создай какой-нибудь план, сотвори крючок; в противном случае сделайся меламедом“. (Her zu, main Mann, mach а Plan, mach a Dreid'l, Dreid’l Dreid’l ...; un as nit, nehm a Wid vun a Melamed). Термин „меламед“ употреблялся и в переносном значенин: в этом слове заключалась характеристика целого типа людей, неудачно появившихся на свет Божий, не умеющих ковать себе счастье и слишком наивных в борьбе за хлеб. Чаще всего случалось, что меламеды в переносном смысле в конце концов, после долгих мытарств, превращались в действительных меламедов. Ценз, необходимый для обучение детей первоначальной грамоте, был слишком невысок, и, за редкими исключениями, всякий еврей считал себя годным к роли преподавателя. И не даром сложилась поговорка: „стать меламедом и умереть — никогда не поздно“. (Kneln un starbn versamt men nit). Ho, не смотря на все невзгоды, мелкий торгаш — кандидат на меламедскую карьеру — ставил себя выше любого ремесленника. И этот взгляд на ремесло вырос не на почве пренебрежение физическим трудом, а являлся результатом того же теократического общественного строя, на котором покоились все прочие основы еврейской жизни. Представители ремесленного труда уже в раннем возрасте меняли школу на верстак и, естественно, не могли претендовать на почет в обществе, где каждый человек ценился по количеству заученных богословских трактатов. В ремесленнике не уважался неуч, и эти два понятие сделались синонимами. Подражая действительности, народные песни поместили этот класс на рубеже социального положение, где кончается ученость, богатство и почет, и начинается невежество, нищета и ничтожество. Ремесленник был пасынком общества и, как увидим ниже, служил в некоторых случаях козлом отпущение для прочих своих единоверцев. Нужда была в ремесленном быту естественной спутницей жизни. „Сидит сапожник, шьет и шьет и получает лихорадку, но не хлеб“.

Sitzt а Schuster, neit un neit,

Hot Kadoches — nit kein Breit.

1) № 324.

2) № 303

Эту песню с одинаковым успехом можно было бы применить и ко всякому другому ремеслу. Евреи на Литве часто повторяют жмудскую поговорку: „Портной и сапожник — не люди“. Представители XXII ↱ этих двух наиболее распространенных ремесленных занятий пользовались особо незавидной репутацией. Несколько более привилегированное положение занимали ремесленники, в произведениях которых, помимо рук, участвуют вкус, замысел и некоторое теоретическое знание, как-то: золотых и часовых дел мастера, механики, слесаря и т. п.

Еще ниже ремесленника стояли на общественной лестнице лица, занимавшиеся чернорабочим трудом: извозчики, водоносы, прислуга в разных видах, словом, все те, которые и у других народов не могут похвастать своею участью.

Особое место среди разных классов еврейского население занимают жители деревень, так называемые „йишувники“. В народных песнях, а еще более в сказках и ходячих анекдотах „йишувник“ выставляется главным образом с комической стороны, как Иванушка-дурачок, как простак, не умеющий определять свои отношение ни к Богу, ни к людям. Там, в деревенской глуши, он отстал от общего уровня еврейской жизни, многое забыл, а то, чему научился, не могло нравиться горожанину. Йишувник — неуч: он порою не в состоянии отличить одной еврейской буквы от другой. Он 50 раз повторяет молитву, которую следует повторять лишь 3 раза, и только потому, что букву „ג“, обозначающую число три, он принял за „נ“, имеющую значение 50. Йишувник ничего, кроме своей деревни, не знает: это — еврейский мужик, необтесанный сын природы. Комичен он сам, комичны его сыновья с их медными лбами, комичны его дочери, получающие в приданое картошку и горох ¹⁾. Таков йишувник в песнях, рассказах и анекдотах.

Есть целый ряд народных песен, интересных в том отношении, что язык их напоминает Вавилонское столпотворение: жаргонные, древне-еврейские, русские, польские и даже литовские слова уживаются рядом, или же в одной и той же песне каждый отдельный стих поется на другом языке.

„Мы пьем и гуляем“

W’ato Melech chai w’kaiom“ ²⁾.

В другой песне еврей просит Авраама, Исаака, Якова и прочих библейских праведников предстательствовать перед Богом,

„.. Чтоб Он нас вызволил,

„Чтоб Он нас выводил,

„Wuhin? — L’arzeinu нашу“ (Куда? — В нашу св. Землю ³⁾.

1) № 133, примеч., № 316.

2) № 372.

3) Один из вариантов № 16.

Надо заметить, что в песнях этого типа русский язык преобладает над прочими. Это обстоятельство, а также несколько побочных намеков, содержащихся в древних источниках, дали повод XXIII ↱ некоторым ученым предположит, что в старину литовские евреи употребляли вместо теперешнего немецкого жаргона русский язык. Конечно, это — одна из многочисленных исторических гипотез, которая никого ни к чему не обязывает. Но, если еще недоказано, что все литовские евреи когда-то исключительно пользовались русским языком, как разговорным, то во всяком случае нельзя отрицать, что некоторая часть евреев употребляла, как и теперь употребляет, этот язык рядом с жаргоном, или в смеси с ним. В этом смысле и следует понимать литературные памятники конца XVI и начала ХVІІ вв., приводящие отдельные случаи употребление евреями тех или других русских слов ¹⁾. То, что уже раз случилось 300 лет тому назад, повторилось в 19-м столетии. Почти на наших глазах еврейский жаргон подвергся в некоторых местностях такому сильному русскому влиянию, что он мог бы с большим правом называться немецко-русским, чем просто немецким. Классическим примером русификации жаргона может служить разговорная речь так называемых николаевских солдат, живущих вне черты постоянной еврейской оседлости. Оторванные когда-то от своих единоверцев, заброшенные на чужбину, они и их потомки позаимствовали у окружающего русского население много привычек и еще больше слов. ²⁾ И не одни только николаевские солдаты восприняли это обрусевшее наречие: в настоящее время на нем говорят и прочие евреи, родившиеся и получившие воспитание в чисто русских губерниях.

---

Возвращаясь к отмеченной нами группе своеобразных песен, мы должны искать их происхождение главным образом в тех слоях еврейского народа, которые по тем или другим причинам приходили в близкое соприкосновение с христианским населением и часто пользовались языком последнего. Словом, эти разноязычные песни всегда возникали в местностях с редким еврейским населением, а в 19-м веке не малое участие в подобного рода творчестве принимали николаевские солдаты ³⁾.

Рекрутчина старого времени (до Устава 1874 г.) оставила глубокий след в народной памяти. Теперь уж нет кантонистов, нет и пойманников, но песни пережили событие и сохранили для потомства печальную повесть о дореформенном солдате.

1) См. „לקירות היהודים“, Б. А. Каца, стр. 32, 33.

2) Употребление русского языка в 16 и 17 вв. тоже совпадает с временем, когда евреи не успели организоваться многочисленными общинами и во многих местах терялись в общем населении.

3) Между прочим один из наших корреспондентов, отбывавшiй рекрутскую повинность в 40 и 50 годах истекающего столетие, сопровождает присланную им полуеврейскую и полурусскую песню примечанием, что ее пели евреи-солдаты полвека тому назад.

XXIV ↦

Биография последнего слишком не сложна. Если бы он происходил из богатой семьи, если бы он мог сослаться на предка-раввина или выдающегося богослова, если бы, наконец, в нем самом были некоторые задатки будущей учености, тогда, конечно, общество никогда не сделало бы его козлом отпущение за свои повинности. Но, к сожалению, старая рекрутчина носила характер не столько гражданской обязанности, сколько наказание. В солдаты вербовались лишь те, которые почему-то считались худшими членами общества. На деле же худшими оказывались лишь самые беззащитные. Дореформенная Россия не хотела ведаться с отдельною личностью. Самою мелкою гражданскою единицею была община, личность же, словно буква в слове, не имела самостоятельного значение. Государству совсем не важно было, уклоняется ли отдельное лицо от повинностей, или нет, лишь бы община (т. е. кагал) была исправной плательщицей. Какие меры предпринимает кагал для оправдание наложенных на него повинностей и платежей, — это мало интересовало правительство. Неисполнение правительственных требований влекло за собою ответственность самого кагала в лице его представителей, и чем строже была эта ответственность, тем больше проявлялся произвол кагала по отношению к бессильным членам общины. Еще в 1853 г. вышло распоряжение об отдаче в арестантские роты представителей еврейских обществ за непоставку рекрут к сроку ¹⁾. Можно себе представить, к каким приемам прибегали заправилы общин, чтобы обеспечить свою личную безопасность. „У меня единственный сын. — плачет мать, обращаясь к кагальным дельцам, — а вы приписали его к четырем (несуществующим) братьям!“ ²⁾. „Хожу я по улице, — рассказывает еврейский рекрут, — и у меня требуют паспорта. Паспорт мой я потерял, и вот меня ведут в прием“ ³⁾. Случалось, что у людей насильно отнимали паспорта, и потом уже, как бродяг, их сдавали в солдаты. Не даром новобранец, после трогательного прощание с близкими и родными, посылает грозные проклятие по адресу кагальных воротил ⁴⁾. Кагал — это отражение дореформенной России в еврейской жизни — пал при общей ломке старых устоев, когда, с воцарением Имп. Александра II, личность была эмансипирована и когда она, а не община, стала последнею правоспособною и вместе с тем ответственною перед государством единицею ⁵⁾.

1) Журн. М. Вн. Д. 1853 г. — Приказ по Воен. М-ству от 1 июня 1853 г., а также Высоч. Повел. от 5 февр. 1853 г.

2) № 44.

3) № 45.

4) № 46.

5) Хотя слово „кагал“ было изъято из законодательства в 1844. г., но прежние порядки продолжались до тех пор, пока правительство не изменило условий, сделавших существование кагала необходимым.

XXV ↦

Еще больше, чем жалобами на кагальный произвол, рекрутские песни проникнуты мотивом скорби, вполне естественной у людей, порвавших связь с родиной, с родителями, даже с самим народом, к которому принадлежат, и с традициями, в которых воспитывались. „Прощайте, сестры и братья! Бог знает, встретимся-ли мы когда-либо!“ — „Десятилетним ребенком я изучал Пятикнижие с толкованием Раши, а теперь приходится кормиться кашей“ ¹⁾. „Нам бреют бороды, стригут пейсы; нас заставляют нарушать святость субботы и праздников“ ²⁾. Тот, кто знает состояние евреев того времени, поймет, сколько трагизма заключается даже в самых наивных из рекрутских жалоб.

Мы не будем останавливаться на дальнейшей судьбе еврейского солдата. Сказанного достаточно, чтобы понять основные молитвы излагаемого нами отдела песен. Прибавим лишь, что в более старинных вариантах строфы, для лучшего запоминание, следуют одна за другой в алфавитном порядке.

В тесной связи с рекрутскими стоят песни, прямо или косвенно затрагивающие разные политические злобы еврейской жизни. Не касаясь содержание этих песен, мы скажем несколько слов об их ценности в смысле исторического материала. Особый интерес представляет в этом отношении эпоха Николая I. Если бы кто вздумал изучать эту эпоху исключительно по печатным источникам, то он пришел бы к таким же односторонним выводам, как и тот, кто воспользовался бы для этой же цели исключительно народным творчеством. В то время, как русские и еврейские писатели николаевского периода прославляли заботливость правительства о благе евреев, о поднятии их умственного и материального уровня, сам народ представлял себе эту эпоху исключительно с точки зрение отдельных строгих законоположений (Gseires) и даже вел по ним свое пессимистическое летосчисление. Вместо того, чтобы приурочивать событие к определенному году, народ употреблял выражение: „это было столько-то лет после „Behole“ ³⁾, или: „это случилось во время пойманичества (Chaperai)“ и т. п. „Рекрутский набор — пишет русский современник — есть благодеяние для еврейского народа. Сколько праздных и бедных жидов, поступивших на службу, теперь сыты, одеты ...“ ⁴⁾ А народ не чувствует этого благодеяние и слагает про рекрутчину грустнейшие из своих песен. „Наше правительство — пишет из России неизвестный корреспондент в „Israelitische Annalen“ — не упускает из виду ни одной стороны нашей жизни: оно одинаково заботится и о нашем просвещении, и о нашем благосостоянии“ ⁵⁾. В этом же духе высказываются известные XXVI ↱ среди евреев M. А. Гинцбург, И. Б. Левинзон и прочие интеллигенты того времени ¹⁾. А народ, не доверяя оптимизму своих интеллигентов, проводит в своих песнях ту же мысль, которую главы виленской еврейской общины высказала д-ру Лилиенталю: „С каким-то мрачным предчувствием мы заглядываем в будущее“ ²⁾. Итак, интеллигент писал одну историю, а народ — другую. Но правда была где-то по середине. Во второй половине 1855 г. правда об этом периоде была высказана в немногих словах не еврейским интеллигентом и не еврейским народом, а чисто русским человеком — будущим министром, гр. Валуевым. „Везде — пишет он в обнародованной лишь в 1893 г. статье — преобладает у нас стремление сеять добро силою. Везде пренебрежение и нелюбовь к мысли, движущейся без особого на то приказание. Везде опека над малолетними“ ³⁾.

1) № 45.

2) № 47.

3) См. выше, стр. XVIII.

4) Журн. М. Вн. Д. 1846 г. № 14, Заметки о Белоруссии стр. 47.

5) „Israel. Annalen“ 1839 г. № 5, стр. 39.

Чтобы покончить с песнями более раннего происхождение и перейти к народному творчеству новейшего времени, мы должны сказать несколько слов о духовных стихах. К этой группе относятся отчасти и праздничные песни.

Праздники вообще и суббота в частности играют у евреев роль не только физического, но и духовного отдыха. „Суббота — поется в песне — это олицетворение того света“ ⁴⁾. И действительно, в праздничные дни душа переносится в другое царство, где нет унижений, нет забот и волнений. Все мелочи земной жизни оставляются в складках будничного платья. Вчерашний раб, с поникшей головой и озабоченным челом, вдруг затягивает жизнерадостную песню: „Для чего нам сегодня заботиться о том, что будет завтра?“ ⁵⁾ Сегодня он — талантливый актер, вполне ушедший в свою роль. — „Мужайся, восстань из грязи!“ — читает он молитву и внушает себе мысль, что он уже действительно восстал из грязи. „Когда-то мы были в неволе, а теперь мы вполне свободны“ — произносит он во время пасхальной трапезы и готов верить, что эти старинные слова относятся, именно, к нему. Но вот солнце уже близится к закату. Праздник кончается. Раздается какой-то таинственный голос: „Грешники, вернитесь в ад!“. Действительность возвращается во всей ее наготе, и забывшийся актер сразу отрезвляется. Гейневский принц падает с неземной высоты и превращается, если не в пса, то во всяком случае в прежнего раба. Но это — раб-философ. У него нет шипов без роз, нет бедствий без утешение. Окружающие народы отказывают XXVII ↱ ему в человеческом достоинстве, а он считает себя избранником. „Кто бы мы ни были, а все-таки мы евреи; чтобы мы не делали, а все-таки мы соблюдаем иудейство“ ¹⁾ — поется в духовном стихе. В другом месте это ветхозаветное учение представляется в виде невесты, единственной дочери самого Бога, не нашедшего для нее более достойного жениха, чем евреев ²⁾. И замыкаясь в своей Торе, еврей считал и людскую злобу, и удары судьбы мимолетными, преходящими и ничтожными в сравнении с Божественным промыслом. „Бог — Господин, а человек — глупец“ ³⁾ — резюмирует он в песне свое миросозерцание. Земная борьба с ее девизом — губить и гибнуть ⁴⁾ — есть лишь промежуточная стадия человеческой эволюции. А там, впереди другие времена, другие девизы. Там, впереди — надежда в образе Мессии. И „сидит Мессия сын Давидов на виду у всех; он держит чашу в правой руке и посылает благословение на весь мир“ ⁵⁾.

1) „לקט אמרים“ (прилож. к „המליץ“ 1888 г.) стр. 90; „בית האוצר“ стр. 296; „תעודה בישראל“ стр. 186.

2) „Евр. Библiотека“ т. 1, стр. 151 (ст. М. Моргулиса „К ист. образ. русск. евреев“)

3) „Русская старина“ 1893 г., сентябрь стр. 512

4) № 31.

5) № 20.

Заключая первый и главный период народного творчества и переходя к песням новейшего происхождение, мы должны сделать одну существенную оговорку. Если, описывая бытовые стороны еврейской жизни, мы говорили о них в прошедшем времени, то из этого еще не следует, что все, сказанное до сих пор, имело в виду исключительно исчезнувшие явление. Многие старые бытовые формы сохранились, или же доживают свой век и в наше время. Но мы отнесли их к минувшей эпохе, желая этим сказать, что они по духу и содержанию больше характеризуют предков, чем новейшее поколение.

1) № 24.

2) №№ 2, 3 и 4.

3) № 22.

4) Интересны песни, подражающие „חד גדיא“: одна сила губит другую и в свою очередь уступает третьей, — но Бог выше всего. См. № 126.

5) № 12.

---

При дальнейшем изложении мы постараемся быть как можно более краткими. В немногих словах мы отметим элементы и поправки, внесенные в народное творчество новыми веяниями второй половины 19-го века. Царствование Александра II, коснувшись своими преобразованиями всех сторон государственной жизни, выбило из старой колеи и инертное дотоле еврейское общество. Началась борьба двух направлений: за и против старины. Молодое поколение учиняло погром над старым. Европа вторгалась в черту оседлости не только своим просвещением, но и привычками, костюмом и внешним благообразием. Как это бывает в подобных случаях, ядро просвещение нередко смешивалось со скорлупой. Особенно рельефно эта внешняя оболочка европеизма выступает в народных песнях. Отличительная черта последних заключается в том, что в них XXVIII ↱ борьба поколений представлена главным образом с юмористической стороны. Повторилась старая история: насмешка послужила орудием проведение в жизнь новых взглядов. И вот в это-то время и возникает целый ряд юмористических песен, представляющих не более, не менее, как каррикатуры детей на своих старомодных отцов, миснагдов на внешние проявление хасидизма. Но проходит одно десятилетие, и в 70-х годах народ включает в цикл своих карикатурных героев еще одно лицо. На сцену выступает знакомый из истории русской жизни 18-го столетие тип европейца, ищущего просвещение в парикмахерских и магазинах готового платья.

Новые условие жизни направили народное творчество в другую сторону. Прежний религиозно-духовный элемент сменяется в песнях чисто светскими мотивами. Земное существование уже не представляется еврею в образе монастыря с грозным уставом и суровыми обетами. Мать уже иначе убаюкивает своего ребенка, родители уже иначе смотрят на задачи воспитание, а общество употребляет уже другой масштаб для оценки людей ¹⁾. Мы не будем останавливаться на каждой группе песен в отдельности: подробности не скажут нам больше, чем только-что приведенная общая характеристика. Но новейшее народное творчество выдвинуло несколько тем, совершенно, или почти неизвестных в прежнее время. Этому новому материалу мы и посвятим последние строки нашего очерка.

Как уже сказано было выше, любовь в смысле тоски одного пола по другом почти не нашла себе отклика ни в жизни, ни в песнях старого поколение. До брака обе половины человеческого рода стояли на почтительном друг от друга расстоянии: не было неги, не было томление, не было и песен о них. В супружеской жизни связующим элементом служил вместо любви религиозно-нравственный долг: там, где не было чувства, было исполнение заповеди. Но наступают новые условие, и отношение между полами постепенно приноравливаются к духу времени. Поспевая за жизнью, народное творчество подхватило любовный мотив и затянуло его на разные лады. Но, воспевая любовь с ее волнениями, надеждами и разочарованиями, еврейская песня сохранила следы прежней серьезности и сумела в вопросах чувства установить компромисс между сердцем и разумом. „И при самой благородной любви следует предвидеть, чем она кончится“ — гласит одна песня ²⁾. В еврейской любви чѵвствуется какая-то осторожность, какой-то страх перед возможными последствием. Бурные порывы редко заходят за границы дозволенного. Влюбленные шепчутся не о страсти, а о браке. Но среди приятных мечтаний о будущем счастии, разум подрезывает крылья XXIX ↱ фантазии и заставляет призадуматься над рядом вопросов. „А что скажут наши родители, если это кончится очень печально?“ — спрашивает герой песни ¹⁾. Нередко сладкая мечта прерывается мыслью о материальной необеспеченности. Разбитые сердца — это основная тема еврейских любовных песен. Путь к счастью усеян препятствиями. Неумолима воля родителей. Они понимают благо детей иначе, чем сами дети. Не так скоро заживают и раны обманутой любви. „Любить не грешно — поется в песне — но любить следует одну, а не троих“ ²⁾. „Он приходит ко мне и покрывает меня поцелуями; он уходит к другой и издевается надо мною“ ³⁾. Плачевный исход любви зависит иногда от денежных соображений. „Ты красива, как весь мир, но в тебе один недостаток — отсутствие денег“. Девица отвечает: „Деньги круглы, деньги уходят; я полюбила тебя, как красивый портрет“. Но „красивый портрет“, по-видимому, непроницаем для любви, и оскорбленная девица произносит следующий приговор: „К теперешним молодым людям можно питать доверие, как к уличным собакам“ ⁴⁾. В другой песне та же жалоба выражена несколько иначе: „О, Боже, что это за свет! каждый шарлатан требует денег!“ ⁵⁾.

Особенно часто в любовных песнях раздается жалоба на разлуку. „Будь я пташкой, я-б к тебе полетела, чтобы показать тебе мое разбитое сердце, мои заплаканные очи!“ ⁶⁾. „Как мне не плакать, — поет девица в другой песне — когда ты после такой горячей любви отправляешься в дальний путь“ ⁷⁾. В некоторых песнях молодой человек утешает свою возлюбленную, но напрасно: она почему-то сомневается в действии любви на дальних расстояниех ⁸⁾. А расстояние растут с каждым годом. Если в песнях первой половины царствование Александра II разлученные остаются в пределах России, то за последние несколько десятилетий любовь уносится во все части света. Тут мы сталкиваемся еще с одною темою новейших народных песен — с эмиграцией.

1) См. напр. №№ 70—71.

2) № 210.

1) № 201.

2) № 216.

3) № 215.

4) № 141.

5) № 250.

6) № 173.

7) 230.

8) №№ 163, 199, 201.

Погромы, выселение из деревень, ограничение права жительства во внутренних губерниях и целый ряд других исключительных мер заставили многих евреев взяться за старый страннический посох и двинуться в путь. Начиная с 80-х годов эмиграция сделалась нормальным явлением, даже больше — она стала народным лозунгом. Интеллигенция возвела эмиграцию на степень идеи, даже целой системы духовного и экономического возрождение; XXX ↱ но народ, прислушиваясь к теориям, руководствуется однако в своем беспорядочном бегстве исключительно материальными побуждениями. За последние 20 лет из России эмигрировало свыше миллиона евреев. В поисках за хлебом эта миллионная масса рассеялась по всему земному шару. Но главная переселенческая волна направилась за Атлантический океан, в Соединенные Штаты. Вот почему народные песни, прямо или косвенно посвященные эмиграции, упоминают исключительно об Америке. Политическая свобода и материальная удача первых эмигрантов придали этой стране особую притягательную силу. Из черты еврейской оседлости потянулись длинные этапы через океан. В воображении переселенцев сокращалось расстояние, высыхали моря. В Америку — по выражению евреев северо-западных губерний — стали не ездить а ходит, а Атлантический океан был переименован в лужу. В поход отправились способные носить оружие, а на старой родине остались жены, дети и старики в приятном ожидании американских долларов. И под звон будущего золота дальняя сторона представлялась в виде земного рая, всемирной даровой кухни, незапертого и никем не охраняемого денежного сундука. Там, в Америке — по выражению песни — „пекут белый хлеб на весь мир“, там „пекут баранки на целый год“ ¹⁾.

Но прошло несколько лет, и сказочная страна приняла в песнях свой действительный образ. Эмиграционное движение не прекратилось, но нет уже прежней веры в заатлантическое счастье. По старой памяти воображение продолжает связывать Западное полушарие с представлением о долларе, но это — уже доллар нового чекана; на одной стороне нарисована мозолистая рука, а на обороте имеется надпись: „В поте лица будешь есть хлеб свой“.

Что касается еврейского народничества, выразившегося сначала в палестинофильстве, а за последнее время в сионизме, то это движение очерчено в песнях еще слишком слабо для того, чтобы говорить о нем.

Мы кончили. Никто не заподозрит нашего очерка в претензии на полноту. Наоборот, мы только и думали о том, как бы довести напрашивающиеся подробности до степени конспекта. Мы хотели лишь дать руководящую нить к собранному нами сырому материалу. И если найдутся подражатели, мы с радостью встретим всякую новую попытку более полного и широкого изучение еврейского народного творчества.

1) № 228, 82.

↤ 1

ЕВРЕЙСКИЕ

НАРОДНЫЕ ПЕСНИ

↤ 2

↤ 3

I.

Песни

религиозно-духовного,

национального содержание

и праздничные

№ 1

Adir bo-eljeinim, Boruch ba-tachteinim. Eljeinim w’ tachteinim Joidu w’jagidu: Adeinoi echod u-Schmei echod’! Ein adir Is Er eiben, Ein boruch Is Er unten. Unten, eiben, Alle leiben, Alle gleiben, Alle sogen, Alle reiden: Er is Einer, Iber Ehm is keiner! 1) Godeil bo-eljeinim, Dogul ba-tachteinim. Elieinim w’ tachteinim etc

אדיר בעליונים, ברוך בתחתונים. עליונים ותחתונים יעידו ויגידו: ה׳ אחד ושמו אחד! איין אדיר איז ער אויבן, איין ברוך איז ער אונטן. אונטן, אויבן, אַלע לויבן, אַלע גלויבן, אַלע זאָגן, אַלע ריידן: ער איז איינער, איבער אים איז קיינער! 1) גדול בעליונים, דגול בתחתונים. עליונים ותחתונים א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

М. Шалыт (Орша, Могил. губ.)

1) Вариант припева.

Ein Guter Gott is eiben, Ein Einziger Gott is unten, Unten un eiben Is allz ein Gleiben, Alle sogen un Alle reiden: Er is Einer, A chuz Ehm is nito Keiner!

איין גוטער גאָט איז אויבן, איין איינציקער גאָט איז אונטן, אונטן און אויבן איז אַלץ איין גלויבן, אַלע זאָגן און אַלע ריידן: ער איז איינער, אַחוץ עם איז ניטאָ קיינער!

↤ 4

№ 2.

Ich wel aich derzeilen a Másse, Die Másseh is seier freilech: Die Másseh heibt sich on mit a jidischen Meilech; Der jidischer Meilech hot gehat a Bass-jchido, Dos meint men unsere Teire. Kol alofim Schonoh, alle tausend Johr, Is der Meilech gefohren Mit ihr a Schiduch ton. Is er gekummen zu der Ume Goim, Hoben sei ihm geentfert wie die Rschoim. Is er gegangen zu der Ume Prizim, Hoben sei ihm geentfert falsche Tryzim. Auf die falsche Tryzim Hot der Beire ongeheiben zu siden; Is gekummen Elijohu-hanowi, Hot die Teire naraiet die Jiden. Die Teire is die Jiden seier gefällen, — In drai Täg arum die Chupe zu stellen.

איך וועל אייך דערציילן אַ מעשה, די מעשה איז זייער פריילעך: די מעשה הייבט זיך אָן מיט אַ אידישן מלך; דער אידישער מלך האָט געהאַט אַ בת יחידה, דאָס מיינט מען אונדזערע תורה. כל אלפים שנה, אַלע טויזנט יאָר, איז דער מלך געפאָרן מיט איר אַ שידוך טאָן. איז ער געקומען צו דער אומה גוים, האָבן זיי אים געענטפערט ווי די רשעים. איז ער געגאַנגען צו דער אומה פּריצים, האָבן זיי אים געענטפערט פאַלשע תירוצים. אויף די פאַלשע תירוצים האָט דער בורא אָנגעהויבן צו זידן; איז געקומען אליהו הנביא, האָט די תורה נאַרייעט די אידן. די תורה איז די אידן זייער געפעלן, — אין דריי טעג אַרום די חופּה צו שטעלן.

М. З. Левин (Креславка, Витебск. губ.).

№ 3.

Вариант предыдущей песни:

Gott hot gehat a Tochter vun schnei alofim Johren, Un as Er hot bedarft a Schiduch ton, is Er umgefohren. Wu er is gekummen zu ain Ume Goim, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geentfert wie die Rschoim. Wie Er is gekummen zu ain Ume Prizim, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geentfert Tryzim.

גאָט האָט געהאַט אַ טאָכטער פון שני אלפים יאָרן, און אַז ער האָט באַדאַרפט אַ שידוך טאָן, איז ער אומגעפאָרן. וואו ער איז געקומען צו איין אומה גוים, — וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט, האָבן זיי געענטפערט ווי די רשעים. ווי ער איז געקומען צו איין אומה פּריצים, — וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט, האָבן זיי געענטפערט תירוצים.

↤ 5

Wie er is gekummen zu ain Ume Greken, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geheissen die heilige Teire obmeken. Wie Er is gekummen zu ain Ume Jiden, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Senen sei gewen zufrieden. Is sich Gott seier schein gefällen, Hot Er geheissen af’n Barg Sinai a Chupe stellen. Ahin senen mir gegangen lustig un freilech, Zurik welen mir gein mit Dowid ha-Meilech. Geit ze abissele gicher un macht nit kaine Schihes, Die Teire is gegeben geworen dem ersten Tog Schwyes!

ווי ער איז געקומען צו איין אומה גרעקן, — וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט, האָבן זיי געהייסן די הייליקע תורה אָפּמעקן. ווי ער איז געקומען צו איין אומה אידן, — וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט, זענען זיי געווען צופרידן. איז זיך גאָט זייער שיין געפעלן, האָט ער געהייסן אויפן באַרג סיני אַ חופּה שטעלן. אַהין זענען מיר געגאַנגען לוסטיק און פריילעך, צוריק וועלן מיר גיין מיט דוד המלך. גייט צע אַ ביסעלע גיכער און מאַכט ניט קיינע שיהות, די תורה איז געגעבן געוואָרן דעם ערשטן טאָג שבועות!

C. Жвиф (Одесса).

№ 4.

Второй вариант:

Es is gewen a mol a Meilech, Hot er gehat a Mide (?) Er hot gehat a Tochter, Is sie g’wen a Bass-jchide. Vun zwei tausend Johr Sainen sei gefohren iber die ganze Welt. Unsere orme Jidelech Hoben die Teire gestellt. Unsere Jidelech hoben Die Teire geton nitzen, As m’hot ihr antfangen Mit Dunnern un mit Blitzen. Unsere oreme Jiden Hoben die Teire geton wellen, Un m’hot die Chupe Auf’n Barg Sinai geton stellen,

עס איז געווען אַ מאָל אַ מלך, האָט ער געהאַט אַ מידה. (?) ער האָט געהאַט אַ טאָכטער, איז זי געווען אַ בת יחידה. פון צוויי טויזנט יאָר זיינען זיי געפאָרן איבער די גאַנצע וועלט. אונדזערע אָרעמע אידעלעך האָבן די תורה געשטעלט. אונדזערע אידעלעך האָבן די תורה געטאָן ניצן, אַז מ׳האָט איר אַנטפאַנגען מיט דונערן און מיט בליצן. אונדזערע אָרעמע אידן האָבן די תורה געטאָן וועלן, און מ׳האָט די חופּה אויפן באַרג סיני געטאָן שטעלן,

↤ 6

Ihr weisst doch weil As Gott is bai uns Einer; Ihr sollt sich nit buken Zu kein Helzer un zu kein Steiner!

איר ווייסט דאָך וואויל, אַז גאָט איז ביי אונדז איינער; איר זאָלט זיך ניט בוקן צו קיין העלצער און צו קיין שטיינער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 5

— Tochter du Main Liebste du fain, Odom horischon geit In der Welt arain. Er geit, er geit, er geit, — Far a lieben Chosson-Mann Gei-że nehm ihm on! — Nein, Voter, nein, Es ken dos gor nit sain, As Odom-horischon Soll main Mann sain! Zi wet er mir kennen Mfarness sain? — Tu sog że mir far wos? — Der Chet vun Eiz ha-Daass Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen Ba Dir af’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis ich wel weren greiss! — Tochter du Main, Liebste du fain, Noiach ha-Zadik geit In der Wolt arain. Er geit, er geit, er geit etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun dem Wain, Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Awrohom-Owinu geit etc. — Nein, Voter, nein etc. A Pilegesch far a Waib Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc.

— טאָכטער דו מיין ליבסטע דו פיין, אדם הראשון גייט אין דער וועלט אַריין. ער גייט, ער גייט, ער גייט, — פאַר אַ ליבן חתן—מאַן גיי־זשע נעם אים אָן! — ניין, פאָטער, ניין, עס קען דאָס גאָר ניט זיין, אַז אדם הראשון זאָל מיין מאַן זיין! צי וועט ער מיר קענען מפרנס זיין? — טו זאָג־זשע מיר פאַר וואָס? — דער חטא פון עץ הדעת וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער, ביז איך וועל ווערן גרויס! — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, נח הצדיק גייט אין דער וואָלט אַריין. ער גייט, ער גייט, ער גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון דעם וויין, וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, אברהם אבינו גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. אַ פּלגש פאַר אַ ווייב וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.

↤ 7

— Tochter du Main, Liebste du fain, Jizchok ha-Zadik geit etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun Eissow Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Jaakow-Owinu geit etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun zwei Schwester Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Dowid ha-Meilach etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun Bass-Schewa Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Schloime ha-Meilech geit etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun tausend Waiber Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Ahron ha Koihen geit etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun dem Eigel Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Moische Rabeinu Geit in der Welt arain. Er geit, er geit, er geit, —

— טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, יצחק הצדיק גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון עשו וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, יעקב אבינו גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון צוויי שוועסטער וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, דוד המלך א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון בת שבע וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, שלמה המלך גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון טויזנט ווייבער וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, אהרן הכהן גייט א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. דער חטא פון דעם עגל וועט דאָך ביי אים זיין! דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, ליבסטע דו פיין, משה רבינו גייט אין דער וועלט אַריין. ער גייט, ער גייט, ער גייט, —

↤ 8

Far a lieben Chosson-Mann Gei-że nehm ihm on! — Je, Voter, je, Dos kenn grailech sain, As Moische-Rabeinu Soll main Mann sain! Er wet sitzen verzig Täg af’n Himmel, Wet er mir kennen mfarness sain.

פאַר אַ ליבן חתן־מאַן גיי־זשע נעם אים אָן! — יע, פאָטער, יע, דאָס קען גריילעך זיין, אַז משה רבינו זאָל מיין מאַן זיין! ער וועט זיצן פערציק טעג אויפן הימל, וועט ער מיר קענען מפרנס זיין.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 6.

Вариант:

— Tochter du Main, Teire du fain, Odom-horischon kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Vun Odom-horischon wet a Chet sain, Wet er mir nit kennen mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata, sdorowo Rebjata, Nużno snatj kak guljatj I pered Bogom otwetschatj! — Tochter du Main, Teire du fain, Awrohom-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Vun Awrohom-Owinu wet Jischmoel der Toter sain, Wet er nit kenen mir mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata etc.

— טאָכטער דו מיין, תורה דו פיין, אדם הראשון קומט אויף דער וועלט אָן. אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן? — ניין, פאָטער, ניין, עס קען דאָס גאָר ניט זיין: פון אדם הראשון וועט אַ חטא זיין, וועט ער מיר ניט קענען מקבל זיין. לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער, ביזקן אירע גראָע עת. זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ, זדאָראָוואָ רעביאַטאַ, נוזנאָ זנאַט קאַק גוליאַט אי פּערעד באָגאָם אָטוועצאַט! — טאָכטער דו מיין, תורה דו פיין, אברהם אבינו קומט אויף דער וועלט אָן. אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן מאַן? — ניין, פאָטער, ניין, עס קען דאָס גאָר ניט זיין: פון אברהם אבינו וועט ישמעאל דער טאָטער זיין, וועט ער ניט קענען מיר מקבל זיין. לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער, ביזקן אירע גראָע עת. זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו.

↤ 9

— Tochter du Main, Teire du fain, Jizchok-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Vun Jizchok-Owinu wet Eissow-horoscho sain, Wet er mir nit kennen mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir etc. Sdorowo, Rebjata etc. — Tochter du Main, Teire du fain, Jakow-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm nehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Jakow-Owinu wet a Baal-mtupol mit Kinder sain, Wet er nit kennen mir mkabeil sain, Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata etc. — Tochter du Main, Teire du fain; Meische-Rabeinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Je, Voter, je, es kenn dos sain, Vun Meische-Rabeinu wet kain Chet nit sain, Er wet mir kennen mkabeil sain! Sdorowo, Rebjata, sdorowo, Rebjata, Nużno snatj kak guljatj I pered Bogom otwetschatj!

— טאָכטער דו מיין, תורה דו פיין, יצחק אבינו קומט אויף דער וועלט אָן. אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן? — ניין, פאָטער, ניין, עס קען דאָס גאָר ניט זיין: פון יצחק אבינו וועט עשו הרשע זיין, וועט ער מיר ניט קענען מקבל זיין. לאָמיר זיצן ביי דיר א. אַ. וו. זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, תורה דו פיין, יעקב אבינו קומט אויף דער וועלט אָן. אפשר וועסטו אים נעמען פאַר אַ חתן־מאַן? — ניין, פאָטער, ניין, עס קען דאָס גאָר ניט זיין: יעקב אבינו וועט אַ בעל מטופּל מיט קינדער זיין, וועט ער ניט קענען מיר מקבל זיין, לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער, ביזקן אירע גראָע עת. זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, תורה דו פיין; משה רבינו קומט אויף דער וועלט אָן. אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן? — יע, פאָטער, יע, עס קען דאָס זיין, פון משה רבינו וועט קיין חטא ניט זיין, ער וועט מיר קענען מקבל זיין! זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ, זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ, נוזשנאָ זנאַט קאַק גוליאַט אי פּערעד באָגאָם אָטוועצאַט!

З. М. Левин (Новоалекс. — Ков. губ.)

↤ 10

№ 7.

Второй вариант:

— Tochter du Main, Tochter du fain, Odom-horischon wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Odom-horischon kenn main Mann nicht sain, Waile, waile vun Eiz-hadaas wird sain Achile sain. Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss, Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss. — Tochter du Main, Tochter du fain, Noiach-Hazadik wird diin Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Noiach-Hazadik kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Chom wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss, Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss. — Tochter du Main, Tochter du fain Awrohom-Owinu wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Awrohom-Owinu kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Jischmoel der pere-Odom wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen etc.

— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, אדם הראשון ווירד דיין מאַן זיין; פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן זי אין דו אַן! — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, אדם הראשון קען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע פון עץ הדעת ווירד זיין אכילה זיין. איך וועל זיצן, זיצן, זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי איין טאָכטער ביי איר פאָטער, איידער זי ווירד גרויס. — טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, נח הצדיק ווירד דיין מאַן זיין; פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן זי אין דו אַן! — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, נח הצדיק קען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע חם ווירד זיין זון זיין. איך וועל זיצן, זיצן, זיצן ביי דיר אויפן שויס, ווי איין טאָכטער ביי איר פאָטער, איידער זי ווירד גרויס. — טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין אברהם אבינו ווירד דיין מאַן זיין; פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן זי אין דו אַן! — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, אברהם אבינו קען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע ישמעאל דער פּרא אדם ווירד זיין זון זיין. איך וועל זיצן א. אַ. וו.

↤ 11

— Tochter du Main, Tochter du fain, Jizchok-Hazadik wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Jizchok - Hazadik kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Eissow-Horoschoh wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Jaakow-Owinu wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Jaakow-Owinu kenn main Mann nicht sain, Waile, waile zwei Schwestern kennen Waiber nicht sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Ahron-Hakeihein wird dain Mann sain, Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Ahron-Hakeihein kenn main Mann nicht sain, Waile, waile die Másse vun Eigel Wird sain Chet sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Moische-Rabeinu soll dain Mann sain, Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Ja, Voter, ja, ja, Voter, ja, Moische-Rabeinu wird main Mann sain! Fir ain lieben, herzlichen Mann Nehme ich ihn an!

— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, יצחק הצדיק ווירד דיין מאַן זיין; פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, יצחק הצדיק קען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע עשו־הרשעה ווירד זיין זון זיין. איך וועל זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, יעקב אבינו ווירד דיין מאַן זיין; פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, יעקב אבינו קענען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע צוויי שוועסטערן קענען ווייבער ניכט זיין. איך וועל זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, אהרן הכהן ווירד דיין מאַן זיין, פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו. — ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין, אהרן הכהן קענען מיין מאַן ניכט זיין, וויילע, וויילע די מעשה פון עגל ווירד זיין חטא זיין. איך וועל זיצן א. אַ. וו. — טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין, משה רבינו זאָל דיין מאַן זיין, פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן זי אין דו אַן! — יאָ, פאָטער, יאָ, יאָ, פאָטער, יאָ, משה רבינו ווירד מיין מאַן זיין! פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן נעמע איך אין אַן!

Д. Г. Гальперн (Курляндск. губ.).

↤ 12

№ 8.

Af’n heichen Gorn, Af’n grinen Zwaig Los ich sich arop’et Zu main liebste Waib. Fischelech in Wasser Seier viel; Itlechs Meilech Hot sain Spiel. Spielen un tanzen Un leiben Gott; Gott hot baschaffen Chawe’n auf der Welt. Chawe is gegangen Dem Gärtele aufschliessen, Hot sie dersehn an Epele a sissen. Wie sie hot geton Dem ersten Biss, Asei hot sie verstanen, Wie naket sie is.

אויפן הויכן גאָרן, אויפן גרינען צווייג לאָז איך זיך אַראָפּעט צו מיין ליבסטע ווייב. פישעלעך אין וואַסער זייער פיל; איטלעכס מלך האָט זיין שפּיל. שפּילן און טאַנצן און לויבן גאָט; גאָט האָט באַשאַפן חווה׳ן אויף דער וועלט. חווה איז געגאַנגען דעם גערטעלע אויף־שליסן, האָט זי דערזען אַן עפּעלע אַ זיסן. ווי זי האָט געטאָן דעם ערשטן ביס, אַזוי האָט זי פאַרשטאַנען, ווי נאַקעט זי איז.

Д. Г. Гальперн (Вильва).

№ 9.

Auf’n heichen Luster (?) Auf’n grinem Zwaig Kukt es sich arop’et Zu sain liebste Waib. Fischelech in Wasser Schwimmen hin un her; Nodlen un Spiljkes Is die beste Gewehr. Raiche Meiden Trogen die Fones, Oreme Meiden Klaiben die Mones. . . . . . . . . . .

אויפן הויכן לוסטער, (?) אויפן גרינעם צווייג קוקט עס זיך אַראָפּעט צו זיין ליבסטע ווייב. פישעלעך אין וואַסער שווימען הין און הער; נאָדלען און שפּילקעס איז די בעסטע געווער. רייכע מיידן טראָגן די פאָנעס, אָרעמע מיידן קלייבן די מנות. . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 13

№ 10.

Tate, Voter, sai sech mrachem, Iber unsere Zores sai sech mnachem. Mir sainen doch in der klem, Leiw Mlochim w’Ssorim b’Jad Haschem!

טאַטע, פאָטער, זיי זיך מרחם, איבער אונדזערע צרות זיי זיך מנחם. מיר זיינען דאָך אין דער קלעם, לב מלכים ושרים ביד השם!

А. Л. Лион (Ц. Польск.).

№ 11

Schirele, Perele, gilderne Fohn, Moschiach ben-Dowid sitzt eiben on; Halt er a Becher in rechten Hand, Macht er a Broche iber die ganze Land. Omein w’omein dos is wohr, Moschiach wet kummen haintigen Johr. Wet er kummen zuraiten, Welen mir hoben gute Zaiten. Wet er kummen zufohren, Welen mir hoben gute Johren. Wet er kummen zugein, Welen mir alle in Erez-Jissroel ainstein.

שירעלע, פּערעלע, גילדערנע פאָן, משיח בן דוד זיצט אויבן אָן; האַלט ער אַ בעכער אין רעכטן האַנט, מאַכט ער אַ ברכה איבער די גאַנצע לאַנד. אמן ואמן דאָס איז וואָר, משיח וועט קומען היינטיקן יאָר. וועט ער קומען צו רייטן, וועלן מיר האָבן גוטע צייטן. וועט ער קומען צו פאָרן, וועלן מיר האָבן גוטע יאָרן. וועט ער קומען צו גיין, וועלן מיר אַלע אין ארץ ישראל איינשטיין.

Д. Г. Гальперн (Виленск. губ.).

№ 12.

Вариант:

Moschiach ben Dowid sitzt eibn on, In Gold un in Silber ongeton. Er halt a Becher in die rechte Hand, Macht er a Broche iber die ganze Land. Omein w’omein, dos is wohr: Die G’ule wet kummen haintigen Johr. Wet sie kummen zuraiten, Welen mir hoben gute Zaiten. Wet sie kummen zufohren, Welen mir hoben gute Johren,

משיח בן דוד זיצט אויבן אָן, אין גאָלד און אין זילבער אָנגעטאָן. ער האַלט אַ בעכער אין די רעכטע האַנט, מאַכט ער אַ ברכה איבער די גאַנצע לאַנד. אמן ואמן, דאָס איז וואָר: די גאולה וועט קומען היינטיקן יאָר. וועט זי קומען צו רייטן, וועלן מיר האָבן גוטע צייטן. וועט זי קומען צופאָרן, וועלן מיר האָבן גוטע יאָרן,

↤ 14

Wet sie kummen zugein, Welen die Meissim aufstein. Mir welen kain Erez-Jissroel gein, Uwo l’Zion Geieil w’neimar omein!

וועט זי קומען צו גיין, וועלן די מתים אויף שטיין. מיר וועלן קיין ארץ ישראל גיין, ובא לציון גואל ונאמר אמן!

А. Д. Пик и Б. М. Кассель. (Ковенск. губ.).

№ 13.

Второй вариант:

Omein w’omein, dos is wohr: Moschiach wet kummen haintigen Johr. Moschiach wet kummen zu raiten, Welen sain gute Zaiten. Moschiach wet kummen zufohren, Welen sain gute Johren. Moschiach wet kummen auf a waissen Ferd, Welen alle Meissim aufstein vun der Erd. Moschiach wet kummen zugein, Wet Tchiass-hameissim aufstein.

אמן ואמן, דאָס איז וואָר: משיח וועט קומען היינטיקן יאָר. משיח וועט קומען צו רייטן, וועלן זיין גוטע צייטן. משיח וועט קומען צו פאָרן, וועלן זיין גוטע יאָרן. משיח וועט קומען אויף אַ ווייסן פערד, וועלן אַלע מתים אויפשטיין פון דער ערד. משיח וועט קומען צו גיין, וועט תחית המתים אויפשטיין.

А. Рейзин (Ковна).

№ 14.

In mitten Weg steit a Beim Un hot sich aingebeigen; Fohrt ain Jid kain Erez-Jissroel Mit verweinte Eigen. Gott main Gott, Gott main Gott! Lomir dawnen Minche, — Bischass mir welen fohren kain Erez-Jissroel, Wet sain a greisse Ssimche!

אין מיטן וועג שטייט אַ בוים און האָט זיך איינגעבויגן; פאָרט איין איד קיין ארץ ישראל מיט פאַרוויינטע אויגן. גאָט מיין גאָט, גאָט מיין גאָט! לאָמיר דאַוונען מנחה, — בשעת מיר וועלן פאָרן קיין ארץ ישראל, וועט זיין אַ גרויסע שמחה!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 15

№ 15.

Awrohom-unju, Awrohom-unju, Awrohom unju, Staruschek 1) ty nasch, Jizchok unju, Jizchok-unju, Jizchok-unju, Djeduschek 2) ty nasch, Jakow-unju, Jakow-unju, Jakow-unju, Oitjez 3) ty nasch, — Tschewo-ż wy nje prossitje, Tschewo-ż wy nje prossitje, Tschewo-ż wy nje prossitje Pana Buga sa nas? Żeb naschu Chatku wystroili, Naschu-b Semlju wykupili, 4) Nas by w’Semlju otwodili, W’naschu Semlju nas, 5) W’naschu Semlju nas! Moische-nju, Moische-nju, Moische-nju, Pastuschek ty nasch, Ahron-unju, Ahron-unju, Ahron-unju, Pastyr ty nasch, Schmuel-unju,Schmuel-unju,Schmuel-unju, Prowidjez ty nasch, — Tschewo-ż wy nje prossitje etc. Dowid-unju, Dowid unju, Dowid-unju, Krulik 6) ty nasch, Schloim-unju, Schloim-unju, Schloim-unju, Mondry ty nasch, . . . . . . . . . . Tschewo-ż wy nje prossitje etc.

אברהם־וניו, אברהם־וניו, אברהם אוניו, סטאַרושעק 1) טי נאַש, יצחק־וניו, יצחק־וניו, יצחק־וניו, דיעדושעק 2) טי נאַש, יעקב־וניו, יעקב־וניו, יעקב־וניו, אָיטיעץ 3) טי נאַש, — טשעוואָזש וואו ניע פּראָסיטיע, טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע, טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע פּאַנאַ בוגאַ זאַ נאַס? זשעב־נאַשו חאַטקו וויסטראָילי, נאַשו-ב זעמליו וויקופּילי, 4) נאַס בי וו׳ זעמליו אָטוואָדילי, וו׳-נאַשו זעמליו נאַס, 5) וו׳-נאַשו זעמליו נאַס! משה־ניו, משה־ניו, משה־ניו, פּאַסטושעק טי נאַש, אהרן־וניו, אהרן־וניו, אהרן־וניו, פּאַסטיר טי נאַש, שמואל־וניו,שמואל־וניו,שמואל־וניו, פּרבידיעץ טי נאַש, — טשעוואָ־זש ווי ניע פּראָסיטיע א. אַ. וו. דוד־וניו, דוד־וניו, דוד־וניו, קרוליק, 6) טי נאַש, שלמה־וניו, שלמה־וניו, שלמה־וניו, מאָנדרי טי נאַש, . . . . . . . . . . טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע א. אַ. וו.

Варианты:

Djeduschek. Staruschek. Batschka. Naschu Matke oswobudili. L’arzeinu naschu. Pewuschek.

1) דיעדושעק. 2) סטאַרושעק. 3) באטשקאַ. 4) נאַשו מאַטקע אָסוואָבידילי. 5) לארצנו נאַשו. 6) פּעוואושעק.

↤ 16

Ssynok, Ssynok, Ssynok, Ssynok, Chatka benda wystrojena, Semlja benda wykupjena, Ty-ż w’Semlju otwedjeny, Bondz mondr, Tschekai konzu, W’noschiro Schiro chadoscho Hallujoh! 7)

סינאָק, סינאָק, סינאָק, סינאָק, כאַטקאַ בענדאַ וויסטראָיענאַ, זעמליא בענדאַ וויקופּיענאַ, טי־זש וו׳ זעמליו אָטוועדיענו, באָנדז מאָנדר, טשעקיי קאָנצו, ונשירה שירה חדשה הללויה! 7)

Д. Г. Гальперн (Вильна).

И. Ю. Нейфах (Минск).

№ 16.

Вариант:

Awraham, 1) Awraham, Batjka nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass, 2) Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wykupity 3) L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! 4) Jizchok, Jizchok, Molitjelj 5) nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass. Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wukupity L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! Jakow, Jakow, Pastuch 6) nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.

אברהם, 1) אברהם, בַאטיקאַ נאַש! טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס, 2) ליבאָ נאַס וויפּראָסיטי, ליבאָ נאַס וויזוואָליטי, ליבאָ נאַס וויקופּיטי 3) לארצנו נאַשו, לארצנו נאַשו! 4) יצחק, יצחק, מאָליטיעל 5) נאַש! טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס. ליבאָ נאַס וויפּראָסיטי, ליבאָ נאַס וויזוואָליטי, ליבאָ נאַס וויקופּיטי לארצנו נאַשו, לארצנו נאַשו! יעקב, יעקב, פּאַסטוך 6) נאַש! טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס א. אַ. וו.

Ach ty Ssynok, Ssynok, Ssynok, Nje petschal-że swoie Sserdze! Matka bendzie wykupiana, Chatka bendzie wystrojana, W’neimar lfonow Schiro chadoscho Hallujoh!

7) אַך טי סינאָק, סינאָק, סינאָק, ניע פּעטשאַל־זשע סוואָיע סערדצע! מאַטקאַ בענדזי וויקופּיאַנאַ, כאַטקאַ בענדזי וויסטראָיאנאַ, ונאמר לפניו שירה חדשה הללויה!

Варианты:

Awrohom-unju. Potchemu nje prossisch, potschemu nje prossisch Boga sa nass? Aljbo nas wykupiti, aljbo nas wyprossiti. L’arzeinu nas, l’arzeinu nas! Batjka. Batjka.

1) אברהם־וניו. 2) פּאָטשעמו ניע פּראָסיש, פּאָטשעמו ניע פּראָסיש באָגאַ זאַ נאַס? 3) אַליבאָ נאַס וויקופּיטי, אַליבאָ נאַס וויפּראָסיטי. 4) לארצנו נאַס, לארצנו נאַס! 5) בַאטיקאַ. 6) בַאטיקאַ.

↤ 17

Rachilj, Rachilj, Matj nascha! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.

רחִל, רחִל, מאַטי נאַשאַ! טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס א. אַ. וו.

В. Юсин (Подольск. губ.).

C. М. Дубнов (Одесса).

№ 17.

Ach Ty Ribeinei schel Eilom, Satschem Ty nje smotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Golusseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu — perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Adeineinu, W’schom naidjom Beir’einu, W’schom naidjom Geialeinu! — Ssynku, Ssynku, nje bjedui, Sswoje Sserdze nje sapssui! Bendsje Matka wykupliana, Bendsje Chatka wybudowana. Bondsj mondry, patschai Konza! Ach Ty Ribeinei schel Eilom, Satschem Ty nje ssmotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Golusseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom najdjom Dejdejnu, W’schom naidjom Hadrosseinu, W’schom naidjom Wiudeinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Swuleinu, W’schom naidjom Chachomeinu, W’schom naidjom Tohoreinu! — Ssynku, Ssynku etc.

אַך טי רבונו של עולם, זאַטשעם טי ניע סמאָטריש, זאַטשעם טי ניע ווידיש מר גלותינו, מר גלותינו! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מר גלותינו — פּערעבודיעם, לארצנו פאָרט פּאָידיאָם! פּאָידיאָם לארצנו, ושם נאַידיאָם אדוננו, ושם נאַידיאָם בוראנו, ושם נאַידיאָם גואלנו! — סינקו, סינקו, ניע ביעדוי, סוואָיע סערדצע ניע זאַפּסוי! בענדזיע מאַטקאַ וויקופּליאנאַ, בענדזיע כאַטקאַ וויבודאָוואַנאַ. באָנדזי מאָנדרי, פּאַטשאַי קאָנצאַ! אַך טי רבונו של עולם, זאַטשעם טי ניע סמאָטריש, זאַטשעם טי ניע ווידיש מר גלותינו, מר גלותינו! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מר גלותינו פּערעבודיעם, לארצנו פאָרט פּאָידיאָם! פּאָידיאָם לארצנו, ושם נאַידיאָם דודנו, ושם נאַידיאָם הדרתנו, ושם נאַידיאָם ועודנו! — סינקו, סינקו א. אַ. וו. אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו. — מר גלותינו א. אַ. וו. פּאָידיאָם לארצנו, ושם נאַידיאָם זבולנו, ושם נאַידיאָם חכמינו, ושם נאַידיאָם טהרנו! — סינקו, סינקו א. אַ. וו.

↤ 18

Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Jeiudeinu, W’schom naidjom Kweideinu, W’schom naidjom Limudeinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom Tarzeinu, W’schom naidjom Malkeinu, W’schom naidjom Nisreinu, W’schom naidjom Sgulosseinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom Tarzeinu, W’schom naidjom Useinu, W’schom naidjom Peeireinu, W’schom naidjom Zidkosseinu, — Ssynku, Ssynku etc. Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. Satschem Ty nie ssmotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Golusseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Kduschosseinu, W’schom naidjom Reieinu, W’schom naidjom Ssigweinu, W’schom naidjom Tifarteinu! — Ssynku, Ssynku, nje bjedui, Swoje Sserdze nje sapsui! Bendsie Matka wykupliana, Bendsie Chatka wybudowana, Bonds mondri, patschai Końza!

אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו. — מר גלותינו א. אַ. וו. פּאָידיאָם לארצנו, ושם נאַידיאָם יֵעודנו, ושם נאַידיאָם כְבודנו, ושם נאַידיאָם לִמודנו! — סינקו, סינקו א. אַ. וו. אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו. — מר גלותינו א. אַ. וו. פּאָידיאָם טאַרציינו, ושם נאַידיאָם מלכנו, ושם נאַידיאָם נזרנו, ושם נאַידיאָם סגולתנו! — סינקו, סינקו א. אַ. וו. אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו. — מר גלותינו א. אַ. וו. פּאָידיאָם טאַרציינו, ושם נאַידיאָם עוזנו, ושם נאַידיאָם פּאריינו, ושם נאַידיאָם צִדקתנו, — סינקו, סינקו א. אַ. וו. אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו. זאַטשעם טי ני סמאָטריש, זאַטשעם טי ניע ווידיש מר גלותינו, מר גלותינו! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מר גלותינו פּערעבודיעם, לארצנו פאָרט פּאָידיאָם! פּאָידיאָם לארצנו, ושם נאַידיאָם קדושתנו, ושם נאַידיאָם רוענו, ושם נאַידיאָם שגבנו, ושם נאַידיאָם תִפאַרתנו! — סינקו, סינקו, ניע ביעדוי, סוואָיע סערדצע ניע זאַפּזוי! בענדזי מאַטקאַ וויקופּליאנאַ, בענדזי כאַטקאַ וויבודאָוואַנאַ, באָנדז מאָנדרי, פּאַטשיי קאָנצאַ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 19

№ 18.

Adir Eleiheinu, adiro ha-Teiro, Adiro ha-Teiro schekiblu Jissroeil, Schekiblu Jissroeil mipi ha-Gwuro Uru no, uru no, Acheinu, Simchas ha-Teiro mei-Adeineinu! Al seis onu mchakim, W’al seis onu mzapim, W’al seis onu mkawim, Wenn-że wet dos sain? Bimheiro bejomeinu! Durch wemen wet dos sain? Durch Moschiach Zidkeinu! Wos wet er uns mwasseir sain? Jowei ben-Dowid Geialeinu! Wos wet damols sain? W-noschuw l’jruscholaim Ir-Kodscheinu! Haint wos wet damols sain? Jeim Gilo, Jeim Dizo, Jeim Rino! To schrait-że, Briderlach: Gilo, Dizo, Chedwo, Rino, Hallujoh!

אדיר אלהינו, אדירה התורה, אדירה התורה שקבלו ישראל, שקבלו ישראל מפּי הגבורה עורו נא, עורו נא, אחינו, שמחת התורה מאדוננו! על זאת אנו מחכים, ועל זאת אנו מצפּים, ועל זאת אנו מקוים, ווען־זשע וועט דאָס זיין? במהרה בימינו! דורך וועמען וועט דאָס זיין? דורך משיח צדקנו! וואָס וועט ער אונדז מבשר זיין? יבוא בן דוד גאלנו! וואָס וועט דאַמאָלס זיין? ונשוב לירושלים עיר קדשנו! היינט וואָס וועט דאַמאָלס זיין? יום גילה, יום דיצה, יום רינה! טאָ שרייט זשע, ברידערלעך: גילה, דיצה, חדוה, רינה, הללויה!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 19.

Omar Adeinoi l’Jakow, — Je, Voter, je! Al tiro Awdi Jakow. — Nein, Voter, nein, Ich hob var keinem kein Meire nit, Nor var Gott allein! 1) Omar Adeinoi l’Jakow, — Tak, tak, tak! Al tiro Awdi Jakow, Nje pugaissja, Barin Jakow. — Njet, njet, nitschewo, Nje bojussja nikowo, Toljko Boga odnowo!

אמר ה׳ ליעקב, — יע, פאָטער, יע! אל תירא עבדי יעקב. — ניין, פאָטער, ניין, איך האָב פאַר קיינעם קיין מורא ניט, נאָר פאַר גאָט אַליין! 1) אמר ה׳ ליעקב, — טאַק, טאַק, טאַק! אַל תירא, יעקב, ניע פּוגאַיסיאַַ, באַרין יעקב. — ניעט, ניעט, ניצעוואָ, ניע באָיוסאַ ניקאָוואָ, טאָלקאָ באָגאַ אָדנאָוואָ!

Ich hob nit Meire nit var keinem, Nor var Gott einem, Nor var Gott allein! Njet, njet, nitschewo, Nje bojuss ja nikowo, Toljko Boga odnowo!

1) איך האָב ניט מורא ניט פאַר קיינעם, נאָר פאַר גאָט איינעם, נאָר פאַר גאָט אַליין! ניעט, ניעט, ניצעוואָ, ניע באָיוס יאָ ניקאָוואָ, טאָלקאָ באָגאַ אָדנאָוואָ!

↤ 20

Bochar Adeinoi b’Jakow, — Je, Voter, je! Al tiro Awdi Jakow, — Nein, Voter, nein etc. Bochar Adeinoi b’Jakow etc. Nje pugaissja etc.

בחר ה׳ ביעקב, — יע, פאָטער, יע! אל תירא עבדי יעקב, — ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו. בחר ה׳ ביעקב א. אַ. וו. ניע פּוגאַיסיאַַ א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 20.

Far wos sollen mir sorgen, Wos wet sain mit uds morgen? Lomir besser varrechten, Wos mir hoben gesindigt nechten! Nischt sorgen un nischt tun a Krechz, Nor Gott dienen, welen mir nischt wissen vun Schlecht’s!

פאַר וואָס זאָלן מיר זאָרגן, וואָס וועט זיין מיט אודז מאָרגן? לאָמיר בעסער פאַררעכטן, וואָס מיר האָבן געזינדיקט נעכטן! נישט זאָרגן און נישט טון אַ קרעכץ, נאָר גאָט דינען, וועלן מיר נישט וויסן פון שלעכטס!

А. Л. Лион (Коцк, Седл. губ.).

№ 21.

Wu nehmt men karge Mehl, Af zu backen Breit? Wer wet borgen, Wer wet laihen, Wer wet kneten, Wer wet backen? — Es is nito kein Geld! Ai, mi wet borgen, Mi wet laihen, Mi wet kneten, Mi wet hacken, — Es is do a Gott, Wos wet geben Geld, Un Graupen auch!

וואו נעמט מען קאַרגע מעל, אויף צו באַקן ברויט? ווער וועט באָרגן, ווער וועט לייען, ווער וועט קנעטן, ווער וועט באַקן? — עס איז ניטאָ קיין געלט! אַי, מי וועט באָרגן, מי וועט לייען, מי וועט קנעטן, מי וועט האַקן, — עס איז דאָ אַ גאָט, וואָס וועט געבן געלט, און גרויפּן אויך!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 21

№ 22.

Ato hu, Geleibt bistu! ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Nit zu kennen Dem Mentschen, Wer es nehmt dos zu. Gott is a Harr, Der Mentsch is a Narr. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis As es geit ihm nit Sain Parnosse, Is er sich mzár. Geit er in Gass, Stellt er sich sorgen. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Geit er Zwischen die Kromen, Kriegt er nit zu borgen. Kummt er aheim, Sogt er asei: Ribeinei-schel-Eilom, Oder gib mir Nachas, Oder gib mir Freid, Oder gib mir A gringen Leben, Oder a sissen Teit!

אתה הוא, געלויבט בינסטו! ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ניט צו קענען דעם מענטשן, ווער עס נעמט דאָס צו. גאָט איז אַ האַר, דער מענטש איז אַ נאַר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis אַז עס גייט אים ניט זיין פּרנסה, איז ער זיך מצער. גייט ער אין גאַס, שטעלט ער זיך זאָרגן. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis גייט ער צווישן די קראָמען, קריגט ער ניט צו באָרגן. קומט ער אַהיים, זאָגט ער אַזוי: רבונו של עולם, אָדער גיב מיר נחת, אָדער גיב מיר פרייד, אָדער גיב מיר אַ גרינגען לעבן, אָדער אַ זיסן טויט!

Б. М. Кассель и А. Д, Пик (Ковенск. губ.)

№ 23.

Wer mir sainen, seinen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Essroig bentschen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Broches sogen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Gott dienen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Dawnen, dawnen mir.

ווער מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער אתרוג בענטשן מיר. ווער מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער ברכות זאָגן מיר. ווער מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער גאָט דינען מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער דאַוונען, דאַוונען מיר.

↤ 22

Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Heischanes sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Widui sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Smires singen mir. Wer mir sainen etc Wos mir tuen etc. Ober Chanuke-licht bentschen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Taleissim trogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Jom’kipur fasten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Kapores schlogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober lernen, lernen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Maze essen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Ndowes giben mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober in Ssuke sitzen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Arowes halten mir.

ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער הושענות זאָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער ווידוי זאָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער זמירות זינגען מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער חנוכה־ליכט בענטשן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער טליתים טראָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער יום כיפּור פאַסטן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער כפּרות שלאָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער לערנען, לערנען מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער מצה עסן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער נדבות גיבן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער אין סוכה זיצן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער ערבות האַלטן מיר.

↤ 23

Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Peissach hitten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Zizis trogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Kduscho sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Rosch-haschono halten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir tuen etc. Ober Schabes ruhen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Tfilin trogen mir.

ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער פּסח היטן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער ציצית טראָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער קדושה זאָגן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער ראש־השנה האַלטן מיר. ווער מיר זיינען א. אַ. וו. וואָס מיר טון א. אַ. וו. אָבער שבת רוען מיר. ווער מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער תפילין טראָגן מיר.

М. З. Левин (Новоалекс., Ковенск. губ.).

№ 24.

Вариант:

Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Jidischkait halten mir. Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir, Ober Broches bentschen mir. Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir tuen, tuen mir. Ober Gemore lernen mir.

וואָס מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער אידישקייט האַלטן מיר. וואָס מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער ברכות בענטשן מיר. וואָס מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר; וואָס מיר טון, טון מיר. אָבער גמרא לערנען מיר.

↤ 24

Wos mir sainen etc. Ober dawnen, dawnen mir, Wos mir sainen etc. Ober Heischanes schlogen mir. Wos mir sainen etc. Ober Widui sogen mir. Wos mir sainen etc. Ober Sochjes hoben mir. Wos mir sainen etc. Ober Chessed tuen mir. Wos mir sainen etc. Ober Teiwes tuen mir. Wos mir sainen etc. Ober Jaschronus zaigen mir. Wos mir sainen etc. Ober Kapores schlogen mir, Wos mir sainen etc. Ober Lulow schoklen mir. Wos mir sainen etc. Ober Mizwes keifen mir. Wos mir sainen etc. Ober Ndowes geben mir. Wos mir sainen etc. Ober in Ssuke sitzen mir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wos mir sainen etc. Ober Zizis kussen mir. Wos mir sainen etc. Ober Kidusch machen mir. Wos mir sainen etc. Ober Rosch haschono halten mir. Wos mir sainen etc. Ober Schabes halten mir.

וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער דאַוונען, דאַוונען מיר, וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער הושענות שלאָגן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער ווידוי זאָגן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער זכיות האָבן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער חסד טון מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער טובות טון מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער ישרנות צייגן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער כפּרות שלאָגן מיר, וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער לולב שאָקלען מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער מצוות קויפן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער נדבות געבן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער אין סוכה זיצן מיר. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער ציצית קוסן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער קידוש מאַכן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער ראש־השנה האַלטן מיר. וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער שבת האַלטן מיר.

↤ 25

Wos mir sainen etc. Ober Teire lernen mir. 1)

וואָס מיר זיינען א. אַ. וו. אָבער תורה לערנען מיר. 1)

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

См. юмористическую переделку этой песни, помещ. под № 366.

№ 25.

Lomir onheiben zu derzeilen Die Mailes vun unsere Jiden. Die erste Maile is: Eim ani Cheimo. Die zweite Maile is: Boro ka-Chamo. Ai, chotsch, chotsch, chotsch Geilo w’ssuro, Fort, fort, fort Domsso l’Ssomor. Ober a Maile, wieder a Maile: Harugo olecho w’nechschewes k’-Zein Tiwcho. Chotsch, chotsch mir sainen doch Sruo bein Mach’isseho, Doch, doch sainen mir doch Chawuko udwuko boch. Ober a Maile, wieder a Maile etc. Ai, chotsch, chotsch etc. Fort, fort, etc. Vun wemen stammen sei? Vun Khilos Jakow! Wie chasmenen sei? Rschumim bischmecho! Wos schraien sei? Scheiagim heischano!

לאָמיר אָנהייבן צו דערציילן די מעלות פון אונדזערע אידן. די ערשטע מעלה איז: אום אני חומה. די צווייטע מעלה איז: ברה כחמה. אַי, כאָטש, כאָטש, כאָטש גולה וסורה, פאָרט, פאָרט, פאָרט דמתה לתמר. אָבער אַ מעלה, ווידער אַ מעלה: הרוגה עלעך ונחשבת כצאן טבחה. כאָטש, כאָטש מיר זיינען דאָך זרועה בין מכעסיה, דאָך, דאָך זיינען מיר דאָך חבוקה ודבוקה בך. אָבער אַ מעלה, ווידער אַ מעלה א. אַ. וו. אַי, כאָטש, כאָטש א. אַ. וו. פאָרט, פאָרט, א. אַ. וו. פון וועמען שטאַמען זיי? פון קהלות יעקב! ווי חתמענען זיי? רשומים בשמך! וואָס שרייען זיי? שואגים הושע נא!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

И. Л. Раввинский (Годяч, Полтавск. губ.).

1) Кроме приведенного, существует несколько других вариантов этой песни, последния в некоторых местностях распевается при סיום, а также в праздник שמחת תורה.

↤ 26

№ 26.

Nit kain Jidischkait, nit kain Geld, Wos-że lebt men af der Welt? Nit kain Broches, nit kain Geld, Wos-że braucht men gor die Welt? Nit kain Gadl’us, nit kain Geld, Wos-że geit men af der Welt? Nit kain Daas, nit kain Geld, Wos-że darf men die Welt? Nit kain Hachnosses, nit kain Geld, Wos-że horewet men af der Welt? Nit kain Widui, nit kain Geld, Wos-że walgert men sich af der Welt? Nit kain S’chijöis, nit kain Geld, Wos-że sorgt men af der Welt? Nit kain Chochmes, nit kain Geld, Wos-że chapt men die Welt? Nit kain Taharus, nit kain Geld, Wos-że tut men af der Welt? Nit kain Jeischer, nit kain Geld, Wos-że jogt men sich af der Welt? Nit Kaschrus, nit kain Geld, Wos-że keilet men sich af der Welt? Nit kain Lamdonus, nit kain Geld, Wos-że lebt men af der Welt? Nit kain Mides, nit kain Geld, Wos-że mattert’n sich af der Welt? Nit kain Nadwonus, nit kein Geld, Wos-że narrt men sich af der Welt? Nit kain Ssawlonus, nit kain Geld, Wos-że Ssarwert men sich af der Welt? Nit kain Eischer, nit kain Geld, Wos-że eissekt men af der Welt? Nit kain Peires, nit kain Geld, Wos-że prawet men af der Welt? Nit kain Zdoke, nit kain Geld, Wos-że zappelt men sich af der Welt?

ניט קיין אידישקייט, ניט קיין געלט, וואָס־זשע לעבט מען אויף דער וועלט? ניט קיין ברכות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע ברויכט מען גאָר די וועלט? ניט קיין גדלות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע גייט מען אויף דער וועלט? ניט קיין דעת, ניט קיין געלט, וואָס־זשע דאַרף מען די וועלט? ניט קיין הכנסות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע האָרעוועט מען אויף דער וועלט? ניט קיין ווידוי, ניט קיין געלט, וואָס־זשע וואַלגערט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין זכיות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע זאָרגט מען אויף דער וועלט? ניט-קיין חכמות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע כאַפּט מען די וועלט? ניט קיין טהרות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע טוט מען אויף דער וועלט? ניט קיין יושר, ניט קיין געלט, וואָס־זשע יאָגט מען זיך אויף דער וועלט? ניט כשרות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע כּיילעט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין למדנות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע לעבט מען אויף דער וועלט? ניט קיין מידות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע מאַטערטן זיך אויף דער וועלט? ניט קיין נדבנות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע נאַרט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין סבלנות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע סאַרווערט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין עושר, ניט קיין געלט, וואָס־זשע עסק׳ט מען אויף דער וועלט? ניט קיין פּרות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע פּראַוועט מען אויף דער וועלט? ניט קיין צדקה, ניט קיין געלט, וואָס־זשע צאַפּעלט מען זיך אויף דער וועלט?

↤ 27

Nit kain Kdusche, nit kain Geld, Wos-że quält men sich af der Welt? Nit kain Rachmones, nit kain Geld, Wos-że raisst men sich af der Welt? Nit kain Sseichel, nit kain Geld, Wos-że schmajet men af der Welt? Nit kain Teire, nit kain Geld, Wos-że teig gor die Welt?

ניט קיין קדושה, ניט קיין געלט, וואָס־זשע קוועלט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין רחמנות, ניט קיין געלט, וואָס־זשע רייסט מען זיך אויף דער וועלט? ניט קיין שכל, ניט קיין געלט, וואָס־זשע שמייעט מען אויף דער וועלט? ניט קיין תורה, ניט קיין געלט, וואָס־זשע טויג גאָר די וועלט?

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.)

№ 27.

Gewalt-że, Brider, Wos schlofft ihr? Eins—zwei—drai—vier; Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ’s is schoin Zait Zu gein in Mikwe, Eins—zwei—drai—vier. ’s is schoin Zait Zu gein in Mikwe, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mikwe, Nor geschlofen; Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos’t ihr kummen Af jener Welt? ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu sogen Thilim, Eins—zwei—drai—vier.

געוואַלד־זשע, ברידער, וואָס שלאָפט איר? איינס־צוויי־דריי־פיר; געוואַלד זשע, ברידער, וואָס שלאָפט איר? איינס־צוויי־דריי־פיר. ס׳איז שוין צייט צו גיין אין מקווה, איינס־צוויי־דריי־פיר. ס׳איז שוין צייט צו גיין אין מקווה, איינס־צוויי־דריי־פיר. ניט קיין מקווה, נאָר געשלאָפן; טו וואָס־זשע טויגט איר אויף דער וועלט? מיט וואָס׳ט איר קומען אויף יענער וועלט? ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis געוואַלד זשע, ברידער, וואָס שלאָפט איר? איינס־צוויי־דריי־פיר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳איז שוין צייט צו זאָגן תהילים, איינס־צוויי־דריי־פיר.

↤ 28

Nit kein Thilim, Nit kein Mikwe, Nit kein Mikwe, Nor geschlofen; Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos’t ihr kummen Af jener Welt? Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu gein dawnen, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Dawnen, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu lernen Mikre, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mikre, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu lernen Mischne, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s schoin Zait Zu lernen Gemore, Eins—zwei—drai—vier.

ניט קיין תהילים, ניט קיין מקווה, ניט קיין מקווה, נאָר געשלאָפן; טו וואָס־זשע טויגט איר אויף דער וועלט? מיט וואָס׳ט איר קומען אויף יענער וועלט? געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳איז שוין צייט צו גיין דאַוונען, איינס־צוויי־דריי־פיר. ניט קיין דאַוונען, ניט קיין תהילים, ניט קיין תהילים א. אַ. וו. געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳איז שוין צייט צו לערנען מקרא, איינס־צוויי־דריי־פיר. ניט קיין מקרא, ניט קיין תהילים, ניט קיין תהילים א. אַ. וו. געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳איז שוין צייט צו לערנען משנה, איינס־צוויי־דריי־פיר. ניט קיין משנה, ניט קיין מקרא, ניט קיין מקרא, ניט קיין תהילים א. אַ. וו. געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳שוין צייט צו לערנען גמרא, איינס־צוויי־דריי־פיר.

↤ 29

Nit kein Gemore, Nit kein Mischne, Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Thilim etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu trinken Branfen, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Branfen, Nit kein Gemore, Nit kein Gemore, Nit kein Mischne, Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Dawnen, Nit kein Dawnen, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim, Nit kein Mikwe, Nit kein Mikwe, Nor geschlofen, — Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos ’t ihr kummen Af jener Welt?

ניט קיין גמרא, ניט קיין משנה, ניט קיין משנה, ניט קיין מקרא, ניט קיין מקרא, ניט קיין תהילים א. אַ. וו. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis געוואַלד זשע, ברידער, וואָס שלאָפט איר? איינס־צוויי־דריי־פיר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis ס׳איז שוין צייט צו טרינקען בראַנפן, איינס־צוויי־דריי־פיר. ניט קיין בראַנפן, ניט קיין גמרא, ניט קיין גמרא, ניט קיין משנה, ניט קיין משנה, ניט קיין מקרא, ניט קיין מקרא, ניט קיין דאַוונען, ניט קיין דאַוונען, ניט קיין תהילים, ניט קיין תהילים, ניט קיין מקווה, ניט קיין מקווה, נאָר געשלאָפן, — טו וואָס־זשע טויגט איר אויף דער וועלט? מיט וואָס׳ט איר קומען אויף יענער וועלט?

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 28.

Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren reit. Wie er kummt arain in die mittele Johren, Sucht er zu vardienen Breit. Wie er kummt af der Elter, Richt er sich auf’n bittern Teit.

ווי דער מענטש ווערט געבאָרן, ווערט ער געבאָרן רויט. ווי ער קומט אַריין אין די מיטעלע יאָרן, זוכט ער צו פאַרדינען ברויט. ווי ער קומט אויף דער עלטער, ריכט ער זיך אויפן ביטערן טויט.

↤ 30

Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren mit a Kop. Wie er kummt arain in die mittele Johren, Springt er gor: hop-hop! Wie er kummt af der Elter, Wiegt er sich schoin wie a Snop. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Hor. Wie er kummt etc. Will er ainhobewen gor. Wie er kummt etc. Richt er sich zu geben vun der Welt a Fohr. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Stern. Wie er kummt etc. Tut er sich zu all’s-ding kehren. Wie er kummt etc. Kenn er sich vun keinem nit wehren. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Bremen. Wie er kummt etc. Tut er sich mit kein Sach nit schämen. Wie er kummt etc. Richt er sich m’soll ihm vun der Welt zu nehmen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Eigen. Wie er kummt etc. Tut er zu all’s ding teigen. Wie er kummt etc. Geit er schoin aingebeigen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Nos, Wie er kummt etc. Springt er wie a Hos. Wie er kummt etc. Hot er Meire vun a Wind var a Blos.

ווי דער מענטש ווערט געבאָרן, ווערט ער געבאָרן מיט אַ קאָפּ. ווי ער קומט אַריין אין די מיטעלע יאָרן, שפּרינגט ער גאָר: כאָפּ־כאָפּ! ווי ער קומט אויף דער עלטער, וויגט ער זיך שוין ווי אַ סנאָפּ. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט האָר. ווי ער קומט א. אַ. וו. וויל ער איינהאָבעווען גאָר. ווי ער קומט א. אַ. וו. ריכט ער זיך צו געבן פון דער וועלט אַ פאָר. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ שטערן. ווי ער קומט א. אַ. וו. טוט ער זיך צו אַלצדינג קערן. ווי ער קומט א. אַ. וו. קען ער זיך פון קיינעם ניט ווערן. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט ברעמען. ווי ער קומט א. אַ. וו. טוט ער זיך מיט קיין זאַך ניט שעמען. ווי ער קומט א. אַ. וו. ריכט ער זיך מ׳זאָל אים פון דער וועלט צונעמען. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אויגן. ווי ער קומט א. אַ. וו. טוט ער צו אַלצדינג טויגן. ווי ער קומט א. אַ. וו. גייט ער שוין איינגעבויגן. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ נאָז, ווי ער קומט א. אַ. וו. שפּרינגט ער ווי אַ האָז. ווי ער קומט א. אַ. וו. האָט ער מורא פון אַ ווינט פאַר אַ בלאָז.

↤ 31

Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Lippen. (As er hot gedarft Chassene hoben, Hot er genummen a Waib Zippen.) Wie er kummt etc. Tut’n vun ihm lachen un hipen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Maul. Wie er kummt etc. Meint er es is mit ihm a Graul Wie er kummt etc. Kaikelt er sich wie a Knaul. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Zung, Wie er kummt etc. Git er in der-Luften a Sprung. Wie er kummt etc. Seht er, as er is schoin nit jung. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Gumen. Wie er kummt etc. Will er zuneifklaiben a Ssach msumen. Wie er kummt etc. Tun die Kinder auf ihm schraien un brummen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren ohn Zeiner, Wie er kummt etc. Meint er ’s is nito zu ihm noch Einer. Wie er kummt etc. Brecht ihm schoin die Beiner. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Morde. Wie er kummt etc. Wert’s bai ihm in Stub aingeordert. Wie er kummt etc. Geit er aingekorzet un gehorbet.

ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט ליפּן. (אַז ער האָט געדאַרפט חתונה האָבן, האָט ער גענומען אַ ווייב ציפּן.) ווי ער קומט א. אַ. וו. טוט׳ן פון אים לאַכן און היפּן. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ מויל. ווי ער קומט א. אַ. וו. מיינט ער עס איז מיט אים אַ גרויל ווי ער קומט א. אַ. וו. קייקעלט ער זיך ווי אַ קנויל. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ צונג, ווי ער קומט א. אַ. וו. גיט ער אין דער לופטן אַ שפּרונג. ווי ער קומט א. אַ. וו. זעט ער, אַז ער איז שוין ניט יונג. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ גומען. ווי ער קומט א. אַ. וו. וויל ער צונויפקלייבן אַ סך מזומן. ווי ער קומט א. אַ. וו. טון די קינדער אויף אים שרייען און ברומען. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן אָן ציינער, ווי ער קומט א. אַ. וו. מיינט ער ס׳איז ניטאָ צו אים נאָך איינער. ווי ער קומט א. אַ. וו. ברעכט אים שוין די ביינער. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ מאָרדע. ווי ער קומט א. אַ. וו. ווערט׳ס ביי אים אין שטוב איינגעאָרדערט. ווי ער קומט א. אַ. וו. גייט ער איינגעקאָרצעט און געהאָרבעט.

↤ 32

Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Hals. Wie er kummt etc. Will er arainchapen All’s. Wie er kummt etc. Hot er schoin nit auf sich kein Muk Schmalz. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Harzen, Wie er kummt etc. Will er All’s besser in Stub der starzen. Wie er kummt etc. Tut er essen un... Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Händ. Wie er kummt etc. Wert er mit allemen bakennt. Wie er kummt etc. Weiss er schoin, as ’s wet weren vun ihm an End. Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren mit Fiss. Wie er kummt in die mittele Johren, Is er lebedig un frisch. Wie er kummt auf der Elter, Hot er schoin kein Zeiner zu knaken Niss.

ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ האַלדז. ווי ער קומט א. אַ. וו. וויל ער אַריינכאַפּן אַלץ. ווי ער קומט א. אַ. וו. האָט ער שוין ניט אויף זיך קיין מוק שמאַלץ. ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט אַ האַרצן, ווי ער קומט א. אַ. וו. וויל ער אַלס בעסער אין שטוב דער שטאַרצן. ווי ער קומט א. אַ. וו. טוט ער עסן און... ווי דער מענטש א. אַ. וו. ווערט ער געבאָרן מיט הענט. ווי ער קומט א. אַ. וו. ווערט ער מיט אַלעמען באַקענט. ווי ער קומט א. אַ. וו. ווייס ער שוין, אַז ס׳וועט ווערן פון אים אַן ענד. ווי דער מענטש ווערט געבאָרן, ווערט ער געבאָרן מיט פיס. ווי ער קומט אין די מיטעלע יאָרן, איז ער לעבעדיק און פריש. ווי ער קומט אויף דער עלטער, האָט ער שוין קיין ציינער צו קנאַקן ניס.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 29.

Aheim, aheim mus men gein, Es helft kein Jommer un kein Gewein! Beise Machschowes tut der Mensch awekwarfen, Bisch’as der Malech-hamowess tut dem Chalef scharfen. . . . . . . . . . . Wenn die beise Kapelje tut in Hals spielen. . . . . . . . . . .

אַהיים, אַהיים מוז מען גיין, עס העלפט קיין יאָמער און קיין געוויין! בייזע מחשבות טוט דער מענטש אַוועק וואַרפן, בשעת דער מלאך המוות טוט דעם חלף שאַרפן. . . . . . . . . . . ווען די בייזע קאַפּעליע טוט אין האַלדז שפּילן. . . . . . . . . . .

Л. А. Рабинович (Виленск. губ.).

↤ 33

№ 30.

— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder? — Oi schlecht, Bruder, schlecht! Men schmaisst un men schlogt; Kummt der Mal’ach hadeime un nehmt araus die Eigen! (bis) — Far wosser Chet is dos, guter Bruder, Far wosser Sind is dos, guter Bruder? — Al Chet schechotonu lfonecho b’Emaim romeis! Wal kulom Eleiha Slicheis slach lonu, mchal lonu, kapeir lonu! — Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder? — Oi schlecht, Bruder, schlecht! Men schmaisst un men schlogt; Kummt der Mal’ach Michoeil un git a Klap in Stern! (bis) — Far wosser Chet is dos, guter Bruder? Far wosser Sind is dos, guter Bruder? — Al Chet schechotónu lfonecho b’Asus Meizach! W’al kulom Eleiha Slicheis slach etc.

— וואָס הערט זיך אויף יענער וועלט, גוטער ברודער? — אָי שלעכט, ברודער, שלעכט! מען שמייסט און מען שלאָגט; קומט דער מלאך הדומה און נעמט אַרויס די אויגן! (bis) — פאַר וואָסער חטא איז דאָס, גוטער ברודער, פאַר וואָסער זינד איז דאָס, גוטער ברודער? — על חטא שחטאנו לפניך בעינים רמות! ועל כולם אלוה סליחות סלח לנו, מחל לנו, כפר לנו! — וואָס הערט זיך אויף יענער וועלט, גוטער ברודער? — אָי שלעכט, ברודער, שלעכט! מען שמייסט און מען שלאָגט; קומט דער מלאך מכאל און גיט אַ קלאַפּ אין שטערן! (bis) — פאַר וואָסער חטא איז דאָס, גוטער ברודער? פאַר וואָסער זינד איז דאָס, גוטער ברודער? — על חטא שחטאנו לפניך בעזות מצך! ועל כולם אלוה סליחות סלח א. אַ. וו.

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 31.

Boruch Eleiheinu, unser guter Fraind! Schabes keidesch is doch ba uns haint. Schabes hot doch a Ponim vun jener Welt, Schabes tor men nit halten Faier un Geld. Schabes in Himmel is Faier viel, Hoben die Malochim seier Spiel — Tanzen un springen un leiben Gott, Wos er hot beschafen unser Gebot.

ברוך אלֹהנו, אונדזער גוטער פריינד! שבת קודש איז דאָך ביי אונדז היינט. שבת האָט דאָך אַ פּנים פון יענער וועלט, שבת טאָר מען ניט האַלטן פייער און געלט. שבת אין הימל איז פייער פיל, האָבן די מלאכים זייער שפּיל — טאַנצן און שפּרינגען און לויבן גאָט, וואָס ער האָט באַשאַפן אונדזער געבאָט.

М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 34

№ 32. ^*)

Got vun Awrohom, vun Jizchok un Jakow, Der heiliger schabes geit schoin awek; Asei sollen unsere Zores hoben an Eck, Un mir alle, Kind un Keit, Sollen hoben Naches un Freid; Un alle Jiden, greiss un klein, Sollen sain bai Gott neissei-Chein. Eiijohu ha-Nowi steit auf a greisser Leiter Un wet tun a greissen Tromeiter: „Aheim in aier Land — wet er sogen — Hert auf jommern un Klogen!“

גאָט פון אברהם, פון יצחק און יעקב, דער הייליקער שבת גייט שוין אַוועק; אַזוי זאָלן אונדזערע צרות האָבן אַן עק, און מיר אַלע, קינד און קייט, זאָלן האָבן נחת און פרייד; און אַלע אידן, גרויס און קליין, זאָלן זיין ביי גאָט נושאי חן. אליהו הנביא שטייט אויף אַ גרויסער לייטער און וועט טון אַ גרויסן טראָמייטער: „אַ היים אין אייער לאַנד — וועט ער זאָגן — הערט אויף יאָמערן און קלאָגן!“

А. Л. Лион (Ц. Польск.).

№ 33.

Peissach zum Sseider bin ich freilech, Die Waib a Malke un ich — a Meilech, Der Suhn — der Nasljednik in kurze Frack; Un ich mach mir: hop-zik-zak! . . . . . . . . . .

פּסח צום סדר בין איך פריילעך, די ווייב אַ מלכה און איך — אַ מלך, דער זון — דער נאַסלעדניק אין קורצע פראַק; און איך מאַך מיר: כאָפּ־ציק-צאַק! . . . . . . . . . .

г-жа Б. Б. Гинзбург (Могилевск. губ.),

№ 34.

. . . . . . . . . . Haint is Purim, morgen is aus, — Git mir a Groschen un warfft mich araus!

. . . . . . . . . . היינט איז פּורים, מאָרגן איז אויס, — גיט מיר אַ גראָשן און וואַרפט מיך אַרויס!

А. C. Таненбаум (Гродненск. губ.).

№ 35.

Gut Purim gut Purim, maine liebe Lait! Weisst ihr, wos Purim batait? Purim batait, me soll teilen oreme, Lait!

גוט פּורים גוט פּורים, מיינע ליבע לייט! ווייסט איר, וואָס פּורים באַטייט? פּורים באַטייט, מע זאָל טיילן אָרעמעלייט!

N. N. 1. (Ковенск. губ.).

*) См. вариант настоящей песни, напеч. д-ром С. Вейсенбергом в журн. „Globus“ 1900 г. т. IXXVII, № 8.

↤ 35

№ 36.

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait! Weisst ihr, wos der Purim betait? Der Purim betait Kreplach zu essen Un on mir nit zu vergessen! — Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig, Jch kumm beten un reiden, As du sollst mich, vun die Jiden ob scheiden! — Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig, Jch kumm reiden un beten, As du sollst uns vun Homon ha-Roscho retten!

גוט פּורים, גוט פּורים, מיינע ליבע לייט! ווייסט איר, וואָס דער פּורים באַטייט? דער פּורים באַטייט קרעפּלעך צו עסן און אָן מיר ניט צו פאַרגעסן! — אַך, אדוני קעניג, געטרייער קעניג, איך קום בעטן און ריידן, אַז דו זאָלסט מיך, פון די אידן אָפּשיידן! — אַך, אדוני קעניג, געטרייער קעניג, איך קום ריידן און בעטן, אַז דו זאָלסט אונדז פון המן הרשע רעטן!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

№ 37.

Ai, sogt er, „Peh lohem w’lei jdabeiru“ — A Maul hoben sei un kennen nit reiden. As och un wei is zu sei, Teidte Getter hoben sei, Sei hoben Mailer un reiden nit! Ober, sogt er, mir — w’Eloiheinu baschomaïm“, Unser Gott in Himmel, Oi, „Kol ascher chofeiz osso,“ — Oi, wos er will tut er, Oi, wemmen er will git er! „Einaïm lohem w’lei jir’u“ — Eigen hoben sei un kennen nit sehen. As och un wei is zu sei, Blinde Getter hoben sei, Sei hoben Eigen un sehen nit, Sei hoben a Maul un reiden nit! Ober, sogt er, mir — etc.

איי, זאָגט ער, „פּה להם ולֹא ידברו“ — אַ מויל האָבן זיי און קענען ניט ריידן. אַז אָך און וויי איז צו זיי, טויטע געטער האָבן זיי, זיי האָבן מיילער און ריידן ניט! אָבער, זאָגט ער, מיר — וֵאלהינו בשמים“, אונדזער גאָט אין הימל, אָי, „כל אשר חפֵץ עשה,“ — אָי, וואָס ער וויל טוט ער, אָי, וועמען ער וויל גיט ער! „עינים להם ולֹא יראו“ — אויגן האָבן זיי און קענען ניט זען. אַז אָך און וויי איז צו זיי, בלינדע געטער האָבן זיי, זיי האָבן אויגן און זעהן ניט, זיי האָבן אַ מויל און ריידן ניט! אָבער, זאָגט ער, מיר — א. אַ. וו.

↤ 36

„Osnaïm lohem w’lei jischmou“ — Eiern hoben sei un kennen nit heren. As och un wei is zu sei, Teibe Getter hoben sei, Sei hoben Eieren un heren nit, Sei hoben Eigen un sehen nit, Sei hoben a Maul un reiden nit! Ober, sogt er, mir — etc. „Af lohem w’lei jrichun“... „Jdeihem w’lei jmischun“... “Ragleihem w’lei jhaleichu“.“

„אזנים להם ולֹא ישמעו“ — אויערן האָבן זיי און קענען ניט הערן. אַז אָך און וויי איז צו זיי, טויבע געטער האָבן זיי, זיי האָבן אויערן און הערן ניט, זיי האָבן אויגן און זייען ניט, זיי האָבן אַ מויל און רעדן ניט! אָבער, זאָגט ער, מיר — א. אַ. וו. „אף להם ולֹא יריחון“... „ידיהם ולֹא ימישון“... “רגליהם ולֹא יהלכו“.“

Д-р М. Л. Крепс (Херсонск. губ.).

№ 38.

Getschinke, wos du mach? (bis) Du host Härelech Un kenst sei nit kämen, Du host Häntelech Un kenst sei nit nehmen, Getschinke, wos du mach? As och un wei Is zu sei, A leimenem Gott Hobn sei! Du host a Meiach’l Un kenst nit klären, Du host Eierlach Un kennst nit heren! As och un wei Is zu sei! A teiben Gott Hoben sei! Du host Eigelach Un kennst nit kuken, Host Knielach Un kennst sich nit bucken! As och un wei Is zu sei, A blinden Gott Hoben sei!

געטשינקע, וואָס דו מאַך? (bis) דו האָסט הערעלעך און קענסט זיי ניט קעמען, דו האָסט הענטעלעך און קענסט זיי ניט נעמען, — געטשינקע, וואָס דו מאַך? אַז אָך און וויי איז צו זיי, אַ ליימענעם גאָט האָבן זיי! דו האָסט אַ מח׳ל און קענסט ניט קלערן, דו האָסט אויערלעך און קענסט ניט הערן! אַז אָך און וויי איז צו זיי! אַ טויבן גאָט האָבן זיי! דו האָסט אייגעלעך און קענסט ניט קוקן, האָסט קניעלעך און קענסט זיך ניט בוקן! אַז אָך און וויי איז צו זיי, אַ בלינדן גאָט האָבן זיי!

↤ 37

Du host a Näsele Un kennst nit Schmecken, Du host a Lippele Un kennst nit lecken! As och un wei etc.

דו האָסט אַ נעזעלע און קענסט ניט שמעקן, דו האָסט אַ ליפּעלע און קענסט ניט לעקן! אַז אָך און וויי א. אַ. וו.

Л. А. Рабинович (Гродненск. губ.).

№ 39.

Purim esst men Homon-taschen Un men leidigt aus alle Flaschen, Un alle sainen schiker. Purim is der Iker, Zu verbaissen Kreplach heisse Un derzu Kitkes greisse. ⎫ ⎬ ⎭ bis Ach wie weil, ach wie gut Is doch zu sain a Jid! Peischach esst men Maze-kneidlach, Un bai’m Tisch sitzen Meidlach. Peissach hot uns a Nes getrofen, As mir sainen vun Par’en antlofen. Zulieb uns hot men dem Jam gespalten Un die Mizrim dort behalten. Ach wie weil etc. Schwues esst men Putter-kuchen, Wer es hot nit, — mus dos suchen. Schwues hoben mir die Teire mkabeil gewen, Un auf’n Barg Sinai Wunder gesehn. Darum macht jeder greiss Patrawe: Blinzes, Babkes, waisse Kawe. Ach wie weil etc. Tische-b’Ow tut men fasten Un zu essen tut nit pasten. Men varfast die Beigel mit Asch Un men fast op mit a vulle Flasch. Bis drai Uhr tut men Kines sogen, Dernoch verleigt men dem hungerigen, Mogen. Ach wie weil etc.

פּורים עסט מען המן טאַשן און מען ליידיקט אויס אַלע פלאַשן, און אַלע זיינען שיכור. פּורים איז דער עיקר, צו פאַרבייסן קרעפּלעך הייסע און דערצו קיטקעס גרויסע. ⎧ ⎨ ⎩ bis אַך ווי וואויל, אַך ווי גוט איז דאָך צו זיין אַ איד! פּסח עסט מען מצה קניידלעך, און ביים טיש זיצן מיידלעך. פּסח האָט אונדז אַ נס געטראָפן, אַז מיר זיינען פון פּרעהן אַנטלאָפן. צוליב אונדז האָט מען דעם ים געשפּאַלטן און די מצריים דאָרט באַהאַלטן. אַך ווי וואויל א. אַ. וו. שבועות עסט מען פּוטער קוכן, ווער עס האָט ניט, — מוז דאָס זוכן. שבועות האָבן מיר די תורה מקבל געווען, און אויפן באַרג סיני וואונדער געזען. דאַרום מאַכט יעדער גרויס פּאַטראַווע: בלינצעס, באַבקעס, ווייסע קאַווע. אַך ווי וואויל א. אַ. וו. תשעה באב טוט מען פאַסטן און צו עסן טוט ניט פּאַסטן. מען פאַרפאַסט די בייגל מיט אַש און מען פאַסט אָפּ מיט אַ פולע פלאַש. ביז דריי אור טוט מען קינות זאָגן, דערנאָך פאַרלייגט מען דעם הונגעריקן, מאָגן. אַך ווי וואויל א. אַ. וו.

↤ 38

Rosch-ha-Schono dawent men mit greiss Kawone Un iber Peires macht men „schehechionu“. Rosch-ha-Schono mus a Chason bai’m Omed singen Un „hameizi“ mit Honig aintinken. Bis drai Uhr dawnen mir bin’imes, Dernoch essen mir dem heissen Zimes. Ach wie weil etc. Jom-kipur is far Jiden a greisse Swore, Jeder muss keilenen a Kapore. Jom-kipur git Gott awek sain Mechile, Bifrat wer es keift Psiche zu „N’ile“. A ganzen Tog tut men stein in Socken, Un var-Nacht varklappt men in Ssuke a Flocken. Ach wie weil etc. Ssukes lost sich keiner nit steissen, Jeder muss essen auf draussen. Auf Ssukes greit men sich on a hibsche bissel: Einer dem andern kuckt arain in Schissel. Zu lieb dem Esroig tut men sich raissen, Wail die Meidlach un die Waiblach tuen sich flaissen. Ach wie weil etc. Ssimchas-Teire weren bleich alle Flaschen, Men wälgert sich iber sei in alle Gassen. Mehr vun alle trinken die Gaboïm, Wail dem ganzen Eilom giben sei Inuim. Alle Mentschen, narrische un kluge, Weren vun die Maschke mschuge. Ach wie weil etc.

ראש השנה דאַווענט מען מיט גרויס כוונה און איבער פּרות מאַכט מען „שהחינו“. ראש השנה מוז אַ חזן ביים עמוד זינגען און „המוציא“ מיט האָניק איינטינקען. ביז דריי אור דאַוונען מיר בנעימות, דערנאָך עסן מיר דעם הייסן צימעס. אַך ווי וואויל א. אַ. וו. יום כיפּור איז פאַר אידן אַ גרויסע סברא, יעדער מוז קוילענען אַ כפּרה. יום כיפּור גיט גאָט אַוועק זיין מחילה, בפרט ווער עס קויפט פּתיחה צו נעילה. אַ גאַנצן טאָג טוט מען שטיין אין זאָקן, און פאַרנאַכט פאַרקלאַפּט מען אין סוכה אַ פלאָקן. אַך ווי וואויל א. אַ. וו. סוכות לאָזט זיך קיינער ניט שטויסן, יעדער מוז עסן אויף דרויסן. אויף סוכות גרייט מען זיך אָן אַ היפּשע ביסל: איינער דעם אַנדערן קוקט אַריין אין שיסל. צו ליב דעם אתרוג טוט מען זיך רייסן, ווייל די מיידלעך און די ווייבלעך טון זיך פלייסן. אַך ווי וואויל א. אַ. וו. שמחת תורה ווערן בלייך אַלע פלאַשן, מען וועלגערט זיך איבער זיי אין אַלע גאַסן. מער פון אַלע טרינקען די גבאים, ווייל דעם גאַנצן עולם גיבן זיי עינויים. אַלע מענטשן, נאַרישע און קלוגע, ווערן פון די משקה משוגע. אַך ווי וואויל א. אַ. וו.

↤ 39

Chanuke bentscht men Lichtlach acht, Dervar weren gute Latkes gemacht. A ganze Woch tut men „Halel“ sogen, Un Bachurim un N’oreis tuen sich iber die Korten schlogen. Ach wie weil etc.

חנוכה בענטשט מען ליכטלעך אַכט, דערפאַר ווערן גוטע לאַטקעס געמאַכט. אַ גאַנצע וואָך טוט מען הלל זאָגן, און בחורים און נערות טון זיך איבער די קאָרטן שלאָגן. אַך ווי וואויל א. אַ. וו.

Д. Г. Гальперн (Витебск. губ.).

М. З. Левин (Новоалекс., Ковенск. губ.).

№ 40.

Вариант:

Der Tog vun Peissach is kein Kleinigkait, Wenn Gott hot uns vun Mizra’im bafrait, Par’eh’s Harz mit Makes baschmiert Un uns dem Jam aribergefihrt. Oi wie schein, oi wie gut, Is doch zu sain a Jid! Derfar essen mir Maze kneidlach Un bai’n Sseider sitzen ganze Reidlach, Vun arba Keisses wert men freilach, Un Jeder Jid is bai sich a Meilach. Oi wie schein etc. Schwues is doch a Vargenigen, ’ch-leben, Wenn Gott hot uns die Teire gegeben. Derfar essen mir Kreplach un Putterkuchen, Un jeder mus dervun varsuchen, Oi wie schein etc. Rosch-ha-Schono Host men Scheifer, Un vun die Alies wert jeder Jid a Keifer. M’geit sich obschoklen bai dem Tach Vun die Aweires wos m’hot a Ssach, Oi wie schein etc.

דער טאָג פון פּסח איז קיין קלייניקייט, ווען גאָט האָט אונדז פון מצרים באפרייט, פּרעה׳ס האַרץ מיט מכות באשמירט און אונדז דעם ים אַריבערגעפירט. אָי ווי שיין, אָי ווי גוט, איז דאָך צו זיין אַ איד! דערפאַר עסן מיר מצה קניידלעך און ביין סדר זיצן גאַנצע ריידלעך, פון אַרבע כוסות ווערט מען פריילעך, און יעדער איד איז ביי זיך אַ מלך. אָי ווי שיין א. אַ. וו. שבועות איז דאָך אַ פאַרגעניגן, כ׳לעבן, ווען גאָט האָט אונדז די תורה געגעבן. דערפאַר עסן מיר קרעפּלעך און פּוטערקוכן, און יעדער מוז דערפון פאַרזוכן, אָי ווי שיין א. אַ. וו. ראש השנה האָסט מען שופר, און פון די עליות ווערט יעדער איד אַ קויפער. מ׳גייט זיך אָפּשאָקלען ביי דעם טייך פון די עבירות וואָס מ׳האָט אַ סך, אָי ווי שיין א. אַ. וו.

↤ 40

Erew Jom-Kipur macht men wachsene Licht, In dem Tog vun Jom-Kipur weren alle gericht. A ganzen Tog geien alle in Socken, Un bai der Nacht schlogt’n arain in Ssuke a Floken. Oi wie schein etc. Ssukes, ’ch-leben a Vargenigen, Wenn Mann un Waib heren sich auf zu kriegen: Sie git ihm essen nit kein bissel, Weil der Schoch’n kukt arain in Schissel. Oi wie schein etc. Die Woch vun Chanuke is a Welt, Wenn Alle geien klaiben Chanuke-geld. Kabzonim vardripenen sich iber die Knies, Fräg ich, — zi dos is mies! Oi wie schein etc. Der Tog vun Purim is kein Chaies — Af’n Gass seht men all’s a naies: Do freit men sich mit der Kehile, Do schlogt men Homon’en bai der Megile. Oi wie schein etc.

ערב יום כיפּור מאַכט מען וואַקסענע ליכט, אין דעם טאָג פון יום כיפּור ווערן אַלע געריכט. אַ גאַנצן טאָג גיין אַלע אין זאָקן, און ביי דער נאַכט שלאָגט׳ן אַריין אין סוכה אַ פלאָקן. אָי ווי שיין א. אַ. וו. סוכות, כ׳לעבן אַ פאַרגעניגן, ווען מאַן און ווייב הערן זיך אויף צו קריגן: זי גיט אים עסן ניט קיין ביסל, ווייל דער שכן קוקט אַריין אין שיסל. אָי ווי שיין א. אַ. וו. די וואָך פון חנוכה איז אַ וועלט, ווען אַלע גיין קלייבן חנוכה געלט. קבצנים פאַרדריפּענען זיך איבער די קניעס, פרעג איך, — צי דאָס איז מיאוס! אָי ווי שיין א. אַ. וו. דער טאָג פון פּורים איז קיין חיות — אויפן גאַס זעט מען אַלץ אַ נייעס: דאָ פרייט מען זיך מיט דער קהילה, דאָ שלאָגט מען המנ׳ען ביי דער מגילה. אָי ווי שיין א. אַ. וו.

И. У. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. г.)

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 41.

Kogda u Jewrejew Peissach nastupajet, Wssje Jewreji Mazes napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Schwues nastupajet, Wssje Jewreji Blinzes napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)

קאָגדאַ או יעוורעיעוו פּסח נאַסטופּאַיעט, ווסיע יעוורעיי מצות נאַפּעקאַיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis) קאָגדאַ או יעוורעיעוו שבועות נאַסטופּאַיעט, ווסיע יעוורעיי בלינצעס נאַפּעקאַיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)

↤ 41

Kogda u jewrejew Rosch-ha-Schono nastupajet, Wssje Jewrei drug druga posdrawlajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Jom-kipur nastupaet, Wssje Jewreji platschut i rydajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Ssukes nastupajet, Wssje Jewreji Lulowim katschajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Purim nastupajet, Wssje Jewreji Homon-taschen napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)

קאָגדאַ או יעוורעיעוו ראש השנה נאַסטופּאַיעט, ווסיע יעווריי דרוג דרוגאַ פּאָזדראַווליאיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis) קאָגד או יעוורעיעוו יום כיפּור נאַסטופּאַעט, ווסיע יעוורעיי פּלאַטשוט אי רידאַיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis) קאָגדאַ או יעוורעיעוו סוכות נאַסטופּאַיעט, ווסיע יעוורעיי לולבים קאַטשאַיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis) קאָגדאַ או יעוורעיעוו פּורים נאַסטופּאַיעט, ווסיע יעוורעיי המן טאַשן נאַפּעקאַיוט. סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

II.

Песни исторического содержание.

№ 42.

Wer lebt sich asei frai, Wie der Semljedjeljez mit sain Plug? Er is sain Geselen, Sain emesser Drug! Wie die Sunn geit nor auf, Steit er auf schoin ganz frih, A Gesunder, a frischer, Opgeruht vun sain Mih! Der Schlof is ihm siss, Geschmak is der Essn, On Zores un on Leidn Tut er vargessn. Gebentscht is der Keisser, Der Keisser Nikolai, Wos hot uns gegeben Prawes Un hot uns gemacht asei frai!

ווער לעבט זיך אַזוי פריי, ווי דער זעמליעדיעליעץ מיט זיין פּלוג? ער איז זיין געזעלן, זיין אמתער דרוג! ווי די זון גייט נאָר אויף, שטייט ער אויף שוין גאַנץ פרי, אַ געזונטער, אַ פרישער, אָפּגערוט פון זיין מי! דער שלאָף איז אים זיס, געשמאַק איז דער עסן, אָן צרות און אָן ליידן טוט ער פאַרגעסן. געבענטשט איז דער קיסר, דער קיסר ניקאָלאַי, וואָס האָט אונדז געגעבן פּראַוועס און האָט אונדז געמאַכט אַזוי פריי!

И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.)

↤ 42

№ 43. ^*)

As Aleksander Pawlowitsch is Meilech geworen, 1) Sainen jidische Herzer freilech geworen. Oi wei, oi wei! As Nikolai Pawlowitsch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der erster Ukas is arobgekummen auf jidische Selner, Sainen sich alle zulofen in die puste Wälder. Oi wei, oi wei! In alle puste Wälder sainen mir zulofen, In puste Griber sainen mir varlofen. Oi wei, oi wei! Bin ich gelegen in Grub a Tog mit drai Mes-les, Bin ich geworen teit wie a Mes. Oi wei, oi wei! Tu ich a kuk: steit a Stibele vun der waiten, Is nischt do kein schum Laiten. Oi wei, oi wei! Gei ich zu, zu der Tir, Sog ich: Bal-haboste, effent mir! Oi wei, oi wei! Die Bal-haboste hot a kuk geton auf mir: Bin ich seier teit, — Git sie mir var Rachmones a stikele Breit. Oi wei, oi wei!

אַז אַלכסנדר פּאַוולאָוויטש איז מלך געוואָרן, 1) זיינען יידישע הערצער פריילעך געוואָרן. אָי וויי, אָי וויי! אַז ניקאָלאַי פּאַוולאָוויטש. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . דער ערשטער אוקאַז איז אַראָפּ געקומען אויף יידישע זעלנער, זיינען זיך אַלע צולאָפן אין די פּוסטע וועלדער. אָי וויי, אָי וויי! אין אַלע פּוסטע וועלדער זיינען מיר צולאָפן, אין פּוסטע גריבער זיינען מיר פאַרלאָפן. אָי וויי, אָי וויי! בין איך געלעגן אין גרוב אַ טאָג מיט דריי מעת־לעת, בין איך געוואָרן טויט ווי אַ מת. אָי וויי, אָי וויי! טו איך אַ קוק: שטייט אַ שטיבעלע פון דער ווייטן, איז נישט דאָ קיין שום לייטן. אָי וויי, אָי וויי! גיי איך צו, צו דער טיר, זאָג איך: באַלעבאָסטע, עפענט מיר! אָי וויי, אָי וויי! די באַלעבאָסטע האָט אַ קוק געטאָן אויף מיר: בין איך זייער טויט, — גיט זי מיר פאַר רחמנות אַ שטיקעלע ברויט. אָי וויי, אָי וויי!

*) Содержание песен №№ 43—50 относится к рекрутчине прежнего времени (до введение всвобщей воинской повинвости 1874 г.)

1) См. вариант настоящей песни, напечат. г. Л. Винером в ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» «Americana Germanica», 1898 vol II № 2)

↤ 43

Zum stickel Breit darf men sich waschen, Un die Chapers geien arum in alle Gassen. Oi wei, oi wei! Kummt arain der Chaper Meier, Trog ich ihm arain dem waissen Zweier. Oi wei, oi wei! Dem waissen Zweier zugenummen, zugenummen, Un mich far kein Rekrut nit genummen. Oi wei, oi wei! Kummt arain der Chaper Mendel, Trog ich ihm arain dos reite Rendel. Oi wei, oi wei! Dos reite Rendel zugenummen, zugenummen, Un mich far ain Rekrut mitgenummen. Oi wei, oi wei! Leigt men mich arauf auf dem Wogen Sog ich: Oi, Mamenju, besser sollstu mich begroben! Oi wei, oi wei! Fihrt men mich zum Prijom, zum Prijom, Sog ich: Oi, Mamenju, besser mach mir a Zom! Oi wei, oi wei! Fihrt men mich arain in der erster Tir, Steien Soldaten un kuken auf mir. Oi wei, oi wei! Fihrt men mich arain in der zweiter Tir, Steien Żandaren un kuken auf mir. Oi wei, oi wei!

צום שטיקל ברויט דאַרף מען זיך וואַשן, און די כאַפּערס גיין אַרום אין אַלע גאַסן. אָי וויי, אָי וויי! קומט אַריין דער כאַפּער מאיר, טראָג איך אים אַריין דעם ווייסן צווייער. אָי וויי, אָי וויי! דעם ווייסן צווייער צו גענומען, צו גענומען, און מיך פאַר קיין רעקרוט ניט גענומען. אָי וויי, אָי וויי! קומט אַריין דער כאַפּער מענדל, טראָג איך אים אַריין דאָס רויטע רענדל. אָי וויי, אָי וויי! דאָס רויטע רענדל צו גענומען, צו גענומען, און מיך פאַר איין רעקרוט מיטגענומען. אָי וויי, אָי וויי! לייגט מען מיך אַרויף אויף דעם וואָגן זאָג איך: אָי, מאַמעניו, בעסער זאָלסטו מיך באַגראָבן! אָי וויי, אָי וויי! פירט מען מיך צום פּריאָם, צום פּריאָם, זאָג איך: אָי, מאַמעניו, בעסער מאַך מיר אַ צאָם! אָי וויי, אָי וויי! פירט מען מיך אַריין אין דער ערשטער טיר, שטייען סאָלדאַטן און קוקן אויף מיר. אָי וויי, אָי וויי! פירט מען מיך אַריין אין דער צווייטער טיר, שטייען זשאַנדאַרן און קוקן אויף מיר. אָי וויי, אָי וויי!

↤ 44

Fihrt men mich arain in der dritter Tir, Steien Dokteirim un kuken auf mir. Oi wei, oi wei! Er tut mir a kuk in die Eigen, in die Eigen: — Far a Soldat wet er teigen! Oi wei, oi wei! Er tut mir a kuk auf die Fiss, auf die Fiss: Far a Soldat bin ich zucker-siss! Oi wei, oi wei! Sait-że mir gesund, maine Voter un Mutter, Ich gei schoin awek far a Moskwiter! Gott soll aich geben Gesund un Leben, Un mir ain glicklichen Weg! Wos-że wet aich helfen aier Gewein? Ich gei sich nit allein!

פירט מען מיך אַריין אין דער דריטער טיר, שטייען דאָקטוירים און קוקן אויף מיר. אָי וויי, אָי וויי! ער טוט מיר אַ קוק אין די אויגן, אין די אויגן: — פאַר אַ סאָלדאַט וועט ער טויגן! אָי וויי, אָי וויי! ער טוט מיר אַ קוק אויף די פיס, אויף די פיס: פאַר אַ סאָלדאַט בין איך צוקער־זיס! אָי וויי, אָי וויי! זייט־זשע מיר געזונט, מיינע פאָטער און מוטער, איך גיי שוין אַוועק פאַר איין מאָסקוויטער! גאָט זאָל אייך געבן געזונט און לעבן, און מיר איין גליקלעכן וועג! וואָס־זשע וועט אייך העלפן אייער געוויין? איך גיי זיך ניט אַליין!

Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынской губ.).

№ 44.

Einer is arain in a Stub sich bahalten, Hot er gefunen a Mann an alten. „Hert zu, ich wel aich sogen a Wort, As far aich in Stub is nit kein sicherer Ort. Es tut do in Stub far aich zu bahalten nit teigen, ’s wet aich noch kennen dersehn saitige Eigen. ’s wet nit helfen kein jommern un kein klogen, Soll men nehmen etliche Rubl un die Kohols-lait nit sogen. Kummt araus mit mir vun Stub, ’ch wel aich waisen an Ort in a Grub!“ Is er araus vun Stub mit’n Alten, Hot er gesehen a gute Grub sich zu bahalten.

איינער איז אַריין אין אַ שטוב זיך באַהאַלטן, האָט ער געפונען אַ מאַן אַן אַלטן. „הערט צו, איך וועל אייך זאָגן אַ וואָרט, אַז פאַר אייך אין שטוב איז ניט קיין זיכערער אָרט. עס טוט דאָ אין שטוב פאַר אייך צו באַהאַלטן ניט טויגן, ס׳וועט אייך נאָך קענען דערזען זייטיקע אויגן. ס׳וועט ניט העלפן קיין יאָמערן און קיין קלאָגן, זאָל מען נעמען עטלעכע רובל און די קהל׳ס־לייט ניט זאָגן. קומט אַרויס מיט מיר פון שטוב, כ׳וועל אייך ווייזן אַן אָרט אין אַ גרוב!“ איז ער אַרויס פון שטוב מיטן אַלטן, האָט ער געזען אַ גוטע גרוב זיך צו באַהאַלטן.

↤ 45

Wie er is in Grub aropgekrochen, Is ihm a Skruch iber’n Laib aribergelofen. Is er dorten obgelegen drai Mes-les, Hot er schoin ausgewiesen wie a Mes. Hot men on ihm dort gor vergessen, Un m’hot ihm nit gegeben nit trinken un nit essen. Wos wet er sich allein vardarben? — Keiner wet nit wissen, as er wet starben! Is er vun Grub arausgekrochen, Hot er dersehn die Bal-habostinke Roche’n. „Bal-habostinke, Bal-habostinke, wos ’t ihr on mir vergessen? Drai Mes-les t’ ihr mir nit gegeben trinken un essen!“ Sie hot gegeben a kuk, as er is teit, Hot sie af’n Tisch arufgeleigt a Läbele Breit. Nehmt er die Kendel un will sich gein waschen, Ducht sich ihm, as die Chapers geien arum in die Gassen. Geit er zu zum Handtech sich wischen, Ducht sich ihm die Keiten zu schliessen. Geit er zu die Breit un will „Hameizi“ machen, Ducht sich ihm, as m’tut die Stub varwachen. Wie er hot g’nummen dem ersten Wort bentschen, Sainen araingekummen a vulle Stub Mentschen. „Jiden, ’ch weiss, ihr sait gekummen nit noch Weiz, un nit noch Korn, Ihr sait doch gekummen noch maine junge Johrn!

ווי ער איז אין גרוב אַראָפּגעקראָכן, איז אים אַ שקרוך איבערן לייב אַריבערגעלאָפן. איז ער דאָרטן אָפּגעלעגן דריי מעת־לעת, האָט ער שוין אויסגעוויזן ווי אַ מת. האָט מען אָן אים דאָרט גאָר פאַרגעסן, און מ׳האָט אים ניט געגעבן ניט טרינקען און ניט עסן. וואָס וועט ער זיך אַליין פאַרדאַרבן? — קיינער וועט ניט וויסן, אַז ער וועט שטאַרבן! איז ער פון גרוב אַרויסגעקראָכן, האָט ער דערזען די באַלעבאָסטינקע ראָכע׳ן. „באַלעבאָסטינקע, באַלעבאָסטינקע, וואָס׳ט איר אָן מיר פאַרגעסן? דריי מת־לעז ט׳ איר מיר ניט געגעבן טרינקען און עסן!“ זי האָט געגעבן אַ קוק, אַז ער איז טייט, האָט זי אויפן טיש אַרויפגעלייגט אַ לעבעלע ברויט. נעמט ער די קענדל און וויל זיך גיין וואַשן, דוכט זיך אים, אַז די כאַפּערס גיין אַרום אין די גאַסן. גייט ער צו צום האַנטעך זיך ווישן, דוכט זיך אים די קייטן צו שליסן. גייט ער צו די ברויט און וויל „המוציא“ מאַכן, דוכט זיך אים, אַז מ׳טוט די שטוב פאַרוואַכן. ווי ער האָט גענומען דעם ערשטן וואָרט בענטשן, זיינען אַריינגעקומען אַ פולע שטוב מענטשן. „אידן, כ׳ווייס, איר זייט געקומען ניט נאָך ווייץ, און ניט נאָך קאָרן, איר זייט דאָך געקומען נאָך מיינע יונגע יאָרן!

↤ 46

Jch hob nit kein Geld vun aich sich auszukeifen, Die Wegen ’t ihr mir varstellt, ’ch hob nit wu zu antleifen!“ M’hot ihm awekgeleigt af d’r Erd in Keiten zu schliessen, Die lezte Kapotke hot men ihm f’ Brekelech zurissen. M’hot ihm in Wogen araingeheiben, Djessjatnikes hobn sich arumgesetzt, wie Bärn un wie Leiben. M’hot ihm schoin in Stodt gebracht zufihren, A Glied vun Jssurim hot er nit gekennt rihren. Die Mutter is zu die Kohols-lait glaich gelofen, Hot sie var Zores die Tir nit getroffen. — Wos hot ihr a ganze Otschered zuneifgekliben, Un main einziges Kind zu vier Brider zugeschrieben? Wos i’ dos var asa Welt, A m’nehmt on a n-einziges Kind un m’varkeift far Geld! — Waibel, Waibel, sollst nit machen kein Ljarm af der Welt, Schwaig still, west kriegen a ssach Geld!

כ׳האָב ניט קיין געלט פון אייך זיך אויסצוקויפן, די וועגן ט׳איר מיר פאַרשטעלט, כ׳האָב ניט וואו צו אַנטלויפן!“ מ׳האָט אים אַוועקגעלייגט אויף דר׳ערד אין קייטן צו שליסן, די לעצטע קאַפּאָטקע האָט מען אים פ׳ברעקעלעך צעריסן. מ׳האָט אים אין וואָגן אַריינגעהויבן, דיעסיאַַטניקעס האָבן זיך אַרומגעזעצט, ווי בערן און ווי לייבן. מ׳האָט אים שוין אין שטאָט געבראַכט צו פירן, אַ גליד פון יסורים האָט ער ניט ג׳קענט רירן. די מוטער איז צו די קהל׳ס־לייט גלייך געלאָפן, האָט זי פאַר צרות די טיר ניט געטראָפן. — וואָס האָט איר אַ גאַנצע אָטשערעד צונויפגעקליבן, און מיין איינציקעס קינד צו פיר ברידער צו געשריבן? וואָס אי׳דאָס פאַר אַזאַ וועלט, אַז מ׳נעט אָן אַן איינציקעס קינד און מ׳פאַרקויפט פאַר געלט! — ווייבל, ווייבל, זאָלסט ניט מאַכן קיין ליאַרעם אויף דער וועלט, שווייג שטיל, וועסט קריגן אַ סך געלט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 45 ^*).

Gei ich aruf Af’n Gass, Frägt’n bai mir: Wu is main Pass?

גיי איך אַרויף אויפן גאַס, פרעגט׳ן ביי מיר: וואו איז מיין פּאַס?

*) См вариант этой песни напеч. г. Л. Винером в ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» (loc. cit).

↤ 47

Main Pass, main Pass Hob ich geton varlieren, Mi tut mir in Prijom Arainfihren. Mi stellt mir awek Unter’n Moss, — Derlangt’n a Geschrei: „Soldat chorosch!“ Fihrt men mich araus Vun Schul schweren, wie a Choss’n, Ich derlang a kuk, — Steien arum mir A Rote Soldatn geschlossen. Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt, Hob ich gelernt Chumesch mit Raschi; Un izter darf ich essen Vun Kessel die Kasche. Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt, Hot men geton mir in Cheider fihren. Un izt darf ich Af’n Ferd spazieren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besser wolt ich gelegen Zehn Eilen in der Erd, Eider zu trogen Dem . . . . . . . . . . . Schwert. Besser wollt ich gelegen Zehn Eilen in der Blote, Eider zu trogen Die naie Kapote. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besser zu sogen „Hamejïr lo-Orez“, Eider zu essen Chaser wie a Porez. Besser zu sogen Thilim a Kapitel, Eider zu trogen dem soldatsken Hitel.

מיין פּאַס, מיין פּאַס האָב איך געטאָן פאַרלירן, מי טוט מיר אין פּריאָם אַריין פירן. מי שטעלט מיר אַוועק אונטערן מאָס, — דערלאַנגט׳ן אַ געשריי: „סאָלדאַט כאָראָש!“ פירט מען מיך אַרויס פון שול שווערן, ווי אַ חתן, איך דערלאַנג אַ קוק, — שטייען אַרום מיר אַ ראָטע סאָלדאַטן געשלאָסן. בשעת איך בין געווען צען יאָר אַלט, האָב איך געלערנט חומש מיט רשי; און איצטער דאַרף איך עסן פון קעסל די קאַשע. בשעת איך בין געווען צען יאָר אַלט, האָט מען געטאָן מיר אין חדר פירן. און איצט דאַרף איך אויפן פערד שפּאַצירן. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . בעסער וואָלט איך געלעגן צען איילן אין דער ערד, איידער צו טראָגן דעם . . . . . . . . . . . שווערד. בעסער וואָלט איך געלעגן צען איילן אין דער בלאָטע, איידער צו טראָגן די נייע קאַפּאָטע. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . בעסער צו זאָגן „המאיר לארץ“, איידער צו עסן חזיר ווי אַ פּריץ. בעסער צו זאָגן תהילים אַ קאַפּיטל, איידער צו טראָגן דעם סאָלדאַטסקן היטל.

↤ 48

Besser zu lernen a bissele Mischnaïs, Eider zu essen dem soldatsken Kasaïs. Besser Gott’s Teire zu wissen, Eider mit’n Bichs zu schiessen.

בעסער צו לערנען אַ ביסעלע משניות, איידער צו עסן דעם סאָלדאַטסקן כזית. בעסער גאָט׳ס תורה צו וויסן, איידער מיטן ביקס צו שיסן.

М. З. Левин (Двинск, Витебской губ.).

№ 46.

’s is a Gsar min ha-Schomajim, as ’s geien sich greiss un klein, (bis) Sait-że mir gesund, Schwester un Brider, Ich gei sich schoin awek! Gott soll aich geben gute Siwugim, Un mir a glicklichen Weg! Wos-że wet aich helfen aier Gewein? Ich gei sich nit allein! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc. Sait-że mir gesund, Vetters, Muhmes, Ich gei sich schoin awek! Gott soll mir geben a glicklichen Weg! Sait że gesund, maine Seides un Babes, Ich gei sich schoin awek! Gott soll aich geben a gute Aelter, Un mir a glicklichen Weg! Wos wet aich helfen aier Gewein? Ich gei sich nit allein! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc. Sait-że nit gesund, maine Deputaten, Ich gei sich schoin awek! Gott soll aich geben Kreink zum Leben, Un mir a glicklichen Weg! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.

ס׳איז אַ גזר מין השמים, אַז ס׳גיין זיך גרויס און קליין, (bis) זייט־זשע מיר געזונט, שוועסטער און ברידער, איך גיי זיך שוין אַוועק! גאָט זאָל אייך געבן גוטע זיווגים, און מיר אַ גליקלעכן וועג! וואָס־זשע וועט אייך העלפן אייער געוויין? איך גיי זיך ניט אַליין! ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו. זייט־זשע מיר געזונט, פעטערס, מומעס, איך גיי זיך שוין אַוועק! גאָט זאָל מיר געבן אַ גליקלעכן וועג! זייט־זשע געזונט, מיינע זיידעס און באָבעס, איך גיי זיך שוין אַוועק! גאָט זאָל אייך געבן אַ גוטע עלטער, און מיר אַ גליקלעכן וועג! וואָס וועט אייך העלפן אייער געוויין? איך גיי זיך ניט אַליין! ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו. זייט־זשע ניט געזונט, מיינע דעפּוטאַטן, איך גיי זיך שוין אַוועק! גאָט זאָל אייך געבן קריינק צום לעבן, און מיר אַ גליקלעכן וועג! ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו.

Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынской губ.).

↤ 49

№ 47.

Issureinu-Issur d’Rabonim, Lomir singen a Lied vun die jidesche Iwonim. Bord un Peies tut men uns opscheren, Schabossim, Jom-teiwim tut men uns varsteren. Gor die Welt tut greiss klogen, As mir darfen Schatnes trogen. Dokteirim tuen auf unsere Laiber kuken, Un zu . . . . . . . . . . . musen mir sich bucken. Haintige Welt sainen mir geboren geworen, Die Welt un jene Welt hoben mir ongeworen. Wos sollen mir wejnen un schraien, As dos is a Gsar min ha-Schomajim! Sieben Täg hoben mir in Ssuke geton sitzen, Un haint darfen mir soldatske Breit nitzen. Chasonim un Rabonim tuen uns traiben zu der Schwue, Un zu unser Gseire is nito kein Rfue. Taichen Trären hot vun unsere Mutters geton rinnen, Eider sei hoben uns geton gewinnen. Joh, Gott, kuk arop, — Wie die jidesche Jwonim kumen op!

אסורנו — איסור דרבנים, לאָמיר זינגען אַ ליד פון די אידישע יוונים. באָרד און פּאות טוט מען אונדז אָפּשערן, שבתים, יום טובים טוט מען אונדז פאַרשטערן. גאָר די וועלט טוט גרויס קלאָגן, אַז מיר דאַרפן שעטנז טראָגן. דאָקטוירים טון אויף אונדזערע לייבער קוקן, און צו . . . . . . . . . . . מוזן מיר זיך בוקן. היינטיקע וועלט זיינען מיר געבאָרן געוואָרן, די וועלט און יענע וועלט האָבן מיר אָנגעוואָרן. וואָס זאָלן מיר וויינען און שרייען, אַז דאָס איז אַ גזר מין השמים! זיבן טעג האָבן מיר אין סוכה געטאָן זיצן, און היינט דאַרפן מיר סאָלדאַטסקע ברויט ניצן. חזנים און רבנים טון אונדז טרייבן צו דער שבועה, און צו אונדזער גזירה איז ניטאָ קיין רפואה. טייכן טרערן האָט פון אונדזערע מוטערס געטאָן רינען, איידער זיי האָבן אונדז געטאָן געווינען. ה׳, גאָט, קוק אַראָפּ, — ווי די אידישע יוונים קומען אָפּ.

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенской губ.).

№ 48.

Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, As m’hot uns do un Karaulke araingefihrt, Musen mir doch gor still Schwaigen.

נעבן וואַסער וואַקסן ביימער, און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן, אַז מ׳האָט אונדז דאָ און קאַראַולקע אַריינגעפירט, מוזן מיר דאָך גאָר שטיל שווייגן.

↤ 50

Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen Blätter; As m’ hot uns do un Karaulke araingefihrt, Musen mir schlofen auf die heile Bretter. Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Niss; Un as m’ hot uns genummen far Rekruten, Tut men uns schliessen die Händ mit die Fiss. Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Epel; As m’ hot uns schoin in Prijom araingefihrt, Golt men uns doch op a halbe Kepel. Neben Wasser wachsen Beimer, Unauf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Doilen; As m’ git uns op far Soldaten, Lernt men uns doch schissen mit greisse Koilen. As m’ fihrt uns schoin araus vun der Heim, Tuen doch Voter un Mutter un Schwester un Brider schraien Ach! uns tut men doch lernen schiessen Mit allerlei Klei saïn.

נעבן וואַסער וואַקסן ביימער, און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן, און אויף די צווייגן בלעטער; אַז מ׳האָט אונדז דאָ און קאַראַולקע אַריינגעפירט, מוזן מיר שלאָפן אויף די הוילע ברעטער. נעבן וואַסער וואַקסן ביימער, און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן, און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער, און אויף די בלעטער וואַקסן ניס; און אַז מ׳האָט אונדז גענומען פאַר רעקרוטן, טוט מען אונדז שליסן די הענט מיט די פיס. נעבן וואַסער וואַקסן ביימער, און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן, און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער, און אויף די בלעטער וואַקסן עפּל; אַז מ׳האָט אונדז שוין אין פּריאָם אַריינגעפירט, גאָלט מען אונדז דאָך אָפּ אַ האַלבע קעפּל. נעבן וואַסער וואַקסן ביימער, און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן, און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער, און אויף די בלעטער וואַקסן דוילען; אַז מ׳גיט אונדז אָפּ פאַר סאָלדאַטן, לערנט מען אונדז דאָך שיסן מיט גרויסע קוילן. אַז מ׳פירט אונדז שוין אַרויס פון דער היים, טון דאָך פאָטער און מוטער און שוועסטער און ברידער שרייען אַך! אונדז טוט מען דאָך לערנען שיסן מיט אַלערליי כלי זין.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )

↤ 51

№ 49.

Oi, Aw horachamim, scheichein bamreimim, Du bist a Voter iber alle Jsseimim! Besser zu lernen Chumesch mit Raschi, Eider zu essen die soldatske Kasche. Besser zu liegen auf heile Bretter, Eider zu rufen dem Jown „Vetter“. Besser zu trogen Talis un Kittel, Eider zu trogen die soldatske Hitel Besser zu essen hrezene Halkes, Eider zu laiden amol Palkes. Besser lernen zwanzig Johr Gemore, Eider zu hoben auf sich die Zore. Besser zu lernen zwanzig Johr Teisfeis un Maharscho, Eider zu stein na Tschassach a halb Scho. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

אָי, אב הרחמים, שוכן במרומים, דו ביסט אַ פאָטער איבער אַלע יתומים! בעסער צו לערנען חומש מיט רשי, איידער צו עסן די סאָלדאַטסקע קאַשע. בעסער צו ליגן אויף הוילע ברעטער, איידער צו רופן דעם יוון „פעטער“. בעסער צו טראָגן טלית און קיטל, איידער צו טראָגן די סאָלדאַטסקע היטל בעסער צו עסן הרעצענע האַלקעס, איידער צו ליידן אַמאָל פּאַלקעס. בעסער לערנען צוואַנציק יאָר גמרא, איידער צו האָבן אויף זיך די צרה. בעסער צו לערנען צוואַנציק יאָר תוספות און מהרש״א, איידער צו שטיין נאַ טשאַסאַך אַ האַלב שעה. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)

№ 50.

Trären giessen sich in die Gassen, In kindersche Blut kenn men sich waschen. Gewald, wos is dos far a Klog — Zi denn wet kein mol nit weren Tog? Kleine Eifelech raisst men vun Cheider, Men tut sei on jwonische Kleider. Unsere Parneissim, unsere Rabonim Helfen noch opzugeben sei far Jwonim. Bai Susche Rakower sainen do sieben Bonim, Is vun sei nit einer in Jwonim; Nor Leie-die-Almone’s einzige Kind Is a Kapore far koholsche Sind.

טרערן גיסן זיך אין די גאַסן, אין קינדערשע בלוט קענען מען זיך וואַשן. געוואַלד, וואָס איז דאָס פאַר אַ קלאָג — צי דען וועט קיין מאָל ניט ווערן טאָג? קליינע עופעלעך רייסט מען פון חדר, מען טוט זיי אָן יוונישע קליידער. אונדזערע פּרנסים, אונדזערע רבנים העלפן נאָך אָפּצוגעבן זיי פאַר יוונים. ביי זושע ראַקאָווער זיינען דאָ זיבן בנים, איז פון זיי ניט איינער אין יוונים; נאָר לאה די אלמנהס איינציקע קינד איז אַ כפּרה פאַר קהלשע זינד.

↤ 52

Es is a Mizwe opzugeben Prostakes, — Schuster, Schnaider sainen doch Laidakes; Krätzige Chaiziqlech vun a Mischpoche a scheiner Tor bai uns nit awekgein nit einer.

עס איז אַ מצווה אָפּצוגעבן פּראָסטאַקעס, — שוסטער, שניידער זיינען דאָך ליידאַקעס; קרעציקע חייציקלעך פון אַ משפּחה אַ שיינער טאָר ביי אונדז ניט אַוועקגיין ניט איינער.

Ю. М. Нейфах (Минск. губ.).

№ 51 ^*).

Welches Meidel ’s nehmt a Selner, Is sie nit wert kein Pryte. Gein, gein kain Sewastopol, Wie ain Ochs zu der Sch’chite! Welches Meidel ’s nehmt a Selner, Is sie nit wert kein Draier. Gein, gein kain Sewastopol In dos erste Faier! . . . . . . . . . .

וועלכעס מיידל ס׳נעמט אַ זעלנער, איז זי ניט ווערט קיין פּרוטה. גיין, גיין קיין סעוואַסטאָפּאָל, ווי איין אָקס צו דער שחיטה! וועלכעס מיידל ס׳נעמט אַ זעלנער, איז זי ניט ווערט קיין דרייער. גיין, גיין קיין סעוואַסטאָפּאָל אין דאָס ערשטע פייער! . . . . . . . . . .

Л. Гросглик (Варшава).

№ 52.

A Suhn mit a Taten Tut aus die Chalaten, Die taiere Bgodim Mit die koschere Fodim, Mit die Passmes un mit die Knopen! 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lomir weinen, lomir schraien Zu dem Keisser Nikolai’en! . . . . . . . . . .

אַ זון מיט אַ טאַטן טוט אויס די כאַלאַטן, די טייערע בגדים מיט די כשר׳ע פאָדעם, מיט די פּאַסמעס און מיט די קנאָפּן! 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . לאָמיר וויינען, לאָמיר שרייען צו דעם קיסר ניקאָלאַיען! . . . . . . . . . .

М. Д. Рывкин (Витебск. губ.).

*) См. песню аналогичного содержание, напеч. г. Л. Перецомь в журнале «Urquell», т. II, вып. 1—2 (стр. 29).

1) Указом 1 мая 1850 г. воспрещено повсеместно с 1 января 1851 г., употребление особой еврейской одежды. (В. П. С. 3., т. XXV, № 24127).

↤ 53

№ 53.

A naie Gseire mit die Rasrjaden, 1) Lju-lju-lju! A Zore, a Gseire mit die Rasrjaden, Lju-lju-lju! — Leif zu Romanowsken, Sog — du bist a Wasserträger, Sog — du bist a Holzenseger, Sog, sog, wer du bist, Wer du bist, wer du bist, Nor nit blaib a prasdnoschatajuschzijssja! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

אַ נייע גזירה מיט די ראַזריאַדן, 1) ליו-ליו-ליו! אַ צרה, אַ גזירה מיט די ראַזריאַדן, ליו-ליו-ליו! — לויף צו ראָמאַנאָווסקן, זאָג — דו ביסט אַ וואַסערטרעגער, זאָג — דו ביסט אַ האָלצנזעגער, זאָג, זאָג, ווער דו ביסט, ווער דו ביסט, ווער דו ביסט, נאָר ניט בלייב אַ פּראַזדנאָשאַטאַיושציאסיאַ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C. М. Дубнов (Одесса).

№ 54. ^*)

Nit kein Stein, Nit kein Bein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wer es weiss nit, wos dos is, Der is dos allein. Sollen mir asei potur wern vun jideschen Golus, Wie gich me wet zutraiben vun die Schkoles!

ניט קיין שטיין, ניט קיין ביין . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ווער עס ווייס ניט, וואָס דאָס איז, דער איז דאָס אַליין. זאָלן מיר אַזוי פּטור ווערן פון אידישן גלות, ווי גיך מע וועט צוטרייבן פון די שקאָלעס!

1) „Временными правилами о разборе евреев“, 23 ноября 1851 г., повелено было разделить еврейское население, в губерниях где ему позволено постоянное жительство, на пять разрядов: 1) купцов, 2) земледельцев, 3) ремесленников, 4) мещан оседлых и 5) мещан неоседлых. Всем евреям предписано объявить, до 1 апреля 1852 г., — к которому из четырех первых разрядов они должны быть причислены; не исполнившие того в указанный срок подлежать зачислению в пятый разряд (п. ІІ-й празил). За первыми четырьмя разрядами сохранены все права и преимущвства, коими оаи пользовались до того, на основании общих узаконений о евреях (п. 2-й); что же касается пятого разряда, то согласно п. 3-му правил, „мещане неоседлые, как неимеющие производительного труда, подвергаются, на основании особого о том положение, разным в правах состояние ограничением, и в том числе усиленной рекрутской повинности“. — Издание правил о „разрядах“, в связи с возвещанными ими строгими мерами относительно „мещан неоседлых“, породило в тогдашнем еврейском населении ряд тревожных слухов и опасений, отголоски которых звучат в настоящей песне.

*) По сообщению лица, доставившего настоящую песенку, последняя распевалась в некоторых местах, во время поездок д-ра Лилиенталя в 40-х гг. по черте еврейской оседлости по делу устройства училищ для евреев.

↤ 54

№ 55.

Un akzisne 1) junge Lait Sainen varschait: Golen die Bärdelach Un fohren auf Ferdelach, Geien in Kalaschen Un essn ungewaschen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

און אַקציזנע 1) יונגע לייט זיינען פאַרשייט: גאָלן די בערדעלעך און פאָרן אויף פערדעלעך, גיין אין קאַלאַשן און עסן אומגעוואַשן . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

А. C. Таненбаум (Крынки, Гродн. губ.).

№ 56.

Вариант:

Die akzisne Lait Sainen, sainen seier varschait: Geien in die Gassen Un fressen ungewassn. Sei geien in die Traktiren . . . . . . . . . . Trinken Tei, Un der Waib is wind un wei. . . . . . . . . . .

די אַקציזנע לייט זיינען, זיינען זייער פאַרשייט: גיין אין די גאַסן און פרעסן אומגעוואַסן. זיי גיין אין די טראַקטירן . . . . . . . . . . טרינקען טיי, און דער ווייב איז ווינד און וויי. . . . . . . . . . .

М. Д. Рывкин (Витебск. губ.).

№ 57. ^*)

Dos Herz, dos Herz schrekt in mir, Men klappt mir on hastig in Tir. Es geien arain Chajil, Mit heile Degen Un mit die Spiesen Mir antkegen.

דאָס האַרץ, דאָס האַרץ שרעקט אין מיר, מען קלאַפּט מיר אָן האַסטיק אין טיר. עס גיין אַריין חייל, מיט הוילע דעגן און מיט די שפּיזן מיר אַנטקעגן.

1) „Акцизные“ т. е. служившие по винному откупу, как известно, представляли собою одну из первых по времени категорий „культуртрегеров“ среди еврейского население в России; своим свободным отношением к религиозным постановлениям и обычаям они вызывали недовольство со стороны еврейской массы.

*) Настоящая песня, по воспоминанием лица, со слов которого она записана, относится ко времени последнего польского восстание.

↤ 55

Un ich weiss nit, Wos un wenn; Wos bedait dos, Verstein nit kenn. Ich richt sich, ich richt sich Auf dos Gewisse, — Men wet mich nehmen Gewiss in Tfisse! Dos Herz sogt mir allein: Gib a kuk draussen, wos tut stein. Konowoijen mit die Schwerten Un Żandarmen auf die Ferden. Men fihrt mich araus vun Tir, Der Galach steit kegen mir. Fräg ich ihm, mit mir wos men tut, — Sogt er: Mit dir is grailich nit gut! — Men breingt mich in Mark zufihren Un men stellt mich zwischen Offizieren. Men leient mir main Dekret — Oi, a Ssof vun main Chet! Wilno, Wilno, klog zu main Klog, Ich seh doch dir dem letzten Tog! Seht, seht, a Held, a Gwar — Men git a klap: tar — tar — tar! Dos Herz zu geit, dos Blut zumischt, Noch amol — men schiesst, men schiesst! Men breingt mich zufihren zum waissen Slup, Erst in Keiwer fir ain Trup (?). A smertelne Hemd vorgestellt, — Dos is dain Hemd vun jener Welt! Dos is dain Kleid, dos is dain Stub, Dos is dain finstere Grub.

און איך ווייס ניט, וואָס און ווען; וואָס באַטייט דאָס, פאַרשטיין ניט קענען. איך ריכט זיך, איך ריכט זיך אויף דאָס געוויסע, — מען וועט מיך נעמען געוויס אין תפיסה! דאָס האַרץ זאָגט מיר אַליין: גיב אַ קוק דרויסן, וואָס טוט שטיין. קאָנאָוואָיען מיט די שווערדן און זשאַנדאַרמן אויף די פערדן. מען פירט מיך אַרויס פון טיר, דער גלח שטייט קעגן מיר. פרעג איך אים, מיט מיר וואָס מען טוט, — זאָגט ער: מיט דיר איז גריילעך ניט גוט! — מען בריינגט מיך אין מאַרק צופירן און מען שטעלט מיך צווישן אָפיצירן. מען לייענט מיר מיין דעקרעט — אָי, אַ סוף פון מיין חטא! ווילנאָ, ווילנאָ, קלאָג צו מיין קלאָג, איך זע דאָך דיר דעם לעצטן טאָג! זעט, זעט, אַ העלד, אַ גבר — מען גיט אַ קלאַפּ: טאַר — טאַר — טאַר! דאָס האַרץ צעגייט, דאָס בלוט צומישט, נאָך אַמאָל — מען שיסט, מען שיסט! מען בריינגט מיך צופירן צום ווייסן סלופּ, ערשט אין קבר פיר איין טרופּ (?). אַ סמערטעלנע העמד פאָרגעשטעלט, — דאָס איז דיין העמד פון יענער וועלט! דאָס איז דיין קלייד, דאָס איז דיין שטוב, דאָס איז דיין פינצטערע גרוב!

А. Рейзин (Виленск. губ.).

↤ 56

№ 58 ^*).

In Kiew af’n Gass, 1) Die Eigen nass, Sitzt a Meidel a scheine. Ihr scheine Figur, Ihr eidele Natur Passt nor var a Kzine. — Sog-że mir, Meidel, Wos binstu asei eidel, Wos hostu asa traurige Miene? — Ach, Mensch, erbarm, Streck aus dain Arm Un scheink a Ndowe a kleine! In Kiew geborn, — Eidel derzeigen geworn Mit’n schensten Stat. Der Umglick is gekummen Un allz awekgenummen, Allz wos mir hoben gehat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wie greiss is die Schand Zu strecken die Hand Un zu betten Geld! Ach, Gott, erbarm, Streck aus dain Arm Un nehm mir schoin zu vun der Welt!

אין קיעוו אויפן גאַס, 1) די אויגן נאַס, זיצט אַ מיידל אַ שיינע. איר שיינע פיגור, איר איידעלע נאַטור פּאַסט נאָר פאַר אַ קצינה. — זאָג־זשע מיר, מיידל, וואָס בינסטו אַזוי איידל, וואָס האָסטו אַזאַ טרויעריקע מינע? — אַך, מענטש, ערבאַרם, שטרעק אויס דיין אַרם און שיינק אַ נדבה אַ קליינע! אין קיעוו געבאָרן, — איידל דערצויגן געוואָרן מיטן שענסטן שטאַט. דער אומגליק איז געקומען און אַלץ אַוועקגענומען, אַלץ וואָס מיר האָבן געהאַט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ווי גרויס איז די שאַנד צו שטרעקן די האַנט און צו בעטן געלט! אַך, גאָט, ערבאַרם, שטרעק אויס דיין אַרם און נעם מיר שוין צו פון דער וועלט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Двинск).

Д-р М. Шварц (Виленск. губ.).

М. Ш. Берляед (Зиньков, Под. губ.).

А. И. Богомольный (Тульчин, Под губ.).

М. П. Коген (Шаргород, Под губ ).

*) Настоящая песня, по-видимому, представляет собою продукт литературного творчества; но по значительной ее распространенности и обилию существующих вариантов ее она может быт отнесена к категории народных песнь.

In mitt’n der Gass.

1) אין מיטן דער גאַס.

↤ 57

№ 59.

Вариант:

In Kiew auf der Gass Is finster un nass, Dort sizt a Meidel a scheine. Sie sizt varzogt, Varjommert un varklogt, Un bet a Ndowe a kleine. 1) — Oi, du schein Meidel, Wos bistu asei eidel, Mit dain scheine Miene, Dain scheine Figure, Dain eidle Nature, — Es passt dir zu sain a Grafinje! — As wei zu main Schand. Zu strecken die Hand, Zu beten a Ndowe a kleine! In Kiew geboiren Un eidel derzoigen Gor vun a Mischpoche a schäine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A Schwester hob ich gehat, Is sie araus in Gass, Gemacht a greiss Geruder. Nischto kein Voter, Nischto kein Mutter, Nischto kein Schwester un Bruder. Wie bitter is do Zu leben in Gass Un beten bai Laiten Breit! Oi, Gott, derbarm, Streck aus dain Arm Un schik schoin auf mir dem Teit!

אין קיעוו אויף דער גאַס איז פינצטער און נאַס, דאָרט זיצט אַ מיידל אַ שיינע. זי זיצט פאַרצאָגט, פאַריאָמערט און פאַרקלאָגט, און בעט אַ נדבה אַ קליינע. 1) — אָי, דו שיין מיידל, וואָס ביסטו אַזוי איידל, מיט דיין שיינע מינע, דיין שיינע פיגורע, דיין איידלע נאַטורע, — עס פּאַסט דיר צו זיין אַ גראַפיניע! — אַז וויי צו מיין שאַנד. צו שטרעקן די האַנט, צו בעטן אַ נדבה אַ קליינע! אין קיעוו געבוירן און איידל דערצויגן גאָר פון אַ משפּחה אַ שיינע. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אַ שוועסטער האָב איך געהאַט, איז זי אַרויס אין גאַס, געמאַכט אַ גרויס גערודער. נישטאָ קיין פאָטער, נישטאָ קיין מוטער, נישטאָ קיין שוועסטער און ברודער. ווי ביטער איז דאָ צו לעבן אין גאַס און בעטן ביי לייטן ברויט! אָי, גאָט, דערבאַרם, שטרעק אויס דיין אַרם און שיק שוין אויף מיר דעם טויט!

a gemeine

1) אַ געמיינע

↤ 58

Oj, wie bitter is do Zu leben auf der Gass Un beten bai Laiten Geld! Oi, Gott, derbarm, Streck aus dain Arm Un nehm mich schoin zu vun der Welt! 1)

אָי, ווי ביטער איז דאָ צו לעבן אויף דער גאַס און בעטן ביי לייטן געלט! אָי, גאָט, דערבאַרם, שטרעק אויס דיין אַרם און נעם מיך שוין צו פון דער וועלט! 1)

г. Г. Перлов (Вороновица, Подольск. губ.).

В некоторых местностях песня заканчивается след. припевом:

Du junge Kind, Du host kein Sind, Du bist vun Adel geboren. Ach, Gott, hob schoin Rachmones Iber ihr Elend Un scheink ihr glickliche Johren!

דו יונגע קינד, דו האָסט קיין זינד, דו ביסט פון אַדל געבאָרן. אַך, גאָט, האָב שוין רחמנות איבער איר עלנט און שיינק איר גליקלעכע יאָרן!

1) См. др. вариант той же песни, помещ. „Mitteil d. Gesellsch. für jüd. Volkskunde“ вып I стр. 64 (Hamburg 1898).

↤ 59

III.

Колыбельные песни.

№ 60. ^*)

Unter dem Kind’s Wigele Steit a gilden Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen, Wos is die beste S’cheire? Dos Kind wet lernen Teire; Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben, A guter Jid wet er blaiben.

אונטער דעם קינד׳ס וויגעלע שטייט אַ גילדן ציגעלע. דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען, וואָס איז די בעסטע סחורה? דאָס קינד וועט לערנען תורה; תורה וועט ער לערנען, ספרים וועט ער שרייבן, אַ גוטער יוד וועט ער בלייבן.

В. Юсин (Подольск. губ.).

№ 61.

Unter dem Kind’s Wiegele Steit a gilden Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen, Rożinkes mit Mandlen — Dos is die beste S’cheire. Dos Kind wet lernen Teire; Plezelech mit Putter wet’n ihm schmieren, In Cheider arain wet men ihm fihren. Sforim wet er schraiben, Ain guter un ain frummer Jid Wet er ’m-irze-Schem blaiben. Schlof, Main Kind, Frisch un gesynd! A Schlof auf dir a gyter, Wie var-Tog auf dem Hiter!

אונטער דעם קינד׳ס וויגעלע שטייט אַ גילדן ציגעלע. דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען, ראָזשינקעס מיט מאַנדלען — דאָס איז די בעסטע סחורה. דאָס קינד וועט לערנען תורה; פּלעצעלעך מיט פּוטער וועטן אים שמירן, אין חדר אַריין וועט מען אים פירן. ספרים וועט ער שרייבן, איין גוטער און איין פרומער יוד וועט ער אי״ה בלייבן. שלאָף, מיין קינד, פריש און געזונט! אַ שלאָף אויף דיר אַ גוטער, ווי פאַר־טאָג אויף דעם היטער!

М. Ш. Берлянд (Зивьков, Подольск. губ ).

*) См. варианты настоящей и др. колыбельных песен, напеч. д-ромь С. Вейсенбергом в „Globus“, 1900 г., т. L XXVII № 8, стр. 131; г. Л. Винером в „Mitteil. d. Gesellschaft f. jüd. Volkskunde“, вып. II (1898 г.), стр. 45 и сл. и в ст. „Popular Poetry of the Russian Jews“ („Americana Germanica“, 1898 г Vol II № 2); также „Mitteil Gesellsch. f. jüd. Volkskünde“, вып. I (1898 г.), стр 50—52.

↤ 60

№ 62.

Unter main Jingele’s Wiegele Steit a waisse Ziegele. Die Ziegele is gefohren handlen, Breingen Rosinkes mit Mandlen. Rosinkes un Mandlen sainen zucker-siss, Main Jingele wet sain gesund un frisch. Gesund un frisch is die beste S’cheire, Main Jingele wet kennen lernen Teire. Teire lernen, S’cheire keifen, K’sseider lernen, in Cheider leifen!

אונטער מיין אינגעלע׳ס וויגעלע שטייט אַ ווייסע ציגעלע. די ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען, בריינגען ראָזינקעס מיט מאַנדלען. ראָזינקעס און מאַנדלען זיינען צוקער־זיס, מיין אינגעלע וועט זיין געזונט און פריש. געזונט און פריש איז די בעסטע סחורה, מיין אינגעלע וועט קענען לערנען תורה. תורה לערנען, סחורה קויפן, כסדר לערנען, אין חדר לויפן!

Д. Г. Гальперн (Туккум, Курляндск. губ.).

№ 63.

Ailje — ljulje, schlof, Main liebes Kind! Mach-że zu die Eigelach Un stei uf gesund. Mach sei zu Un mach sei offen, Gesuntikerheit Solstu schlofen! Daine junge Johrelech Bin ich dir m’kane. West doch sain a greissinker, West doch sain a Tane; Westu daine Eltern Bazieren un bascheinen, — Passt doch nit far dir, Sollst pistschenen un weinen. Pjestschest sich un weinst Un schlofen willstu nit; Machst doch on dain Mutter Schmerzen mit dermit. Singen un wiegen Is dain ganzer Grund; Schlof-że, main Kind, Schlof-że gesund!

אַיילעליוליע, שלאָף, מיין ליבעס קינד! מאַך־זשע צו די אייגעלעך און שטיי אויף געזונט. מאַך זיי צו און מאַך זיי אָפן, געזונטיקערהייט זאָלסטו שלאָפן! דיינע יונגע יאָרעלעך בין איך דיר מקנא. וועסט דאָך זיין אַ גרויסינקער, וועסט דאָך זיין אַ תנא; וועסטו דיינע עלטערן באַצירן און באַשיינען, — פּאַסט דאָך ניט פאַר דיר, זאָלסט פּישטשענען און וויינען. פּיעשטשעסט זיך און וויינסט און שלאָפן ווילסטו ניט; מאַכסט דאָך אָן דיין מוטער שמערצן מיט דערמיט. זינגען און וויגן איז דיין גאַנצער גרונט; שלאָף־זשע, מיין קינד, שלאָף־זשע געזונט!

↤ 61

Die Bobes mit di Dsiades Tuen in draussen sitzen, Mit die breite Schwerten, Mit die lange Spitzen. A Jingele, wos hot sich Weinendig gefunen, — Hot men ihm gechapt Un araingeworfen in Brunnen.

די באָבעס מיט די דזיאַדעס טון אין דרויסן זיצן, מיט די ברייטע שווערדן, מיט די לאַנגע שפּיצן. אַ אינגעלע, וואָס האָט זיך וויינענדיק געפונען, — האָט מען אים געכאַפּט און אַריינגעוואָרפן אין ברונען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 64.

Gam Ssimcho ateres Bálo, Lomir spielen a kleine Waile. A kleine Waile welen mir spielen, A ganzen Redel welen mir fihren. Patsche-patsche, Kindelech, Welen mir keifen Schichelech; Schichelech welen mir keifen, In Cheider welen mir leifen. Teire welen mir lernen mit gute Mailes, Zu der Chassene welen mir paskenen Schailes; Schailes welen mir paskenen, A Drosche welen mir darschenen. Die Drosche wet gefällen die ganze Welt, Bifrat as die Kind kost asei viel Geld; Asei viel Geld is Masol mit Broche: Die Kind kummt araus vun a scheine Mischpoche.

גם שמחה עטרת בעלה, לאָמיר שפּילן אַ קליינע וויילע. אַ קליינע וויילע וועלן מיר שפּילן, אַ גאַנצן רעדל וועלן מיר פירן. פּאַטשע־פּאַטשע, קינדעלעך, וועלן מיר קויפן שיכעלעך; שיכעלעך וועלן מיר קויפן, אין חדר וועלן מיר לויפן. תורה וועלן מיר לערנען מיט גוטע מעלות, צו דער חתונה וועלן מיר פּסקענען שאלות; שאלות וועלן מיר פּסק׳ענען, אַ דרשה וועלן מיר דרשענען. די דרשה וועט געפעלן די גאַנצע וועלט, בפרט אַז די קינד קאָסט אַזוי פיל געלט; אַזוי פיל געלט איז מזל מיט ברכה: די קינד קומט אַרויס פון אַ שיינע משפּחה.

Н. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 62

№ 65

As ’ch wollt gehat dem Keissers Eizres mit sain ganze Melyche, Wollt dos gor nit sain bai mir asei greiss niche, Wie du binst mir niche main Licht, main Schain! As ich derseh dir, mein ich — die ganze Wellt is main! Schlof, main Kind, schlof main Kind, Sollst mir ruhen un sain gesynd! Alle Brilljanten un alle Antiken Kennen doch main Harz asei viel nit erquicken, Wie viel du tust erquicken, main Licht, main Schain, Mit dir will ich meinen, as die ganze Welt is main! Schlof, main Kind etc. As du liegst un schlofst in dain Wiegel, Steien gute Malochim un badecken dir mit seier Fligel. Du, main Kind, binst main Licht, main Schain, Mit dir will ich meinen — die ganze Welt is main! Schlof, main Kind etc. Der Tate hot dos Kind nit gelernt, wos Gott hot geboten, Wet men ihm auf jener Welt brennen un broten; Un du, main lieb Kind, mit daine Zidkes sollst sich mihen Dain Taten vun Geh’nem arauszuziehen. Schlof, main Kind etc.

אַז כ׳וואָלט געהאַט דעם קיסר׳ס אוצרות מיט זיין גאַנצע מלוכה, וואָלט דאָס גאָר ניט זיין ביי מיר אַזוי גרויס ניחה, ווי דו בינסט מיר ניחה מיין ליכט, מיין שיין! אַז איך דערזע דיר, מיין איך — די גאַנצע וועלט איז מיין! שלאָף, מיין קינד, שלאָף מיין קינד, זאָלסט מיר רוען און זיין געזונט! אַלע בריליאַנטן און אַלע אַַנטיקן קענען דאָך מיין האַרץ אַזוי פיל ניט ערקוויקן, ווי פיל דו טוסט ערקוויקן, מיין ליכט, מיין שיין, מיט דיר וויל איך מיינען, אַז די גאַנצע וועלט איז מיין! שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו. אַז דו ליגסט און שלאָפסט אין דיין וויגל, שטייען גוטע מלאכים און באַדעקן דיר מיט זייער פליגל. דו, מיין קינד, בינסט מיין ליכט, מיין שיין, מיט דיר וויל איך מיינען — די גאַנצע וועלט איז מיין! שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו. דער טאַטע האָט דאָס קינד ניט געלערנט, וואָס גאָט האָט געבאָטן, וועט מען אים אויף יענער וועלט ברענען און בראָטן; און דו, מיין ליב קינד, מיט דיינע צִדקות זאָלסט זיך מיען דיין טאַטן פון גיהנום אַרויסצוציען. שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.

↤ 63

As ich wel amol darfen auf jener Welt gein, Welen die Tiren vun Gan-eiden offen stein. Du, main Kind, sollst mir sain a frummer un a guter, Wet men sogen auf jener Welt: Lost arain dem Zadik’s Mutter! Schlof, main Kind, schlof, main Kind, Sollst mir ruhen un sain gesynd!

אַז איך וועל אַמאָל דאַרפן אויף יענער וועלט גיין, וועלן די טירן פון גן עדן אָפן שטיין. דו, מיין קינד, זאָלסט מיר זיין אַ פרומער און אַ גוטער, וועט מען זאָגן אויף יענער וועלט: לאָזט אַריין דעם צדיק׳ס מוטער! שלאָף, מיין קינד, שלאָף, מיין קינד, זאָלסט מיר רוען און זיין געזונט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 66.

Ai lju-lju-lju, lju-lju lju! Unter dos Kind’s Wiegele Steit a klein fain Ziegele. Die Ziegele is gefohren handlen, Die beste S’cheire is Rosinkes mit Mandlen. Teire, Teire in Kepele, Kasche kochen in Tepele, Breit mit Putter schmieren; Der Tate mit die Mamen Welen dos Kind zu der Chupe fihren. Ziegele-Miegele, Wachs in Krigele, Reite Pomeranzen; As der Tate schlogt der Mamen Leifen die Kinder tanzen.

אַיליו-ליו-ליו, ליו-ליו ליו! אונטער דאָס קינד׳ס וויגעלע שטייט אַ קליין פיין ציגעלע. די ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען, די בעסטע סחורה איז ראָזינקעס מיט מאַנדלען. תורה, תורה אין קעפּעלע, קאַשע קאָכן אין טעפּעלע, ברייט מיט פּוטער שמירן; דער טאַטע מיט די מאַמען וועלן דאָס קינד צו דער חופּה פירן. ציגעלע־מיגעלע, וואַקס אין קריגעלע, רויטע פּאָמעראַנצן; אַז דער טאַטע שלאָגט דער מאַמען לויפן די קינדער טאַנצן.

М. З. Левин (Витеб. губ.).

№ 67.

Unter (Ssoreles) Wiegele Steit a klor-waiss Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen. Rosinkes mit Mandlen, Wos is die beste S’cheire. Ssorele’s choss’n wet lernen Teire; Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben; A gute un a frumme Wet (Ssorele) blaiben.

אונטער (שרה׳לעס) וויגעלע שטייט אַ קלאָר־ווייס ציגעלע. דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען. ראָזינקעס מיט מאַנדלען, וואָס איז די בעסטע סחורה. שרה׳לעס חתן וועט לערנען תורה; תורה וועט ער לערנען, ספרים וועט ער שרייבן; אַ גוטע און אַ פרומע וועט (שרה׳לע) בלייבן.

А. А. Чигиринский (Киев).

↤ 64

№ 68.

Schlof, Tochter’l du scheine, du faine, In dain Wigele; Ich wel mir setzen leben dir Und singen a Liedele. Ai ljulje, ai ljulje, Mach zu daine faine Eigelach gich un geschwind! Wos warfstu sich arum, Wos liegstu krumm? Folg mir, lieg besser grad; Du megst mir gleiben — Alle wern dir leiben Far a scheine, erliche Mad! Ai ljulje etc. As men schloft, geit die Nschome aruf Un schraibt die Aweires in die Bicher; Un du, main Kind, Host kain Sind, Kennst schlofen ruhig un sicher! Ai ljulje etc. Genug schon weinen, Ich wel dir vereinen, Ich wel dir keifen Beigelach, Genug schon dir wigen, Los mir a Waile liegen, Mach zu daine koschere Eigelach! Ai ljulje etc. As ich wollt wissen, Wer es kummt aher, Wos willen an Ain-hore geben, — Arop vun dain Guf, Auf sei aruf, Soll sain bai sei zait seier leben! Ai ljulje etc.

שלאָף, טאָכטערל דו שיינע, דו פיינע, אין דיין וויגעלע; איך וועל מיר זעצן לעבן דיר אונד זינגען אַ לידעלע. אַי ליוליע, אַי ליוליע, מאַך צו דיינע פיינע אייגעלעך גיך און געשווינד! וואָס וואַרפסטו זיך אַרום, וואָס ליגסטו קרום? פאָלג מיר, ליג בעסער גראַד; דו מעגסט מיר גלויבן — אַלע ווערן דיר לויבן פאַר אַ שיינע, ערלעכע מאַד! אַי ליוליע א. אַ. וו. אַז מען שלאָפט, גייט די נשמה אַרויף און שרייבט די עבירות אין די ביכער; און דו, מיין קינד, האָסט קיין זינד, קענסט שלאָפן רואיק און זיכער! אַי ליוליע א. אַ. וו. גענוג שאָן וויינען, איך וועל דיר פאַראיינען, איך וועל דיר קויפן בייגלעך, גענוג שאָן דיר וויגן, לאָז מיר אַ וויילע ליגן, מאַך צו דיינע כשרע אייגעלעך! אַי ליוליע א. אַ. וו. אַז איך וואָלט וויסן, ווער עס קומט אַהער, וואָס ווילן אַן עין־הרע געבן, — אַראָפּ פון דיין גוף, אויף זיי אַרויף, זאָל זיין ביי זיי צייט זייער לעבן! אַי ליוליע א. אַ. וו.

Е. Нурок (Туккум, Курляндск. губ.).

↤ 65

№ 69.

Ailje-ljulje, schlof, Main liebes Kind! Mach-że zu die Eigelach Un stei uf gesynd. Mach sei zu Un mach sei offen, Gesuntikerheit Sollstu schlofen! Pjestschest sich un weinst Un schlofen willstu nit, — Machst doch on dain Mutter Schmerzen mit dermit. Singen un wiegen Is dain ganzer Grund; Schlof-że, main Kind, Schlof-że gesund! Żabes mit Bären Ohen af draussen sitzen, Mit die heiche Steckens, Mit die lange Spitzen. A Meidele, wos weint Un will nit ruhig sain, Nehmen sei ihr zu Un warfen in Torbe arain!

אַיליע־ליוליע, שלאָף, מיין ליבעס קינד! מאַך־זשע צו די אייגעלעך און שטיי אויף געזונט. מאַך זיי צו און מאַך זיי אָפן, געזונטיקערהייט זאָלסטו שלאָפן! פּיעשטשעסט זיך און וויינסט און שלאָפן ווילסטו ניט, — מאַכסט דאָך אָן דיין מוטער שמערצן מיט דערמיט. זינגען און וויגן איז דיין גאַנצער גרונט; שלאָף־זשע, מיין קינד, שלאָף־זשע געזונט! זשאַבעס מיט בערן אָן אויף דרויסן זיצן, מיט די הויכע שטעקענס, מיט די לאַנגע שפּיצן. אַ מיידעלע, וואָס וויינט און וויל ניט רואיק זיין, נעמען זיי איר צו און וואַרפן אין טאָרבע אַריין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пив (Ковенск. губ.).

№ 70.

Schlof, main Kind, in Freiden, Du west vargessen daine Leiden, Derwaile schlof gesynd! Du west lesen Bichelech, Du west stricken Tichelech, — Derwaile schlof, main Kind! Dort in a Sál Wet sain amol a Ball, Du’st machen mit dain Kleidele a Wind, Schlof-że, schlof-że, Mamele, Du west sain amol a Damele, — Derwaile schlof gesynd! . . . . . . . . . .

שלאָף, מיין קינד, אין פריידן, דו וועסט פאַרגעסן דיינע ליידן, דערוויילע שלאָף געזונט! דו וועסט לעזן ביכעלעך, דו וועסט שטריקן טיכעלעך, — דערוויילע שלאָף, מיין קינד! דאָרט אין אַ זאַל וועט זיין אַמאָל אַ באַל, דו׳סט מאַכן מיט דיין קליידעלע אַ ווינט, שלאָף־זשע, שלאָף־זשע, מאַמעלע, דו וועסט זיין אַמאָל אַ דאַמעלע, — דערוויילע שלאָף געזונט! . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іофе (Гродненск. губ ).

↤ 66

№ 71.

Schlof in Freiden, Du weisst nit kein Leiden, Schlof, main taiere Kind! Schlof, main Veigele, Mach zu dain Eigele, Schlof, main taiere Kind! Daine Eltern min-hastame Sainen traie Tate-Mame, Wollten wellen vun dir Gut’s derleben; Wollten gern sehn a Trittele Vun dain getraie Fissele, Wollten sei gewiss Zdoke geben. West sain geladen af die Ballen, West tanzen in die Salen; West sich dreien aher un ahin, West gefällen weren Zwischen alle Herren, — Derwail schlof sich aus, main Kind! West aufstein in der-frih, Westu hoben Arbet a ssach . . . . . . . . . . West stricken Tichelech Un lesen vun die Bichelech, — Derwail schlof sich aus, main Kind!

שלאָף אין פריידן, דו ווייסט ניט קיין ליידן, שלאָף, מיין טייערע קינד! שלאָף, מיין פייגעלע, מאַך צו דיין אייגעלע, שלאָף, מיין טייערע קינד! דיינע עלטערן מן הסתמא זיינען טרייע טאַטע־מאַמע, וואָלטן וועלן פון דיר גוטס דערלעבן; וואָלטן גערן זען אַ טריטעלע פון דיין געטרייע פיסעלע, וואָלטן זיי געוויס צדקה געבן. וועסט זיין געלאַדן אויף די באַלן, וועסט טאַנצן אין די זאַלן; וועסט זיך דרייען אַהער און אַהין, וועסט געפעלן ווערן צווישן אַלע הערן, — דערווייל שלאָף זיך אויס, מיין קינד! וועסט אויפשטיין אין דער פרי, וועסטו האָבן אַרבעט אַ סך . . . . . . . . . . וועסט שטריקן טיכעלעך און לעזן פון די ביכעלעך, — דערווייל שלאָף זיך אויס, מיין קינד!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 72.

Schlof, schlof, schlof! Der Tate wet fohren in Dorf, Wet er breingen an Epele, Wet sain gesund die Kepele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Nissele, Wet sain gesund die Fissele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen an Entele, Wet sain gesund die Häntele.

שלאָף, שלאָף, שלאָף! דער טאַטע וועט פאָרן אין דאָרף, וועט ער בריינגען אַן עפּעלע, וועט זיין געזונט די קעפּעלע. שלאָף, שלאָף א. אַ. וו. וועט ער בריינגען אַ ניסעלע, וועט זיין געזונט די פיסעלע. שלאָף, שלאָף א. אַ. וו. וועט ער בריינגען אַן ענטעלע, וועט זיין געזונט די הענטעלע.

↤ 67

Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Jaichele, Wet sain gesund der Baichele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Veigele, Wet sain gesund die Eigele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Häsele, Wet sain gesund der Näsele.

שלאָף, שלאָף א. אַ. וו. וועט ער בריינגען אַ יאַיכעלע, וועט זיין געזונט דער בייכעלע. שלאָף, שלאָף א. אַ. וו. וועט ער בריינגען אַ פייגעלע, וועט זיין געזונט די אייגעלע. שלאָף, שלאָף א. אַ. וו. וועט ער בריינגען אַ העזעלע, וועט זיין געזונט דער נעזעלע.

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 73.

Schlof, main Kind, schlof! Der Tate wet breingen an Of; Die Mame wet breingen an Epele, Wet sain gesund die Kepele. Schlof, main Kind, schlof! Der Tate wet breingen an Of; Die Mame wet breingen a Jaichele, Wet sain gesund die Baichele. Schlof, main Kind etc. Die Mame wet breingen a-Entele, Wet sain gesund die Häntele. Schlof, main Kind etc. Die Mame wet breingen a Schissele, Wet sain gesund die Fissele. . . . . . . . . . .

שלאָף, מיין קינד, שלאָף! דער טאַטע וועט בריינגען אַן עוף; די מאַמע וועט בריינגען אַן עפּעלע, וועט זיין געזונט די קעפּעלע. שלאָף, מיין קינד, שלאָף! דער טאַטע וועט בריינגען אַן עוף; די מאַמע וועט בריינגען אַ יאַיכעלע, וועט זיין געזונט די בייכעלע. שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו. די מאַמע וועט בריינגען אַ ענטעלע, וועט זיין געזונט די הענטעלע. שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו. די מאַמע וועט בריינגען אַ שיסעלע, וועט זיין געזונט די פיסעלע. . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 74.

Schlof, schlof in dain Ruh, Mach die koschere Eigelach zu; Mach sei zu un mach sei offen Un wer gesunterheit ainschlofen! . . . . . . . . . .

שלאָף, שלאָף אין דיין רו, מאַך די כשרע אייגעלעך צו; מאַך זיי צו און מאַך זיי אָפן און ווער געזונטערהייט איינשלאָפן! . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Виленск. губ.).

↤ 68

№ 75.

Die Lwone passt auf die Stern, Wie der Pastuch saine Schof, Sei sollen cholile nit geminert wern, Schlof, main Eifele, schlof!

די לבנה פּאַסט אויף די שטערן, ווי דער פּאַסטוך זיינע שאָף, זיי זאָלן חלילה ניט געמינערט ווערן, שלאָף, מיין עופעלע, שלאָף!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 76

Schlof-że, main Kind, Gich un geschwind, In dain scheininke Wiegele! Ich wel sich mir setzen leben dir Un singen a scheininke Liedele. Wos is dos far a Steiger, — Es is schoin zwelf a Seiger Un du schlofst noch nit ain! Es is kein ander Swore, As du host an Ain-hore, Schlof-że ain, main Kind! Wenn es wollt nit sain spät, Wollt ich arop vun Bett Un wollt an Ain-hore’le opsprechen Arop vun dain Guf, Bis die Waiber sainen noch nit uf. Wos halstu asei die Kepele varworfen? . . . . . . . . . .

שלאָף־זשע, מיין קינד, גיך און געשווינד, אין דיין שיינינקע וויגעלע! איך וועל זיך מיר זעצן לעבן דיר און זינגען אַ שיינינקע לידעלע. וואָס איז דאָס פאַר אַ שטייגער, — עס איז שוין צוועלף אַ זייגער און דו שלאָפסט נאָך ניט איין! עס איז קיין אַנדער סברה, אַז דו האָסט אַן עין הרע, שלאָף־זשע איין, מיין קינד! ווען עס וואָלט ניט זיין שפּעט, וואָלט איך אַראָפּ פון בעט און וואָלט אַן עין הרע׳לע אָפּשפּרעכן אַראָפּ פון דיין גוף, ביז די ווייבער זיינען נאָך ניט אויף. וואָס האַלטסטו אַזוי די קעפּעלע פאַרוואָרפן? . . . . . . . . . .

М. З. Левин (Витебск. и Екатеринославск. г).

№ 77.

Ailje-ljulje, Schlof, main Gdule! Mach zu daine Eigelech die faine Ganz gich un geschwind Un stei auf wieder Mit gesunde Glieder, Main lieb-sisses Kind!

איילע־ליוליע, שלאָף, מיין גדולה! מאַך צו דיינע אייגעלעך די פיינע גאַנץ גיך און געשווינד און שטיי אויף ווידער מיט געזונטע גלידער, מיין ליב־זיסעס קינד!

Д. Г. Гальперн (Ковна)

↤ 69

№ 78.

. . . . . . . . . . In Mark darf men leifen, Beigelech darf men keifen; Mit Putter darf men schmieren, Der Tate mit der Mame Sollen dich zu der Chupe fihren.

. . . . . . . . . . אין מאַרק דאַרף מען לויפן, בייגלעך דאַרף מען קויפן; מיט פּוטער דאַרף מען שמירן, דער טאַטע מיט דער מאַמע זאָלן דיך צו דער חופּה פירן.

г-жа Б. Б. Гинзбург (Могилевск. губ.).

№ 79.

Dos Kind liegt in Wiegele mit aus geweinte Eigen. Die Mame lie’t auf der Erd, die Fiss ausgezeigen. Nito kein Mame, Nito kein Nchome! Dos Kind liegt in Wiegele un chalescht seigen, Die Mame liegt in Keiwer mit Scharbens auf die Eigen. Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, glätten un Kammen, Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausramen? Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, putzen un glätten, Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausbetten? Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, putzen un zieren, Wer wet dir, main Kind, in Cheider fihren? 1) Nito kein Mame etc.

דאָס קינד ליגט אין וויגעלע מיט אויס געוויינטע אויגן. די מאַמע ליגט אויף דר׳ערד, די פיס אויסגעצויגן. ניטאָ קיין מאַמע, ניטאָ קיין נחמה! דאָס קינד ליגט אין וויגעלע און חלשט זויגן, די מאַמע ליגט אין קבר מיט שאַרבענס אויף די אויגן. ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו. ווער וועט דיר, מיין קינד, גלעטן און קאַמען, ווער וועט דיר, מיין קינד, די וויגעלע אויסראַמען? ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו. ווער וועט דיר, מיין קינד, פּוצן און גלעטן, ווער וועט דיר, מיין קינד, די וויגעלע אויסבעטן? ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו. ווער וועט דיר, מיין קינד, פּוצן און צירן, ווער וועט דיר, מיין קינד, אין חדר פירן? 1) ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.

Варианты:

Wer wet dir, main Kind, machen far a Mentschen. Un wer wet dir, main Kind, unter der Chupe bentschen?

1) ווער וועט דיר, מיין קינד, מאַכן פאַר אַ מענטשן. און ווער וועט דיר, מיין קינד, אונטער דער חופּה בענטשן?

↤ 70

’ch bin ausgegangen in alle Apteiken, ’ch hob gemeint, der Mal’ch ha-Mowes wet nit Kummen die Mamen teilen Nito kein Mame etc. ’ch bin ausgefohren in alle Schiffen un alle Jamen, ’ch hob gemeint, ’ch wel kriegen keifen far’n Jossem’l a Mamen. 1) Nito kein Mame etc. In dem Jossem’s Wiegele hot sich araingechapt a Faier, Wie auf’n fraien Feld in die Strei vun a Schaier. 2) Nito kein Mame etc.

כ׳בין אויסגעגאַנגען אין אַלע אַפּטייקן, כ׳האָב געמיינט, דער מלאך המוות וועט ניט קומען די מאַמען טיילן ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו. כ׳בין אויסגעפאָרן אין אַלע שיפן און אַלע ימען, כ׳האָב געמיינט, כ׳וועל קריגן קויפן פאַרן יתומל אַ מאַמען. 1) ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו. אין דעם יתומ׳ס וויגעלע האָט זיך אַריינגעכאַפּט אַ פייער, ווי אויפן פרייען פעלד אין די שטרוי פון אַ שייער. 2) ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Витебск. губ.).

Ю. М. Нейфан (Минск. губ.).

№ 80.

Er hot mir zugesogt, er hot mir zugesogt, Er hot mir zugesogt zu nehmen, (bis) Er geit awek zu an ander Meidel, Tut main Harz klemmen. Schlof, main Kind, schlof In dain taiern Schlof! Wen Gott wet un bazohlen Far die falsche Liebe, Dos wet schoin sain sain Strof! ’s i’ gor nito kein Epele, Wos soll nit sain kein Worm in drinnen; ’s i’ gor nito kein Mannsperson, Wos soll nit hoben kein falschen Sinnen. Ach schlof, main Kind, schlof In dain taiern Schlof etc.

ער האָט מיר צוגעזאָגט, ער האָט מיר צוגעזאָגט, ער האָט מיר צוגעזאָגט צו נעמען, (bis) ער גייט אַוועק צו אַן אַנדער מיידל, טוט מיין האַרץ קלעמען. שלאָף, מיין קינד, שלאָף אין דיין טייערן שלאָף! ווען גאָט וועט און באַצאָלן פאַר די פאַלשע ליבע, דאָס וועט שוין זיין זיין שטראָף! ס׳אי׳ גאָר ניטאָ קיין עפּעלע, וואָס זאָל ניט זיין קיין וואָרעם אין דרינען; ס׳אי׳ גאָר ניטאָ קיין מאַנספּערזאָן, וואָס זאָל ניט האָבן קיין פאַלשן זינען. אַך שלאָף, מיין קינד, שלאָף אין דיין טייערן שלאָף א. אַ. וו.

. . . ich wel kriegen an ander Mamen

1) . . . איך וועל קריגן אַן אַנדער מאַמען

Или:

. . . ich wel keifen far Geld der Mamen. Oi, wie ain Mutter is zu Kinder taier!

2) . . . איך וועל קויפן פאַר געלט דער מאַמען. אָי, ווי איין מוטער איז צו קינדער טייער!

↤ 71

Ich hob sich geneit a Kleidele, Vun finf Arschin die Breit; Kein Gat’s un kein Hob sollen sei nit hoben, Die wos hoben unser Liebe vunander gescheidt! Schlof, main Kind, schlof In dain taiern Schlof etc.

איך האָב זיך גענייט אַ קליידעלע, פון פינף אַרשין די ברייט; קיין גוטס און קיין האָב זאָלן זיי ניט האָבן, די וואָס האָבן אונדזער ליבע פונאַנדער געשיידט! שלאָף, מיין קינד, שלאָף אין דיין טייערן שלאָף א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 81. ^*)

Schliess zu, main Kind, daine Eigelech Un nehm main Chijus nit araus. Vun dain greissen Umglick, main Kind, weisstu nit, Vun dem, wos ich sog dir jetzt aus 1). Der Mal’ach wet dich zudecken mit sain Fligele Bis morgen klor-waissen Tog; 2) Leb’n der elinter Wiegele Sitz ich, dain Mutter, un klog. Ich klog, wos ich hob dich geboren Auf Zores, auf Umglick, auf Schmerz. Wenn ich hob dain Voter varloren, Bistu gewen bai mir unter’n Herz. Wenn du bist araus vun dain Blihung, Is er schoin bai uns nit gewen. Kein Voter, main Kind, hostu nit, — Er hot dich nit derlebt zu sehn. Dain Voter hot men gerufen auf’n Himmel, 3) Er wet schoin keinmol nit kummen zurick. Schlof, main Kind, un drimel, Du varsteist nit vun greissen Umglick!

שליס צו, מיין קינד, דיינע אייגעלעך און נעם מיין חיות ניט אַרויס. פון דיין גרויסן אומגליק, מיין קינד, ווייסטו ניט, פון דעם, וואָס איך זאָג דיר יעצט אויס 1). דער מלאך וועט דיך צו דעקן מיט זיין פליגעלע ביז מאָרגן קלאָר ווייסן טאָג; 2) לעבן דער עלנטער וויגעלע זיץ איך, דיין מוטער, און קלאָג. איך קלאָג, וואָס איך האָב דיך געבאָרן אויף צרות, אויף אומגליק, אויף שמערץ. ווען איך האָב דיין פאָטער פאַרלאָרן, ביסטו געווען ביי מיר אונטערן האַרץ. ווען דו ביסט אַרויס פון דיין בליאונג, איז ער שוין ביי אונדז ניט געווען. קיין פאָטער, מיין קינד, האָסטו ניט, — ער האָט דיך ניט דערלעבט צו זען. דיין פאָטער האָט מען גערופן אויפן הימל, 3) ער וועט שוין קיין מאָל ניט קומען צוריק. שלאָף, מיין קינד, און דרימל, דו פאַרשטייסט ניט פון גרויסן אומגליק!

*) См. аналогичное по содержанию (но не по форме) стихотворение И. I Линецкого „דאָס וויקעלע“ в его сборнике „בייזער מארשעליק“ ч. II стр. 17 (Варшава, 1879 г). —

Варианты:

Vun dem wos men sogt dir nit aus. Bis’kn klor-waissen Tog. Gott hot ihm gerufen in Himmel.

1) פון דעם וואָס מען זאָגט דיר ניט אויס. 2) ביזקן קלאָר־ווייסן טאָג. 3) גאָט האָט אים גערופן אין הימל.

↤ 72

Wenn du west a bissel älter weren Westu varstein vun greissen Umglick Dos wet dich begiessen mit Trären Asei wie dain Mutter allein. Horewen westu dain ganzen Leben Mit Neit 1) wet dir onkummen dain Breit; Blut wet vun daine Eigen rinnen, Wail dain Voter is teit. 3) Horewen wollten mir beide zusammen, Wollt uns asei schlecht nit gewen. In kalte Wasser, main Kind, westu schwimmen, Un ich wel sain ganz wait vun dir. Auf dain Leben westu auf’n Jam schwimmen, Die Chwalen welen dich arumtrogen; Zu ain Breg westu wellen zukummen, Un du west sich nit kennen derschlogen. Jederer wet dich aweksteissen: Mi wet dir sogen: gei waiter, gei! Du bist unserer a fremder. A Jossem’l bistu, och wei! Far die Chewre-kadische Hot sich geeffent a Welt: 3) Sei hobn in sich die Hose Zu nehmen var a Teiten Geld. Auf’n Beiss-eilom steit a Mazeiwele, — Opzutreten vun ihr a Spann, 4) Dorten sitzt ain junge Nkeiwele, Klogt noch ihr junginken Mann.

ווען דו וועסט אַ ביסל עלטער ווערן וועסטו פאַרשטייען פון גרויסן אומגליק דאָס וועט דיך באַגיסן מיט טרערן אַזוי ווי דיין מוטער אַליין. האָרעווען וועסטו דיין גאַנצן לעבן מיט נויט 1) וועט דיר אָנקומען דיין ברויט; בלוט וועט פון דיינע אויגן רינען, ווייל דיין פאָטער איז טויט. 3) האָרעווען וואָלטן מיר ביידע צוזאַמען, וואָלט אונדז אַזוי שלעכט ניט געווען. אין קאַלטע וואַסער, מיין קינד, וועסטו שווימען, און איך וועל זיין גאַנץ ווייט פון דיר. אויף דיין לעבן וועסטו אויפן ים שווימען, די כוואַליען וועלן דיך אַרומטראָגן; צו איין ברעג וועסטו וועלן צוקומען, און דו וועסט זיך ניט קענען דערשלאָגן. יעדערער וועט דיך אַוועק שטויסן: מי וועט דיר זאָגן: גיי ווייטער, גיי! דו ביסט אונדזערער אַ פרעמדער. אַ יתומל ביסטו, אָך וויי! פאַר די חברה־קדישה האָט זיך געעפנט אַ וועלט: 3) זיי האָבן אין זיך די העזה צו נעמען פאַר אַ טויטן געלט. אויפן בית עולם שטייט אַ מצבה׳לע, — אָפּ צו טרעטן פון איר אַ שפּאַן, 4) דאָרטן זיצט איין יונגע נקבה׳לע, קלאָגט נאָך איר יונגינקן מאַן.

Schweiss. Main Kind, as du west älter weren, Ach, wie schwer wet dir onkummen dain Breit! Du west sech bagiessen mit Trären, Dermohnendig sech on’m Taten’s Teit.

1) שווייס. 2) מיין קינד, אַז דו וועסט עלטער ווערן, אַך, ווי שווער וועט דיר אָנקומען דיין ברויט! דו וועסט זיך באַגיסן מיט טרערן, דערמאָנענדיק זיך אָנעם טאַטנס טויט.

Иногда вместо последних двух строк поется:

Ariber Hals in Wasser schwimmen, Wail dain Voter is teit. Var sei is schoin a Welt. Die Greiss is sie vun ein Spann.

אַריבער האַלדז אין וואַסער שווימען, ווייל דיין פאָטער איז טויט. 3) פאַר זיי איז שוין אַ וועלט. 4) די גרויס איז זי פון איין שפּאַן.

↤ 73

Sie klogt, wos er is gestorben Un hot ihr gelosen ain klein Kind; Ihr ganzenem Leben darf sie sain vardorben, Asei wie ohn ain Pastuch die Rind. 1)

זי קלאָגט, וואָס ער איז געשטאָרבן און האָט איר געלאָזן איין קליין קינד; איר גאַנצענעם לעבן דאַרף זי זיין פאַרדאָרבן, אַזוי ווי אָן איין פּאַסטוך די רינד. 1)

О. Гефт (Жлобин, Могилевск. губ.).

И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.).

г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. г.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Двинск, Битебской губ.).

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

№ 82.

Schlof, main Kind, main Krein, 2) main scheiner, Schlof-że, lju-lju-lju! Schlof, main Leben, main Kadisch einer Schlof-że, Suhn’ju-nju! Ba dain Wiegel sitzt dain Mame Un singt a Lied un weint; Du west amol verstein, mistame, Wos sie hot gemeint. In Amerike is der Tate Dainer, lju-lju-lju! Du bist noch a Kind l’eiss-ate, Schlof-że, Suhn’ju-nju! In Amerike is far jeden, Sogt men, gor a Glick, Un far jeden a Gan-eiden, Gor epes an Antik. Dorten esst men um-der-Wochen Chale, Suhn’ju-nju; Jaichele wel ich dir kochen, Schlof-że, lju-lju-lju!

שלאָף, מיין קינד, מיין קרוין, 2) מיין שיינער, שלאָף־זשע, ליו-ליו-ליו! שלאָף, מיין לעבן, מיין קדיש איינער שלאָף זשע, זוניוניו! ביי דיין וויגל זיצט דיין מאַמע און זינגט אַ ליד און וויינט; דו וועסט אַ מאָל פאַרשטיין, מסתמא, וואָס זיא האָט געמיינט. אין אַמעריקע איז דער טאַטע דיינער, ליוליוליו! דו ביסט נאָך אַ קינד לעת־עתה, שלאָף זשע, זוניוניו! אין אַמעריקע איז פאַר יעדן, זאָגט מען, גאָר אַ גליק, און פאַר יעדן אַ גן עדן, גאָר עפּעס אַן אַנטיק. דאָרטן עסט מען אום־דער־וואָכן חלה, זוניוניו; יאַיכעלע וועל איך דיר קאָכן, שלאָף זשע, ליוליוליו!

Sie klogt, wos er hot sie gelosen, Sie hot sich nit zu wemmen zu kehren Gott, boruch hu, hob schoin Rachmones Un tu mir dem Siwug umkehren!

1) זי קלאָגט, וואָס ער האָט זי געלאָזן, זי האָט זיך ניט צו וועמען צו קערן גאָט, ברוך הוא, האָב שוין רחמנות און טו מיר דעם זיווג אומקערן!

Варианты:

Treist.

3) טרייסט.

↤ 74

Gott wet heissen, wet er schicken Briewelech, Suhn’ju-nju, Gor in gichen uns beglicken, Schlof-że, lju-lju-lju! Er wet schicken zwanzig Doller, Sain Porträt derzu, Un wet nehmen — leben soll er! — Uns ahinzu-zu. 1) Er wet chapen uns zu kissen Tanzen as vor Freid; Ich wel Quallen Trären giessen, Weinen stillerheit. Bis es kummt dos gute Quittel, Schlof-że, lju-lju-lju! Schlofen is a taier Mittel, Schlof-że, Suhn’ju-nju!

גאָט וועט הייסן, וועט ער שיקן בריוועלעך, זוניוניו, גאָר אין גיכן אונדז באַגליקן, שלאָף זשע, ליוליוליו! ער וועט שיקן צוואַנציק דאָלער, זיין פּאָרטרעט דערצו, און וועט נעמען — לעבן זאָל ער! — אונדז אַהינצו-צו, 1) ער וועט כאַפּן אונדז צו קיסן טאַנצן אַז פאָר פרייד; איך וועל קוואַלן טרערן גיסן, וויינען שטילערהייט. ביז עס קומט דאָס גוטע קוויטל, שלאָף־זשע, ליוליוליו! שלאָפן איז אַ טייער מיטעל, שלאָף זשע, זוניוניו!

г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. губ.).

Б М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. 3 Левин (Витебск. губ.).

Ю. М. Нейфах (Минск. губ.).

И. Л. Раввинский (Гадач, Полтавск. губ.).

№ 83.

Amol is gewen a Maisse, Die Maisse is gor nit freilech; Die Maisse heibt sich on’et Mit a Iidischen Meilech. Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! ’ch hob ongeworen asa Liebe, Wei is mir un wind!

אַ מאָל איז געווען אַ מעשה, די מעשה איז גאָר ניט פריילעך; די מעשה הייבט זיך אָנעט מיט אַ אידישן מלך. ליולינקע, מיין פייגעלע, ליולינקע, מיין קינד! כ׳האָב אָנגעוואָרן אַזאַ ליבע, וויי איז מיר און ווינד!

Иногда за этим поется следующий куплет:

Er wet alles unsertwegen Schaffen, Suhn’ju-nju, Un wet fohren uns antkegen. Schlof-że, lju-lju-lju!

1) ער וועט אַלעס אונדזערטוועגן שאַפן, זוניוניו, און וועט פאָרן אונדז אַנטקעגן. שלאָף־זשע, ליוליוליו!

↤ 75

Amol is gewen a Meilech, Der Meilech hot gehat a Malke, Die Malke hot gehat a Waingorten. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! ’ch hob ongeworen asa Liebe, Wei is mir un wind! Der Waingorten hot gehat a Beim Der Beim hot gehat a Zwaig, Der Zwaig hot gehat a Nestele. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Nest hot gehat a Veigele, Die Veigele hot gehat a Fligele, Die Fligele hot gehat a Feder’l. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Feder’l hot gehat a Kischele, Der Kischele hot gehat a Meilech, Der Meilech hot gehat a Malke. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Meilech is opgestorben, Die Malke is geworen verdorben; Der Beim is opgebrochen, Die Veigele vun Nest antlofen. Ljulinke, main Veigele etc. Wu nehmt men asa Leiter, Wos soll halten zehn Eilen? Wu nehm ich asa Mentschen, Wos soll Steren zeilen? Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! Wu nehm ich asa Dokter, Wos soll maine Wunden heilen?

אַ מאָל איז געווען אַ מלך, דער מלך האָט געהאַט אַ מלכה, די מלכה האָט געהאַט אַ וויינגאָרטן. ליולינקע, מיין קינד! ליולינקע, מיין פייגעלע, ליולינקע, מיין קינד! כ׳האָב אָנגעוואָרן אַזאַ ליבע, וויי איז מיר און ווינד! דער וויינגאָרטן האָט געהאַט אַ בוים, דער בוים האָט געהאַט אַ צווייג, דער צווייג האָט געהאַט אַ נעסטעלע. ליולינקע, מיין קינד! ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו. דער נעסט האָט געהאַט אַ פייגעלע, די פייגעלע האָט געהאַט אַ פליגעלע, די פליגעלע האָט געהאַט אַ פעדערל. ליולינקע, מיין קינד! ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו. דער פעדערל האָט געהאַט אַ קישעלע, דער קישעלע האָט געהאַט אַ מלך, דער מלך האָט געהאַט אַ מלכה. ליולינקע, מיין קינד! ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו. דער מלך איז אָפּגעשטאָרבן, די מלכה איז געוואָרן פאַרדאָרבן; דער בוים איז אָפּגעבראָכן, די פייגעלע פון נעסט אַנטלאָפן. ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו. וואו נעמט מען אַזאַ לייטער, וואָס זאָל האַלטן צען איילן? וואו נעם איך אַזאַ מענטשן, וואָס זאָל שטערן ציילן? ליולינקע, מיין פייגעלע, ליולינקע, מיין קינד! וואו נעם איך אַזאַ דאָקטער, וואָס זאָל מיינע וואונדן היילן?

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 76

IV.

Детские и школьные песни.

№ 84. ^*)

Ani holachti ba-Derech Upoga bi Isch chosok, Uschmei Kosak. Nagaike b’Jodei, W’Cherew b’Zidei. Omar eilai: Djenjgi dawai! Eins, zwei, drai — Du geist frai!

אני הלכתי בדרך ופגע בי איש חזק, ושמו קאָזאַק. נאַגייקע בידו, וחרב בצִדו. אמר אלי: דענגי דאַוואַי! איינס, צוויי, דריי — דו גייסט פריי!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 85.

Karehod, karehod, Effent auf dem Teier! Wer fohrfc, wer fohrt? Dem Keisser’s Kinder!

קאַרעהאָד, קאַרעהאָד, עפענט אויף דעם טייער! ווער פאָרט, ווער פאָרט? דעם קיסר׳ס קינדער!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 86.

A Rod in a Rane, A streiene Pane, Sieben mol arum — Chaike, kehr sich um!

אַ ראָד אין אַ ראַנע, אַ שטרויענע פּאַנע, זיבן מאָל אַרום — חייקע, קער זיך אום!

А. Рейзин (Минск. губ.).

*) №№ 84—98 распеваются преимуществвенно при различных играх — См. детские песни, напеч. г. Л. Винером в «Mitteil. d. Gesellsch. f. jüd. Volkskunde», вып. II (стр. 40 и след.) и д-ром С. Вейсенбергом в журн, «Globus» (1900 г. т. L XXVII, № 8

↤ 77

№ 87.

Ein Otler Kotler Hot gedarft Keschel Keilim Zu beschlogen; Der Anderer weiss nit, wieviel Schindel-Nägel Me darf derzu hoben. Nit eins, nit zwei, nit drai, Oder — lider — lai! Oken boken, Beide Glocken, Zir’l, Per’l, Duks araus!

איין אָטלער קאָטלער האָט געדאַרפט קעשל כלים צו באַשלאָגן; דער אַנדערער ווייס ניט, וויפיל שינדל־נעגל מע דאַרף דערצו האָבן. ניט איינס, ניט צוויי, ניט דריי, אָדער — לידער — ליי! אָקן באָקן, ביידע גלאָקן, צירל, פּערל, דוקס אַרויס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 88.

Ein — a Miling, Zwei — a Zwiling, Drai — Msumon, Vier — Räder, Finf — Finger, Sechs — Singer, Acht — a Taus, Nain — a Haus, Draizehn — Mit die lange Baizen, Halbe Guldens araus!

איין — אַ מילינג, צוויי — אַ צווילינג, דריי — מזומן, פיר — רעדער, פינף — פינגער, זעקס — זינגער, אַכט — אַ טויז, ניין — אַ הויז, דרייצן — מיט די לאַנגע בייצן, האַלבע גולדנס אַרויס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 89.

Kessele, Kessele, Mak, mak, mak! Możno linke, Możno tak! A my swoje Pomalinke, Ssjuda tuda Pomalinke.

קעסעלע, קעסעלע, מאַק, מאַק, מאַק! מאָזשנאָ לינקע, מאָזשנאָ טאַק! אַ מי סוואָיע פּאָמאַלינקע, סיודאַ טודאַ פּאָמאַלינקע.

↤ 78

Hode die gele, Hode die wos, Schabsi pani Papiros!

האָדע די געלע, האָדע די וואָס, שאַבסי פּאַני פּאַפּיראָס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 90.

Eine kleine Waisse Taibel Fihrte mich In Eingeland. Eingeland Is zugeschlossen, Un die Schlissel Is opgebrochen. Eins, zwei, drai. — Peilen is varbai; Russ is gelofen Mit alle Harmaten, Peilen is gebliben Ohn Soldaten.

איינע קליינע ווייסע טייבל פירטע מיך אין איינגעלאַנד. איינגעלאַנד איז צוגעשלאָסן, און די שליסל איז אָפּגעבראָכן. איינס, צוויי, דריי. — פּוילן איז פאַרביי; רוס איז געלאָפן מיט אַלע האַרמאַטן, פּוילן איז געבליבן אָן סאָלדאַטן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 91.

Jechal Pan Vier mol heren, (?) Wenn ’t die Koffe Fartig weren? Uhr sechs — Wert Gebäcks, Uhr sieben — Wert gerieben, Uhr acht — Wert gemacht, Uhr nain — Wet die Koffe Fartig sain.

יעכאַל פּאַן פיר מאָל הערן, (?) ווען׳ט די קאָפע פאַרטיק ווערן? אור זעקס — ווערט געבעקס, אור זיבן — ווערט געריבן, אור אַכט — ווערט געמאַכט, אור ניין — וועט די קאָפע פאַרטיק זיין.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 79

№ 92.

Ochs Eilen, Tint un Wasser, Vun wannen Soll ich leben? Main Voter is In Foifien, Er foift Alle Morjen Ein Trifel-trafel, Alter Dudel-sack!

אָקס איילן, טינט און וואַסער, פון וואַנען זאָל איך לעבן? מיין פאָטער איז אין פויפיען, ער פויפט אַלע מאָריען איין טריפל־טראַפל, אַלטער דודל־זאַק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 93.

Jechal Pani Is Malowe, Daje Zapke, Piwa lowe. Osse kosse, Schessale, Daje Boge, Bechale. Ik mik, Pokasik, Ez prez, Dud kanjez!

יעכאַל פּאַני איז מאַלאָווע, דאַיע צאַפּקע, פּיוואַ לאָווע. אָסע קאָסע, שעסאַלע, דאַיע באָגע, בעכאַלע. איק מיק, פּאָקאַזיק, עץ פּרעץ, דוד קאָניעץ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 94.

Eine Juden Kummen kaufen, Kaufen sei ain, Dies un das; Zeilen sei op Drai un draissig. Eins, zwei, drai — Du binst frai!

איינע יודן קומען קויפן, קויפן זיי איין, דיעס און דאַס; ציילן זיי אָפּ דריי און דרייסיק. איינס, צוויי, דריי — דו בינסט פריי!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 80

№ 95.

Reite Fatscheile, Grin un blau, Lomir fohren (In) Podaloi! Podaloi ’t gehat a Suhn, Hot er gegessen Putter mit Huhn; Putter mit Huhn Hot er gegessen, — Dawnen un bentschen Hot er vergessen.

רויטע פאַטשיילע, גרין און בלוי, לאָמיר פאָרן (אין) פּאָדאַלאָי! פּאָדאַלאָי ט׳געהאַט אַ זון, האָט ער געגעסן פּוטער מיט הון; פּוטער מיט הון האָט ער געגעסן, — דאַוונען און בענטשן האָט ער פאַרגעסן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 96.

Alter — kalter Mentschele, Gei mit die Boben A Tänzele! Unterschlak, Eibershlak, Gib die Boben A Patsch in Bak!

אַלטער — קאַלטער מענטשעלע, גיי מיט די באָבען אַ טענצעלע! אונטערשלאַק, אויבערשלאַק, גיב די באָבען אַ פּאַטש אין באַק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 97.

Homon ho-Roscho Hot gewellt Mordchen derlangen A Schnäll in Nos, — Derum is er Geworen a Hos!

המן הרשע האָט געוועלט מרדכי׳ן דערלאַנגען אַ שנעל אין נאָז, — דערום איז ער געוואָרן אַ האָז!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 98.

— Scheli scheloch? — Ani Amoch — Schik dain Volk! — Main Volk is krank . . . . . . . . . .

— שלי שלך? — אני עמך. — שיק דיין פאָלק! — מיין פאָלק איז קראַנק . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна),

↤ 81

№ 99.

Ziegele, Miegele, Kotinke Reite Pomeranzen; As der Tate schlogt die Mamen, Geien die Kinder tanzen. Ziegele, Migele, Kotinke, Chajim Boruch Sprinzes; As der Tate schlogt die Mamen, Essen die Kinder Blinzes.

ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע רויטע פּאָמעראַנצן; אַז דער טאַטע שלאָגט די מאַמען, גיין די קינדער טאַנצן. ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע, חיים ברוך שפּרינצעס; אַז דער טאַטע שלאָגט די מאַמען, עסן די קינדער בלינצעס.

Д- Г. Гальперн (Вильна).

C. Жвиф (Одесса).

№ 100.

Ziegele, Miegele, Kotinke, Reite Pomeranzen; As die Kepele schikert sich ain; Geien die Fisselech tanzen.

ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע, רויטע פּאָמעראַנצן; אַז די קעפּעלע שיכור׳ט זיך איין; גיין די פיסעלעך טאַנצן.

М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ ).

№ 101.

— Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Hitel zu varkeifen! — Ich bin alt Un ich bin kalt, Un ich wel dos nit keifen! — Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Kapote zu varkeifen! — Ich bin alt Un ich bin kalt, Un ich wel dos nit keifen!

— אַלטער אידעלע, קאַלטער אידעלע, קריך אַראָפּ פון אויבן! איך האָב דיר געבראַכט, איך האָב דיר געבראַכט אַ היטל צו פאַרקויפן! — איך בין אַלט און איך בין קאַלט, און איך וועל דאָס ניט קויפן! — אַלטער אידעלע, קאַלטער אידעלע, קריך אַראָפּ פון אויבן! איך האָב דיר געבראַכט, איך האָב דיר געבראַכט אַ קאַפּאָטע צו פאַרקויפן! — איך בין אַלט און איך בין קאַלט, און איך וועל דאָס ניט קויפן!

↤ 82

Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Meidele zu varkeifen! — Ich bin jung Un ich tu a Sprung, Un ich wel dos keifen!

אַלטער אידעלע, קאַלטער אידעלע, קריך אַראָפּ פון אויבן! איך האָב דיר געבראַכט, איך האָב דיר געבראַכט אַ מיידעלע צו פאַרקויפן! — איך בין יונג און איך טו אַ שפּרונג, און איך וועל דאָס קויפן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 102.

— Alje-ljulje, Joste, Wieviel Veigelech hoste? — Ich hob ein Taub, Die Taub breingt mir Korn; Mit die Korn back ich Breit, Die Breit gib ich die Hindelech; Die Hindelech leigen mir Eielech, Die Eielech verkauf ich Un die geld varsauf ich!

— אַליע־ליוליע, יאָסטע, וויפיל פייגעלעך האָסטו? — איך האָב איין טויב, די טויב בריינגט מיר קאָרן; מיט די קאָרן באַק איך ברויט, די ברויט גיב איך די הינדעלעך; די הינדעלעך לייגן מיר אייעלעך, די אייעלעך פאַרקויף איך און די געלט פאַר זויף איך!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 103.

A Rois auf’n Dach, A lichtige Nacht; Teller in die Gassen, Wain in die Flaschen; Med in die Krigelech, Scheine, faine Iingelech Sitzen in die Wiegelech. Moschke der Häs’l Fohrt in Beres’l, Keift er a Fiedel, Spielt er a Liedel: Me-me-me!

אַ רויז אויפן דאַך, אַ ליכטיקע נאַכט; טעלער אין די גאַסן, וויין אין די פלאַשן; מעד אין די קריגעלעך, שיינע, פיינע אינגעלעך זיצן אין די וויגעלעך. מאָשקע דער העזל פאָרט אין בערעזל, קויפט ער אַ פידל, שפּילט ער אַ לידל: מע־מע־מע!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 83

№ 104.

Madam Piten Is geritten Af’n waissen Ziegenbock; Hene die grobe Is gegangen tanzen, Hot sie varloren dem Unterrock.

מאַדאַם פּיטען איז געריטן אויפן ווייסן ציגנבאָק; הענע די גראָבע איז געגאַנגען טאַנצן, האָט זי פאַרלאָרן דעם אונטערראָק.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 105.

Malke die Zazke, Die Bauch tut mir wei, Koch mir uf A bissele Tei! Tei is bitter, Zucker is siss, Koch mir uf Abissele Fisch! Fisch is trucken, Brech dem Ruken; Fisch is nass, Brech dem Tass!

מלכה די צאַצקע, די בויך טוט מיר וויי, קאָך מיר אויף אַ ביסעלע טיי! טיי איז ביטער, צוקער איז זיס, קאָך מיר אויף אַ ביסעלע פיש! פיש איז טרוקן, ברעך דעם רוקן; פיש איז נאַס, ברעך דעם טאַס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковевск. губ.),

№ 106.

Sitzt ain alte Wittwe-Wittwe In Regen un in Schnei; Wos soll men ihr essen geben? Putter mit Kawei! Zipen-Zapen, Putter klappen, Heingen sei sich on!

זיצט איין אַלטע וויטווע־וויטווע אין רעגן און אין שניי; וואָס זאָל מען איר עסן געבן? פּוטער מיט קאַוויי! ציפּן־צאַפּן, פּוטער קלאַפּן, היינגען זיי זיך אָן!

А. Рейзин (Минск. губ.)

№ 107.

Seh, Tate, Tate, Tate, Wos die Mame hot geton! Sie hot ausgekeilet alle Hähner, Un gelosen dem schwarzen Hohn. . . . . . . . . . .

זע, טאַטע, טאַטע, טאַטע, וואָס די מאַמע האָט געטאָן! זי האָט אויסגעקוילעט אַלע הענער, און געלאָזן דעם שוואַרצן האָן. . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна)

↤ 84

№ 108.

Mamelyge, Mamelai, Der Tate is gefohren in Wolechai! Wos wet er breingen? A Krigele Bier! Wu wet men es stellen? Unter der Tir! Mit wos wet men es zudecken? Mit a Beigen Papier! Wer wet es trinken? Ich mit dir!

מאַמעליגע, מאַמעליי, דער טאַטע איז געפאָרן אין וואָלעכיי! וואָס וועט ער בריינגען? אַ קריגעלע ביר! וואו וועט מען עס שטעלן? אונטער דער טיר! מיט וואָס וועט מען עס צודעקן? מיט אַ בויגן פּאַפּיר! ווער וועט עס טרינקען? איך מיט דיר!

C. Жвиф (Одесса).

№ 109.

Варианты:

Veigele, Veigele! — Pi-pi-pi! Wu is der Tate? — Do nit hie! Wenn wet er kummen? — Morgen frih! Wos wet er breingen? — A Gläsele Bier! Wu wet er stellen? — Unter Tir! Mit wos wet er zudecken? — Mit a Stiekel Papier! Wer wet trinken? — Ich mit dir!

פייגעלע, פייגעלע! — פּי־פּי־פּי! וואו איז דער טאַטע? — דאָ ניט הי! ווען וועט ער קומען? — מאָרגן פרי! וואָס וועט ער בריינגען? — אַ גלעזעלע ביר! וואו וועט ער שטעלן? — אונטער טיר! מיט וואָס וועט ער צודעקן? — מיט אַ שטיקל פּאַפּיר! ווער וועט טרינקען? — איך מיט דיר!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 110.

Второй вариант:

Veigele, Veigele! — Pi—pi—pi! Wu і’ die Mame? — Nito hie! Wos ’t sie breingen? — A Chossele far dir! Wos ’t der Chossele breingen? — A Gläsele Bier! Wu ’stu stellen? — Unter’n Tir! Mit wemen ’stu trinken? — Ich mit dir!

פייגעלע, פייגעלע! — פּי־פּי־פּי! וואו איז די מאַמע? — ניטאָ הי! וואָס׳ט זי בריינגען? — אַ חת׳עלע פאַר דיר! וואָס׳ט דער חת׳עלע בריינגען? — אַ גלעזעלע ביר! וואו׳סטו שטעלן? — אונטערן טיר! מיט וועמען׳סטו טרינקען? — איך מיט דיר!

↤ 85

Tint un Feder Un Papier, — Mas’l—tow, Tochter, dir! Zugenummen, Awekgeleigt — A Ware gemacht: Der Choss’n geit, A Ware gemacht, Dem Choss’n gebracht; Opgehuljet A ganze Nacht.

טינט און פעדער און פּאַפּיר, — מזל טוב, טאָכטער, דיר! צוגענומען, אַוועק געלייגט — אַ וואַרע געמאַכט: דער חתן גייט, אַ וואַרע געמאַכט, דעם חתן געבראַכט; אָפּגעהוליעט אַ גאַנצע נאַכט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 111.

Третiй вариант.

I-fi! Wu der Tate? Nito hie! Wos’t er breingen? Doneizes mit Kih! Wer’t es essen? Sie un er, Schwieger un Schwer. Rochke die Nawke Gelofen in Iatke, Gechapt a Baranke, Geworen a Ziganke. A Räd’l dreit sich, Choss’n-Kale freit sich; A Räd’l neigt sich, Choss’n-Kale schlogt sich.

אי־פי! וואו דער טאַטע? ניטאָ הי! וואָס׳ט ער בריינגען? דאָניצעס מיט קי! ווער׳ט עס עסן? זי און ער, שוויגער און שווער. רח׳קע די נפקא געלאָפן אין יאָטקע, געכאַפּט אַ באַראַנקע, געוואָרן אַ ציגאַנקע. אַ רעדל דרייט זיך, חתן־כלה פרייט זיך; אַ רעדל נייגט זיך, חתן־כלה שלאָגט זיך.

Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№

↤ 86

№ 112.

Auf’n heichen Barg, Auf’n grinem Gros Steien a Por Taitschen, Mit die lange Baitschen; Heiche Mannen sainen sei, Kurze Kleider trogen sei. Owinu-Meilech, ’s Harz is mir freilech. Freilech welen mir sain, Trinken welen mir Wain, 1) Kreplech welen mir essen, On dem lebedigen 2) Gott Welen mir nit vargessen!

אויפן הויכן באַרג, אויפן גרינעם גראָז שטייען אַ פּאָר טייטשן, מיט די לאַנגע בייטשן; הויכע מאַן זיינען זיי, קורצע קליידער טראָגן זיי. אבינו-מלך, ס׳האַרץ איז מיר פריילעך. פריילעך וועלן מיר זיין, טרינקען וועלן מיר וויין, 1) קרעפּלעך וועלן מיר עסן, אָן דעם לעבעדיקן 2) גאָט וועלן מיר ניט פאַרגעסן!

М. Ш. Берлявд (Зиньков, Подольск. губ.).

C. М. Дубнов (Волынск. губ.).

С. Жвиф (Одесса).

В. Юсин (Подольск. губ.).

№ 113.

Вариант:

Steien a Por Taitschen, Taitschen, Mit die lange Baitschen; Heiche Mannen sainen sei, Kurze Kleider trogen sei, Zehn Toler vermogen sei. Faigen in die Taschen, Med in die Flaschen, Bier in die Krigelach, Kinder in die Wiegelach, Sei schraien wie die Ziegelach. Kummt Chajim der blinder, Mit die zwelf Kinder; Kummt Meische-Flechter, Macht on a Gelächter;

שטייען אַ פּאָר טייטשן, טייטשן, מיט די לאַנגע בייטשן; הויכע מאַן זיינען זיי, קורצע קליידער טראָגן זיי, צען טאָלער פאַרמאָגן זיי. פייגן אין די טאַשן, מעד אין די פלאַשן, ביר אין די קריגעלעך, קינדער אין די וויגעלעך, זיי שרייען ווי די ציגעלעך. קומט חיים דער בלינדער, מיט די צוועלף קינדער; קומט משה־פלעכטער, מאַכט אָן אַ געלעכטער;

Варианты:

Wain welen mir trinken, Lieder welen mir singen Lieben.

1) וויין וועלן מיר טרינקען, לידער וועלן מיר זינגען 2) ליבן.

↤ 87

Oi cha-cha-cha, oi cha-cha-cha! Kummt der Tate vun nit hie, Er breingt Milch vun die Kih. Wer wet trinken? Ich un er, Schwieger un Schwer, Awrohom der heicher, Jud’l der Sseicher. Fiedl die Katz, fiedl die Maus, — Die Maisse is aus!

אָי כאַ־כאַ־כאַ, אָי כי־כי־כי! קומט דער טאַטע פון ניט הי, ער בריינגט מילך פון די קי. ווער וועט טרינקען? איך און ער, שוויגער און שווער, אברהם דער הויכער, יודל דער סוחר. פידל די קאַץ, פידל די מויז, — די מעשה איז אויס!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 114.

A scheine Meidele bin ich, Bloe Seckelach trog ich, Tausend Toler vermog ich Toler in die Taschen, Wain in die Flaschen, Bier in die Kriegelach! Kinder in die Wiegelach.

אַ שיינע מיידעלע בין איך, בלאָע זעקעלעך טראָג איך, טויזנט טאָלער פאַרמאָג איך טאָלער אין די טאַשן, וויין אין די פלאַשן, ביר אין די קריגעלעך! קינדער אין די וויגעלעך.

Д. Г. Гальперн (Туккум, Курляндск. губ.)

№ 115.

Hei, hei Hämmer’l, Kumm zu mir in Kämmer’l, Ich wel dir wos waisen — Schisselach mit Rais’n, Tepelach mit lauter Gold, 1) Choss’n-Kale hobn sich seier holt

היי, היי העמערל, קום צו מיר אין קעמערל, איך וועל דיר וואָס ווייזן — שיסעלעך מיט רייזן, טעפּעלעך מיט לויטער גאָלד, 1) חתן־כלה האָבן זיך זייער האָלט

1) Иногда за этою строфою следует:

Ich hob dich seier holt. Gei ich ahin, Treff ich a Bien; Gei ich aher, Treff ich a Bär; Gei ich a bissele waiter, Treff ich a Kuh mit an Aiter:

איך האָב דיך זייער האָלט. גיי איך אַהין, טרעף איך אַ בין; גיי איך אַהער, טרעף איך אַ בער; גיי איך אַ ביסעלע ווייטער, טרעף איך אַ קו מיט אַן אייטער,

↤ 88

Tir un Teier offn, Choss’n-Kale schlofn; Tir un Teier vermacht. Chosson-Kale vartracht. 1)

טיר און טייער אָפן, חתן־כלה שלאָפן; טיר און טייער פאַרמאַכט. חתן־כלה פאַרטראַכט. 1)

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 116.

Zip, zap, Emer’l, Kummt zu mir in Kämmer’l, Wel ich dir epes waisen — Schisselach vun Aisen, Bier in die Krigelach, Kinder in die Wiegelach, Ai, ai, ai!

ציפּ, צאַפּ, עמערל, קומט צו מיר אין קעמערל, וועל איך דיר עפּעס ווייזן — שיסעלעך פון אייזן, ביר אין די קריגעלעך, קינדער אין די וויגעלעך, אַי, אַי, אַי!

C. Жвиф (Одесса).

№ 117.

Вариант:

Hei, hei, Hendele, Nei die Boben a Stendele! Ufgeneit un ongeton, Un araufgesetzt sich eiben on. Holz hacken, Bulkes backen Ba die Boben af Chassunke. . . . . . . . . . .

היי, היי, הענטעלע, ניי די באָבען אַ שטענדעלע! אויף גענייט און אָנגעטאָן, און אַרויף געזעצט זיך אויבן אָן. האָלץ האַקן, בולקעס באַקן ביי די באָבען אויף חתונ׳קע. . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна.).

1) Вариант последнего четверостишие:

A Por Räder dreien sich, Chosson-Kale freien sich; A Por Räder dreien sich Chosson-Kale freien sich.

אַ פּאָר רעדער דרייען זיך, חתן־כלה פרייען זיך; אַ פּאָר רעדער דרייען זיך חתן־כלה פרייען זיך.

↤ 89

№ 118.

Amol is gewen a Pastuch vun Schof, Is auf ihm ongefallen a Schlof; Hot er sich aufgechapt vun Schlof, — Erst es is nito die Schof. Bjeda, bjedui, Njema, nito! Jak ja sawtra Do doma pridu Bes Owza? Gei ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Dernelach; Hob ich gemeint: dos is vun maine Schof die Hernelach. Bjeda, bjedui etc. Gei ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Epelach; Hob ich gemeint — vun maine Schof die Kepelach. Bjeda, bjedui etc. Gei ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt a Wogen mit Steindelach; Hob ich gemeint — vun maine Schof die Beindelach. Bjeda, bjedui etc.

אַמאָל איז געווען אַ פּאַסטוך פון שאָף, איז אויף אים אָנגעפאַלן אַ שלאָף; האָט ער זיך אויפגעכאַפּט פון שלאָף, — ערשט עס איז ניטאָ די שאָף. ביעדאַ, ביעדוי, ניעמא, ניטאָ! יאַק יאָ זאַווטראַ דאָ דאָמאַ פּרידו, בעז אָווצאַ? גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך, זע איך: מען פירט איין וואָגן מיט דערנעלעך; האָב איך געמיינט: דאָס איז פון מיינע שאָף די הערנעלעך. ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו. גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך, זע איך: מען פירט איין וואָגן מיט עפּעלעך; האָב איך געמיינט — פון מיינע שאָף די קעפּעלעך. ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו. גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך, זע איך: מען פירט אַ וואָגן מיט שטיינדעלעך; האָב איך געמיינט — פון מיינע שאָף די ביינדעלעך. ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו.

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 119.

Sitzen, sitzen sieben Waiber Bai’n Quall un Brunnem, Bai’n Quall un Brunem; Spracht eine zu die andere: — Wollt main Mann gekummen Wollt ich sich varstellt Far a Hos! Wollt ich gesprungen Iber’n Gros, Wollt mir weil bakummen, Wollt mir weil bakummen!

זיצן, זיצן זיבן ווייבער ביין קוואַל און ברונעם, ביין קוואַל און ברונעם; שפּראַכט איינע צו די אַנדערע: — וואָלט מיין מאַן געקומען וואָלט איך זיך פאַרשטעלט פאַר אַ האָז! וואָלט איך געשפּרונגען איבערן גראָז, וואָלט מיר ווייל באַקומען, וואָלט מיר ווייל באַקומען!

↤ 90

Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Bär! Wollt ich gesprungen Hin un her, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Katz! Wollt ich gesprungen Iber’n Platz, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Maus! Wollt ich gesprungen Iber’n Haus, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Bien! Wollt ich gefleigen Aher un ahin, Wollt mir weil bakummen! (bis)

זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו. — וואָלט איך זיך פאַרשטעלט פאַר אַ בער! וואָלט איך געשפּרונגען הין און הער, וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis) זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו. — וואָלט איך זיך פאַרשטעלט פאַר אַ קאַץ! וואָלט איך געשפּרונגען איבערן פּלאַץ, וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis) זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו. — וואָלט איך זיך פאַרשטעלט פאַר אַ מויז! וואָלט איך געשפּרונגען איבערן הויז, וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis) זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו. — וואָלט איך זיך פאַרשטעלט פאַר אַ בין! וואָלט איך געפלויגן אַהער און אַהין, וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis)

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 120.

Gott, Gott, gib a Regen Vun die kleine Kinder’s wegen, ba Tog, i ba Nacht. Alle Loden zugemacht, Nit kain ssach, nit kain bissel, Nor a vulle Schissel!

גאָט, גאָט, גיב אַ רעגן פון די קליינע קינדער׳ס ז וועגן, ביי טאָג, אי ביי נאַכט. אַלע לאָדן צוגעמאַכט, ניט קיין סך, ניט קיין ביסל, נאָר אַ פולע שיסל!

C. Жвиф (Одесса).

А. C. Таненбаум (Гродненск. губ.).

№ 121.

Gei, main Kind, gei in Cheider Lern Teire, lern k’sseider Vun Iwre bis zum Gemore, Dos wet dir hiten vun beis un Zore!

גיי, מיין קינד, גיי אין חדר לערן תורה, לערן כסדר פון עברי ביז צום גמרא, דאָס וועט דיר היטן פון בייז און צרה!

↤ 91

Leif, main Kind, leif zum Reben, Er wet dain Nschomele Spais geben; Leif zu ihm, leif un lern Un wie Gott sollstu ihm ehren. Gott’s Mizwes sainen wie Honig siss Sain Teire schitzt uns, wie Wasser Fisch; In ihr rechte Hand — Leben auf der Welt, In die linke — Kowed un Geld. Gei, main Kind, lern, Lern mit Cheischek, — Dos is auf der Welt Der bester Eissek!

לויף, מיין קינד, לויף צום רבין, ער וועט דיין נשמה׳לע שפּייז געבן; לויף צו אים, לויף און לערן און ווי גאָט זאָלסטו אים ערן. גאָט׳ס מצוות זיינען ווי האָניק זיס זיין תורה שיצט אונדז, ווי וואַסער פיש; אין איר רעכטע האַנט — לעבן אויף דער וועלט, אין די לינקע — כבוד און געלט. גיי, מיין קינד, לערן, לערן מיט חשק, — דאָס איז אויף דער וועלט דער בעסטער עסק!

C. Найгаузен (Волковышки, Сувалкск. губ.)

№ 122.

Ow — a Voter, Keidor — a Toter, A Toter — Keidor, Bgodim — Kleider, Kleider — Bgodim, Chut — a Fodim, A Fodim — Chut, Teiw — gut, Gut — teiw, Bär — deiw, Deiw — Bär Lek (?) — a Rehr, A Rehr — Lek, Atudim — Beck, Beck — Atudim, Sailen — Amudim, Amudim — Sailen, Chizim — Failen, Failen — Chizim. . . . . . . . . . . .

אָב — אַ פאָטער, קדר — אַ טאָטער, אַ טאָטער — קדר, בגדים — קליידער, קליידער — בגדים, חוט — אַ פאָדעם, אַ פאָדעם — חוט, טוב — גוט, גוט — טוב, בער — דוב, דוב — בער לק (?) — אַ רער, אַ רער — לק, עתודים — בעק, בעק — עתודים, זיילן — עמודים, עמודים — זיילן, חִצים — פיילן, פיילן — חִצים. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна).

↤ 92

№ 123.

Вариант:

Ow is a Voter, Keidor is a Toter, A Toter is a Keidor, Bgodim is Kleider, Kleider is Bgodim, Said is nit Fodim, Fodim is nit Said. Nit wait vun aich tu ich weinen, Tu ich weinen nit wait vun aich, Ich tu sitzen leben Taich. Leben Taich tu ich sitzen, In Bod tu ich schwitzen, Schwitzen tu ich in Bod, A Wogen is zu main Rod. A Rod is zu main Wogen, Ich wel aich epes sogen, Sogen wel ich aich, As der Arendar is raich, Raich is der Arendar, Baissen soll ehm a Komar! A Komar soll ihm baissen, Fohren soll er in Praissen. In Praissen soll er fohren, Darauf hob ich geschworen. Geschworen darauf hob ich, Zu main Kissen a Zich, A Zich zu main Kissen, Um Reisch-Cheidesch Nisson. Nisson um Reisch-Cheidesch, A Schames is a Klei-keidesch, A Klei-keidesch is a Schames, Nomir spielen in Dames. In Dames nomir Spielen, Der Essen soll ihm kihlen, Kihlen soll ihm der Essen, Gott soll ihm vargessen. Vargessen soll ihm Gott, Schiker soll er weren, wie Lot. Wie Lot soll er weren schiker, In Maul soll ihm weren bitter.

אָב איז אַ פאָטער, קדר איז אַ טאָטער, אַ טאָטער איז אַ קדר, בגדים איז קליידער, קליידער איז בגדים, זייד איז ניט פאָדעם, פאָדעם איז ניט זייד. ניט ווייט פון אייך טו איך וויינען, טו איך וויינען ניט ווייט פון אייך, איך טו זיצן לעבן טייך. לעבן טייך טו איך זיצן, אין באָד טו איך שוויצן, שוויצן טו איך אין באָד, אַ וואָגן איז צו מיין ראָד. אַ ראָד איז צו מיין וואָגן, איך וועל אייך עפּעס זאָגן, זאָגן וועל איך אייך, אַז דער אַרענדאַר איז רייך, רייך איז דער אַרענדאַר, בייסן זאָל אים אַ קאָמאַר! אַ קאָמאַר זאָל אים בייסן, פאָרן זאָל ער אין פּרייסן. אין פּרייסן זאָל ער פאָרן, דערויף האָב איך געשוואָרן. געשוואָרן דערויף האָב איך, צו מיין קישן אַ ציך, אַ ציך צו מיין קישן, אום ראש חודש ניסן. ניסן אום ראש חודש, אַ שמש איז אַ כלי־קודש, אַ כלי קודש איז אַ שמש, נאָמיר שפּילן אין דאַמעס. אין דאַמעס נאָמיר שפּילן, דער עסן זאָל אים קילן, קילן זאָל אים דער עסן, גאָט זאָל אים פאַרגעסן. פאַרגעסן זאָל אים גאָט, שיכור זאָל ער ווערן, ווי לאָט. ווי לאָט זאָל ער ווערן שיכור, אין מויל זאָל אים ווערן ביטער.

↤ 93

Bitter soll ihm weren in Maul, Schissen soll un a Koil, A Koil soll ihm schiessen . . . . . . . . . . .

ביטער זאָל אים ווערן אין מויל, שיסן זאָל און אַ קויל, אַ קויל זאָל אים שיסן . . . . . . . . . . .

М. З. Левин (Витеб. губ.)

№ 124.

Un Hewel is Hawolim, Un die Welt is a Cholem, Un a Cholem is die Welt, Un Allz keift men far Geld. Un far Geld keift men Bier, Un wos drai is nit vier, Un wos vier is nit drai, Un wos alt is nit nai. Un wos nai is nit alt, Un wos warem is nit kalt, Un wos kalt is nit warem, Un wos raich is nit arem. Un wos arem is nit raich, Un wos krumm is nit glaich, Un wos glaich is nit krumm, Un wos redt is nit stumm. Un stumm is doch schlecht Un der Pauer is gerecht, Un gerecht is der Pauer, Un wos siss is nit sauer. Un wos sauer is nit siss, Un wos schein is nit mi’s, Un mi’s is nit schein, Un wos zum Sitzen is nit zum Stein. Un wos zum Stein is nit zum Sitzen, Un zum Laib is gut zu schwitzen, Un zu schwitzen is gut zum Laib, Un wos a Mann is nit kein Waib. Un wos a Waib is nit kein Mann, Un wos a Top is nit kein Fann, Un wos a Fann is nit kein Top, Un wos Kimmel is nit kein Krop.

און הבל איז הבלים, און די וועלט איז אַ חלום, און אַ חלום איז די וועלט, און אַלץ קויפט מען פאַר געלט. און פאַר געלט קויפט מען ביר, און וואָס דריי איז ניט פיר, און וואָס פיר איז ניט דריי, און וואָס אַלט איז ניט ניי. און וואָס ניי איז ניט אַלט, און וואָס וואַרעם איז ניט קאַלט, און וואָס קאַלט איז ניט וואַרעם, און וואָס רייך איז ניט אַרעם. און וואָס אַרעם איז ניט רייך, און וואָס קרום איז ניט גלייך, און וואָס גלייך איז ניט קרום, און וואָס רעדט איז ניט שטום. און שטום איז דאָך שלעכט און דער פּויער איז גערעכט, און גערעכט איז דער פּויער, און וואָס זיס איז ניט זויער. און וואָס זויער איז ניט זיס, און וואָס שיין איז ניט מיאוס, און מיאוס איז ניט שיין, און וואָס צום זיצן איז ניט צום שטיין. און וואָס צום שטיין איז ניט צום זיצן, און צום לייב איז גוט צו שוויצן, און צו שוויצן איז גוט צום לייב, און וואָס אַ מאַן איז ניט קיין ווייב. און וואָס אַ ווייב איז ניט קיין מאַן, און וואָס אַ טאָפּ איז ניט קיין פאַן, און וואָס אַ פאַן איז ניט קיין טאָפּ, און וואָס קימל איז ניט קיין קראָפּ.

↤ 94

Un wos Krop is nit kein Kimmel, Un kein Erd is nit kein Himmel, Un kein Himmel is nit kein Erd, Un a Bichs is nit kein Schwert. Un a Schwert is nit kein Bichs, Un a Futter is vun Fichs, Un vun Fichs is a Futter, Un Schmalz is nit kein Futter. Un Putter is nit kein Schmalz, Un Maze backt men ohn Salz, Un ohn Salz backt men Maze, Un a Ferd is nit kein Kljaze. Un a Kljaze is nit kein Ferd, Un a Pauer liegt in d’r Erd, Un in d’r Erd liegt a Pauer, Un es is ihm siss un sauer.

און וואָס קראָפּ איז ניט קיין קימל, און קיין ערד איז ניט קיין הימל, און קיין הימל איז ניט קיין ערד, און אַ ביקס איז ניט קיין שווערד. און אַ שווערד איז ניט קיין ביקס, און אַ פוטער איז פון פיקס, און פון פיקס איז אַ פוטער, און שמאַלץ איז ניט קיין פוטער. און פּוטער איז ניט קיין שמאַלץ, און מצה באַקט מען אָן זאַלץ, און אָן זאַלץ באַקט מען מצה, און אַ פערד איז ניט קיין קליאַצע. און אַ קליאַצע איז ניט קיין פערד, און אַ פּויער ליגט אין דר׳ערד, און אין דר׳ערד ליגט אַ פּויער, און עס איז אים זיס און זויער.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 125.

— Wer weiss eins? — Eins weiss ich: Eins is a Jidene, Nit sie lebt, Nit sie schwebt Auf der Himmel un der Erd. — Wer weiss zwei? — Zwei weiss ich auch: Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene, Nit sie lebt etc. — Wer weiss drai? — Drai weiss ich auch: Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene etc.

— ווער ווייס איינס? — איינס ווייס איך: איינס איז אַ אידענע, ניט זי לעבט, ניט זי שוועבט אויף דער הימל און דער ערד. — ווער ווייס צוויי? — צוויי ווייס איך אויך: צוויי עקן האָט אַ שטעקן; איינס איז אַ אידענע, ניט זי לעבט א. אַ. וו. — ווער ווייס דריי? — דריי ווייס איך אויך: דריי עקן האָט אַ קרעפּל; צוויי עקן האָט אַ שטעקן; איינס איז אַ אידענע א. אַ. וו.

↤ 95

— Wer weiss vier? — Vier weiss ich auch: Vier Fisslach Hot a Bettel; Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene etc. — Wer weiss finf? — Finf weiss ich auch: Finf Finger Is a Chap; 1) Vier Fisslach Hot a Bettel; Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene, Nit sie lebt, Nit sie schwebt Auf der Himmel un der Erd.

— ווער ווייס פיר? — פיר ווייס איך אויך: פיר פיסלעך האָט אַ בעטל; דריי עקן האָט אַ קרעפּל; צוויי עקן האָט אַ שטעקן; איינס איז אַ אידענע א. אַ. וו. — ווער ווייס פינף? — פינף ווייס איך אויך: פינף פינגער איז אַ כאַפּ; 1) פיר פיסלעך האָט אַ בעטל; דריי עקן האָט אַ קרעפּל; צוויי עקן האָט אַ שטעקן; איינס איז אַ אידענע, ניט זי לעבט, ניט זי שוועבט אויף דער הימל און דער ערד.

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Левитан (Шавли, Ковенск. губ.)

№ 126.

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt 2) A Beimele arop, a Beimele arop, 3) Beimele soll Barelech wachsen, (bis) Beimele will nit Barelech wachsen, Barelach willen nit fallen, (bis)

האָט השם יתברך אַראָפּ געשיקט 2) אַ ביימעלע אַראָפּ, אַ ביימעלע אַראָפּ, 3) ביימעלע זאָל באַרעלעך וואַקסן, (bis) ביימעלע וויל ניט באַרעלעך וואַקסן, באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis)

Finf ritlach Is a Heischane. Gott hot beschafen A Beimele (Bernele) af der Welt,

1) פינף ריטלעך איז אַ הושע נא. 2) גאָט האָט באַשאַפן 3) אַ ביימעלע (בערנעלע) אויף דער וועלט,

(Те же варианты и в дальнейших куплетах.)

↤ 96

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt Jekelen arop, Jekelen arop, — Soll Barelech raissen. (bis) Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Hintele arop, a Hintele arop, Soll Jekelen baissen. (bis) Hintele will nit Jekelen baissen, Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Stekele arop, a Stekele arop, Soll Hintelen schlogen. (bis) Steckele will nit Hintelen schlogen, Hintele will nit Jekelen baissen, Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Faier’l arop, a Faier’l arop, Soll Steckelen brennen, (bis) Faier’l will nit Steckelen brennen, Steckele will nit Hintelen schlogen etc. Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Wasser’l arop, a Wasser’l arop, Soll Faier’l leschen. (bis) Wasser’l will nit Faier’l leschen, Faier’l will nit Steckeln brennen etc. Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A-n Echsele arop, a-n Echsele arop, Soll Wasser’l trinken. Echsele will nit Wasser’l trinken, Wasser’l will nit Faier’l leschen etc.

האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט יעקעלען אַראָפּ, יעקעלען אַראָפּ, — זאָל באַרעלעך רייסן. (bis) יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן, באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis) האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַ הינטעלע אַראָפּ, אַ הינטעלע אַראָפּ, זאָל יעקעלען בייסן. (bis) הינטעלע וויל ניט יעקעלען בייסן, יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן, באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis) האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַ שטעקעלע אַראָפּ, אַ שטעקעלע אַראָפּ, זאָל הינטעלען שלאָגן. (bis) שטעקעלע וויל ניט הינטעלען שלאָגן, הינטעלע וויל ניט יעקעלען בייסן, יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן, באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis) האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַ פייערל אַראָפּ, אַ פייערל אַראָפּ, זאָל שטעקעלען ברענען, (bis) פייערל וויל ניט שטעקעלען ברענען, שטעקעלע וויל ניט הינטעלען שלאָגן א. אַ. וו. האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַ וואַסערל אַראָפּ, אַ וואַסערל אַראָפּ, זאָל פייערל לעשן. (bis) וואַסערל וויל ניט פייערל לעשן, פייערל וויל ניט שטעקעלען ברענען א. אַ. וו. האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַן אָקסעלע אַראָפּ, אַן אָקסעלע אַראָפּ, זאָל וואַסערל טרינקען. אָקסעלע וויל ניט וואַסערל טרינקען, וואַסערל וויל ניט פייערל לעשן א. אַ. וו.

↤ 97

Hot ha-Schem jissborach aropgeschikt A Scheichet’l arop, a Scheichet’l arop, Soll Echselen schechten. (bis) Scheichet’l will nit Echselen schechten Echsele will nit Wasser’l trinken etc. Hot ha-Schem jissborach aropge schikt Dem Mal’ach-ha-Mowes arop, dem Mal’ach-ha-Mowes arop, Soll Scheichet’len teiten. (bis) Mal’ach ha-Mowes will nit Scheichet’len teiten, Scheichet’l will nit Echselen schechten etc. Is ha-Schem jissborach Allein arop, allein arop, — Mal’ach ha-Mowes will Scheichet’len teiten, Scheichet’l will Echselen schechten, Echsele will Wasserl trinken, Wasser’l will Faier’l leschen, Faier’l will Steckelen brennen, Steckele will Hintelen schlogen, Hintele will Jekelen baissen, Jekele will Barelech raissen, Barelech willen fallen, Barelech willen fallen!

האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט אַ שוחט׳ל אַראָפּ, אַ שוחט׳ל אַראָפּ, זאָל אָקסעלען שעכטן. (bis) שוחט׳ל וויל ניט אָקסעלען שעכטן אָקסעלע וויל ניט וואַסערל טרינקען א. אַ. וו. האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט דעם מלאך המוות אַראָפּ, דעם מלאך המוות אַראָפּ, זאָל שוחט׳לען טויטן. (bis) מלאך המוות וויל ניט שוחט׳לען טויטן, שוחט׳ל וויל ניט אָקסעלען שעכטן א. אַ. וו. איז השם יתברך אַליין אַראָפּ, אַליין אַראָפּ, — מלאך המוות וויל שוחט׳לען טויטן, שוחט׳ל וויל אָקסעלען שעכטן, אָקסעלע וויל וואַסערל טרינקען, וואַסערל וויל פייערל לעשן, פייערל וויל שטעקעלען ברענען, שטעקעלע וויל הינטעלען שלאָגן, הינטעלע וויל יעקעלען בייסן, יעקעלע וויל באַרעלעך רייסן, באַרעלעך ווילן פאַלן, באַרעלעך ווילן פאַלן!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б. М. Кассель a А. Д. Пик (Ковенск. губ )

Б. М. Кассель אַ אַ. Д. Пик (Ковенск. губ )

№ 127.

Bin ich mir a Jidele, Bedarf ich a Waib hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie main Waib wet heissen? Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro!

בין איך מיר אַ אידעלע, באַדאַרף איך אַ ווייב האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי מיין ווייב וועט הייסן? חיה־רחל רעה הייסט מיין ליבע פראָ!

↤ 98

Hob ich mir a Waib, Bedarf ich a Kind hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie main Kind wet heissen? Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro! Hob ich mir a Kind, Bedarf ich a Wieg hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie die Wieg wet heissen? Ziegel-Miegel Heisst die Wiegel, Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje Rochl Roh Heist main liebe Fro! Hob ich mir a Wiegel, Bedarf ich a Dire hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie die Dire ’t heissen? Pint’l-Mir’l Heisst die Dir’l, Ziegel-Miegel etc. Hob ich mir a Dire, Bedarf ich a Stall hoben! Wollt ich wellen wissen, Wie main Stall wet heisen? Al-Dal Heisst die Stall, Pint’l-Mir’l etc. Hob ich mir a Stall, Bedarf ich a Wogen hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie der Wogen wet heissen? Kose-do-Wose Heisst der Wogen, Al-Dal etc.

האָב איך מיר אַ ווייב, באַדאַרף איך אַ קינד האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי מיין קינד וועט הייסן? ביילע־הינדל הייסט מיין קינדל, חיה־רחל רעה הייסט מיין ליבע פראָ! האָב איך מיר אַ קינד, באַדאַרף איך אַ וויג האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי די וויג וועט הייסן? ציגל־מיגל הייסט די וויגל, ביילע־הינדל הייסט מיין קינדל, חיה רחל רעה הייסט מיין ליבע פראָ! האָב איך מיר אַ וויגל, באַדאַרף איך אַ דירה האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי די דירה׳ט׳הייסן? פּינטל־מירל הייסט די דירל, ציגל־מיגל א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ דירה, באַדאַרף איך אַ שטאַל האָבן! וואָלט איך וועלן וויסן, ווי מיין שטאַל וועט הייסן? על־דל הייסט די שטאַל, פּינטל־מירל א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ שטאַל, באַדאַרף איך אַ וואָגן האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי דער וואָגן וועט הייסן? קאָזע־דאָ־וואָזע הייסט דער וואָגן, על־דל א. אַ. וו.

↤ 99

Hob ich mir a Wogen, Bedarf ich a Ferd hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie der Ferd wet heissen? Himmel un Erd Heisst der Ferd, Kose-do-Wose Heisst der Wogen, Al-Dal Heisst die Stall, Pint’l Mir’l Heisst die Dir’l, Ziegel-Miegel Heisst die Wiegel, Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro!

האָב איך מיר אַ וואָגן, באַדאַרף איך אַ פערד האָבן; וואָלט איך וועלן וויסן, ווי דער פערד וועט הייסן? הימל און ערד הייסט דער פערד, קאָזע־דאָ־וואָזע הייסט דער וואָגן, על־דל הייסט די שטאַל, פּינטל מירל הייסט די דירל, ציגל־מיגל הייסט די וויגל, ביילע־הינדל הייסט מיין קינדל, חיה־רחל רעה הייסט מיין ליבע פראָ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 128.

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku, Weint er in die lange Strasse; Macht er mir wos er will, Macht er mir wos er kenn; Macht er mir a Faifelu, a Faifelu, Faifelu macht asei: Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon. Dos is Faifelu! Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Trombezku, a Trombezku, Trombezku macht asei: Tru—tru—tru, tru—tru—tru, Dos is Trombezku! Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon, Dos is Faifelu!

האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו, וויינט ער אין די לאַנגע שטראַסע; מאַכט ער מיר וואָס ער וויל, מאַכט ער מיר וואָס ער קענען; מאַכט ער מיר אַ פייפעלו, אַ פייפעלו, פייפעלו מאַכט אַזוי: טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן, דאָס איז פייפעלו! האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. מאַכט ער מיר אַ טראָמבעצקו, אַ טראָמבעצקו, טראָמבעצקו מאַכט אַזוי: טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו, דאָס איז טראָמבעצקו! טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן, דאָס איז פייפעלו!

↤ 100

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Paikelu, a Paikelu, Paikelu macht asei: Trbom—bom—bom, trbom—bom—bom, Dos is Paikelu! Tru—tru—tru, tru—tru—tru etc. Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Fiedelu, a Fiedelu, Fiedelu macht asei: Tidl—nidl, tidl—nidl. Dos is Fiedelu! Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Sogt er mir a jidisch Wort, a jidisch Wort, Jidisch Wort macht asei: Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel Eilom Dos is jidisch Wort! Tidl—nidl, tidl—nidl etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Sogt er mir a russisch Wort, a russisch Wort, Russisch Wort macht asei: . . . . . . . . . . . Dos is russisch Wort! Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc Sogt er mir a daitschen Wort, a daitschen Wort, Daitschen Wort macht asei: Hol der Daiwel, hol der Daiwel, Dos is daitschen Wort! . . . . . . . . . . .

האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. מאַכט ער מיר אַ פּייקעלו, אַ פּייקעלו, פּייקעלו מאַכט אַזוי: טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם—באָם, דאָס איז פּייקעלו! טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו א. אַ. וו. טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. מאַכט ער מיר אַ פידעלו, אַ פידעלו, פידעלו מאַכט אַזוי: טידל—נידל, טידל—נידל. דאָס איז פידעלו! טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם — באָם א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. זאָגט ער מיר אַ יידיש וואָרט, אַ יידיש וואָרט, יידיש וואָרט מאַכט אַזוי: רבונו של עולם, רבונו של עולם דאָס איז יידיש וואָרט! טידל—נידל, טידל—נידל א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. זאָגט ער מיר אַ רוסיש וואָרט, אַ רוסיש וואָרט, רוסיש וואָרט מאַכט אַזוי: . . . . . . . . . . . דאָס איז רוסיש וואָרט! רבונו של עולם, רבונו של עולם א. אַ. וו. האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו. זאָגט ער מיר אַ דייטשן וואָרט, אַ דייטשן וואָרט, דייטשן וואָרט מאַכט אַזוי: האָל דער דייוול, האָל דער דייוול, דאָס איז דייטשן וואָרט! . . . . . . . . . . .

↤ 101

Dos is russisch Wort, Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom, Dos is jidisch Wort; Tidl—nidl, tidl—nidl, Dos is Fiedelu; Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom. Dos is Paikelu; Tru—tru—tru, tru—tru—tru, Dos is Trombezku; Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon, Dos is Faifelu! Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск губ.)

דאָס איז רוסיש וואָרט, רבונו של עולם, רבונו של עולם, דאָס איז יידיש וואָרט; טידל—נידל, טידל—נידל, דאָס איז פידעלו; טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם — באָם. דאָס איז פּייקעלו; טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו, דאָס איז טראָמבעצקו; טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן, דאָס איז פייפעלו! Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)

№ 129

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geit araus a Huhn. — Huhn, Huhn, wos gibstu zu? — Ich gib main Ei! Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei 1) Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geit araus a Hohn. — Hohn, Hohn, wos gibstu zu? — Ich gib main Krei! Dem Hohn’s Krei, Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei. Spielen mir in Kästelach in Kästelach, Geit araus a Gans. Gans, Gans, wos gibstu zu? — Ich gieb main Kop! Die Gans’s Kop Dem Hohnes Krei etc.

שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ הון. — הון, הון, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין איי! די הונ׳ס איי, שפּילן מיר ווידער צוויי 1) שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ האָן. — האָן, האָן, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין קריי! דעם האָנ׳ס קריי, די הונ׳ס איי, שפּילן מיר ווידער צוויי. שפּילן מיר אין קעסטעלעך אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ גאַנדז. גאַנדז, גאַנדז, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין קאָפּ! די גאַנדז׳ס קאָפּ דעם האָנ׳ס קריי א. אַ. וו.

Spielen mir waiter asei.

1) שפּילן מיר ווייטער אַזוי.

Или

Schlogen mir andere zwei.

שלאָגן מיר אַנדערע צוויי.

↤ 102

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geit araus a Endig. — Endig, Endig, wos gibstu zu? — Ich gib main Krop! Dem Endig’s Krop, Die Gans’s Kop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geit araus a Mad. — Mad, Mad, wos gibstu zu? — Ich gib main Zop! Die Mad’s Zop, Dem Endig’s Krop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geit araus a Bochur. — Bochur, Bochur, wos gibstu zu? — Ich gib main Peie! Dem Bochur’s Peie, Die Mad’s Zop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach? Geit araus a Porez. 1) — Porez, Porez, wos gibstu zu? — Ich gib main Deie! Dem Porez’s Deie, Dem Bochur’s Peie, Die Mad’s Zop, Dem Endig’s Krop, Die Gans’s Kop, Dem Hohnes Krei, Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei!

שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ ענדיק. — ענדיק, ענדיק, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין קראָפּ! דעם ענדיק׳ס קראָפּ, די גאַנדז׳ס קאָפּ א. אַ. וו. שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ מאַד. — מאַד, מאַד, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין צאָפּ! די מאַד׳ס צאָפּ, דעם ענדיק׳ס קראָפּ א. אַ. וו. שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך, גייט אַרויס אַ בחור. — בחור, בחור, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין פּאה! דעם בחור׳ס פּאה, די מאַד׳ס צאָפּ א. אַ. וו. שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך? גייט אַרויס אַ פּריץ. 1) — פּריץ, פּריץ, וואָס גיסטו צו? — איך גיב מיין דעה! דעם פּריצ׳ס דעה, דעם בחור׳ס פּאה, די מאַד׳ס צאָפּ, דעם ענדיק׳ס קראָפּ, די גאַנדז׳ס קאָפּ, דעם האָנ׳ס קריי, די הונ׳ס איי, שפּילן מיר ווידער צוויי!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 130.

Schmer’l mit der Fiedel Jek’l mit dem Bass, Spielt mir uf a Liedel Uf’n Mitt’n Gass! Oi-oi-oi, oi-oi-oi! 2)

שמערל מיט דער פידל יעקל מיט דעם באַס, שפּילט מיר אויף אַ לידל אויפן מיטן גאַס! אָי־אָי־אָי, אָי־אָי־אָי! 2)

Dajon Row.

1) רב, דין

2) Первый куплет, равно как и последний, в некоторых местах пропускается.

↤ 103

Zehn gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Wain, Is vun uns geworen mehr nit wie nain. (bis) Nain gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Fracht, Is vun uns geworen mehr nit wie acht. (bis) Acht gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Riben, Is vun uns geworen mehrnit wie sieben (bis) Sieben gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Gebäcks, Is vun uns geworen mehr nit wie sechs, (bis) Sechs gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Strimf, Is vun uns geworen mehr nit wie finf. (bis) Finf gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Bier, Is vun uns geworen mehr nit wie vier. (bis) Vier gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Blai, Is vun uns geworen mehr nit wie drai. (bis) Drai gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Tei Is vun uns geworen mehr nit wie zwei, (bis) Zwei gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Beiner, Is vun uns gebliben nor ich einer, (bis) Ein guter Bruder bin ich mir gewen, Hob ich gehandelt mit, mit Tron, Is vun mir geworen a greisser Hohn. (bis)

צען גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט וויין, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי ניין. (bis) ניין גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט פראַכט, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי אַכט. (bis) אַכט גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ריבן, איז פון אונדז געוואָרן מערניט ווי זיבן (bis) זיבן גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט געבעקס, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי זעקס, (bis) זעקס גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט שטרימף, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי פינף. (bis) פינף גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ביר, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי פיר. (bis) פיר גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט בליי, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי דריי. (bis) דריי גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט טיי, איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי צוויי. (bis) צוויי גוטע ברידער זיינען מיר געווען, האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ביינער, איז פון אונדז געבליבן נאָר איך איינער, (bis) איין גוטער ברודער בין איך מיר געווען, האָב איך געהאַנדלט מיט, מיט טראָן, איז פון מיר געוואָרן אַ גרויסער האָן. (bis)

↤ 104

Schmer’l mit der Fiedel, Jek’l mit dem Bass, Spielt mir uf a Liedel Uf’n Mitt’n Gass! Oi-oi-oi, oi-oi-oi!

שמערל מיט דער פידל, יעקל מיט דעם באַס, שפּילט מיר אויף אַ לידל אויפן מיטן גאַס! אָי־אָי־אָי, אָי־אָי־אָי!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

C. М. Дубнов (Одесса).

№ 131.

Hob ich 1) a Por Ochsen, Ochsen, Wos sei brocken Lokschen. Ach, Wunder, Lieber Wunder, Wie die Ochsen Brocken Lokschen, Dos is mir a Wunder! (bis) 2) Hob ich a Por Bären, Bären, Wos sei Stiber kehren. Ach, Wunder, Lieber Wunder, Wie die Bären Stiber kehren. Dos is a Wunder! (bis) Hob ich a Por Ziegen, Ziegen, Wos sei Kinder wiegen. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Meiden, Meiden, Wos sei Kinder wiegen, Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Hint, Hint, Wos sei machen Tint, Ach, Wunder, Lieber Wunder etc.

האָב איך 1) אַ פּאָר אָקסן, אָקסן, וואָס זיי בראָקן לאָקשן. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער, ווי די אָקסן בראָקן לאָקשן, דאָס איז מיר אַ וואונדער! (bis) 2) האָב איך אַ פּאָר בערן, בערן, וואָס זיי שטיבער קערן. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער, ווי די בערן שטיבער קערן. דאָס איז אַ וואונדער! (bis) האָב איך אַ פּאָר ציגן, ציגן, וואָס זיי קינדער וויגן. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר מיידן, מיידן, וואָס זיי קינדער וויגן, אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר הינט, הינט, וואָס זיי מאַכן טינט, אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו.

Варианты:

Bai main Reben is gewesen. Oi, a Wunder iber a Wunder: Ochsen brocken Lokschen!

1) ביי מיין רבין איז געוועזן. 2) אָי, אַ וואונדער איבער אַ וואונדער: אָקסן בראָקן לאָקשן!

↤ 105

Hob ich a Por Tauben, Tauben, Wos sei neien Hauben. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Hähner, Hähner, Wos sei klaiben Späner. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Kazkes, Kazkes, Wos sei backen Bazkes. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Veigelach, Veigelach, Wos sei backen Beigelach. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Kätzlach, Kätzlach, Wos sei machen Plezlach. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Brider, Brider, Wos sei dawnen in ein Sider. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc.

האָב איך אַ פּאָר טויבן, טויבן, וואָס זיי נייען הויבן. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר הענער, הענער, וואָס זיי קלייבן שפּענער. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר קאַצקעס, קאַצקעס, וואָס זיי באַקן באַצקעס. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר פייגעלעך, פייגעלעך, וואָס זיי באַקן בייגלעך. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר קעצלעך, קעצלעך, וואָס זיי מאַכן פּלעצלעך. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו. האָב איך אַ פּאָר ברידער, ברידער, וואָס זיי דאַוונען אין איין סידור. אַך, וואונדער, ליבער וואונדער א. אַ. וו.

Д. Г. Гальперн (Вильна.).

А. Д. Идельсон (Курляндск. губ.).

М. Г Каган (Столбцы, Минск. губ.).

В. М Кессель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

Д. И. Магид (Оникшта, Ковенск. губ ).

A С. Таненбаум (Гродненской губ.).

אַ С. Таненбаум (Гродненской губ.).

№ 132.

Bai main Reben is gewesen, Is gewesen bai main Reben, Bai main Reben is gewesen A Gneiwe! Sieben Hemder, wie die Blätter, Drai mit Lates, vier mit Lecher, — A Gneiwe!

ביי מיין רבין איז געוועזן, איז געוועזן ביי מיין רבין, ביי מיין רבין איז געוועזן אַ גנבה! זיבן העמדער, ווי די בלעטער, דריי מיט לאַטעס, פיר מיט לעכער, — אַ גנבה!

↤ 106

Bai main Reben is gewesen, Is gewesen bai main Reben, Bai main Reben is gewesen A Gneiwe! Sieben Laichter, wie die Stern, Drai ohn Fisslach, vier ohn Rehren, — A Gneiwe!

ביי מיין רבין איז געוועזן, איז געוועזן ביי מיין רבין, ביי מיין רבין איז געוועזן אַ גנבה! זיבן לייכטער, ווי די שטערן, דריי אָן פיסלעך, פיר אָן רערן, — אַ גנבה!

А. Д. Идельсонь (Курляндск. губ.)

№ 133.

W’eile ha-Mischpotim ascher tossim, — Lomir onfangen zu schmuessen mikeiach ha-Noschim. Dui im, dui im, dui dui dui, Dui-im, Dui-im, dui-dui-dui! Amol is gewen a greisser Gwir, 1) Hot er gehat Geld ohn a Schi’r; Hot er gehat zehn Techter, Sainen sei gewesen vun laiteschen Gelächter. Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis) Die erste Eide, die zweite Beile, Die dritte Golde, die vierte Dweire, Die finfte Hene, die sechste Wichne, Die siebte Selde, die achte Chane, Die nainte Taube, die zehnte Jdaschne. Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis) Hot er mir fir a Schadchon gemacht, Hob ich ihm die Schiduchim in Stub arain gebracht. Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben, Fir die Schiduchim, wos ich wel sei geben. Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis) Eide mit Eljen sainen a Por, Beile mit Berken sainen wieder a Por. Dui im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)

ואלה המשפּטים אשר תשים, — לאָמיר אָנפאַנגען צו שמועסן מכח הנשים. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי, דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! אַ מאָל איז געווען אַ גרויסער גביר, 1) האָט ער געהאַט געלט אָן אַ שיעור; האָט ער געהאַט צען טעכטער, זיינען זיי געוועזן פון לייטעשן געלעכטער. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי דוי! (bis) די ערשטע איידע, די צווייטע ביילע, די דריטע גאָלדע, די פירטע דבורה, די פינפטע הענע, די זעקסטע וויכנע, די זיבעטע זעלדע, די אַכטע חנה, די ניינטע טויבע, די צענטע יעדאַשנע. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis) האָט ער מיר פיר אַ שדכן געמאַכט, האָב איך אים די שידוכים אין שטוב אַריין געבראַכט. זיי וועלן מיר דאַנקען, כל זמן זיי וועלן לעבן, פיר די שידוכים, וואָס איך וועל זיי געבן. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis) איידע מיט אליה׳ן זיינען אַ פּאָר, ביילע מיט בערקען זיינען ווידער אַ פּאָר. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)

A J’schuwnikl

1) אַ ישובניקל

↤ 107

Golde mit Gdaljen sainen a Por, Dweire mit Dowidken sainen wieder a Por. Dui im, dui-im, dui’ dui-dui! (bis) Hene mit Hirschen sainen a Por, Wichne un Wolfe sainen wieder a Por. Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis) Selde mit Sorach’n sainen a Por, Chane mit Chazken sainen wieder a Por. Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis) Taube mit Tewken sainen a Por, Jdaschne mit Jruchom’en sainen wie der a Por. Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis) Sei hoben mir fir ain Schadchon gemacht, Ich hob sei die Schiduchim in Stub arain gebracht. Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben, Die Chalokim, wos ich wel sei geben 1).

גאָלדע מיט גדליה׳ן זיינען אַ פּאָר, דבורה מיט דוד׳קען זיינען ווידער אַ פּאָר. דוי־אים, דוי־אים, דוי׳ דוי־דוי! (bis) הענע מיט הירשן זיינען אַ פּאָר, וויכנע און וואָלפע זיינען ווידער אַ פּאָר. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis) זעלדע מיט זרח׳ן זיינען אַ פּאָר, חנה מיט חצקען זיינען ווידער אַ פּאָר. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis) טויבע מיט טב׳קען זיינען אַ פּאָר, יעדאַשנע מיט ירוחמ׳ען זיינען ווי דער אַ פּאָר. דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי דוי! (bis) זיי האָבן מיר פיר איין שדכן געמאַכט, איך האָב זיי די שידוכים אין שטוב אַריין געבראַכט. זיי וועלן מיר דאַנקען, כל זמן זיי וועלן לעבן, די חלקים, וואָס איך וועל זיי געבן 1).

Д. Г. Гальперн (Курляндск губ.).

А Д. Идельсон (ibid)

1) Иногда за этим куплетом следует перечень приданого каждой из дочерей:

Eiden Nadan Arbeslach, Beilen Nadan Bebelach, Golden Nadan Gerstelach etc.

איידען נדן אַרבעסלעך, ביילן נדן בעבעלעך, גאָלדן נדן גערשטעלעך א. אַ. וו.

↤ 108

V.

Любовные песни.

№ 134. ^*)

Unteren Schloss, Perehos, 1) Steit Ester die grine; Ester steit, der Choss’n geit, Meint sie — Awrohom-Owinu. Wollt sie wissen, wer dos is, Wollt sie zu ihm winken; Wollt sie hoben a Gläsele Wain, Wollt sie zu ihm trinken. Wollt sie hoben Ferd un Wogen, Wollt sie zu ihm leifen; Wollt sie hoben a Säckele Geld, Wollt sie ihm opkeifen.

אונטערן שלאָס, פּערעהאָז, 1) שטייט אסתר די גרינע; אסתר שטייט, דער חתן גייט, מיינט זי — אברהם אבינו. וואָלט זי וויסן, ווער דאָס איז, וואָלט זי צו אים ווינקען; וואָלט זי האָבן אַ גלעזעלע וויין, וואָלט זי צו אים טרינקען. וואָלט זי האָבן פערד און וואָגן, וואָלט זי צו אים לויפן; וואָלט זי האָבן אַ זעקעלע געלט, וואָלט זי אים אָפּ קויפן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 135.

Main siss-Leben fort awek, Un ich blaib allein; (bis) Wenn ich dermohn sich on main siss-Leben, Sitz ich nur un wein. Main siss-Leben awekgefohren, Un ich bin allein geblieben; (bis) Wollt ich wissen, wu er is, Wollt ich ihm a Briew’l geschrieben. Wollt ich gewen a Veigele, Wollt ich zu ihm gefleigen; (bis) Nichai wollt er auch gesehen Maine varweinte Eigen!

מיין זיס־לעבן פאָרט אַוועק, און איך בלייב אַליין; (bis)׳ ווען איך דערמאָן זיך אָן מיין זיס־לעבן, זיץ איך נור און וויין. מיין זיס־לעבן אַוועק געפאָרן, און איך בין אַליין געבליבן; (bis) וואָלט איך וויסן, וואו ער איז, וואָלט איך אים אַ בריוול געשריבן. וואָלט איך געווען אַ פייגעלע, וואָלט איך צו אים געפלויגן; (bis) ניחיי וואָלט ער אויך געזען מיינע פאַרוויינטע אויגן!

*) №№ 134—137 принадлежат к числу немногих любовных песен старинного происхождение.

1) Перевод?

↤ 109

Wollt ich gehat a Fligele, Wollt ich zu ihm gefleigen Un leben ihm gesessen,— Efscher wollt ich ihm ausgestroft, Wos er hot on mir asei vargessen! Wollt ich gewen a Fischele, Wollt ich zu ihm geschwummen; As er wollt wissen main bitter Harz, Wollt er zu mir gekummen. — Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait, Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis) Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben, Git ihm op vun mir a Geriss! Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen In alle vier Saiten; (bis) Hoben sei dersehen, as ihr siss-Leben Steit sich gor vun-waiten. — Oi, du Mensch, du narrischer Mensch, Wos steistu asei vertracht? (bis) Gei zu a bissele näh’nter, Mir hoben dir a Bsure gebracht! Wie er hot genummen näh’nter kummen; Hot er sich bagossen mit Trären: (bis) — Lost gerissen main siss-Leben, As ich wel sich zurick nit kehren! — Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait, Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis) Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben, Git ihr op vun mir a Geriss!

וואָלט איך געהאַט אַ פליגעלע, וואָלט איך צו אים געפלויגן און לעבן אים געזעסן,— אפשר וואָלט איך אים אויס געשטראָפט, וואָס ער האָט אָן מיר אַזוי פאַרגעסן! וואָלט איך געווען אַ פישעלע, וואָלט איך צו אים געשוואומען; אַז ער וואָלט וויסן מיין ביטער הערץ, וואָלט ער צו מיר געקומען. — אָי, איר וועגסלייט, איר וועגסלייט, ווי ווערט איר ניט מיד אויף די פיס? (bis) טאָמער וועט איר דערזען מיין זיס־לעבן, גיט אים אָפּ פון מיר אַ געריס! האָבן זיך די וועגסלייט צולאָזן לויפן אין אַלע פיר זייטן; (bis) האָבן זיי דערזען, אַז איר זיס־לעבן שטייט זיך גאָר פון־ווייטן. — אָי, דו מענטש, דו נאַרישער מענטש, וואָס שטייסטו אַזוי פאַרטראַכט? גיי צו אַ ביסעלע נעענטער, מיר האָבן דיר אַ בשורה געבראַכט! ווי ער האָט גענומען נעענטער קומען; האָט ער זיך באַגאָסן מיט טרערן: (bis) — לאָזט געריסן מיין זיס־לעבן, אַז איך וועל זיך צוריק ניט קערן! — אָי, איר וועגסלייט, איר וועגסלייט, ווי ווערט איר ניט מיד אויף די פיס? (bis) טאָמער וועט איר דערזען מיין זיס־לעבן, גיט איר אָפּ פון מיר אַ געריס!

↤ 110

Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen, In alle vier seiten; (bis) Hoben sei dersehen, as sain siss-Leben Steit doch gor vun waiten. — Oi, du Mensch, du narrischer Mensch, Wos steistu asei vetracht? (bis) Gei zu a bissele näh’nter, Mir hoben dir a Bsure gebracht! Wie sie hot genummen näh’nter kummen, Hot sie sich bagossen mit Trären: (bis) — Dir lost gerissen dein siss-Leben, As er wet sich schoin karik nit kehren! Nehm-że arop dain Krein vun Kop Un die Freid vun Harzen: (bis) Er lost dir gerissen, dain siss-Leben, As du kennst sich onton in Schwarzen!

האָבן זיך די וועגסלייט צולאָזן לויפן, אין אַלע פיר זייטן; (bis) האָבן זיי דערזען, אַז זיין זיס־לעבן שטייט דאָך גאָר פון ווייטן. — אָי, דו מענטש, דו נאַרישער מענטש, וואָס שטייסטו אַזוי פאַרטראַכט? (bis) גיי צו אַ ביסעלע נעענטער, מיר האָבן דיר אַ בשורה געבראַכט! ווי זי האָט גענומען נעענטער קומען, האָט זי זיך באַגאָסן מיט טרערן: (bis) — דיר לאָזט געריסן דיין זיס־לעבן, אַז ער וועט זיך שוין קאַריק ניט קערן! נעם־זשע אַראָפּ דיין קרוין פון קאָפּ און די פרייד פון האַרצן: (bis) ער לאָזט דיר געריסן, דיין זיס־לעבן, אַז דו קענסט זיך אָנטאָן אין שוואַרצן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 136.

Klip-klap in golden Tir: — Maine Liebe, 1) effen mir! — Klappen, klappen sollstu nit, Effenen wel ich dir nit! — Der Regen geit, der Wind spreit, 2) Wu soll ich ahinton main saidn Kleid? — Kehr ihr um af’n linken Sait . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

קליפּ־קלאַפּ אין גאָלדן טיר: — מיינע ליבע, 1) עפן מיר! — קלאַפּן, קלאַפּן זאָלסטו ניט, עפענען וועל איך דיר ניט! — דער רעגן גייט, דער ווינט שפּרייט, 2) וואו זאָל איך אַהין טאָן מיין זיידן קלייד? — קער איר אום אויפן לינקן זייט . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sisser Leben A Wint weit, a Regen geit, Ich schmutz ain main sai’den — Kleid! — Dain saidn Kleid kehr um auf’n linken Sait! Un leig sich schlofen auf’n grinem Gros (Barg),

1) זיסער לעבן 2) אַ ווינט ווייט, אַ רעגן גייט, איך שמוץ איין מיין זיידן קלייד! — דיין זיידן קלייד קער אום אויפן לינקן זייט! און לייג זיך שלאָפן אויפן גרינעם גראָז (באַרג),

↤ 111

— Mit wos soll ich sech zudecken, Un wer wet doch mir ufwecken, — Der Blatt vun Beim wet dir zudecken Der strahl vun Sunn 1) wet dir ufwecken . . . . . . . . . . .

— מיט וואָס זאָל איך זיך צו דעקן, און ווער וועט דאָך מיר אויפוועקן? — דער בלאַט פון בוים וועט דיר צו דעקן דער שטראַל פון זון 1) וועט דיר אויפוועקן . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна).

В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 137.

Вариант:

— Klip-klap, effen mir! Schlofstu, to sog-że mir! — Schlofen schlof ich afilu nit, Nor effenen wel ich dir awade nit! — ’s-’ar a Wind es weit, ’s-’ar a Regen es geit, — ’ch wel ainnetzen main saiden Kleid! — Die saiden Kleid westu ufheiben, Unter’n Beimele sich awekleigen; Der Beimele wet dich zudecken, Die Veigele wet dich aufwecken!

— קליפּ־קלאַפּ, עפן מיר! שלאָפסטו, טאָ זאָג־זשע מיר! — שלאָפן שלאָף איך אַפילו ניט, נאָר עפענען וועל איך דיר אַוודאי ניט! — ס׳אַר אַ ווינט עס ווייט, ס׳אַר אַ רעגן עס גייט, — כ׳וועל אייננעצן מיין זיידן קלייד! — די זיידן קלייד וועסטו אויפהייבן, אונטערן ביימעלע זיך אַוועק לייגן; דער ביימעלע וועט דיך צו דעקן, די פייגעלע וועט דיך אויפוועקן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 138.

— Wer geit asei spät bai Nacht? — Iossele Kasantschik! Seh, Nechamele, effen mir, Ich bin dain Kochantschik! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Mamen! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel sich gor nit samen! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Taten! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet dir gor nit schaten,

— ווער גייט אַזוי שפּעט ביי נאַכט? — יאָסעלע קאַזאַנטשיק! זע, נחמה׳לע, עפן מיר, איך בין בין דיין קאָכאַנטשיק! זע, נחמה׳לע, עפן מיר! — כ׳האָב מורא פאַר מיין מאַמען! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, כ׳וועל זיך גאָר ניט זאַמען! זע, נחמה׳לע, עפן מיר! — כ׳האָב מורא פאַר מיין טאַטן! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, ס׳וועט דיר גאָר ניט שאַטן,

Der schain vun Tog.

1) דער שיין פון טאָג.

↤ 112

Seh, Nechamele, effen mir. — ’ch hob Meire var main Schwester! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet sain far dir besser! Seh, Nechamele effen mir! — ’ch hob Meire far main Bruder! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel nit machen kein Geruder! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Seiden! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet gut sain far uns beiden. Seh, Nechamele, effen mir! — ;ch hob Meire var main Boben! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel Keinem nit aussogen! Seh, Nechamele, effen mir, — ’ch hob Meire var main Vetter! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel nit kummen später! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Muhmen! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel schoin mehr nit kummen!

זע, נחמה׳לע, עפן מיר. — כ׳האָב מורא פאַר מיין שוועסטער! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, ס׳וועט זיין פאַר דיר בעסער! זע, נחמה׳לע עפן מיר! — כ׳האָב מורא פאַר מיין ברודער! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, כ׳וועל ניט מאַכן קיין גערודער! זע, נחמה׳לע, עפן מיר! — כ׳האָב מורא פאַר מיין זיידן! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, ס׳וועט גוט זיין פאַר אונדז ביידן. זע, נחמה׳לע, עפן מיר! — ;ך האָב מורא פאַר מיין באָבען! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, כ׳וועל קיינעם ניט אויסזאָגן! זע, נחמה׳לע, עפן מיר, — כ׳האָב מורא פאַר מיין פעטער! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, כ׳וועל ניט קומען שפּעטער! זע, נחמה׳לע, עפען מיר! — כ׳האָב מורא פאַר מיין מומען! — זע, נחמה׳לע, עפן מיר, כ׳וועל שוין מער ניט קומען!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)

№ 139.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Varflucht soll sain die Liebe, wos hot mir varirrt, Main Harz tut in mir aingein; Sie hot mir main Leben ongerihrt — Ihr Harz is hart, wie a Stein. Sai gesund, main Leben, main guter Fraind, Vargessn vargess nit on mir; Der letzter Tog is doch haint, Wos ich kenn reiden mit dir!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . פאַרפלוכט זאָל זיין די ליבע, וואָס האָט מיר פאַראירט, מיין האַרץ טוט אין מיר איינגיין; זי האָט מיר מיין לעבן אָנגערירט — איר האַרץ איז האַרט, ווי אַ שטיין. זיי געזונט, מיין לעבן, מיין גוטער פריינד, פאַרגעסן פאַרגעס ניט אָן מיר; דער לעצטער טאָג איז דאָך היינט, וואָס איך קען ריידן מיט דיר!

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

↤ 113

№ 140.

A scheinem Ringele hostu mir geschonken, Vun reine Gingold is er gewesen; (bis) As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben, As me tut mir opgeben. . . . . . . . . . . .

אַ שיינעם רינגעלע האָסט מיר געשאָנקען, פון ריינע גינגאָלד איז ער געוועזן; (bis) אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין זיס לעבן, אַז מע טוט מיר אָפּגעבן. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Венден, Лифляндск. губ.).

№ 141.

Schein binstu, binstu, Wie die ganze Welt; (bis) Nor ein Chissor’n is on dir— Wos du binst ohn a Kopike Geld. Geld is doch kailechdig, — Geld geit awek; (bis) Ich hob sich in dir aingeliebt, Wie in a scheinem Porträt! In draussen is a Regen, Alle Steiner sainen nass; (bis) Itztige Bochurim is zu gleiben Wie die Hind af’n Gass!

שיין בינסטו, בינסטו, ווי די גאַנצע וועלט; (bis) נאָר איין חסרון איז אָן דיר — וואָס דו בינסט אָן אַ קאָפּיקע געלט. געלט איז דאָך קיילעכדיק, — געלט גייט אַוועק; (bis) איך האָב זיך אין דיר איינגעליבט, ווי אין אַ שיינעם פּאָטרעט! אין דרויסן איז אַ רעגן, אַלע שטיינער זיינען נאַס; (bis) איצטיקע בחורים איז צו גלויבן ווי די הינט אויפן גאַס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 142.

Sie sitzt sich in Fenster Un kämmt sich die Härlach; Far wemen sie is zulosen — Far mir is sie ehrlach. Oi wei, a Jommer, Oi wei, a Klog! Nito die scheine Rochele Bis haintigen Tog! Lait mit die Zinger Tuen sei reiden, — Un ich mit main Rochele Welen sich keinmol nit scheiden.

זי זיצט זיך אין פענצטער און קעמט זיך די הערלעך; פאַר וועמען זי איז צולאָזן — פאַר מיר איז זי ערלעך. אָי וויי, אַ יאָמער, אָי וויי, אַ קלאָג! ניטאָ די שיינע רחל׳ע ביז היינטיקן טאָג! לייט מיט די צינגער טון זיי ריידן, — און איך מיט מיין רחלן וועלן זיך קיין מאָל ניט שיידן.

↤ 114

Oi wei, a Jommer, Oi wei, a Klog! Nito die scheine Rochele Bis haintigen Tog!

אָי וויי, אַ יאָמער, אָי וויי, אַ קלאָג! ניטאָ די שיינע רחל׳ע ביז היינטיקן טאָג!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).

№ 143.

Af’n Jam blost a Wind, Die Wellen tuen sich schlogen; Ach, lieb hob ich dich grunt Vun Herzen un kenn keinem sogen, Sog-że mir, Duschinke, liebstu nur mir, Oder liebstu nur l’ponim? Denn du host mir opgekeilet, Asei wie ain Kite Gaslonim! As a Gaslon keilet doch, Keilet er mit a Messer; Ober du host mir, Duschinke, opgekeilet Viel gringer un viel besser. Du host mir geschlossen die Händ un die Fiss Un mir gelosen schwimmen; Ach, wie viel Mauern wel ich noch zubrechen, Ober zu dir wel ich noch kummen! Ich hob geflanzt ain Waingorten, Der Waingorten іs mir nicht geroten; Ich hob Verspielt maine junge Johren, Asei wie a Kartesnik in Korten! Ich hob gehat a Mauer, Der Mauer hot gehat zwelf Fenster; Un wie viel Schiduchim mi hot mir geredt, Bistu bai mir der schenster!

אויפן ים בלאָזט אַ ווינט, די וועלן טון זיך שלאָגן; אַך, ליב האָב איך דיך גרונט פון האַרצן און קען קיינעם זאָגן! זאָג־זשע מיר, דושינקע, ליבסטו נור מיר, אָדער ליבסטו נור לפּנים? דען דו האָסט מיר אָפּגעקוילעט, אַזוי ווי איין כתה גזלנים! אַז אַ גזלן קוילעט דאָך, קוילעט ער מיט אַ מעסער; אָבער דו האָסט מיר, דושינקע, אָפּגעקוילעט פיל גרינגער און פיל בעסער. דו האָסט מיר געשלאָסן די הענט און די פיס און מיר געלאָזן שווימען; אַך, ווי פיל מויערן וועל איך נאָך צו ברעכן, אָבער צו דיר וועל איך נאָך קומען! איך האָב געפלאַנצט איין וויינגאָרטן, דער וויינגאָרטן איז מיר ניכט געראָטן; איך האָב פאַרשפּילט מיינע יונגע יאָרן, אַזוי ווי אַ קאַרטעזניק אין קאָרטן! איך האָב געהאַט אַ מויער, דער מויער האָט געהאַט צוועלף פענצטער און ווי פיל שידוכים מ׳האָט מיר גערעדט; ביסטו ביי מיר דער שענסטער!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

↤ 115

№ 144.

Mamenju, Ljubenju, Kreinele, Harzele, Schwaig schoin a Wailinke still! (bis) Lesch in mir main hellischen Faier Un gib mir schoin wemen ich will! Ich hob sich aingeliebt in a schein Meidele, Schein wie Rendl-gold; (bis) Ihr, Mamenju, hob ich doch geliebt Un ihr hob ich take gewollt! Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen Arum un arum dem Bulwar; (bis) Alle Bochurim spielen doch Liebes, Un ich bin geblieben a Narr. Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen Arum un arum dem Gros; (bis) Un wos far a n-Umchein hostu auf mir geworfen, Gewald, ich weiss nit far wos! Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen A Hand varleigt auf a Hand; (bis) As ich nehm sich dermonen a du binst nit main, Schlog ich sich Kop on der Wand. Oi, a Cholem hot sich mir gecholemt Un a Cholem hot sich mir gedacht: (bis) Die rosinke Backelech mit die schwarzinke Eigelech Hoben mir krank gemacht! Krank, Dusches-Leben, bin ich gelegen, Binstu zu mir nit gekummen: (bis) Haint seh ich, main lieb-Leben, As du host schener’s, un besseres bekummen.

מאַמעניו, ליובעניו, קרוינעלע, האַרצעלע, שווייג שוין אַ וויילינקע שטיל! (bis) לעש אין מיר מיין העלישן פייער און גיב מיר שוין וועמען איך וויל! איך האָב זיך איינגעליבט אין אַ שיין מיידעלע, שיין ווי רענדל־גאָלד; (bis) איר, מאַמעניו, האָב איך דאָך געליבט און איר האָב איך טאַקע געוואָלט! שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען אַרום און אַרום דעם בולוואַר; (bis) אַלע בחורים שפּילן דאָך ליבעס, און איך בין געבליבן אַ נאַר. שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען אַרום און אַרום דעם גראָז; (bis) און וואָס פאַר אַן אום־חן האָסטו אויף מיר געוואָרפן, געוואַלד, איך ווייס ניט פאַר וואָס! שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען אַ האַנט פאַרלייגט אויף אַ האַנט; (bis) אַז איך נעם זיך דערמאָנען אַ דו בינסט ניט מיין, שלאָג איך זיך קאָפּ אָן דער וואַנט. אָי, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט און אַ חלום האָט זיך מיר געדאַכט: די ראָזינקע באַקעלעך מיט די שוואַרצינקע אייגעלעך האָבן מיר קראַנק געמאַכט! קראַנק, דושעס־לעבן, בין איך געלעגן, בינסטו צו מיר ניט געקומען: (bis) היינט זע איך, מיין ליב־לעבן, אַז דו האָסט שענערס און בעסערס באַקומען.

↤ 116

— Schener’s un besser’s, main lieb-Leben, Is gor nito auf der Welt! — Haint seh ich, main siss-Leben, As du liebst mir nor far main Geld!

— שענערס און בעסערס, מיין ליב לעבן, איז גאָר ניטאָ אויף דער וועלט! — היינט זע איך, מיין זיס לעבן, אַז דו ליבסט מיר נאָר פאַר מיין געלט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 145.

Wer es hot nur ausgeklärt, Wer es weiss nor vun dem Zorn, — Vun der Liebe bin ich vun der Erd gestert, Vun der Liebe bin ich krank geworn! Alle hoben mich geleibt un geschätzt, Wos fir ain Kale ich hob genummen, — Plutzlung hot men mich in Tfisse gesetzt Un main Kop aropgenummen! Dos goldene Spiegel, wos auf main Herzen gelegen, Wie lichtig is sie mir gewen; Plutzlung is main Spiegele zu schotten geworen, Un ich kenn schoin main Schotten nit sehn! Gelegen bin ich auf main Nare, Gelegen in Mitt’n Nacht, Un wegen main Duschenje lieber Hob ich ohn Aufher getracht.

ווער עס האָט נור אויסגעקלערט, ווער עס ווייס נאָר פון דעם צאָרן, — פון דער ליבע בין איך פון דער ערד געשטערט, פון דער ליבע בין איך קראַנק געוואָרן! אַלע האָבן מיך געלויבט און געשעצט, וואָס פיר איין כלה איך האָב גענומען, — פּלוצלונג האָט מען מיך אין תפיסה געזעצט און מיין קאָפּ אַראָפּגענומען! דאָס גאָלדענע שפּיגל, וואָס אויף מיין האַרצן געלעגן, ווי ליכטיק איז זי מיר געווען; פּלוצלונג איז מיין שפּיגעלע צו שאָטן געוואָרן, און איך קען שוין מיין שאָטן ניט זען! געלעגן בין איך אויף מיין נאַרע, געלעגן אין מיטן נאַכט, און וועגן מיין דושעניע ליבער האָב איך אָן אויפהער געטראַכט.

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 146.

Wein nit, Duschinje, wein nit, Ljubinje! Ich schwer dir ich hob dir b’emes lieb, Un auf welche Stanzie ich wel sich opstellen, Wel ich dir schraiben Brief.

וויין ניט, דושיניע, וויין ניט, ליוביניע! איך שווער דיר איך האָב דיר באמת ליב, און אויף וועלכע סטאַנציע איך וועל זיך אָפּשטעלן, וועל איך דיר שרייבן בריוו.

↤ 117

— Fier Johr wel ich auf dir warten, Af dem finften westu araus, — Und eib du west mir nit wellen nehmen, Wet die Schand sain seier greiss! — Ein Sach, Duschinje, ein Sach, Ljubinje, Wel ich bai dir peieln: Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern, Du sollst mir gein bagleiten!

— פיר יאָר וועל איך אויף דיר וואַרטן, אויף דעם פינפטן וועסטו אַרויס, — אונד אויב דו וועסט מיר ניט וועלן נעמען, וועט די שאַנד זיין זייער גרויס! — איין זאַך, דושיניע, איין זאַך, ליוביניע, וועל איך ביי דיר פּועלן: דו זאָלסט זיך אָפּ׳גנב׳ענען פון דיינע עלטערן, דו זאָלסט מיר גיין באַגלייטן!

г-жа Б. Іоффе (Минск. губ.)

№ 147.

Gei ich mir zu dem Brunnen Wasser arausziehn, Steit dort a Meidele — ich kenn sie nit bekummen: — Chap a Bär vun Wald un lern ehm aus schraiben, Ot damolst, damolst westu mainer blaiben! Nei mir aus sieben Hemder ohn Laiwind un ohn Said, Mach mir sieben Wiegen ohn Holz un ohn Gezaig, Chap mir aus vun Jam die Fisch, un in Jam sollen sei blaiben, Mach mir asa Leiter, — zu dem Himmel soll er staigen. . . . . . . . . . . .

גיי איך מיר צו דעם ברונען וואַסער אַרויסציען, שטייט דאָרט אַ מיידעלע — איך קען זי ניט באַקומען: — כאַפּ אַ בער פון וואַלד און לערן עם אויס שרייבן, אָט דאַמאָלסט, דאַמאָלסט וועסטו מיינער בלייבן! ניי מיר אויס זיבן העמדער אָן לייווינד און אָן זייד, מאַך מיר זיבן וויגן אָן האָלץ און אָן געצייג, כאַפּ מיר אויס פון ים די פיש, און אין ים זאָלן זיי בלייבן, מאַך מיר אַזאַ לייטער, — צו דעם הימל זאָל ער שטייגן. . . . . . . . . . . .

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)

№ 148.

Adje, adje, main Eig vun Kop, Dain bester Fraind fohrt vun dir schoin op! ⎫ ⎬ ⎭ bis A kurze Zait hob ich mit dir verbracht Mit dir die Liebe nit gut betracht!

אַדיע, אַדיע, מיין אויג פון קאָפּ, דיין בעסטער פריינד פאָרט פון דיר שוין אָפּ! ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ קורצע צייט האָב איך מיט דיר פאַרבראַכט מיט דיר די ליבע ניט גוט באַטראַכט!

↤ 118

Ich fohr doch op seier wait, Bai Mentschen, wos sainen unbekannte Lait; ⎫ ⎬ ⎭ bis Noch asa Fraind, wie du, wel ich nit gefinen, Wos sol mir ständig liegen in mainem Sinnen! Ich kumm zu dir, wie a Veigele, wos flieht, Un ich stei leben dir, wie a Beimele, wos blieht; ⎫ ⎬ ⎭ bis Ich kumm zu dir in greiss Freiden, Nit willendig musen mir sich beide scheiden! Ständig lieg ich auf ein Tracht, Ssai bai Tog un ssai bai Nacht: ⎫ ⎬ ⎭ bis Trachten tracht ich, liebe, wegen dir Un Trären giessen sich ohn a Schi’r! Daine sisse Reid wel ich nit vergessen, Ssai bai’m Trinken un ssai bai’m Essen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Daine scheine Miene mit dain Adelkait Wel ich gedeinken a lange Zait! Die letzte Zait hostu mir seier geschaint, Du, main Leben, main bester Fraind! ⎫ ⎬ ⎭ bis Un Haint weinendig fohr ich vun dir op, Adje, adje, main Eig vun Kop!

איך פאָר דאָך אָפּ זייער ווייט, ביי מענטשן, וואָס זיינען אומבאַקאַנטע לייט; ⎧ ⎨ ⎩ bis נאָך אַזאַ פריינד, ווי דו, וועל איך ניט געפינען, וואָס זאָל מיר שטענדיק ליגן אין מיינעם זינען! איך קום צו דיר, ווי אַ פייגעלע, וואָס פליט, און איך שטיי לעבן דיר, ווי אַ ביימעלע, וואָס בליט; ⎧ ⎨ ⎩ bis איך קום צו דיר אין גרויס פריידן, ניט ווילנדיק מוזן מיר זיך ביידע שיידן! שטענדיק ליג איך אויף איין טראַכט, סיי ביי טאָג און סיי ביי נאַכט: ⎧ ⎨ ⎩ bis טראַכטן טראַכט איך, ליבע, וועגן דיר און טרערן גיסן זיך אָן אַ שיעור! דיינע זיסע רייד וועל איך ניט פאַרגעסן, סיי ביים טרינקען און סיי ביים עסן; ⎧ ⎨ ⎩ bis דיינע שיינע מינע מיט דיין אַדלקייט וועל איך געדיינקען אַ לאַנגע צייט! די לעצטע צייט האָסטו מיר זייער געשיינט, דו, מיין לעבן, מיין בעסטער פריינד! ⎧ ⎨ ⎩ bis און היינט וויינענדיק פאָר איך פון דיר אָפּ, אַדיע, אַדיע, מיין אויג פון קאָפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )

№ 149.

Ach, seh, Gott, wos vun mir is geworen, Die Schmerzen, wos hoben mir batribt! (bis) Main sissen Hoffenung hob ich verloren, Begroben in d’r Erd ganz tief.

אַך, זע, גאָט, וואָס פון מיר איז געוואָרן, די שמערצן, וואָס האָבן מיר באַטריבט! (bis) מיין זיסן האָפענונג האָב איך פאַרלאָרן, באַגראָבן אין דר׳ערד גאַנץ טיף.

↤ 119

Ach, mit daine Reid die kalte Eckt mir main Leben ohn a Schi’r, (bis) Unsere Liebe is geglichen zu a Fiedel an alte, Die Strunes wos platzen in ihr. B’eiss bai dir wet Tnoïm sain, Wet die Ssimche sain bai mir: (bis) Dann wet main Nschome in Himmel opfiiehen Un machen an Opbet far dir. B’eiss bai dir wet Chassene sain Un passen westu dain Chupe-Kleid, (bis) Dann wel ich liegen auf main Bett’l Un ranglen sich mit’n Teit. As du west dem ersten Kind hoben A Nomen sollstu geben noch mir, — an Andeinkung auf Johren sellstu hoben, As ich bin gestorben durch dir. Ich wel sei keinmol nit vergessen, Die wos hoben gemacht mit ihr bakennt; Quallen Wasser kennen nit varleschen Dem Faier, wos in main Harz brennt! Sai gesund, main taire Nschome, Ich starb schoin durch dir awek; Gott soll geben, sollst hoben Nechome Bis daine letzte Täg!

אַך, מיט דיינע רייד די קאַלטע עקט מיר מיין לעבן אָן אַ שיעור, (bis) אונדזערע ליבע איז געגליכן צו אַ פידל אַן אַלטע, די סטרונעס וואָס פּלאַצן אין איר. בעת ביי דיר וועט תנאים זיין, וועט די שמחה זיין ביי מיר: (bis) דאַן וועט מיין נשמה אין הימל אָפּפליען און מאַכן אַן אָפּבעט פאַר דיר. בעת ביי דיר וועט חתונה זיין און פּאַסן וועסטו דיין חופּה קלייד, (bis) דאַן וועל איך ליגן אויף מיין בעטל און ראַנגלען זיך מיטן טויט. אַז דו וועסט דעם ערשטן קינד האָבן, אַ נאָמען זאָלסטו געבן נאָך מיר, — אַן אַנדיינקונג אויף יאָרן זאָלסטו האָבן, אַז איך בין געשטאָרבן דורך דיר. איך וועל זיי קיין מאָל ניט פאַרגעסן, די וואָס האָבן מיר געמאַכט מיט איר באַקאַנט; קוואַלן וואַסער קענען נישט פאַרלעשן דעם פייער, וואָס אין מיין האַרץ ברענט! זיי געזונט, מיין טייערע נשמה, איך שטאַרב שוין דורך דיר אַוועק; גאָט זאָל געבן, זאָלסט האָבן נחמה ביז דיינע לעצטע טעג!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 150.

Wein nit, Duschinke, wein nit Leben, Nit eibig is dos a Strof! Gott lebt eibig — er wet uns helfen, Mir welen beide zusammen sain.

וויין ניט, דושינקע, וויין ניט לעבן, ניט אייביק איז דאָס אַ שטראָף! גאָט לעבט אייביק — ער וועט אונדז העלפן, מיר וועלן ביידע צוזאַמען זיין.

↤ 120

A goldenem Ring hot mir Ljubunje geschonken, Vun reinem Gingold is er gewen; As ich dermohn sich on dir, main Leben, Tu ich mir weinen un klogen. Perwe is schoin ongekummen, Un zum Żereb mus men gein: Ich wel arausziehen a Nummer a greissen, Kummen wel ich zurick aheim!

אַ גאָלדענעם רינג האָט מיר ליובוניע געשאָנקען, פון ריינעם גינגאָלד איז ער געווען; אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין לעבן, טו איך מיר וויינען און קלאָגן. פּערווע איז שוין אָנגעקומען, און צום זשערעב מוז מען גיין: איך וועל אַרויס ציען אַ נומער אַ גרויסן, קומען וועל איך צוריק אַהיים!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 151.

Ich gei araus allein in Gass — Die Eigen vun Trären sainen nass; Gei ich mir antkegen main sies-Leben, Damolst weiss ich nit, wu ich tu schweben. Oi, finster is mir main Welt, Es zittert in mir jeder Eiwer; Wos teig mir main Gut’s un main Geld, Zi wel ich dos mit nehmen in Keiwer? Ba Nacht, bisch’as ich tu in Trauerkait liegen, Damolst dermohn ich main amoligen Vargnigen: Akkurat wie ich sitz leben dir, — Der Kop spalt sich mir gor ohn a Schi’r! Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum a Gebai; Ich chap sich uf vun main sissen Schlof: ’s is gor a Cholem derbai!

איך גיי אַרויס אַליין אין גאַס — די אויגן פון טרערן זיינען נאַס; גיי איך מיר אַנטקעגן מיין זיס־לעבן, דאַמאָלסט ווייס איך ניט, וואו איך טו שוועבן. אָי, פינצטער איז מיר מיין וועלט, עס ציטערט אין מיר יעדער אבר; וואָס טויג מיר מיין גוטס און מיין געלט, צי וועל איך דאָס מיט נעמען אין קבר? ביינאַכט, בשעת איך טו אין טרויערקייט ליגן, דאַמאָלסט דערמאָן איך מיין אַמאָליקן פאַרגעניגן: אַקוראַט ווי איך זיץ לעבן דיר, — דער קאָפּ שפּאַלט זיך מיר גאָר אָן אַ שיעור! שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען אַרום און אַרום אַ געביי; איך כאַפּ זיך אויף פון מיין זיסן שלאָף: ס׳איז גאָר אַ חלום דערביי!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 121

№ 152.

Daine Bäckelach — Wie rosowe Blumen. Daine Lippelach — Wie Zucker siss; Daine Eigelach — Wie schwarze Karschen, Zu bekummen vun sei A sissinken Kusch! Daine Härelach — Wie der gegrauster Sammet, Daine Häntelach — Wie die Ribelach, Dain Harz mit mainer Zusammen gebunden, Un keiner weiss nit Vun unsere Wunden!

דיינע בעקעלעך — ווי ראָזאָווע בלומען. דיינע ליפּעלעך — ווי צוקער זיס; דיינע אייגעלעך — ווי שוואַרצע קאַרשן, צו באַקומען פון זיי אַ זיסינקען קוש! דיינע הערעלעך — ווי דער געגרויזטער זאַמעט, דיינע הענטעלעך — ווי די ריבעלעך, דיין האַרץ מיט מיינער צוזאַמען געבונדן, און קיינער ווייס ניט פון אונדזערע וואונדן!

С. И. Савельсон (Минск. губ.).

№ 153.

Bakennt hoben mir sich in a Summer nacht, Auf draussen is gewen seier schein; an emes Wort hob ich dir gegeben, As’ch soll dir keinmol nit losen allein. Die Stern hoben sich auf’n Jam gesternt, Un die Wallen schlogt zum Breg; an emes Wort hostu mir gegeben, As du west mir nit losen allein. Lieb hob ich dir, Duschinke, wie main Leben, Du binst mir heilig un taier; Far dir wollt ich main Kop gestellt, Un du willst mir nit gleiben! Ich bin arausgefohren auf der Welt, Zu vardienen main Stickele Breit; Un ich hob schi’r nit bakummen Durch dir dem finstern Teit.

באַקענט האָבן מיר זיך אין אַ זומער־נאַכט, אויף דרויסן איז געווען זייער שיין; אַן אמת וואָרט האָב איך דיר געגעבן, אַז כ׳זאָל דיר קיינמאָל ניט לאָזן אַליין. די שטערן האָבן זיך אויפן ים געשטערנט, און די וואַלן שלאָגט צום ברעג; אַן אמת וואָרט האָסטו מיר געגעבן, אַז דו וועסט מיר ניט לאָזן אַליין. ליב האָב איך דיר, דושינקע, ווי מיין לעבן, דו בינסט מיר הייליק און טייער; פאַר דיר וואָלט איך מיין קאָפּ געשטעלט, און דו ווילסט מיר ניט גלויבן! איך בין אַרויסגעפאָרן אויף דער וועלט, צו פאַרדינען מיין שטיקעלע ברויט; און איך האָב שיעור ניט באַקומען דורך דיר דעם פינצטערן טויט.

↤ 122

Ich hob geackert un geseit, Af’n Hand a gildernem Finger’l getrogen; Un dos hob ich auch zulieb dir, Duschinke, varloren!

איך האָב געאַקערט און געזייט, אויפן האַנט אַ גילדערנעם פינגערל געטראָגן; און דאָס האָב איך אויך צו ליב דיר, דושינקע, פאַרלאָרן!

В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 154.

Lieben hoben mir sich beide geliebt, Viel Keiches hot dos uns gekost, — Un vun asa taiere Liebe an Ende hot sich ausgelost. Geit araus a naie Mode — Schwarze saidene Ticher auf’n Hals; A Frailen tor men nit gleiben, Worum sei sainen alle falsch! Geit araus a naie Mode — Kleider mit Schnuren gedreit; A Frailen tor men nit gleiben, Ssaiden a Scho var’n Teit. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Regen; Sie hot mit mir asei viel getainet, As Gott weiss vun wemest-wegen. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Schnei; Sie hot mit mir asei viel getainet, As in Harzen is bai mir geworen tut wei. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Wind; Sie hot mit mir asei viel getainet, Asei wie a Mutter iber ihr einzige Kind. Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum Jam; Sie hot mit mir asei viel getainet, As ich soll sain ihr Mann.

ליבן האָבן מיר זיך ביידע געליבט, פיל כחות האָט דאָס אונדז געקאָסט, — און פון אַזאַ טייערע ליבע אַן ענדע האָט זיך אויסגעלאָזט. גייט אַרויס אַ נייע מאָדע — שוואַרצע זיידענע טיכער אויפן האַלדז; אַ פריילין טאָר מען ניט גלויבן, וואָרום זיי זיינען אַלע פאַלש! גייט אַרויס אַ נייע מאָדע — קליידער מיט שנורן געדרייט; אַ פריילין טאָר מען ניט גלויבן, סיידן אַ שעה פאַרן טויט. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, איז געווען אַ גרויסער רעגן; זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט, אַז גאָט ווייס פון וועמעסט וועגן. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, איז געווען אַ גרויסער שניי; זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט, אַז אין האַרצן איז ביי מיר געוואָרן טוט־וויי. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, איז געווען אַ גרויסער ווינט; זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט, אַזוי ווי אַ מוטער איבער איר איינציקע קינד. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען אַרום און אַרום ים; זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט, אַז איך זאָל זיין איר מאַן.

↤ 123

Die Lwone schaint in halbe Nacht Mit ihre bleiche Stern; As ich wel dersehn main Liebe, Wel ich sich bagissen mit Trärn,

די לבנה שיינט אין האַלבע נאַכט מיט אירע בלייכע שטערן; אַז איך וועל דער זען מיין ליבע, וועל איך זיך באַגיסן מיט טרערן,

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

№ 155.

As ich wollt gehat Ot dos, wos ich mein, (bis) Wollt ich doch glicklich gewen. ⎫ ⎬ ⎭ bis Mir tut doch main Harz ausgein, Wenn ich tu dich dersehn! Mir wollten beide Glicklich leben, (bis) Wenn ich wollt dir gehat. ⎫ ⎬ ⎭ bis Mir wollten wie Veigelech schweben, Mir wollten keinmol nit wern matt! Ach, greisser Gott, Du weist doch alls (bis) In main Harzen, wemen ich mein, ⎫ ⎬ ⎭ bis Un Du weisst doch dem, wos redt falsch, Varnehm main greiss Gewein! Schick schoin Dain Mal’ach, Far a Schadchon (bis) Zu ihr Taten in Stub arain, ⎫ ⎬ ⎭ bis Er soll sain allein der Badchon Sie sol schoin bai mir af eibig sain!

אַז איך וואָלט געהאַט אָט דאָס, וואָס איך מיין, (bis) וואָלט איך דאָך גליקלעך געווען. ⎧ ⎨ ⎩ bis מיר טוט דאָך מיין האַרץ אויסגיין, ווען איך טו דיך דערזען! מיר וואָלטן ביידע גליקלעך לעבן, (bis) ווען איך וואָלט דיר געהאַט. ⎧ ⎨ ⎩ bis מיר וואָלטן ווי פייגעלעך שוועבן, מיר וואָלטן קיינמאָל ניט ווערן מאַט! אַך, גרויסער גאָט, דו ווייזט דאָך אַלס (bis) אין מיין האַרצן, וועמען איך מיין, ⎧ ⎨ ⎩ bis און דו ווייסט דאָך דעם, וואָס רעדט פאַלש, פאַרנעם מיין גרויס געוויין! שיק שוין דיין מלאך, פאַר אַ שדכן (bis) צו איר טאַטן אין שטוב אַריין, ⎧ ⎨ ⎩ bis ער זאָל זיין אַליין דער בדחן זי זאָל שוין ביי מיר אויף אייביק זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )

№ 156.

Zores, Zores hob ich allein genummen. Wos ich hob dos nit geton bedarfen, (bis) A Stein auf main Harzen hob ich aruf geleigt, In tiefn Jam will ich sich ton arainwarfen! (bis)

צרות, צרות האָב איך אַליין גענומען. וואָס איך האָב דאָס ניט געטאָן באַדאַרפן; (bis) אַ שטיין אויף מיין האַרצן האָב איך אַרויף געלייגט, אין טיפן ים וויל איך זיך טאָן אַריינוואַרפן! (bis)

↤ 124

In Jam, in Jam will ich sich arain warfen Un dorten wel ich sich ton dertreinken; (bis) On alle maine Zores wel ich sich vergessen Un dir, main Leben wel ich doch gedeinken! (bis) Dorten, dorten steit doch ain Figure, Mit ein Por schwarzenke Eigen; (bis) Wenn ich wollt hoben Fligelech, — Zu dir, main Leben, wollt ich gefleigen! (bis) Mutter, Mutter, main getraie Mutter, Host mir zugesogt zu der Chupe bentschen; (bis) Un haint bin ich nebech in a fremde Land vartrieben Un darf doch onkummen zu fremde Mentschen! (bis)

אין ים, אין ים וויל איך זיך אַריין וואַרפן און דאָרטן וועל איך זיך טאָן דערטריינקען; (bis) אָן אַלע מיינע צרות וועל איך זיך פאַרגעסן און דיר, מיין לעבן וועל איך דאָך געדיינקען! (bis) דאָרטן, דאָרטן שטייט דאָך איין פיגורע, מיט איין פּאָר שוואַרצינקע אויגן; (bis) ווען איך וואָלט האָבן פליגעלעך, — צו דיר, מיין לעבן, וואָלט איך געפלויגן! (bis) מוטער, מוטער, מיין געטרייע מוטער, האָסט מיר צוגעזאָגט צו דער חופּה בענטשן; (bis) און היינט בין איך נעבעך אין אַ פרעמדע לאַנד פאַרטריבן און דאַרף דאָך אָנקומען צו פרעמדע מענטשן! (bis)

М. З. Левин (Гродно).

№ 157.

Zait ich hob ongeheiben a Liebe zu spielen, Is af maine Eigen nit gekummen kein Schlof. (bis) Oi, in dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt, Zi is dos vun Gott asa Strof? Mi hot mir ausgeredt a Welt mit Schiduchim, Un ich will sei kein einem nit kennen. (bis) In dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt Un dir mus ich schoin nehmen!

צייט איך האָב אָנגעהויבן אַ ליבע צו שפּילן, איז אויף מיינע אויגן ניט געקומען קיין שלאָף. (bis) אָי, אין דיר, מיין ליב־לעבן, האָב איך זיך פאַרליבט, צי איז דאָס פון גאָט אַזאַ שטראָף? מ׳האָט מיר אויסגערעדט אַ וועלט מיט שידוכים, און איך וויל זיי קיין איינעם ניט קענען. (bis) אין דיר, מיין ליב־לעבן, האָב איך זיך פאַרליבט און דיר מוז איך שוין נעמען!

↤ 125

Un as du sollst mir cholile nit nehmen Un as ich wel starben, wet men mir doch bagroben. (bis) To wie wel ich kennen in Keiwer ainliegen, As du west an Anderen hoben! As ongeworen hob ich dir noch nit, Du kennst noch a mol maine sain; (bis) Mit Oremkait soll mich Gott strofen, Nur mit dir in-einem zu sain!

און אַז דו זאָלסט מיר חלילה ניט נעמען און אַז איך וועל שטאַרבן, וועט מען מיר דאָך באַגראָבן, (bis) טאָ ווי וועל איך קענען אין קבר איינליגן, אַז דו וועסט אַן אַנדערן האָבן! אַז אָנגעוואָרן האָב איך דיר נאָך ניט, דו קענסט נאָך אַ מאָל מיינע זיין; (bis) מיט אָרעמקייט זאָל מיך גאָט שטראָפן, נור מיט דיר אין איינעם צו זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 158.

Ach, sai schoin gesund, main taierer Leben, Ich fohr doch schoin vun dir awek; (bis) On wen, on wen westu mir kummen sogen, Un wenn wet kummen zu a Breg? Die erste Städtele, der zweiter Derfele, Der erster Briewele is zu dir; (bis) Un ich bet dir, main taierer Leben, Vergessen sollstu nit on mir! Vergessen wel ich dir keinmol nit Un mit Trären wel ich dir dermohnen. (bis) . . . . . . . . . . .

אַך, זיי שוין געזונט, מיין טייערער לעבן, איך פאָר דאָך שוין פון דיר אַוועק; (bis) אָן ווען, אָן ווען וועסטו מיר קומען זאָגן, און ווען וועט קומען צו אַ ברעג? די ערשטע שטעטעלע, דער צווייטער דערפעלע, דער ערשטער בריוועלע איז צו דיר; (bis) און איך בעט דיר, מיין טייערער לעבן, פאַרגעסן זאָלסטו ניט אָן מיר! פאַרגעסן וועל איך דיר קיינמאָל ניט און מיט טרערן וועל איך דיר דערמאָנען. (bis) . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 159.

Ich schwer dir b’neemones, Ich sog dir dem Emes: Ich hob keinem nit lieb asei wie dir! Effen mir main Harz Un seh, — wie schwarz, Un hob schoin Rachmones auf mir!

איך שווער דיר בנאמנות, איך זאָג דיר דעם אמת: איך האָב קיינעם ניט ליב אַזוי ווי דיר! עפן מיר מיין האַרץ און זע, — ווי שוואַרץ, און האָב שוין רחמנות אויף מיר!

↤ 126

Bitter is mir, As ich dermohn sich on dir, Un du tust mir nit gleiben die Sach; Es is nit asei taier Bai an andern die Eigen, Wie bai mir is taier dain Sprach!

ביטער איז מיר, אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, און דו טוסט מיר ניט גלויבן די זאַך; עס איז ניט אַזוי טייער ביי אַן אַנדערן די אויגן, ווי ביי מיר איז טייער דיין שפּראַך!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).

№ 160.

Gei ich mir araus in Gass Varpuzterheit die Hor — ⎫ ⎬ ⎭ bis Mit ihre rose Backen, Mit ihre blonde Hor. Nit asei die blonde Hor, Wie die schwarze Eigen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Nit asei die schwarze Eigen, Wie die Dusche allein. Nit asei die schwarze Eigen, Wie ihr schein Gestalt; ⎫ ⎬ ⎭ bis Nit asei ihr schein Gestalt, Wie die Dusche allein. Gei ich mir zu zum Stub, — Finster is mir in Grub; ⎫ ⎬ ⎭ bis In Grub is mir finster zu liegen: Asa Dusche wel ich schoin nit kriegen! Gei ich mir zu zum Tisch, — In Harzen is mir a Riss: ⎫ ⎬ ⎭ bis Der Riss is nit lang geworen, Varschnitten maine junge Johren! Gei ich mir zu zum Teller, — Dermohn ich mir on alten Fehler: ⎫ ⎬ ⎭ bis Der Fehler is nit lang geworen, Varschnitten maine junge Johren! Gei ich mir zu zum Trinken, — Dermohn ich sich on ihre Winken: ⎫ ⎬ ⎭ bis Ihr Miene liegt mir in Sinnen, Ich kenn zu ihr nit kummen!

גיי איך מיר אַרויס אין גאַס פערפּוצטערהייט די האָר — ⎧ ⎨ ⎩ bis מיט אירע ראָזע באַקן, מיט אירע בלאָנדע האָר. ניט אַזוי די בלאָנדע האָר, ווי די שוואַרצע אויגן; ⎧ ⎨ ⎩ bis ניט אַזוי די שוואַרצע אויגן, ווי די דושע אַליין. ניט אַזוי די שוואַרצע אויגן, ווי איר שיין געשטאַלט; ⎧ ⎨ ⎩ bis ניט אַזוי איר שיין געשטאַלט, ווי די דושע אַליין. גיי איך מיר צו צום שטוב, — פינצטער איז מיר אין גרוב; ⎧ ⎨ ⎩ bis אין גרוב איז מיר פינצטער צו ליגן: אַזאַ דושע וועל איך שוין ניט קריגן! גיי איך מיר צו צום טיש, — אין האַרצן איז מיר אַ ריס: ⎧ ⎨ ⎩ bis דער ריס איז ניט לאַנג געוואָרן, פאַרשניטן מיינע יונגע יאָרן! גיי איך מיר צו צום טעלער, — דערמאָן איך מיר אָן אַלטן פעלער: ⎧ ⎨ ⎩ bis דער פעלער איז ניט לאַנג געוואָרן, פאַרשניטן מיינע יונגע יאָרן! גיי איך מיר צו צום טרינקען, — דערמאָן איך זיך אָן אירע ווינקען: ⎧ ⎨ ⎩ bis איר מינע ליגט מיר אין זינען, איך קען צו איר ניט קומען!

↤ 127

’ch hob die Dusche geneit a Kleid, — Die Kleid is gewen vun Said; ⎫ ⎬ ⎭ bis Bekummen hot sie dem Teit Vun Kowner Chewre-lait! ’ch hob die Dusche gescheinkt a Ring, — Der Ring is gewen vun Gold; ⎫ ⎬ ⎭ bis Die Zores, wos sie hot gelitten, Dos hot sie allein gewollt!

כ׳האָב די דושע גענייט אַ קלייד, — די קלייד איז געווען פון זייד; ⎧ ⎨ ⎩ bis באַקומען האָט זי דעם טויט פון קאָוונער חברה־לייט! כ׳האָב די דושע געשיינקט אַ רינג, — דער רינג איז געווען פון גאָלד; ⎧ ⎨ ⎩ bis די צרות, וואָס זי האָט געליטן, דאָס האָט זי אַליין געוואָלט!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).

№ 161.

Ich sitz un brech die Händ, Ich brech die Händ, oi wei! A ganzen Tog wie Nacht Sitz ich bai der Arbait un wein. Wos teig mir main Leben, Wos kenn mir helfen maine Trären, — Zi denn kenn ich meinen, As mir wet besser weren? Denn main Hoffenung hob ich nit ongeworen, Du kennst noch amol sain maine, — Maine Eltern hob ich opgeschworen. As kein ander Liebe kenn nit sain! — Main Hoffenung hob ich schoin lang ongeworen, Ich kenn schoin nit sain daine: Daine Eltern hobn opgeschworen, As a Schnur soll ich seiere nit sain! Haint woss teig mir main Leben, Woss kenn mir helfen maine Trären, Zi denn kenn ich meinen, As mir wet besser weren?

איך זיץ און ברעך די הענט, איך ברעך די הענט, אָי וויי! אַ גאַנצן טאָג ווי נאַכט זיץ איך ביי דער אַרבעט און וויין. וואָס טויג מיר מיין לעבן, וואָס קען מיר העלפן מיינע טרערן, — צי דען קען איך מיינען, אַז מיר וועט בעסער ווערן? דען מיין האָפענונג האָב איך ניט אָנגעוואָרן, דו קענסט נאָך אַ מאָל זיין מיינע, — מיינע עלטערן האָב איך אָפּ געשוואָרן. אַז קיין אַנדער ליבע קען ניט זיין! — מיין האָפענונג האָב איך שוין לאַנג אָנגעוואָרן, איך קען שוין ניט זיין דיינע: דיינע עלטערן האָבן אָפּ געשוואָרן, אַז אַ שנור זאָל איך זייערע ניט זיין! היינט וואָס טויג מיר מיין לעבן, וואָס קען מיר העלפן מיינע טרערן, צי דען קען איך מיינען, אַז מיר וועט בעסער ווערן?

М. З. Левин (Двинск, Витебск. губ.).

№ 162.

Mit ein Wund in mainem Herzen Hostu mich vun sich verjogt. Laiden laid ich greisse Schmerzen, Wail ich bin geschlogen un geplogt.

מיט איין וואונד אין מיינעם האַרצן האָסטו מיך פון זיך פאַריאָגט. ליידן לייד איך גרויסע שמערצן, ווייל איך בין געשלאָגן און געפּלאָגט.

↤ 128

Ich hob gedeinkt, as auf immer Verlosen wel ich sain vun dir, Sollstu eibig mit Kymmer Ton un trachten wegen mir!

איך האָב געדיינקט, אַז אויף אימער פאַרלאָזן וועל איך זיין פון דיר, זאָלסטו אייביק מיט קימער טאָן און טראַכטן וועגן מיר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 163.

Ich fohr schoin awek In ssame Odess, Duschinke, Ljubinke, on mir nit vargess! Genug schoin zu weinen, Genug schoin zu klogen, Los schoin nehmen an End! — Wie asei sol ich nit weinen, Wie asei sol ich nit klogen, As du werst vun mir asei fremd? — Genug schoin zu weinen, Genug schoin zu klogen, Sol schoin nehmen a Schi’r! — Wie asei soll ich nit weinen, Wie asei soll ich nit klogen, As du werst asei wait vun mir?

איך פאָר שוין אַוועק אין סאַמע אָדעס, דושינקע, ליובינקע, אָן מיר ניט פאַרגעס! גענוג שוין צו וויינען, גענוג שוין צו קלאָגן, לאָז שוין נעמען אַן ענד! — ווי אַזוי זאָל איך ניט וויינען, ווי אַזוי זאָל איך ניט קלאָגן, אַז דו ווערסט פון מיר אַזוי פרעמד? — גענוג שוין צו וויינען, גענוג שוין צו קלאָגן, זאָל שוין נעמען אַ שיעור! — ווי אַזוי זאָל איך ניט וויינען, ווי אַזוי זאָל איך ניט קלאָגן, אַז דו ווערסט אַזוי ווייט פון מיר?

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 164.

Dem Nos dainem hostu aropgelost, Haint wos welen damols Lait reiden? Es is gekummen a Zait auf uns, As mir sollen sich beide zuscheiden! Zuscheiden welen mir sich beide, Asei wie der Guf mit der Nschome; Och, wie Sson’im welen vun derwaiten stein, Sei welen derleben sehn, Nkome! 1)

דעם נאָז דיינעם האָסטו אַראָפּ געלאָזט, היינט וואָס וועלן דאַמאָלס לייט ריידן? עס איז געקומען אַ צייט אויף אונדז, אַז מיר זאָלן זיך ביידע צושיידן! צו שיידן וועלן מיר זיך ביידע, אַזוי ווי דער גוף מיט דער נשמה; אָך, ווי שונאים וועלן פונדערווייטן שטיין, זיי וועלן דערלעבן זען נקמה! 1)

А. Рейзин (Минск. губ.).

Вариант:

Ot steien unsere Sson’im Un sehn auf uns Nkome.

1) אָט שטייען אונדזערע שונאים און זעען אויף אונדז נקמה.

↤ 129

№ 165 ^*).

Scheine Meidele, faine Meidele, — Kumm spielen in Ballen! Seh, Tatele, seh, Mamele, — Der Jingele will mir naren! — Nehm a Stekele, gib iber’n Kepele, Wet er sich awekscharren! Scharrt er sach, scharrt er sach Bis die Maskeraden, Bagegent er, bagegent er Drai scheine Maden. Eine ruft men Chane, Die andere Marjane; Die dritte wel ich nit aussogen: Dos is main Kuchane!

שיינע מיידעלע, פיינע מיידעלע, — קום שפּילן אין באַלן! זע, טאַטעלע, זע, מאַמעלע, — דער אינגעלע וויל מיר נאַרן! — נעם אַ שטעקעלע, גיב איבערן קעפּעלע, וועט ער זיך אַוועק שאַרן! שאַרט ער זאַך, שאַרט ער זאַך ביז די מאַסקעראַדן, באַגעגענט ער, באַגעגענט ער דריי שיינע מאַדן. איינע רופט מען חנה, די אַנדערע מאַריאַנע; די דריטע וועל איך ניט אויס זאָגן: דאָס איז מיין קוכאַנע!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 166.

Es sitzen Meidelech drai, Leift araus die schenste, die klenste Un chapt a bochur’l arain, Un setzt ihm awek bai’n Tisch, Un git ihm die beste Wain Un die beste Fisch. Gekummen die Mame vun Gass Frägt sie: Wos is dos? — A Schnaider gekummen aropnehmen a Moss! — Ihr narrt mir die Telerlech aus! Sie hot ihm gelechert dem Kop; Un durch’n Tir araus!

עס זיצן מיידעלעך דריי, לויפט אַרויס די שענסטע, די קלענסטע און כאַפּט אַ בחורל אַריין, און זעצט אים אַוועק ביין טיש, און גיט אים די בעסטע וויין און די בעסטע פיש. געקומען די מאַמע פון גאַס פרעגט זי: וואָס איז דאָס? — אַ שניידער געקומען אַראָפּ נעמען אַ מאָס! — איר נאַרט מיר די טעלערלעך אויס! זי האָט אים געלעכערט דעם קאָפּ, און דורכן טיר אַרויס!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 167.

Steien, steien, Stei ich in Tir; Kucken kuck ich Mit die Eigelech auf dir. Duschenju, Ljubenju, Wos is do mit dir? Zait vun Schabes on Binst nit gewen bai mir!

שטייען, שטייען, שטיי איך אין טיר; קוקן, קוק איך מיט די אייגעלעך אויף דיר. דושעניו, ליובעניו, וואָס איז דאָ מיט דיר? צייט פון שבת אָן בינסט ניט געווען ביי מיר!

*) Ср. № 172

↤ 130

Mit Keiles un Geschreien Kenn ich bai dir nit peieln, Duschenju, Ljubenju, Laiten zu die Eiern; Laiten zu die Eiern Is doch gor a Cholem, — Duschenju, Ljubenju, Lomir schliessen Scholem! Scholem zu schliessen Is doch gor kein Sach; Duschenju, Ljubenju, Hob a gute Nacht! Nit asei die gute Nacht, Wie der guter Johr; Nit asei die scheine Meidele, Wie die blonde Hor! Ich kenn dir schweren; As ich hob dir lieb, — Lomir fohren Zu dein guten Jid. Nit asei zum guten Jiden, Wie zum guten Reben; Nit asei die scheine Meidele, Wie der sisser Leben!

מיט קולות און געשרייען קען איך ביי דיר ניט פּועלן, דושעניו, ליובעניו, לייטן צו די אויערן; לייטן צו די אויערן איז דאָך גאָר אַ חלום, — דושעניו, ליובעניו, לאָמיר שליסן שלום! שלום צו שליסן איז דאָך גאָר קיין זאַך; דושעניו, ליובעניו, האָב אַ גוטע נאַכט! ניט אַזוי די גוטע נאַכט, ווי דער גוטער יאָר; ניט אַזוי די שיינע מיידל, ווי די בלאָנדע האָר! איך קען דיר שווערן; אַז איך האָב דיר ליב, — לאָמיר פאָרן צו דיין גוטן איד. ניט אַזוי צום גוטן אידן, ווי צום גוטן רבן; ניט אַזוי די שיינע מיידל, ווי דער זיסער לעבן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 168.

Ich fohr doch schoin vun aich op, Un ein Gott weiss zulieb wemen; Beten bet ich dir, main siss-Leben, As du sollst sich nit klemmen! — Wie asei soll ich sich nit klemmen, As du fohrst schoin vun mir op? Ein Gott weiss, zi mir welen sich nehmen, — Derwaile blaib ich ohn a Kop!

איך פאָר דאָך שוין פון אייך אָפּ, און איין גאָט ווייס צו ליב וועמען; בעטן בעט איך דיר, מיין זיס־לעבן, אַז דו זאָלסט זיך ניט קלעמען! — ווי אַזוי זאָל איך זיך ניט קלעמען, אַז דו פאָרסט שוין פון מיר אָפּ? איין גאָט ווייס, צי מיר וועלן זיך נעמען, — דערוויילע בלייב איך אָן אַ קאָפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

↤ 131

№ 169.

Ich hob geschworen, Wie ich bin a Jid, As ich wel dain Choss’n nit sain: Wos du host gemacht Auf mir a Lied, Gewiss is dos nit schein. Tu wer is dir schuldig, As nit du allein! Du host asei schlecht gefihrt: Es is schoin gewen viel zu spät, Hostu mit Fremde spaziert . . . . . . . . . . .

איך האָב געשוואָרן, ווי איך בין אַ איד, אַז איך וועל דיין חתן ניט זיין: וואָס דו האָסט געמאַכט אויף מיר אַ ליד, געוויס איז דאָס ניט שיין. טו ווער איז דיר שולדיק, אַז ניט דו אַליין! דו האָסט אַזוי שלעכט געפירט: עס איז שוין געווען פיל צו שפּעט, האָסטו מיט פרעמדע שפּאַצירט . . . . . . . . . . .

г-жа Р. Н. Маймон (Ковенск. губ.).

№ 170.

Kummt der lieber Summer, Spielen mir in Samd; Kummt der lieber Winter, Fohren mir zu Land. Schwarze Karschen raissen mir, Reite losen mir stein, — Scheine Bochurim nehmen mir, Miesse losen mir gein. Holz is in Wald, 1) Wasser is in Haus, — Alle faule 2) Bochurim Vun Stodt araus!

קומט דער ליבער זומער, שפּילן מיר אין זאַמד; קומט דער ליבער ווינטער, פאָרן מיר צו לאַנד. שוואַרצע קאַרשן רייסן מיר, רויטע לאָזן מיר שטיין, — שיינע בחורים נעמען מיר, מיאוסע לאָזן מיר גיין. האָלץ איז אין וואַלד, 1) וואַסער איז אין הויז, — אַלע פוילע 2) בחורים פון שטאָט אַרויס!

М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 171.

Вариант:

Wie es kummt der lieber Summer, Spielen mir in Samd; Wu es unser Weinung, Dort is unser Land.

ווי עס קומט דער ליבער זומער, שפּילן מיר אין זאַמד; וואו עס אונדזער וואוינונג, דאָרט איז אונדזער לאַנד.

Holz in die Tіren Miesse

1) האָלץ אין די טירן 2) מיאוסע

↤ 132

Schwarze Karschen raissen mir, Reite losen mir stein, — Schoine Bochurim nehmen mir, Miesse losen mir gein. Schwarzer Zigainer, Du bist nit mainer; As Gott wet dir bascheren Westu mainer weren!

שוואַרצע קאַרשן רייסן מיר, רויטע לאָזן מיר שטיין, — שיינע בחורים נעמען מיר, מיאוסע לאָזן מיר גיין. שוואַרצער ציגיינער, דו ביסט ניט מיינער; אַז גאָט וועט דיר באַשערן וועסטו מיינער ווערן!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 172. ^*)

Is der Winter, Winter Schoin ongekummen, Meidelech mit Bochurim Hoben sich zunummen. Kummt der lieber Summer, Geien mir in Baren. — Seh, Tate, seh, Mame, Der Jingele will mir narren! — Nehm a Steck’l Klap take in Kep’l, Wet er dir nit narren! (bis)

איז דער ווינטער, ווינטער שוין אָנגעקומען, מיידעלעך מיט בחורים האָבן זיך צענומען. קומט דער ליבער זומער, גיין מיר אין באַרן. — זע, טאַטע, זע, מאַמע, דער אינגעלע וויל מיר נאַרן! — נעם אַ שטעקל קלאַפּ טאַקע אין קעפּל, וועט ער דיר ניט נאַרן! (bis)

А. Рейзин Минск губ.)

№ 173.

Maine Schabossim un maine Jom-teiwim Tuen in Umet gein; 1) As ich dermohn sich on main siss-Leben, 2) Sitz ich un trauer un wein. Wollt ich gewen a Veigele, Wollt ich zu dir gefleigen, — As du sollst wissen main trauer Harz Mit maine varweinte Eigen.

מיינע שבתים און מיינע יום־טובים טון אין אומעט גיין; 1) אַז איך דערמאָן זיך אָן מיין זיס לעבן, 2) זיץ איך און טרויער און וויין. וואָלט איך געווען אַ פייגעלע, וואָלט איך צו דיר געפלויגן, — אַז דו זאָלסט וויסן מיין טרויער האַרץ מיט מיינע פאַרוויינטע אויגן.

*) Ср. № 165.

Варианты:

Tuen mir nit aingein Noch dir, main siss-Leben, Noch dir, main Harz

1) טון מיר ניט איינגיין 2) נאָך דיר, מיין זיס־לעבן, נאָך דיר, מיין האַרץ

↤ 133

Wollt ich gewen a Fischele, Wollt ich zu dir geschwummen; As du wollst wissen main varbittert Harz, Wollstu zu mir gekummen. 1) Oi, wollt ich gehat Ferd un Wogen, Wollt ich zu dir gefohren, — As du wollst wissen main varbittert Harz Mit maine obgeschnittene Johren! Wollt ich gehat Tint un Feder, Wollt ich zu dir Briewelech geschrieben; As du wollst geleient maine varbitterte Brief, Wollstu in chalosches geblieben. Ich ess nit un trink nit un schlof kein Nächt Un beinken beink ich noch dir; As du wollst wissen main vartrauert Harz, Wollstu gekummen zu mir!

וואָלט איך געווען אַ פישעלע, וואָלט איך צו דיר געשוואומען; אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרביטערט האַרץ, וואָלטסטו צו מיר געקומען. 1) אָי, וואָלט איך געהאַט פערד און וואָגן, וואָלט איך צו דיר געפאָרן, — אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרביטערט האַרץ מיט מיינע אָפּגעשניטענע יאָרן! וואָלט איך געהאַט טינט און פעדער, וואָלט איך צו דיר בריוועלעך געשריבן; אַז דו וואָלסט געלייענט מיינע פאַרביטערטע בריוו, וואָלטסטו אין חלשות געבליבן. איך עס ניט און טרינק ניט און שלאָף קיין נעכט און ביינקען ביינק איך נאָך דיר; אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרטרויערט האַרץ, וואָלטסטו געקומען צו מיר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ ).

С. И. Савельсон (Минск. губ ).

№ 174.

Schwarz binstu, schwarz, Ober mit Chein; Far wemen du binst miess, Far mir binstu schein! As du liebst mir nit Un du schätzst mir nit Un du tust mir Keine Vargenigen nit.

שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ, אָבער מיט חן; פאַר וועמען דו בינסט מיאוס, פאַר מיר בינסטו שיין! אַז דו ליבסט מיר ניט און דו שעצסט מיר ניט און דו טוסט מיר קיינע פאַרגעניגן ניט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )

Wolt ich gewen a Fisch in Wasser, — Wolt ich zu dir geschwummen Haint seh-ze main Harz, Wie sie is schwarz, Ich sitz un trauer un wein.

1) וואָלט איך געווען אַ פיש אין וואַסער, — וואָלט איך צו דיר געשוואומען היינט זע־זשע מיין האַרץ, ווי זי איז שוואַרץ, — איך זיץ און טרויער און וויין.

↤ 134

№ 175.

Die faierdike Liebe, Sie tut in uns brennen; Lieb hob ich dich, Duschinke, — Mir kennen sich nit nehmen! Schuldig is dain Mytter, Schuldig is dain Mytter; Helf-że mir, Gott in Himmel, Wie mir is bitter! Bitter is mir, Finster is main Welt; Ich wel dich nehmen, wie du steist un geist, Ohn a Kop’ke Geld. Nito wos zu reiden, Nito sich wos zu schämen; Ich well sich altern a Bochur’l, Kein andere wel ich nit nehmen! Vun saine Eigen, Tuen Trhären giessen: „Ich wel dich mkadeisch sain in a Winkele, Un keiner wet nit wissen!“ Vun saine Eigen Tuen Trhären rinnen: „Ich bin ausgefohren die ganze Welt, Kein andere nit gefynen!“ — Wie kenn ich dos ton Ohn main Eltern’s Willen? As mir weln beide zu der Chupe gein Un kein Klesmer weln nit spielen! Ich wel sei bagroben, Ich wel sei bagroben!... — Un lomir opfohren in a kleine Städtele Un mir welen beide Chupe-hoben! — Sai-że nit kein guter, Kein Eizes mir nit gib Un tu mir die Teiwe, Un gei araus vun Styb!

די פייערדיקע ליבע, זי טוט אין אונדז ברענען; ליב האָב איך דיך, דושינקע, — מיר קענען זיך ניט נעמען! שולדיק איז דיין מוטער, שולדיק איז דיין מוטער; העלף־זשע מיר, גאָט אין הימל, ווי מיר איז ביטער! ביטער איז מיר, פינצטער איז מיין וועלט; איך וועל דיך נעמען, ווי דו שטייסט און גייסט, אָן אַ קאָפּיקע געלט. ניטאָ וואָס צו ריידן, ניטאָ זיך וואָס צו שעמען; איך וועל זיך אַלטערן אַ בחורל, קיין אַנדערע וועל איך ניט נעמען! פון זיינע אויגן, טון טרערן גיסן: „איך וועל דיך מקדש זיין אין אַ ווינקעלע, און קיינער וועט ניט וויסן!“ פון זיינע אויגן טון טרערן רינען: „איך בין אויסגעפאָרן די גאַנצע וועלט, קיין אַנדערע ניט געפונען!“ — ווי קענען איך דאָס טאָן אָן מיין עלטער׳נס ווילן? אַז מיר וועלן ביידע צו דער חופּה גיין און קיין כלי־זמר וועלן ניט שפּילן! איך וועל זיי באַגראָבן, איך וועל זיי באַגראָבן!... — און לאָמיר אָפּפאָרן אין אַ קליינע שטעטעלע און מיר וועלן ביידע חופּה־האָבן! — זיי־זשע ניט קיין גוטער, קיין עצות מיר ניט גיב און טו מיר די טובה, און גיי אַרויס פון שטוב!

↤ 135

In a fremde Stodt, Zwischen fremde Mentschen,— Un as mir welen beide unter der Chupe stein, Wer wet uns bentschen? — Mir darfen nit keinem, Mir sainen allein Mentschen; As mir welen beide unter der Chupe stein, Gott wet uns bentschen! — Gei araus vun main Stub Un du sollst sich nit varsamen, Un ich wel sich do stelln stolz Un iberreiden main Mamen: Mamunju, Ljubunju, Ich wel dir epes sogen, Un die Zores vun main Geliebten Kenn ich nit vertrogen! — Wu is er, der Scharlatan, Main Tochter wet far ihm nit blaiben! Un as er wet kummen dem zweiten mol, Vun Stub wel ich ihm araus traiben! Mamunju, Ljubunju, Ich wel dir epes sogen, Un die Zores vun main Geliebten Kenn ich nit vertrogen! Zwelf a Seiger bai der Nacht, Wenn Tir un Loden zugemacht, In mitten derinnen hert men a klap, — A Dank zu Gott, wos ich hob auf ihm derharrt! — Gut’n Owend maine Liebe! Wos is varweint daine Eigen? Chotsch daine Eltern hoben mich faint, Zu dir bin ich gefleigen!

אין אַ פרעמדע שטאָט, צווישן פרעמדע מענטשן,— און אַז מיר וועלן ביידע אונטער דער חופּה שטיין, ווער וועט אונדז בענטשן? — מיר דאַרפן ניט קיינעם, מיר זיינען אַליין מענטשן; אַז מיר וועלן ביידע אונטער דער חופּה שטיין, גאָט וועט אונדז בענטשן!“ — גיי אַרויס פון מיין שטוב און דו זאָלסט זיך ניט פאַרזאַמען, און איך וועל זיך דאָ שטעלן שטאָלץ און איבער ריידן מיין מאַמען: מאַמוניו, ליובוניו, איך וועל דיר עפּעס זאָגן, און די צרות פון מיין געליבטן קענען איך ניט פאַרטראָגן! — וואו איז ער, דער שאַרלאַטאַן, מיין טאָכטער וועט פאַר אים ניט בלייבן! און אַז ער וועט קומען דעם צווייטן מאָל, פון שטוב וועל איך אים אַרויסטרייבן! מאַמוניו, ליובוניו, איך וועל דיר עפּעס זאָגן, און די צרות פון מיין געליבטן קענען איך ניט פאַרטראָגן! צוועלף אַ זייגער ביי דער נאַכט, ווען טיר און לאָדן צוגעמאַכט, אין מיטן דערינען הערט מען אַ קלאַפּ, — אַ דאַנק צו גאָט, וואָס איך האָב אויף אים דערהאַרט! — גוטן אָוונט, מיינע ליבע! וואָס איז פאַרוויינט דיינע אויגן? כאָטש דיינע עלטערן האָבן מיך פיינט, צו דיר בין איך געפלויגן!

↤ 136

Ich bin zu dir gefleigen, Wie a Fail vun a Beigen, — Nit mehr wie der Teit allein Wet uns zuscheiden! Wos hot dain Mame gesogt? Main Mame hot gesogt: „Wos tut er do? main Tochter wet far ihm nit blaiben! Un as er wet kummen dem zweiten mol, Vun Stub wel ich ihm araustraiben!“ Hot er aingebeigen sain Kop Un geton alles ausheren, Un vun saine zwei schwarze Eigen Giessen Taichen Trären. — Klaib zuneif daine Sachen Un leig arain in Korb’n Un ganwe sich araus vun a Fenster’l Un mir welen beide Chupe hobn!

איך בין צו דיר געפלויגן, ווי אַ פייל פון אַ בויגן, — ניט מער ווי דער טויט אַליין וועט אונדז צושיידן! וואָס האָט דיין מאַמע געזאָגט? מיין מאַמע האָט געזאָגט: „וואָס טוט ער דאָ? מיין טאָכטער וועט פאַר אים ניט בלייבן! און אַז ער וועט קומען דעם צווייטן מאָל, פון שטוב וועל איך אים אַרויס טרייבן!“ האָט ער איינגעבויגן זיין קאָפּ און געטאָן אַלעס אויסהערן, און פון זיינע צוויי שוואַרצע אויגן גיסן טייכן טרערן. — קלייב צונויף דיינע זאַכן און לייג אַריין אין קאָרבן, און גנב׳ע זיך אַרויס פון אַ פענצטערל און מיר וועלן ביידע חופּה האָבן!

О. Гехт (Жлобинин, Могилевск. губ.)

№ 176.

Вариант:

Oi, du Gott! Genug schoin zu strofen, Soll schoin kumen noch halbe Nacht, Maine Eltern sollen schoin schlofen! Alle Tiren sainen vermacht, Alle Lodens sainen verspart; Ich bin gesessen allein in Zimmer’l, ’ch hob ihm kam derwart. — Ich bin doch gefleigen, Wie a Fail vun Beigen, Nor mit dir, nor mit dir Zwei Werter auszureiden! Wos teig unser Leben, As der Faier tut brennen, — Wos teig unser Liebschaft, As mir kennen sich nit nehmen?

אָי, דו גאָט! גענוג שוין צו שטראָפן, זאָל שוין קומען נאָך האַלבע נאַכט, מיינע עלטערן זאָלן שוין שלאָפן! אַלע טירן זיינען פאַרמאַכט, אַלע לאָדנס זיינען פאַרשפּאַרט; איך בין געזעסן אַליין אין צימערל, כ׳האָב אים קוים דערוואַרט. — איך בין דאָך געפלויגן, ווי אַ פייל פון בויגן, נאָר מיט דיר, נאָר מיט דיר צוויי ווערטער אויס צו ריידן! וואָס טויג אונדזער לעבן, אַז דער פייער טוט ברענען, — וואָס טויג אונדזער ליבשאַפט, אַז מיר קענען זיך ניט נעמען?

↤ 137

— Gei araus in draussen, Tu a Waile stein, — Ich wel sich stellen stolz, — ’ch wel main Mamen iberreiden: Mame, die Gefälligkeit Sollstu mir ton, — Ich kenn vun main geliebten Nit ibertrogen! Main Mame tut sogen, Main Mame tut reiden — ’s is kein ander Sswore nit, Mir musen sich beide scheiden! — Sog mir, main Kind, Zu wemen tustu gein? Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain, Main Eidem westu nit sain! 1) — Nit zu aich tu ich gein, Nit zu aich tu ich reiden — Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain, Wet aier Tochter maine blaiben! 2) Nehm daine Sachen, Warf arain in die Korn, Ganwe sich durch durch’n Fenster’l, Mir welen beide awekfohren! — In a fremde Stodt, Zwischen fremde Mentschen, — Wer wet uns zu der Chupe fihren Un wer wet uns bentschen?

— גיי אַרויס אין דרויסן, טו אַ וויילע שטיין, — איך וועל זיך שטעלן שטאָלץ, — כ׳וועל מיין מאַמען איבערריידן: מאַמע, די געפעליקייט זאָלסטו מיר טאָן, — איך קען פון מיין געליבטן ניט אַריבערטראָגן! מיין מאַמע טוט זאָגן, מיין מאַמע טוט ריידן — ס׳איז קיין אַנדער סברה ניט, מיר מוזן זיך ביידע שיידן! — זאָג מיר, מיין קינד, צו וועמען טוסטו גיין? ווען איך ווייס אַפילו — מיין טויט וועט זיין, מיין איידעם וועסטו ניט זיין! 1) — ניט צו אייך טו איך גיין, ניט צו אייך טו איך ריידן — ווען איך ווייס אַפילו — מיין טויט וועט זיין, וועט אייער טאָכטער מיינע בלייבן! 2) נעם דיינע זאַכן, וואַרף אַריין אין די קאָרן, גנב׳ע זיך דורך דורכן פענצטערל, מיר וועלן ביידע אַוועק פאָרן! — אין אַ פרעמדע שטאָט, צווישן פרעמדע מענטשן, — ווער וועט אונדז צו דער חופּה פירן און ווער וועט אונדז בענטשן?

Ich sitz mir ba main Arbet, Ich sitz un tu neien: „Araus, Laidak, — Ich hack dir aus die Zein!“ — Nit zu aich bin ich gekummen, Nit mit aich tu ich reiden — Ihr megt afile dem Teit bakummen, Wel ich sich mit main Duschinke nit scheiden!

1) איך זיץ מיר ביי מיין אַרבעט, איך זיץ און טו נייען: — „אַרויס, ליידאַק, — איך האַק דיר אויס די ציין!“ 2) — ניט צו אייך בין איך געקומען, ניט מיט אייך טו איך ריידן — איר מעגט אַפילו דעם טויט באַקומען, וועל איך זיך מיט מיין דושינקע ניט שיידן!

↤ 138

— Kumm arain in a Winkele, Ich wel dir mkadeisch sain Zwischen vier Mentschen, Mehr wet keiner nit sain! — Wie kenn ich dos ton Mit main eigenem Willen, — As auf main Chassene Sollen kein Klesmorim nit spielen?

— קום אַריין אין אַ ווינקעלע, איך וועל דיר מקדש זיין צווישן פיר מענטשן, מער וועט קיינער ניט זיין! — ווי קען איך דאָס טאָן מיט מיין אייגענעם ווילן, — אַז אויף מיין חתונה זאָלן קיין כלי־זמרים ניט שפּילן?

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 177. ^*)

Vun wannen nehmt sich a Liebe? Vun sitzen un vun reiden un vun lachen; Unser Liebe hot sich beschlossen Vun eins bis zwei in der Nacht. Bischas unser Liebe hot sich beschlossen, Hot doch keiner nit gewusst; Un haint klingt doch in alle Gassen, As unser Liebe is schoin aus! — Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn, Fihr schoin mich op aheim! Wos far a Teruz wel ich sogen Bai main Mamen in der-heim? — Dem ersten Teruz sollstu sogen, As du host gearbet spät, Dem ander Teruz sollstu sogen, As du host varblonset in dem Weg. Dem dritten Teruz sollstu sogen: Du host geboden, geschwummen; Dem verten Teruz sollstu sogen, As du host dain Lieben bakummen.

פון וואַנען נעמט זיך אַ ליבע? פון זיצן און פון ריידן און פון לאַכן; אונדזער ליבע האָט זיך באַשלאָסן פון איינס ביז צוויי אין דער נאַכט. בשעת אונדזער ליבע האָט זיך באַשלאָסן, האָט דאָך קיינער ניט געוואוסט; און היינט קלינגט דאָך אין אַלע גאַסן, אַז אונדזער ליבע איז שוין אויס! — גענוג שוין דיר צו ריידן און צו שמועסן, פיר שוין מיך אָפּ אַ היים! וואָס פאַר אַ תירוץ וועל איך זאָגן ביי מיין מאַמען אין דער היים? — דעם ערשטן תירוץ זאָלסטו זאָגן, אַז דו האָסט געאַרבעט שפּעט, דעם אַנדער תירוץ זאָלסטו זאָגן, אַז דו האָסט פאַרבלאָנזעט אין דעם וועג. דעם דריטן תירוץ זאָלסטו זאָגן: דו האָסט געבאָדן, געשוואומען; דעם פערטן תירוץ זאָלסטו זאָגן, אַז דו האָסט דיין ליבן באַקומען.

*) См. вариант этой песни, напечатанный г. И. Лернером (ст. „די אידישע מוזע“ в „הויזפֿריינד“, т. II ст. 188).

↤ 139

Dem finften Teruz sollstu sogen: Du host aufgeneit a Kleid’l mit a Haib’l; Dem sechsten Teruz sollstu sogen, As du bist geworen a Waib’l. — Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn, Fihr mich op aheim! Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen, Die Tir is varspart in der-heim! — Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen, Wel ich mit’n Gleckele onklingen; A Lied wel ich vun sich araus breingen — Die ganze Welt wet sie singen!

דעם פינפטן תירוץ זאָלסטו זאָגן: דו האָסט אויפגענייט אַ קליידל מיט אַ הייבל; דעם זעקסטן תירוץ זאָלסטו זאָגן, אַז דו ביסט געוואָרן אַ ווייבל. — גענוג שוין דיר צו ריידן און צו שמועסן, פיר מיך אָפּ אַהיים! דער זייגער האָט שוין צוועלף אָפּגעשלאָגן, די טיר איז פאַרשפּאַרט אין דער היים! — דער זייגער האָט שוין צוועלף אָפּגעשלאָגן, וועל איך מיטן גלעקעלע אָנקלינגען; אַ ליד וועל איך פון זיך אַרויס בריינגען — די גאַנצע וועלט וועט זי זינגען!

Ш. Финкельштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).

№ 178.

Oi, elend bin ich gebliben, Oi, elend asei wie a Stein! Beten bet ich dich, main taier Leben, — Kummen sollstu zu mir zugein! — Kummen wel ich zu dir kummen, Nor treisten kenn ich dich nischt; Lieben lieb ich dich grund vun Harzen, Nor nehmen, Duschinke, konnen mir sich nischt! Main Mutter flegt mir ständig sogen, ’ch soll nischt gein spät ba Nacht in Gass; Jetzt is mir finster un derzu noch bitter, — Far an ander Meidel hot men ihm schoin varknast

אָי, עלנט בין איך געבליבן, אָי, עלנט אַזוי ווי אַ שטיין! בעטן בעט איך דיך, מיין טייער לעבן, — קומען זאָלסטו צו מיר צוגיין! — קומען וועל איך צו דיר קומען, נאָר טרייסטן קענען איך דיך נישט; ליבן ליב איך דיך גרונט פון האַרצן, נאָר נעמען, דושינקע, קאָנען מיר זיך נישט! מיין מוטער פלעגט מיר שטענדיק זאָגן, כ׳זאָל נישט גיין שפּעט ביינאַכט אין גאַס; יעצט איז מיר פינצטער, און דער צו נאָך ביטער, — פאַר אַן אַנדער מיידל האָט מען אים שוין פאַר׳קנס׳ט!

↤ 140

Dos Knas-mohl is doch schoin gewen, Un die Chassene darf schoin sain azund. Jetzt is mir finster, derzu noch bitter, Un in main Harzen blaibt an ewig Wund! Du fohrst doch schoin jetzt awek vun mir, — Gott soll dich breingen auf a Lad! Dich hob ich lieb, weiss doch Gott dem Emes, Nor main Mutter hot doch nischt derlost. — Ich kon gor dain Mutter dos nischt winschen, As ihre Kinder sollen blaiben asei wie ich, — Auch ohn a Taten un ohn a Mamen Sollen sich umblonken asei wie ich!

דאָס קנס־מאָל איז דאָך שוין געווען, און די חתונה דאַרף שוין זיין אַצונד. יעצט איז מיר פינצטער, דער צו נאָך ביטער, און אין מיין האַרצן בלייבט אַן עוויג וואונד! דו פאָרסט דאָך שוין יעצט אַוועק פון מיר, — גאָט זאָל דיך בריינגען אויף אַ לאַד! דיך האָב איך ליב, ווייס דאָך גאָט דעם אמת, נאָר מיין מוטער האָט דאָך נישט דערלאָזט. — איך קאָן גאָר דיין מוטער דאָס נישט ווינטשן, אַז אירע קינדער זאָלן בלייבן אַזוי ווי איך, — אויך אָן אַ טאַטן און אָן אַ מאַמען זאָלן זיך אומבלאָנקען אַזוי ווי איך!

М. А. Зон (старая-синява, Подольск. губ ).

№ 179.

Main Harz zugeit in mir; As ich tu sich dermohnen, Winsch ich mir dem Teit, ’ch will main Leben nit konnen. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Wos teig mir main Leben Mit maine Vargnigen, As wemen ich lieb Dem kenn ich nit krigen Auf eibig verbunden Hot uns Gott beschlossen; Wer kenn heilen maine Wunden, A Koil hot mich geschossen! ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Zu maine Schmerzen Is kein Balsam nito, Tief in main Herzen Ot liegstu do!

מיין האַרץ צעגייט אין מיר; אַז איך טו זיך דער מאָנען, ווינטש איך מיר דעם טויט, כ׳וויל מיין לעבן ניט קאָנען. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis וואָס טויג מיר מיין לעבן מיט מיינע פאַרגעניגן, אַז וועמען איך ליב דעם קען איך ניט קריגן אויף אייביק פאַרבונדען האָט אונדז גאָט באַשלאָסן; ווער קען היילן מיינע וואונדן, אַ קול האָט מיך געשאָסן! ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis צו מיינע שמערצן איז קיין באַלזאַם ניטאָ, טיף אין מיין האַרצן אָט ליגסטו דאָ!

↤ 141

As ich nehm sich dermohnen Die vorige Zait: ’s is nit gewen kein Raisender, Wos hoben mich gemaid’t ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Du host gebliht in maine Eigen Auf ein Augenblick, Du binst vun mir awek Un kummst schoin nit karick. Main Sinnen, maine Gedanken Hoben rak geklärt — West kummen zu mir karick, Wet sain Alles verkehrt! ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Ober wenn wollt ich wissen, As die Harz is bai dir rein, — Vun die Welt die Vergnigen Wollt ich mir winschen allein. ’s wet sain asa Zait. Wos du west zu mir kummen Suchen dem Ort, Wu mir flegen sich gefinen. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Dann auf main Keiwer Welen sprozen die schenste Blumen, Die selbe Minut grade, Wenn du west zu mir kummen. Mehr zu vertrogen Is kein Keiach nit, Zu weinen un zu klogen Un zu singen dos Lied. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Host gebliht in maine Eigen Auf ein Augenblick Du binst vun mir verfleigen Un kummst schoin nit zurick!

אַז איך נעם זיך דערמאָנען די פאָריקע צייט: ס׳איז ניט געווען קיין רייזנדער, וואָס האָבן מיך געמיידט. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis דו האָסט געבליט אין מיינע אויגן אויף איין אויגנבליק, דו בינסט פון מיר אַוועק און קומסט שוין ניט קאַריק. מיין זינען, מיינע געדאַנקען האָבן רק געקלערט — וועסט קומען צו מיר קאַריק, וועט זיין אַלעס פאַרקערט! ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis אָבער ווען וואָלט איך וויסן, אַז די האַרץ איז ביי דיר ריין, — פון די וועלט די פאַרגעניגן וואָלט איך מיר ווינטשן אַליין. ס׳וועט זיין אַזאַ צייט. וואָס דו וועסט צו מיר קומען זוכן דעם אָרט, וואו מיר פלעגן זיך געפינען. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis דאַן אויף מיין קבר וועלן שפּראָצן די שענסטע בלומען, די זעלבע מינוט גראַדע ווען דו וועסט צו מיר קומען. מער צו פאַרטראָגן איז קיין כח ניט, צו וויינען און צו קלאָגן און צו זינגען דאָס ליד. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis האָסט געבליט אין מיינע אויגן אויף איין אויגנבליק דו בינסט פון מיר פאַרפלויגן און קומסט שוין ניט צוריק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 142

№ 180.

Bai’m Breg Wasser tu ich stein Un konn zu dir nit kymmen: Oi, vun waiten rufstu mir, Ich konn ober nit schwimen.

ביים ברעג וואַסער טו איך שטיין און קאָן צו דיר ניט קומען: אָי, פון ווייטן רופסטו מיר, איך קאָן אָבער ניט שווימען.

Д. Г. Гальперн (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 181.

Sitzt a Meidele auf’n Loden, (?) Schainen schaint sie, wie der Tog; Geit a Schuster-bochur vun die Korn, Sogt er ihr: „gut Morgen,“ — Na dir awek dain „gut Morgen!“ Na dir awek dain „gut Morgen!“ Griss dain Taten, griss dain Mamen, Sei sollen far dir nit sorgen! Hot sie sich ongeton die Seckelech Mit die Reitinke Bändelech, — Un as mir welen beide Chassene hoben, Welen mir zeilen Rendelech!

זיצט אַ מיידעלע אויפן לאָדן, (?) שיינען שיינט זי, ווי דער טאָג; גייט אַ שוסטער־בחור פון די קאָרן, זאָגט ער איר: „גוט מאָרגן!“ — נאַ דיר אַוועק דיין „גוט מאָרגן!“ נאַ דיר אַוועק דיין „גוט מאָרגן!“ גריס דיין טאַטן, גריס דיין מאַמען, זיי זאָלן פאַר דיר ניט זאָרגן! האָט זי זיך אָנגעטאָן די זעקעלעך מיט די רויטינקע בענדעלעך, — און אַז מיר וועלן ביידע חתונה האָבן, וועלן מיר ציילן רענדלעך!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

Ach, Got, helf uns asei, Wie die Jiden in Mizra’im! (bis) As unser Liebe wet weren ausgefihrt, Welen mir trinken l’chajim. L’chajim, l’chajim unsere gute Fraind, Iber a Johr alle in ganzen! (bis) As unsere Liebe wet weren ausgefihrt, Welen mir huljenen un tanzen.

אַך, גאָט, העלף אונדז אַזוי, ווי די אידן אין מצרים! (bis) אַז אונדזער ליבע וועט ווערן אויסגעפירט, וועלן מיר טרינקען לחיים. לחיים, לחיים, אונדזערע גוטע פריינד, איבעראַיאָר אַלע אין גאַנצן! (bis) אַז אונדזערע ליבע וועט ווערן אויסגעפירט, וועלן מיר הוליענען און טאַנצן.

↤ 143

A Finger’l hot er mir geschickt Mit a goldene Emalje; (bis) Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll nit leben kein Waile! A Seiger’l hot er mir gekeift Mit a goldernem Waiser; (bis) Un der wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll sich schleppen in die Haiser! Die Schlepenes un die Jogenes Soll sei verjogen un vertraiben; (bis) Un wer es hot a Schuld in unser Liebe, Sollen sei Jsseimim blaiben! Oi, Mutter, Mutter, ich sog dir ob, As vun main Raien sollstu wissen: (bis) ’ch hob varflantzt asa scheinem Waingorten, Auf eibig sollstu ihm vershliessen! Sei hoben nit gewollt zuheren Un sainen in Waingorten gekummen; (bis) Die scheine Peirele vun Beimele Hoben sei aropgenummen!

אַ פינגערל האָט ער מיר געשיקט מיט אַ גאָלדענע עמאַליע; (bis) און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע, זאָל ניט לעבן קיין וויילע! אַ זייגערל האָט ער מיר געקויפט מיט אַ גאָלדערנעם ווייזער; (bis) און דער וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע, זאָל זיך שלעפּן אין די הייזער! די שלעפּענעס און די יאָגענעס זאָל זיי פאַריאָגן און פאַרטרייבן; (bis) און ווער עס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע, זאָלן זיי יתומים בלייבן! אָי, מוטער, מוטער, איך זאָג דיר אָב, אַז פון מיין רעיון זאָלסטו וויסן: (bis) כ׳האָב פאַרפלאַנצט אַזאַ שיינעם וויינגאָרטן, אויף אייביק זאָלסטו אים פאַרשליסן! זיי האָבן ניט געוואָלט צוהערן און זיינען אין וויינגאָרטן געקומען; (bis) די שיינע פּרי׳לע פון ביימעלע האָבן זיי אַראָפּגענומען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 183.

Вариант:

Oi, Mamunje, du wollst wissen Vun main Raichtum dem sissen: Ich hob aingeflanzt a Waingorten, Af eibig wollt ich ehm varschliessen! 1)

אָי, מאַמוניע, דו וואָלסט וויסן פון מיין רייכטום דעם זיסן: איך האָב איינגעפלאַנצט אַ וויינגאָרטן, אויף אייביק וואָלט איך עם פאַרשליסן! 1)

Вариант:

Her-że zu, main liebste Mutter, Wos ich wel dir schmu’ssen: Tomer wel ich hoben noch ain Waingorten, Auf eibig wel ich ihm verschliessen!

הער־זשע צו, מיין ליבסטע מוטער, וואָס איך וועל דיר שמועסן: טאָמער וועל איך האָבן נאָך איין וויינגאָרטן, אויף אייביק וועל איך אים פאַרשליסן!

↤ 144

Oi, Mamunje, er hot nit ongefrägt Un is zu mir in Waingorten gekummen; Die beste Fruchten vun die schenste Zwaigen Hot er bai mir zugenummen! A goldernem Ring hot er mir geschonken, Af maine Finger zu trogen; Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll kein tkume nit hoben! A goldernem Armband hot er mir geschonken Mit a goldene Emalje; Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll nit leben kein Waile! A saiden Tuch hot er mir geschickt, Sie hot vartrogen in blo; Sain Bild liegt bai mir in Harzen, Un allein is er nito! Ach Jiden, ihr gute Jiden, Lomir fohren kain Jruscholaïm! Un wen die liebe wet geendigt weren, Welen mir machen l’chajim!

אָי, מאַמוניע, ער האָט ניט אָנגעפרעגט און איז צו מיר אין וויינגאָרטן געקומען; די בעסטע פרוכטן פון די שענסטע צווייגן האָט ער ביי מיר צוגענומען! אַ גאָלדערנעם רינג האָט ער מיר געשאָנקען, אויף מיינע פינגער צו טראָגן; און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע, זאָל קיין תקומה ניט האָבן! אַ גאָלדערנעם אַרמבאַנד האָט ער מיר געשאָנקען מיט אַ גאָלדענע עמאַליע; און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע, זאָל ניט לעבן קיין וויילע! אַ זיידן טוך האָט ער מיר געשיקט, זי האָט פאַרטראָגן אין בלאָ; זיין בילד ליגט ביי מיר אין האַרצן, און אַליין איז ער ניטאָ! אַך אידן, איר גוטע אידן, לאָמיר פאָרן קיין ירושלים! און ווען די ליבע וועט געענדיקט ווערן, וועלן מיר מאַכן לחיים!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

А Рейзин (Ковенск губ ).

№ 184.

Второй вариант:

Ich hob genakert un geseit, Kdei die Twue soll nit brennen; Wer es hot mir main siss-Leben zuscheidt, Ienem soll die Erd zunehmen! Ich hob zu weinen un zu klogen, So wie einer noch a Korb’n; Main Mutter flegt mir ständig sogen, As main Siwug is schoin gestorbn.

איך האָב געאַקערט און געזייט, כדי די תבואה זאָל ניט ברענען; ווער עס האָט מיר מיין זיס־לעבן צו שייט, יענעם זאָל דיזע צונעמען! איך האָב צו וויינען און צו קלאָגן, זאָ ווי איינער נאָך אַ קרבן; מיין מוטער פלעגט מיר שטענדיק זאָגן, אַז מיין זיווג איז שוין געשטאָרבן.

↤ 145

Un as er is gestorben, Hot men ihm bagroben; Far kein andern wil ich nit Chassene hoben, Asa Siwug wel ich schoin nit hoben! Ich hob ehm geschickt a Seiger Mit a goldenem Waiser; Wer es hot nor mir mit main siss-Leben zuscheidt, Arumgein soll jener iber die Haiser! Iber die Haiser soll er arumgein; Leben jeder Stub soll er blaiben stein: In wos far a Stub er wet nor arainkummen, Sollt ihr sogen, as er is schoin gewen!

און אַז ער איז געשטאָרבן, האָט מען אים באַגראָבן; פאַר קיין אַנדערן וויל איך ניט חתונה האָבן, אַזאַ זיווג וועל איך שוין ניט האָבן! איך האָב עם געשיקט אַ זייגער מיט אַ גאָלדענעם ווייזער; ווער עס האָט נאָר מיר מיט מיין זיס־לעבן צושיידט, אַרום גיין זאָל יענער איבער די הייזער! איבער די הייזער זאָל ער אַרום גיין; לעבן יעדער שטוב זאָל ער בלייבן שטיין: אין וואָס פאַר אַ שטוב ער וועט נאָר אַריין קומען, זאָלט איר זאָגן, אַז ער איז שוין געווען!

М. З. Левин (Витебск. губ.)

№ 185.

A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt, A Cholem hot sich mir aus gedacht; Oi, der falscher Merder mit saine falsche Werter, Oi, zu alle Zores hot er mir gebracht! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Wind, a Wind; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, Wie a Mutter mit a kleines Kind, a’s Kind! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Regen; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, Grott weis — vun wemen’s wegen!

אַ חלום, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט, אַ חלום האָט זיך מיר אויס געדאַכט; אָי, דער פאַלשער מערדער מיט זיינע פאַלשע ווערטער, אָי, צו אַלע צרות האָט ער מיר געבראַכט! שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען, אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער ווינט, אַ ווינט; פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, ווי אַ מוטער מיט אַ קליינס קינד, אַ׳ס קינד! שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען, אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער רעגן; פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, גאָט ווייס — פון וועמענס וועגן!

↤ 146

Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Schnei, a Schnei; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, — In main Harzen tut mir wei, oi wei! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisse Blote, Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, — Oi af alle maine Reid hob ich gor Charote! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Af draussen is gewen a Moro-sch’cheire; — Ot geit men schoin vun main Heim, mi wet mir dersehn! — Duschenje, far wemen hostu Meire! Ich schelt dem Tog vun main Geboren, Besser wollt ich varloren geworen! Besser wollt ich varloren geworen, Eider ich hob dir derkonnt! Nit mein, nit mein, as dos wet dir sain g’rotn, Mir zu leigen a junge in der Erd! Neikem wet sich mit dir sain der Ssot’n, Du west nit hoben bai kein Mentschen kein Werd! Wos a Waile un wos a Rege Seh ich dir mit a zweite gehen; Stechen wel ich sich mit a Messer, — Maine Eigen sollen die Zores nit sehen!

שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען, אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער שניי, אַ שניי; פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, — אין מיין האַרצן טוט מיר וויי, אָי וויי! שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען, אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסע בלאָטע, פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, — אָי אויף אַלע מיינע רייד האָב איך גאָר חרטה! שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען, אויף דרויסן איז געווען אַ מרה שחורה; — אָט גייט מען שוין פון מיין היים, מי וועט מיר דערזען! — דושעניע, פאַר וועמען האָסטו מורא! איך שעלט דעם טאָג פון מיין געבאָרן, בעסער וואָלט איך פאַרלאָרן געוואָרן! בעסער וואָלט איך פאַרלאָרן געוואָרן, איידער איך האָב דיר דערקאָנט! ניט מיין, ניט מיין, אַז דאָס וועט דיר זיין געראָטן, מיר צו לייגן אַ יונגע אין דער ערד! נוקם וועט זיך מיט דיר זיין דער שטן, דו וועסט ניט האָבן ביי קיין מענטשן קיין ווערד! וואָס אַ וויילע און וואָס אַ רגע זע איך דיר מיט אַ צווייטע גיין; שטעכן וועל איך זיך מיט אַ מעסער, — מיינע אויגן זאָלן די צרות ניט זען!

↤ 147

— Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer, Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer! Ich wel mit Mas’l a Choss’n weren, Un dir wet Gott auch wemen bascheren! A naie Lied wel ich aich, Mentschen, singen — Die Liebe hot mir gekost Gesund mit Schmerzen; Wemen es is vorgekummen a falsche Liebe, Jener soll kummen zu main bittern Herzen!

— ניט שטעך זיך, דושעניע, מיט אַ מעסער, ניט שטעך זיך, דושעניע, מיט אַ מעסער! איך וועל מיט מזל אַ חתן ווערן, און דיר וועט גאָט אויך וועמען באַשערן! אַ נייע ליד וועל איך אייך, מענטשן, זינגען — די ליבע האָט מיר געקאָסט געזונט מיט שמערצן; וועמען עס איז פאָרגעקומען אַ פאַלשע ליבע, יענער זאָל קומען צו מיין ביטערן האַרצן!

М. 3 Левин (Новоалександровск, Ковенск губ.).

№ 186.

A weile Lied hob ich arausgegeben, Sie kost mir Trären mit viel Schmerz; Wer es hot varbracht a falsche Liebe, Der konn fihlen main Weitog vun main Herz! Ich schelt dem Tog vun main Geboren, Ich schelt ihm bis azynd; Besser wollt ich gewen varloren As ich bin gewen a klein Kind! Mit wosser a Teit zu starben besser, — Heib ich sich on bedeinken a mol: Stechen wel ich sich mit a Messer, Oder schiessen mit a heisser Koil! Du sollst nit meinen, as dir wet geroten: Du host vartrieben a jung Kind in Grub,— Neikem wet on dir sain main Schotten, Er wet dich schrecken Tog as Nacht!

אַ וויילע ליד האָב איך אַרויסגעגעבן, זי קאָסט מיר טרערן מיט פיל שמערץ; ווער עס האָט פאַרבראַכט אַ פאַלשע ליבע, דער קאָן פילן מיין ווייטאָג פון מיין הערץ! איך שעלט דעם טאָג פון מיין געבאָרן, איך שעלט עם ביז אַצונד; בעסער וואָלט איך געווען פאַרלאָרן אַז איך בין געווען אַ קליין קינד! מיט וואָסער אַ טויט צו שטאַרבן בעסער, — הייב איך זיך אָן באַדיינקען אַמאָל: שטעכן וועל איך זיך מיט אַ מעסער, אָדער שיסן מיט אַ הייסער קויל! דו זאָלסט ניט מיינען, אַז דיר וועט געראָטן: דו האָסט פאַרטריבן אַ יונג קינד אין גרוב,— נוקם וועט אָן דיר זיין מיין שאָטן, ער וועט דיך שרעקן טאָג אַז נאַכט!

↤ 148

Un die Lwone wet auch nit schwaigen, — Du host var ihr falsche Kompli mentengemacht Un auf die Knie var mir gestanen, Un host allein die Liebe zu nischt gemacht! Un die Stern welen dir auch nit Schwaigen, — Du host sei in falsche Eidus gestellt; A falsche Schwue hostu var mir geschworen Un host allein zu nischt gemacht! Ein Sach tu ich bai dir beten: Mi soll mich trogen varbai main Voters Stub, Drai Tritt sollstu beleiten — Gringer wet mir sain liegen in main Grub! As du west heren die Lied singen, Wos var a Ponim westu hoben bai der Welt? Die ganze Welt wet mit dir klingen, — Du host vartrieben a jung Kind in der Erd!

און די לבנה וועט אויך ניט שווייגן, — דו האָסט פאַר איר פאַלשע קאָמפּלימענטן געמאַכט און אויף די קני פאַר מיר געשטאַנען, און האָסט אַליין די ליבע צו נישט געמאַכט! און די שטערן וועלן דיר אויך ניט שווייגן, — דו האָסט זיי אין פאַלשע עדות געשטעלט; אַ פאַלשע שבועה האָסטו פאַר מיר געשוואָרן און האָסט אַליין צו נישט געמאַכט! איין זאַך טו איך ביי דיר בעטן: מי זאָל מיך טראָגן פאַר ביי מיין פאָטערס שטוב, דריי טריט זאָלסטו באַלייטן — גרינגער וועט מיר זיין ליגן אין מיין גרוב! אַז דו וועסט הערן די ליד זינגען, וואָס פאַר אַפּנים וועסטו האָבן ביי דער וועלט? די גאַנצע וועלט וועט מיט דיר קלינגען, — דו האָסט פאַרטריבן אַ יונג קינד אין דער ערד!

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)

№ 187.

A naie Liebe hob ich ausgetracht, Sie is vun Zores un vun Schmerz; Der wos weiss vun a falsche Liebe, Der konn spiren main bitter Herz. A Ring a Matone hot er mir gegeben, Er is gewen vun lauter Gold; Un der wos’t o’geredt main siss-Leben, Soll weren gich grau un alt! Ich schilt, ich schilt maine junge Johren, Ich schilt dem Tog vun main Geboren; Besser wollt ich nit geboren geworen, Eider ich hob derkennt die Liebe gor!

אַ נייע ליבע האָב איך אויסגעטראַכט, זי איז פון צרות און פון שמערץ; דער וואָס ווייס פון אַ פאַלשע ליבע, דער קאָן שפּירן מיין ביטער הערץ. אַ רינג אַ מתנה האָט ער מיר געגעבן, ער איז געווען פון לויטער גאָלד; און דער וואָס׳ט אָ׳גערעדט מיין זיס לעבן, זאָל ווערן גיך גרוי און אַלט! איך שילט, איך שילט מיינע יונגע יאָרן, איך שילט דעם טאָג פון מיין געבאָרן; בעסער וואָלט איך ניט געבאָרן געוואָרן, איידער איך האָב דערקענט די ליבע גאָר!

↤ 149

Sollst nit meinen as ’s wet dir sain g’roten, Wos du host main jungen Leben umgebracht: Neikem wet sich sain on dir der Ssot’n, Er wet dir schrecken bai Tog un bai Nacht!

זאָלסט ניט מיינען אַז ס׳וועט דיר זיין געראָטן, וואָס דו האָסט מיין יונגען לעבן אומגעבראַכט: נוקם וועט זיך זיין אָן דיר דער שטן, ער וועט דיר שרעקן ביי טאָג און ביי נאַכט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ ).

№ 188.

’ch varschilt dem Tog vun main Geboren Un bawein ihm alle mol; (bis) Halwai wollt ich gor nit gewen geboren, Eider ich hob ihm derkonnt! Wos a Waile wert main Weitog gresser, As ich derseh dich mit a zweite gein; (bis) Stechen wollt ich sich mit a Messer, As maine Eigen sollen die Zores nit sehn! — Nit stech sich, Duschinke, mit kein Messer Un wisch schoin op daine Trären; (bis) Ich wer mit Glick a Choss’n besser, Un dir soll Gott auch bascheren!

כ׳פאַרשילט דעם טאָג פון מיין געבאָרן און באַוויין אים אַלע מאָל; (bis) הלוואי וואָלט איך גאָר ניט געווען געבאָרן, איידער איך האָב אים דערקאָנט! וואָס אַ וויילע ווערט מיין ווייטאָג גרעסער, אַז איך דערזע דיך מיט אַ צווייטע גיין; (bis) שטעכן וואָלט איך זיך מיט אַ מעסער, אַז מיינע אויגן זאָלן די צרות ניט זען! — ניט שטעך זיך, דושינקע, מיט קיין מעסער און וויש שוין אָפּ דיינע טרערן; (bis) איך ווער מיט גליק אַ חתן בעסער, און דיר זאָל גאָט אויך באַשערן!

Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 189.

Finster is mir in maine Eigen, As ich ken schoin nit sehen die Schain; Wie glicklich wollt ich gewesen, Wenn du wollst mainer sain!

פינצטער איז מיר אין מיינע אויגן, אַז איך קען שוין ניט זען די שיין; ווי גליקלעך וואָלט איך געוועזן, ווען דו וואָלסט מיינער זיין!

↤ 150

Sitz ich mir bai mainem Fenster Un sing mir a trauerige Lied: Zehn Kales sollstu hoben, Un zu mir sollstu sich umkehren zurick! Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum Bulwar; Alle Meidlech spielen aus a Liebe, Un mir hostu gelosen fir a Narr! — Genug schoin dir zu weinen un zu klogen, Auf allz darf doch sain ain Schi’r! Mit ain anderer Chassene zu hoben, Mit ain schenerer un besserer vun dir! — Spazieren sainen mir beide gegangen Arum jener un jener Taich; Du host doch mir allz versprochen; Jezt sainen daine Reid nit glaich! Spazieren sainen mir beide gegangen, Gegangen is damols a Schnei; Un jetzt is mir main Leben Geworen wind un wei! Kein Sach wollt mir nit gewen zu schwer, — Sieben Jamen zu schwimmen far dir; Duschinje, beten dir bet ich: Du sollst nit vergessen on mir! Eib du willst mit der zweiter spazieren, Gein sollstu gein var main Grub; Blumen welen dorten sprozen, Dermohnen sollstu mir mit a Trär!

זיץ איך מיר ביי מיינעם פענצטער און זינג מיר אַ טרויעריקע ליד: צען כלות זאָלסטו האָבן, און צו מיר זאָלסטו זיך אום קערן צוריק! שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען אַרום און אַרום בולוואַר; אַלע מיידלעך שפּילן אויס אַ ליבע, און מיר האָסטו געלאָזן פיר אַ נאַר! — גענוג שוין דיר צו וויינען און צו קלאָגן, אויף אַלץ דאַרף דאָך זיין איין שיעור! מיט איין אַנדערער חתונה האָבן, מיט איין שענערער און בעסערער פון דיר! — שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען אַרום יענער און יענער טייך; דו האָסט דאָך מיר אַלץ פאַרשפּראָכן; יעצט זיינען דיינע רייד ניט גלייך! שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, געגאַנגען איז דאַמאָלס אַ שניי; און יעצט איז מיר מיין לעבן געוואָרן ווינד און וויי! קיין זאַך וואָלט מיר ניט געווען צו שווער, — זיבן ימ׳ען צו שווימען פאַר דיר; דושיניע, בעטן דיר בעט איך: דו זאָלסט ניט פאַרגעסן אָן מיר! אויב דו ווילסט מיט דער צווייטער שפּאַצירן, גיין זאָלסטו גיין פאַר מיין גרוב; בלומען וועלן דאָרטן שפּראָצן, דערמאָנען זאָלסטו מיר מיט אַ טרער!

А. Рейзин (Минск. губ.)

↤ 151

№ 199.

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Wind, a Wind; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide die Liebe aingetainet, Wie a Mutter ihr einzigen Kind. Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Schnei, a Schnei; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide asei viel aingetainet, As mir is geworen wind un wei! Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Regen; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide die Liebe aingetainet, Der Taiwel weiss zulieb wemen’s wegen! Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Moro-sch’cheire; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis — Ot geit men vun main Heim, ot wet men mich derkonnen! Gwald, var wemen hostu Meire! A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt, A Cholem hot sich mir gedacht, gedacht; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Ach, du falscher Merder, mit daine sisse Reid, Hostu mich zum Krankenbett gebracht.

שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, אין דרויסן איז געווען אַ ווינט, אַ ווינט; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, ווי אַ מוטער איר איינציקן קינד. שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, אין דרויסן איז געווען אַ שניי, אַ שניי; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און מיר האָבן ביידע אַזוי פיל איינגע׳טענה׳ט, אַז מיר איז געוואָרן ווינד און וויי, שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, אין דרויסן איז געווען אַ רעגן; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, דער טייוול ווייס צו ליב וועמענס וועגן! שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, אין דרויסן איז געווען אַ מרה שחורה; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis — אָט גייט מען פון מיין היים, אָט וועט מען מיך דערקאָנן! גוואַלד פאַר וועמען האָסטו מורא! אַ חלום, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט, אַ חלום האָט זיך מיר געדאַכט, געדאַכט; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַך, דו פאַלשער מערדער, מיט דיינע זיסע רייד, האָסטו מיך צום קראַנקן־בעט געבראַכט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 152

№ 191

Kumm-że zu mir, main getraies Leben, Wos bistu vun mir asei wait? Lomir schoin beide Chassene hoben, Wos fihren mir sich um asa Zait? Arumgefihrt hoben mir sich beide A Johr un zwei, un drai, Un as ich fleg dir dermohnen dem Knas-mohl machen, Flegst sogen, as die Kop is nit derbai! Oi, der Knas-mohl is bai uns gewen, Kein Chassene wet bai uns nit sain; Finster is mir zu reiden, bitter is mir zu Schwaigen, As du host sich mit an anderer varknast! Oi, mit der Klole wel ich dich ton schilten, As du sollst blaiben elend, wie vun a Stein, Ohn a Voter, ohn a Mutter, Un sollst blaiben elend, wie ich allein! — Oi, main Voter’s Kind hostu nit wos zu schilten, Ich bin allein a Mensch mit a Varstand, Ich wel nehmen a Meidele, wos mir wet gefällen, Un soll hoben a Remeslo in ihr Hand. Ich setz mir in Schiff un sing mir a Lied, Die Lied, wos zu mir passt! — Dermohn sich, mit wemen du host sich ongeheiben, — Mit a Jsseimele hostu sich varknast! Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum Breg Jam; Zi gedeinkst, as du host mir zugesogt, A du west sain mainer a Mann?

קום־זשע צו מיר, מיין געטרייס לעבן, וואָס ביסטו פון מיר אַזוי ווייט? לאָמיר שוין ביידע חתונה האָבן, וואָס פירן מיר זיך אום אַזאַ צייט? אַרום געפירט האָבן מיר זיך ביידע אַ יאָר און צוויי, און דריי, און אַז איך פלעג דיר דערמאָנען דעם קנס־מאָל מאַכן, פלעגסט זאָגן, אַז די קאָפּ איז ניט דערביי! אָי, דער קנס־מאָל איז ביי אונדז געווען, קיין חתונה וועט ביי אונדז ניט זיין; פינצטער איז מיר צו ריידן, ביטער איז מיר צו שווייגן, אַז דו האָסט זיך מיט אַן אַנדערער פאַרקנסט! אָי, מיט דער קללה וועל איך דיך טאָן שילטן, אַז דו זאָלסט בלייבן עלנט ווי פון אַ שטיין, אָן אַ פאָטער, אָן אַ מוטער, און זאָלסט בלייבן עלנט, ווי איך אַליין! — אָי, מיין פאָטערס קינד האָסטו ניט וואָס צו שילטן, איך בין אַליין אַ מענטש מיט אַ פאַרשטאַנד, איך וועל נעמען אַ מיידעלע, וואָס מיר וועט געפעלן, און זאָל האָבן אַ רעמעסלאָ אין איר האַנט. איך זעץ מיר אין שיף און זינג מיר אַ ליד, די ליד, וואָס צו מיר פּאַסט! — דערמאָן זיך מיט וועמען דו האָסט זיך אָנגעהויבן, — מיט אַ יתומה׳לע האָסטו זיך פאַר׳קנס׳ט! שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען אַרום און אַרום ברעג ים; צי געדיינקסט, אַז דו האָסט מיר צו געזאָגט, אַ דו וועסט זיין מיינער אַ מאַן?

О. Гехт (Жлобинин, Могилевск. губ.)

Ш. Финкельштейн (ibid.).

↤ 153

№ 192.

Wos teig mir der Waingorten, As flanzen kenn ich ihm nit? Wos teig mir a Liebe zu spielen, As nehmen kenn ich dich nit? As wei is zu maine Johren, — A Liebe hob ich ongeworen, As wei is zu maine Johren, — Main Welt is schoin lang varloren! Ich kumm arain in Stub, — Finster is, wie in a Grub; In a Grub is finster zu liegen, Un a fain Meidel is schwer zu kriegen. As wei is zu maine Johren etc. Ich gei araus in Gass, Stellstu sich var mir vor; Mit daine goldene Hor Kirzst du maine Johr. As wei is zu maine Johren etc.

וואָס טויג מיר דער וויינגאָרטן, אַז פלאַנצן קען איך אים ניט? וואָס טויג מיר אַ ליבע צו שפּילן, אַז נעמען קען איך דיך ניט? אַז וויי איז צו מיינע יאָרן, — אַ ליבע האָב איך אָנגעוואָרן, אַז וויי איז צו מיינע יאָרן, — מיין וועלט איז שוין לאַנג פאַרלאָרן! איך קום אַריין אין שטוב, — פינצטער איז, ווי אין אַ גרוב; אין אַ גרוב איז פינצטער צו ליגן, און אַ פיין מיידל איז שווער צו קריגן. אַז וויי איז צו מיינע יאָרן א. אַ. וו. איך גיי אַרויס אין גאַס, שטעלסטו זיך פאַר מיר פאָר; מיט דיינע גאָלדענע האָר. קירצסט דו מיינע יאָר. אַז וויי איז צו מיינע יאָרן א. אַ. וו.

№ 193.

’s is mir finster main Welt, Main Jugend is varschwarzt; Main Glick is mir varstellt, Es fault mir main Harz. Es zittert in mir jeder Eiwer, Es kihlt in mir main Blut; Mit dir in ein Keiwer 1) Wollt mir sain ganz gut! Wos willstu, Mutter, hoben, Wos materstu dain Kind? Wos willt ihr mir bagroben, Far wossere Sind? 2)

ס׳איז מיר פינצטער מיין וועלט, מיין יוגנט איז פאַרשוואַרצט; מיין גליק איז מיר פאַרשטעלט, עס פוילט מיר מיין האַרץ. עס ציטערט אין מיר יעדער אבר, עס קילט אין מיר מיין בלוט; מיט דיר אין איין קבר 1) וואָלט מיר זיין גאַנץ גוט! וואָס ווילסטו, מוטער, האָבן, וואָס מאַטערסטו דיין קינד? וואָס ווילט איר מיר באַגראָבן, פאַר וואָסערע זינד? 2)

Варианты:

Nor in eingen Keiwer Oi, wos Is main Sind? Wenn ihr wollt wissen, Wie mir is nit gut, Wollt ihr nit vargiessen Wie Wasser main Blut!

1) נאָר אין איינגן קבר 2) אָי, וואָס איז מיין זינד? ווען איר וואָלט וויסן, ווי מיר איז ניט גוט, וואָלט איר ניט פאַרגיסן ווי וואַסער מיין בלוט!

↤ 154

’ch hob kein Naches nit gehat, Nur Leiden un Kummer; Ich wjanje wie a Cholem, 1) Wie a Blum in Ssof Summer! Maine Eltern, oi wei, Varjogen mich vun dir; Varnehm main Geschrei, Ich leb nit ohn dir! Wu binstu, main Fraind, 2) Chotsch auf a Scho? Alle hoben mich faind, Un du binst nito! Wu binstu, main Nschome, Wu binstu, oi gwald, sog, — Wu binstu du, main Nechome, 3) Bai Nacht un bai Tog?

כ׳האָב קיין נחת ניט געהאַט, נור ליידן און קומער; איך וויאַניע ווי אַ חלום, 1) ווי אַ בלום אין סוף זומער! מיינע עלטערן, אָי וויי, פאַריאָגן מיך פון דיר; פאַרנעם מיין געשריי, איך לעב ניט אָן דיר! וואו בינסטו, מיין פריינד, 2) כאָטש אויף אַ שעה? אַלע האָבן מיך פיינד, און דו בינסט ניטאָ! וואו בינסטו, מיין נשמה, וואו בינסטו, אָי גוואַלד זאָג, — וואו בינסטו דו, מיין נחמה, 3) ביי נאַכט און ביי טאָג?

г-жа Б. Іоффе (Гродненск губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. 3 Левин (Витебск губ.).

Е. Нурок (Тукум, Курляндск губ ).

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).

№ 194.

Wie a Strahl Faier 4) Hot main Harzen ongezunden; Un wer kenn schoin sain bai mir taier, Un wer kenn schoin heilen maine Wunden? Mehr nit wie Einer Kenn schoin heilen main Wund, — Mehr wie Gott is nit einer, Er kenn mich ratewen azund! Mit a kurze Zait zurick Wer is gewen glaich zu mir? Es hot mir gespielt main Glick, Wenn ich bin gesessen zusammen mit dir!

ווי אַ שטראַל פייער 4) האָט מיין האַרצן אָנגעצונדן; און ווער קען שוין זיין ביי מיר טייער, און ווער קען שוין היילן מיינע וואונדן? מער ניט ווי איינער קען שוין היילן מיין וואונד, — מער ווי גאָט איז ניט איינער, ער קען מיך ראַטעווען אַצונד! מיט אַ קורצע צייט צוריק ווער איז געווען גלייך צו מיר? עס האָט מיר געשפּילט מיין גליק, ווען איך בין געזעסן צוזאַמען מיט דיר!

Ich welk wie a Blatt Wu nehm ich main Fraihait Du bist doch main Nechome A Funk vun a Strahl Faier

1) איך וועלק ווי אַ בלאַט 2) וואו נעם איך מיין פרייהייט 3) דו ביסט דאָך מיין נחמה 4) אַ פונק פון אַ שטראַל פייער

↤ 155

Un haint tu ich weinen un klogen, Maine Liebe is vun mir wait; Var keinem kenn ich nit sogen, As ich hob in Harzen a Strait. Ich trink sich jetzt in a Taich, Wos 1) alle Mentschen sehen mit die Eigen; Wos teig mir main Gut’s un main Raich, As er is vun mir verfleigen! Verfleigen is er vun mir In a ganz waite Land; Zu sogen var maine Eltern Is mir a greisser Schand. Maine Eltern tuen mich frägen: Wos bin ich asei betribt? Zi denn kenn ich sei sogen, As ich bin in einem verliebt! Verliebt bin ich in einem, Wos er is mir take nit wert; Derzeilen kenn ich var keinem — Mistome is mir vun Gott asei beschert!

און היינט טו איך וויינען און קלאָגן, מיינע ליבע איז פון מיר ווייט; פאַר קיינעם קען איך ניט זאָגן, אַז איך האָב אין האַרצן אַ שטרייט. איך טרינק זיך יעצט אין אַ טייך, וואָס 1) אַלע מענטשן זעען מיט די אויגן; וואָס טויג מיר מיין גוטס און מיין רייך, אַז ער איז פון מיר פאַרפלויגן! פאַרפלויגן איז ער פון מיר אין אַ גאַנץ ווייטע לאַנד; צו זאָגן פאַר מיינע עלטערן איז מיר אַ גרויסער שאַנד. מיינע עלטערן טון מיך פרעגן: וואָס בין איך אַזוי באַטריבט? צי דען קען איך זיי זאָגן, אַז איך בין אין איינעם פאַרליבט! פאַרליבט בין איך אין איינעם, וואָס ער איז מיר טאַקע ניט ווערט; דערציילן קען איך פאַר קיינעם — מסתמא איז מיר פון גאָט אַזוי באַשערט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 195.

Mit daine sissenke Reidelech Hostu mir zu sich zugezeigen, Un haint lachstu vun mir aus Un du willst schoin mit mir gor nit reiden! Deriber bin ich varändert geworen, Main Gesicht hot a Faier varbrennt; Main Nomen hob ich ongeworen, Vun die Zait wos ich hob dich derkennt.

מיט דיינע זיסינקע, ריידעלעך האָסטו מיר צו זיך צו געצויגן, און היינט לאַכסטו פון מיר אויס און דו ווילסט שוין מיט מיר גאָר ניט ריידן! דעריבער בין איך פאַרענדערט געוואָרן, מיין געזיכט האָט אַ פייער פאַרברענט; מיין נאָמען האָב איך אָנגעוואָרן, פון די צייט וואָס איך האָב דיך דערקענט.

Un

1) אונ

↤ 156

Bai maine Eltern bin ich taier gewesen, Asei wie die Eigen in Kop; Un haint hostu mir varschmodert, Asei wie a leimenem Top. Main Gesicht hot a Faier varbrennt, Vun maine Eigen tut es regenen; Oi und wei is zu mir, Ich wel sich mit dir opgesegenen!

ביי מיינע עלטערן בין איך טייער געוועזן, אַזוי ווי די אויגן אין קאָפּ; און היינט האָסטו מיר פאַרשמאָדערט, אַזוי ווי אַ ליימענעם טאָפּ. מיין געזיכט האָט אַ פייער פאַרברענט, פון מיינע אויגן טוט עס רעגענען; אָי אונד וויי איז צו מיר, איך וועל זיך מיט דיר אָפּגעזעגענען!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 196.

Spazieren sainen mir Beide gegangen; Viel Dunnern un Blitzen Sainen ariber gegangen Oi, ’ch hob geton asa Sach, ’ch hob gor nit betracht; ’ch hob gemeint, as ’s is Tog — Zum Ssof is gor Nacht! Oi, Mame, Mame, Du binst doch gerecht: As men folgt nit kein Eltern, Kummt araus schlecht! Er hot mir geschonken A Fingerl Gold; Er hot sich gebeten, Un ich hob nit gewollt. Oi, ’ch hob geton asa Sach etc. Er hot mir geschonken A Bintele Perl, Kdei main schwarz Ponim Soll klärer weren. Oi, ’ch hob geton asa Sach etc. Mame, Mame! ’s kenn anders nit sain: Der scheininker Jingele Mus mainer sain! Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.

שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען; פיל דונערן און בליצן זיינען אַריבער געגאַנגען אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך, כ׳האָב גאָר ניט באַטראַכט; כ׳האָב געמיינט, אַז ס׳איז טאָג — צום סוף איז גאָר נאַכט! אָי, מאַמע, מאַמע, דו בינסט דאָך גערעכט: אַז מען פאָלגט ניט קיין עלטערן, קומט אַרויס שלעכט! ער האָט מיר געשאָנקען אַ פינגערל גאָלד; ער האָט זיך געבעטן, און איך האָב ניט געוואָלט. אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו. ער האָט מיר געשאָנקען אַ בינטעלע פּערל, כדי מיין שוואַרץ פּנים זאָל קלערער ווערן. אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו. מאַמע, מאַמע! ס׳קען אַנדערס ניט זיין: דער שיינינקער אינגעלע מוז מיינער זיין! אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.

↤ 157

Wie gut un wie weil Wollt uns gewen, Wenn mir wollten beide A Por-volk gewen! Oi, ’ch hob geton asa Sach etc. Du host mir gegeben Seier viel Geld, Hob nischt kein Schand, — Du host varfinstert main Welt! Oi, ’ch hob geton asa Sach etc. ’ch hob gespielt a Liebe — ’ch hob gemeint, ’s wet sain gut, Un itzt vergiesst men Wie Wasser main Blut. Oi, ’ch hob geton asa Sach etc. Gespaziert hoben mir Barg aruf un arop, Un itzt sogt mir main Mame: „Brech du dain Kop!“ Oi, ’ch hob geton asa Sach, etc. ’ch hob doch getrunken Die taierste Wain, Itzt ruft mir main Mame; „Du Chaser, du Schwain!“ Oi, ’ch hob geton asa Sach, ’ch hob gor nit betracht; ’ch hob gemeint, as ’s is Tog — Zum Ssof is gor Nacht! Oi, Mame, Mame, Du binst doch gerecht: As men folgt nit kein Eltern, Kummt doch aus schlecht!

ווי גוט און ווי וואויל וואָלט אונדז געווען, ווען מיר וואָלטן ביידע אַ פּאָר־פאָלק געווען! אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו. דו האָסט מיר געגעבן זייער פיל געלט, האָב נישט קיין שאַנד, — דו האָסט פאַר פינצטערט מיין וועלט! אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו. כ׳האָב געשפּילט אַ ליבע — כ׳האָב געמיינט, ס׳וועט זיין גוט, און איצט פאַרגיסט מען ווי וואַסער מיין בלוט. אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו. געשפּאַצירט האָבן מיר באַרג אַרויף און אַראָפּ, און איצט זאָגט מיר מיין מאַמע: „ברעך דו דיין קאָפּ!“ אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך, א. אַ. וו. כ׳האָב דאָך געטרונקען די טייערסטע וויין, איצט רופט מיר מיין מאַמע, „דו חזיר, דו שוויין!“ אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך, כ׳האָב גאָר ניט באַטראַכט; כ׳האָב געמיינט, אַז ס׳איז טאָג — צום סוף איז גאָר נאַכט! אָי, מאַמע, מאַמע, דו בינסט דאָך גערעכט: אַז מען פאָלגט ניט קיין עלטערן, קומט דאָך אויס שלעכט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 158

№ 197.

Die Lwone schaint in Mitten der Welt. Orm is kein Schand, nit ich hob varspielt main Welt! Ich hob opgelebt a Leben, ich hob sich gor nit betracht: Ich hob gemeint — ’s is Tog, zum Ssof is gor Nacht! — Seh, main Tochter, die Stern geien auf; As mi folgt nit a Mamen, geit aus asa Ssof! — Ach jo, Mame, du bist awade gerecht, Nor wos far aMame will ton a Kind Schlecht! Tir un Teier sainen gewen offen, Dunnern un Blitzen sainen gelofen; Allemen hot dos gefehlt, Mir hot dos getroffen! Oi, main Mutter, die Kop tut mir wei, Schick noch a Dokter, wenn nit noch zwei! A Dokter ken heilen dem Kranken sain Kreink, Ober nit mir, Mame, noch wemen ich beink!

די לבנה שיינט אין מיטן דער וועלט. אָרעם איז קיין שאַנד, ניט איך האָב פאַרשפּילט מיין וועלט! איך האָב אָפּגעלעבט אַ לעבן, איך האָב זיך גאָר ניט באַטראַכט: איך האָב געמיינט — ס׳איז טאָג, צום סוף איז גאָר נאַכט! — זע, מיין טאָכטער, די שטערן גיין אויף; אַז מי פאָלגט ניט אַ מאַמען, גייט אויס אַזאַ סוף! — אַך יאָ, מאַמע, דו ביסט אַוודאי גערעכט, נאָר וואָס פאַר אַ מאַמע וויל טאָן אַ קינד שלעכט! טיר און טייער זיינען געווען אָפן, דונערן און בליצן זיינען געלאָפן; אַלעמען האָט דאָס געפעלט, מיר האָט דאָס געטראָפן! אָי, מיין מוטער, די קאָפּ טוט מיר וויי, שיק נאָך אַ דאָקטער, ווען ניט נאָך צוויי! אַ דאָקטער קענען היילן דעם קראַנקן זיין קריינק, אָבער ניט מיר, מאַמע, נאָך וועמען איך ביינק!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

Т. В. Ротенберг (Ромны, Полтавск. губ.)

№ 198.

Вариант:

Die Lwone schaint auf’n fraien Welt, Oi, nit vun wemen hob ich varfinztert main Welt! Wemen es hot gefehlt — un mir hot es getroffen, Es hot sich main Herz in zweien zubrochen. Ich hob geton asa Sach, Ich hob sich nit betracht; Ich hob gemeint, es is Tog, — Zum Ssof is gor Nacht!

די לבנה שיינט אויפן פרייען וועלט, אָי, ניט פון וועמען האָב איך פאַר פינצטערט מיין וועלט! וועמען עס האָט געפעלט — און מיר האָט עס געטראָפן, עס האָט זיך מיין האַרץ אין צווייען צעבראָכן. איך האָב געטאָן אַזאַ זאַך, איך האָב זיך ניט באַטראַכט; איך האָב געמיינט, עס איז טאָג, — צום סוף איז גאָר נאַכט!

↤ 159

Er hot mir gegeben, Oi, Silber un Gold, Er hot mir gebeten, Un ich hob nit gewollt. Spazieren sainen mir beide gegangen, Die Gass is gewen far uns breit; Oi un wei soll Mendken derlangen, Wos er hot uns beiden zuscheidt! . . . . . . . . . . . Mame, Mame, du host take gerecht: ⎫ ⎬ ⎭ bis A mi folgt nit a Mamen, Lost sich aus take schlecht!

ער האָט מיר געגעבן, אָי, זילבער און גאָלד, ער האָט מיר געבעטן, און איך האָב ניט געוואָלט. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען, די גאַס איז געווען פאַר אונדז ברייט; אָי, און וויי זאָל מענדקען דערלאַנגען, וואָס ער האָט אונדז ביידן צושיידט! . . . . . . . . . . . מאַמע, מאַמע, דו האָסט טאַקע גערעכט: ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ מי פאָלגט ניט אַ מאַמען, לאָזט זיך אויס טאַקע שלעכט!

Д. Г. Гальперн (Вильна.).

№ 199.

Welche Meidele Spielt a Liebe, (bis) Spielt sie doch aus ihre Farben; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un as sie liebt ihm Un er ihr gor nit, Do mus sie doch a junginke starben! — Nit starb, nit starb, Du main Leben, (bis) Vun unser Liebe nehmt schoin an End. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis — Du geist awek Dem Keisser dienen Un mich losstu in fremde Händ! — In fremde Händ Is viel besser, (bis) Is viel besser vun mir: (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis A zweite Liebe Westu kriegen, Schener un besser vun mir! Du fohrst awek In a waiter Weg (bis) Un du west sich mit Mentschen bakonen: (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis A zweite Liebe Westu kriegen, Un mich sollstu auch dermohnen!

וועלכע מיידעלע שפּילט אַ ליבע, (bis) שפּילט זי דאָך אויס אירע פאַרבן; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און אַז זי ליבט אים און ער איר גאָר ניט, דאָ מוז זי דאָך אַ יונגינקע שטאַרבן! — ניט שטאַרב, ניט שטאַרב, דו מיין לעבן, (bis) פון אונדזער ליבע נעמט שוין אַן ענד. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis — דו גייסט אַוועק דעם קיסר דינען און מיך לאָזסטו אין פרעמדע הענט! — אין פרעמדע הענט איז פיל בעסער: (bis) איז פיל בעסער פון מיר; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ צווייטע ליבע וועסטו קריגן, שענער און בעסער פון מיר! דו פאָרסט אַוועק אין אַ ווייטער וועג (bis) און דו וועסט זיך מיט מענטשן באַקאָנען; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ צווייטע ליבע וועסטו קריגן, און מיך זאָלסטו אויך דערמאָנען!

↤ 160

Verflucht, verflucht Soll weren die Strick, (bis) Wos hot uns zusammen gebunden! (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du geist awek Dem Keisser dienen; Un mir losstu die Wunden!

פאַרפלוכט, פאַרפלוכט זאָל ווערן די שטריק, (bis) וואָס האָט אונדז צו זאַמען געבונדן! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דו גייסט אַוועק דעם קיסר דינען; און מיר לאָזסטו די וואונדן!

Б М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

200

A goldenem Ring hob ich ihm geschonken, Vun reine Gingold is er gewen; Un wenn ich dermohn sich on dir, main Leben, Och un wei is mir geschehn! Wein nit, Dusche, wein nit Ljube, Pjerwe darf ich zu die Żrebe gein, Un as ich wel arausziehen a Żrebe a greisse, Wel ich kummen glaich zu dir allein! A Żrebe a kleine hob ich arausgezeigen, . . . . . . . . . . . A Soldat dienen is seier bitter. In Soldaten is seier schlecht! Ich bet bai dir, Duschinke, Du sollst mir bis Bahn bagleiten! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wie der Pojesd hot sich genummen rihren, Asei hot sie arausgelosen a greiss Gewein, — Nit wein-że, Dusche, nit wein-że, Ljube, Af jeder Stanzje wel ich dir schraiben allein!

אַ גאָלדענעם רינג האָב איך אים געשאָנקען, פון ריינע גינגאָלד איז ער געווען; און ווען איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין לעבן, אָך און וויי איז מיר געשען! וויין ניט, דושע, וויין ניט ליובע, פּיערווע דאַרף איך צו די זשרעבע גיין, און אַז איך וועל אַרויסציען אַ זשרעבע אַ גרויסע, וועל איך קומען גלייך צו דיר אַליין! אַ זשרעבע אַ קליינע האָב איך אַרויסגעצויגן, . . . . . . . . . . . אַ סאָלדאַט דינען איז זייער ביטער. אין סאָלדאַטן איז זייער שלעכט! איך בעט ביי דיר, דושינקע, דו זאָלסט מיר ביז באָן באַגלייטן! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ווי דער פּאָיעזד האָט זיך גענומען רירן, אַזוי האָט זי אַרויסגעלאָזן אַ גרויס געוויין, — ניט וויין־זשע, דושע, ניט וויין־זשע, ליובע, אויף יעדער סטאַנציע וועל איך דיר שרייבן אַליין!

↤ 161

Ain Rosenblum hob ich geton flanzen, Mit grine Blättelech is er gewen, — Fremde Menschen hoben ihm zurissen, Och un wei is uns geschehn!

איין ראָזנבלום האָב איך געטאָן פלאַנצן, מיט גרינע בלעטעלעך איז ער געווען, — פרעמדע מענטשן האָבן אים צעריסן, אָך און וויי איז אונדז געשען!

М 3 Левин (Витебск. губ.)

№ 201.

Unser Onfang vun unser Liebe Hot sich ongefangen zucker-siss, (bis) Un der Auslos vun unser Liebe Hot sich ausgelosen seier mi’s. Wein nit, Duschiake, wein nit, Ljubinke, Mir sainen beide a glaiche Por. (bis) Sogen sog ich dir, main siss-Leben? As ich for awek auf vier Johr. Seh, Duschinke, seh, Ljubinke, Sollst noch mir nit beinken; (bis) In die schenste Gesellschaft sollstu gein Un wegen mir sollstu deinken! Seh, Duschinke, seh, Ljubinke, ’ch wel dir ein Sach beten: (bis) Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern Un sollst mich fohren bagleiten! — Bagleiten wel ich dir, main siss-Leben, Vun Teier bis Woksal! (bis) Ongekusst un ongehalst, Un der Pojesd steit noch allz. Er is geblieben in Pojesd sitzen, Un sie is geblieben af’n Plazforme stein; (bis) Un wie der Pojesd hot sich genummen rihren, Is sie arausgefallen mit a greiss Gewein.

אונדזער אָנפאַנג פון אונדזער ליבע האָט זיך אָנגעפאַנגען צוקער־זיס, (bis) און דער אויסלאָז פון אונדזער ליבע האָט זיך אויסגעלאָזן זייער מיאוס. וויין ניט, דושיאַקע, וויין ניט, ליובינקע, מיר זיינען ביידע אַ גלייכע פּאָר. (bis) זאָגן זאָג איך דיר, מיין זיס־לעבן? אַז איך פאָר אַוועק אויף פיר יאָר. זע, דושינקע, זע, ליובינקע, זאָלסט נאָך מיר ניט ביינקען; (bis) אין די שענסטע געזעלשאַפט זאָלסטו גיין און וועגן מיר זאָלסטו דיינקען! זע, דושינקע, זע, ליובינקע, כ׳וועל דיר איין זאַך בעטן: (bis) דו זאָלסט זיך אָפּ׳גנב׳ענען פון דיינע עלטערן און זאָלסט מיך פאָרן באַגלייטן! — באַגלייטן וועל איך דיר, מיין זיס לעבן, פון טייער ביז וואָקזאַל! (bis) אָנגעקוסט און אָנגעהאַלדזט, און דער פּאָיעזד שטייט נאָך אַלץ. ער איז געבליבן אין פּאָיעזד זיצן, און זי איז געבליבן אויפן פּלאַצפאָרמע שטיין; (bis) און ווי דער פּאָיעזד האָט זיך גענומען רירן, איז זי אַרויס געפאַלן מיט אַ גרויס געוויין.

↤ 162

— Wein nit, Duschinke, wein nit, Ljubinke, Hoben hob ich dir lieb! Af wosser Stanzje ’ch wel sich opstellen, Wel ich schraiben zu dir ofte Brief! — Vier Johr westu dienen, Auf’n finften westu araus; Un as der lieber Gott wet uns helfen, Kennstu noch mit a Żerebe araus! Eib du west mit a Żerebe araus, Westu mir schoin nit wellen; Lomir opfohren in a klein Städtele, Welen mir beide Chupe stellen! — Chupe, Duschinke, Chupe, Ljubinke, Wet doch sain seier siss; Ober wos welen sogen unsere Eltern, As ’s wet sich auslosen seier mi’s?

— וויין ניט, דושינקע, וויין ניט, ליובינקע, האָבן האָב איך דיר ליב! אויף וואָסער סטאַנציע כ׳וועל זיך אָפּשטעלן, וועל איך שרייבן צו דיר אָפטע בריוו! — פיר יאָר וועסטו דינען, אויפן פינפטן וועסטו אַרויס; און אַז דער ליבער גאָט וועט אונדז העלפן, קענסטו נאָך מיט אַ זשערעבע אַרויס! אויב דו וועסט מיט אַ זשערעבע אַרויס, וועסטו מיר שוין ניט וועלן; לאָמיר אָפּפאָרן אין אַ קליין שטעטעלע, וועלן מיר ביידע חופּה שטעלן! — חופּה, דושינקע, חופּה, ליובינקע, וועט דאָך זיין זייער זיס; אָבער וואָס וועלן זאָגן אונדזערע עלטערן, אַז ס׳וועט זיך אויסלאָזן זייער מיאוס?

Б. М. Кассоль и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 202.

— Ach, nit gut, Ich hob kein frai Mut, 1) Es geit mir nit ain main Leben: Wie schlecht is mir, As men hot dir Far a Soldat opgegeben! ’s nemt mir on a Schreck, As me traibt dir awek Vun mir asei wait. To wie soll ich kennen On dir auskummen Asa lange Zait?

— אַך, ניט גוט, איך האָב קיין פריי מוט, 1) עס גייט מיר ניט איין מיין לעבן: ווי שלעכט איז מיר, אַז מען האָט דיר פאַר אַ סאָלדאַט אָפּגעגעבן! ס׳נעמט מיר אָן אַ שרעק, אַז מע טרייבט דיר אַוועק פון מיר אַזוי ווייט. טאָ ווי זאָל איך קענען אָן דיר אויסקומען אַזאַ לאַנגע צייט?

Fraie Minut.

1) פרייע מינוט.

↤ 163

— Ich bet dir, main Getraie, Du blaibst doch a fraie, Du timst doch in der-heim verblaiben: Bet ich bai dir, Hob Mitleid mit mir, Du sollst mir a Briewele schraiben! As ich wel blaiben allein, Wet mir nit aingein Kein Essen un kein Schlofen; Un du, main Krein, Vergiess kein Gewein Un tu auf mir hoffen! — As ich dermohn sich dem Glick, Mit a Por Johr zurick, Wie mir hoben beide gelebt: Bai mir in Gezelt Hot kein Essen gefehlt, Un ich bin ständig mit dir gewen satt. Es is umsist Aselchene Treist, Die Hoffnung, wos du host mir varleigen: ’s wollt gewen beschert, Wollt geworen verkehrt — Wollst a greissen Nummer arausgezeigen! Ach, seh nor dem Broch, As. der Umglick jogt dir noch; As du west daine Johren ausdienen, — Ich meg dir sogen, As ’ch wel dos nit aribertrogen, Gott weiss zi west mir a gesunte gefinen! — Verwarf daine Leiden, Mir welen noch hoben Freiden, As ich wel kummen b’scholem: Es flihen die Täg Gor ohn a Breg, Die finf Johr wet awek wie a Cholem!

— איך בעט דיר, מיין געטרייע, דו בלייבסט דאָך אַ פרייע, דו טוסט דאָך אין דער היים פאַרבלייבן: בעט איך ביי דיר, האָב מיטלייד מיט מיר, דו זאָלסט מיר אַ בריוועלע שרייבן! אַז איך וועל בלייבן אַליין, וועט מיר ניט איינגיין קיין עסן און קיין שלאָפן; און דו, מיין קרוין, פאַרגיס קיין געוויין און טו אויף מיר האָפן! — אַז איך דערמאָן זיך דעם גליק, מיט אַ פּאָר יאָר צוריק, ווי מיר האָבן ביידע געלעבט: ביי מיר אין געצעלט האָט קיין עסן געפעלט, און איך בין שטענדיק מיט דיר געווען זאַט. עס איז אומזיסט אַזעלכענע טרייסט, די האָפענונג, וואָס דו האָסט מיר פאַרלייגן: ס׳וואָלט געווען באַשערט, וואָלט געוואָרן פאַרקערט — וואָלסט אַ גרויסן נומער אַרויסגעצויגן! אַך, זע נאָר דעם בראָך, אַז. דער אומגליק יאָגט דיר נאָך; אַז דו וועסט דיינע יאָרן אויסדינען, — איך מעג דיר זאָגן, אַז כ׳וועל דאָס ניט אַריבערטראָגן, גאָט ווייס צי וועסט מיר אַ געזונטער געפינען! — פאַרוואַרף דיינע ליידן, מיר וועלן נאָך האָבן פריידן, אַז איך וועל קומען בשלום; עס פליען די טעג גאָר אָן אַ ברעג, די פינף יאָר וועט אַוועק ווי אַ חלום!

↤ 164

Ach, main Leben, Viel’n hot men opgegeben, Sei hoben gehat dem Umglick; Sei hoben gelosen Kales in der-heim sitzen Un sainen gekummen zurick! Ach, main Leben, ’ch wel dir a Kuss geben, Un tu mir dain Bild scheinken! Lomir geniessen Dem Kuss dem sissen Un ich soll dir hoben zu gedeinken! — Es is arop Der Krein vun main Kop, Main Harz is bai mir ausgeschnitten; Ich bin geblieben stein Eine allein In tiefen Jam in Mitten. . . . . . . . . . . .

אַך, מיין לעבן, פילן האָט מען אָפּגעגעבן, זיי האָבן געהאַט דעם אומגליק; זיי האָבן געלאָזן כלות אין דער היים זיצן און זיינען געקומען צוריק! אַך, מיין לעבן, כ׳וועל דיר אַ קוס געבן, און טו מיר דיין בילד שיינקען! לאָמיר געניסן דעם קוס דעם זיסן און איך זאָל דיר האָבן צו געדיינקען! — עס איז אַראָפּ דער קרוין פון מיין קאָפּ, מיין האַרץ איז ביי מיר אויסגעשניטן; איך בין געבליבן שטיין איינע אַליין אין טיפן ים אין מיטן. . . . . . . . . . . .

И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.).

М. А. Зон (старая синява, Подольск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

Е. Левенштам (кол. Львово, Херсонск. губ.)

№ 203.

Stei ich mir bai’n Fenster, tu ich mir deinken, Fall ich arain in allerlei Kreinken. (bis) Vun allerlei Kreinken kenn a Dokter heilen, Die Wunden vun main Harzen kenn ich var keinem nit derzeilen. Schwarz binstu, schwarz ot wie a Zigainer, Zehn, Liebes ausgespielt un geblieben mainer! Schwarz binstu, schwarz wie a Toter Wer is do schuldig — main Mutter mit’n Voter!

שטיי איך מיר ביין פענצטער, טו איך מיר דיינקען, פאַל איך אַריין אין אַלערליי קריינקען. (bis) פון אַלערליי קריינקען קען אַ דאָקטער היילן, די וואונדן פון מיין האַרצן קען איך פאַר קיינעם ניט דערציילן. שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ אָט ווי אַ ציגיינער, צען ליבעס אויסגעשפּילט און געבליבן מיינער! שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ ווי אַ טאָטער ווער איז דאָ שולדיק — מיין מוטער מיטן פאָטער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 165

№ 204.

Die Sunn hot sich aropgelosen, Zu belaichten die Welt, — Un mir wert umetig auf’n Harzen, Dann seh ich, wer mir fehlt. Die Berg mit die Tolen, Sei bedauern auch mir, — Maine Zores auszuschraiben Wet nit kleken kein Papier. B’eis ich bin bai maine Eltern gewen. Is mir gewen seier gut: Schlofen fleg ich mir ruhig leigen Un ufstein mit frai Mut. Grau un alt bin ich geworen Gor in a kurze Zait; Maine Zores vun main Geliebten Lost sich heren gor seier wait. As einer wollt gekummen sogen, As main Geliebter geit, — Wollt ich alle Gassen Mit Blumen ausgespreit! In Turme bin ich gesessen Finf Jor noch anand, ’ch hob nit geschlofen un nit gegessen, ’ch beink noch dem, wos ich bin bekannt. Spazieren sainen mir beide gegangen Un af a Dronske gefohren, — Zulieb dir, main Leben; Hob ich main Nomen ongeworen!

די זון האָט זיך אַראָפּגעלאָזן, צו באַלייכטן די וועלט, — און מיר ווערט אומעטיק אויפן האַרצן, דאַן זע איך, ווער מיר פעלט. די בערג מיט די טאָלן, זיי באַדויערן אויך מיר, — מיינע צרות אויסצושרייבן וועט ניט קלעקן קיין פּאַפּיר. בעת איך בין ביי מיינע עלטערן געווען. איז מיר געווען זייער גוט: שלאָפן פלעג איך מיר רואיק לייגן און אויפשטיין מיט פריי מוט. גרוי און אַלט בין איך געוואָרן גאָר אין אַ קורצע צייט; מיינע צרות פון מיין געליבטן לאָזט זיך הערן גאָר זייער ווייט. אַז איינער וואָלט געקומען זאָגן, אַז מיין געליבטער גייט, — וואָלט איך אַלע גאַסן מיט בלומען אויסגעשפּרייט! אין טורמע בין איך געזעסן פינף יאָר נאָכאַנאַנד, כ׳האָב ניט געשלאָפן און ניט געגעסן, כ׳ ביינק נאָך דעם, וואָס איך בין באַקאַנט. שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען און אויף אַ דראָנסקע געפאָרן, — צו ליב דיר, מיין לעבן; האָב איך מיין נאָמען אָנגעוואָרן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 205.

Die Lwone schaint in Miten der Nacht, Un Perele sitzt bai der Tir; Sie sifzt, sie krechzt, sie is schoin vertracht, Oi, a Weitog is ihr! . . . . . . . . . . .

די לבנה שיינט אין מיטן דער נאַכט, און פּערעלע זיצט ביי דער טיר; זי זיפצט, זי קרעכצט, זי איז שוין פאַרטראַכט, אָי, אַ ווייטאָג איז איר! . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Газенпоть, Курляндск. губ.).

↤ 166

№ 206.

Wos westu sich derwaitern in asa waite Weg? Ich wel gein in alle Gassen Un besser sich onnehmen Gret zu wassen, — Nor mit dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain! Wos westu, liebinker, ton mit daine schwarze Gret? Ich mus schoin varkeifen die alte Baleie, Wail ich seh: ich hob bai dir gor kein Deie, Die Letzte Lupetkes, die letzte Kleid’l main, — Mit dir, nor mit dir in-einem zu sain! Wos westu, lieber, ton mit daine alte Gret? Ich wel varkeifen die lezte Spodnizke, Un wel dir keifen a naie Watownizke, — Nor mit dir in-einem, zu sain! Nor mit dir zusammen zu sain! Wos westu essen auf asa waite Weg? Ich wel varkeifen main alten Futter Un halten far dir ongegreit Breit mit Putter Nor mit dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain! Wie westu schlofen in asa waite Weg? Main Kischen wel ich varkeifen, nor kumm domoi, Ich wel allein schlofen auf’n heilen Stroih, — Nor mir dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain!

וואָס וועסטו זיך דערווייטערן אין אַזאַ ווייטער וועג? איך וועל גיין אין אַלע גאַסן און בעסער זיך אָננעמען גרעט צו וואַסן, — נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין, נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין! וואָס וועסטו, ליבינקער, טאָן מיט דיינע שוואַרצע גרעט? איך מוז שוין פאַרקויפן די אַלטע באַלייע, ווייל איך זע: איך האָב ביי דיר גאָר קיין דעה, די לעצטע לופּעטקעס, די לעצטע קליידל מיין, — מיט דיר, נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין! וואָס וועסטו, ליבער, טאָן מיט דיינע אַלטע גרעט? איך וועל פאַרקויפן די לעצטע ספּאָדניצקע, און וועל דיר קויפן אַ נייע וואַטאָווניצקע, — נאָר מיט דיר אין־איינעם, צו זיין! נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין! וואָס וועסטו עסן אויף אַזאַ ווייטע וועג? איך וועל פאַרקויפן מיין אַלטן פוטער און האַלטן פאַר דיר אָנגעגרייט ברויט מיט פּוטער נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין, נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין! ווי וועסטו שלאָפן אין אַזאַ ווייטע וועג? מיין קישן וועל איך פאַרקויפן, נור קום דאָמאָי, איך וועל אַליין שלאָפן אויפן הוילן שטרוי, — נאָר מיר דיר אין איינעם צו זיין, נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 167

№ 207.

In draussen, Mame, geit a Regen, Bai mir in Stub is sich trucken; Wu-że nehm ich main Geliebten As ich soll mich mit saine Reid derquicken? Oi wei, oi wei, Mame maine, Es is schoin varfallen, oi, alls-ding; Oi wei, Mame, Mame maine, Zugebunden bin ich mit a Strick! Mit ain Strick, Mame, bin ich gebunden, Ranglen kenn ich mich schoin nit; Oi wei, Mame, es is schoin varfallen; Zurick chapen kenn ich schoin nit! Die Lwone schaint, sie schaint, sie schaint, Sie schaint arum ihre Stern; Un die Sonne lescht dos Licht, Bichdei die Welt soll finster wern. Mir is finster, Mame maine, Ich hob sich ihm emes lieb; Schweren schwer ich dir, Mame maine, As gedeinken wel ich ihm bis in Grub! Main Welt, Mame, is mir schoin nim’es, Ich konn on ihm nit vargessen; Du sehst doch, Mame, oi, allein, As ich konn nit trinken und essen! Main Kop, Mame, is mir derschlogen, Ich wel sich arop vun maine Gedanken; Ain greissen Weitog hob ich, Mame, Wos ich kenn ihm nit derlangen. Ain greissen Weitog hob ich, Mame, Wos ich kenn ihm var keinem nit derzeilen; Wu-że nehm ich, oi, a Dokter, As er soll mir maine Wunden ausheilen!

אין דרויסן, מאַמע, גייט אַ רעגן, ביי מיר אין שטוב איז זיך טרוקן; וואו־זשע נעם איך מיין געליבטן אַז איך זאָל מיך מיט זיינע רייד דערקוויקן? אָי וויי, אָי וויי, מאַמע מיינע, עס איז שוין פאַרפאַלן, אָי, אַלצדינג; אָי וויי, מאַמע, מאַמע מיינע, צו געבונדן בין איך מיט אַ שטריק! מיט איין שטריק, מאַמע, בין איך געבונדן, ראַנגלען קען איך מיך שוין ניט; אָי וויי, מאַמע, עס איז שוין פאַרפאַלן; צוריק כאַפּן קען איך שוין ניט! די לבנה שיינט, זי שיינט, זי שיינט, זי שיינט אַרום אירע שטערן; און די זאָנע לעשט דאָס ליכט, בכדי די וועלט זאָל פינצטער ווערן. מיר איז פינצטער, מאַמע מיינע, איך האָב זיך אים אמת ליב; שווערן שווער איך דיר, מאַמע מיינע, אַז געדיינקען וועל איך אים ביז אין גרוב! מיין וועלט, מאַמע, איז מיר שוין נמאס, איך קאָן אָן אים ניט פאַרגעסן; דו זעסט דאָך, מאַמע, אָי, אַליין, אַז איך קאָן ניט טרינקען אונד עסן! מיין קאָפּ, מאַמע, איז מיר דערשלאָגן, איך וועל זיך אַראָפּ פון מיינע געדאַנקען; איין גרויסן ווייטאָג האָב איך, מאַמע, וואָס איך קענען אים ניט דערלאַנגען. איין גרויסן ווייטאָג האָב איך, מאַמע, וואָס איך קענען אים פאַר קיינעם ניט דערציילן; וואו־זשע נעם איך, אָי, אַ דאָקטער, אַז ער זאָל מיר מיינע וואונדן אויסהיילן!

А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск губ )

↤ 168

№ 208.

Wu is dos Bochur’l, Wos hot mich gewollt, Wos hot mir zugesogt A Fazeile mit Gold? Dorten steit er, unter der Wand, Halt die Fazeile in der Hand!

וואו איז דאָס בחורל, וואָס האָט מיך געוואָלט, וואָס האָט מיר צוגעזאָגט אַ פאַציילע מיט גאָלד? דאָרטן שטייט ער, אונטער דער וואַנט, האַלט די פאַציילע אין דער האַנט!

Л. Гросглик (Варшава.)

№ 209.

Mentschen tuen sogen, Un main Harz tut in mir klemmen; Ach, wind is mir un wei, — Du host mir zugesogt zu nehmen! Du binst gewen main Vergenigen, Main ganzer Glick; Du binst vun mir awek In ein Augenblick! Auf dem Ort wu ich gei, Vun maine Eigen Trären rinnen; Ach, wind is mir un wei, — Auf dem Ort flegen mir sich gefinen! Du binst gewen main Vergenigen etc. Auf dem Ort wu ich gei, Vun maine Eigen Trären giessen: Ach, wind is mir un wei, — Auf dem Ort flegen mir sich kissen! Du binst gewen main Vergenigen, Main ganzer Glick; Du binst vun mir awek Un kummst schoin nit zurick!

מענטשן טון זאָגן, און מיין האַרץ טוט אין מיר קלעמען; אַך, ווינד איז מיר און וויי, — דו האָסט מיר צוגעזאָגט צו נעמען! דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן, מיין גאַנצער גליק; דו בינסט פון מיר אַוועק אין איין אויגנבליק! אויף דעם אָרט וואו איך גיי, פון מיינע אויגן טרערן רינען; אַך, ווינד איז מיר און וויי, — אויף דעם אָרט פלעגן מיר זיך געפינען! דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן א. אַ. וו. אויף דעם אָרט וואו איך גיי, פון מיינע אויגן טרערן גיסן: אַך, ווינד איז מיר און וויי, — אויף דעם אָרט פלעגן מיר זיך קיסן! דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן, מיין גאַנצער גליק; דו בינסט פון מיר אַוועק און קומסט שוין ניט צוריק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 210.

Stei ich mir bai’m Breg Taich Un kenn zu dir nit kummen. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du mit daine sisse Reid Host mir main Leben zugenummen.

שטיי איך מיר ביים ברעג טייך און קען צו דיר ניט קומען. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דו מיט דיינע זיסע רייד האָסט מיר מיין לעבן צוגענומען.

↤ 169

Maine Finger welen weren Feder, Un maine Lippen is blass wie Papier. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Vun maine Eigen mit maine Trären Wel ich schraiben Liebe-brief zu dir. Main Harz, main Harz zieht zu dir, Asei wie Magnet zieht zu Stohl. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un wer es heibt on a Liebe zu spielen, Darf sehn, ’s soll sain auf alle mol. Maine Eigen tut mir nit trickenen, Un vun Schmerzen is schoin main Meiach darr. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Wer es heibt on a Liebe zu spielen, Darf doch nit sain kein Narr. Wos tustu mir on aselche Schmerzen, Ach, Schmerzen un Pain? (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un die schenste Liebe, wos men spielt, Darf men sehn, wos der ssof wet sain. Du willst mit mir in Amerika fohren, Wail du weisst, as ich hob nit kein Geld, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du willst machen a Ssof vun maine junge Johren, Zulieb dir hob ich varspielt main Welt! Adje, adje, main liebe Dusche, ’ch fohr doch schoin vun dir awek! (bis ⎫ ⎬ ⎭ bis ’ch nehm sich dermohnen, as ’ch darf sich scheiden, Nehmt mich on a Jommer mit a Schreck!

מיינע פינגער וועלן ווערן פעדער, און מיינע ליפּן איז בלאַס ווי פּאַפּיר. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis פון מיינע אויגן מיט מיינע טרערן וועל איך שרייבן ליבע־בריוו צו דיר. מיין האַרץ, מיין האַרץ ציט צו דיר, אַזוי ווי מאַגנעט ציט צו שטאָל. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און ווער עס הייבט אָן אַ ליבע צו שפּילן, דאַרף זען, ס׳זאָל זיין אויף אַלע מאָל. מיינע אויגן טוט מיר ניט טריקענען, און פון שמערצן איז שוין מיין מח דאַר. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis ווער עס הייבט אָן אַ ליבע צו שפּילן, דאַרף דאָך ניט זיין קיין נאַר. וואָס טוסטו מיר אָן אַזעלכע שמערצן, אַך, שמערצן און פּיין? (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און די שענסטע ליבע, וואָס מען שפּילט, דאַרף מען זען, וואָס דער סוף וועט זיין. דו ווילסט מיט מיר אין אַמעריקע פאָרן, ווייל דו ווייסט, אַז איך האָב ניט קיין געלט, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דו ווילסט מאַכן אַ סוף פון מיינע יונגע יאָרן, צו ליב דיר האָב איך פאַר שפּילט מיין וועלט! אַדיע, אַדיע, מיין ליבע דושע, כ׳פאָר דאָך שוין פון דיר אַוועק! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis כ׳נעם זיך דערמאָנען, אַז כ׳דאַרף זיך שיידן, נעמט מיך אָן אַ יאָמער מיט אַ שרעק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 170

№ 211

Ich hob mir varliebt in a Schuster jingele, Allein is er vun Wien; Er is gefohren zu saine Eltern Sehn, wos sei tun. Sitzt er sich bai sain Warstat’l Un ’s tut ihm herzlich bang; Hert er plutzlung a schlechte Bsure, As sain siss-Leben is ihm krank. Geit er araus auf’n Podwor Die Städtele aussehn; Flieht adurch a scheine Veigel Un tut sain Harz erfreien. Nischt asei der scheiner Veigel, Wie sain heich fliehen; Un warft ihm arop a Briewele: In Schul-Gan-eid’n soll sie ryhen.

איך האָב מיר פאַר ליבט אין אַ שוסטער אינגעלע, אַליין איז ער פון ווין; ער איז געפאָרן צו זיינע עלטערן זען, וואָס זיי טון. זיצט ער זיך ביי זיין וואַרשטאַטל און ס׳טוט אים הערצלעך באַנק; הערט ער פּלוצלונג אַ שלעכטע בשורה, אַז זיין זיס לעבן איז אים קראַנק. גייט ער אַרויס אויפן פּאָדוואָר די שטעטעלע אויסזען; פליט אַדורך אַ שיינע פויגל און טוט זיין האַרץ ערפרייען. נישט אַזוי דער שיינער פויגל, ווי זיין הויך פליען; און וואַרפט אים אַראָפּ אַ בריוועלע: אין שול־גן־עדן זאָל זי רוען.

В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 212.

Wos geistu arum var maine Fenster, Du meinst, — ich wel arauskucken zu dir? Du meinst, as ich bin doch die schenste, — Oi, gwald, wos liebstu sich in mir! Wos geistu arum var maine Tiren, — Du meinst, — ich wel arauskummen zu dir? . . . . . . . . . . .

וואָס גייסטו אַרום פאַר מיינע פענצטער, דו מיינסט — איך וועל אַרויסקוקן צו דיר? דו מיינסט, אַז איך בין דאָך די שענסטע, — אָי, גוואַלד, וואָס ליבסטו זיך אין מיר! וואָס גייסטו אַרום פאַר מיינע טירן, — דו מיינסט, — איך וועל אַרויסקומען צו דיר? . . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іоффе (Минск. губ.).

№ 213.

Ich wel aich singen a Lied, Wos ich hob sich badacht vun Schlof; Ich wel aich ganz richtig erzeilen Vun a falsche Liebe dem Ssof:

איך וועל אייך זינגען אַ ליד, וואָס איך האָב זיך באַדאַכט פון שלאָף; איך וועל אייך גאַנץ ריכטיק ערציילן פון אַ פאַלשע ליבע דעם סוף:

↤ 171

Ich hob sich varliebt in a Menschen, Wos is ehm ganz wait zu gefinen; Un wie er flegt awekgein vun mir, Asei flegt er halten ain zweiter in Sinnen. Ich verginn ihr mifn ganzen Herzen, Sie soll dem falschen Jung der kennen: Wie sie wet kriegen vun ehm a Sinnen, Asei wet ihr die Liebe ton brennen. Er hot mir zugesogt zu keifen Präsenten, Ober es is alles awek wie ohn a Wird; Es is gekummen a Merder, a Betriger Un hot mir vun Weg aropgefihrt. Er hot genummen main Hand Un hot mir ganz heilig zugeschworen, Er hot gesogt-es kenn anders nit sain, As mir musen verblaiben auf eibige Johren.

איך האָב זיך פאַרליבט אין אַ מענטשן, וואָס איז עם גאַנץ ווייט צו געפינען; און ווי ער פלעגט אַוועק גיין פון מיר, אַזוי פלעגט ער האַלטן איין צווייטע אין זינען. איך פאַרגין איר מיטן גאַנצן האַרצן, זי זאָל דעם פאַלשן יונג דערקענען: ווי זי וועט קריגן פון עם אַ זינען, אַזוי וועט איר די ליבע טאָן ברענען. ער האָט מיר צוגעזאָגט צו קויפן פּרעזענטן, אָבער עס איז אַלעס אַוועק ווי אָן אַ ווירד; עס איז געקומען אַ מערדער, אַ באַטריגער און האָט מיר פון וועג אַראָפּגעפירט. ער האָט גענומען מיין האַנט און האָט מיר גאַנץ הייליק צוגעשוואָרן, ער האָט געזאָגט-עס קען אַנדערש ניט זיין, אַז מיר מוזן פאַרבלייבן אויף אייביקע יאָרן.

М. З Левин (Новоалександровск, Ковенск губ.).

№ 214.

— Wos geistu mir arum asei varumert, Wos geistu mir aus wie a Licht? Un wu is ahingekummen Dain scheines, dain liebes Gesicht? 1) Gei-że, main Leben, zum Dokter, Derzeil ihm, wos dir fehlt, — Medizin wet er dir geben, Un varfinster du mir nit die Welt! Es effent sich alle Quallen, Ihre Eigen varlofen mit Blut, Un sie is in Unmacht gefallen Un schrait: Nit gut, nit gut!

— וואָס גייסטו מיר אַרום אַזוי פאַראומערט, וואָס גייסטו מיר אויס ווי אַ ליכט? און וואו איז אַהינגעקומען דיין שיינס, דיין ליבעס געזיכט? 1) גיי־זשע, מיין לעבן, צום דאָקטער, דערצייל אים, וואָס דיר פעלט, — מעדיצין וועט ער דיר געבן, און פאַר פינצטער דו מיר ניט די וועלט! עס עפענט זיך אַלע קוואַלן, אירע אויגן פאַרלאָפן מיט בלוט, און זי איז אין אוממאַכט געפאַלן און שרייט: ניט גוט, ניט גוט!

Wos hostu dain frai Mut varloren, Wos geistu aus wie a Licht? Wos is mit dir geworen, Wu is dain scheine Gesicht?

1) וואָס האָסטו דיין פריי מוט פאַרלאָרן, וואָס גייסטו אויס ווי אַ ליכט? וואָס איז מיט דיר געוואָרן, וואו איז דיין שיינע געזיכט?

↤ 172

— Ach, Mutter, wos kenn ich dir derzeilen, Wos ich wein un klog ohn a Schier! Kein Dokter kenn mir schoin nit heilen, Kein Medizin is nito far mir! Ich hob sich varliebt in a Merder, Er hot mir main Kerper geraubt, Er hot mir geraubt main Kerper, Er hot mir geraubt main Ehre, main Glick! In dem Gorten, wu die Reisen un Blumen, Dortn hob ich sich wie a Cholem ausgedacht, Un dortn is main Unglick gekummen Un Laiten zu Reid gebracht! A Kleid hob ich getrogen, Es war nor zehn Eilen die Breit; Kein Gutes soll der Mensch nit hoben, Wer es hot mir main Liebe zuscheidt! A Kleid hob ich getrogen, Es war nur die Felchen (?) gezeigen; As ich on main Liebe dermohn mir, Trickent in mir maine Eigen. Es zieht mir zu dir asei, main Leben, Asei, wie a Magnet zu Aisen; Es is mir varfinstert main Parschein, As ich kenn mir var keinem nit waisen!

— אַך, מוטער, וואָס קענען איך דיר דערציילן, וואָס איך וויין און קלאָג אָן אַ שיעור! קיין דאָקטער קען מיר שוין ניט היילן, קיין מעדיצין איז ניטאָ פאַר מיר! איך האָב זיך פאַרליבט אין אַ מערדער, ער האָט מיר מיין קערפּער גערויבט, ער האָט מיר גערויבט מיין קערפּער, ער האָט מיר גערויבט מיין ערע, מיין גליק! אין דעם גאָרטן, וואו די רויזן און בלומען, דאָרטן האָב איך זיך ווי אַ חלום אויסגעדאַכט, און דאָרטן איז מיין אומגליק געקומען און לייטן צו רייד געבראַכט! אַ קלייד האָב איך געטראָגן, עס וואַר נאָר צען איילן די ברייט; קיין גוטס זאָל דער מענטש ניט האָבן, ווער עס האָט מיר מיין ליבע צו שיידט! אַ קלייד האָב איך געטראָגן, עס וואַר נור די פעלכן (?) געצויגן; אַז איך אָן מיין ליבע דער מאָן מיר, טריקנט אין מיר מיינע אויגן. עס ציט מיר צו דיר אַזוי, מיין לעבן, אַזוי, ווי אַ מאַגנעט צו אייזן; עס איז מיר פאַרפינצטערט מיין פּאַרשוין, אַז איך קען מיר פאַר קיינעם ניט ווייזן!

г-жа А Гофштейн (Свенцяны, Виленск губ.)

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 215.

Er kummt zu mir zugein, Mit’n Steckele in Hand; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geit awek zu an andere, ’s is far mir a Schand! Er kummt zu mir zu gein, Git er mir a Por Handschen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geit awek zu-n-andere, Geit er mit ihr tanzen.

ער קומט צו מיר צוגיין, מיטן שטעקעלע אין האַנט; ⎧ ⎨ ⎩ bis ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע, ס׳איז פאַר מיר אַ שאַנד! ער קומט צו מיר צו גיין, גיט ער מיר אַ פּאָר האַנטשען; ⎧ ⎨ ⎩ bis ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע, גייט ער מיט איר טאַנצן.

↤ 173

Er kummt zu mir zugein Un kusst mir aus maine Glieder ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geit awek zu an andere, Macht er vun mir a Geschlider. Er kummt zu mir zugein Un sogt mir a Ssod auf’n Eiwer; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geit awek zu an andere, Grobt er far mir a Keiwer. A Liebe zu spielen Is auch nit kein Awlerai, ⎫ ⎬ ⎭ bis Wenn is dos geredt? Mit einer, nit mit drai! A Liebe zu spielen Darf men wissen wenn; ⎫ ⎬ ⎭ bis Wenn is dos geredt? Mit einer, nit mit zehn!

ער קומט צו מיר צו גיין און קוסט מיר אויס מיינע גלידער ⎧ ⎨ ⎩ bis ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע, מאַכט ער פון מיר אַ געשלידער. ער קומט צו מיר צו גיין און זאָגט מיר אַ סוד אויפן אייווער; ⎧ ⎨ ⎩ bis ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע, גראָבט ער פאַר מיר אַ קבר. אַ ליבע צו שפּילן איז אויך ניט קיין עולה׳ריי, ⎧ ⎨ ⎩ bis ווען איז דאָס גערעדט? מיט איינער, ניט מיט דריי! אַ ליבע צו שפּילן דאַרף מען וויסן ווען; ⎧ ⎨ ⎩ bis ווען איז דאָס גערעדט? מיט איינער, ניט מיט צען!

Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 216.

A Liebe is gut zu spielen, — Dos is nit kein Narrerai; Wenn is dos geredt geworen? Mit einer, nit mit drai! Kummt zugein zu mir, Kusst mir aus maine Glieder; Er geit awek’t zu der anderer Un schraibt vun mir Lieder. Er kummt zugein zu mir, Un sogt: ich wel dich nehmen; Geit awek zu der anderer Un schraibt vun mir Nämen. Kummt zugein zu mir, Sogt: ich hob dich lieb; Geit awek zu der anderer Un grobt auf mir a Gryb.

אַ ליבע איז גוט צו שפּילן, — דאָס איז ניט קיין נאַרעריי; ווען איז דאָס גערעדט געוואָרן? מיט איינער, ניט מיט דריי! קומט צו גיין צו מיר, קוסט מיר אויס מיינע גלידער; ער גייט אַוועקעט צו דער אַנדערער און שרייבט פון מיר לידער. ער קומט צו גיין צו מיר, און זאָגט: איך וועל דיך נעמען; גייט אַוועק צו דער אַנדערער און שרייבט פון מיר נאמן. קומט צו גיין צו מיר, זאָגט: איך האָב דיך ליב; גייט אַוועק צו דער אַנדערער און גראָבט אויף מיר אַ גרוב.

↤ 174

Skutschno, dossadno, Ja po Ulize nje idu; On, Podljez, nje snajet, Tschto ja jewo ljublju! Die Himmel un Steren Nehmen on maine Trären, Un main Gewein Geit zu Gott allein! Ich bin gegangen mit ihm spazieren Arum Weiz un arum Korn; Ich hob gehat a taiern Stick Un ich hob ihm verloren!

סקוטשנאָ, דאָסאַדנאָ, יאַ פּאָ אוליצע ניע אידו; אָן, פּאָדליעץ, ניע זנאַיעט, טשטאָ יאַ יעוואָ ליובליו! די הימל און שטערן נעמען אָן מיינע טרערן, און מיין געוויין גייט צו גאָט אַליין! איך בין געגאַנגען מיט אים שפּאַצירן אַרום ווייץ און אַרום קאָרן; איך האָב געהאַט אַ טייערן שטיק און איך האָב אים פאַרלאָרן!

А. Рейзин (Минск. губ.)

№ 217.

Die scheine Reis in Gorten, Der Regele spritzt auf ihr; Wie der Regele hert auf, Asei blaibt sie ohn Kolir. As och un wei un wind Is zu mir un zu maine Johren: Main Geliebter vun main Harzen Is awekgefohren! As och un wei un wind Is zu mir un zu mir: Main Geliebter is nito, Do blaib ich ohn Kolir! Ariber Hals in Wasser Hob ich geton schwimmen, Geschwummen, wie a Fisch, — Zu sehen, wu er is. Ariber Hals in Wasser Hob ich geton schwimmen, — Zu sehen main Geliebten, Zi wet er gicher kymmen. Ich ess un ich trink, — Es geit mir nit ain, Main Geliebter is schoin do, Un ich kenn mit ihm nit sain!

די שיינע רויז אין גאָרטן, דער רעגעלע שפּריצט אויף איר; ווי דער רעגעלע הערט אויף, אַזוי בלייבט זי אָן קאָליר. אַז אָך און וויי און ווינד איז צו מיר און צו מיינע יאָרן: מיין געליבטער פון מיין האַרצן איז אַוועק געפאָרן! אַז אָך און וויי און ווינד איז צו מיר און צו מיר: מיין געליבטער איז ניטאָ, דאָ בלייב איך אָן קאָליר! אַריבער האַלדז אין וואַסער האָב איך געטאָן שווימען, געשוואומען, ווי אַ פיש, — צו זען, וואו ער איז. אַריבער האַלדז אין וואַסער האָב איך געטאָן שווימען, — צו זען מיין געליבטן, צי וועט ער גיכער קומען. איך עס און איך טרינק, — עס גייט מיר ניט איין, מיין געליבטער איז שוין דאָ, און איך קענען מיט אים ניט זיין!

↤ 175

Du sogst, — du host mich lieb, Du gist mir a Hand, — Du geist awek zu an anderer. Du machst auf mir a Schand! A Liebe zu fihren Is doch oi wei, — Ober mit einer, Un nit mit zwei! A Liebe zu fihren Is doch kdai, — Ober mit einer, Un nit mit drai!

דו זאָגסט, — דו האָסט מיך ליב, דו גיסט מיר אַ האַנט, — דו גייסט אַוועק צו אַ-אַנדערער. דו מאַכסט אויף מיר אַ שאַנד! אַ ליבע צו פירן איז דאָך אָי וויי, — אָבער מיט איינער, און ניט מיט צוויי! אַ ליבע צו פירן איז דאָך כדאַי, — אָבער מיט איינער, און ניט מיט דריי!

Ш. Финкелштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).

№ 218.

Ain Bochur liebt a Meidel, Er liebt sie seier weil; Er ruft sie „Kätz’l“, „Taib’l“, Sie soll schoin sain far ihm. Zu der zweiter Meid’l tut er sogen: „Meidele, kumm aher!“ — A Bochur sollstu gleiben Vun dannen bis aher!

איין בחור ליבט אַ מיידל, ער ליבט זי זייער ווייל; ער רופט זי „קעצל“, „טייבל“, זי זאָל שוין זיין פאַר אים. צו דער צווייטער מיידל טוט ער זאָגן: „מיידעלע, קום אַהער!“ — אַ בחור זאָלסטו גלויבן פון דאַן ביז אַהער!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 219.

Die Johrelech ziehen, die Johrelech fliehen, Die Zait geit awek wie a Reich; As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben, Geit mir aus main Keiach! 1) Oi, die Keichelech geien mir aus, Ich kenn sei in sich nit derfihlen; A zehnte Meidele wil ich varsogen, As sie soll kein Liebe nit spielen!

די יאָרעלעך ציען, די יאָרעלעך פליען, די צייט גייט אַוועק ווי אַ רויך; אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין זיס לעבן, גייט מיר אויס מיין כח! 1) אָי, די כח׳עלעך גיין מיר אויס, איך קען זיי אין זיך ניט דערפילן; אַ צענטע מיידעלע וויל איך פאַרזאָגן, אַז זי זאָל קיין ליבע ניט שפּילן!

1) Иногда за этим куплетом поется следующий:

Maine Zores auszuderzeilen is doch nito kein Schi’r; Maine Zores, oi, auszuschraiben is doch nito kein Papier!

מיינע צרות אויסצודערציילן איז דאָך ניטאָ קיין שיעור; מיינע צרות, אָי, אויסצושרייבן איז דאָך ניטאָ קיין פּאַפּיר!

↤ 176

As a Meidele 1) spielt a Liebe, Spielen in ihr 2) alle Farben; Un as sie 3) spielt nit aus die Liebe, Mus sie a junge starben. 4) — Starb nit, starb nit, Dusche main Leben, Es wet vun dir nehmen an Eck; Adje, adje, Dusche, main Leben, Ich fohr schoin vun dir awek! Auf wieviel Chassenes ich bin gewesen, Hob ich gesehn, orm un raich; Es meg sain die schenste Liebe, Lost sie sich aus a Taich! 5) Oi, die Taichelech tricknen aus, Die Gribelech blaiben leidig; Un as ’s trefft sich af a Meid’l a Umglick, Blaibt der Schem af eibig! 6)

אַז אַ מיידעלע 1) שפּילט אַ ליבע, שפּילן אין איר 2) אַלע פאַרבן; און אַז זי 3) שפּילט ניט אויס די ליבע, מוז זי אַ יונגע שטאַרבן. 4) — שטאַרב ניט, שטאַרב ניט, דושע מיין לעבן, עס וועט פון דיר נעמען אַן עק; אַדיע, אַדיע, דושע, מיין לעבן, איך פאָר שוין פון דיר אַוועק! אויף וויפיל חתונות איך בין געוועזן, האָב איך געזען, אָרעם און רייך; עס מעג זיין די שענסטע ליבע, לאָזט זי זיך אויס אַ טייך! 5) אָי, די טייכעלעך טריקנען אויס, די גריבעלעך בלייבן ליידיק; און אַז ס׳טרעפט זיך אויף אַ מיידל אַ אומגליק, בלייבט דער שם אויף אייביק! 6)

М 3 Левин (Витебск губ.).

I. Я. Раввинский (Годяч, Полтавск. губ )

А. Реизин (Минск губ.)

Bochur ehm er Jungerheit mus er starben. Vun der schenster, bester Liebe Lost sich doch aus ain Taich. Un as ’s lost sich aus die Taich, Blaibt doch a leidige Grub; Wenn du kummst mir auf main Gedanken, Wert mir finster in Stub. Ich bin gegangen mit ihr spazieren Auf’n grinem Gros; Sie hot auf mir ain Um-chein geworfen, — Ich weiss nit, far wenn un far wos. Ich bin mit ihr gegangen spazieren Auf Weiz un auf Korn; Auf alle Laiten is vull mit Freid, Un auf mir is ain Umet un Zorn. Ich bin mit ihr gegangen spazieren Auf’n tiefen Wald; Alle sogen, as sie is varloren, Un ich sog, as sie wet kummen bald.

1) בחור 2) אים 3) ער 4) יונגערהייט מוז ער שטאַרבן. 5) פון דער שענסטער, בעסטער ליבע לאָזט זיך דאָך אויס איין טייך. 6) און אַז ס׳לאָזט זיך אויס די טייך, בלייבט דאָך אַ ליידיקע גרוב; ווען דו קומסט מיר אויף מיין געדאַנקען, ווערט מיר פינצטער אין שטוב. איך בין געגאַנגען מיט איר שפּאַצירן אויפן גרינעם גראָז; זי האָט אויף מיר איין אום־חן געוואָרפן, — איך ווייס ניט, פאַר ווען און פאַר וואָס. איך בין מיט איר געגאַנגען שפּאַצירן אויף ווייץ און אויף קאָרן; אויף אַלע לייטן איז פול מיט פרייד, און אויף מיר איז איין אומעט און צאָרן. איך בין מיט איר געגאַנגען שפּאַצירן אויפן טיפן וואַלד; אַלע זאָגן, אַז זי איז פאַרלאָרן, און איך זאָג, אַז זי וועט קומען באַלד.

↤ 177

№ 220.

Ich bin gewen schein, Wie a Blum in Frihlings zait, Main Sinnen is mir gewen rein — Dos weissen Gott un Lait. Jetzt bin ich verändert geworen, Maine Backen is wie a Faier verbrennt, Zait vun der erster Minut Sind ich hob dich derkennt. Du host mir gesogt, As du west daine Reid nit verbaiten; Jetzt hot mich geschossen a Koil, Ich schäm sich zu waisen var Laiten!

איך בין געווען שיין, ווי אַ בלום אין פרילינגסצייט, מיין זינען איז מיר געווען ריין — דאָס ווייסן גאָט און לייט. יעצט בין איך פאַרענדערט געוואָרן, מיינע באַקן איז ווי אַ פייער פאַרברענט, צייט פון דער ערשטער מינוט זינד איך האָב דיך דערקענט. דו האָסט מיר געזאָגט, אַז דו וועסט דיינע רייד ניט פאַרבייטן; יעצט האָט מיך געשאָסן אַ קויל, איך שעם זיך צו ווייזן פאַר לייטן!

Т. М. Брамсон (Ковенск. губ.).

№ 221.

As ich bin alt gewesen draizehn Johr, Hob ich vun kein Liebe nit gewusst; As ich bin alt geworen funfzehn Johr, Hot zu mir a Bochur’l gekrogen Lust. Lieb hot er mich, wie sain Leben, Un ain Präsent hot er mir auch gegeben; Un as ich wel ihm lieben wie die Welt, Wet er mich nehmen ohn a Kopike Geld.

אַז איך בין אַלט געוועזן דרייצן יאָר, האָב איך פון קיין ליבע ניט געוואוסט; אַז איך בין אַלט געוואָרן פופצן יאָר, האָט צו מיר אַ בחורל געקראָגן לוסט. ליב האָט ער מיך, ווי זיין לעבן, און איין פּרעזענט האָט ער מיר אויך געגעבן; און אַז איך וועל אים ליבן ווי די וועלט, וועט ער מיך נעמען אָן אַ קאָפּיקע געלט.

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 222.

Och, main Harz, taiere Krein, Wie schlecht un wie bitter is mir, Doss maine Eigen tuen fliessen vun gein, (?) Zulieb wemen — nor zulieb dir! Mit maine helle Gedanken tu ich klärn, Wie asei konn ich kummen zu dir; Main lieber Gott will main Gebet nit zuhern, — Och, wie bitter is mir!

אָך, מיין האַרץ, טייערע קרוין, ווי שלעכט און ווי ביטער איז מיר, דאָס מיינע אויגן טון פליסן פון גיין, (?) צו ליב וועמען — נאָר צו ליב דיר! מיט מיינע העלע געדאַנקען טו איך קלערן, ווי אַזוי קאָן איך קומען צו דיר; מיין ליבער גאָט וויל מיין געבעט ניט צו הערן, — אָך, ווי ביטער איז מיר!

↤ 178

Och, main Gott, her zu main Gebet, Wos ich tu betn ba Dir: Ich winsch mir zu schlofen auf ain heiler Bett, Nor zusammen mit dir! As ich leig sich mir schlofn, stell ich sich vor, Akkurat wie ich wollt dich hobn lebn mir; Ich seh dich in ganzen, mit daine scheine Hor, Och, wie bitter is mir! Schat, Kinder, geit nit on, Zuschlogt mir nit dem Schlof dem sissen! Lost mich do sehen dem taiern Person, Wos ich wel do in Cholem geniessen. . . . . . . . . . . .

אָך, מיין גאָט, הער צו מיין געבעט, וואָס איך טו בעטן ביי דיר: איך ווינטש מיר צו שלאָפן אויף איין הוילער בעט, נאָר צו זאַמען מיט דיר! אַז איך לייג זיך מיר שלאָפן, שטעל איך זיך פאָר, אַקוראַט ווי איך וואָלט דיך האָבן לעבן מיר; איך זע דיך אין גאַנצן, מיט דיינע שיינע האָר, אָך, ווי ביטער איז מיר! שאַט, קינדער, גייט ניט אָן, צו שלאָגט מיר ניט דעם שלאָף דעם זיסן! לאָזט מיך דאָ זען דעם טייערן פּערסאָן, וואָס איך וועל דאָ אין חלום געניסן. . . . . . . . . . . .

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.)

№ 223.

Es is araus a Mode — Schichelech auf Watten; Alle scheine Bochurim Geien fir Soldaten. Dem scheinem git men op, Der miesser geit araus; Er hot doch mir zugesogt, As er wet araus. Un as Gott hot schoin geholfen, As er is schoin araus,— Sucht er sich aus a schenere Un vun mir lacht er aus!

עס איז אַרויס אַ מאָדע — שיכעלעך אויף וואַטען; אַלע שיינע בחורים גיין פיר סאָלדאַטן. דעם שיינעם גיט מען אָפּ, דער מיאוסער גייט אַרויס; ער האָט דאָך מיר צו געזאָגט, אַז ער וועט אַרויס. און אַז גאָט האָט שוין געהאָלפן, אַז ער איז שוין אַרויס,— זוכט ער זיך אויס אַ שענערע און פון מיר לאַכט ער אויס!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 179

№ 224.

Ich gei un gei, un gei Un ich gei arum un fall; Ich hob verfihrt a Liebe, Ich ess mir aus main Gall. Ich ess mir aus main Gall, Es fault in mir main Lung; Ich hob verfihrt a Liebe Mit a Schnaider-jung. Mit a Schnaider-jung Wollt sich gewesen kdai; Wie-że wollt geredt gewen? As er soll mir sain getrai! — Ich kenn far dir kein Choss’n weren, Verdrei dir nit daine Johr; Du bist doch a jung Meidele, Un ich darf dienen vier Johr! — Vier Johr wel ich auf dir warten, Dain Żereb stei ich aus — Dain Mame wet wellen Nadan Un du west sich machen groiss! Kein Nadan hob ich dir nit zu giben, Dos weisst sich gut allein; Wieviel Zores wel ich laiden, As du west zum Żereb stein! Ich hob zu keinem gor nit, Nor zu main Chawerte allein: Sie flegt mich ständig jogen, — Haint tut sie mit ihm allein gein.

איך גיי און גיי, און גיי און איך גיי אַרום און פאַל; איך האָב פאַרפירט אַ ליבע, איך עס מיר אויס מיין גאַל. איך עס מיר אויס מיין גאַל, עס פוילט אין מיר מיין לונג; איך האָב פאַרפירט אַ ליבע מיט אַ שניידער־יונג. מיט איין שניידער־יונג וואָלט זיך געוועזן כדאַי; ווי־זשע וואָלט גערעדט געווען? אַז ער זאָל מיר זיין געטריי! — איך קען פאַר דיר קיין חתן ווערן, פאַרדריי דיר ניט דיינע יאָר; דו ביסט דאָך אַ יונג מיידעלע, און איך דאַרף דינען פיר יאָר! — פיר יאָר וועל איך אויף דיר וואַרטן, דיין זשערעב שטיי איך אויס — דיין מאַמע וועט וועלן נדן און דו וועסט זיך מאַכן גרויס! קיין נדן האָב איך דיר ניט צו גיבן, דאָס ווייסט זיך גוט אַליין; וויפיל צרות וועל איך ליידן, אַז דו וועסט צום זשערעב שטיין! איך האָב צו קיינעם גאָר ניט, נאָר צו מיין חבר׳טע אַליין: זי פלעגט מיך שטענדיק יאָגן, — היינט טוט זי מיט אים אַליין גיין.

А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск. губ.)

№ 225.

Main Harz weint in mir, Zait ich hob dir derkonnt; Es hot mich gezeigen zu dir, Wenn ich sich on dir dermohnt. Haint mus ich sich schämen, Es wet vun mir nischt wern: Mir konnen sich nischt nehmen, — Men tut derain stern!

מיין האַרץ וויינט אין מיר, צייט איך האָב דיר דערקאָנט; עס האָט מיך געצויגן צו דיר, ווען איך זיך אָן דיר דערמאָנט. היינט מוז איך זיך שעמען, עס וועט פון מיר נישט ווערן: מיר קאָנען זיך נישט נעמען, — מען טוט דעריין שטערן!

↤ 180

Ich hob on dir gedeinkt, Main Treist bistu gewen; Ich hob noch dir gebeinkt, As ich hob dir nischt gesehn. Haint wos teig main Lebn, Es wet vun mir nischt wern: Men will mir dich nit gebn, — Men tut derain stern! Wuhin ich bin gegangen un gestanen, Hob ich dich gehalten in Sinn; Main Ponim hot geton schainen, Ich hob allein nit gewusst, wer ich bin. Haint is varkehrt, Es wet vun mir nischt wern: Du bist mir nit baschert, Men tut derain stern! Wen einer hot mich gerufen: „Spaziren kumm“, Bin ich doch mit ihm nit gegangen; Ich bin lieber gelofen drai Gassen arum, Tomer wel ich dir antfangen. Haint is geworen benummen, Es wet vun mir nischt wern: Ich kenn dir nit bakummen Men tut derain stern! Wie glicklich wollt ich gewen, As mir wollten sich beide nehmen; Wer es wollt uns dersehn Wollt doch sich as’n schämen. Haint mus ich stein bai’n Tir, Es wet vun mir nischt wern: Du kennst nit sain bai mir, Men tut derain stern!

איך האָב אָן דיר געדיינקט, מיין טרייסט ביסטו געווען; איך האָב נאָך דיר געביינקט, אַז איך האָב דיר נישט געזען. היינט וואָס טויג מיין לעבן, עס וועט פון מיר נישט ווערן: מען וויל מיר דיך ניט געבן, — מען טוט דעריין שטערן! וואוהין איך בין געגאַנגען און געשטאַנען, האָב איך דיך געהאַלטן אין זינען; מיין פּנים האָט געטאָן שיינען, איך האָב אַליין ניט געוואוסט, ווער איך בין. היינט איז פאַר קערט, עס וועט פון מיר נישט ווערן: דו ביסט מיר ניט באַשערט, מען טוט דעריין שטערן! ווען איינער האָט מיך גערופן: „שפּאַצירן קום“, בין איך דאָך מיט אים ניט געגאַנגען; איך בין ליבער געלאָפן דריי גאַסן אַרום, טאָמער וועל איך דיר אַנטפאַנגען. היינט איז געוואָרן באַנומען, עס וועט פון מיר נישט ווערן: איך קען דיר ניט באַקומען מען טוט דעריין שטערן! ווי גליקלעך וואָלט איך געווען, אַז מיר וואָלטן זיך ביידע נעמען; ווער עס וואָלט אונדז דערזען וואָלט דאָך זיך אַז׳ן שעמען. היינט מוז איך שטיין ביין טיר, עס וועט פון מיר נישט ווערן: דו קענסט ניט זיין ביי מיר, מען טוט דעריין שטערן!

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

↤ 181

№ 226.

Main Gesicht is blass un varändert, Un keiner weisst nit, wu ich tu gein; Lait sainen in mir varblendet, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Zait zwei Johr hob ich geton derkenen, Var maine Eigen tustu immer stein; Mit daine scheine Blicken hostu mich geton varbrennen, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Wos a Tog starbt bai mir op an Eiwer, Un maine Blicken blaiben stein; Du west michgefineninmainem Keiwer, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Oi, main Leben kenn lang nit dauern, Un die Welt is far mir zu klein; Mit a Sifz sollstu mich bedauern, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Ach, main Harz tut mir klemmen, Un maine Kräften geien aus; Ach, main Lieber, ’ch kenn zu dir nit kummen, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Vun maine Eigen tuen Trären fliessen, Un ’ch kenn nit ainhalten main Gewein; Ach, main Lieber, wenn du wollst wissen! — Dermohn mich jei, oder-besser nein! Dain adel Hand hostu mir geton raichen, In mainem Seele binstu geblieben stein; Ich gefin nit zu dainem glaichen, Dermohn mich jei, oder-besser nein!

מיין געזיכט איז בלאַס און פאַרענדערט, און קיינער ווייסט ניט, וואו איך טו גיין; לייט זיינען אין מיר פאַרבלענדעט, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! צייט צוויי יאָר האָב איך געטאָן דערקענען, פאַר מיינע אויגן טוסטו אימער שטיין; מיט דיינע שיינע בליקן האָסטו מיך געטאָן פאַרברענען, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! וואָס אַ טאָג שטאַרבט ביי מיר אָפּ אַן אבר, און מיינע בליקן בלייבן שטיין; דו וועסט מיך געפינען אין מיינעם קבר, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! אָי, מיין לעבן קען לאַנג ניט דויערן, און די וועלט איז פאַר מיר צו קליין; מיט אַ זיפץ זאָלסטו מיך באַדויערן, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! אַך, מיין האַרץ טוט מיר קלעמען, און מיינע קרעפטן גיין אויס; אַך, מיין ליבער, כ׳קען צו דיר ניט קומען, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! פון מיינע אויגן טון טרערן פליסן, און כ׳קען ניט איינהאַלטן מיין געוויין; אַך, מיין ליבער, ווען דו וואָלסט וויסן! — דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין! דיין אַדל האַנט האָסטו מיר געטאָן רייכן, אין מיינעם זעלע בינסטו געבליבן שטיין; איך געפין ניט צו דיינעם גלייכן, דערמאָן מיך יעי, אָדער — בעסער ניין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 182

№ 227.

Zwelf a Seiger bai Nacht, Wenn alle hoben geschlofen, Umetum die Lodens vermacht, — Nor in ein Stell is offen: Dort a Faier brennt, A Kranke liegt in Bett; A Por alte Lait brechen mit die Händ Un hoben die Werter geredt: „Oi wei is zu unsere Johren, Wos mir losen nit kein Dor! Main Tochter, wos i’ mit dir geworen In Zait vun finf Johr?! Wie du host geschaint Mit finf Johr Zurick, — Asei is uns haint Verstert unser Glick! Oi wei is zu unser Leben, Wos mir leben auf der Welt: Alle Kinder hoben mir opgegeben, Nor die eine hot sich uns opgestellt! Mir hoben gehofft Viel Naches vun dir zu derleben; Itzt musen mir dir Zurick opgeben!“ Wie sei steien un jommern Un klogen ohn a Schi’r, Tut a junger Mann araingein In an offizersken Mundir. Er hot nit geredt Kein Wort mit sei, Er is zugelofen zum Bett Un gegeben a schreklichen Geschrei: — Wos tustu do liegen, Main Leben, main Glick! Gib nor a kuck, Wer’s is gekummen zurick!

צוועלף אַ זייגער ביי נאַכט, ווען אַלע האָבן געשלאָפן, אומעטום די לאָדנס פאַרמאַכט, — נאָר אין איין שטעל איז אָפן: דאָרטן אַ פייער ברענט, אַ קראַנקע ליגט אין בעט; אַ פּאָר אַלטע לייט ברעכן מיט די הענט און האָבן די ווערטער גערעדט: „אָי וויי איז צו אונדזערע יאָרן, וואָס מיר לאָזן ניט קיין דור! מיין טאָכטער, וואָס אי׳ מיט דיר געוואָרן אין צייט פון פינף יאָר?! ווי דו האָסט געשיינט מיט פינף יאָר צוריק, — אַזוי איז אונדז היינט פאַרשטערט אונדזער גליק! אָי וויי איז צו אונדזער לעבן, וואָס מיר לעבן אויף דער וועלט: אַלע קינדער האָבן מיר אָפּגעגעבן, נאָר די איינע האָט זיך אונדז אָפּגעשטעלט! מיר האָבן געהאָפט פיל נחת פון דיר צו דערלעבן; איצט מוזן מיר דיר צוריק אָפּגעבן!“ ווי זיי שטייען און יאָמערן און קלאָגן אָן אַ שיעור, טוט אַ יונגער מאַן אַריינגיין אין אַן אָפיצערסקן מונדיר. ער האָט ניט גערעדט קיין וואָרט מיט זיי, ער איז צוגעלאָפן צום בעט און געגעבן אַ שרעקלעכן געשריי: — וואָס טוסטו דאָ ליגן, מיין לעבן, מיין גליק! גיב נאָר אַ קוק, ווער ס׳איז געקומען צוריק!

↤ 183

Mir tut main Meiach Af zweien spalten; Ach, wu nehmt men Keiach Die Zores auszuhalten! ’ch hob gemeint, ’ch wel kummen vun Dienst, Wel ich sain glicklich ohn a Schi’r; ’ch hob gemeint, ’ch wel dem Glick Kennen derzeilen dir! In Wach un in Schlof Hob ich wegen dir getracht, Un auf asa Ssof Hob ich gor nit geacht! . . . . . . . . . . .

מיר טוט מיין מח אויף צווייען שפּאַלטן; אַך, וואו נעמט מען כח די צרות אויס צו האַלטן! כ׳האָב געמיינט, כ׳וועל קומען פון דינסט, וועל איך זיין גליקלעך אָן אַ שיעור; כ׳האָב געמיינט, כ׳וועל דעם גליק קענען דערציילן דיר! אין וואַך און אין שלאָף האָב איך וועגן דיר געטראַכט, און אויף אַזאַ סוף האָב איך גאָר ניט געאַכט! . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 228.

In Amerika fohren Fuhren Barg aruf, Barg arop; Un as der Bochur liebt die Meidel. Leigt er far ihr die Kop. In Amerika backt men Chales Far die ganze Welt; Un as der Bochur liebt die Meidel, Nehmt er ihr ohn a Kop’ke Geld. In Amerika backt men Beigel Auf a ganzen Johr; Ich-dain Choss’n un du-main Kale, Sainen mir beide a glaiche Por!

אין אַמעריקע פאָרן פורן באַרג אַרויף, באַרג אַראָפּ; און אַז דער בחור ליבט די מיידל. לייגט ער פאַר איר די קאָפּ. אין אַמעריקע באַקט מען חלות פאַר די גאַנצע וועלט; און אַז דער בחור ליבט די מיידל, נעמט ער איר אָן אַ קאָפּיקע געלט. אין אַמעריקע באַקט מען בייגל אויף אַ גאַנצן יאָר; איך — דיין חתן און דו — מיין כלה, זיינען מיר ביידע אַ גלייכע פּאָר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 184

№ 229.

— Tochter liebe, getraie, Wos hostu sich in Bochur varliebt, Wos host in ehm dersehen? Er is nacket, borwes, ain orem-Mann! Verlieb sich besser in ain raichen, — Wos nitzt dir der orem-Mann? Bakenn sich besser in dain glaichen, As er soll kennen sain dain Mann! Matter liebe, getraie, Mach mir die Kop nit dyl, — Lesch schoin mir ope’t dem Faier Un gib schoin mir wemen ich will! Verliebt hob ich sich in sain schein Ponim, Gekrogen hot er ba mir Chein, Die ganze Welt sogt, as er is mies un orm, Un bai mir is er taier un schein! Gebliht hob ich, wie a scheine Rose, Verbliht hob ich maine Täg; Die Eltern machen mir schoin dul, Wos nitzt mir main Vermeg! Der Ponim wert doch schwarz, Ich weiss gor nit far wos, A Steindele liegt af main Harzen, Un der Ponim wert grin wie a Gros. Taierer, geschätzter Brilljant, Du verschainst main ganzen Leben, Ich nehm dich in oremen Stand Un ich mohn nit bai dir kein Geld! Allz iber dain schein Ponim, — Gekrogen hostu bai mir Chein: Die ganze Welt sogt, as du bist mies un orm, Bai mir bistu taier un schein!

— טאָכטער ליבע, געטרייע, וואָס האָסטו זיך אין בחור פאַרליבט, וואָס האָסט אין עם דערזען? ער איז נאַקעט, באָרוועס, איין אָרעמאַן! פאַרליב זיך בעסער אין איין רייכן, — וואָס ניצט דיר דער אָרעמאַן? באַקענען זיך בעסער אין דיין גלייכן, אַז ער זאָל קענען זיין דיין מאַן! מאַטער ליבע, געטרייע, מאַך מיר די קאָפּ ניט דול, — לעש שוין מיר אָפּעט דעם פייער און גיב שוין מיר וועמען איך וויל! פאַרליבט האָב איך זיך אין זיין שיין פּנים, געקראָגן האָט ער ביי מיר חן, די גאַנצע וועלט זאָגט, אַז ער איז מיאוס און אָרעם, און ביי מיר איז ער טייער און שיין! געבליט האָב איך, ווי אַ שיינע ראָזע, פאַרבליט האָב איך מיינע טעג; די עלטערן מאַכן מיר שוין דול, וואָס ניצט מיר מיין פאַרמעג! דער פּנים ווערט דאָך שוואַרץ, איך ווייס גאָר ניט פאַר וואָס, אַ שטיינדעלע ליגט אויף מיין האַרצן, און דער פּנים ווערט גרין ווי אַ גראָז. טייערער, געשעצטער בריליאַנט, דו פאַרשיינסט מיין גאַנצן לעבן, איך נעם דיך אין אָרעמען שטאַנד און איך מאָן ניט ביי דיר קיין געלט! אַלץ איבער דיין שיין פּנים, — געקראָגן האָסטו ביי מיר חן: די גאַנצע וועלט זאָגט, אַז דו ביסט מיאוס און אָרעם, ביי מיר ביסטו טייער און שיין!

↤ 185

Die Welt hot bai mir nit kein Werd, Un die Welt is far mir gor klein., Ich hob schoin aseins verklärt, As ich soll vun der Welt awekgein: Asa taier Welt hob ich! Ach, wie greiss is mir main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! Ich hob noch kein Welt nit gesehn, Chuz Jekaterinoslawer Stodt allein, Main ganzer Vergnign is gewen, In Gass zu spazieren gein. Ach, wie greiss is mir main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! Die Mite wet sain main Bett Un Tachrichim weln sain maine Kleider, Un der finsterer Kabinet-der Keiwer, Un Werm welen essen Main jederer Eiwer. Ach, wie greiss is main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! A Bass-jchide bin ich gewesen, Maine Eltern flegen vun mir kwelen; Zu der Chupe fihren flegen sei allz wellen, — Die Chupe hob ich auf a Lwaje verbiten! Ach, wie greiss is main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind!

די וועלט האָט ביי מיר ניט קיין ווערד, און די וועלט איז פאַר מיר גאָר קליין., איך האָב שוין אַזוינס פאַרקלערט, אַז איך זאָל פון דער וועלט אַוועקגיין: אַזאַ טייערע וועלט האָב איך! אַך, ווי גרויס איז מיר מיין וואונד, מיינע יונגע יאָרן האָב איך פאַרשניטן, — פון זיבעצן יאָר אַ יונגע קינד! איך האָב נאָך קיין וועלט ניט געזען, חוץ יעקאַטערינאָסלאַווער שטאָט אַליין, מיין גאַנצער פאַרגעניגן איז געווען, אין גאַס צו שפּאַצירן גיין. אַך, ווי גרויס איז מיר מיין וואונד, מיינע יונגע יאָרן האָב איך פאַרשניטן, — פון זיבעצן יאָר אַ יונגע קינד! די מיטה וועט זיין מיין בעט און תכריכים וועלן זיין מיינע קליידער, און דער פינצטערער קאַבינעט — דער קבר, און ווערעם וועלן עסן מיין יעדערער אבר. אַך, ווי גרויס איז מיין וואונד, מיינע יונגע יאָרן האָב איך פאַרשניטן, — פון זיבעצן יאָר אַ יונגע קינד! אַ בת יחידה בין איך געוועזן, מיינע עלטערן פלעגן פון מיר קוועלן; צו דער חופּה פירן פלעגן זיי אַלץ וועלן, — די חופּה האָב איך אויף אַ לוויה פאַרביטן! אַך, ווי גרויס איז מיין וואונד, מיינע יונגע יאָרן האָב איך פאַרשניטן, — פון זיבעצן יאָר אַ יונגע קינד!

Т. В. Ротенберг (Ромны, Полтавск. губ.).

↤ 186

№ 230.

Oi wei, Chaïm’l, Die Kepele tut mir wei! To wos-że sogstu, Chaïm’l? To wos sogstu asei? Far wos soll ich nit weinen, — Du, Chaïm’l, fohrst awek Vun asa sisse Liebe In a waite Weg! — ’ch hob dir gesogt haint, ’ch hob dir gesogt noch: Varkeif dem grinem Jackele Un fohr noch mir noch! — ’ch wel varkeifen dem grinem Jackele, Welen Laiten vun mir auslachen. — As Gott wet mir helfen, Wel ich dir a naiem machen!

אָי וויי, חיים׳ל, די קעפּעלע טוט מיר וויי! טאָ וואָס־זשע זאָגסטו, חיים׳ל? טאָ וואָס זאָגסטו אַזוי? פאַר וואָס זאָל איך ניט וויינען, — דו, חיים׳ל, פאָרסט אַוועק פון אַזאַ זיסע ליבע אין אַ ווייטע וועג! — כ׳האָב דיר געזאָגט היינט, כ׳ האָב דיר געזאָגט נאָך: פאַרקויף דעם גרינעם יאָקעלע און פאָר נאָך מיר נאָך! — כ׳וועל פאַרקויפן דעם גרינעם יאָקעלע, וועלן לייטן פון מיר אויסלאַכן. — אַז גאָט וועט מיר העלפן, וועל איך דיר אַ נייעם מאַכן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 231.

— Chaïm, Chaïm, wos wet vun uns sain, Wos mir leben wie die Goïm? Nomir gein zum Dajon Un lomir schraiben Tnoïim! — Tnoïim, Tnoïim, Tnoïim Is jetzt, Duschunje, nit kain Zait: Duschunje, Ljubunje, Ich hob dich asei auch nit faint! — Faint, faint, faint Far wos sollstu mich hoben? Var main Taten, var main Mamen Darfstu Meire hoben! — Var dain Taten, var dain Mamen Hob ich nit kain Meire: Far maine Gut’s far maine Geld Wel ich kriegen a selche S’cheire!

— חיים, חיים, וואָס וועט פון אונדז זיין, וואָס מיר לעבן ווי די גוים? נאָמיר גיין צום דין און לאָמיר שרייבן תנאים! — תנאים, תנאים, תנאים איז יעצט, דושוניע, ניט קיין צייט: דושוניע, ליובוניע, איך האָב דיך אַזוי אויך ניט פיינט! — פיינט, פיינט, פיינט פאַר וואָס זאָלסטו מיך האָבן? פאַר מיין טאַטן, פאַר מיין מאַמען דאַרפסטו מורא האָבן! — פאַר דיין טאַטן, פאַר דיין מאַמען האָב איך ניט קיין מורא: פאַר מיינע גוטס פאַר מיינע געלט וועל איך קריגן אַזעלכע סחורה!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 187

№ 232.

— Bassje-Malke, effen mir! Hob nit kein Meire: Meier der Schljosser, hot verklappt A vullen Sklad mit S’cheire! — Meier der Schljosser, Her schoin uf zu klappen, — Bald wet kummen der Obchod, Wet er dir zuchapen! Er wet dir zuchapen Un er wet dir zunehmen, Er wet dir in Klotz arainsetzen, Dain Herzele wet dir klemmen. In draussen is a Regentog, In Stub is a Chmare; ’ch hob opgelebt maine junge Johren Auf die heile Nare. Auf die heile Nare, Vun Tog vun main Geboren; ’ch hob gehat a fainem Diment Un hob ihm ongeworen. ’ch hob ihm ongeworen, ’ch kenn zu ihm nit kummen; Oi, on steit er, oi on geit er, Me hot ihm zugenummen!

— בתיה־מלכה, עפן מיר! האָב ניט קיין מורא: מאיר דער שלאָסער, האָט פאַרקלאַפּט אַ פולן סקלאַד מיט סחורה! — מאיר דער שלאָסער, הער שוין אויף צו קלאַפּן, — באַלד וועט קומען דער אָבכאָד, וועט ער דיר צו כאַפּן! ער וועט דיר צו כאַפּן און ער וועט דיר צו נעמען, ער וועט דיר אין קלאָץ אַריינזעצן, דיין הערצעלע וועט דיר קלעמען. אין דרויסן איז אַ רעגנטאָג, אין שטוב איז אַ כמאַרע; כ׳האָב אָפּגעלעבט מיינע יונגע יאָרן אויף די הוילע נאַרע. אויף די הוילע נאַרע, פון טאָג פון מיין געבאָרן; כ׳האָב געהאַט אַ פיינעם דימענט און האָב אים אָנגעוואָרן. כ׳האָב אים אָנגעוואָרן, כ׳קען צו אים ניט קומען; אָי, אָן שטייט ער, אָי אָן גייט ער, מע האָט אים צוגענומען!

Б М Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).

№ 233.

In a stiller Nacht, — Kein Mentschen seht men nit arum, Dorten geit a junge Meidel Un a Bochur arum un arum. Wie er hot sie nor dersehen, Asei is er geblieben stein: — „Jetzt is die Zait gekummen, Sollst mir sogen: jo zi nein!“

אין אַ שטילער נאַכט, — קיין מענטשן זעט מען ניט אַרום, דאָרטן גייט אַ יונגע מיידל און אַ בחור אַרום און אַרום. ווי ער האָט זי נאָר דערזען, אַזוי איז ער געבליבן שטיין: — „יעצט איז די צייט געקומען, זאָלסט מיר זאָגן: יאָ צי ניין!“

↤ 188

— Lieben lieb ich dich, Maine Eltern losen mich nit. Maine Eltern tuen mir stern, Ich konn far dir a Kale nit wern! Wie er hot dos derhert, Is er gefallen mit’n Ponim zu d’r Erd; Sain Liebe hot sich geschlossen: Vun a Rewolwer hot er sie geschossen. Wie er hot dos dersehn, As sain Liebe is gefallen wie a Stein, Hot er umgekehrt dem Rewolwer Un hot geschossen sich allein. — Mentschen, Mentschen liebe, Nehmt arop vun mir a Raje: Ich hob gehofft zu der Tochter’s Chupe gein, Zum Ssof darf ich zu der Lwaje! — Mentschen, Mentschen traie, Nehmt arop vun uns a Raje: Derinnen is Gott nit schuldig, Nor Voter un Mutter traie! — Sait-że gesund, maine liebe Eltern, Ihr hot mich vun ihm varhasst; Besser wollt var aich gewesen, As ihr sollt mich var ihm varknast! Sait gesund, maine liebe Eltern, Ihr hot mich varjogt vun der Welt; Jetzt darf er gein in Keiten geschlos sen, Un ich darf liegen in der Erd!

— ליבן ליב איך דיך, מיינע עלטערן לאָזן מיך ניט. מיינע עלטערן טון מיר שטערן, איך קאָן פאַר דיר אַ כלה ניט ווערן! ווי ער האָט דאָס דערהערט, איז ער געפאַלן מיטן פּנים צו דר׳ערד; זיין ליבע האָט זיך געשלאָסן: פון אַ רעוואָלווער האָט ער זי געשאָסן. ווי ער האָט דאָס דערזען, אַז זיין ליבע איז געפאַלן ווי אַ שטיין, האָט ער אומגעקערט דעם רעוואָלווער און האָט געשאָסן זיך אַליין. — מענטשן, מענטשן ליבע, נעמט אַראָפּ פון מיר אַ ראיה: איך האָב געהאָפט צו דער טאָכטערס חופּה גיין, צום סוף דאַרף איך צו דער לוויה! — מענטשן, מענטשן טרייע, נעמט אַראָפּ פון אונדז אַ ראיה: דערינען איז גאָט ניט שולדיק, נאָר פאָטער און מוטער טרייע! — זייט־זשע געזונט, מיינע ליבע עלטערן, איר האָט מיך פון עם פאַרהאַסט; בעסער וואָלט פאַר אייך געוועזן, אַז איר זאָלט מיך פאַר עם פאַר׳קנס׳ט! זייט געזונט, מיינע ליבע עלטערן, איר האָט מיך פאַריאָגט פון דער וועלט; יעצט דאַרף ער גיין אין קייטן געשלאָסן, און איך דאַרף ליגן אין דער ערד!

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).

↤ 189

№ 234.

Dort geit a Frailin allein, Die Harz zugeit ihr vun Gewein; Sie geit — kain Mentschen sollen ihr nit stern, Un singt a Lied vun sich mit bittere Trärn: A Musser kennt ihr, Frailins, nehmen, Vun wos der Umglick is mir geschehn; A Liebe soll kain Frailin nit wissen, Oi, vun a Liebe is mir geschehn! Main Kind! ich trog dich auf die Händ, Gott soll maine Trären sehn; Jeder Mutter kenn fihlen main Herz, — Main Kind, ich los dich in Wald allein! Main Kind, ich trog dich auf die Händ, Gott soll daine Trären sehn; Er soll aropschicken vun Himmel a Mal’ach Un soll dich zunehmen zu sich! Main Kind, ich konn do lang nit somen, Ich darf gich gein aheim; Seh, main Kind, dain umglickliche Mutter — Sie darf dich losen in tiefen Wald allein! As gute Mentschen welen dich gefinen, Sei welen Rachmones hoben auf dir; Seh, main Kind, sollst sei ehrlich dienen, Sollst nit vargessen auf mir! As du west zu dem rechten Sseichel kummen Un west welen wissen, zi die Welt, is schein, Du west wellen daine Eltern gefinen, — Nit vargess, as du bist elend, wie a Stein!

דאָרט גייט אַ פריילין אַליין, די האַרץ צעגייט איר פון געוויין; זי גייט — קיין מענטשן זאָלן איר ניט שטערן, און זינגט אַ ליד פון זיך מיט ביטערע טרערן: — אַ מוסר קענט איר, פריילינס, נעמען, פון וואָס דער אומגליק איז מיר געשען; אַ ליבע זאָל קיין פריילין ניט וויסן, אָי, פון אַ ליבע איז מיר געשען! מיין קינד! איך טראָג דיך אויף די הענט, גאָט זאָל מיינע טרערן זען; יעדער מוטער קען פילן מיין האַרץ, — מיין קינד, איך לאָז דיך אין וואַלד אַליין! מיין קינד, איך טראָג דיך אויף די הענט, גאָט זאָל דיינע טרערן זען; ער זאָל אַראָפּ שיקן פון הימל אַ מלאך און זאָל דיך צונעמען צו זיך! מיין קינד, איך קאָן דאָ לאַנג ניט זאַמען, איך דאַרף גיך גיין אַ היים; זע, מיין קינד, דיין אומגליקלעכע מוטער — זי דאַרף דיך לאָזן אין טיפן וואַלד אַליין! אַז גוטע מענטשן וועלן דיך געפינען, זיי וועלן רחמנות האָבן אויף דיר; זע, מיין קינד, זאָלסט זיי ערלעך דינען, זאָלסט ניט פאַרגעסן אויף מיר! אַז דו וועסט צו דעם רעכטן שכל קומען און וועסט וועלן וויסן, צי די וועלט איז שיין, דו וועסט וועלן דיינע עלטערן געפינען, — ניט פאַרגעס, אַז דו ביסט עלנט, ווי אַ שטיין!

↤ 190

Dain varfluchten Voter westu nit gefinen, Dain eigene Mutter westu auch mehr nit sehn; Halwai wollt ich ehm nit gewen konnen Wollt ich nit asei umglicklich gewen!

דיין פאַרפלוכטן פאָטער וועסטו ניט געפינען, דיין אייגענע מוטער וועסטו אויך מער ניט זען; הלוואי וואָלט איך עם ניט געווען קאָנען וואָלט איך ניט אַזוי אומגליקלעך געווען!

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ )

№ 235.

Auf’n Barg dem grinem Gros Varfleizt doch Wasser; Leben sinken Fischen, Fischen auf Millionen Hot doch dortn varfleizt. Ach, o dortn leben Breg Jam Sitzt a Frailen eine allein; In scheine Kleider geit sie doch Un sitzt allein auf a Stein. Halt a Kind auf ihre Händ, Punkt wie vun zwei Chadoschim alt; Wie schein un eidel is er doch, — Punkt in ihr Gestalt! Zugetuljet zu ihr Brust, — A letzten mol geseigen! Vun ihre Eigen Trären fliezen, Asei wie a Fail vun Beigen. Schwimmt a Fischer Iber dem Taich dem breiten, Mit sain Lodke umetum Un mit’n Faier dem reiten. — Asa lieb Rind mus ich dertrinken, Iber dem Wasser dersinken! Die wilde Wasser wet sie vertrogen, Ich wel sie schoin mehr nit hoben!

אויפן באַרג דעם גרינעם גראָז פאַרפלייצט דאָך וואַסער; לעבן זינקען פישן, פישן אויף מיליאָנען האָט דאָך דאָרטן פאַרפלייצט. אַך, אָ דאָרטן לעבן ברעג ים זיצט אַ פריילין איינע אַליין; אין שיינע קליידער גייט זי דאָך און זיצט אַליין אויף אַ שטיין. האַלט אַ קינד אויף אירע הענט, פּונקט ווי פון צוויי חדשים אַלט; ווי שיין און איידל איז ער דאָך, — פּונקט אין איר געשטאַלט! צו געטוליעט צו איר ברוסט, — אַ לעצטן מאָל געזויגן! פון אירע אויגן טרערן פליצן, אַזוי ווי אַ פייל פון בויגן. שווימט אַ פישער איבער דעם טייך דעם ברייטן, מיט זיין לאָטקע אומעטום און מיטן פייער דעם רייטן. — אַזאַ ליב רינד מוז איך דערטרינקען, איבער דעם וואַסער דערזינקען! די ווילדע וואַסער וועט זי פאַרטראָגן, איך וועל זי שוין מער ניט האָבן!

↤ 191

Ach, ihr Fischen, ihr taierste Fischen, Ich hob aich gebracht dem besten Bissen; Ich hob aich gebracht dem besten Bissen, Ihr sollt vun mir epes geniessen! Schwimmt a Fischer Iber dem Taich dem breiten, Mit sain Lodke umetum Un mit’n Faier dem reiten. — Ach, der Voter, der Toter, der Keider, Er hot dich auf der Welt aufgebracht; Ach, der Voter, der Toter, der Keider, Er hot mich um glicklich gemacht! Ich hob ihm gegleibt auf ernst Wort Un auf sain eidelen Sowjest, — Bai maine Eltern in Waingorten Hob ich gelebt in Towes! . . . . . . . . . . .

אַך, איר פישן, איר טייערסטע פישן, איך האָב אייך געבראַכט דעם בעסטן ביסן; איך האָב אייך געבראַכט דעם בעסטן ביסן, איר זאָלט פון מיר עפּעס געניסן! שווימט אַ פישער איבער דעם טייך דעם ברייטן, מיט זיין לאָדקע אומעטום און מיטן פייער דעם רייטן. — אַך, דער פאָטער, דער טאָטער, דער קדר, ער האָט דיך אויף דער וועלט אויפגעבראַכט; אַך, דער פאָטער, דער טאָטער, דער קדר, ער האָט מיך אומגליקלעך געמאַכט! איך האָב אים געגלויבט אויף ערנסט וואָרט און אויף זיין איידלן סאָוויעסט, — ביי מיינע עלטערן אין וויינגאָרטן האָב איך געלעבט אין טאָוועס (טעות)! . . . . . . . . . . .

Ш. Финкелштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).

↤ 192

VI.

Песни о женихе и невесте.

№ 236.

Wer ich mir a Choss’n Gor in ein Minut, Un es ducht sich aus, As ’s wet mir sain ganz gut: Der Schwer wet geben Kest Un a ssach Geld, Un derzu a Meidel an Ausnahm vun der Welt. Stellt men var mir a Warmes, Nor, Bruder, ess, — Un ich fihl mir, Wie Gott in Odess. Fihrt men uns zu der Chupe, Fihrt men uns zurick, — Steien Meidlech, Waiblech Un sainen mkane dem Glick. Nein, Bruder, nein, Hob-że nit kein Toes: Der Schwer wet nit geben kein Kest Un nit kein Moes! Na dir a Waib Un halt sich mit ihr, Un Zores westu hoben Gor on a Schi’r!

ווער איך מיר אַ חתן גאָר אין איין מינוט, און עס דוכט זיך אויס, אַז׳ס וועט מיר זיין גאַנץ גוט: דער שווער וועט געבן קעסט און אַ סך געלט, און דערצו אַ מיידל אַן אויסנאַם פון דער וועלט. שטעלט מען פאַר מיר אַ וואַרמעס, נאָר, ברודער, עס, — און איך פיל מיר, ווי גאָט אין אָדעס. פירט מען אונדז צו דער חופּה, פירט מען אונדז צוריק, — שטייען מיידלעך, ווייבלעך און זיינען מקנא דעם גליק. ניין, ברודער, ניין, האָב־זשע ניט קיין טעות: דער שווער וועט ניט געבן קיין קעסט און ניט קיין מעות! נאַ דיר אַ ווייב און האַלט זיך מיט איר, און צרות וועסטו האָבן גאָר אָן אַ שיעור!

г-жа Б. Іоффе (Гродненск. губ.).

↤ 193

№ 237.

Вариант:

Wie einer wert a Choss’n Bald zu der Minut, Ihm mält sich op’et, 1) As ihm wet sain gut: Kest wet men ihm geben Auch a vule Geld, Un er wet fihren Geschäft in der Welt. 2) Dem Choss’n mält 3) sich op, As er is raich geworen; Er meint, er lebt schon op Glicklich saine Johren. Men stellt ihm vor 4) a Warmes, Viel du willst ess, — Er meint, er lebt schoin op, Wie Gott 5) in Odess. Der Schwer sogt ihm zu Drai hundert Rubel Nadan Un hot beklärt in Kop Gor a weilen Plan. Kest wel ich dir geben, Geld viel du west wellen, Wail ich hob dich lieb Un du bist mir gefällen! Nein, Bruder, nein Nit leb schoin in Toes! Der Tate wet nit geben kein Kest Un auch nit kein Moes! 6)

ווי איינער ווערט אַ חתן באַלד צו דער מינוט, אים מעלט זיך אָפּעט, 1) אַז אים וועט זיין גוט: קעסט וועט מען אים געבן אויך אַ פולע געלט, און ער וועט פירן געשעפט אין דער וועלט. 2) דעם חתן מעלט 3) זיך אָפּ, אַז ער איז רייך געוואָרן; ער מיינט, ער לעבט שוין אָפּ גליקלעך זיינע יאָרן. מען שטעלט אים פאָר 4) אַ וואַרמעס, פיל דו ווילסט עס, — ער מיינט, ער לעבט שוין אָפּ, ווי גאָט 5) אין אָדעס. דער שווער זאָגט אים צו דריי הונדערט רובל נדן און האָט באַקלערט אין קאָפּ גאָר אַ וויילן פּלאַן. קעסט וועל איך דיר געבן, געלט פיל דו וועסט וועלן, ווייל איך האָב דיך ליב און דו ביסט מיר געפעלן! ניין, ברודער, ניין ניט לעב שוין אין טעות! דער טאַטע וועט ניט געבן קיין קעסט און אויך ניט קיין מעות! 6)

Варианты:

Tracht er sich schoin op. Un er wet fihren Geschäften Gor einer auf der Welt. tracht. var ihm, glicklich. Un Geld awade nit.

1) טראַכט ער זיך שוין אָפּ. 2) און ער וועט פירן געשעפטן גאָר איינער אויף דער וועלט. 3) טראַכט. 4) פאַר אים, 5) גליקלעך. 6) און געלט אַוודאי ניט.

↤ 194

Er wet geben a Waib 1) Un halt sich mit ihr, Un Zores westu hoben Gor ohn a Schi’r. 2) Er lostewet dich op Un verdreit dir dem Kop, Bis wannen er stellt Die Chupe op! Demelt weiss er, As Geld is b’ihm varan, Un er is schoin besichert, As die Tochter hot a Mann! Wos wet er nur pruwen A Wort auszureiden, Wet men doch uns geben Hals-un-Nacken beiden. — Westu noch pruwen Arauf auf’n Schwell, — Krank bistu zu suchen Sich ain ander Stell?! Main Tochter is a Bild, Eine in der Welt, Du host sie gemegt nehmen Gor ohn a Groschen Geld!

ער וועט געבן אַ ווייב 1) און האַלט זיך מיט איר, און צרות וועסטו האָבן גאָר אָן אַ שיעור. 2) ער לאָסטעוועט דיר אָפּ און פאַרדרייט דיר דעם קאָפּ, ביז וואַנען ער שטעלט די חופּה אָפּ! דעמעלט ווייס ער, אַז געלט איז ב׳אים פאַראַן, און ער איז שוין בעזיכערט, אַז די טאָכטער האָט אַ מאַן! וואָס וועט ער נור פּרואוון אַ וואָרט אויס צוריידן, וועט מען דאָך אונדז געבן האַלדז-און-נאַקן ביידן. — וועסטו נאָך פּרואוון אַרויף אויפן שוועל, — קראַנק ביסטו צו זוכן זיך איין אַנדער שטעל?! מיין טאָכטער איז אַ בילד, איינע אין דער וועלט, דו האָסט זי געמעגט נעמען גאָר אָן אַ גראָשן געלט!

Er git dir nor a Waib.

1) ער גיט דיר נאָר אַ ווייב.

1) В одном из варианте затем следуют заключительные строфы:

Der Schwer hot dir gegeben Kest a ganze Woch, Un wieviel is der Schi’r Zu sitzen un fressen noch? Ich bin doch allein A blut orem-Mann, Krank bistu zu horewen, Du bist doch a junger Mann! Tomer wet ihr noch Wos epes reiden, Traib ich glaich araus In der Minut beiden! Ihr sollt nit smeien Jawen auf mein Schwell, — Ihr sait doch junge Menschen, Tu Sucht sich a Stell!

דער שווער האָט דיר געגעבן קעסט אַ גאַנצע וואָך, און וויפיל איז דער שיעור צו זיצן און פרעסן נאָך? איך בין דאָך אַליין אַ בלוט־אָרעמאַן, קראַנק ביסטו צו האָרעווען, דו ביסט דאָך אַ יונגערמאַן! טאָמער וועט איר נאָך וואָס עפּעס ריידן, טרייב איך גלייך אַרויס אין דער מינוט ביידן! איר זאָלט ניט סמייען יאַווען אויף מיין שוועל, — איר זייט דאָך יונגע מענטשן, טו זוכט זיך אַ שטעל!

↤ 195

— Ich bin doch nebach Ain blutiger orem-Mann! — Krank bistu zu horewen, Du bist a junger-Mann!

— איך בין דאָך נעבעך איין בלוטיקער אָרעמאַן! — קראַנק ביסטו צו האָרעווען, דו ביסט אַ יונגערמאַן!

А. Рейзин (Минск. губ.).

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 238.

Ot asei, un ot asei Narrt men op a Choss’n: M’sogt ihm zu a ssach Nadan, Un m’git ihm nit a Groschen. Ohn Kleider un ohn Nadan, — Abile main Tochter hot a Mann!

אָט אַזוי, און אָט אַזוי נאַרט מען אָפּ אַ חתן: מ׳זאָגט אים צו אַ סך נדן, און מ׳גיט אים ניט אַ גראָשן. אָן קליידער און אָן נדן, — אַבילע מיין טאָכטער האָט אַ מאַן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 239.

Choss’n, Choss’n, wos bistu breiges? Ich weiss gor nit far wos, Wos du geist dem ganzen Tog Aropgelosen dem Nos. Nu wos is schoin die P’ule, As m’hot schoin Geld a vule? . . . . . . . . . . .

חתן, חתן, וואָס ביסטו ברוגז? איך ווייס גאָר ניט פאַר וואָס, וואָס דו גייסט דעם גאַנצן טאָג אַראָפּגעלאָזן דעם נאָז. נו וואָס איז שוין די פּעולה, אַז מ׳האָט שוין געלט אַ פולע? . . . . . . . . . . .

г-жа Р. И. Маймон (Ковенск. губ.).

№ 240.

Oi, mir oreme Meidelech, Wos teig unser ssach Nadan, As men putzt uns aus A Ferd far a Mann! Unsere Eltern tuen Schiduchim, Sei tuen uns gor nit frägen, — Darum verbreingen mir sehr schlecht dem Leben! Wos teig unser Reiden, Wos teig unser Klären, As vun raich Kenn men orem weren, Un vun orem kenn men weren raich! As men kriegt a Mann a Mentschen, Is men schoin Laiten glaich!

אָי, מיר אָרעמע מיידעלעך, וואָס טויג אונדזער סך נדן, אַז מען פּוצט אונדז אויס אַ פערד פאַר אַ מאַן! אונדזערע עלטערן טון שידוכים, זיי טון אונדז גאָר ניט פרעגן, — דאַרום פאַרבריינגען מיר זייער שלעכט דעם לעבן! וואָס טויג אונדזער ריידן, וואָס טויג אונדזער קלערן, אַז פון רייך קען מען אָרעם ווערן, און פון אָרעם קען מען ווערן רייך! אַז מען קריגט אַ מאַן אַ מענטשן, איז מען שוין לייטן גלייך!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 196

№ 241.

Вариант:

Asei un ot asei Wert varfihrt die Welt, Wu mi hot Chassene On a Groschen Geld! Wos helft unsere Kleider Mit a ssach Nadan? Wemen mir willen nit, Der is unser Mann! Wos teig uns unsere Kleider Mit a ssach Nadan? Wemen mir willen nit, Der is unser Mann! Eider Chassene hoben Un varbreingen a schlechten Leben, — Besser die Nschome Zu Gott awekzugeben!

אַזוי און אָט אַזוי ווערט פאַרפירט די וועלט, וואו מ׳האָט חתונה אָן אַ גראָשן געלט! וואָס העלפט אונדזערע קליידער מיט אַ סך נדן? וועמען מיר ווילן ניט, דער איז אונדזער מאַן! וואָס טויג אונדז אונדזערע קליידער מיט אַ סך נדן? וועמען מיר ווילן ניט, דער איז אונדזער מאַן! איידער חתונה האָבן און פאַרבריינגען אַ שלעכטן לעבן, — בעסער די נשמה צו גאָט אַוועק צוגעבן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 242.

Die Kale hot sich far a Waib farstellt: Die Zore hot mir geeffent die Eigen, As vun zwei wert drai auf der Welt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

די כלה האָט זיך פאַר אַ ווייב פאַרשטעלט: די צרה האָט מיר געעפנט די אויגן, אַז פון צוויי ווערט דריי אויף דער וועלט . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Ковна).

№ 243.

Sitz ich af a Stein, Klog ich un wein: Alle Meidlech hoben Chassene, Nor ich eine nein.

זיץ איך אויף אַ שטיין, קלאָג איך און וויין: אַלע מיידלעך האָבן חתונה, נאָר איך איינע ניין.

М. Г. Каган (Минск. губ.).

↤ 197

№ 244.

— Mame, wu geistu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Por Schichelach hoben? Ich wel gein dem Schuster sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: 1) Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geistu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Kleidele hohn? Ich wel gein die Schnaiderke sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geistu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Hitele hobn? Ich wel gein die Putzmacherke sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geistu? Tochter, wos willstu? Willstu nit a Por Seckelach hobn? Ich wel gein die Knitterke 2) sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geistu? — Tochter wos willstu? Willstu nit a Chossele hobn? Ich wel gein dem Schadchon sogen! — Ja, Mame, ja! Heisst a gute Mame ich hob: Sie weiss schoin, wos ich mein!

— מאַמע, וואו גייסטו? — טאָכטער, וואָס ווילסטו? ווילסטו ניט אַ פּאָר שיכעלעך האָבן? איך וועל גיין דעם שוסטער זאָגן! — ניין, מאַמע, ניין! הייסט אַ שלעכטע מאַמע איך האָב: 1) זי ווייס ניט, וואָס איך מיין! — מאַמע, וואו גייסטו? — טאָכטער, וואָס ווילסטו? ווילסטו ניט אַ קליידעלע האָן? איך וועל גיין די שניידערקע זאָגן! — ניין, מאַמע, ניין! הייסט אַ שלעכטע מאַמע איך האָב: זי ווייס ניט, וואָס איך מיין! — מאַמע, וואו גייסטו? — טאָכטער, וואָס ווילסטו? ווילסטו ניט אַ היטעלע האָבן? איך וועל גיין די פּוצמאַכערקע זאָגן! — ניין, מאַמע, ניין! הייסט אַ שלעכטע מאַמע איך האָב: זי ווייס ניט, וואָס איך מיין! — מאַמע, וואו גייסטו? טאָכטער, וואָס ווילסטו? ווילסטו ניט אַ פּאָר זעקעלעך האָבן? איך וועל גיין די קניטערקע 2) זאָגן! — ניין, מאַמע, ניין! הייסט אַ שלעכטע מאַמע איך האָב: זי ווייס ניט, וואָס איך מיין! — מאַמע, וואו גייסטו? — טאָכטער וואָס ווילסטו? ווילסטו ניט אַ חת׳עלע האָבן? איך וועל גיין דעם שדכן זאָגן! — יאָ, מאַמע, יאָ! הייסט אַ גוטע מאַמע איך האָב: זי ווייס שוין, וואָס איך מיין!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик. (Ковенск. губ.).

Варианты:

Oi, ich hob a schlechte Mamen. a Strickerke.

1) אָי, איך האָב אַ שלעכטע מאַמען. 2) אַ שטריקערקע.

↤ 198

№ 245.

Sitz ich auf’n Stein Un klog un wein: Alle Meidlech Kales weren, Un ich blaib allein. As main Mutter wollt gewen a gute, Wollt sie mir varknast; Sie wollt gefohren in Walkemir, 1) Gebracht a Chossele far mir: Mit die schwarze Hor, mit die bloe Eigen, Zu der Teire soll er teigen. Un wie die Teire ausgemacht, Soll er lernen Tog un Nacht; A Briewele soll er mir schraiben, A guter Jidele soll er blaiben.

זיץ איך אויפן שטיין און קלאָג און וויין: אַלע מיידלעך כלות ווערן, און איך בלייב אַליין. אַז מיין מוטער וואָלט געווען אַ גוטע, וואָלט זי מיר פאַרקנס׳ט; זי וואָלט געפאָרן אין וואַלקעמיר, 1) געבראַכט אַ חת׳עלע פאַר מיר: מיט די שוואַרצע האָר, מיט די בלויע אויגן, צו דער תורה זאָל ער טויגן. און ווי די תורה אויס געמאַכט, זאָל ער לערנען טאָג און נאַכט; אַ בריוועלע זאָל ער מיר שרייבן, אַ גוטער אידעלע זאָל ער בלייבן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик. (Ковенск. губ.).

№ 246 ^*).

Tate, Mame, fohren in Walkemir, Westu sehn a fainem Choss’n, breing far mir! — Efscher willstu a Schuster far a Mann? — Nein, Mame, nein! A schuster far a Mann will ich nit, Dratwe ziehen kenn ich nit. — Efscher willstu a Schnaider far a Mann? — Nein, Mame, nein! A Schnaider far a Mann will ich nit, Aisen brenen kenn ich nit. — Efscher willstu a Scheinker far a Mann? — Nein, Mame, nein! A Scheinker var a Mann will ich nit, Fläschlach schweinken kenn ich nit.

טאַטע, מאַמע, פאָרן אין וואַלקעמיר, וועסטו זען אַ פיינעם חתן, בריינג פאַר מיר! — אפשר ווילסטו אַ שוסטער פאַר אַ מאַן? — ניין, מאַמע, ניין! אַ שוסטער פאַר אַ מאַן וויל איך ניט, דראַטווע ציען קען איך ניט. — אפשר ווילסטו אַ שניידער פאַר אַ מאַן? — ניין, מאַמע, ניין! אַ שניידער פאַר אַ מאַן וויל איך ניט, אייזן ברענען קען איך ניט. — אפשר ווילסטו אַ שיינקער פאַר אַ מאַן? — ניין, מאַמע, ניין! אַ שיינקער פאַר אַ מאַן וויל איך ניט, פלעשלעך שוויינקען קען איך ניט.

1) Вилкомир.

*) Ср. № 249.

↤ 199

— Efscher wilstu a Melamed far a Mann? Nein, Mame, nein! A Melamed far a Mann will ich nit, S’chires mohnen kenn ich nit. . . . . . . . . . . .

— אפשר ווילסטו אַ מלמד פאַר אַ מאַן? ניין, מאַמע, ניין! אַ מלמד פאַר אַ מאַן וויל איך ניט, שכירות מאָנען קען איך ניט. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 247.

A scheine Meidl hin ich doch, Reite Fodim spinn ich doch, A raichn Tat’n hob ich doch, — Haint wos fehlt mir noch? Tate, Tate, gei auf’n Ben-sochor Un klaib mir aus a scheinem Bochur, Mit lange Peiss’n, mit schwarze Eigen, Un zu der heiliger Teire soll er teigen.

אַ שיינע מיידל הין איך דאָך, רויטע פאָדעם שפּין איך דאָך, אַ רייכן טאַטן האָב איך דאָך, — היינט וואָס פעלט מיר נאָך? טאַטע, טאַטע, גיי אויפן בן־זכר און קלייב מיר אויס אַ שיינעם בחור, מיט לאַנגע פּאות׳ן, מיט שוואַרצע אויגן, און צו דער הייליקער תורה זאָל ער טויגן.

М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 248.

Вариант:

Tatele, fohr in Walkemir Un breing a guten Chossele far mir, Mit gele Hor, mit schwarze Eigen, Un zu der Teire soll er teigen.

טאַטעלע, פאָר אין וואַלקעמיר און בריינג אַ גוטן חת׳עלע פאַר מיר, מיט געלע האָר, מיט שוואַרצע אויגן, און צו דער תורה זאָל ער טויגן.

Д. Г. Гальперн (Вильна),

№ 249 ^*).

Sitz ich auf’n Stein Un platz vun Gewein: Alle Meidlech sainen Kales, Un ich eine nein.

זיץ איך אויפן שטיין און פּלאַץ פון געוויין: אַלע מיידלעך זיינען כלות, און איך איינע ניין.

*) Ср. № 246.

↤ 200

— Geben dir, main Tochter, A Schuster far ain Mann? (bis) — Kain Schuster will ich nit, A Schuster’s Tochter bin ich nit, A Schusterin sein kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Schnaider far ain Mann? (bis) — Kain Schnaider will ich nit, A Schnaider’s Tochter bin ich nit, A Schnaiderin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Schmied far ain Mann? (bis) — Kain Schmied will ich nit, A Schmied’s Tochter bin ich nit, A Schmiederin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Stoljer far ain Mann? (bis) — Kain Stoljer will ich nit, A Stoljer’s Tochter bin ich nit! A Stoljerin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Garber far ain Mann? (bis) — Kain Garber will ich nit, A Garber’s Tochter bin ich nit, A Garberin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis)

— געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ שוסטער פאַר איין מאַן? (bis) — קיין שוסטער וויל איך ניט, אַ שוסטער׳ס טאָכטער בין איך ניט, אַ שוסטערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis) — געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ שניידער פאַר איין מאַן? (bis) — קיין שניידער וויל איך ניט, אַ שניידער׳ס טאָכטער בין איך ניט, אַ שניידערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis) — געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ שמיד פאַר איין מאַן? (bis) — קיין שמיד וויל איך ניט, אַ שמיד׳ס טאָכטער בין איך ניט, אַ שמידערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis) — געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ סטאָליער פאַר איין מאַן? (bis) — קיין סטאָליער וויל איך ניט, אַ סטאָליער׳ס טאָכטער בין איך ניט! אַ סטאָליערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis) — געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ גאַרבער פאַר איין מאַן? (bis) — קיין גאַרבער וויל איך ניט, אַ גאַרבער׳ס טאָכטער בין איך ניט, אַ גאַרבערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis)

↤ 201

— Geben dir, main Tochter, A Petschkur 1) far ain Mann? (bis) — Kain Petschkur will ich nit, A Petschkur’s Tochter bin ich nit, A Petschkurerin sain kenn ich nit. Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Rebe far ain Mann? (bis) — A Rebe far ain Mann will ich doch, A Rebezin sain kenn ich doch, A Rebezin’s Einikel bin ich doch! Lieber Voter, Kawaljer, Ot dos is doch main Manjer! (bis)

— געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ פּעצקור 1) פאַר איין מאַן? (bis) — קיין פּעצקור וויל איך ניט, אַ פּעצקור׳ס טאָכטער בין איך ניט, אַ פּעצקורערין זיין קען איך ניט! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, דאָס איז גאָר ניט מיין מאַניער! (bis) — געבן דיר, מיין טאָכטער, אַ רבי פאַר איין מאַן? (bis) — אַ רבי פאַר איין מאַן וויל איך דאָך, אַ רביצין זיין קען איך דאָך, אַ רביצינס אייניקל בין איך דאָך! ליבער פאָטער, קאַוואַליער, אָט דאָס איז דאָך מיין מאַניער! (bis)

М. Шалыт (Орша, Могилевск. губ.).

№ 250.

Ich stei mir in Spiegel Un varkämm mir maine Hor, Geit varbai a Schuster Un stellt sich mir vor. Oi wei, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld! Es is araus a Mode — Manischkelech mit Schleifen; As ihr seht die Schljujelech, Sollt ihr vun sei antleifen! Oi wei, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld! Main Tate mit main Mamen Hoben mir zugesogt Rosinkes mit Mandlen, Ich soll mit die Schljujelech Keinmol nit handlen! Oi wei, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld!

איך שטיי מיר אין שפּיגל און פאַרקעם מיר מיינע האָר, גייט פאַרביי אַ שוסטער און שטעלט זיך מיר פאָר. אָי וויי, וואָס אי׳דאָס פאַר אַ וועלט, אַז יעדער שליואיע בעט היינט געלט! עס איז אַרויס אַ מאָדע — מאַנישקעלעך מיט שלייפן; אַז איר זעט די שליואיעלעך, זאָלט איר פון זיי אַנטלויפן! אָי וויי, וואָס אי׳דאָס פאַר אַ וועלט, אַז יעדער שליואיע בעט היינט געלט! מיין טאַטע מיט מיין מאַמען האָבן מיר צוגעזאָגט ראָזינקעס מיט מאַנדלען, איך זאָל מיט די שליואיעלעך קיינמאָל ניט האַנדלען! אָי וויי, וואָס אי׳דאָס פאַר אַ וועלט, אַז יעדער שליואיע בעט היינט געלט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

1) Печник.

↤ 202

№ 251.

Drai Rotten, drai Rotten varfohren, varfohren Zu reb-Leibelen in Haus: — Reb-Leibele, Reb-Leibele, hot ihr nit A Gläsele Wain? — Nein, ich hob a scheine Raschinke! In Stub arain: — Scheine Raschinke! zier sach un fihr sach Un tu sich on, — Borissewer Choss’n kummt zu dir on! Wet er dir schicken a gildernem Kasten, Alle Monntig un Donnerstig sollstu fasten; Wet er dir schicken a gildernem Stuhl, Sollstu alle Tog gein in Schul; Wet er dir schicken a Bund Karellen, — Wu du west gein sollst sach nit opstellen.

דריי ראָטן, דריי ראָטן פאַרפאָרן, פאַרפאָרן צו ר׳ לייבעלען אין הויז: — ר׳ לייבעלע, ר׳ לייבעלע, האָט איר ניט אַ גלעזעלע וויין? — ניין, איך האָב אַ שיינע ראַשינקע! אין שטוב אַריין: — שיינע ראַשינקע! ציר זאַך און פיר זאַך און טו זיך אָן, — באָריסעווער חתן קומט צו דיר אָן! וועט ער דיר שיקן אַ גילדערנעם קאַסטן, אַלע מאָנטיק און דאָנערשטיק זאָלסטו פאַסטן; וועט ער דיר שיקן אַ גילדערנעם שטול, זאָלסטו אַלע טאָג גיין אין שול, וועט ער דיר שיקן אַ בונד קאַרעלן, — וואו דו וועסט גיין זאָלסט זאַך ניט אָפּ שטעלן.

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 252.

’ch bin amol in a klein Städt’l gewen, Hob ich a Mame mit a Tochter gesehn: Die Mame hot men gerufen mit dem Nomen Scheine, Mirke is gewen bai ihr nur eine. Mirke flegt ständig jommern un klogen, Sie hot nit gehat var wemen zu sogen: Wos is gewen ihr ganzer Gewein? Sie flegt sehn alle Waiblach in Haiblach gein.

כ׳בין אַ מאָל אין אַ קליין שטעטל געווען, האָב איך אַ מאַמע מיט אַ טאָכטער געזען: די מאַמע האָט מען גערופן מיט דעם נאָמען שיינע, מירקע איז געווען ביי איר נור איינע. מירקע פלעגט שטענדיק יאָמערן און קלאָגן, זי האָט ניט געהאַט פאַר וועמען צו זאָגן: וואָס איז געווען איר גאַנצער געוויין? זי פלעגט זען אַלע ווייבלעך אין הייבלעך גיין.

↤ 203

— Genug geton, genug geredt, — Verkram die Stub, vermach die Bett! Nehm a Stickel Seif un wasch sich op, Verkämm sich die Kop mit’n groben Zop! — Wos soll ich mir waschen die Zubes, die Zabes, Die Zure is noch rein vun varachtogen Schabes! Mit die Stub soll dir schoin nit aren: Ich wel schoin verkramen un verscharren. Mit Mas’l, mit Glick, mit die rechte Fuss, Tu nit asei, wie ständig du tust! Gei gicher un geschwind Un breing mir dem Schadchon asei wie a Wind! — Nochum der Schadchon is a greisser Kaiss’n, — Besorg a bissel Branfen un epes verbaissn! Eider Branfen, besser Bier, Aingemachts is gut — los blaiben far mir! — Gut morgen, Reb-Nochum, jo getroffen, ’ch hob gehert ’n Städt’l — ihr sait a greisser Chochom; Ihr willt doch awade a Rubl ver dienen,— Far wos sollt ihr nit halten main Mirken in Sinnen? — Nu sogt, in wos besteit die Nadan? Ich hob far aier Mirken a Breitgeber far a Mann: Berkes Suhn, a Bochur a Zazke, — Er hot a Wegel mit an eigener Kljatschke!

— גענוג געטאָן, גענוג גערעדט, — פאַרקראַם די שטוב, פאַרמאַך די בעט! נעם אַ שטיקל זייף און וואַש זיך אָפּ, פאַרקעם זיך די קאָפּ מיטן גראָבן צאָפּ! — וואָס זאָל איך מיר וואַשן די צובעס, די צאַבעס, די צורה איז נאָך ריין פון פאַראַכטאָגן שבת! מיט די שטוב זאָל דיר שוין ניט אַרן: איך וועל שוין פאַרקראַמען און פאַרשאַרן. מיט מזל, מיט גליק, מיט די רעכטע פוס, טו ניט אַזוי, ווי שטענדיק דו טוסט! גיי גיכער און געשווינד און בריינג מיר דעם שדכן אַזוי ווי אַ ווינט! — נחום דער שדכן איז אַ גרויסער כעסן, — באַזאָרג אַביסל בראַנפן און עפּעס פאַרבייסן! איידער בראַנפן, בעסער ביר, איינגעמאַכץ איז גוט — לאָז בלייבן פאַר מיר! — גוט מאָרגן, ר׳ נחום, יאָ געטראָפן, כ׳האָב געהערט אין שטעטל — איר זייט אַ גרויסער חכם; איר ווילט דאָך אַוודאי אַ רובל פאַרדינען,— פאַר וואָס זאָלט איר ניט האַלטן מיין מירקען אין זינען? — נו זאָגט, אין וואָס באַשטייט די נדן? איך האָב פאַר אייער מירקען אַ ברויטגעבער פאַר אַ מאַן: בערקעס זון, אַ בחור, אַ צאַצקע, — ער האָט אַ וועגל מיט אַן אייגענער קליאַצקע!

↤ 204

Ssimen-teiw, Mas’l-tow, Ssim-teiw dem Eilom! Branfen un Bier, asei wie in a Heif. Ssimen-teiw, Mas’l-tow, Ssim-teiw dem Eilom! Chazke sitzt wie a leimener Geilom, Mirke rihrt sich nit vun Ort, Chazke redt mit ihr kain Wort. . . . . . . . . . . .

סימן טוב, מזל טוב, סימ׳טוב דעם עולם! בראַנפן און ביר, אַזוי ווי אין אַ הויף. סימן טוב, מזל טוב, סימ׳טוב דעם עולם! חאַצקע זיצט ווי אַ ליימענער גולם, מירקע רירט זיך ניט פון אָרט, חאַצקע רעדט מיט איר קיין וואָרט. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Пильтен, Курляндск. губ.).

А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 253.

Вариант:

Amol hin ich in a klein Städt’l gewen, A Mamen mit a Tochter hob ich dort’n gesehn: Die Mamen ruft men mit’n Nomen Scheine, Hot sie a Tochter Mirele eine. Mirele flegt ständig weinen un klogen, Sie ’t nit gehat var wemen die Harz auszusogen. Wos is gewen Mirkes Gewein? Sie flegt sehn alle Waiblach in Haiblach gein. — Mame, Mame, leif giech un geschwind Un breing dem Schadchon wie a Wind! Die Mame is gegangen varbai a Schlup Un hot dersehn dem Schadchon’s Stub. Gut Morgen, reb-Schimen! Wos Macht ihr, reb-Nochum? ’ch hob gehert in der Wellt, ihr sait a greisser Chochom; Wos sollt ihr nit halten main Mirken in Sinnen,

אַ מאָל הין איך אין אַ קליין שטעטל געווען, אַ מאַמען מיט אַ טאָכטער האָב איך דאָרטן געזען: די מאַמען רופט מען מיטן נאָמען שיינע, האָט זי אַ טאָכטער מירעלע איינע. מירעלע פלעגט שטענדיק וויינען און קלאָגן, זי ׳ט ניט געהאַט פאַר וועמען די האַרץ אויסצוזאָגן. וואָס איז געווען מירקעס געוויין? זי פלעגט זען אַלע ווייבלעך אין הייבלעך גיין. — מאַמע, מאַמע, לויף גיך און געשווינד און בריינג דעם שדכן ווי אַ ווינט! די מאַמע איז געגאַנגען פאַרביי אַ סלופּ און האָט דערזען דעם שדכנס שטוב. גוט מאָרגן, ר׳ שִמעון! וואָס מאַכט איר, ר׳ נחום? כ׳האָב געהערט אין דער וועלט, איר זייט אַ גרויסער חכם; וואָס זאָלט איר ניט האַלטן מיין מירקען אין זינען,

↤ 205

Far ihr a Choss’n zu gefinen? — Wos betrefft aier Mirkes Nadan? ’ch hob far ihr a Breitgeber a Mann: Awrohoml’s a Suhn, a Bochur a Zazke, — Er hot a Ferd mit an eigener Kljatschke! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Varbett die Bett, mach rein umetum Un nehm die Seif un wasch sich arum! — Wos soll ich sich waschen wie Summer die Żabes, As ich bin noch klor vun varachtogen Schabes! . . . . . . . . . . . „Mas’l-tow!” schrait der Eilom. Chazke sitzt wie der leimener Geilom; Mirke rihrt sich nit vun Ort, Un Chazke redt nit aus kain Wort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

פאַר איר אַ חתן צו געפינען? — וואָס באַטרעפט אייער מירקעס נדן? כ׳האָב פאַר איר אַ ברויט־געבער אַ מאַן: אברהמלס אַ זון, אַ בחור אַ צאַצקע, — ער האָט אַ פערד מיט אַן אייגענער קליאַצקע! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — פאַרבעט די בעט, מאַך ריין אומעטום און נעם די זייף און וואַש זיך אַרום! — וואָס זאָל איך זיך וואַשן ווי זומער די זשאַבעס, אַז איך בין נאָך קלאָר פון פאַראַכטאָגן שבת! . . . . . . . . . . . „מזל טוב!” שרייט דער עולם. חאַצקע זיצט ווי דער ליימענער גולם; מירקע רירט זיך ניט פון אָרט, און חאַצקע רעדט ניט אויס קיין וואָרט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 206

VII.

Свадебные песни.

№ 254.

Nit kein gebetene Allein gekummen — Chotz an oreme. Fort a Muhme. 1) Gegeben a Peimele — Zugenummen: Spielt a Ssmene 2) Far a Muhmen! 3)

ניט קיין געבעטענע אַליין געקומען — כאָץ אַן אָרעמע. פאָרט אַ מומע. 1) געגעבן אַ פּיימעלע — צוגענומען: שפּילט אַ סעמענע 2) פאַר אַ מומען! 3)

С. И. Абельман (Могилевск. губ.).

Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

Ssorele die Rebezin, Die Kale’s a Muhme, Nit kein gebetene Allein gekummen.

1) שרה׳לע די רביצין, די כלה׳ס אַ מומע, ניט קיין געבעטענע אַליין געקומען.

2) Старинный танец.

3) Варианты:

Speilt mit a Ssemene, Nit kein Kasazke, Ich bin an oreme, Ober a chwatske! Nat aich a Peiem, Spielt mir a Ssemene, — Chanele’s Chossele Ruft men Awremele. . . . . . . . . . . . Nat aich a Peiem, Spielt mir a Kasazke, Ich bin an oreme, Ober a chwatske!

שפּילט מיר אַ סעמענע, ניט קיין קאַזאַצקע, איך בין אַן אָרעמע, אָבער אַ כוואַטסקע! נאַט אייך אַ פּייעם, שפּילט מיר אַ סעמענע, — חנה׳לעס חת׳עלע רופט מען אברהמלע. . . . . . . . . . . . נאַט אייך אַ פּייעם, שפּילט מיר אַ קאַזאַצקע, איך בין אַן אָרעמע, אָבער אַ כוואַטסקע!

↤ 207

№ 255.

Jingelech mit Meidelech Hoben sich zunummen; Tische-b’ow die Chassene — Keiner is nit gekummen; Nor der Tate mit der Mamen 1) Mit dem Vetter Elje, Mit der langer Delje, Mit der kurzer Bärd’l, Springt un tanzt zusammen, Wie a mischugener Ferd’l.

אינגעלעך מיט מיידעלעך האָבן זיך צענומען; תשעה באב די חתונה — קיינער איז ניט געקומען; נאָר דער טאַטע מיט דער מאַמען 1) מיט דעם פעטער אליה, מיט דער לאַנגער דעליע, מיט דער קורצער בערדל, שפּרינגט און טאַנצט צוזאַמען, ווי אַ משוגע׳נער פערדל.

Д. Г. Гальперн (Вильна).

М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).

№ 256.

Вариант:

Amol і g’ewen a Chasunke, Keiner nit gekummen — Jingelech un Meidelech Hoben sech genummen. Kummt zugein Elinke Mit’n grauen Ferdele, Tanzt sech aus un springt sech aus Mit’n grauen Bärdele.

אַמאָל אי׳ געווען אַ חתונ׳קע, קיינער ניט געקומען — אינגעלעך און מיידעלעך האָבן זיך גענומען. קומט צוגיין אלי׳נקע מיטן גרויען פערדעלע, טאַנצט זיך אויס און שפּרינגט זיך אויס מיטן גרויען בערדעלע.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 257.

— Gut Morgen, gut Morgen, Mchuteneste, Zi is gefälln, gefällen die Schnirele? — Gefälln gefällt sie mir seier, Schein is die Kale unter’n Schleier; Schein is sie wie a Kailine, Siss is sie wie a Mailine, Siss is sie wie Zucker, — Far’n Choss’n is dos der Iker!

— גוט מאָרגן, גוט מאָרגן, מחותנתטע, צי איז געפעלן, געפעלן די שנירעלע? — געפעלן געפעלט זי מיר זייער, שיין איז די כלה אונטערן שלייער; שיין איז זי ווי אַ קיילינע, זיס איז זי ווי אַ מיילינע, זיס איז זי ווי צוקער, — פאַרן חתן אי׳ דאָס דער עיקר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

1) Вариант:

Kummt der Vetter Eljezke, Mit sain ziegener Bärdele, Tanzt mit sain Kapeljezke, Wie a mischugener Ferdele,

קומט דער פעטער אליה׳צקע, מיט זיין ציגענער בערדעלע, טאַנצט מיט זיין קאַפּעליעצקע, ווי אַ משוגענער פערדעלע,

↤ 208

№ 258

Oi wei, Mutter, Die Katz leckt die Putter; Die Hihner picken die Eier, Die Kale bet dem Schleier; Der Choss’n bet dem Talis, Der Mechut’n wert b’dales. 1) . . . . . . . . . . .

אָי וויי, מוטער, די קאַץ לעקט די פּוטער; די הינער פּיקן די אייער, די כלה בעט דעם שלייער; דער חתן בעט דעם טלית, דער מחותן ווערט בדלות. 1) . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 259.

Oi ach B’jomeinu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Mimaal eljeinim, — Achas w’achas! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „eins“ Tut bataiten: Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst, Awu me trinkt, Awu m’ huljet, Awu m’ singt, Awu me tanzt, Awu me springt. Alte, Junge, Tanzt Alle, Sait m’ssameiach Chosson w’Kalo! Wos die Chassene Hot gekosst, Wet doch Gott Sain m’male!

אָי אַך בימינו! לאָמיר געבן אַ שבח צום בורא אלהינו, וואָס ער זיצט ממעל עליונים, — אחת ואחת! לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „איינס“ טוט באַטייטן: איינס איז דעם חתנס טיש, 2) אַוואו מע עסט, אַוואו מע טרינקט, אַוואו מ׳הוליעט, אַוואו מ׳זינגט, אַוואו מע טאַנצט, אַוואו מע שפּרינגט. אַלטע, יונגע, טאַנצט אַלע, זייט משמח חתן וכלה! וואָס די חתונה האָט געקאָסט, וועט דאָך גאָט זיין ממלא!

Die Klesmer beten Geld, Die Mchuteneste sitzt un quelt. Die Chassene-stub.

1) די כלי־זמר בעטן געלט, די מחותנתטע זיצט און קוועלט. 2) די חתונה־שטוב.

↤ 209

Oi ach B’jomeinu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Mimaal eljeinim, — Achas u-schtajim! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „zwei“ Tut bataiten: Zwei sainen Choss’n-Kale, — Gott soll sei Sain m’male! 1) Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst etc. Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’scholeisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „drai“ Tut bataiten: Drai sainen Die Kle-smorim, Wos sainen m’ssameiach Skeinim u-N’orim. 2) Zwei sainen Choss’n-Kale, Gott soll sei Sain m’male. Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst etc.

אָי אַך בימינו! לאָמיר געבן אַ שבח צום בורא אלהינו, וואָס ער זיצט ממעל עליונים, — אחת ושתים! לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „צוויי“ טוט באַטייטן: צוויי זיינען חתן־כלה, — גאָט זאָל זיי זיין ממלא! 1) איינס איז דעם חתנס טיש, אַוואו מע עסט א. אַ. וו. אָי אַך בימינו א. אַ. וו. אחת ושלֹש! לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „דריי“ טוט באַטייטן: דריי זיינען די כלי זמרים, וואָס זיינען משמח זקנים ונערים. 2) צוויי זיינען חתן־כלה, גאָט זאָל זיי זיין ממלא. איינס איז דעם חתנס טיש, אַוואו מע עסט א. אַ. וו.

Wos sainen Uns m’male. Raich un orem.

1) וואָס זיינען אונדז ממלא. 2) רייך און אָרעם.

↤ 210

Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’arba! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „vier“ Tut bataiten: Vier sainen Die Chupe-stangen, Wos Choss’n-Kale Sainen d’rain varhangen. 1) Drai sainen Die Kle-smorim etc. Oi ach B’jomeinu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Lemaalo eljeino, — Achas w’chomeisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „finf“ Tut bataiten: Finf sainen Die Mchutonim, Wos sainen Mkabeil Ponim. 2) Vier sainen Die Chupe-stangen, Wos Choss’n-Kale Sainen d’rain varhangen. Drai sainen Die Kle-smorim, Wos sainen m’ssameiach Skeinim u-N’orim. Zwei sainen Choss’n-Kale,

אָי אַך בימינו א. אַ. וו. אחת וארבע! לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „פיר“ טוט באַטייטן: פיר זיינען די חופּה־שטאַנגען, וואָס חתן־כלה זיינען ד׳ריין פאַרהאַנגען. 1) דריי זיינען די כלי זמרים א. אַ. וו. אָי אַך בימינו! לאָמיר געבן אַ שבח צום בורא אלהינו, וואָס ער זיצט למעלה עליונה, — אחת וחמש! לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „פינף“ טוט באַטייטן: פינף זיינען די מחותנים, וואָס זיינען מקבל פּנים. 2) פיר זיינען די חופּה־שטאַנגען, וואָס חתן־כלה זיינען ד׳ריין פאַרהאַנגען. דריי זיינען די כלי זמרים, וואָס זיינען משמח זקנים ונערים. צוויי זיינען חתן־כלה,

Vier sainen Die Unter-fihrer, Welche die Choss’n-kalo Zu der Chupe fihren. Wos geien Zu kabolas-ponim.

1) פיר זיינען די אונטער־פירער, וועלכע די חתן־כלה צו דער חופּה פירן. 2) וואָס גיין צו קבלת פּנים.

↤ 211

Gott soll sei Sain m’male. Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst Un wu me trinkt, Awu me huljet Un wu me singt, Awu me Tanzt Un wu men springt. Alte, Junge, Tanzt alle, Sait m’ssameiach Choss’n-Kale! Wos die Chassene Hot gekost, Wet der Beire Sain m’male! Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’scheisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „sechs“ Tuht bataiten: Sechs is Die Hawdoles, Gott soll geben Gute Masoles! Finf sainen Die Mchutonim etc. Oi ach etc. Achas woschewa etc. Wos „sieben“ Tut bataiten? Sieben is Die schewa Broches, Gott soll geben Gute Hazloches! Sechs is Die Hawdoles etc.

גאָט זאָל זיי זיין ממלא. איינס איז דעם חתנס טיש, אַוואו מע עסט און וואו מע טרינקט, אַוואו מע הוליעט און וואו מע זינגט, אַוואו מע טאַנצט און וואו מען שפּרינגט. אַלטע, יונגע, טאַנצט אַלע, זייט משמח חתן־כלה! וואָס די חתונה האָט געקאָסט, וועט דער בורא זיין ממלא! אָי אַך בימינו א. אַ. וו. אחת ושש לאָמיר זען צו פאַרטייצן, וואָס „זעקס“ טוט באַטייטן: זעקס איז די הבדלות, גאָט זאָל געבן גוטע מזלות! פינף זיינען די מחותנים א. אַ. וו. אָי אַך א. אַ. וו. אחת ושבע א. אַ. וו. וואָס „זיבן“ טוט באַטייטן? זיבן איז די שבע ברכות, גאָט זאָל געבן גוטע הצלחות! זעקס איז די הבדלות א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

Левитан (Шавли, Ковенск. губ.).

↤ 212

№ 260 ^*).

Varbai Mihl, varbai Rod Fihrt men die Kale glaich in Bod; Varbai die naie Brucken, Fihrt men die Kale tuken. Fihrt men die Kale tuken. Leifen die Waiber kucken, Wie men fihrt nor die Kale araus, Geit der Choss’n vun Klaus araus. Mit a Gläsele Wain, mit a Stikele Floden, Mi soll ihr gicher opboden, Mi soll ihr nit dertreinken, Mi soll ihr koscher schweinken. Chapt men on far a Häntele, Schweinkt men op a Häntele; Chapt men on far a Fissele, Schweinkt men op a Fissele. — Kale main, Kale fain, Wie is dir gegangen? — Mikwe-wasser — zucker-siss, ’ch hob opgefroren die junge Fiss! Oi wei, bitter, Seh, main Choss’n, ich zitter! Nehm mich arunter Unter dain Futter! — Wie ken ich dir nehmen? ’ch mus sich var Laiten schämen! — Schäm sich je, un schäm sich nit, Nehm dem Futter un nehm mich mit! Leibele Bäder, Gilderne Räder, Abele brumm, Selik’l stumm, Drei sich, die Kale, Draimol arum!

פאַרביי מיל, פאַרביי ראָד פירט מען די כלה גלייך אין באָד; פאַרביי די נייע ברוקן, פירט מען די כלה טוקן. פירט מען די כלה טוקן. לויפן די ווייבער קוקן, ווי מען פירט נאָר די כלה אַרויס, גייט דער חתן פון קלויז אַרויס. מיט אַ גלעזעלע וויין, מיט אַ שטיקעלע פלאָדן, מי זאָל איר גיכער אָפּבאָדן, מי זאָל איר ניט דערטריינקען, מי זאָל איר כשר שוויינקען. כאַפּט מען אָן פאַר אַ הענטעלע, שוויינקט מען אָפּ אַ הענטעלע; כאַפּט מען אָן פאַר אַ פיסעלע, שוויינקט מען אָפּ אַ פיסעלע. — כלה מיין, כלה פיין, ווי איז דיר געגאַנגען? — מקווה וואַסער — צוקער זיס, כ׳האָב אָפּגעפראָרן די יונגע פיס! אָי וויי, ביטער, זע, מיין חתן, איך ציטער! נעם מיך אַרונטער אונטער דיין פוטער! — ווי קען איך דיר נעמען? כ׳מוז זיך פאַר לייטן שעמען! שעם זיך יע, און שעם זיך ניט, נעם דעם פוטער און נעם מיך מיט! לייבעלע בעדער, גילדערנע רעדער, אבא׳לע ברום, זעליקל שטום, דריי זיך, די כלה, דריי מאָל אַרום!

*) Предсвадебная.

↤ 213

Fiedelt die Maus, Tanzt die Laus, Flieht die Flei Durch’n Fenster araus. Junge Schnaiders Schnaiden zu, Blotike Nkeiwes Nehmen zu. Zugenummen, Awekgeleigt, A ware gemacht: Der Choss’n geit. A ware gemacht, Dem Choss’n gebracht Zu die Kale A ganze Nacht.

פידלט די מויז, טאַנצט די לויז, פליט די פלוי דורכן פענצטער אַרויס. יונגע שניידער׳ס שניידן צו, בלאָטיקע נקבות נעמען צו. צו גענומען, אַוועק געלייגט, אַ וואַרע געמאַכט: דער חתן גייט. אַ וואַרע געמאַכט, דעם חתן געבראַכט צו די כלה אַ גאַנצע נאַכט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 261.

Sait gesunterheit, Maine liebe Eltern, Jch fohr vun aich awek! Gott soll geben Gesund un Leben, Un mir a glickliche Weg! . . . . . . . . . . .

זייט געזונטערהייט, מיינע ליבע עלטערן, איך פאָר פון אייך אַוועק! גאָט זאָל געבן געזונט און לעבן, און מיר אַ גליקלעכע וועג! . . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іоффе (Гродненск. Губ.).

№ 262.

Вариант:

Sait gesund, maine liebe Eltern, Ich fohr awek in a waiten Weg, Wu kein Wind weit nit, Un wu kein Veigele flieht nit, Un wu kein Hohn kreit nit . . . . . . . . . . .

זייט געזונט, מיינע ליבע עלטערן, איך פאָר אַוועק אין אַ ווייטן וועג, וואו קיין ווינט ווייט ניט, און וואו קיין פייגעלע פליט ניט, און וואו קיין האָן קרייט ניט . . . . . . . . . . .

г-жа Р. И. Маймон (Ковенск. губ.).

↤ 214

№ 263.

Sai-że gesund, main geliebter Voter, Soll schoin nehmen ain Eck! (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Dain Salz un Breit hob ich doch gegessen, Itzter fohr ich schoin vun dir awek! Wie es is bitter, main geliebter Voter, A Veigele in wisten Wald allein, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Asei is doch bitter, main gelibter Voter, Mir in a fremde Land allein! In a fremder Land, mit keinem nit bekannt, Elend, asei wie a Stein, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un as ich dermohn sich on dir, main gelibter Voter, Sitz ich un trauer un wein. Sai-że gesund, main geliebte Mutter, Soll schoin nehmen ain Eck. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Dain Milch vun Brust hob ich doch geseigen, Jztter fohr ich schoin vun dir awek!

זיי־זשע געזונט, מיין געליבטער פאָטער, זאָל שוין נעמען איין עק! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דיין זאַלץ און ברויט האָב איך דאָך געגעסן, איצטער פאָר איך שוין פון דיר אַוועק! ווי עס איז ביטער, מיין געליבטער פאָטער, אַ פייגעלע אין וויסטן וואַלד אַליין, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַזוי איז דאָך ביטער, מיין געליבטער פאָטער, מיר אין אַ פרעמדע לאַנד אַליין! אין אַ פרעמדער לאַנד, מיט קיינעם ניט באַקאַנט, עלנט, אַזוי ווי אַ שטיין, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis און אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין געליבטער פאָטער, זיץ איך און טרויער און וויין. זיי־זשע געזונט, מיין געליבטע מוטער, זאָל שוין נעמען איין עק. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דיין מילך פון ברוסט האָב איך דאָך געזויגן, איצטער פאָר איך שוין פון דיר אַוועק!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 215

VIII.

Семейные песни.

№ 264.

Is gefleigen die golderne Pawe 1) Iber alle Jamen. (bis) Lost gerissen main taiern Taten Mit main liebe Mamen! 2) Is gefleigen die golderne Veigel Iber alle Groben, (bis) Lost gerissen main taiern Seiden Mit main liebe Boben! 3) Is gefleigen die golderne Pawe Iber alle Taichen. (bis) Lost gerissen main lieb Vetter Mit main Muhme Raichen! Is gefleigen die golderne Pawe Mit ihr greissen Schand. (?) 4) Hot sie varloren dem goldernem Feder In a fremde Land.

איז געפלויגן די גאָלדערנע פּאַווע 1) איבער אַלע ימ׳ען. (bis) לאָזט געריסן מיין טייערן טאַטן מיט מיין ליבע מאַמען! 2) איז געפלויגן די גאָלדערנע פויגל איבער אַלע גראָבן, (bis) לאָזט געריסן מיין טייערן זיידען מיט מיין ליבע באָבען! 3) איז געפלויגן די גאָלדערנע פּאַווע איבער אַלע טייכן. (bis) לאָזט געריסן מיין ליב פעטער מיט מיין מומע רייכן! איז געפלויגן די גאָלדערנע פּאַווע מיט איר גרויסן שאַנד. (?) 4) האָט זי פאַרלאָרן דעם גאָלדערנעם פעדער אין אַ פרעמדע לאַנד.

Варианты:

Gefleigen, gefleigen die gilderne Veigel. Lost-że grissen, gilderne Veigel, Main liebe, harzige Mamen! Gefleigen, gefleigen die gilderne Veigel Iber alle Jamen. Lost-że grissen, liebe Veigel, Main lieben, harzigen Taten!

1) געפלויגן, געפלויגן די גילדערנע פויגל. 2) לאָזט־זע גריסן, גילדערנע פויגל, מיין ליבע, האַרציקע מאַמען! 3) געפלויגן, געפלויגן די גילדערנע פויגל איבער אַלע טייכן. לאָזט־זע גריסן, ליבע פויגל, מיין ליבן, האַרציקן טאַטן!

4) Не означает-ли שאַנד — хвост? Иногда, впрочем, вместо настоящего куплета поется следующий вариант:

Is gefleigen die golderne Pawe Iber alle Felder, Hot sie varloren dem goldernem Feder In die fremde Länder.

איז געפלויגן די גאָלדערנע פּאַווע איבער אַלע פעלדער, האָט זי פאַרלאָרן דעם גאָלדערנעם פעדער אין די פרעמדע לענדער.

↤ 216

Nit asei der golderner Feder, Wie die Pawe allein; Nit asei der fremder Suhn Wie die Tochter allein. Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Veigele ohn a Nest, — Asei is bitter, main lieb Mutter, Bai a Schwer un Schwieger auf Kest! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Wasser ohn a Fisch, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’sitzt bai a fremden Tisch! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Fisch on a Fann, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’kriegt a schlechten Mann! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Veigele on a Samd, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’wert varwogelt in a fremde Land!

ניט אַזוי דער גאָלדערנער פעדער, ווי די פּאַווע אַליין; ניט אַזוי דער פרעמדער זון ווי די טאָכטער אַליין. ווי עס איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַ פייגעלע אָן אַ נעסט, — אַזוי איז ביטער, מיין ליב מוטער, ביי אַ שווער און שוויגער אויף קעסט! ווי עס איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַ וואַסער אָן אַ פיש, — אַזוי איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַז מ׳זיצט ביי אַ פרעמדן טיש! ווי עס איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַ פיש אָן אַ פאַן, — אַזוי איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַז מ׳קריגט אַ שלעכטן מאַן! ווי עס איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַ פייגעלע אָן אַ זאַמד, — אַזוי איז ביטער, מיין ליב מוטער, אַז מ׳ווערט פאַרוואָגלט אין אַ פרעמדע לאַנד!

Д. Г. Гальперн (Шкуды, Ковенск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 265.

Вариант:

Es kummt gefleigen die gilderne Pawe Vun ain fremden Land, Hot sie verloren dem gildernem Feder Mit ain greissen Schand. Es is nit asei der gilderner Feder, Wie die Pawe allein; Es is nit asei der Eidem, Wie, die Tochter allein;

עס קומט געפלויגן די גילדערנע פּאַווע פון איין פרעמדן לאַנד, האָט זי פאַרלאָרן דעם גילדערנעם פעדער מיט איין גרויסן שאַנד. עס איז ניט אַזוי דער גילדערנער פעדער, ווי די פּאַווע אַליין; עס איז ניט אַזוי דער איידעם, ווי, די טאָכטער אַליין.

↤ 217

Wie es is bitter, main liebe Mutter. A Veigele auf dem Jam, — Asei is bitter, main liebe Mutter, As men kummt on zu a schlechten Mann! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Veigele ohn a Nest, — Asei is bitter, main liebe Mutter, Schwer un Schwieger’s Kest! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Stub ohn a Wand, — Asei is bitter, main liebe Mutter, As me kummt on on Schwer un Schwieger’s Hand! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Stub ohn a Tir, — Asei is bitter, main liebe Mutter, Mir ohn dir!

ווי עס איז ביטער, מיין ליבע מוטער. אַ פייגעלע אויף דעם ים, — אַזוי איז ביטער, מיין ליבע מוטער, אַז מען קומט אָן צו אַ שלעכטן מאַן! ווי עס איז ביטער, מיין ליבע מוטער, אַ פייגעלע אָן אַ נעסט, — אַזוי איז ביטער, מיין ליבע מוטער, שווער און שוויגערס קעסט! ווי עס איז ביטער, מיין ליבע מוטער, אַ שטוב אָן אַ וואַנט, — אַזוי איז ביטער, מיין ליבע מוטער, אַז מע קומט אָן אָן שווער און שוויגערס האַנט! ווי עס איז ביטער, מיין ליבע מוטער, אַ שטוב אָן אַ טיר, — אַזוי איז ביטער, מיין ליבע מוטער, מיר אָן דיר!

Е. Нурок (Туккум, Курляндск. губ.).

№ 266 ^*).

Stei ich auf frih, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich kai wie die zobonske Kih! Oj wei, main Leben, As ich weiss nit, wie die beise Schwieger Dem Kowed opzugeben! Stei ich auf spät, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich lieg wie a Nweile bis halben Tog in Bett! Oi wei, main Leben etc. Back ich greisse Chales, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich stell ihr gor b’dales. Oi, wei, main Leben etc.

שטיי איך אויף פרי, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער: איך קיי ווי די צאָבאָנסקע קי! אָי וויי, מיין לעבן, אַז איך ווייס ניט, ווי די בייזע שוויגער דעם כבוד אָפּצוגעבן! שטיי איך אויף שפּעט, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער: איך ליג ווי אַ נבלה ביז האַלבן טאָג אין בעט! אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. באַק איך גרויסע חלות, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, אַז איך שטעל איר גאָר בדלות. אָי, וויי, מיין לעבן א. אַ. וו.

*) См. отрывок этой песни, напеч. г. И. Лернером (в ст. „די יידישע מוזע“, в „הויזפֿריינד“, т. II стр. 186).

↤ 218

Back ich kleine Chales, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich zieh auf ihr dem dales. Oi wei, main Leben etc. Gei ich ongeton schein, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich mach ihr gor gemein. Oi wei, main Leben etc. Gei ich ongeton mies, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich tu ir on a Biesch. Oi wei main Leben etc. Gei ich die Bett varbetten, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich soll schoin mehr die Erd nit treten, Oi wei, main Leben etc. Varbett ich nit die Bett, (bis) Heist main beise Schwieger Dem Suhn schoin geben Get. Oi wei, main Leben etc. Wasch ich Tisch un Beink, (bis) Sogt main beise Schwieger: Schoin Zait ’ch soll arainfallen in a Kreink, Oi wei, main Leben etc. Tu ich Tisch un Beink nit waschen, (bis) Geit main beise Schwieger Un baredt mich in alle Gassen. Oi wei, main Leben etc. Tu ich auskehren die Stub, (bis) Sogt main beise Schwieger, ’s soll sich effenen var mir a Grub. Oi wei, main Leben etc.

באַק איך קליינע חלות, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, אַז איך צי אויף איר דעם דלות. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. גיי איך אָנגעטאָן שיין, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, אַז איך מאַך איר גאָר געמיין. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. גיי איך אָנגעטאָן מיאוס, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, אַז איך טו איר אָן אַ ביוש. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. גיי איך די בעט פאַרבעטן, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער: איך זאָל שוין מער די ערד ניט טרעטן! אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. פאַרבעט איך ניט די בעט, (bis) הייסט מיין בייזע שוויגער דעם זון שוין געבן גט. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. וואַש איך טיש און ביינק, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער: שוין צייט כ׳זאָל אַריינפאַלן אין אַ קריינק, אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. טו איך טיש און ביינק ניט וואַשן, (bis) גייט מיין בייזע שוויגער און באַרעדט מיך אין אַלע גאַסן. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. טו איך אויסקערן די שטוב, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, ס׳זאָל זיך עפענען פאַר מיר אַ גרוב. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו.

↤ 219

Tu ich die Śtub nit kehren, (bis) Sogt main beise Schwieger, ’ch soll ufheren auf beide Eiern zu heren. Oi wei, main Leben etc. Gei ich mit’n Mann spazieren, (bis) Sogt main beise Schwieger, Es soll sich mir stellen auf die Fiss Geschwiren. Oi wei, main Leben etc. Sitz ich in Stub wie a Kruk, (bis) Sogt main beise Schwieger: Sie halt schoin vardreit dem Schnuk! Oi wei, main Leben, As ich weiss nit, wie die beise Schwieger Dem Kowed opzugeben!

טו איך די שטוב ניט קערן, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, כ׳זאָל אויפהערן אויף ביידע אויערן צו הערן. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. גיי איך מיטן מאַן שפּאַצירן, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער, עס זאָל זיך מיר שטעלן אויף די פיס געשווירן. אָי וויי, מיין לעבן א. אַ. וו. זיץ איך אין שטוב ווי אַ קרוק, (bis) זאָגט מיין בייזע שוויגער: זי האַלט שוין פאַרדרייט דעם שנוק! אָי וויי, מיין לעבן, אַז איך ווייס ניט, ווי די בייזע שוויגער דעם כבוד אָפּצוגעבן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 267 ^*).

— Tochter du liebste, du main, Wie halt dir die Schwieger? — Die Schwieger rak beis wie a Tiger, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie halt dir der Schwer? — Der Schwer brummt ständig wie a Bär, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie halt dir der Mann? — Bai’n Mann der Leben, wie a Spann, Mutter du liebste, du main!

— טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, ווי האַלט דיר די שוויגער? — די שוויגער רק בייז ווי אַ טיגער, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, ווי האַלט דיר דער שווער? — דער שווער ברומט שטענדיק, ווי אַ בער, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, ווי האַלט דיר דער מאַן? — ביין מאַן דער לעבן, ווי אַ שפּאַן, מוטער דו ליבסטע, דו מיין!

*) См. вариант настоящей песни, напеч. г. Л. Винером, в ст. „Popular Poetry of the Russian Jews“ (Americana Germanica, 1898, vol. II № 2.).

↤ 220

— Tochter du liebste, du main, Wos estu dorten? — A Stickel Breit, lieberst der Teit, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wos trinkstu dorten? — A Gläsele Wain — Schand in Ponim arain, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, In wos geistu ongeton? — In a kartunene Kleid, mit Zores geneit, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wossere Schich geistu? — Aselche Schich wos wert zurissen auf gich, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie schlofstu dorten? — Auf a Kissen, nur Lait sollen wissen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Awu liegstu dorten? — Auf’n hauen Bank, teit-krank, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Geit zu gewohr weren der Mann? — Er geit nit zu, er hot Sseichel wie a Kuh, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wu hot men dir aropgeheiben? — Auf aselche Erd, wos keinmol nit gekehrt, Mutter du liebste, du main!

— טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואָס עסטו דאָרטן? — אַ שטיקל ברויט, ליבערסט דער טויט, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואָס טרינקסטו דאָרטן? — אַ גלעזעלע וויין — שאַנד אין פּנים אַריין, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, אין וואָס גייסטו אָנגעטאָן? — אין אַ קאַרטונענע קלייד, מיט צרות גענייט, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואָסערע שיך גייסטו? — אַזעלכע שיך, וואָס ווערט צעריסן אויף גיך, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, ווי שלאָפסטו דאָרטן? — אויף אַ קיסן, נור לייט זאָלן וויסן, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, אַוואו ליגסטו דאָרטן? — אויפן האַרטן באַנק, טויט קראַנק, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, גייט צו געוואָר ווערן דער מאַן? — ער גייט ניט צו, ער האָט שכל ווי אַ קו, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואו האָט מען דיר אַראָפּגעהויבן? — אויף אַזעלכע ערד, וואָס קיינמאָל ניט געקערט, מוטער דו ליבסטע, דו מיין!

↤ 221

— Tochter du liebste, du main, Wos hot men dir untergebett? — Drai Strei, wind un wei, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, In wos hot men dir ongeton? — Nit die Schameste zu raissen, nit Hind zu baissen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wu hot men dir awek gefihrt? — In a schwarzen Wogen, Lait sollen klogen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wos’t’n dir geleigt zu-kopen? — A Säckele Erd, die Kop zum Ferd, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie hot men dir awekgefihrt? — Mit a waissem Ferd, jungerheit in der Erd, — Mistome bin ich asei wert, Mutter du liebste, du main!

— טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואָס האָט מען דיר אונטער געבעט? — דריי שטרוי, ווינד און וויי, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, אין וואָס האָט מען דיר אָנגעטאָן? — ניט די שמש׳טע צו רייסן, ניט הינט צו בייסן, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואו האָט מען דיך אַוועקגעפירט? — אין אַ שוואַרצן וואָגן, לייט זאָלן קלאָגן, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, וואָס ׳טן דיר געלייגט צוקאָפּן? — אַ זעקעלע ערד, די קאָפּ צום פערד, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין, ווי האָט מען דיר אַוועק געפירט? — מיט אַ ווייסן פערד, יונגערהייט אין דר׳ערד, — מסתמא בין איך אַזוי ווערט, מוטער דו ליבסטע, דו מיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 268.

Вариант:

— Wu bistu gewesen, (bis) Tochter du liebste, du main? — Bai Schwieger und Schwer, Gebrummt wie a Bär, Mutter du liebste, du main!

— וואו ביסטו געוועזן, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — ביי שוויגער אונד שווער, געברומט ווי אַ בער, מוטער דו ליבסטע, דו מיין!

↤ 222

— Wos hot men dir dort zu essen gegeben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Fisch-gefangen Mit aiserne Zwangen, Mutter du liebste du main! — Wos hot men dir dort zu trinken gegeben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Med und Wain — Ssam derain, Mutter du liebste, du main! — Wu hot men dich ahingeleigt, (bis) Tochter du liebste, du main? — Bai’n Eiwen auf dem Bank, Dort bin ich gelegen teit-krank, Mutter du liebste, du main! — Wu hot men dich aropgeheiben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Auf der Erd, Die Stub nit gekehrt, Mutter du liebste, du main! — Wos hot men dir untergeleigt, (bis) Tochter du liebste, du main? — A Säckele mit Erd, Mistome bin ich mehr nit wert, Mutter du liebste du main!

— וואָס האָט מען דיר דאָרט צו עסן געגעבן, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — פיש — געפאַנגען מיט אייזערנע צוואַנגען, מוטער דו ליבסטע דו מיין! — וואָס האָט מען דיר דאָרט צו טרינקען געגעבן, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — מעד און וויין — סם דעריין, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — וואו האָט מען דיך אַהין געלייגט, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — ביין אויבן אויף דעם באַנק, דאָרט בין איך געלעגן טויט קראַנק, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — וואו האָט מען דיך אַראָפּגעהויבן, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — אויף דער ערד, די שטוב ניט געקערט, מוטער דו ליבסטע, דו מיין! — וואָס האָט מען דיר אונטער געלייגט, (bis) טאָכטער דו ליבסטע, דו מיין? — אַ זעקעלע מיט ערד, מסתמא בין איך מער ניט ווערט, מוטער דו ליבסטע דו מיין!

Е. Нурок (Туккум, Курляндск. губ.).

↤ 223

№ 269.

— Tochter’l du liebste, Tochter’l du main, Ich wel dir lernen, Wie a Schnur zu sain: Bisch’as die Schwieger’l Wet gein vun Schul, Asei sollstu untertrogen Dem gildernem Stuhl. Wie die Schwieger’l Is gegangen vun Schul, Asei hot sie nit untergetrogen Dem gildernem Stuhl. — Bisch’as du west darfen A Kind gewinen, Asei wet sich far dir Kein Bobe nit gefinen. — Wie sie hot gedarft A Kind gewinen, Asei hot sich far ihr — Kein Bobe nit gefunen. — Schwieger’l du liebste, Schwieger’l du main, Stell sich arain in Fenster, — Efscher wet mir gringer sain! — Nit ich wel sich stellen In Fenster arain, Nit es wet dir Gringer sain! — Schwieger’l du liebste, Schwieger’l du main, Stell sich arain in Waingorten, Efscher wet mir gringer sain! — Nit ich wel sich stellen In Waingorten arain, Un nit es wet dir Gringer sain!

— טאָכטערל דו ליבסטע, טאָכטערל דו מיין, איך וועל דיר לערנען, ווי אַ שנור צו זיין: בשעת די שוויגערל וועט גיין פון שול, אַזוי זאָלסטו אונטערטראָגן דעם גילדערנעם שטול. ווי די שוויגערל איז געגאַנגען פון שול, אַזוי האָט זי ניט אונטערגעטראָגן דעם גילדערנעם שטול. — בשעת דו וועסט דאַרפן אַ קינד געווינען, אַזוי וועט זיך פאַר דיר קיין באָבע ניט געפינען. — ווי זי האָט געדאַרפט אַ קינד געווינען, אַזוי האָט זיך פאַר איר — קיין באָבע ניט געפונען. — שוויגערל דו ליבסטע, שוויגערל דו מיין, שטעל זיך אַריין אין פענצטער, — אפשר וועט מיר גרינגער זיין! — ניט איך וועל זיך שטעלן אין פענצטער אַריין, ניט עס וועט דיר גרינגער זיין! — שוויגערל דו ליבסטע, שוויגערל דו מיין, שטעל זיך אַריין אין וויינגאָרטן, אפשר וועט מיר גרינגער זיין! — ניט איך וועל זיך שטעלן אין וויינגאָרטן אַריין, און ניט עס וועט דיר גרינגער זיין!

↤ 224

— Wer es is main Geliebter Un wer es is der Mann main, Wer wet leifen verzig Mail Zu main Mutter in Stub arain? — Ich bin dain Geliebter Un ich bin der Mann dain, Un ich wel leifen verzig Mail Zu dain Mutter in Stub arain! — Gut morgen Schwieger’l! — Gut Johr, main Kind! — Aier einzige Tochter Geit schwer zu Kind! Wie sie is gegangen Spannen dem Ferd, Asei hot sie sich gewunschen Zu liegen in der Erd. Wie sie is ariber Dem aisernem Brick, Asei hot sie begegent Die Schamossim geien zurick. Wie sie is arain In ihr Tochters Stub, Asei is sie arain In finstere Grub. Wie sie bot gehalten Dem Messer’l in Scheiss, Asei hot sie sich derlangt, As die Nschome is ihr araus. Oi oi oi, oi oi oi, A Klog, a Klog, a Klog! Zwei Nfasches, Zwei Nfasches In ein einzigen Tog!

— ווער עס איז מיין געליבטער און ווער עס איז דער מאַן מיין, ווער וועט לויפן פערציק מייל צו מיין מוטער אין שטוב אַריין? — איך בין דיין געליבטער און איך בין דער מאַן דיין, און איך וועל לויפן פערציק מייל צו דיין מוטער אין שטוב אַריין! — גוט מאָרגן שוויגערל! — גוט יאָר, מיין קינד! — אייער איינציקע טאָכטער גייט שווער צו קינד! ווי זי איז געגאַנגען שפּאַן דעם פערד, אַזוי האָט זי זיך געוואונטשן צו ליגן אין דער ערד. ווי זי איז אַריבער דעם אייזערנעם בריק, אַזוי האָט זי באַגעגנט די שמשים גיין צוריק. ווי זי איז אַריין אין איר טאָכטערס שטוב, אַזוי איז זי אַריין אין פינצטערע גרוב. ווי זי באָט געהאַלטן דעם מעסערל אין שויס, אַזוי האָט זי זיך דערלאַנגט, אַז די נשמה איז איר אַרויס. אָי אָי אָי, אָי אָי אָי, אַ קלאָג, אַ קלאָג, אַ קלאָג צוויי נפשות, צוויי נפשות אין איין איינציקן טאָג!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 225

№ 270.

Вариант:

— Tochter du liebste, Tochter du main, ’ch wel dirlernen, wie ba a Schwieger zu sain: As die Schwieger wet gein vun waiten, Sollstu nit teilen kein oreme Laiten. Tochter du liebste, Tochter du main, ’ch wel dir lernen, wie ba a Schwiegr zu sain: As die Schwieger wet gein vun Schul, Sollstu ihr trogen antkegen a Stuhl. Tochter du liebste etc. As die Schwieger wet gein zum Tisch, Sollstu ihr untertrogen a Beinkele zu die Fiss. Tochter du liebste etc. As die Schwieger wet gein zum Tisch, Sollstu ihr geben die beste Stick Fisch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Schwieger liebe, Schwieger main, Effent offen a Fortkele, Efscher wet a Veigele spielen Un efscher wet mir gringer sain! Schwieger liebe, Schwieger main, Effent auf a Fenster’l, Efscher wet a Wintele blosen Un efscher wet mir gringer sain! Schwieger liebe, Schwieger sisse, Effent uf die Tirele, Efscher wet main Mann arain Un efscher wet mir gringer sain!

— טאָכטער דו ליבסטע, טאָכטער דו מיין, כ׳וועל דיר לערנען, ווי ביי אַ שוויגער צו זיין: אַז די שוויגער וועט גיין פון ווייטן, זאָלסטו ניט טיילן קיין אָרעמע לייטן. טאָכטער דו ליבסטע, טאָכטער דו מיין, כ׳וועל דיר לערנען, ווי ביי אַ שוויגער צו זיין: אַז די שוויגער וועט גיין פון שול, זאָלסטו איר טראָגן אַנטקעגן אַ שטול. טאָכטער דו ליבסטע א. אַ. וו. אַז די שוויגער וועט גיין צום טיש, זאָלסטו איר אונטערטראָגן אַ ביינקעלע צו די פיס. טאָכטער דו ליבסטע א. אַ. וו. אַז די שוויגער וועט גיין צום טיש, זאָלסטו איר געבן די בעסטע שטיק פיש. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — שוויגער ליבע, שוויגער מיין, עפענט אָפן אַ פאָרטקעלע, אפשר וועט אַ פייגעלע שפּילן און אפשר וועט מיר גרינגער זיין! שוויגער ליבע, שוויגער מיין, עפענט אויף אַ פענצטערל, אפשר וועט אַ ווינטעלע בלאָזן און אפשר וועט מיר גרינגער זיין! שוויגער ליבע, שוויגער זיסע, עפענט אויף די טירעלע, אפשר וועט מיין מאַן אַריין און אפשר וועט מיר גרינגער זיין!

↤ 226

— Schnur liebe, Schnur main, ’ch well nit effenen die Tirele, Dain Mann wet keinmol nit arain Un dir wet nit gringer sain! — Mann lieber, Mann main, Gei in Stall arain, Klaib aus die beste Por Ferd, Wos sainen drai hundert Toler wert! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Trink aus, main Tochter die Gläsele Wain, Efscher wet dir gringer sain! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mchuteneste liebe, Mchuteneste main! Mit aiere Kinder soll auch asei sain!

— שנור ליבע, שנור מיין, כ׳וועל ניט עפענען די טירעלע, דיין מאַן וועט קיינמאָל ניט אַריין און דיר וועט ניט גרינגער זיין! — מאַן ליבער, מאַן מיין, גיי אין שטאַל אַריין, קלייב אויס די בעסטע פּאָר פערד, וואָס זיינען דריי הונדערט טאָלער ווערט! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — טרינק אויס, מיין טאָכטער די גלעזעלע וויין, אפשר וועט דיר גרינגער זיין! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . מחותנתטע ליבע, מחותנתטע מיין! מיט אייערע קינדער זאָל אויך אַזוי זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 271

Es hot sich getroffen asei un asei — A Mann hot awekgeworfen a junge Frau; Er is awek in a waite Medine, Die junge Chanele is geblieben an Agune. Zwelf a Seiger noch halber Nacht Hot men die junge Chanele’n a Brief gebracht. Wie sie hot genummen dem Brief in Hand, Hot sie sich genummn klappen Kop on Wand.

עס האָט זיך געטראָפן אַזוי און אַזוי — אַ מאַן האָט אַוועק געוואָרפן אַ יונגע פרוי; ער איז אַוועק אין אַ ווייטע מדינה, די יונגע חנה׳לע איז געבליבן אַן עגונה: צוועלף אַ זייגער נאָך האַלבער נאַכט האָט מען די יונגע חנה׳לען אַ בריוו געבראַכט. ווי זי האָט גענומען דעם בריוו אין האַנט, האָט זי זיך גענומען קלאַפּן קאָפּ אָן וואַנט.

↤ 227

— Zi hostu Bettgewand, zi hostu Gret? Zi leigst sich frih, zi steist auf spät? — Nit ’ch hob kein Bettgewand, nit ’ch hob kein Gret, Nit ich leig sich frih, nit ich stei auf spät! — Zi hostu Tep, zi hostu Fannen? Zi hostu Kiuderlech vun fremde Mannen? — Nit ’ch hob kein Tep, nit ’ch hob kein Fannen, Nit ich hob kein Kinderlech vun fremde Mannen! — Zi hostu Kleider, zi hostu Blumen? Zi hostu Lust zu mir zu kummen? — Nit ’ch hob kein Kleider, nit ’ch hob kein Blumen, Nit ich hob kein Lust zu aich zu kummen! — Zi hostu Weiz, zi hostu Korn? Zi hostu gezeilt daine varschnittene Johrn? — Nit ich hob kein Weiz, nit ich hob kein Korn, Abi ich zeil maine varschnittene Johrn! — Ich wel dir geben a Tichele, Wos soll sich waschen halber-waiss; Die Tichele wel ich dir scheinken, As noch dain Mann sollstu nit beinken! — Megst mir geben a Tichele, Wos soll sich waschen halber-waiss; Die Tichele westu mir scheinken, Un noch main Mann wel ich beinken.

— צי האָסטו בעטגעוואַנט, צי האָסטו גרעט? צי לייגסט זיך פרי, צי שטייסט אויף שפּעט? — ניט כ׳האָב קיין בעטגעוואַנט, ניט כ׳האָב קיין גרעט, ניט איך לייג זיך פרי, ניט איך שטיי אויף שפּעט! — צי האָסטו טעפּ, צי האָסטו פאַן? צי האָסטו קינדערלעך פון פרעמדע מאַן? — ניט כ׳האָב קיין טעפּ, ניט כ׳האָב קיין פאַן, ניט איך האָב קיין קינדערלעך פון פרעמדע מאַן! — צי האָסטו קליידער, צי האָסטו בלומען? צי האָסטו לוסט צו מיר צו קומען? — ניט כ׳האָב קיין קליידער, ניט כ׳האָב קיין בלומען, ניט איך האָב קיין לוסט צו אייך צו קומען! — צי האָסטו ווייץ, צי האָסטו קאָרן? צי האָסטו געציילט דיינע פאַרשניטענע יאָרן? — ניט איך האָב קיין ווייץ, ניט איך האָב קיין קאָרן, אַבי איך צייל מיינע פאַרשניטענע יאָרן! — איך וועל דיר געבן אַ טיכעלע, וואָס זאָל זיך וואַשן האַלבער־ווייס; די טיכעלע וועל איך דיר שיינקען, אַז נאָך דיין מאַן זאָלסטו ניט ביינקען! — מעגסט מיר געבן אַ טיכעלע, וואָס זאָל זיך וואַשן האַלבער־ווייס; די טיכעלע וועסטו מיר שיינקען, און נאָך מיין מאַן וועל איך ביינקען!

↤ 228

— Ich wel dir geben a Ringele, Wos wet wegen verzig Leit; Dem Ringele wel ich dir geben, Un mit dain Mann sollstu nit leben! — Megst mir geben a Ringele, Wos soll wegen verzig Leit; Dem Ringele westu mir geben, Un mit main Mann mus ich leben! Plutzlung hot men gegeben a klap in Tir: „Seh, Chanele, effen mir!“ Wie Chanele hot dos derhert, Is sie gefallen mit dem Ponim zu d’r Erd. — Warf arop die Schmutz vun dain Laib, — Ich bin dain Mann, du binst main Waib! — Ich warf arop die Schmutz vun main Laib, — Du binst main Mann, ich bin dain Waib! Ich dank dir, Sunn, ich dank dir, Lwone, Ich dank Dir, lieber Gott, far dain Matone! Ich dank dir, Sunn, ich dank dir, Stern, Ich dank Dir, lieber Gott, far main jungen Herrn!

— איך וועל דיר געבן אַ רינגעלע, וואָס וועט וועגן פערציק לויט; דעם רינגעלע וועל איך דיר געבן, און מיט דיין מאַן זאָלסטו ניט לעבן! — מעגסט מיר געבן אַ רינגעלע, וואָס זאָל וועגן פערציק לויט; דעם רינגעלע וועסטו מיר געבן, און מיט מיין מאַן מוז איך לעבן! פּלוצלונג האָט מען געגעבן אַ קלאַפּ אין טיר: „זע, חנה׳לע, עפן מיר!“ ווי חנה׳לע האָט דאָס דערהערט, איז זי געפאַלן מיט דעם פּנים צו ד׳ר־ערד. — וואַרף אַראָפּ די שמוץ פון דיין לייב, — איך בין דיין מאַן, דו בינסט מיין ווייב! — איך וואַרף אַראָפּ די שמוץ פון מיין לייב, — דו בינסט מיין מאַן, איך בין דיין ווייב! איך דאַנק דיר, זון, איך דאַנק דיר, לבנה, איך דאַנק דיר, ליבער גאָט, פאַר דיין מתנה! איך דאַנק דיר, זון, איך דאַנק דיר, שטערן, איך דאַנק דיר, ליבער גאָט, פאַר מיין יונגען העררן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 272.

Вариант:

Einmol is gewen a Geschichte asei, Wie ein Mann hot awekgeworfen a junge Frau; A junge Frau iber der Welt, Un nit kein Brief un nit kein Geld.

איינמאָל איז געווען אַ געשיכטע אַזוי, ווי איין מאַן האָט אַוועקגעוואָרפן אַ יונגע פרוי; אַ יונגע פרוי איבער דער וועלט, און ניט קיין בריוו און ניט קיין געלט.

↤ 229

Men mus arain in Waingorten neien, Efscher wet der Lieber ihr Harz erfreien. Geit varbai ain alter Jid Un frägt bai ihr: „Wos tustu hier?“ — Ich wein un klog noch main alte Liebe, Wos er hot ihr asei gich vartrieben! Nehmt er araus a scheine Kleid, lang bis her Erd, Un hundert Toler is sie wert. — Zi willstu dos far ain Matone hoben, Un noch dain Mann sollstu nit weinen un klogen? — Ich will dos nit far ain Matone hoben, Un noch main Mann wel ich weinen un klogen! — Zi hostu Kleider, zi hostu Nadan, Zi hostu Lust zu ain fremden Mann? — Ich hob Kleider, ich hob Nadan, Ober ich hob kein Lust zu ain fremden Mann! Nehmt er ihr far’n Hand Un fihrt ihr arain in wilden Wald, Un sogt zu ihr: „As weil is zu dir, as weil is zu dain Laib, As ich bin dain Mann un du bist main Waib!“ — Effent die Tir, unsere scheine Blumen, Unser Voter is zu uns gekummen!

מען מוז אַריין אין וויינגאָרטן נייען, אפשר וועט דער ליבער איר האַרץ ערפרייען. גייט פאַרביי איין אַלטער איד און פרעגט ביי איר: „וואָס טוסטו היר?“ — איך וויין און קלאָג נאָך מיין אַלטע ליבע, וואָס ער האָט איר אַזוי גיך פאַרטריבן! נעמט ער אַרויס אַ שיינע קלייד לאַנג ביז הער ערד, און הונדערט טאָלער איז זי ווערט. — צי ווילסטו דאָס פאַר איין מתנה האָבן, און נאָך דיין מאַן זאָלסטו ניט וויינען און קלאָגן? — איך וויל דאָס ניט פאַר איין מתנה האָבן, און נאָך מיין מאַן וועל איך וויינען און קלאָגן! — צי האָסטו קליידער, צי האָסטו נדן, צי האָסטו לוסט צו איין פרעמדן מאַן? — איך האָב קליידער, איך האָב נדן, אָבער איך האָב קיין לוסט צו איין פרעמדן מאַן! נעמט ער איר פאַרן האַנט און פירט איר אַריין אין ווילדן וואַלד, און זאָגט צו איר: „אַז ווייל איז צו דיר, אַז ווייל איז צו דיין לייב, אַז איך בין דיין מאַן און דו ביסט מיין ווייב!“ — עפענט די טיר, אונדזערע שיינע בלומען, אונדזער פאָטער איז צו אונדז געקומען!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 230

№ 273 ^*).

Wos bist du af mir breiges? Ich weiss doch nit, far wos Du geist dem ganzen Tog Arobgelosen dem Nos! Efscher willst nit gleiben, As ich hob dir lieb? Lomir fohren beide Zu dem guten Jid! Dem guten Jiden Welen mir Pidjen geben, As er soll machen Zwischen uns a gut Leben. Un as mir welen fohren Zurick vun guten Jid, Wel ich mit dir varfohren In Selwe af’n Jrid. Dort wel ich dir keifen A Seiger un a Keit, Un a scheine Stick Saiden’s auf a Kleid. Tu sai-że mehr nit breiges Un greit af gich zum Tisch, Un setz sach mit mir essen, Wel ich dir geben a Kysch!

וואָס ביסט דו אויף מיר ברוגז? איך ווייס דאָך ניט, פאַר וואָס דו גייסט דעם גאַנצן טאָג אַראָפּגעלאָזן דעם נאָז! אפשר ווילסט ניט גלויבן, אַז איך האָב דיר ליב? לאָמיר פאָרן ביידע צו דעם גוטן איד! דעם גוטן אידן וועלן מיר פּדיון געבן, אַז ער זאָל מאַכן צווישן אונדז אַ גוט לעבן. און אַז מיר וועלן פאָרן צוריק פון גוטן איד, וועל איך מיט דיר פאַרפאָרן אין זעלווע אויפן יריד. דאָרט וועל איך דיר קויפן אַ זייגער און אַ קייט, און אַ שיינע שטיק זיידנס אויף אַ קלייד. טו זיי־זשע מער ניט ברוגז און גרייט אויף גיך צום טיש, און זעץ זאַך מיט מיר עסן, וועל איך דיר געבן אַ קיש!

А. С. Таненбаум (Гродненск. губ.).

№ 274.

Un eib du gleibst mir nit, As ich hob dich lieb, — To lomir beide fohren Zu dem guten Jid! Wos wet uns Der guter Jid geben? Er wet doch mispalel sain Auf a guten Leben! Vun dem guten Jiden Gekummen zu fohren;

און אויב דו גלויבסט מיר ניט, אַז איך האָב דיך ליב, — טאָ לאָמיר ביידע פאָרן צו דעם גוטן איד! וואָס וועט אונדז דער גוטער איד געבן? ער וועט דאָך מתפּלל זיין אויף אַ גוטן לעבן! פון דעם גוטן אידן געקומען צו פאָרן;

*) См, отрывок этой песни, напеч. г. И. Лернером (в ст. „די יידישע מוזע“, loc. cit.).

↤ 231

As mi hot a schlechten Leben, Hot men kurze Johren. Vun dem guten Jiden Gekummen zurick, — Wos ’t men mir gegeben? A Mann wie a Byk! Geit mit all’ die Krankait Un nehmt ihm zu zurick!

אַז מ׳האָט אַ שלעכטן לעבן, האָט מען קורצע יאָרן. פון דעם גוטן אידן געקומען צוריק, — וואָס ט׳מען מיר געגעבן? אַ מאַן ווי אַ ביק! גייט מיט אַלדי קראַנקייט און נעמט אים צו צוריק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 275. ^*)

Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, a Kale weren! Schraib ich mir a Briefele Mit eine zehn Werter, — Ich wollt wellen wissen, Wer is main bescherter. Fihrt men mich zu der Chupe Fihrt men mich zurick, Steien maine Towarischkes Un verginen mir nit dem Glick. Auf morgen noch der Chassene Die Ssimche is in ganzen, Der Choss’n is a Meilech; Die Kale geit noch tanzen. Drai Täg noch der Chassene, Die Ssimche is arop; Bai dos junge Waibele Dreit sich schoin der Kop. Drai Wochen noch der Chassene Kummt sie zum Taten klogen: — Tate, du host mir gegeben a Scharlatan a Mann, Er chapt sich zu mir schlogen!

אָי, איך וואָלט שוין וועלן, אָי, איך וואָלט שוין וועלן, אָי, איך וואָלט שוין וועלן, אָי, אַ כלה ווערן! שרייב איך מיר אַ בריוועלע מיט איינע צען ווערטער, — איך וואָלט וועלן וויסן, ווער איז מיין באַשערטער. פירט מען מיך צו דער חופּה, פירט מען מיך צוריק, שטייען מיינע טאָוואַרישקעס און פאַרגינען מיר ניט דעם גליק. אויף מאָרגן נאָך דער חתונה די שמחה איז אין גאַנצן; דער חתן איז אַ מלך, די כלה גייט נאָך טאַנצן. דריי טעג נאָך דער חתונה, די שמחה איז אַראָפּ; ביי דאָס יונגע ווייבעלע דרייט זיך שוין דער קאָפּ. דריי וואָכן נאָך דער חתונה קומט זי צום טאַטן קלאָגן: — טאַטע, דו האָסט מיר געגעבן אַ שאַרלאַטאַן אַ מאַן, ער כאַפּט זיך צו מיר שלאָגן!

*) См. песню аналогичного содержание, напеч. г. Л. Перецом в „Urquell”, т. II вып. I—II, стр. 27 (1898 г.).

↤ 232

— Kleider un Nadan Hob ich dir gegeben, Un a Scharlatan a Mann, — Du musst doch mit ihm leben!

— קליידער און נדן האָב איך דיר געגעבן, און אַ שאַרלאַטאַן אַ מאַן, — דו מוזסט דאָך מיט אים לעבן!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 276.

A Choss’n mit a Kale Hobn Chassene gehat; Gehulet hoben sei, Gefreit sich zu satt. Auf morgen noch der Chassene Hot sie genummen fihlen, — A gute Maaroche Hot sie genummen noch ihr Willen: Der Mann spielt in Korten, Er schikert ohn a Grund; Er liegt ständig dorten, Er hert ihr wie a Hund. Fohrt er awek, Seht sie ihm nit in die Eigen; Kummt er zufohren, — Die Maaroche tut nit teigen!

אַ חתן מיט אַ כלה האָבן חתונה געהאַט; געהוליעט האָבן זיי, געפרייט זיך צו זאַט. אויף מאָרגן נאָך דער חתונה האָט זי גענומען פילן, — אַ גוטע מערכה האָט זי גענומען נאָך איר ווילן: דער מאַן שפּילט אין קאָרטן, ער שיכור׳ט אָן אַ גרונט; ער ליגט שטענדיק דאָרטן, ער הערט איר ווי אַ הונט. פאָרט ער אַ וועק, זעט זי אים ניט אין די אויגן; קומט ער צו פאָרן, — די מערכה טוט ניט טויגן!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 277.

Kol-sman ich bin a Meidel, Bin ich schein un eidel; Un wie ich wer a Waibel, Wer ich wie a oreme Taibel. Der Mann geit in Beiss-hamedresch, Un leient sich die Sedres; In Dawnen singt er unter, In „Kodeisch“ springt er unter. Holz darf ich allein hacken, Un Breit is nito vun wannen zu backen. Dem Cheschb’n vun die Kinder — Is jetwideren basynder:

כל זמן איך בין אַ מיידל, בין איך שיין און איידל; און ווי איך ווער אַ ווייבל, ווער איך ווי אַ אָרעמע טייבל. דער מאַן גייט אין בית המדרש, און לייענט זיך די סדרות; אין דאַוונען זינגט ער אונטער, אין „קדוש“ שפּרינגט ער אונטער. האָלץ דאַרף איך אַליין האַקן, און ברויט איז ניטאָ פון וואַנען צו באַקן. דעם חשבון פון די קינדער — איז יעטווידערן באַזונדער:

↤ 233

Einem schlofen leigen, Dem anderen zumachen die Eigen, Dem dritten auf draussen fihren, Dem verten die Kop ausschmiren. Un dos is noch nit gor, — A Bris alle Johr!

איינעם שלאָפן לייגן, דעם אַנדערן צו מאַכן די אויגן, דעם דריטן אויף דרויסן פירן, דעם פערטן די קאָפּ אויסשמירן. און דאָס איז נאָך ניט גאָר, — אַ ברית אַלע יאָר!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 278.

— Ich leif in Beiss-medresch, Ich leien aus die Sedres, Ich schraib aus Kameies, Ich graisel aus die Peies! — In Mark darf men leifen, Holz darf men keifen; Breit darf ich backen, Holz darf ich hacken, Die Kinder darf ich njantschen: Eine leigen schlofen, Die andere araus fihren, Die dritte beschmieren, — Dos is noch nit gor: A Kind alle Johr!

— איך לויף אין בית־מדרש, איך ליין אויס די סדרות, איך שרייב אויס קמיעות, איך גרייזל אויס די פּאות! — אין מאַרק דאַרף מען לויפן, האָלץ דאַרף מען קויפן; ברויט דאַרף איך באַקן, האָלץ דאַרף איך האַקן, די קינדער דאַרף איך ניאַנטשען: איינע לייגן שלאָפן, די אַנדערע אַרויס פירן, די דריטע באַשמירן, — דאָס איז נאָך ניט גאָר: אַ קינד אַלע יאָר!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 279

Schadchon, Schadchon, a klog zu dir! Oi, wos hostu gehat zu mir? Du host genummen die Schadchones Un host gekeilet ohn Rachmones, a Klog zu dir, a Klog zu dir! Auf wos hostu mir gegeben a Mann a Ferd, Kreinelech, Harzelech, nehm ihm zu in der Erd! Auf wos hostu mir gegeben a Mann a Byk, Kreinelech, Harzelech, nehm ihm zu zurick!

שדכן, שדכן, אַ קלאָג צו דיר! אָי, וואָס האָסטו געהאַט צו מיר? דו האָסט גענומען די שדכנות און האָסט געקוילעט אָן רחמנות, אַ קלאָג צו דיר, אַ קלאָג צו דיר! אויף וואָס האָסטו מיר געגעבן אַ מאַן אַ פערד, קריינעלעך, האַרצעלעך, נעם אים צו אין דער ערד! אויף וואָס האָסטו מיר געגעבן אַ מאַן אַ ביק, קריינעלעך, האַרצעלעך, נעם אים צו צוריק!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 234

№ 280.

Schadchon, Schadchon, a Klog zu dir! Wos hostu gewollt vun mir! Zi hob ich dir nit bazohlt Daine Schadchones? Du host mir gekeilet Ohn Rachmones!

שדכן, שדכן, אַ קלאָג צו דיר! וואָס האָסטו געוואָלט פון מיר! צי האָב איך דיר ניט באַצאָלט דיינע שדכנות? דו האָסט מיר געקוילעט אָן רחמנות!

№ 281

— Stei auf, main Waib, gieb die Kinder essen, Un du dergib sich nit! — Stei auf, main Waib, varbett die Bett, Un du dergib sich nit! — Stei auf, main Waib, kehr aus die Stub, Un du dergib sich nit! — Stei auf main Waib, melk aus die Kuh, Un du dergib sich nit! Die Waib mattert sich, sie starbt schoin awek; Der Mann gleibt noch nit. Me heibt schoin die Waib arop af der Erd, Un der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin dem Or’n gebracht, Der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin die Waib auf der Mite geleigt, Un der Mann gleibt noch nit. Me trogt schoin awek die Waib vun Stub, Der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin die Waib geleigt in Grub, Der Mann gleibt noch nit.

— שטיי אויף, מיין ווייב, גיב די קינדער עסן, און דו דערגיב זיך ניט! — שטיי אויף, מיין ווייב, פאַרבעט די בעט, און דו דערגיב זיך ניט! — שטיי אויף, מיין ווייב, קער אויס די שטוב, און דו דערגיב זיך ניט! — שטיי אויף מיין ווייב, מעלק אויס די קו, און דו דערגיב זיך ניט! די ווייב מאַטערט זיך, זי שטאַרבט שוין אַוועק; דער מאַן גלויבט נאָך ניט. מע הייבט שוין די ווייב אַראָפּ אויף דר׳ערד, און דער מאַן גלויבט נאָך ניט. מע האָט שוין דעם אָרון געבראַכט, דער מאַן גלויבט נאָך ניט. מע האָט שוין די ווייב אויף דער מיטה געלייגט, און דער מאַן גלויבט נאָך ניט. מע טראָגט שוין אַוועק די ווייב פון שטוב, דער מאַן גלויבט נאָך ניט. מע האָט שוין די ווייב געלייגט אין גרוב, דער מאַן גלויבט נאָך ניט.

↤ 235

Me hot schoin araufgeschotten die erste Lopete, Un der Mann gleibt noch nit Me hot schoin araufgeschotten die zweite Lopete, Un der Mann gleibt noch nit.

מע האָט שוין אַרויפגעשאָטן די ערשטע לאָפּעטע, און דער מאַן גלויבט נאָך ניט מע האָט שוין אַרויפגעשאָטן די צווייטע לאָפּעטע, און דער מאַן גלויבט נאָך ניט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. руб.)

№ 282.

Ach Beilele, Oi Perele, Wu is er dorten, Tomdederomde (?) der Meschumed, der Rekrut, Der schwarzer Zigainer? Hirschke mit Joschken, geit ruft die Boben: Efscher wet sie bald wos hoben! — Ach, Bobe, Es tut mir wei main Bauch! — Scha, scha, main Leben, West schoin bald suppen a bissele Joich! — Ach, Bobe, ’s tut mir wei main Kop! — Scha, scha, main lieb Leben, West schoin bald vun Weitog arop! — Ach, Bobe, ’s zieht mir maine Fiss! — Scha, scha, main siss leben, ’s wet schoin bald sain zucker-siss! — Ach, Bobe, ’s zieht mir maine Finger! — Scha, scha, main lieb Leben, ’s wet schoin bald enin a bissele gringer! — Ach, Bobe, ’s tut mir wei der Rucken! — Scha, scha, main siss Leben, ’s wet bald sain wos zu kucken!

אַך ביילעלע, אָי פּערעלע, וואו איז ער דאָרטן, טאָמדעדעראָמדע (?) דער משומד, דער רעקרוט, דער שוואַרצער ציגיינער? הירשקע מיט יאָסקן, גייט רופט די באָבען: אפשר וועט זי באַלד וואָס האָבן! — אַך, באָבע, עס טוט מיר וויי מיין בויך! — שאַ, שאַ, מיין לעבן, וועסט שוין באַלד זופּן אַ ביסעלע יויך! — אַך, באָבע, ס׳ טוט מיר וויי מיין קאָפּ! — שאַ, שאַ, מיין ליב לעבן, וועסט שוין באַלד פון ווייטאָג אַראָפּ! — אַך, באָבע, ס׳ציט מיר מיינע פיס! — שאַ, שאַ, מיין זיס לעבן, ס׳וועט שוין באַלד זיין צוקער־זיס! — אַך, באָבע, ס׳ציט מיר מיינע פינגער! — שאַ, שאַ, מיין ליב לעבן, ס׳וועט שוין באַלד ענין אַ ביסעלע גרינגער! — אַך, באָבע, ס׳ טוט מיר וויי דער רוקן! — שאַ, שאַ, מיין זיס לעבן, ס׳וועט באַלד זיין וואָס צוקוקן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 236

№ 283.

Asei schein bin ich, fain bin ich, Asei schein is main Nomen. Gewesen sainen af der Chassene Scheine Mchutonim. As die Meidel nehmt dem Almen, Kriegt sie greise Sson’im. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kein Almen nit zu nehmen,— Kein Deie kenn men nit sogen; Wie die Meidel nehmt dem Almen, Hot sie wos zu klogen. Zehn Hemder liegen in Kasten Mit die breite Kreinen; As die Meidel nehmt dem Almen, Varbreingt sie ihr Leben in Weinen. Greisse Fisch un kleine Fisch Sainen in die Taichen; As die Meidel nehmt dem Almen, Kenn sie sich zu keinem nit glaichen. Fichsen-fell un bärische Fell Is doch gut af Futter; As die Meidel nehmt dem Almen, Hot wos zu klogen Voter un Mutter. Gute Bier in a schlechte Tunn Heibt doch on zu sauern; As die Meidel nehmt dem Almen, Varbreingt sie ihr Leben in Trauern. Mit Stiefkinder auszukummen Is doch a schwere Haloche: As m’ redt sei aus a Wort Leifen sei awek zu der Mutter’s Mischpoche. Mit Stiefkinder auszukummen Is doch a schwere Haloche: Kummen sei zugein zukocht Un sei bentschen ihr mit Homon’s Broche,

אַזוי שיין בין איך, פיין בין איך, אַזוי שיין איז מיין נאָמען. געוועזן זיינען אויף דער חתונה שיינע מחותנים. אַז די מיידל נעמט דעם אלמן, קריגט זי גרויסע שונאים. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . קיין אלמן ניט צו נעמען, — קיין דעה קען מען ניט זאָגן; ווי די מיידל נעמט דעם אלמן, האָט זי וואָס צו קלאָגן. צען העמדער ליגן אין קאַסטן מיט די ברייטע קרוינען; אַז די מיידל נעמט דעם אלמן, פאַרבריינגט זי איר לעבן אין וויינען. גרויסע פיש און קליינע פיש זיינען אין די טייכן; אַז די מיידל נעמט דעם אלמן, קען זי זיך צו קיינעם ניט גלייכן. פיקסן פעל און בערישע פעל איז דאָך גוט אויף פוטער; אַז די מיידל נעמט דעם אלמן, האָט וואָס צו קלאָגן פאָטער און מוטער. גוטע ביר אין אַ שלעכטע טון הייבט דאָך אָן צו זויערן; אַז די מיידל נעמט דעם אלמן, פאַרבריינגט זי איר לעבן אין טרויערן. מיט שטיפקינדער אויסצוקומען איז דאָך אַ שווערע הלכה: אַז מ׳רעדט זיי אויס אַ וואָרט לויפן זיי אַוועק צו דער מוטערס משפּחה. מיט שטיפקינדער אויסצוקומען איז דאָך אַ שווערע הלכה: קומען זיי צו גיין צו קאָכט און זיי בענטשן איר מיט המנס ברכה,

↤ 237

Der Mann nehmt sich on Un macht sei a bissele leblech; Wenn der Mann wollt sich nit araingesteckt, Wollten sei ihr baklappt mit allerlei Homon-kläpplech. Maine gute Fraind zu varsogen Kein Almen nit zu nehmen: Men kenn keinmol a frai Mut nit waisen, Die Harz tut rak vun Zores klemmen!

דער מאַן נעמט זיך אָן און מאַכט זיי אַ ביסעלע לעבלעך; ווען דער מאַן וואָלט זיך ניט אַריינגעשטעקט, וואָלטן זיי איר באַקלאַפּט מיט אַלערליי המן־קלעפּלעך. מיינע גוטע פריינד צו פאַרזאָגן קיין אלמן ניט צו נעמען: מ׳קען קיינמאָל אַ פריי מוט ניט ווייזן, די האַרץ טוט רק פון צרות קלעמען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик. (Ковенск. губ.).

№ 284.

Вариант:

Wie schein bin ich, wie fain bin ich, Wie schein is main nomen! Ich wel a Schiduch ton vun eitel Rabonim. Kein Almen nit zu nehmen, Kein Deie nit zu sogen. Welche Meidel es nehmt an Almen, Hot sie wos zu klogen. Wie der Epele is schein un fain, Is a Worm in derinnen; Welche Meidele es nehmt an Almen, Hot sie a falschen Sinnen.

ווי שיין בין איך, ווי פיין בין איך, ווי שיין איז מיין נאָמען! איך וועל אַ שידוך טאָן פון אייטל רבנים. קיין אלמן ניט צו נעמען, קיין דעה ניט צו זאָגן. וועלכע מיידל עס נעמט אַן אלמן, האָט זי וואָס צו קלאָגן. ווי דער עפּעלע איז שיין און פיין, איז אַ וואָרעם אינדרינען; וועלכע מיידעלע עס נעמט אַן אלמן, האָט זי אַ פאַלשן זינען.

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 285.

Ich gedeink dem Tog dem schlechten, Wos mi hot mir gefihrt zu der Chupe schächten. Dann bin ich gegangen, Die Zure varhangen. Ich hob geklärt, As maine Johren sainen schoin varstert; Ich hob getracht — Wie af a Wispe in a finstere Nacht,

איך געדיינק דעם טאָג דעם שלעכטן, וואָס מ׳האָט מיר געפירט צו דער חופּה שעכטן. דאַן בין איך געגאַנגען, די צורה פאַרהאַנגען. איך האָב געקלערט, אַז מיינע יאָרן זיינען שוין פאַרשטערט; איך האָב געטראַכט — ווי אויף אַ וויספּע אין אַ פינצטערע נאַכט,

↤ 238

Ich hob geklärt: Wei und wind, Vun dos Schchite hot men gebracht aier Kind! Der Tabaas-kiduschin, der gelderner Ring, — Der scharfer Chalef, er schnait tief un gring! Der Tabaas-kiduschin, — die aiserne Keit, Mi hot mir gezwungen un geneit! Zwelf finstere Iohren noch main Chassene haint, Ich hob opgelebt mit main Mann wos ich hob faint! Die Johren leifen schnell varbai, — Es is schoin do a Kind, un zwei, un drai. Bai die liebe Kinder wel ich sich gein baraten: Zi soll ich sich scheiden mit aier Taten? Maine liebe Kinder, es is schoin spät, Zi soll ich gein mit aier Taten zum Get?

איך האָב געקלערט: וויי אונד ווינד, פון דאָס שחיטה האָט מען געבראַכט אייער קינד! דער טבעת קידושין, דער געלטערנער רינג, — דער שאַרפער חלף, ער שנייט טיף און גרינג! דער טבעת קידושין, — די אייזערנע קייט, מ׳האָט מיר געצוואונגען און גענייט! צוועלף פינצטערע יאָרן נאָך מיין חתונה היינט, איך האָב אָפּגעלעבט מיט מיין מאַן וואָס איך האָב פיינט! די יאָרן לויפן שנעל פאַרביי, — עס איז שוין דאָ אַ קינד, און צוויי, און דריי. ביי די ליבע קינדער וועל איך זיך גיין באַראַטן: צי זאָל איך זיך שיידן מיט אייער טאַטן? מיינע ליבע קינדער, עס איז שוין שפּעט, צי זאָל איך גיין מיט אייער טאַטן צום גט?

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенск. губ.).

№ 286.

Die Rose wachst 1) in Gorten, Der Regen giesst 2) auf ihr; Wie der Regen giesst auf ihr, 3) Varliert sie dem Kolir, 4)

די ראָזע וואַקסט 1) אין גאָרטן, דער רעגן גיסט 2) אויף איר; ווי דער רעגן גיסט אויף איר, 3) פאַרלירט זי דעם קאָליר. 4)

Варианты:

A Blum liegt. Schmaisst. Un wie nor a Hor Arop vun Kolir.

1) אַ בלום ליגט. 2) שמייסט. 3) און ווי נאָר אַ האָר 4) אַראָפּ פון קאָליר.

↤ 239

Nit wie ihr Kolir, 1) Wie ihr scheine Farben, Eider asa Leben, Besser zu starben! A junge zu starben Is nit kein Ssakone, Eider zu blaiben A junge Almone! Wos heist an Almone? As der Mann starbt awek; Wos heist an Agune? As der Mann warft awek!

ניט ווי איר קאָליר, 1) ווי איר שיינע פאַרבן, איידער אַזאַ לעבן, בעסער צו שטאַרבן! אַ יונגע צו שטאַרבן איז ניט קיין סכנה, איידער צו בלייבן אַ יונגע אלמנה! וואָס הייסט אַן אלמנה? אַז דער מאַן שטאַרבט אַוועק; וואָס הייסט אַן עגונה? אַז דער מאַן וואַרפט אַוועק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенск. губ.).

№ 287.

Вариант:

Zu weinen un zu klogen Auf main junger Welt: Geblieben bin ich elend, Wie a Schäfele in Feld, Wie a Schäfele in Feld, Heib ich sich on zu badeinken, Fall ich arain in allerlei Kreinken. Oi, allerlei Kreinken konn a Dockter heilen, Un die Zores vun main Harzen Nischto var wemen zu derzeilen! Zores maine, mit greisse Makes badeckt, Ich soll sei wellen aufschraiben, Wollt kein Papier nit geklekt; Papier wollt efscher geklekt, Nor die Hand wollt dos nischt vartrogen. Oi, die Zores vun main Harzen Nischto var wemen zu sogen, Nischto var wemen zu sogen!

צו וויינען און צו קלאָגן אויף מיין יונגער וועלט: געבליבן בין איך עלנט, ווי אַ שעפעלע אין פעלד, ווי אַ שעפעלע אין פעלד, הייב איך זיך אָן צו באַדיינקען, פאַל איך אַריין אין אַלערליי קריינקען. אָי, אַלערליי קריינקען קאָנען אַ דאָקטער היילן, און די צרות פון מיין האַרצן נישטאָ פאַר וועמען צו דערציילן! צרות מיינע, מיט גרויסע מכות באַדעקט, איך זאָל זיי וועלן אויפשרייבן, וואָלט קיין פּאַפּיר ניט געקלעקט; פּאַפּיר וואָלט אפשר געקלעקט, נאָר די האַנט וואָלט דאָס נישט פאַרטראָגן. אָי, די צרות פון מיין האַרצן נישטאָ פאַר וועמען צו זאָגן, נישטאָ פאַר וועמען צו זאָגן!

Варианты:

Nit asei vun Kolir. Wie vun scheine Farben.

1) ניט אַזוי פון קאָליר. 2) ווי פון שיינע פאַרבן.

↤ 240

As die Blum bliht in Gorten Un der Regn geit auf ihr, Un as der Regen hert uf zu gein, Wert sie on dem Kolir. Nischt asei dem Kolir, Wie die scheine Farben; Eider asa Leben, Besser jung zu starben! Jungerheit starben Is doch nit kein greisse Ssakone, Glaicher wie zu blaiben a junge Almone! Wet ihr meinen, — an Almone, Wos der Mann is gestorben? Oi nein, nein, — an Almone, Der Mann is vartrieben geworen!

אַז די בלום בליט אין גאָרטן און דער רעגן גייט אויף איר, און אַז דער רעגן הערט אויף צו גיין, ווערט זי אָן דעם קאָליר. נישט אַזוי דעם קאָליר, ווי די שיינע פאַרבן; איידער אַזאַ לעבן, בעסער יונג צו שטאַרבן! יונגערהייט שטאַרבן איז דאָך ניט קיין גרויסע סכנה, גלייכער ווי צו בלייבן אַ יונגע אלמנה! וועט איר מיינען, — אַן אלמנה, וואָס דער מאַן איז געשטאָרבן? אָי ניין, ניין, — אַן אלמנה, דער מאַן איז פאַרטריבן געוואָרן!

М. А. Зон (Старая Синява, Подольск. губ.).

№ 288 ^*).

Kumm ich zu main Stall arain, — Ach un wind un wei! Ferd steien, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Ferd sainen do? Sogt sie: Milch-kih sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Milch-kih mit heiche Sottlen! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Kich arain, — Ach un wind un wei! Ssablen heingen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Ssablen sainen do?

קום איך צו מיין שטאַל אַריין, — אַך און ווינד און וויי! פערד שטייען, איינס און צוויי, און דריי, פרעג איך מיין ליבסטע פרוי: וואָס פאַר פערד זיינען דאָ? זאָגט זי: מילך־קי זיינען דאָ, מיין מוטער שיקט דאָס מיר! אַך—אַך—אַך, ווינד—ווינד—ווינד, מילך-קי מיט הויכע זאָטלען! איך בין דער מאַן, איך בין דער מאַן, שענער און בעסער קען שוין ניט זיין! קום איך צו מיין קיך אַריין, — אַך און ווינד און וויי! סאַבלען היינגען, איינס און צוויי, און דריי, פרעג איך מיין ליבסטע פרוי: וואָס פאַר סאַבלען זיינען דאָ?

*) По-видимому заимствована из немецкого источника, что отчасти подтверждается обилием исковерканных немецких слов, попадающихся в вариантах этой песни; тот же сюжет, впрочем, встречается и в русской народной песне.

↤ 241

Sogt sie: Brot-spiesen sainen do, Main Mutter schickt es mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Brot-spiesen mit blanke Händ! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Tisch arain, — Ach un wind un wei! Hitlen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Hitlen sainen do? Sogt sie: Schmant-krig sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Schmant-krig mit lange Kosroken! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Schaf arain, — Ach un wind un wei! Mantlen heingen, eins un zwei, un drai Fräg ich main liebste Frau: Wos far Mantlen sainen do? Sogt sie: Bett-deckes sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Bett-deckes mit reite Kolners! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Bett arain, — Ach un wind un wei! Männer liegen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Männer liegen do? Sogt sie: Bett-manaren (?) liegen do, Main Mutter schickt dos mir!

זאָגט זי: בראָט-שפּיזן זיינען דאָ, מיין מוטער שיקט עס מיר! אַך—אַך—אַך, ווינד—ווינד—ווינד, בראָט-שפּיזן מיט בלאַנקע הענט! איך בין דער מאַן, איך בין דער מאַן, שענער און בעסער קען שוין ניט זיין! קום איך צו מיין טיש אַריין, — אַך און ווינד און וויי! היטלען, איינס און צוויי, און דריי, פרעג איך מיין ליבסטע פרוי: וואָס פאַר היטלען זיינען דאָ? זאָגט זי: שמאַנט־קריג זיינען דאָ, מיין מוטער שיקט דאָס מיר! אַך—אַך—אַך, ווינד—ווינד—ווינד, שמאַנט־קריג מיט לאַנגע קאָזראָקן! איך בין דער מאַן, איך בין דער מאַן, שענער און בעסער קען שוין ניט זיין! קום איך צו מיין שאַף אַריין, — אַך און ווינד און וויי! מאַנטלען היינגען, איינס און צוויי, און דריי פרעג איך מיין ליבסטע פרוי: וואָס פאַר מאַנטלען זיינען דאָ? זאָגט זי: בעט־דעקעס זיינען דאָ, מיין מוטער שיקט דאָס מיר! אַך—אַך—אַך, ווינד—ווינד—ווינד, בעט-דעקעס מיט רויטע קאָלנערס! איך בין דער מאַן, איך בין דער מאַן, שענער און בעסער קען שוין ניט זיין! קום איך צו מיין בעט אַריין, — אַך און ווינד און וויי! מענער ליגן, איינס און צוויי, און דריי, פרעג איך מיין ליבסטע פרוי: וואָס פאַר מענער ליגן דאָ? זאָגט זי: בעט־מאַנאַרען (?) ליגן דאָ, מיין מוטער שיקט דאָס מיר!

↤ 242

Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Bett-manaren mit lange Wonzen! Ich hin der Mann, ich din der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain!

אַך—אַך—אַך, ווינד—ווינד—ווינד, בעט-מאַנאַרען מיט לאַנגע וואָנצן! איך הין דער מאַן, איך דין דער מאַן, שענער און בעסער קען שוין ניט זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 289.

Bin ich mir a Bal-habes’l Trog ich mir schoin a Tales, Un dem Schwer un Schwieger gebracht Zu dem gressten Dales. Derfar hoben sei A Lait far an Eidem: Lernen kenn ich gut Gemore, ’ch kenn ausmischen Polize mit Beidem! Finf Johr Kest hob ich gewiss, — Soll sich Schwer un Swieger blosen; Un dernoch — sai gesund, main Waib, A „wajiwrach“ kain Wolosin!

בין איך מיר אַ באַלעבעסל טראָג איך מיר שוין אַ טלית, און דעם שווער און שוויגער געבראַכט צו דעם גרעסטן דלות. דערפאַר האָבן זיי אַ לייט פאַר אַן איידעם: לערנען קען איך גוט גמרא, כ׳קען אויסמישן פּאָליצע מיט בוידעם! פינף יאָר קעסט האָב איך געוויס, — זאָל זיך שווער און שוויגער בלאָזן; און דערנאָך — זיי געזונט, מיין ווייב, אַ „ויברח“ קיין וואָלאָזין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 290.

Eisches Chajil mі jmzo, — Asa Waib gefint men b’nimzo: Vun Nos rinnt, vun die Eigen trärt, Bis’kn halben Tog die Stub nit gekehrt. Geit sie kehren, lost sie gor die Mist, In Stub is onge.... Kummt zugein der Mann, Heibt er on zu strofen, — Geit sie in Bett Un leigt sich schlofen. Schloft sie a Tog mit a Nacht, Steit sie auf vertracht.

אשת חיל מי ימצא, — אַזאַ ווייב געפינט מען בנמצא: פון נאָז רינט, פון די אויגן טרערט, ביזקן האַלבן טאָג די שטוב ניט געקערט. גייט זי קערן, לאָזט זי גאָר די מיסט, אין שטוב איז אָנגע.... קומט צוגיין דער מאַן, הייבט ער אָן צו שטראָפן, — גייט זי אין בעט און לייגט זיך שלאָפן. שלאָפט זי אַ טאָג מיט אַ נאַכט, שטייט זי אויף פאַרטראַכט.

↤ 243

Geit sie suchen ihr Schleier, Zubrecht sie a Top mit Eier. . . . . . . . . . . . Si is a greiser Geilem! . . . . . . . . . . . Zores ihre greisse! . . . . . . . . . . . Men soll ihr schleppen af’n Beiss-hachajim!

גייט זי זוכן איר שלייער, צו ברעכט זי אַ טאָפּ מיט אייער. . . . . . . . . . . . זי איז אַ גרויסער גולם! . . . . . . . . . . . צרות אירע גרויסע! . . . . . . . . . . . מען זאָל איר שלעפּן אויפן בית החיים!

Д. Г. Гальперн (Кликолы, Ковенск. губ.).

№ 291.

As ich bin gewen a mol a kleiner, Bin ich gewen seier a scheiner. Haint as ich bin älter geworen, Is main Mas’l varfinstert 1) geworen. Zi soll ich weinen, zi soll ich lachen, 2) As main Waib kenn kein Kugel nit machen? Hot sie ongeheiben Montig var-Nacht Un hot ausgelosen Fraitig zu Nacht, Hot men ongeheiben dem Zolent essen, Hot die Katz dem Kugel auf gegessen, 3) Hob ich gechapt a Stecken mit zwei Ecken Un hob ongeheiben die Waib zu decken. Hot sie gechapt die Schich mit die Schkrabes Un is anklofen zu dem Taten auf Schabes;

אַז איך בין געווען אַ מאָל אַ קליינער, בין איך געווען זייער אַ שיינער. היינט אַז איך בין עלטער געוואָרן, איז מיין מזל פאַרפינצטערט 1) געוואָרן. צי זאָל איך וויינען, צי זאָל איך לאַכן, 2) אַז מיין ווייב קען קיין קוגל ניט מאַכן? האָט זי אָנגעהויבן מאָנטיק פאַרנאַכט און האָט אויסגעלאָזן פרייטיק צו נאַכט. האָט מען אָנגעהויבן דעם צאָלנט עסן, האָט די קאַץ דעם קוגל אויפגעגעסן, 3) האָב איך געכאַפּט אַ שטעקן מיט צוויי עקן און האָב אָנגעהויבן די ווייב צו דעקן. האָט זי געכאַפּט די שיך מיט די שקראַבעס און איז אַנקלאָפן צו דעם טאַטן אויף שבת;

Варианты:

Ärger. Hot men vun mir ongeheiben spotten un lachen.   Wos teig mir zu spotten un wos teig mir zu lachen.

1) ערגער. 2) האָט מען פון מיר אָנגעהויבן שפּאָטן און לאַכן. Или: וואָס טויג מיר צו שפּאָטן און וואָס טויג מיר צו לאַכן.

Auf Morgen — mi setzt sich essen, Hot die Waib dem Kugel vargessen.

3) אויף מאָרגן — מי זעצט זיך עסן, האָט די ווייב דעם קוגל פאַרגעסן.

↤ 244

Is sie anklofen zu dem Taten auf zwei Wochen, Hob ich nit gehat wer soll mir Warmes kochen. Hob ich ongeheiben mit die Sch’cheinim studieren, 1) Mi soll main Waib k’rick breingen zufihren. — Oi main Mann, megst sich begroben, As iber dem Kugel hostu die Waib geschlogen! — Oi main Waib, asei viel dir Makes, Wie viel der Kugel kost mich Pjatakes!

איז זי אַנקלאָפן צו דעם טאַטן אויף צוויי וואָכן, האָב איך ניט געהאַט ווער זאָל מיר וואַרמעס קאָכן. האָב איך אָנגעהויבן מיט די שכנים שטודירן, 1) מי זאָל מיין ווייב קריק בריינגען צופירן. — אָי מיין מאַן, מעגסט זיך באַגראָבן, אַז איבער דעם קוגל האָסטו די ווייב געשלאָגן! — אָי מיין ווייב, אַזוי פיל דיר מכות, ווי פיל דער קוגל קאָסט מיך פּיאַטאַקעס!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).

Т. В. Ротенберг (Ромны, Полт. губ.).

Ш. Финкельштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).

№ 292.

{{קעפּל|Вариант: ^*)

As ich bin gewen a kleininker, Bin ich mir gewen a scheininker. Wie ich bin nor gresser geworen, Asei hot men mich Chassene gemacht. Un wie men hot mich Chassene gemacht, Asei hot men vun mir ongeheiben Zu spotten un zu lachen. Wos is gewen dos Spotten un Lachen? Wos main Waib kenn kein Kugel nit machen. Sie hot dem Kugel gemacht Vun Mittwoch frih bis Fraitig bai Nacht;

אַז איך בין געווען אַ קליינינקער, בין איך מיר געווען אַ שיינינקער. ווי איך בין נאָר גרעסער געוואָרן, אַזוי האָט מען מיך חתונה געמאַכט. און ווי מען האָט מיך חתונה געמאַכט, אַזוי האָט מען פון מיר אָנגעהויבן צו שפּאָטן און צו לאַכן. וואָס איז געווען דאָס שפּאָטן און לאַכן? וואָס מיין ווייב קען קיין קוגל ניט מאַכן. זי האָט דעם קוגל געמאַכט פון מיטוואָך פרי ביז פרייטיק ביי נאַכט;

Варианты:

...Die Sch’cheinim zu muliren.

1) ...די שכנים צו מולירן.

*) См. вариант той же песни, напеч. Д-ром С. Вейнбергом в журн. „Globus“ 1900 г., т. LXXVII, № 8 (стр. 131).

↤ 245

Schabes is gekummen dem Kugel essen, Asei hot sie sich dermont, as sie hot ihm Unter Pripetschik vergessen. Asei hob ich genummen a greissen Stecken Un hob genummen ihre Beindelech decken. Ich hob sie asei gedeckt un gedeckt, Bis wannen sie is vun mir in Mitt’n Woch awek. Hob ich ongeheiben mit maine Schcheinim zu studieren, Sei sollen mir die Arure in Stub arainfihren. — Sog-że mir, main Leben, wos is dain Mein, Wos du ziehst die Dratwe in die Zein? Sog ich ihr: Dos is main Mein, Du sollst haint in Mikwe gein! — Sollstu asei hoben jene Welt, Wie ich hob doch Mikwe-geld! — Sollstu asei hoben in Maul die Zein, Wie ich wel haint in Mikwe gein! — Gei-że je, gei-że nit, — Wer derstickt mit dermit!

שבת איז געקומען דעם קוגל עסן, אַזוי האָט זי זיך דערמאָנט, אַז זי האָט אים אונטער פּריפּעטשיק פאַרגעסן. אַזוי האָב איך גענומען אַ גרויסן שטעקן און האָב גענומען אירע ביינדעלעך דעקן. איך האָב זי אַזוי געדעקט און געדעקט, ביז וואַנען זי איז פון מיר אין מיטן וואָך אַוועק. האָב איך אָנגעהויבן מיט מיינע שכנים צו שטודירן, זיי זאָלן מיר די ארורה אין שטוב אַריין פירן. — זאָג־זשע מיר, מיין לעבן, וואָס איז דיין מיין, וואָס דו ציסט די דראַטווע אין די ציין? זאָג איך איר: דאָס איז מיין מיין, דו זאָלסט היינט אין מקווה גיין! — זאָלסטו אַזוי האָבן יענע וועלט, ווי איך האָב דאָך מקווה־געלט! — זאָלסטו אַזוי האָבן אין מויל די ציין, ווי איך וועל היינט אין מקווה גיין! — גיי־זשע יע, גיי־זשע ניט, — ווער דער שטיקט מיט דערמיט!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 293.

Ganz Welt Waiberlech Hoben sich in Mein’g, — Wieviel der Mann git sei Geld, Is sei rak weinig. Gefint sich ain, a kluger Jung, Un git sich ech an Eize: Er dreit zuneif die grobe Strick Un git ihr iber’n Pleize!

גאַנץ וועלט ווייבערלעך האָבן זיך אין מיינג, — וויפיל דער מאַן גיט זיי געלט, איז זיי רק ווייניק. געפינט זיך איין, אַ קלוגער יונג, און גיט זיך עך אַן עצה: ער דרייט צונויף די גראָבע שטריק און גיט איר איבערן פּלייצע!

↤ 246

— Ach, du Lotre un du Pjanize, Sollstu asei leben! Zi denn as mir auf die Heizoe weinig, Darfstu mir iber’n Pleize geben?! Tomer vardienstu a Griwnek’l, Trogstu awek in Scheink! Du giesst arain in dain Hälsele, Un aheim breingstu a Kreink!

— אַך, דו לאָטרע און דו פּיאַניצע, זאָלסטו אַזוי לעבן! צי דען אַז מיר אויף די הוצאה ווייניק, דאַרפסטו מיר איבערן פּלייצע געבן?! טאָמער פאַרדינסטו אַ גריוונעקל, טראָגסטו אַוועק אין שיינק! דו גיסט אַריין אין דיין העלדזעלע, און אַהיים בריינגסטו אַ קריינק!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 294.

Hob ich a Schwieger, Hot sie an Eidem; Schlogt er die Waib, — Zittert der Beidem. Wos binstu breiges, Wos tustu mir zu l’hoches? Wisch op die Wonzes Un kusch......!

האָב איך אַ שוויגער, האָט זי אַן איידעם; שלאָגט ער די ווייב, — ציטערט דער בוידעם. וואָס בינסטו ברוגז, וואָס טוסטו מיר צו להכעיס? וויש אָפּ די וואָנצעס און קוש......!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 295.

Die Ssorke, die Riwke, die Rabinkes (?), Leben a Wasser’l steien sei; Hoben sei geredt, hoben sei gespet’t: Dowid’l mit Rainelen liegen in Bett. — Her, Mamele, wos Dowid’l redt: Dowid’l wil geben Rainelen a Get! A blaue Hitel, a bleiser Schwert — 1) A scheine Meidel is Dowid’l nit wert!

די שרה׳קה, די רבקה, די ראַבינקעס (?), לעבן אַ וואַסערל שטייען זיי; האָבן זיי גערעדט, האָבן זיי געשפּעט: דוד׳ל מיט ריינעלען ליגן אין בעט. — הער, מאַמעלע, וואָס דוד׳ל רעדט: דוד׳ל וויל געבן ריינעלען אַ גט! אַ בלויע היטל, אַ בלויזער שווערד — 1) אַ שיינע מיידל איז דוד׳ל ניט ווערט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

1) По-видимому, смысл таков: его следует сдать в солдаты.

↤ 247

№ 296.

Ihr megt doch alle heren, Wos itztige Meidlech begehren: Zuratkene Kleidlech mit schmole Passen, Ssammetene Bozikes mit gummene Kalaschen. — Gich, main Tochter, leif A Kospenik keif! Wu hostu, main Tochter, a Kospenik genummen? — Ich hob ihm auf’n Gass gefunen! — A gefunene Sach hot nit kain Kijum, Der Tate wet dir machen auf’n Rucken a Ssijum! Schabes-digen Tog dem ganzen Is men gegangen bai Gdalje’n tanzen; Bai Gdalje’n tanzen Damen mit Herren, Tomer wet der Schidach weren. — Der Tate wet kummen in kās, Wet sich heren die Schmitz in Gass! Der Tate wet kummen in Hitz, Wet sich heren in draussen die Schmitz!

איר מעגט דאָך אַלע הערן, וואָס איצטיקע מיידלעך באַגערן: צעראַטקענע קליידלעך מיט שמאָלע פּאַסן, סאַמעטענע באָציקעס מיט גומענע קאַלאַשן. — גיך, מיין טאָכטער, לויף אַ קאָספּעניק קויף! וואו האָסטו, מיין טאָכטער, אַ קאָספּעניק גענומען? — איך האָב אים אויפן גאַס געפונען! — אַ געפונענע זאַך האָט ניט קיין קיום, דער טאַטע וועט דיר מאַכן אויפן רוקן אַ סיום! שבת׳דיקן טאָג דעם גאַנצן איז מען געגאַנגען ביי גדליה׳ן טאַנצן; ביי גדליה׳ן טאַנצן דאַמען מיט הערן, טאָמער וועט דער שידוך ווערן. — דער טאַטע וועט קומען אין כעס, וועט זיך הערן די שמיץ אין גאַס! דער טאַטע וועט קומען אין היץ, וועט זיך הערן אין דרויסן די שמיץ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 297.

Ich hob gehat ain tairn Kind, Er is mir awek gich un geschwind. Er is mir awek, wie ain Fail vun Beigen, Es is mir geworen lichtig in die Eigen. Ich fleg amol ihm ton frägen „Main Kind, Wu nehmstu aseiviel Geld?“ — Flegt er mir entfern: „Is denn Weinig Kleiten auf der Welt?“

איך האָב געהאַט איין טייערן קינד, ער איז מיר אַוועק גיך און געשווינד. ער איז מיר אַוועק, ווי איין פייל פון בויגן, עס איז מיר געוואָרן ליכטיק אין די אויגן. איך פלעג אַמאָל אים טאָן פרעגן: „מיין קינד, וואו נעמסטו אַזוי פיל געלט?“ — פלעגט ער מיר ענטפערן: „איז דען ווייניק קלייטן אויף דער וועלט?“

↤ 248

Ich fleg ton amol noch ihm beinken, Wu flegt ich ihm gefinen? — in alle Scheinken!

איך פלעג טאָן אַמאָל נאָך אים ביינקען, וואו פלעגט איך אים געפינען? — אין אַלע שיינקען!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

№ 298.

Amol hot gedient a Mad bai a Rebezin sieben Johr, Is sie doch geblieben auf ain achten Johr, Hot sie doch genummen acht Toler gor. Is die Rebezin obgestorben, Hot der Rebe genummen die Mad far a Waib, Hot sie ongeheiben die Kinder schlecht zu halten Un die Breit vun sei varschliessen un bahalten. Sainen sei araufgelofen mit a Geschrei auf die Mutter’s Keiwer: „Her-że zu, Mutter, Mutter! unser bittern Geschrei, Bai die Dienstmad is uns schoin wind un wei!“ Is sie amol gegangen die Bettele varbetten, Hot es ihr ongenummen a sisser Schlof; Hot sie obgeschlofen a Tog mit a Nacht, Is ihr geworen die Lippen Varchalescht un varschmacht. Kummt zugein die liebe Rebezin un sogt: — Gut Morgen dir, main Kind! Wos binstu asei varjommert un varzogt?

אַ מאָל האָט געדינט אַ מאַד ביי אַ רביצין זיבן יאָר, איז זי דאָך געבליבן אויף איין אַכטן יאָר, האָט זי דאָך גענומען אַכט טאָלער גאָר. איז די רביצין אָפּגעשטאָרבן, האָט דער רבי גענומען די מאַד פאַר אַ ווייב, האָט זי אָנגעהויבן די קינדער שלעכט צו האַלטן און די ברויט פון זיי פאַרשליסן און באַהאַלטן. זיינען זיי אַרויף געלאָפן מיט אַ געשריי אויף די מוטער׳ס קבר: „הער־זשע צו, מוטער, מוטער! אונדזער ביטערן געשריי, ביי די דינסט־מאַד איז אונדז שוין ווינד און וויי!“ איז זי אַ מאָל געגאַנגען די בעטעלע פאַרבעטן, האָט עס איר אָנגענומען אַ זיסער שלאָף; האָט זי אָפּגעשלאָפן אַ טאָג מיט אַ נאַכט, איז איר געוואָרן די ליפּן פאַר׳חלש׳ט און פאַרשמאַכט. קומט צוגיין די ליבע רביצין און זאָגט: — גוט מאָרגן דיר, מיין קינד! וואָס בינסטו אַזוי פאַריאָמערט און פאַרצאָגט?

↤ 249

— Wie soll ich nit sain varjommert un varzogt, As ich hob die liebe Rebezin kein „gut-Morgen“ nit gesogt? — Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Die Sunn mit der Lwone is seier reit Un dos batait doch, as die Rebezin is teit. Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: A Row far a Mann hostu doch nit getracht zu hoben. Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row essen doch allerlei Gerichten, Un maine Kinder żalewestu a Stiekele Breit, — Welen sei sich dermohnen, as die junge Mame is teit! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row trinken Kawe mit Tei, Un maine Kinder is bai dir wind un wei! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row essen doch allerlei Fischen, Un maine Kinder traibstu zu fremde Tischen! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row tuen on alle Rgolim naie Kleider, Un maine Kinder fihrstu nacket un borwess Un du host sei schoin obgerissen vun Cheider!

— ווי זאָל איך ניט זיין פאַריאָמערט און פאַרצאָגט, אַז איך האָב די ליבע רביצין קיין „גוט מאָרגן“ ניט געזאָגט? — הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: די זון מיט דער לבנה איז זייער רויט און דאָס באַטייט דאָך, אַז די רביצין איז טויט. הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: אַ רב פאַר אַ מאַן האָסטו דאָך ניט געטראַכט צו האָבן. הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: דו מיטן רב עסן דאָך אַלערליי געריכטן, און מיינע קינדער זשאַלעוועסטו אַ שטיקעלע ברויט, — וועלן זיי זיך דערמאָנען, אַז די יונגע מאַמע איז טויט! הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: דו מיטן רב טרינקען קאַווע מיט טיי, און מיינע קינדער איז ביי דיר ווינד און וויי! הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: דו מיטן רב עסן דאָך אַלערליי פישן, און מיינע קינדער טרייבסטו צו פרעמדע טישן! הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן: דו מיטן רב טון אָן אַלע רגלים נייע קליידער, און מיינע קינדער פירסטו נאַקעט און באָרוועס און דו האָסט זיי שוין אָפּגעריסן פון חדר!

↤ 250

Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen; Du mit’n Row schlofen auf puchowe Kissen, Un maine Kinder żalewestu zuKopen a bissel Hei, — Welen sei sich dermohnen, as ohn a Mamen is wind un wei!

הער־זשע צו, מיין ליבע קרוין, וואָס איך וועל דיר זאָגן; דו מיטן רב שלאָפן אויף פּוכאָווע קיסן, און מיינע קינדער זשאַלעוועסטו צוקאָפּן אַ ביסל היי, — וועלן זיי זיך דערמאָנען, אַז אָן אַ מאַמען איז ווינד און וויי!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 299.

Es flieht a Veigele vun seier wait Un kummt doch zufliehen zu rechter Zait. Es steit a Beimele a nasser, Gor nit wait vun Wasser. Der Wasser’l hot sich varnander gegossen, Hot er doch ihr Nest ongetroffen. Sogt sie: „Guter Bruder, du lieber, Ich los bai dir zurick maine Kinder!“ In a Johr arum in dieser Zait Kummt sie gefleigen vun seier wait; Sogt sie: „Guter Bruder, du lieber, Gib mir schoin awek maine Kinder!“ — „Daine Kinder wel ich dir geben in a Johr arum, As sei welen weren gut un frumm!“ In a Johr arum in dieser Zait Kummt sie gefleigen vun seier wait. Es steit a Beimele a nasser, Er is doch nit wait vun Wasser. Der Wasser’l hot sich varnander gegossen, Hot er ganz ihr Nest iberflossen.

עס פליט אַ פייגעלע פון זייער ווייט און קומט דאָך צו פליען צו רעכטער צייט. עס שטייט אַ ביימעלע אַ נאַסער, גאָר ניט ווייט פון וואַסער. דער וואַסערל האָט זיך פאַרנאַנדער געגאָסן, האָט ער דאָך איר נעסט אָנגעטראָפן. זאָגט זי: „גוטער ברודער, דו ליבער, איך לאָז ביי דיר צוריק מיינע קינדער!“ אין אַ יאָר אַרום אין דיזער צייט קומט זי געפלויגן פון זייער ווייט; זאָגט זי: „גוטער ברודער, דו ליבער, גיב מיר שוין אַוועק מיינע קינדער!“ — „דיינע קינדער וועל איך דיר געבן אין אַ יאָר אַרום, אַז זיי וועלן ווערן גוט און פרום!“ אין אַ יאָר אַרום אין דיזער צייט קומט זי געפלויגן פון זייער ווייט. עס שטייט אַ ביימעלע אַ נאַסער, ער איז דאָך ניט ווייט פון וואַסער. דער וואַסערל האָט זיך פאַרנאַנדער געגאָסן, האָט ער גאַנץ איר נעסט איבערפלאָסן.

↤ 251

Tut sie a fall mit amol Un heibt on zu schraien mit a bitteren Kol; „Gott, Gott, Du guter! Nit entfer iber maine Kinder zu a fremde Mutter! Mit die Händ tut sie sei Breit brechen, — Mit die Eigen tut sie sei stechen!“ . . . . . . . . . . .

טוט זי אַ פאַל מיט אַ מאָל און הייבט אָן צו שרייען מיט אַ ביטערן קול; „גאָט, גאָט, דו גוטער! ניט ענטפער איבער מיינע קינדער צו אַ פרעמדע מוטער! מיט די הענט טוט זי זיי ברויט ברעכן, — מיט די אויגן טוט זי זיי שטעכן!“ . . . . . . . . . . .

М. З. Левин (Витебск. губ.)

№ 300.

. . . . . . . . . . . Vardorben alle Beimer, Alle taiere Blumen, — Zu a Schlang a Stiefmutter Bin ich ongekummen! Oi, hob ich Zores, Oi, hob ich Pain! Ach, Gott, du bist gerecht, Mistome darf asei sain! Wie es fangt sich on der frih-Morgen, Asei fangt on maine Zores zu gilten Un wie es fangt sich on der frih-Morgen, Asei fangt sie mir on zu schilten. Ach, Mutter getraie, Nehm on main Schmerz un Pain, Un nehm mir aruf Bai dir zu sain! Jetzt is far mir main einziger Glick, As ich wollt gein tische-b’Ow Bai dir zu Gast Un nit kummen zurick!

. . . . . . . . . . . פאַרדאָרבן אַלע ביימער, אַלע טייערע בלומען, — צו אַ שלאַנג אַ שטיפמוטער בין איך אָנגעקומען! אָי, האָב איך צרות, אָי, האָב איך פּיין! אַך, גאָט, דו ביסט גערעכט, מסתמא דאַרף אַזוי זיין! ווי עס פאַנגט זיך אָן דער פרי־מאָרגן, אַזוי פאַנגט אָן מיינע צרות צו גילטן; און ווי עס פאַנגט זיך אָן דער פרי־מאָרגן, אַזוי פאַנגט זי מיר אָן צו שילטן. אַך, מוטער געטרייע, נעם אָן מיין שמערץ און פּיין, און נעם מיר אַרויף ביי דיר צו זיין! יעצט איז פאַר מיר מיין איינציקער גליק, אַז איך וואָלט גיין תשעה באב ביי דיר צו גאַסט און ניט קומען צוריק!

г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. губ.)

↤ 252

№ 301.

In Feld wachst a Beimele Gor a grininke, Hot sich opgestelt a Jsseimele Gor a kleininke. Bitter, bitter, bitterlech A Isseimele zu blaiben — Nito wemen Briewelech, Briewelech zu schraiben! Bitter, wos ich bin in a fremder Land, Wos ich hob kein Mas’l nit, Bitter, wos ich hob kein Taten nit! Dos wos ich hob kein Mas’l nit, Wel ich ihm gefinen; Dos wos ich bin in a fremder Land, Wel ich gewoihnt weren — Dos wos ich hob kein Taten nit, Wel ich noch ihm eibig klogen!

אין פעלד וואַקסט אַ ביימעלע גאָר אַ גרינינקע, האָט זיך אָפּגעשטעלט אַ יתומה׳לע גאָר אַ קליינינקע. ביטער, ביטער, ביטערלעך אַ יתומה׳לע צו בלייבן — ניטאָ וועמען בריוועלעך, בריוועלעך צו שרייבן! ביטער, וואָס איך בין אין אַ פרעמדער לאַנד, וואָס איך האָב קיין מזל ניט, ביטער, וואָס איך האָב קיין טאַטן ניט! דאָס וואָס איך האָב קיין מזל ניט, וועל איך אים געפינען; דאָס וואָס איך בין אין אַ פרעמדער לאַנד, וועל איך געוואוינט ווערן — דאָס וואָס איך האָב קיין טאַטן ניט, וועל איך נאָך אים אייביק קלאָגן!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 302.

Sind ich bin ain Jsseimele geblieben, Asei hob ich gekrogen Varstand. Oi, Varstand! Mi hot schoin far mir dem Tachles gefunen, Zu geben die Mloche in der Hand. In der Hand! Die Mloche is far mir zu schwer, Un ich bin zu klein. Oi, zu klein! Un haint bin ich ain bittere Jsseimele, Derzu noch elnd wie ain Stein! Wie ain Stein! A ganzen Tog horewe ich sich on Un bai Nacht leig ich sich schlofen. Schlofen zu! Ich pospeie sich nit iberzukehren auf’n anderen Saitele, Mi schrait schoin: Jsseimele, stei auf, es is nit frih! Nit frih!

זינד איך בין איין יתומה׳לע געבליבן, אַזוי האָב איך געקראָגן פאַרשטאַנד. אָי, פאַרשטאַנד! מ׳האָט שוין פאַר מיר דעם תכלית געפונען, צו געבן די מלאכה אין דער האַנט. אין דער האַנט! די מלאכה איז פאַר מיר צו שווער, און איך בין צו קליין. אָי, צו קליין! און היינט בין איך איין ביטערע יתומה׳לע, דערצו נאָך עלנט ווי איין שטיין! ווי איין שטיין! אַ גאַנצן טאָג האָרעווע איך זיך אָן און ביי נאַכט לייג איך זיך שלאָפן. שלאָפן צו! איך פּאָספּייע זיך ניט איבערצוקערן אויפן אַנדערן זייטעלע, מי שרייט שוין: יתומה׳לע שטיי אויף, עס איז ניט פרי! ניט פרי!

↤ 253

Auf Morgen in der-frih stei ich mir auf’et Un ich heib sich mir on zu betrachten. Oi, zu betrachten! As ich hob noch auf Jom-tew kein Kleidele nit Un ich hob schoin nit, wer es soll mir machen. Oi, zu machen! — Voter, du main Voter, du taierer, Wos tustu maine Keiles nit derheren? Oi, derheren! Haint bin ich ain elend un ain bitter Jsseimele Un ich hob schoin nit, wer es soll mir dernähren. Oi, dernähren! — Tochter, du main Tochter, du taiere, Ich hob schoin daine Keiles, oi, lang, lang derhert, Oi, derhert! Un binstu ain elente un bittere Jsseimele, Mistome is vun Gott asei baschert! Oi, baschert!

אויף מאָרגן אין דער פרי שטיי איך מיר אויפעט און איך הייב זיך מיר אָן צו באַטראַכטן. אָי, צו באַטראַכטן! אַז איך האָב נאָך אויף יום־טוב קיין קליידעלע ניט און איך האָב שוין ניט, ווער עס זאָל מיר מאַכן. אָי, צו מאַכן! — פאָטער, דו מיין פאָטער, דו טייערער, וואָס טוסטו מיינע קולות ניט דערהערן? אָי, דערהערן! היינט בין איך איין עלנט און איין ביטער יתומה׳לע און איך האָב שוין ניט, ווער עס זאָל מיר דערנערן. אָי, דערנערן! — טאָכטער, דו מיין טאָכטער, דו טייערע, איך האָב שוין דיינע קולות, אָי, לאַנג, לאַנג דערהערט, אָי, דערהערט! און בינסטו איין עלנטע און ביטערע יתומה׳לע, מסתמא איז פון גאָט אַזוי באַשערט! אָי, באַשערט!

М. З. Левин (Двинск, Витебск. губ.).

↤ 254

IX.

Бытовые песни.

№ 303.

A Woloch’l lomir singen, A Woloch’l lomir schraien; A ganze Woch horewet men doch, — Af Schabes mus men laihen! . . . . . . . . . . .

אַ וואָלאָכל לאָמיר זינגען, אַ וואָלאָכל לאָמיר שרייען; אַ גאַנצע וואָך האָרעוועט מען דאָך, — אויף שבת מוז מען לייען! . . . . . . . . . . .

N. N. (Минск. губ.)

№ 304.

Hamawdil bein keidesch l’cheil — Wos tut men, es geit gor nit weil! Sar’einu — varan, w’Kaspeinu — a ni. Der Stickel Breit kummt on mit Mih! Jeim pono, der Schabes awek, Asei wie a Schotten vun Beim; Vun alle Spaisen nit geblieben kein Seim, Un bald, oi wei un och, Morgen kummt die glickliche Woch, Morgen darf men gein in Kleit — Bitter, bitter wie der Teit Sitzen auf’n Ganik, wie a zugebundener Hund, Un schraien: Tam maly Funt!

המבדיל בין קודש לחול — וואָס טוט מען, עס גייט גאָר ניט וואויל! זרענו — פאַראַן, וכספּנו — אַ ני. דער שטיקל ברויט קומט אָן מיט מי! יום פּנה, דער שבת אַוועק, אַזוי ווי אַ שאָטן פון בוים; פון אַלע שפּייזן ניט געבליבן קיין זוים, און באַלד, אָי וויי און אָך, מאָרגן קומט די גליקלעכע וואָך, מאָרגן דאַרף מען גיין אין קלייט — ביטער, ביטער ווי דער טויט זיצן אויפן גאַניק ווי אַ צוגעבונדענער הונט, און שרייען: טאַם מאלי פונט!

А. Рейзин (Минск. губ.)

№ 305.

— Oi, Ssenderke, main Mann, Wu Nehmt men, wu nehmt men Geltele, Oi, Senderke, main Mann?

— אָי, סענדערקע, מיין מאַן, וואו נעמט מען, וואו נעמט מען געלטעלע, אָי, סענדערקע, מיין מאַן?

↤ 255

„Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein! — Oi, Ssenderke, main Mann, Wu nehmt men, wu nehmt men Breitele, Oi, Ssenderke, main Mann? — Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein! — Oi, Ssenderke, main Mann, Wu nehmt men, wu nehmt men auf Milchele, Oi, Ssenderke, main Mann? — Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein!

„ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין ווייבעלע, ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין טייבעלע ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין קרוין, איך בלייב שוין גאָר אַליין! — אָי, סענדערקע, מיין מאַן, וואו נעמט מען, וואו נעמט מען ברייטעלע, אָי, סענדערקע, מיין מאַן? — ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין ווייבעלע, ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין טייבעלע, ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין קרוין, איך בלייב שוין גאָר אַליין! — אָי, סענדערקע, מיין מאַן, וואו נעמט מען, וואו נעמט מען אויף מילכעלע, אָי, סענדערקע, מיין מאַן? — ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין ווייבעלע, ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין טייבעלע, ביין פּריצ׳ל, ביין פּריצ׳ל, מיין קרוין, איך בלייב שוין גאָר אַליין!

А. Рейзин (Минск. губ.)

№ 306.

— Wu westu mir losen, Ssender’l, main Mann? — In a Stibele, main liebste Waibele. In a Stibele, main liebste Taibele, In a stibele, main liebste Krein, Du blaibst doch schoin gor allein!

— וואו וועסטו מיר לאָזן, סענדערל, מיין מאַן? — אין אַ שטיבעלע, מיין ליבסטע ווייבעלע. אין אַ שטיבעלע, מיין ליבסטע טייבעלע, אין אַ שטיבעלע, מיין ליבסטע קרוין, דו בלייבסט דאָך שוין גאָר אַליין!

↤ 256

— Wos wel ich mit die Kinder essen, Ssender’l, main Mann? — Breit, main liebe Waibele, Breit, main liebe Taibele, Breit, main liebe Krein, Du blaibst schoin gor allein! — Wu wel ich Breit nehmen, Ssender’l main Mann? — In Ssemeril (?) etc. — Wu soll ich Geld nehmen, Ssender’l main mann? — Bai’n Poriz’l etc. — Bai’n Poriz’l i’ do a Hintele, Ssender’l, main Mann! — Nehm a Steckele etc. — Wu soll ich nehmen a Steckele, Ssender’l, main Mann? — In Wald etc. — In Wald is do a Bärele, Oi Ssender’l, main Mann! — Mit a Steindele etc. — Wu soll ich a steindele nehmen, Ssender’l, main Mann? — In Bruck, main liebste Waibele In Bruck, main liebste Taibele, In Bruck, main liebste Krein, Du blaibst doch schoin gor allein!

— וואָס וועל איך מיט די קינדער עסן, סענדערל, מיין מאַן? — ברויט, מיין ליבע ווייבעלע, ברויט, מיין ליבע טייבעלע, ברויט, מיין ליבע קרוין, דו בלייבסט שוין גאָר אַליין! — וואו וועל איך ברויט נעמען, סענדערל מיין מאַן? — אין סעמעריל (?) א. אַ. וו. — וואו זאָל איך געלט נעמען, סענדערל מיין מאַן? — ביין פּריצ׳ל א. אַ. וו. — ביין פּריצ׳ל אי׳ דאָ אַ הינטעלע, סענדערל, מיין מאַן! — נעם אַ שטעקעלע א. אַ. וו. — וואו זאָל איך נעמען אַ שטעקעלע, סענדערל, מיין מאַן? — אין וואַלד א. אַ. וו. — אין וואַלד איז דאָ אַ בערעלע, אָי סענדערל, מיין מאַן! — מיט אַ שטיינדעלע א. אַ. וו. — וואו זאָל איך אַ שטיינדעלע נעמען, סענדערל, מיין מאַן? — אין ברוק, מיין ליבסטע ווייבעלע אין ברוק, מיין ליבסטע טייבעלע, אין ברוק, מיין ליבסטע קרוין, דו בלייבסט דאָך שוין גאָר אַליין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 307.

Ribeinei schel Eilom, wos hostu vun mir gewellt, Wos hostu baschaffen a Kabzon auf der Welt, Auf a selche Zores, auf a selche Neit? Mir wollt schoin gewen lieber der Teit!

רבונו של עולם, וואָס האָסטו פון מיר געוועלט, וואָס האָסטו באַשאַפן אַ קבצן אויף דער וועלט, אויף אַזעלכע צרות, אויף אַזעלכן נויט? מיר וואָלט שוין געווען ליבער דער טויט!

↤ 257

Wos hostu dem Nogid allz gegeben, Kdei er soll hoben — af’n ganzen Leben, — Un mir hostu geżalewet daine Rachmones, As ich mit main Leben stei mir in Ssakones? In Stub is nass, nito wu zu liegen, Ich gei mir araus in Gass etwos zu Kriegen; In Gass is lichtig, Mentschen wie Stern, — Bai mir in Stub is finster, nito wu zu kehrn. Vun eigene Familje bin ich geworen varschämt, Vun eigenem Bruder bin ich geworen varfremdt, — Er tut vun mir varmaiden alle saine Wegen, Er hot sich vargessn, as mir sainen unter ein Harzen gelegen!

וואָס האָסטו דעם נגיד אַלץ געגעבן, כדי ער זאָל האָבן — אויפן גאַנצן לעבן, — און מיר האָסטו געזשאַלעוועט דיינע רחמנות, אַז איך מיט מיין לעבן שטיי מיר אין סכנות? אין שטוב איז נאַס, ניטאָ וואו צו ליגן, איך גיי מיר אַרויס אין גאַס עטוואָס צו קריגן; אין גאַס איז ליכטיק, מענטשן ווי שטערן, — ביי מיר אין שטוב איז פינצטער, ניטאָ וואו צו קערן. פון אייגענע פאַמיליע בין איך געוואָרן פאַרשעמט, פון אייגענעם ברודער בין איך געוואָרן פאַרפרעמדט, — ער טוט פון מיר פאַרמיידן אַלע זיינע וועגן, ער האָט זיך פאַרגעסן, אַז מיר זיינען אונטער איין האַרצן געלעגן!

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенск. губ.)

№ 308.

Gott, du Gott derbaremdiker, Wos bin ich nit kein mas’ldiker? Wie main Mame hot mir geboren, Is schoin main Mas’l bald varloren; Un wie die Bobe hot mir zugenummen, Hot sie schoin main Mas’l nit gefunen. Laitische Masoles tuen auf die Wassern schwimmen, Un ich tu suchen un tu nit gefinen. In die ganze Welt bin ich arumgelofn Un ich hob main Mas’l nit getroffn.

גאָט, דו גאָט דערבאַרעמדיקער, וואָס בין איך ניט קיין מזל׳דיקער? ווי מיין מאַמע האָט מיר געבאָרן, איז שוין מיין מזל באַלד פאַרלאָרן; און ווי די באָבע האָט מיר צוגענומען, האָט זי שוין מיין מזל ניט געפונען. לייטישע מזלות טון אויף די וואַסערן שווימען, און איך טו זוכן און טו ניט געפינען. אין די גאַנצע וועלט בין איך אַרומגעלאָפן און איך האָב מיין מזל ניט געטראָפן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

↤ 258

№ 309.

Schlechte Johren un bittere Zaiten Hoben mir sich, Jidelech, do in Rumänien verdient; 1) Es fallt uns zu vun alle Saiten Alle Tog a naie Wynd! Nai—geboirene Kabzonim, Sei wachsen, wie Gros in Feld; Sei fallen, nebach, auf dem Ponim Vun Dorst un vun Kält. Vun Zores wert dos Harz zurissen, Die letzte Keiches geien aus; Sehendig dem letzten Bissen, Raisst men ihm vun dem Maul araus. In Dorf senen mir gesessen, In plutzlung hot men uns verjogt; Haint sitzen die Kinder umgegessen, Die unglickliche Mutter weint un klogt. Dort steit a Stibele gor besynder, In Stodt, nit wait vun dem Tach; Dort sitzt ain Almone mit acht Kinder, Ausgemutschet, bleis un schwach. Vun die Derfer hot men uns vertrieben, Vun die Scheinken mit a wilden Kas; Haint leif, chotsche heing sich, Chotsche fall auf dem Ponim in Mittn Gass! 2)

שלעכטע יאָרן און ביטערע צייטן האָבן מיר זיך, יידעלעך, דאָ אין רומעניע פאַרדינט; 1) עס פאַלט אונדז צו פון אַלע זייטן אַלע טאָג אַ נייע וואונד! ניי—געבוירענע קבצנים, זיי וואַקסן, ווי גראָז אין פעלד; זיי פאַלן, נעבעך, אויף דעם פּנים פון דאָרשט און פון קעלט. פון צרות ווערט דאָס האַרץ צעריסן, די לעצטע כחות גיין אויס; זעענדיק דעם לעצטן ביסן, רייסט מען אים פון דעם מויל אַרויס. אין דאָרף זענען מיר געזעסן, אין פּלוצלונג האָט מען אונדז פאַריאָגט; היינט זיצן די קינדער אומגעגעסן, די אומגליקלעכע מוטער וויינט און קלאָגט. דאָרט שטייט אַ שטיבעלע גאָר באַזונדער, אין שטאָט, ניט ווייט פון דעם טייך; דאָרט זיצט איין אלמנה מיט אַכט קינדער, אויסגעמוטשעט, בלויז און שוואַך. פון די דערפער האָט מען אונדז פאַרטריבן, פון די שיינקען מיט אַ ווילדן כעס; היינט לויף, כאָטשע היינג זיך, כאָטשע פאַל אויף דעם פּנים אין מיטן גאַס! 2)

Laiden mir azynd. Sie is auch amol in Dorf gesessen, Un plutzlung hot men sie verjogt; Azynd hoben sei nit wos zu essen, Die Mutter sitzt, nebach, weint un Klogt. — „Wos laiden mir asei viel, Mame?“ Frägt ihr weinendig dos ältere Kind. — Fräg nit Schailes, min hastame, Hoben mir asei verdient!

1) ליידן מיר אַצונד. 2) זי איז אויך אַ מאָל אין דאָרף געזעסן, און פּלוצלונג האָט מען זי פאַריאָגט; אַצונד האָבן זיי ניט וואָס צו עסן, די מוטער זיצט נעבעך, וויינט און קלאָגט. — „וואָס ליידן מיר אַזוי פיל, מאַמע?“ פרעגט איר וויינענדיק דאָס עלטערע קינד. — פרעג ניט שאלות, מין הסתמא האָבן מיר אַזוי פאַרדינט!

↤ 259

Es is schoin zu leben gor un meglich Sehendig die schwere, bittere Neit Parnosse wert geminert täglich, M’geit aus far a Stiek’l Breit!

עס איז שוין צו לעבן גאָר אוממעגלעך זעענדיק די שווערע, ביטערע נויט; פּרנסה ווערט געמינערט טעגלעך, מ׳גייט אויס פאַר אַ שטיקל ברויט!

№ 310.

Ich gei arum in die Gassen einer allein, Ich hob nit mit wemen zu reiden, nor zu sich allein, In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Bro’ches un Kloles is bai Gott in die Händ. Hagam allzes-ding is vun Gott gewen, Mit Sain guten Willen hot Er mich in sain Buch varschrieben. Un in ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn. Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Wie greiss waisen aus die Täg, ober noch gresser die Nächt! Auf asa bittern Umglick hob ich sich gor nit gericht. Wie greiss ich hob ausgesehn, In die gresste Geschäften bin ich gewen! In ain fremde Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

איך גיי אַרום אין די גאַסן איינער אַליין, איך האָב ניט מיט וועמען צו ריידן, נאָר צו זיך אַליין, אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! ברכות און קללות איז ביי גאָט אין די הענט הגם אַלצדינג איז פון גאָט געווען, מיט זיין גוטן ווילן האָט ער מיך אין זיין בוך פאַרשריבן. און אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן. פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! ווי גרויס ווייזן אויס די טעג, אָבער נאָך גרעסער די נעכט! אויף אַזאַ ביטערן אומגליק האָב איך זיך גאָר ניט געריכט. ווי גרויס איך האָב אויס געזען, אין די גרעסטע געשעפטן בין איך געווען! אין איין פרעמדע מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן!

↤ 260

Der Mentsch is a Narr, er kenn dos gor nit verstein, Wie taier un geschätzt bai ihm darf sain die Heim; Der Mentsch is a Narr, er kenn dos nit baklären. Auf die geweigene Schabossim un Jom-teiwim, wos er tut in der Fremd versteren. In ain fremde Mdine bin ich var trieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Himmel un Erd hot Gott far Eidus gestellt, Ich soll sain varwogelt vun der ganzer Welt. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Wer sainen maine Fraind, wemens bin ich? Ich gei arum in die Gassen und ich weiss nit wemen ich sych. Zum klensten mus ich sogen, er will mit mir Nit reiden, er schämt sich mit mir. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Sisse Wellt, du sisse Welt, Auf’n Fundament vun Geld bistu gestellt! Sisser Gott, helf mir nor wieder Un kehr mich um zu maine Schwester un Brider! In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

דער מענטש איז אַ נאַר, ער קען דאָס גאָר ניט פאַרשטיין, ווי טייער און געשעצט ביי עם דאַרף זיין די היים; דער מענטש איז אַ נאַר, ער קען דאָס ניט באַקלערן. אויף די געוואויגענע שבתים און יום־טובים, וואָס ער טוט אין דער פרעמד פאַרשטערן. אין איין פרעמדע מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! הימל און ערד האָט גאָט פאַר עדות געשטעלט, איך זאָל זיין פאַרוואָגלט פון דער גאַנצער וועלט. אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! ווער זיינען מיינע פריינד, וועמענס בין איך? איך גיי אַרום אין די גאַסן אונד איך ווייס ניט וועמען איך זוך. צום קלענסטן מוז איך זאָגן, ער וויל מיט מיר ניט ריידן, ער שעמט זיך מיט מיר. אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! זיסע וועלט, דו זיסע וועלט, אויפן פונדאַמענט פון געלט ביסטו געשטעלט! זיסער גאָט, העלף מיר נאָר ווידער און קער מיך אום צו מיינע שוועסטער און ברידער! אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן!

↤ 261

Charote hob ich, nor ich kenn besser nit machen, Vun mir, elenten Mentschen, tuht Jederer lachen; Charote hob ich auf main bittere Sind, Denn ich bin vartrieben geworen vun main Waib un Kind. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Adoin, Adoin, nehmt aich in Rajen Mich, elenten Mentschen, sait mich mchaje! Adoin, Adoin, Jissroel Am kdeischim, — „W’ohawto es ha-Geir“ steit in Teiras-Meische! In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

חרטה האָב איך, נאָר איך קען בעסער ניט מאַכן, פון מיר, עלנטן מענטשן, טוט יעדערער לאַכן; חרטה האָב איך אויף מיין ביטערע זינד, דען איך בין פאַרטריבן געוואָרן פון מיין ווייב און קינד. אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן! אדון, אדון, נעמט אייך אין רעיון, מיך, עלנטן מענטשן, זייט מיך מחיה! אדון, אדון, ישראל עם קדושים, — „ואהבת את הגר“ שטייט אין תורת משה! אין איין פרעמדער מדינה בין איך פאַרטריבן געוואָרן, פון גאָט אַליין איז געקומען דער צאָרן!

А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

№ 311.

Zi weisst ihr, wer ich bin? Die Schklower Rebezin! Zi weisst ihr, wu ich wein? Auf’n Schul-heif. Wie mi git a klap, Gib ich mir a chap; Chotsch die Kop is dul, Leif ich mir in Schul. Ich kumm in Schul zugein, Fallt auf mir der Chein; Alle sogen „Skozl kummt“ 1) Nor zu mir allein. Stell ich mir bai’n Wand Un wasch mir die Hand; Stellen sich alle Waiber arum Un sehen, wie ich bin frumm!

צי ווייסט איר, ווער איך בין? די שקלאָווער רביצין! צי ווייסט איר, וואו איך וויין? אויפן שול־הויף. ווי מי גיט אַ קלאַפּ, גיב איך מיר אַ כאַפּ; כאָץ די קאָפּ איז דול, לויף איך מיר אין שול. איך קום אין שול צו גיין, פאַלט אויף מיר דער חן; אַלע זאָגן „שקאָצל קומט“ 1) נאָר צו מיר אַליין. שטעל איך מיר ביין וואַנט און וואַש מיר די האַנט; שטעלן זיך אַלע ווייבער אַרום און זען, ווי איך בין פרום!

г-жа Б. Б. Гинзбургь (Могилевск. губ.)

1) „Skozl kummt“ — приветствие, приблизительно соответствующее русскому „добро пожаловать“

↤ 262

№ 312.

Mir hoben gehert, mir hoben gesehn, A Schuster a Mann nit zu nehmen: A Schuster a Mann — a Scharlatan, Der Taiwel soll ihm nehmen! Schustersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen Drotwes machen; Besser zu nehmen a Schnaider a Mann, Welen mir hoben alle Sachen. Schnaidersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen spät sitzen; Besser zu nehmen a Soldat a Mann, Welen mir hoben golderne Spitzen. Soldatische Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Ranzes trogen; Besser zu nehmen a Fuhrmann a Mann, Welen mir hoben Ferd un Wogen. Fuhrmannische Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Räder schmieren; Besser zu nehmen a Student a Mann, Welen Mir gein oft spazieren. Studentische Waiber hoben gesogt: Mir darfen hoben ofte Kinder; Besser zu nehmen a Sch eichet a Mann, Welen mir hoben Schof un Rinder. Scheichetsche Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Blut waschen; Besser zu nehmen a Scheinker a Mann, Welen mir hoben wos zu naschen.

מיר האָבן געהערט, מיר האָבן געזען, אַ שוסטער אַ מאַן ניט צו נעמען: אַ שוסטער אַ מאַן — אַ שאַרלאַטאַן, דער טייוול זאָל אים נעמען! שוסטערשע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן דראָטוועס מאַכן; בעסער צו נעמען אַ שניידער אַ מאַן, וועלן מיר האָבן אַלע זאַכן. שניידערשע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן שפּעט זיצן; בעסער צו נעמען אַ סאָלדאַט אַ מאַן, וועלן מיר האָבן גאָלדערנע שפּיצן. סאָלדאַטישע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן די ראַנצעס טראָגן; בעסער צו נעמען אַ פורמאַן אַ מאַן, וועלן מיר האָבן פערד און וואָגן. פורמאַנישע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן די רעדער שמירן; בעסער צו נעמען אַ סטודענט אַ מאַן, וועלן מיר גיין אָפט שפּאַצירן. סטודענטישע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן האָבן אָפטע קינדער; בעסער צו נעמען אַ שוחט אַ מאַן, וועלן מיר האָבן שאָף און רינדער. שוחט׳שע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן די בלוט וואַשן; בעסער צו נעמען אַ שיינקער אַ מאַן, וועלן מיר האָבן וואָס צו נאַשן.

↤ 263

Scheinkersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Fläschlech schwein ken Besser zu sitzen an alte Mad, Welen mir hoben, wos zu gedeinken!

שיינקערשע ווייבער האָבן געזאָגט: מיר דאַרפן די פלעשלעך שוויינקען בעסער צו זיצן אַן אַלטע מאַד, וועלן מיר האָבן, וואָס צו געדיינקען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).

№ 313.

Вариант:

A Schuster a Mann — a Scharlatan, A Faier soll ihm verbrennen! Die schusterske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Dratwe machen; Besser zu nehmen a Schnaider a Mann, Wel ich hoben naie Sachen, (bis) Die schnaiderske Waiber, sei hoben gemaint, As sei welen darfen bis spät sitzen; Besser zu nehmen a Fuhrmann a Mann, Wet er uns kennen derstitzen. (bis) Die fuhrmannische Waiber sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Achsen schmieren; Besser zu nehmen a Student a Mann. Wel ich gein mit ihm spazieren. (bis) Die studentske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen hoben giche Kinder; Besser zu nehmen a Kazew a Mann, Wel ich hoben of un Rinder (bis)

אַ שוסטער אַ מאַן — אַ שאַרלאַטאַן, אַ פייער זאָל אים פאַרברענען! די שוסטערסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די דראַטווע מאַכן; בעסער צו נעמען אַ שניידער אַ מאַן, וועל איך האָבן נייע זאַכן. (bis) די שניידערסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן ביז שפּעט זיצן; בעסער צו נעמען אַ פורמאַן אַ מאַן, וועט ער אונדז קענען דערשטיצן. (bis) די פורמאַנישע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די אַקסן שמירן; בעסער צו נעמען אַ סטודענט אַ מאַן. וועל איך גיין מיט אים שפּאַצירן. (bis) די סטודענטסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן האָבן גיכע קינדער; בעסער צו נעמען אַ קצב אַ מאַן, וועל איך האָבן עוף און רינדער (bis)

↤ 264

Die kazowische Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Fleisch trogen; Besser zu nehmen a Magid a Mann, Wet er Droschess af’n Bime sogen. (bis) Die magidske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen vun sain Verdienst nit hoben wos zu essen; Besser zu nehmen a Zadik a Mann, Wel ich sich on Gott nit vergessen. (bis) Die zadikske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen nit kennen vun Frummkait allein leben; Besser zu nehmen a Weber a Mann, Wet er mir Kleider ausweben. (bis) Die webersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Spindel warfen; Besser zu nehmen a Schleifer a Mann, Wet er mir main Messer onscharfen. (bis) Die schleiferske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen dem Rädel dreien; Besser zu nehmen a Jischuwnik a Mann, Wet er die Felder varseien (bis) Die jischuwnikske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen noch Allz in Stodt fohren Besser zu nehmen a Chas’n a Mann, Wet er singen in Choren. (bis)

די קצבישע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די פלייש טראָגן; בעסער צו נעמען אַ מגיד אַ מאַן, וועט ער דרשות אויפן בימה זאָגן. (bis) די מגיד׳סקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן פון זיין פאַרדינסט ניט האָבן וואָס צו עסן; בעסער צו נעמען אַ צדיק אַ מאַן, וועל איך זיך אָן גאָט ניט פאַרגעסן. (bis) די צדיקסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן ניט קענען פון פרומקייט אַליין לעבן; בעסער צו נעמען אַ וועבער אַ מאַן, וועט ער מיר קליידער אויסוועבן. (bis) די וועבערשע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די שפּינדל וואַרפן; בעסער צו נעמען אַ שלייפער אַ מאַן, וועט ער מיר מיין מעסער אָן שאַרפן. (bis) די שלייפערסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן דעם רעדל דרייען; בעסער צו נעמען אַ ישוב׳ניק אַ מאַן, וועט ער די פעלדער פאַרזייהן (bis) די ישובניקסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן נאָך אַלץ אין שטאָט פאָרן; בעסער צו נעמען אַ חזן אַ מאַן, וועט ער זינגען אין כאָרן. (bis)

↤ 265

Die chasonske Waiber. sei hoben gemeint, As sei welen darfen mit ehm die Gal raissen; Besser zu nehmen a Farber a Mann, Wet er mir main Haus auswaissen. (bis) Die farberske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Farb mischen; Besser zu nehmen a Stoljer a Mann, Wet er mir machen Tischen. (bis) Die stoljersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Bretter sägen; Besser zu nehmen a Krämer a Mann, Wet er mir Allz obwegen. (bis) Die krämersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen allemen borgen; Besser zu nehmen a Row a Mann, Welen mir wegen Chies nit sorgen, (bis) Die raboneske Waiber, sei weissn ganz richtig, As zu sain a Rebezin is ganz wichtig; Worum der Row paskent Schailes, Hot er doch a ssach Mailes!

די חזנ׳סקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן מיט עם די גאַל רייסן בעסער צו נעמען אַ פאַרבער אַ מאַן, וועט ער מיר מיין הויז אויסווייסן. (bis) די פאַרבערסקע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די פאַרב מישן; בעסער צו נעמען אַ סטאָליער אַ מאַן, וועט ער מיר מאַכן טישן. (bis) די סטאָליערשע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן די ברעטער זעגן; בעסער צו נעמען אַ קרעמער אַ מאַן, וועט ער מיר אַלץ אָב וועגן. (bis) די קרעמערשע ווייבער, זיי האָבן געמיינט, אַז זיי וועלן דאַרפן אַלעמען באָרגן; בעסער צו נעמען אַ רב אַ מאַן, וועלן מיר וועגן חיות ניט זאָרגן, (bis) די רבנות׳קע ווייבער, זיי ווייסן גאַנץ ריכטיק, אַז צו זיין אַ רביצין איז גאַנץ וויכטיק; וואָרום דער רב פּסקענט שאלות, האָט ער דאָך אַ סך מעלות!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 266

№ 314.

In wos far a Madreige Tuen mir halten: As mir sehen die Bal-haboste, Musen mir sich bahalten! Oi wei, orem-Bochurim, Oi wei, orem-Bochurim; Bai’n Tir, bai’n Tir Musen mir sich stellen, Asei wie oreme Lait 1) Bai die Schwellen. Oi wei etc. Gut zi schlecht — Abile obgegessen, Die Bal-haboste tut sogen: „Wie a Jown opgefressen!“ Oi wei etc. Der Gabbe tut sogen: „Du Jingele Jungaz!“ Un as er hot noch Cheischek, Git er a faierdigen Patz. Oi wei etc. Hoi, wei is Zu unsere Johren, As mir darfen vun der-heim Asei jung opfohren! Oi wei etc. Wos teig schoin Unser Leben, As mir darfen dem, klenste 2) Kind Sain Titel opgeben! Oi wei etc. Seiere Machschowes Musen mir varstein, Die Zait wenn mir darfen Essen gein. Oi wei etc.

אין וואָס פאַר אַ מדרגה טון מיר האַלטן: אַז מיר זעען די באַלעבאָסטע, מוזן מיר זיך באַהאַלטן! אָי וויי, אָרעם־בחורים, אָי וויי, אָרעם־בחורים; ביין טיר, ביין טיר מוזן מיר זיך שטעלן, אַזוי ווי אָרעמע לייט 1) ביי די שוועלן. אָי וויי א. אַ. וו. גוט צי שלעכט — אַבילע אָפּגעגעסן, די באַלעבאָסטע טוט זאָגן: „ווי אַ יוון אָפּגעפרעסן!“ אָי וויי א. אַ. וו. דער גבאי טוט זאָגן: „דו אינגעלע יונגאַץ!“ און אַז ער האָט נאָך חשק, גיט ער אַ פייערדיקן פּאַץ. אָי וויי א. אַ. וו. הי, וויי איז צו אונדזערע יאָרן, אַז מיר דאַרפן פון דער היים אַזוי יונג אָפּפאָרן! אָי וויי א. אַ. וו. וואָס טויג שוין אונדזער לעבן, אַז מיר דאַרפן דעם קלענסטן 2) קינד זיין טיטל אָפּגעבן! אָי וויי א. אַ. וו. זייערע מחשבות מוזן מיר פאַרשטיין, די צייט ווען מיר דאַרפן עסן גיין. אָי וויי א. אַ. וו.

Die Bal-haboste tuht sogen: A Tog tut dir fehlen? jetwider.

1) די באַלעבאָסטע טוט זאָגן: „אַ טאָג טוט דיר פעלן?“ 2) יעטווידער.

↤ 267

Chalojim — Krankhait Tuen mir kreinken, Vun alle Teller 1) tut men uns Zusammen schweinken. Oi wei etc. Taichen Trären Tuen mir vargiessen, As mir darfen Schabosim un Jom-teiwim. Essen ba fremde Tischen. Oi wei etc. Joh — Gott! Kuck vun eiben arop, Seh, wos mit daine orme Bochurim Tut sich op! Oi wei etc. Kleimer’st tut die Bal-haboste sogen: „Orem-Bochur’l 2) nit schäm sich!“, In Harzen tut sie trachten: „Zum Okraizik’l nit nehm sich!“ Oi wei etc. Leffel un Gopel Tut men zu derlangen vargessen, Kdei der orem-Bochur Soll blaiben nit gegessen. 3) Oi wei etc. Mir musen gein In lange Kapotes, ’s meg afile sain Die gresste Blotes. Oi wei etc.

חליים — קראַנקהייט טון מיר קריינקען, פון אַלע טעלער 1) טוט מען אונדז צוזאַמען שוויינקען. אָי וויי א. אַ. וו. טייכן טרערן טון מיר פאַרגיסן, אַז מיר דאַרפן שבתים און יום טובים. עסן ביי פרעמדע טישן. אָי וויי א. אַ. וו. ה׳ — גאָט! קוק פון אויבן אַראָפּ, זע, וואָס מיט דיינע אָרעמע בחורים טוט זיך אָפּ! אָי וויי א. אַ. וו. כלומר׳סט טוט די באַלעבאָסטע זאָגן: „אָרעם־בחורל 2) ניט שעם זיך!“, אין האַרצן טוט זי טראַכטן: „צום אָקרייציקל ניט נעם זיך!“ אָי וויי א. אַ. וו. לעפל און גאָפּל טוט מען צו דערלאַנגען פאַרגעסן, כדי דער אָרעם־בחור זאָל בלייבן ניט געגעסן. 3) אָי וויי א. אַ. וו. מיר מוזן גיין אין לאַנגע קאַפּאָטעס, ס׳מעג אַפילו זיין די גרעסטע בלאָטעס. אָי וויי א. אַ. וו.

jetwider Schissel Klausnik’l Leffeln zum Tisch Macht sie sich vargessen, Ober wos is ihr Kawone? Kdei der Klausnik’l soll bleiben nit gegesen!

1) יעטווידער שיסל 2) קלויזניקל 3) לעפלען צום טיש מאַכט זי זיך פאַרגעסן, אָבער וואָס איז איר כוונה? כדי דער קלויזניקל זאָל בלייבן ניט געגעסן!

↤ 268

Nit gein 1) essen — Tut die Harz klemmen, Ie gein essen — Tuen mir sich schämen. Oi wei etc. ’s-row orem-Bochurim 2) Sainen Rabonim un Ssofrim, — Die Bal-haboste tut sogen, As sei sainen Kofrim. — Oi wei etc. Erter zu schlofen Musen mir sich allein machen, Zu—Kopen musen mir unterleigen Unsere eigene Sachen. Oi wei etc. „Patrones“ is unser Nomen, Mi tut uns zu stecken, Mir kennen sich keinmol nit Vun dem Nomen ausmeken. 3) Oi wei etc. Zores laiden mir Gor ohn a Schi’r, Un as die Bal-haboste is in Kaas, Trinken mir aus die Bier. Oi wei etc. Kaum wos mir fasten aus Dem Tones, — Mir kummen, schwert die Bal-haboste: „’s is nit fartig, b’nemones!“ Oi wei etc.

ניט גיין 1) עסן — טוט די האַרץ קלעמען, יע גיין עסן — טון מיר זיך שעמען. אָי וויי א. אַ. וו. ס׳רב אָרעם־בחורים 2) זיינען רבנים און סופרים, — די באַלעבאָסטע טוט זאָגן, אַז זיי זיינען כופרים. — אָי וויי א. אַ. וו. ערטער צו שלאָפן מוזן מיר זיך אַליין מאַכן, צוקאָפּן מוזן מיר אונטערלייגן אונדזערע אייגענע זאַכן. אָי וויי א. אַ. וו. „פּאַטראָנעס“ איז אונדזער נאָמען, מי טוט אונדז צו שטעקן, מיר קענען זיך קיין מאָל ניט פון דעם נאָמען אויסמעקן. 3) אָי וויי א. אַ. וו. צרות ליידן מיר גאָר אָן אַ שיעור, און אַז די באַלעבאָסטע איז אין כעס, טרינקען מיר אויס די ביר. אָי וויי א. אַ. וו. קוים וואָס מיר פאַסטן אויס דעם תענית, — מיר קומען, שווערט די באַלעבאָסטע: „ס׳אי ניט פאַרטיק, בנאמנות“. אָי וויי א. אַ. וו.

beten Ssof vun orem-Bochur Іs Lomdim un Ssofrim „Patrones,“ „Patrones“ Tut men uns zustecken, Un dem eigenem Nomen Tut men gor ausmeken.

1) בעטן 2) סוף פון אָרעם־בחור איז לומדים און סופרים 3) „פּאַטראָנעס,“ „פּאַטראָנעס“ טוט מען אונדז צעשטעקן, און דעם אייגענעם נאָמען טוט מען גאָר אויסמעקן.

↤ 269

Reisch, die Kop, Tut uns spalten, Mir kennen schoin nit Vun Zores aushalten Oi wei etc. Schabossim un Jom-teiwim Tuen mir varsteren; Mir kummen, sogt die Bai haboste: „Jingele, gei lern!“ 1) Oi wei etc. Tam w’nischlam Vun unser Zores, Mir darfen schoin die Bal-haboste Af zehn Kapores! Tam w’nischlam Vun unser Pain, Die Bal-haboste wet noch a mol Bai uns a Mad sain! 2) Oi wei, orem-Bochurim, Oi wei, orem Bochurim!

ראש, די קאָפּ, טוט אונדז שפּאַלטן, מיר קענען שוין ניט פון צרות אויסהאַלטן אָי וויי א. אַ. וו. שבתים און יום־טובים טון מיר פאַרשטערן; מיר קומען, זאָגט די ביי הבית׳טע: „אינגעלע, גיי לערן!“ 1) אָי וויי א. אַ. וו. תם ונשלם פון אונדזער צרות, מיר דאַרפן שוין די באַלעבאָסטע אויף צען כפּרות! תם ונשלם פון אונדזער פּיין, די באַלעבאָסטע וועט נאָך אַ מאָל ביי אונדז אַ מאַד זיין! 2) אָי וויי, אָרעם־בחורים, אָי וויי, אָרעם־בחורים!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенск. губ.)

№ 315.

Вариант:

Ich hob sich gehodewet Auf Käs un auf Putter, Itzter bin ich geworen Ain Patron a guter. Och un wei Is zu maine Johren, Sind ich bin Ain Patron geworen!

איך האָב זיך געהאָדעוועט אויף קעז און אויף פּוטער, איצטער בין איך געוואָרן איין פּאַטראָן אַ גוטער. אָך און וויי איז צו מיינע יאָרן, זינד איך בין איין פּאַטראָן געוואָרן!

Schabossim un Jom-teivim Is bai uns varstert; Mir hoffen zu Gott, As ’swet sain varkehrt. Mir welen seiche sain zu sehen, Wie mi wet fihren die Balhaboste in Hekdesch arain.

1) שבתים און יום־טובים איז ביי אונדז פאַרשטערט; מיר האָפן צו גאָט, אַז ס׳וועט זיין פאַרקערט. 2) מיר וועלן זוכה זיין צו זען, ווי מי וועט פירן די באַלעבאָסטע אין הקדש אַריין.

↤ 270

Besser zu klaiben Die Brecklech vun a Hohn, Wieder zu hoben Dem Nomen „Patron“ Och un wei Is maine Johren, Sind ich bin Ain Patron geworen! Ganz Welt tuen Reiden un sogen, As vun die Patrones Is gor nit zu trogen. Och un wei etc. Die Bal-habosstezke Hot Kinderlech a bissel, — Sei sainen alle Mit die Häntelech in Schissel. Och un wei etc. Heib ich mir on Zu trachten gein ouf’n Tog, Chapt mir on A Jommer mit ain Klog. Och un wei etc. Wie ich tu Effenen die Tir, Sogt die Bal-habosstezke: „Ich hob gor vargessen auf dir!“ Och un wei etc. Sieben—acht Wochen Tu ich in ein Hemd gein, Bis wannen ich wasch Sie aus allein. Och un wei etc. Chotz die Teire Is seier gut, Nor sie zapt araus Die bissele Blut. Och un wei etc.

בעסער צו קלייבן די ברעקלעך פון אַ האָן, ווידער צו האָבן דעם נאָמען „פּאַטראָן“. אָך און וויי איז מיינע יאָרן, זינד איך בין איין פּאַטראָן געוואָרן! גאַנץ וועלט טון ריידן און זאָגן, אַז פון די פּאַטראָנעס איז גאָר ניט צו טראָגן. אָך און וויי א. אַ. וו. די באַלעבאָסטעצקע האָט קינדערלעך אַביסעל, — זיי זיינען אַלע מיט די הענטעלעך אין שיסל. אָך און וויי א. אַ. וו. הויב איך מיר אָן צו טראַכטן גיין אויפן טאָג, כאַפּט מיך אָן אַ יאָמער מיט איין קלאָג. אָך און וויי א. אַ. וו. ווי איך טו עפענען די טיר, זאָגט די באַלעבאָסטעצקע: „איך האָב גאָר פאַרגעסן אויף דיר!“ אָך און וויי א. אַ. וו. זיבן—אַכט וואָכן טו איך אין איין העמד גיין, ביז וואַנען איך וואַש זי אויס אַליין. אָך און וויי א. אַ. וו. כאָץ די תורה איז זייער גוט, נאָר זי צאַפּט אַרויס די ביסעלע בלוט. אָך און וויי א. אַ. וו.

↤ 271

Taichen Trären Tuen vun mir giessen, Bis wannen ich tu Dem Schiur wissen. Och un wei etc. Joh-Gott! Kuck arop, Wie die Patrones Kummen op! Och un wei etc. Kleimerst die Bal-hahoste Sogt: „Jingele, nit schäm sich!“ — Un in Harzen tracht sie: „Zum Breit nit nehm sich!“ Och un wei etc. Leig ich mir schlofen Auf’n heilen Bank, Stei ich mir auf Teit un krank. Och un wei etc. Mutter un Voter hoben mich Gehodewet auf Putter, Un jetzt darf ich sain Ain Patron a guter. Och un wei etc. Nein, nein, Ich will aheim, Ober der Rebe Lost nit gein. Och un wei etc. Schuster un Schnaider Tuen vun mir lachen, As ich tu Mit die Händ ummachen. Och un wei etc. Essen tu ich essen Nit in der Zait, Alle Paskudnikes Sainen auf mir Lait Och un wei etc.

טייכן טרערן טון פון מיר גיסן, ביז וואַנען איך טו דעם שיעור וויסן. אָך און וויי א. אַ. וו. ה׳ — גאָט! קוק אַראָפּ, ווי די פּאַטראָנעס קומען אָפּ! אָך און וויי א. אַ. וו. כלומר׳שט די באַלעבאָסטע זאָגט: „אינגעלע, ניט שעם זיך!“ — און אין האַרצן טראַכט זי: „צום ברויט ניט נעם זיך!“ אָך און וויי א. אַ. וו. לייג איך מיר שלאָפן אויפן הוילן באַנק, שטיי איך מיר אויף טויט און קראַנק. אָך און וויי א. אַ. וו. מוטער און פאָטער האָבן מיך געהאָדעוועט אויף פּוטער, און יעצט דאַרף איך זיין איין פּאַטראָן אַ גוטער. אָך און וויי א. אַ. וו. ניין, ניין, איך וויל אַהיים, אָבער דער רבי לאָזט ניט גיין. אָך און וויי א. אַ. וו. סוסטער און שניידער טון פון מיר לאַכן, אַז איך טו מיט די הענט אום־מאַכן. אָך און וויי א. אַ. וו. עסן טו איך עסן ניט אין דער צייט, אַלע פּאַסקודניקעס זיינען אויף מיר לייט אָך און וויי א. אַ. וו.

↤ 272

Peissach un Schwues Tu ich mir varsteren, As ich tu Wegen der Heim zu klären. Och un wei etc. Zigaretkes un Papiroskes Sainen seier geschmack, Un as der Rebe derseht, Git er in Back. Och un wei etc. Kleine un greisse Tuen reiden un sogen: „Wos hoben dich Scheidim Gebracht zutrogen!“ Och un wei etc. Raiche un oreme Tuen reiden un sogen; „Vun wannen hoben dich Scheidim gebracht zutrogen?“ Och un weich etc. Schnaider un Schuster Tuen vun mir lachen, As ich tu Mit die Händ ummachen. Och un wei etc. Tam w’nischlam Unsere Zoress, — Auf iber a Johr Welen mir darfen Die Bal-habosste auf Kapores!

פּסח און שבועות טו איך מיר פאַרשטערן, אַז איך טו וועגן דער היים צוקלערן. אָך און וויי א. אַ. וו. ציגאַרעטקעס און פּאַפּיראָסקעס זיינען זייער געשמאַק, און אַז דער רבי דערזעט, גיט ער אין באַק. אָך און וויי א. אַ. וו. קליינע און גרויסע טון ריידן און זאָגן: „וואָס האָבן דיך שדים געבראַכט צוטראָגן!“ אָך און וויי א. אַ. וו. רייכע און אָרעמע טון ריידן און זאָגן: „פון וואַנען האָבן דיך שדים געבראַכט צוטראָגן?“ אָך און ווייך א. אַ. וו. שניידער און שוסטער טון פון מיר לאַכן, אַז איך טו מיט די הענט אום מאַכן. אָך און וויי א. אַ. וו. תם ונשלם אונדזערע צרות, — אויף איבער אַ יאָר וועלן מיר דאַרפן די באַלעבאָסטע אויף כפּרות!

М. Шалыт (Орша, Могил. губ.).

№ 316

Bin ich mir’a Melamed’l Knel ich auf’n Dorf a Sman; Nem ich dorten Melamdes-geld an Achtel Kartoffel vun dem Pan.

בין איך מיר׳אַ מלמד׳ל קנעל איך אויפן דאָרף אַ זמן; נעם איך דאָרטן מלמדות־געלט אַן אַכטל קאַרטאָפל פון דעם פּאַן.

↤ 273

Lern ich dorten Iwre Mit die pauersche Kep Un ich raiss die Meidelech Far die greisse Zep. Kontsche ich bis Peissach Dem greissen Sman, Fohr ich zu main Waib aheim Mit a pusten Karman. Doch is sie a Malke, Un ich bin a Keisser, Un mir derzeilen Nissim, Wos tut Gott der greisser.

לערן איך דאָרטן עברי מיט די פּויערשע קעפּ און איך רייס די מיידעלעך פאַר די גרויסע צעפּ. קאָנטשע איך ביז פּסח דעם גרויסן זמן, פאָר איך צו מיין ווייב אַהיים מיט אַ פּוסטן קאַרמאַן. דאָך איז זי אַ מלכה, און איך בין אַ קיסר, און מיר דערציילן נסים, וואָס טוט גאָט דער גרויסער.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

№ 317.

Oi zu dem Melamed’s Johren, Wos er is geboren geworen! Es kummt Fraitig zu Nacht, Kein Schabes is nit gemacht, Sitzt er mit der Waib un tracht; Es is schoin Ssof ha-Sman. Un zum Leben is nito kein Plan! Trogt men awek die Fann, Heiben sich alle on zu missen, — Mus men awektrogen die Kissen. Die Kissen is doch ober zurissen Un es is nit wert soll auf ihr....

אָי צו דעם מלמד׳ס יאָרן, וואָס ער איז געבאָרן געוואָרן! עס קומט פרייטיק צו נאַכט, קיין שבת איז ניט געמאַכט, זיצט ער מיט דער ווייב און טראַכט; עס איז שוין סוף הזמן. און צום לעבן איז ניטאָ קיין פּלאַן! טראָגט מען אַוועק די פאַן, הייבן זיך אַלע אָן צו מיסן, — מוז מען אַוועק טראָגן די קיסן. די קיסן איז דאָך אָבער צעריסן און עס איז ניט ווערט זאָל אויף איר....

М. Д. Рывкин (Витебск. губ.)

№ 318.

Schuster, Schnaider, Bal-mloches — Alle af ein Steiger: Chapt sei on a min Kadoches Bis halb drai a Seiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

שוסטער, שניידער, בעל מלאכות — אַלע אויף איין שטייגער: כאַפּט זיי אָן אַ מין קדחת ביז האַלב דריי אַ זייגער . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна;).

↤ 274

№ 319.

B’eis ich setz sich mir awek Zu singen das Lied, Hob ich schoin kein Harz vun Weitog, — Wie ich bin a Jid! Ach, maine Schmerzen Kenn ich var Keinem nit derzeilen, Main Weitog vun main Herzen Kenn mir kein Dokter nit heilen! Wu nehmt men die Zait, Wos ich bin alt gewen drai Johr, Bai main Voter un Mutter a Lait, Keiner nit genatikirt auf a Hor! Un haint tut sich jeder einziger Giessen mit main Blut, Ich schrai schoin mit Gewalden: Oi wei, es is nit gut! Wie gut kenn mir sain, As ich darf essen vun a fremde Hand? Zi der Frihstick kummt araus frih oder spät, Schwaigen mus ich, wie der Wand! Un wie bitter is dem ormen Arbaiter Zu sain glaichen nit gefinen, — Ihm is zehn mol ärger Wie far a Jown zu dienen! As me dient sich aus dem Keisser, Kummt men frisch un gesund; Bai die Bal-haboste wert men ausgemutschet, M’hot a Werde wie der Hund!

בעת איך זעץ זיך מיר אַוועק צו זינגען דאָס ליד, האָב איך שוין קיין האַרץ פון ווייטאָג, — ווי איך בין אַ איד! אַך מיינע שמערצן קען איך פאַר קיינעם ניט דערציילן, מיין ווייטאָג פון מיין האַרצן קען מיר קיין דאָקטער ניט היילן! וואו נעמט מען די צייט, וואָס איך בין אַלט געווען דריי יאָר, ביי מיין פאָטער און מוטער אַ לייט, קיינער ניט געאַנטיקירט אויף אַ האָר! און היינט טוט זיך יעדער איינציקער גיסן מיט מיין בלוט, איך שריי שוין מיט געוואַלדן: אָי וויי, עס איז ניט גוט! ווי גוט קען מיר זיין, אַז איך דאַרף עסן פון אַ פרעמדע האַנט? צי דער פרישטיק קומט אַרויס פרי אָדער שפּעט, שווייגן מוז איך, ווי דער וואַנט! און ווי ביטער איז דעם אָרעמען אַרבעטער צו זיין גלייכן ניט געפינען, — אים איז צען מאָל ערגער ווי פאַר אַ יוון צו דינען! אַז מע דינט זיך אויס דעם קיסר, קומט מען פריש און געזונט; ביי די באַלעבאָסטע ווערט מען אויסגעמוטשעט, מ׳האָט אַ ווערדע ווי דער הונט!

↤ 275

As men darf beten bain Bal-habos Geld, Darf men sich stellen wie var’n gressten Jeneral. Er entfert: „Host sich noch itzter gestellt! Zi denn is bai mir vun Geld a Quall? Vardien friher dain Essen, Geld west du kriegen mit amol!“ — Er hot schoin vargessen, As ich bin schoin bald obgewen a Johr: As m’setzt sich essen, Heibt on die Bal-haboste mit ihr Tfile: „Der Seiger is noch var zehn, — Wos ailst sich zu der Achile?“ O do blaibt men wie obgeschmissen Un me blaibt schoin stein, M’mus die Wonzes obwischen Un zu der Arbet gein. As es macht sich a Potschinke, A Kop’ke zu vardienen, Do mus men dos bahalten, — Der Bal-habos soll dos nit gefinen. Der Bal-habos tut nit kucken, Wos ich bin asei orem, — Ich mus dos bahalten B’chadrei Chadorim. As der Bal-habos gefint, Frägt er: „Wos is dos?“ Tu wos entfert men ihm? — Er is doch fort a Bal-habos!

אַז מען דאַרף בעטן ביין בעל הבית געלט, דאַרף מען זיך שטעלן ווי פאַרן גרעסטן יענעראַל. ער ענטפערט: „האָסט זיך נאָך איצטער געשטעלט! צי דען איז ביי מיר פון געלט אַ קוואַל? פאַרדין פריער דיין עסן, געלט וועסטו קריגן מיט אַ מאָל!“ — ער האָט שוין פאַרגעסן, אַז איך בין שוין באַלד אָפּגעווען אַ יאָר. אַז מ׳זעצט זיך עסן, הייבט אָן די באַלעבאָסטע מיט איר תפילה: „דער זייגער איז נאָך פאַר צען, — וואָס איילסט זיך צו דער אכילה?“ אָ דאָ בלייבט מען ווי אָפּגעשמיסן און מע בלייבט שוין שטיין, מ׳מוז די וואָנצעס אָפּוויסן און צו דער אַרבעט גיין. אַז ס׳מאַכט זיך אַ פּאָטשינקע, אַ קאָפּיקע צו פאַרדינען, דאָ מוז מען דאָס באַהאַלטן, — דער באַלעבאָס זאָל דאָס ניט געפינען. דער באַלעבאָס טוט ניט קוקן, וואָס איך בין אַזוי אָרעם, — איך מוז דאָס באַהאַלטן בחדרי חדרים. אַז דער באַלעבאָס געפינט, פרעגט ער: „וואָס איז דאָס?“ טו וואָס ענטפערט מען אים? — ער איז דאָך פאָרט אַ באַלעבאָס!

↤ 276

Do will ich sich mich auskaschern, Ich soll blaiben a reiner, Entfert er: „Ich wel noch a mol gefinen, Wel ich dir aushacken die Zeiner!“ As der Bal-habos steit auf in der-frih, Heibt er on zu schraien: „Der Seiger is schoin nain! Ihr steit auf, zi nit? A Choljere soll in aich arain!“ Do heibt er on schraien: „Ihr’t schoin gein bald iberbaissen?“ Der Arbaiter wollt kennen, Wollt er sich var Zores zuraissen! Far’n Bal-habos wie me tut, Is ihm alls nit gefällen; Markir alls wos gut, — Zufrieden kenn men ihm nit stellen! Markir alls wos besser, Far ihm is alls schlecht; Er macht Keiles wos gresser Un er blaibt alls gerecht! As m’ setzt sich bai der Arbet Dem Rucken aingebeigen, M’ spirt schoin nit vun kein Fiss, M’hot schoin nit kein Eigen. Un do schleppt zu die Bal-haboste Die Stickele Breit, Sogt sie noch a Klole: „M’soll dir gefinen derworgenerheit!“

דאָ וויל איך זיך מיך אויסכשרן, איך זאָל בלייבן אַ ריינער, ענטפערט ער: „איך וועל נאָך אַ מאָל געפינען, וועל איך דיר אויסהאַקן די ציינער!“ אַז דער באַלעבאָס שטייט אויף אין דער פרי, הייבט ער אָן צו שרייען: „דער זייגער איז שוין ניין! איר שטייט אויף, צי ניט? אַ כאָליערע זאָל אין אייך אַריין!“ דאָ הייבט ער אָן שרייען: „איר׳ט שוין גיין באַלד איבערבייסן?“ דער אַרבעטער וואָלט קענען, וואָלט ער זיך פאַר צרות צו רייסן! פאַרן באַלעבאָס ווי מע טוט, איז אים אַלס ניט געפעלן; מאַרקיר אַלס וואָס גוט, — צופרידן קען מען אים ניט שטעלן! מאַרקיר אַלס וואָס בעסער, פאַר אים איז אַלס שלעכט; ער מאַכט קולות וואָס גרעסער און ער בלייבט אַלס גערעכט! אַז מ׳זעצט זיך ביי דער אַרבעט דעם רוקן איינגעבויגן, מ׳שפּירט שוין ניט פון קיין פיס, מ׳האָט שוין ניט קיין אויגן. און דאָ שלעפּט צו די באַלעבאָסטע די שטיקעלע ברויט, זאָגט זי נאָך אַ קללה: „מ׳ זאָל דיר געפינען דערוואָרגענערהייט!“

↤ 277

As m’setzt sich bai der Arbet, Heibt on die Harz zu zupen un zu raissen, As m’seht die Bal-haboste schleppt an Eck Hering: Dos wet sain der ganzer Iberbaissen. Un do darf sie noch gein keifen af’n Wog Dem Funtele Breit, — Do darf men sitzen bis halben Tog Nit gigessenerheit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — „Ich wel dir chapen wu du geist, Wel ich dir vun Stub arausjogen; Ich wel dir waisen, wos dos heisst, Var a Bal-habos kein Sach nit zu sogen!“ Do nehmt schoin nit kein frai Mut Arauszugein durch’n Tir; Ich mus onnehmen far gut, Wie es macht sich mit mir. In der-heim bin ich gewen eidel. Oi wei is zu mir; Un itzt as es reid aus a Wort mit a Meidel, Lost er schoin nit leben nit ihr, nit mir. Er hot gor nit kein Rachmones Auf maine junge Johren; Ich wollt welen potur weren vun maine Zores Un in der-heim awekfohren!

אַז מ׳זעצט זיך ביי דער אַרבעט, הייבט אָן די האַרץ צו צופּן און צו רייסן, אַז מ׳זעט די באַלעבאָסטע שלעפּט אַן עק הערינג: דאָס וועט זיין דער גאַנצער איבערבייסן. און דאָ דאַרף זי נאָך גיין קויפן אויפן וואָג דעם פונטעלע ברויט, — דאָ דאַרף מען זיצן ביז האַלבן טאָג ניט געגעסענערהייט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — „איך וועל דיר כאַפּן וואו דו גייסט, וועל איך דיר פון שטוב אַרויסיאַָגן; איך וועל דיר ווייזן, וואָס דאָס הייסט, פאַר אַ באַלעבאָס קיין זאַך ניט צו זאָגן!“ דאָ נעמט שוין ניט קיין פריי מוט אַרויס צו גיין דורכן טיר; איך מוז אָננעמען פאַר גוט, ווי עס מאַכט זיך מיט מיר. אין דער היים בין איך געווען איידל. אָי וויי איז צו מיר; און איצט אַז עס רייד אויס אַ וואָרט מיט אַ מיידל לאָזט ער שוין ניט לעבן ניט איר, ניט מיר ער האָט גאָר ניט קיין רחמנות אויף מיינע יונגע יאָרן; איך וואָלט וועלן פּטור ווערן פון מיינע צרות און אין דער היים אַוועק פאָרן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 278

№ 320.

. . . . . . . . . . . Sitzt a Schnaider, neit un neit Hot Kadoches, nit kain Breit; Sitzt a Schnaider, halt a Nodel Un verdient kain Groschen godeil. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . זיצט אַ שניידער, נעט און נעט האָט קדחת, ניט קיין ברויט; זיצט אַ שניידער, האַלט אַ נאָדל און פאַרדינט קיין גראָשן גדול. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальперн (Вильна).

№ 321.

Sitz ich mich, a Fissele iber a Fiss, Un sing mir a Liedele zucker-siss. A Schnaider zu sain is gor aus die Welt, — Wuhin er kummt, vardient er Geld! As die Jolden wollten sich welen beklären, Wollten sei alle Schnaiders weren. Wer kenn reiden chanfedige Reid Un wer kenn neien schein a Kleid, Un wer is take a fainer Jung? Take ich — Meische Kling!

זיץ איך מיך, אַ פיסעלע איבער אַ פיס, און זינג מיר אַ לידעלע צוקער־זיס. אַ שניידער צו זיין איז גאָר אויס די וועלט, — וואוהין ער קומט פאַרדינט ער געלט! אַז די יאָלדן וואָלטן זיך וועלן באַקלערן, וואָלטן זיי אַלע שניידערס ווערן. ווער קען ריידן חנפ׳עדיקע רייד און ווער קען נייען שיין אַ קלייד, און ווער איז טאַקע אַ פיינער יונג? טאַקע איך — משה קלינג!

Ю. М. Нейфах (Минск).

№ 322.

Sitzt a Schuster un neit un neit, Hot er Kadoches, nit kain Breit. Leigt er a Late af a Late, Kriegt er a Waib a parchewate. . . . . . . . . . . .

זיצט אַ שוסטער און נעט און נעט, האָט ער קדחת, ניט קיין ברויט. לייגט ער אַ לאַטע אויף אַ לאַטע, קריגט ער אַ ווייב אַ פּאַרכעוואַטע. . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенек. губ.).

323

Hob ich mir a Baud, Hob ich mir a Baud Mit kowane Räder, Un derzu zugedeckt Mit a Schwarzen Leder.

האָב איך מיר אַ בויד, האָב איך מיר אַ בויד מיט קאָוואַנע רעדער, און דערצו צוגעדעקט מיט אַ שוואַרצן לעדער.

↤ 279

As die Räder dreien nit, Un die Achsen brennen, Schilt ich damols dem Ferd: „Der Taiwel soll ihm nehmen!“ As kein Hei hob ich nit Un kein Hober keif ich nit, Un der Ferd will nit gein, Setz ich sich un wein. Will ich sain a Chas’n, Hob ich nit kein Kol; Will ich sain a Schuster, Hob ich nit kein n-Ohl. As die Räder dreien nit etc. Will ich sain a Schmied, Hob ich nit kein Kowadle; Will ich sain a Scheinker, Is main Waib a Padle. As die Räder dreien nit etc.

אַז די רעדער דרייען ניט, און די אַקסן ברענען, שילט איך דאַמאָלס דעם פערד: „דער טייוול זאָל אים נעמען!“ אַז קיין היי האָב איך ניט און קיין האָבער קויף איך ניט, און דער פערד וויל ניט גיין, זעץ איך זיך און וויין. וויל איך זיין אַ חזן, האָב איך ניט קיין קול; וויל איך זיין אַ שוסטער, האָב איך ניט קיין נ׳אָל. אַז די רעדער דרייען ניט א. אַ. וו. וויל איך זיין אַ שמיד, האָב איך ניט קיין קאָוואַדלע וויל איך זיין אַ שיינקער, איז מיין ווייב אַ פּאַדלע. אַז די רעדער דרייען ניט א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Рейзин (Минск. губ.).

324

Un die Ferd geien nit, Un die Räder dreien nit, A Trunk Branfen willt sich, Un die Waib schilt sich, — Seh ich a Stein, Setz ich mir un wein. Soll ich wern a Row, Kenn ich nit kein Teire; Soll ich sain a Sseicher, Hob ich nit kein S’cheire. Un die Ferd geien nit etc. Soll ich sain a Scheichet, Halt ich nit kein Chalef; Soll ich sain a Melamed, Kenn ich nit kein Alef. Un die Ferd geien nit etc.

און די פערד גיין ניט, און די רעדער דרייען ניט, אַ טרונק בראַנפן ווילט זיך, און די ווייב שילט זיך, — זע איך אַ שטיין, זעץ איך מיר און וויין. זאָל איך ווערן אַ רב, קען איך ניט קיין תורה; זאָל איך זיין אַ סוחר, האָב איך ניט קיין סחורה. און די פערד גיין ניט א. אַ. וו. זאָל איך זיין אַ שוחט, האַלט איך ניט קיין חלף; זאָל איך זיין אַ מלמד, קען איך ניט קיין אַלף. און די פערד גיין ניט א. אַ. וו.

N. N. (Екатеринославск. губ.).

↤ 280

№ 325.

A Schnei geit, Die Weg varweit, Kaum aheim gekummen. — Bal-haboste, sollt ihr leben, A Trunk Branfen sollt ihr geben . . . . . . . . . . .

אַ שניי גייט, די וועג פאַרווייט, קוים אַהיים געקומען. — באַלעבאָסטע, זאָלט איר לעבן, אַ טרונק בראַנפן זאָלט איר געבן . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.),

А. Рейзин (Минек. губ.).

№ 326.

Wer hot dos gesehn Un wer hot dos gehert, As Faier mit Wasser Sollen fihren wie a Ferd? Oi, hot er a Faifer Mit ain aisernem Keiach, Vun unten giesst sich Wasser Vun eiben spart a Reich! Heisse Keilen Is bai ihm a Maich’l, Kake Wasser Is bai ihm a Jaich’l! Oi, hot er a Faifer etc. Gwald, Ribeinei schel Eilom, Nehm op bai ihm die Johren, — Er soll nit kennen faifen Un soll nit kennen fohren!

ווער האָט דאָס געזען און ווער האָט דאָס געהערט, אַז פייער מיט וואַסער זאָלן פירן ווי אַ פערד? אָי, האָט ער אַ פייפער מיט איין אייזערנעם כח, פון אונטן גיסט זיך וואַסער פון אויבן שפּאַרט אַ רויך! הייסע קוילן איז ביי אים אַ מאכל, קאַלטע וואַסער איז ביי אים אַ יויכל! אָי, האָט ער אַ פייפער א. אַ. וו. גוואַלד, רבונו של עולם, נעם אָפּ ביי אים די יאָרן, — ער זאָל ניט קענען פייפן און זאָל ניט קענען פאָרן!

г-жа М. Я. Лившиц (Минск. губ.).

№ 327.

Hob ich in Jaswen 1) a Ferdl gedungen, Hot er gehirset un gesprungen Hot mit ihm die Welt geklungen.

האָב איך אין יאָסווען 1) אַ פערדל געדונגען, האָט ער געהירזעט און געשפּרונגען האָט מיט אים די וועלט געקלונגען.

1) Ясвоины, местечко Ковенской губ.

↤ 281

Gein geit er nit vun Fleck, Wert is er Tabak a Schmeck, A Ssimen hot er — a kurzen Eck. Geschmiedt is er auf alle vier, Er meint — er is a greisser Gwir, Er stellt sich op bai jeder Tir. Bisch’as me spannt ihm ain in Wogen, Bet er sich, m’soll ihm vun hinten nit schlogen, Es meg ihm chapen alle Klogen! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

גיין גייט ער ניט פון פלעק, ווערט איז ער טאַבאַק אַ שמעק, אַ סימן האָט ער — אַ קורצן עק. געשמידט איז ער אויף אַלע פיר, ער מיינט — ער איז אַ גרויסער גביר, ער שטעלט זיך אָפּ ביי יעדער טיר. בשעת מע שפּאַנט אים איין אין וואָגן, בעט ער זיך, מ׳זאָל אים פון הינטן ניט שלאָגן, עס מעג אים כאַפּן אַלע קלאָגן! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 328.

Fohr ich mir araus mit zwei Ferd mit gesunte Fiss, Ich tu a faif un a schmitz — is doch zucker — siss. A Por Ferd is ochwitzet geworen. Oi wei is zu maine Johren! Noch a Por Ferd sainen choljedig geworen, Is doch nito mit wos zu fohren. Fohr ich mir aruf af’n Mark, Heingen sich on Waiber auf main Kark. Dos weissen alle dem Chissor’n — Mit Waiber zu fohren is kurze Johrn. Ich nehm schoin gein zurick, Varkeif ich die letzte Strick.

פאָר איך מיר אַרויס מיט צוויי פערד מיט געזונטע פיס, כ׳טו אַ פייף און אַ שמיץ — איז דאָך צוקער זיס. אַ פּאָר פערד איז אָכוויצעט געוואָרן, אָי וויי איז צו מיינע יאָרן! נאָך אַ פּאָר פערד זיינען חלי׳דיק געוואָרן, איז דאָך ניטאָ מיט וואָס צו פאָרן. פאָר איך מיר אַרויף אויפן מאַרק, היינגען זיך אָן ווייבער אויף מיין קאַרק. דאָס ווייסן אַלע דעם חסרון — מיט ווייבער צו פאָרן איז קורצע יאָרן. איך נעם שוין גיין צוריק, פאַרקויף איך די לעצטע שטריק.

↤ 282

As och un wei is zu maine Johren, — Ich hob nit mit wos aheim zu fohren!

אַז אָך און וויי איז צו מיינע יאָרן, — איך האָב ניט מיט וואָס אַהיים צו פאָרן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 329.

Sluschai! Wer i’do? Ich, nebach, oremer Scheimer! Varwogelt is vun mir die Nacht, Der Schlof brecht mir maine Beiner, Zi denn bin ich vun Aisen gemacht? Alle Bale-batim tuen in die Betten liegen Un varbreingen sich in Vargenigen, Nor ich bin einer allein, Main Kissen is a Stein! 1) . . . . . . . . . . .

סלושאַי! ווער אי׳ דאָ? איך נעבעך אָרעמער שומר! פאַרוואָגלט איז פון מיר די נאַכט, דער שלאָף ברעכט מיר מיינע ביינער, צי דען בין איך פון אייזן געמאַכט? אַלע בעלי־בתים טון אין די בעטן ליגן און פאַרבריינגען זיך אין פאַרגעניגן, נאָר איך בין איינער אַליין, מיין קיסן איז אַ שטיין 1)! . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 330.

Scheinkt a Ndowele an elend Kind, Wos ihr Mutter is gestorben! Elend is sie un blind, Scheinkt a Ndowe, scheinkt etwos Geld, an oreme Jsseime, wos seht nit die Welt!

שיינקט אַ נדבה׳לע אַן עלנט קינד, וואָס איר מוטער איז געשטאָרבן! עלנט איז זי און בלינד, שיינקט אַ נדבה, שיינקט עטוואָס געלט, אַן אָרעמע יתומה וואָס זעט ניט די וועלט!

г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, (Виленск. губ.).

Alle Bale-batim tuen in die Betten liegen, Un die Kinder in die Wiegen; Nor ich bin allein. Elend wie a Stein!

1) אַלע בעלי־בתים טון אין די בעטן ליגן, און די קינדער אין די וויגן, נאָר איך בין אַליין עלנט ווי אַ שטיין!

↤ 283

X.

Солдатские песни.

№ 331

— Sog du mir, Soldat, Af main Frage entfer mir — ’s is epes nit glatt, ’s mus epes fehlen dir! Dain Gesicht is dir varändert Far die zwei Johr, — Wu hostu asei gewandert? ’s i’ dir nit zu derkennen gor! — Wu ich bin gewen, Dort binstu nit gewen; Un wos ich hob gesehn, Dos hostu nit gesehn. Bai Plewne un bai Balkanes Sainen mir auch gewen; Viel Schrek un viel Zores Hoben mir zugesehn. Dunai sainen mir ariber, — Nit far itzter gedacht; Vun unsere Kerper Is a Tel gemacht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

— זאָג דו מיר, סאָלדאַט, אויף מיין פראַגע ענטפער מיר — ס׳איז עפּעס ניט גלאַט, ס׳מוז עפּעס פעלן דיר! דיין געזיכט איז דיר פאַרענדערט פאַר די צוויי יאָר, — וואו האָסטו אַזוי געוואַנדערט? ס׳אי׳ דיר ניט צו דערקענען גאָר! — וואו איך בין געווען, דאָרט בינסטו ניט געווען; און וואָס איך האָב געזען, דאָס האָסטו ניט געזען. ביי פּלעוונע און ביי באַלקאַנעס זיינען מיר אויך געווען; פיל שרעק און פיל צרות האָבן מיר צוגעזען. דונאַי זיינען מיר אַריבער, — ניט פאַר איצטער געדאַכט; פון אונדזערע קערפּער איז אַ תל געמאַכט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 332.

Nischt kain Stub nit kain Balken, Nit kain Mamen, nit kain Taten; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men gein!

נישט קיין שטוב, ניט קיין באַלקן, ניט קיין מאַמען, ניט קיין טאַטן; נעמט מיך אָן אַ געוויין, — אין סאָלדאַטן מוז מען גיין!

↤ 284

Nit kain Dach, nit kain Fenster, Nit kain Brider, nit kain Schwester; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men gein! Nit kain Tir, nit kain Bretter, Nit kain Muhmen, nit kain Vetter; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men gein!

ניט קיין דאַך, ניט קיין פענצטער, ניט קיין ברידער, ניט קיין שוועסטער; נעמט מיך אָן אַ געוויין, — אין סאָלדאַטן מוז מען גיין! ניט קיין טיר, ניט קיין ברעטער, ניט קיין מומען, ניט קיין פעטער; נעמט מיך אָן אַ געוויין, — אין סאָלדאַטן מוז מען גיין!

А. Рейзин (Минск. губ.)

№ 333.

. . . . . . . . . . . Ach, ain Bochur ein un zwanzig Johr, Er hot jetzt ongeheiben zu blihen, Ach, oi, oi, ach ssai orm, ssai raich, Allemen zu glaich — Mir musen dem Żerebje ziehen! Ssai orm, ssai raich etc. Chass w’cholilo, es is ein Milchome, Git men a klap in Baraban, Ach, oi, oi, mi tut uns begleiten, Richtig wie ain Teiten, Un men schrait: main Suhn, main Mann! Mi tut uns begleiten etc. Nain Chodoschim hot mir main Mutter geton trogen Un mit greiss Mih hot sie mir gehat; Ach, oi, oi, mit greiss Schmerzen Hot sie mir derzeigen, — Un jetzt mus ich sain ain Soldat! 1) Mit greiss Schmerzen etc.

. . . . . . . . . . . אַך, איין בחור איין און צוואַנציק יאָר, ער האָט יעצט אָנגעהויבן צו בליען, אַך, אָי, אָי, אַך סיי אָרעם, סיי רייך, אַלעמען צו גלייך — מיר מוזן דעם זשערעביע ציען! סיי אָרעם, סיי רייך א. אַ. וו. חס וחלילה, עס איז איין מלחמה, גיט מען אַ קלאַפּ אין באַראַבאַן, אַך, אָי, אָי, מי טוט אונדז באַגלייטן, ריכטיק ווי איין טויטן, און מען שרייט: מיין זון, מיין מאַן! מי טוט אונדז באַגלייטן א. אַ. וו. ניין חדשים האָט מיר מיין מוטער געטאָן טראָגן און מיט גרויס מי האָט זי מיר געהאַט; אַך, אָי, אָי, מיט גרויס שמערצן האָט זי מיר דערצויגן, — און יעצט מוז איך זיין איין סאָלדאַט! 1) מיט גרויס שמערצן א. אַ. וו.

М. З. Левин (Двинск, Витебск. губ.).

Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынск. губ.).

As ’skummt Fraitag var Nacht, Lieg ich mir un tracht: Oi, ich wollt gegangen zu Kabolas-ha’Schabes, — Hot der Feldfebel a Powierke gemacht.

1) אַז ס׳קומט פרייטיק פאַרנאַכט, ליג איך מיר און טראַכט: אָי, איך וואָלט געגאַנגען צו קבלת־השבת, — האָט דער פעלדפעבל אַ פּאָווערקע געמאַכט.

↤ 285

№ 334.

Och un wei is mir geschehn, Ich hob mir nit arum gesehn! 1) Fihrt men mir arain in ersten Cheider, Tut men mir aus main Mutter’s Kleider. 2) Och und wei is mir geschehn etc. Stellt men mir arunter unteren Moss, Un men git a geschrei: „Soldat chorosch!“ Och und wei is mir geschehn etc. Fihrt men mir arain in dritten Cheider, So tut men mir on 3) soldatske Kleider. Och und wei is mir geschehn etc. Fihrt men mir arain in Schul schweren, So giesst sich vun maine Eigen Taichen Trären. 4) Och und wei is mir geschehn etc. Adje, adje, maine liebe Lait, Ihr bleibt do, ich mus awek wait! 5) Och und wei is mir geschehn etc.

אָך און וויי איז מיר געשען, איך האָב מיר ניט אַרום געזען! 1) פירט מען מיר אַריין אין ערשטן חדר, טוט מען מיר אויס מיין מוטערס קליידער. 2) אָך אונד וויי איז מיר געשען א. אַ. וו. שטעלט מען מיר אַרונטער אונטערן מאָס, און מען גיט אַ געשריי: „סאָלדאַט כאָראָש!“ אָך אונד וויי איז מיר געשען א. אַ. וו. פירט מען מיר אַריין אין דריטן חדר, זאָ טוט מען מיר אָן 3) סאָלדאַטסקע קליידער. אָך אונד וויי איז מיר געשען א. אַ. וו. פירט מען מיר אַריין אין שול שווערן, זאָ גיסט זיך פון מיינע אויגן טייכן טרערן. 4) אָך אונד וויי איז מיר געשען א. אַ. וו. אַדיע, אַדיע, מיינע ליבע לייט, איר בלייבט דאָ, איך מוז אַוועק ווייט! 5) אָך אונד וויי איז מיר געשען א. אַ. וו.

Д. Г. Гальперн (Шкуды, Ковенск. губ.).

Ю. М. Нейфах (Минск).

№ 335.

Fihrt men mir arain In dem ersten Cheider, Heisst’n mir dorten auston Maine eigene Kleider.

פירט מען מיר אַריין אין דעם ערשטן חדר, הייסטן מיר דאָרטן אויסטאָן מיינע אייגענע קליידער.

Wie greiss is main Pain, Wie kenn mir ärger sain! Wie greiss is main Pain, A Soldat mus ich sain! Warft men vun mir arop die jidische Kleider. Git men auf mir a worf. Fihrt men mir aruf auf die letzte Trepp, Bawaist men mir soldatske Knep. Fihrt men mir aruf auf die letzte Schwell, Git men auf mir a worf a soldatsken Schinjel.

1) ווי גרויס איז מיין פּיין, ווי קען מיר ערגער זיין! ווי גרויס איז מיין פּיין, אַ סאָלדאַט מוז איך זיין! 2) וואַרפט מען פון מיר אַראָפּ די יידישע קליידער. 3) גיט מען אויף מיר אַ וואָרף. 4) פירט מען מיר אַרויף אויף די לעצטע טרעפּ, באַווייזט מען מיר סאָלדאַטסקע קנעפּ. 5) פירט מען מיר אַרויף אויף די לעצטע שוועל, גיט מען אויף מיר אַ וואָרף אַ סאָלדאַטסקן שינעל.

↤ 286

Un oi wei, un oі wei Is zu mir gor, Wos ich bin alt geworen Ein un zwanzig Johr! Un oi wei, un oi wei Is zu main Welt, Wos ich darf ...... dienen Gor ohn a Groschen Geld! 1) Fihrt men mir arain In zweiten Cheider, Heisst men mir onton Iwonische Kleider. Un oi wei, un oi wei etc. Fihrt men mich aruf Af die heiche Trepp, Sitzen dort Kommissje 2) Mit die heile 3) Kep. Un oi wei, un oi wei etc. Stellt’n mir arunter Unter’n Moss, Derlangt’n a geschrei: „Soldat chorosch!“ 4) Un oi wei, un oi wei etc.

און אָי וויי, און אָי וויי איז צו מיר גאָר, וואָס איך בין אַלט געוואָרן איין און צוואַנציק יאָר! און אָי וויי, און אָי וויי איז צו מיין וועלט, וואָס איך דאַרף ...... דינען גאָר אָן אַ גראָשן געלט! 1) פירט מען מיר אַריין אין צווייטן חדר, הייסט מען מיר אָנטאָן יוונישע קליידער. און אָי וויי, און אָי וויי א. אַ. וו. פירט מען מיך אַרויף אויף די הויכע טרעפּ, זיצן דאָרט קאָמיסיע 2) מיט די הוילע 3) קעפּ. און אָי וויי, און אָי וויי א. אַ. וו. שטעלט׳ן מיר אַרונטער אונטערן מאָס, דערלאַנגט׳ן אַ געשריי: „סאָלדאַט כאָראָש!“ 4) און אָי וויי, און אָי וויי א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Витебск. губ.).

Варианты:

Och un wei Is zu mir geschehn, Wos ich hob sich Nit arumgesehn!

1) אָך און וויי איז צו מיר געשען, וואָס איך האָב זיך ניט אַרומגעזען!

или:

Och un wei is mir geschehn, Wos ich hob kain Schiffskarte nit gesehn; Och un wei is mir geschehn, Wos ich hob sich friher nit arumgesehn! Seh ich Menschen. Bleise. Mi fihrt mir arain In Palate, — Sei willen noch wissen, Wer is main Tate.

אָך און וויי איז מיר געשען, וואָס איך האָב קיין שיפסקאַרטע ניט געזען; אָך און וויי איז מיר געשען, וואָס איך האָב זיך פריער ניט אַרומגעזען! 2) זע איך מענטשן. 3) בלויזע. 4) מי פירט מיר אַריין אין פּאַלאַטע, — זיי ווילן נאָך וויסן, ווער איז מיין טאַטע.

↤ 287

№ 336.

Sitz ich mir Schabes bai’m Tisch un ich ess, Asei trogt men mir arain a schwarzen Depesch. Oi wei un oi wei is zu mir gor, Wos ich bin alt geworen ein un zwanzig Johr! Oi wei un oi wei is zu main Welt, Wos ich darf vier Johr dienen ohn a Groschen Geld! Fihrt men mich aruf auf die heiche Trepp, Seh ich, as ganz Kommissje sitzt mit die bleise Kep. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Fihrt men mir arain in dem erstem Zimmer, Zieh ich araus dem klensten Nummer. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Fihrt men mir arunter unter der Moss, Git Kommissje a geschrei „Soldat chorosch!“ Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Fihrt men mir arop vun die heiche Trepp, Seh ich: maine Eltern steien aropgelosen die Kep. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Fihrt men mir awek in Schul schweren, Seh ich, as vun maine Eltern gissen sich Trären. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc.

זיץ איך מיר שבת ביים טיש און איך עס, אַזוי טראָגט מען מיר אַריין אַ שוואַרצן דעפּעס. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר, וואָס איך בין אַלט געוואָרן איין און צוואַנציק יאָר! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיין וועלט, וואָס איך דאַרף פיר יאָר דינען אָן אַ גראָשן געלט! פירט מען מיך אַרויף אויף די הויכע טרעפּ, זע איך, אַז גאַנץ קאָמיסיע זיצט מיט די בלויזע קעפּ. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. פירט מען מיר אַריין אין דעם ערשטן צימער, צי איך אַרויס דעם קלענסטן נומער. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. פירט מען מיר אַרונטער אונטער דער מאָס, גיט קאָמיסיע אַ געשריי „סאָלדאַט כאָראָש!“ אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. פירט מען מיר אַראָפּ פון די הויכע טרעפּ, זע איך: מיינע עלטערן שטייען אַראָפּגעלאָזן די קעפּ. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. פירט מען מיר אַוועק אין שול שווערן, זע איך אַז פון מיינע עלטערן גיסן זיך טרערן. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו.

↤ 288

Fihrt men mir in dem ersten Cheider, Heisst men mir auston die jidische Kleider. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Fihrt men mir arain in dem zwei ten Cheider, Heisst men mir onton soldatske Kleider. Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Sai-że mir gesund, main taierer Voter, In gichen werstu vun mir potur! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Sai-że mir gesund, main taiere Mutter, Mir is doch schlecht, un dir is bitter! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine Schwester un Brider, Gott weiss, zi wellen mir sich sehen wieder! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine Schcheinim alle, Ich warf aich awek un nehm dem Bichs far a Kale! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine beste Fraind, Gott weiss, wos vun mir wet weren haint! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc.

פירט מען מיר אין דעם ערשטן חדר, הייסט מען מיר אויסטאָן די אידישע קליידער. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. פירט מען מיר אַריין אין דעם צווייטן חדר, הייסט מען מיר אָנטאָן סאָלדאַטסקע קליידער. אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. זיי־זשע מיר געזונט, מיין טייערער פאָטער, אין גיכן ווערסטו פון מיר פּטור! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. זיי־זשע מיר געזונט, מיין טייערע מוטער, מיר איז דאָך שלעכט, און דיר איז ביטער! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. זייט־זשע מיר געזונט, מיינע שוועסטער און ברידער, גאָט ווייס, צי וועלן מיר זיך זען ווידער! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. זייט־זשע מיר געזונט, מיינע שכנים אַלע, איך וואַרף אייך אַוועק און נעם דעם ביקס פאַר אַ כלה! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו. זייט־זשע מיר געזונט, מיינע בעסטע פריינד, גאָט ווייס, וואָס פון מיר וועט ווערן היינט! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו.

↤ 289

Sai-że mir gesund, main taiere Kale, Noch dir wel ich beinken, mehr wie noch alle! Oi wei un oi wei is zu mir gor etc.

זיי־זשע מיר געזונט, מיין טייערע כלה, נאָך דיר וועל איך ביינקען, מער ווי נאָך אַלע! אָי וויי און אָי וויי איז צו מיר גאָר א. אַ. וו.

М. З Левин (Пинск, Минск. губ.).

№ 337.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naien Chadoschim tut die Mutter dos Kind trogen, Taichen mit Trären tuen vun ihre Eigen rinnen, Eider sie tut ihm gewinnen, Eider sie tut ihm aushodewen. Un as sie hot ihm ausgehodewet bis ein un zwanzig Johr, Darf er, nebach, asei wait antrinnen! Jeder Voter tut zu sain Kind sogen: „Besser wollstu nit gebeiren, Eider du bist alt geworen ein un zwanzig Johr, Jetzt darfstu asei wait varfleigen!“ Wenn Bessarabje is gewen frai, Is gewen far der Koil a Rfue; Haint, as Bessarabje is derbai, Is nito kain schum Jschue! Oi wei, Jiden, mir sainen in greisse Ssakones, Mir sainen in greisse Achrajes; Die Kinder weln darfn far Soldatn gein, Wein Voter un Mutter blaibn ohn Chajus!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ניין חדשים טוט די מוטער דאָס קינד טראָגן, טייכן מיט טרערן טון פון אירע אויגן רינען, איידער זי טוט אים געווינען, איידער זי טוט אים אויסהאָדעווען. און אַז זי האָט אים אויסגעהאָדעוועט ביז איין און צוואַנציק יאָר, דאַרף ער, נעבעך, אַזוי ווייט אַנטרינען! יעדער פאָטער טוט צו זיין קינד זאָגן: „בעסער וואָלטסטו ניט געבוירן, איידער דו ביסט אַלט געוואָרן איין און צוואַנציק יאָר, יעצט דאַרפסטו אַזוי ווייט פאַרפלויגן!“ ווען בעסאַראַביע איז געווען פריי, איז געווען פאַר דער קויל אַ רפואה; היינט, אַז בעסאַראַביע איז דערביי, איז ניטאָ קיין שום ישועה! אָי וויי, יודן, מיר זיינען אין גרויסע סכנות, מיר זיינען אין גרויסע אחריות; די קינדער וועלן דאַרפן פאַר סאָלדאַטן גיין, וויין פאָטער און מוטער בלייבן אָן חיות!

И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херсонск. губ.).

№ 338 ^*).

Ich bin a junger Mann vun zwanzig Johr, Ich nehm sich erst zum Leben, — Kummt mir on die gute Bsure, As mi darf mir in Jwonim opgeben.

איך בין אַ יונגער מאַן פון צוואַנציק יאָר, איך נעם זיך ערשט צום לעבן, — קומט מיר אָן די גוטע בשורה, אַז מי דאַרף מיר אין יוונים אָפּגעבן.

*) См. примеч. на стр. 42.

↤ 290

Bitter is mir un schlecht is mir, Ich kenn aich nit opmählen; Main Mame wollt mir kleinerheit begroben, Eider ich darf sich zum Prisyw stellen! Gott vun Himmel un Gott vun der Erd, Kuck on die jidesche Trären: Do weint a Mame mit kleine Kinder, Wie kennstu dos gor zuheren! Do weint a Voter, do schrait a Mutter, Do schrait a Waib mit Kleine Kinder; Oi, main Harz, sie geit mir aus, Main Teit wollt mir gewen gringer, Heibt men mir on zu fihren af die Trepp, Blaib ich doch ohn Sinnen; Ich verstei main greissen Schlak, As ich wel far a Jown darfen dienen! Wie mi fihrt mir arain zum narużnem Wid, Heibt men mir on zu klären: Der sogt — zwanzig, der sogt — ein un zwanzig Johr, Un men heibt doch mir opscheren. Sieben Johr noch main Chassene, Ich hob schoin derlebt a Dor, — Hot sich Kohol pristarajet, Un men hot mir gestellt ein un zwanzig Johr! Chap ich sich zu main greissen Schlak, Wert mir vun Jesurim geschwollen die Back; Ich verstei gut main Gsar-din — Bald sogt men mir „Far a Jown dien“.

ביטער איז מיר און שלעכט איז מיר, איך קען אייך ניט אָפּמעלן; מיין מאַמע וואָלט מיר קליינערהייט באַגראָבן, איידער איך דאַרף זיך צום פּריזיוו שטעלן! גאָט פון הימל און גאָט פון דער ערד, קוק אָן די אידישע טרערן: דאָ וויינט אַ מאַמע מיט קליינע קינדער, ווי קענסטו דאָס גאָר צוהערן! דאָ וויינט אַ פאָטער, דאָ שרייט אַ מוטער, דאָ שרייט אַ ווייב מיט קליינע קינדער; אָי, מיין האַרץ, זי גייט מיר אויס, מיין טויט וואָלט מיר געווען גרינגער! הייבט מען מיר אָן צו פירן אויף די טרעפּ, בלייב איך דאָך אָן זינען; איך פאַרשטיי מיין גרויסן שלאַק, אַז איך וועל פאַר אַ יוון דאַרפן דינען! ווי מי פירט מיר אַריין צום נאַרוזנעם וויד, הייבט מען מיר אָן צו קלערן: דער זאָגט — צוואַנציק, דער זאָגט — איין און צוואַנציק יאָר, און מען הייבט דאָך מיר אָפּשערן. זיבן יאָר נאָך מיין חתונה, איך האָב שוין דערלעבט אַ דור, — האָט זיך קהל פּריסטאַראַיעט, און מען האָט מיר געשטעלט איין און צוואַנציק יאָר! כאַפּ איך זיך צו מיין גרויסן שלאַק, ווערט מיר פון יסורים געשוואָלן די באַק; איך פאַרשטיי גוט מיין גזר דין — באַלד זאָגט מען מיר „פאַר אַ יוון דין“.

↤ 291

Tate, Mame, sait gesund! Ich gei far a Jown dienen; Ihr wet mir b’wadai suchen, — Gott weiss, zi wet ihr mir gefinnen! Joh, Gott! kuck arop Auf main greissen Faier, wos hot mir verbrennt; Me nehmt mir zu vun main alten Taten Un men entfert mir iber in fremde Händ! Kim’at wollt gewen main Mamen lieber, As sie wollt mir nit gewinnen; In Trären hot sie mir geboden, Zum Ssof darf ich far a Soldat dienen. Leifen Mames af’n Beiss-almen, Klogen, weinen, wie sei is zugekummen; Dem letzten Kadisch vun a Taten Hot men in Jwonim zugenummen. Mal’achei-haschoreis vun Himmel, Wie kennt ihr gor verlaiden: Me nehmt mir zu vun der Gemore Un men tut mir vun Gott’s Dienst vermaiden! Noch main Taten un noch main Mamen Bin ich ein Kadisch geblieben, — Hot sich Kohol iber mir derbaremt, Un men hot mich far a Soldat verschrieben. Schuster un Schnaider saien bai uns gesessen Un hoben Chassene - kleider geneit, — Zum Ssof darf ich onton dem jwonischen Plaschtsch, Vun Schatnes geneit, — oi Gott, wu is main Teit!

טאַטע, מאַמע, זייט געזונט! איך גיי פאַר אַ יוון דינען; איר וועט מיר בוודאי זוכן, — גאָט ווייס, צי וועט איר מיר געפינען! ה׳, גאָט! קוק אַראָפּ אויף מיין גרויסן פייער, וואָס האָט מיר פאַרברענט; מע נעמט מיר צו פון מיין אַלטן טאַטן און מען ענטפערט מיר איבער אין פרעמדע הענט! כמעט וואָלט געווען מיין מאַמען ליבער, אַז זי וואָלט מיר ניט געווינען; אין טרערן האָט זי מיר געבאָדן, צום סוף דאַרף איך פאַר אַ סאָלדאַט דינען. לויפן מאַמעס אויפן בית־עלמין, קלאָגן, וויינען, ווי זיי איז צוגעקומען; דעם לעצטן קדיש פון אַ טאַטן האָט מען אין יוונים צוגענומען. מלאכי השרת פון הימל, ווי קענט איר גאָר פאַרליידן: מע נעמט מיר צו פון דער גמרא און מען טוט מיר פון גאָט׳ס דינסט פאַרמיידן! נאָך מיין טאַטן און נאָך מיין מאַמען בין איך איין קדיש געבליבן, — האָט זיך קהל איבער מיר דערבאַרעמט, און מען האָט מיך פאַר אַ סאָלדאַט פאַרשריבן. סוסטער און שניידער זיין ביי אונדז געזעסן און האָבן חתונה־קליידער גענייט, — צום סוף דאַרף איך אָנטאָן דעם יווני׳שן פּלאַשטש, פון שעטנז גענייט, — אָי גאָט, וואו איז מיין טויט!

↤ 292

Es wollt sich opgeeffent die Grub, Wollt ich lebedigerheit arain, — As ich nehm sich nor beklären, As ich darf a Soldat sain! Verloren hot gesollt wern jener Tog, Wos main Mame hot sich mit mir vernummen! Zi varsteit gor wer main greissen Schlak, Zu wos far a Madreige ich bin gekummen! Zi weinig Zores hot main Mame ausgelitten, Bisch’as sie hot mir gewunnen? Seht nor main greissen Klog, Zu wos ich bin gekummen! Keil bo-Romo nischmo — Men vermaidt Jiden vun der Teire; Gott wollt iberkehren unsere Starostes, die Risch’ei-Jissroel, K’mahpeichas Sdeim wa-Ameiro! Rachmones hob, Gott, auf unser Blut, Wos wert vun uns vergossen! Oi, Gott, wie kennstu gor zusehn die Schfichus-domim, As mi scheidt vernander a Kale vun a Choss’n! Schoin Zait gewen, as Moschiach soll kummen, Wollt gewen a Nes min ha-Schomai’m! Men hot uns derbittert unser Leben, Noch mehr eider in Mizraïm. Teire vun die Jiden wert vergessen, Men vermaidt uns vun zu dienen Gott; Ribeinei schel Eilom, leis uns aus vun Golus Un breing uns arain mit Kowed in Jruscholaim, Dain Stodt!

עס וואָלט זיך אָפּגעעפנט די גרוב, וואָלט איך לעבעדיקערהייט אַריין, — אַז איך נעם זיך נאָר באַקלערן, אַז איך דאַרף אַ סאָלדאַט זיין! פאַרלאָרן האָט געזאָלט ווערן יענער טאָג, וואָס מיין מאַמע האָט זיך מיט מיר פאַרנומען! צי פאַרשטייט גאָר ווער מיין גרויסן שלאַק, צו וואָס פאַר אַ מדרגה איך בין געקומען! צי ווייניק צרות האָט מיין מאַמע אויסגעליטן, בשעת זי האָט מיר געוואונען? זעט נאָר מיין גרויסן קלאָג, צו וואָס איך בין געקומען! קול ברמה נשמע — מען פאַרמיידט אידן פון דער תורה; גאָט וואָלט איבער קערן אונדזערע סטאַראָסטעס, די רִשעי ישראל, כמהפּכת סדום ועמורה! רחמנות האָב, גאָט, אויף אונדזער בלוט, וואָס ווערט פון אונדז פאַרגאָסן! אָי, גאָט, ווי קענסטו גאָר צוזען די שפיכות דמים, אַז מי שיידט פאַרנאַנדער אַ כלה פון אַ חתן! שוין צייט געווען, אַז משיח זאָל קומען, וואָלט געווען אַ נס מין השמים! מען האָט אונדז דערביטערט אונדזער לעבן, נאָך מער איידער אין מצרים. תורה פון די אידן ווערט פאַרגעסן, מען פאַרמיידט אונדז פון צו דינען גאָט; רבונו של עולם, לייז אונדז אויס פון גלות און בריינג אונדז אַריין מיט כבוד אין ירושלים, דיין שטאָט!

М. З. Левин (Витебск. губ.)

↤ 293

№ 339.

Eider main Mutter hot mir erzeigen, Hot ihr nit getrickent ihre Eigen. Der Tate weint kuckendig auf mir, Un main harz weiss Gott allein; Die Mame chalescht, oi, ich, minter ihr, Ich hob schoin nit kain Zait, ich mus schoin gein! Wie men hot mir araingefihrt in Prijom, Hot men a Geschrei geton, as mi git mir op al-pi Sakon. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Wie men hot mir zugefihrt zum Tisch, Hot mir opgehackt die Händ mit die Fiss. Der Tate weint kuckendig auf mir, etc. Wie men hot mir aruntergestellt unter’n Moss, Hob ich a Geschrei geton: Maminke, wos is dos? Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Bis drai Johr hot men mir nit geton scheren, Un itzt fihrt men mir in Schul schwern. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Eider ich bin geworen a Choss’n, Hot men mir mit a Koil derschossen. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Genug, Maminke, zu weinen un zu klogen, Glaicher wollt gewen, as du wollst mir a kleinem bagroben! Der Tate weint kuckendig auf mir etc.

איידער מיין מוטער האָט מיר ערצויגן, האָט איר ניט געטריקנט אירע אויגן. דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר, און מיין האַרץ ווייס גאָט אַליין; די מאַמע חלש׳ט, אָי, איך, מינטער איר, איך האָב שוין ניט קיין צייט, איך מוז שוין גיין! ווי מען האָט מיר אַריינגעפירט אין פּריאָם, האָט מען אַ געשריי געטאָן, אַז מי גיט מיר אָפּ על פּי זאַקאָן. דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. ווי מען האָט מיר צוגעפירט צום טיש, האָט מיר אָפּגעהאַקט די הענט מיט די פיס. דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר, א. אַ. וו. ווי מען האָט מיר אַרונטערגעשטעלט אונטערן מאָס, האָב איך אַ געשריי געטאָן: מאַמינקע, וואָס איז דאָס? דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. ביז דריי יאָר האָט מען מיר ניט געטאָן שערן, און איצט פירט מען מיר אין שול שווערן. דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. איידער איך בין געוואָרן אַ חתן, האָט מען מיר מיט אַ קויל דערשאָסן. דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. גענוג, מאַמינקע, צו וויינען און צו קלאָגן, גלייכער וואָלט געווען, אַז דו וואָלסט מיר אַ קליינעם באַגראָבן! דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו.

↤ 294

Seht, Brider, mit mir is schrecklich nit gut, Un itzt kuckt alle, wie es giesst sich main Blut! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sai schoin gesund, main getraier Voter, Itzter werstu auf eibig vun mir potur! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Wos is auf mir asa Klog, Wos is mir geschehen haintigen Tog? Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sai schoin gesund main getraie Mutter, Mir is do allein schrecklich bitter! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sait gesund, maine Schwester un Brider, Gott weis, zi mir wellen sich schoin sehn wieder! Der Tate weint kuckendig auf mir etc.

זעט, ברידער, מיט מיר איז שרעקלעך ניט גוט, און איצט קוקט אַלע, ווי עס גיסט זיך מיין בלוט! דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. זיי שוין געזונט, מיין געטרייער פאָטער, איצטער ווערסטו אויף אייביק פון מיר פּטור! דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. וואָס איז אויף מיר אַזאַ קלאָג, וואָס איז מיר געשען היינטיקן טאָג? דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. זיי שוין געזונט מיין געטרייע מוטער, מיר איז דאָ אַליין שרעקלעך ביטער! דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו. זייט געזונט, מיינע שוועסטער און ברידער, גאָט ווייס, צי מיר וועלן זיך שוין זען ווידער! דער טאַטע וויינט קוקענדיק אויף מיר א. אַ. וו.

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 340.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oi, wei, Mutter, es is mir bitter Zu stein in Prijom auf’n Blatt! Var a Johren wer wollt sich richten, As ich soll sain a Soldat?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אָי, וויי, מוטער, עס איז מיר ביטער צו שטיין אין פּריאָם אויפן בלאַט! פאַר אַ יאָרן ווער וואָלט זיך ריכטן, אַז איך זאָל זיין אַ סאָלדאַט?

↤ 295

Nain Chadoschim hot mich main Mutter getrogen, Bis wannen sie hot mich gewynen; Un haint, as sie hot schoin dem Naches derlebt, Mus ich var a Soldat dienen! Dort steit a Voter un giesst mit Trären, Die Mutter chalescht azund; Dort steien zwei Schwester: „Oi, unser Bruder, Entfer uns, sai gesund!“ Dort steit a Waib’l un giesst mit Trären Un raisst auf sich die Hor: „Zwei Chadoschim noch main Chassene, Wert main Mann erst zwanzig Johr!“ Dort steit noch a Waib’l Un giesst auch mit Trären, Un schrait: „Oi wei, oi wei! Wer wet jetzt mich dernähren Mit maine Kinderlach die zwei?“ Awekgefhoren, awekgefohren, Geblieben bin ich allein: Nito mit wemen a Wort auszureiden, Elend wie vun a Stein! Maine Schabossim un maine Jom teiwim Tu ich in der Fremd versteren; As ich dermohn sich auf main Hausgesind, Tu ich giessen Taichen Trären.

ניין חדשים האָט מיך מיין מוטער געטראָגן, ביז וואַנען זי האָט מיך געוואונען; און היינט, אַז זי האָט שוין דעם נחת דערלעבט, מוז איך פאַר אַ סאָלדאַט דינען! דאָרט שטייט אַ פאָטער און גיסט מיט טרערן, די מוטער חלש׳ט אַצונד; דאָרט שטייען צוויי שוועסטער: „אָי, אונדזער ברודער! ענטפער אונדז, זיי געזונט!“ דאָרט שטייט אַ ווייבל און גיסט מיט טרערן און רייסט אויף זיך די האָר: „צוויי חדשים נאָך מיין חתונה, ווערט מיין מאַן ערשט צוואַנציק יאָר!“ דאָרט שטייט נאָך אַ ווייבל און גיסט אויך מיט טרערן, און שרייט: „אָי וויי, אָי וויי! ווער וועט יעצט מיך דערנערען מיט מיינע קינדערלעך די צוויי?“ אַוועקגעפאָרן, אַוועקגעפאָרן, געבליבן בין איך אַליין: ניטאָ מיט וועמען אַ וואָרט אויסצוריידן, עלנט ווי פון אַ שטיין! מיינע שבתים און מיינע יום־טובים טו איך אין דער פרעמד פאַרשטערן; אַז איך דערמאָן זיך אויף מיין הויזגעזינד, טו איך גיסן טייכן טרערן.

И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).

↤ 296

№ 341.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oi, Fraitig, oi, Fraitig var-nacht Sainen mir gesessen alle vartracht; Mir wollten gegangen zu a Jiden auf Schabes, — Hot der Feldfebel a Powjerke gemacht. Oi, Schabes, oi, Schabes ganz frih Hot men gegeben a Geschrei: „Na utschenje wychodi!“ Zi hot men gegessen, zi hot men getrunken? — A Patsch chapt men derzy! Oi, Brider, oi, Brider, Mir sainen Soldaten, mir sainen in fremde Händ; Oi, Brider, oi Brider, Mir hoben varspielt unser Welt!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אָי, פרייטיק, אָי, פרייטיק פאַרנאַכט זיינען מיר געזעסן אַלע פאַרטראַכט; מיר וואָלטן געגאַנגען צו אַ אידן אויף שבת, — האָט דער פעלדפעבל אַ פּאָוויערקע געמאַכט. אָי, שבת, אָי, שבת גאַנץ פרי האָט מען געגעבן אַ געשריי: „נאַ אוטשעניע וויכאָדי!“ צי האָט מען געגעסן, צי האָט מען געטרונקען? — אַ פּאַטש כאַפּט מען דערצו! אָי, ברידער, אָי, ברידער, מיר זיינען סאָלדאַטן, מיר זיינען אין פרעמדע הענט; אָי, ברידער, אָי ברידער, מיר האָבן פאַרשפּילט אונדזער וועלט!

М. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 342.

A Soldat tor sich nit schämen, Er mus nit aroplosen die Eigen; Er mus alles zunehmen, Wös far ihm tut nor teigen. A scheine, faine Meidel, Kein Soldat will ihr nit kennen — A miesse, a prokljate, Der Taiwel soll ihr nehmen! A Jingele vun siebezehn Johr, Tuen sich alle mit ihm schämen; Wie er kummt zu ein un zwanzig Johr, Tut ihm der Keisser zunehmen.

אַ סאָלדאַט טאָר זיך ניט שעמען, ער מוז ניט אַראָפּלאָזן די אויגן; ער מוז אַלעס צונעמען, וואָס פאַר אים טוט נאָר טויגן. אַ שיינע, פיינע מיידל, קיין סאָלדאַט וויל איר ניט קענען — אַ מיאוסע, אַ פּראָקליאַטע, דער טייוול זאָל איר נעמען! אַ אינגעלע פון זיבעצן יאָר, טון זיך אַלע מיט אים שעמען; ווי ער קומט צו איין־און־צוואַנציק יאָר, טוט אים דער קיסר צונעמען.

↤ 297

As er mecht weren gresser, Denn mecht doch sain besser; Nor er hot asa Sikor’n As er hot araingeleigt die Kop im Schnorrn.

אַז ער מעכט ווערן גרעסער, דען מעכט דאָך זיין בעסער; נאָר ער האָט אַזאַ זִכרון אַז ער האָט אַריינגעלייגט די קאָפּ אים שנאָרן.

Д. Г. Гальперн (Юрбургь, Ковенск. губ.).

№ 343.

Arausgezeigen a greissen Nummer, Gechapt a Iswostschik, gelofen a heim — Oi, opgegeben a perwy-ljgotnik, Far a Jown dienen mus men gein! Ich gei araus auf’n Gass, Ich seh, — die Sunn schaint; Ich gib sich mir a sog zu alle maine Fraind, As mehr welen mir sich nit sehn haint! Auf’n Iam blost a Wind, Die Schiff tuen die Wallen schlogen; In main Harzen is a greisser Sind, Ich kenn var Keinem nit aussogen! Af’n Pripezik brennt a Faier, Un vun keimen geit a Reich in ein Stick; Finf Johr mus men dienen, Auf’n sechsten kummen zurick!

אַרויס געצויגן אַ גרויסן נומער, געכאַפּט אַ איזוואָזציק, געלאָפן אַ היים — אָי, אָפּגעגעבן אַ פּערווי־לגאָטניק, פאַר אַ יוון דינען מוז מען גיין! איך גיי אַרויס אויפן גאַס, איך זע —, די זון שיינט; איך גיב זיך מיר אַ זאָג צו אַלע מיינע פריינד, אַז מער וועלן מיר זיך ניט זען היינט! אויפן ים בלאָזט אַ ווינט, די שיף טון די וואַלן שלאָגן; אין מיין האַרצן איז אַ גרויסער זינד, איך קען פאַר קיינעם ניט אויסזאָגן! אויפן פּריפּעציק ברעננט אַ פייער, און פון קוימען גייט אַרויך אין איין שטיק; פינף יאָר מוז מען דינען, אויפן זעקסטן קומען צוריק!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 344.

Dos Johr hot sich nor awekgeryckt Un Dos Johr hot nor ongeheiben zu gein, — Asei hot men mir a Powiestke araingeschickt, As ich darf haintig’s Johr zum Prisyw stein.

דאָס יאָר האָט זיך נאָר אַוועק גערוקט און דאָס יאָר האָט נאָר אָנגיהויבן צו גיין, — אַזוי האָט מען מיר אַ פּאָוויעסטקע אַריינגעשיקט, אַז איך דאַרף היינטיקס יאָר צום פּריזיוו שטיין.

↤ 298

Der Tate mit der Mamen geien ba die Saiten Un klogen: „Zum Prisyw fihrt men dich azynd!“ Bittere Geschreien, oi, her ich vun waiten: Bet a gut Quittel far main Kind! Eider ich hob noch dem Nummer „siebezehn“ arausgezeigen, Asei is mir finster geworen in maine Eigen; Die Tir auf arauszugein, Oi, hob ich schoin nit gefunen, As ich hob gehert vun die Eltern Dos Weinen un Brummen!

דער טאַטע מיט דער מאַמען גיין ביי די זייטן און קלאָגן: „צום פּריזיוו פירט מען דיך אַ צונד!“ ביטערע געשרייען, אָי, הער איך פון ווייטן: בעט אַ גוט קוויטעל פאַר מיין קינד! איידער איך האָב נאָך דעם נומער „זיבעצען“ אַרויסגעצויגן, אַזוי איז מיר פינצטער געוואָרן אין מיינע אויגן; די טיר אויף אַרויס צו גיין, אָי, האָב איך שוין ניט געפונען, אַז איך האָב געהערט פון די עלטערן דאָס וויינען און ברומען!

М. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 345.

Sai-że mir gesund, main lieber Voter, Ich fohr sich schoin vun dir awek; Ein un zwanzig Johr hostu mich gehodewet, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main liebe Mutter, Ich fohr sich schoin vun dir awek; Unter dainem Harzen bin ich gelegen, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main lieber Bruder, Ich fohr schoin vun dir awek; Unter ein Harzen sainen mir gelegen, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main liebe Schwester, Ich fohr doch schoin vun dir awek, Auf daine Händ hostu mich getrogen, Un haint warf ich dich awek!

זיי־זשע מיר געזונט, מיין ליבער פאָטער, איך פאָר זיך שוין פון דיר אַוועק; איין און צוואַנציק יאָר האָסטו מיך געהאָדעוועט, און היינט וואַרף איך דיך אַוועק! זיי־זשע מיר געזונט, מיין ליבע מוטער, איך פאָר זיך שוין פון דיר אַוועק; אונטער דיינעם האַרצן בין איך געלעגן, און היינט וואַרף איך דיך אַוועק! זיי־זשע מיר געזונט, מיין ליבער ברודער, איך פאָר שוין פון דיר אַוועק; אונטער איין האַרצן זיינען מיר געלעגן, און היינט וואַרף איך דיך אַוועק! זיי־זשע מיר געזונט, מיין ליבע שוועסטער, איך פאָר דאָך שוין פון דיר אַוועק, אויף דיינע הענט האָסטו מיך געטראָגן, און היינט וואַרף איך דיך אַוועק!

↤ 299

Sait-że mir gesund maine liebe Fraind, Einer hot mich lieb, der zweiter hot mich faint; Sait-że mir gesund, maine liebe Sch’cheinim, A Teil welen lachen un a Teil welen weïnen. Sai-że mir gesund, main liebe Kale, — Noch dir wel ich beinken, Besser wie noch Alle!

זייט־זשע מיר געזונט, מיינע ליבע פריינד, איינער האָט מיך ליב, דער צווייטער האָט מיך פיינט; זייט־זשע מיר געזונט, מיינע ליבע שכנים, אַ טייל וועלן לאַכן און אַ טייל וועלן וויינען. זיי־זשע מיר געזונט, מיין ליבע כלה, — נאָך דיר וועל איך ביינקען, בעסער ווי נאָך אַלע!

М. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 346.

Ain Unglick hot uns, Brider, getroffen Gor wie vun Bess-din schel mailo; Mir hoben unser Glick verschlofen Gor in a kurze Waile. Brider, betracht unser Leben, Asa Klog zu unsere Johren, — Wohin mir sainen zufleigen, Wohin mir sainen zufohren! Gelosen a Waib mit Kinder, Verfleigen, wie a Veigele vun Nest; Gott, boruch hu, bawais dain Wunder Un breing uns aheim far Gäst! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Glicklich is der Woljner, Der wos weiss nit vun asa Zore, Er meg sain raich oder orm,— Er is gor bai sich a Srore, Ober uns is Jeder dan, Mir schrecken sich afile var a Flieg; As men git nor a klap in Baraban, So musen mir sich stellen zum Krieg,

איין אומגליק האָט אונדז, ברידער, געטראָפן גאָר ווי פון בית דין שעל מעלה; מיר האָבן אונדזער גליק פאַרשלאָפן גאָר אין אַ קורצע וויילע. ברידער, באַטראַכט אונדזער לעבן, אַזאַ קלאָג צו אונדזערע יאָרן, — וואהין מיר זיינען צופלויגן, וואהין מיר זיינען צופאָרן! געלאָזן אַ ווייב מיט קינדער, פאַרפלויגן ווי אַ פייגעלע פון נעסט; גאָט, ברוך הוא, באַווייז דיין וואונדער און בריינג אונדז אַהיים פאַר געסט! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . גליקלעך איז דער וואָלנער, דער וואָס ווייס ניט פון אַזאַ צרה; ער מעג זיין רייך אָדער אָרעם,— ער איז גאָר ביי זיך אַ שררה, אָבער אונדז איז יעדער דן, מיר שרעקן זיך אַפילו פאַר אַ פליג; אַז מען גיט נאָר אַ קלאַפּ אין באַראַבאַן, זאָ מוזן מיר זיך שטעלן צום קריג,

↤ 300

Die Bale-batim, as sei leigen sich schlofen, Tuen sei gor anders deinken, — Tuen zu Gott, boruch hu, hoffen, As Er soll sei die Parnosse scheinken. Uns is die Kop nit derbai, Mir sainen bai keinem geacht; Abi mir sainen dem Keisser getrai, . . . . . . . . . . . Himmel un Erd hot geschworen, As kain verborgene Sachen tor nit sain; Wie men hot uns opgeschoren, So sainen mir in Kasarme arain. Mir musen sich gesegenen vun Fraind, Es helft doch kain Jommer, kain Geld; Ich sog, Briderlach, haint — Mir varspielen unser Welt!

די בעלי־בתים, אַז זיי לייגן זיך שלאָפן, טון זיי גאָר אַנדערס דענקען, — טון צו גאָט, ברוך־הוא, האָפן, אַז ער זאָל זיי די פּרנסה שענקען. אונדז איז די קאָפּ ניט דערביי, מיר זיינען ביי קיינעם געאַכט; אַבי מיר זיינען דעם קיסר געטריי, . . . . . . . . . . . הימל און ערד האָט געשוואָרן, אַז קיין פערבאָרגענע זאַכן טאָר ניט זיין; ווי מען האָט אונדז אָפּגעשאָרן, זאָ זיינען מיר אין קאַזאַרמע אַריין. מיר מוזן זיך געזעגענען פון פריינד, עס העלפט דאָך קיין יאָמער, קיין געלט; איך זאָג, ברידערלעך, היינט — מיר פאַרשפּילן אונדזער וועלט!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.),

№ 347.

Nain Chadoschim hot mich main Mutter getrogen, Bistwannen sie hot mich gewynnen; Taichen Blut hot sich vun ihr gegossen, Un jetzt hot men mich var a Soldat zugenummen. Oi wei, Mame, mir sainen verloren, Mir hoben verspielt unser Welt; Oi wei, Brider, Mir sainen Soldaten, Mir sainen in ..... Händ! Oi seht, liebste Brider, A Klog is zu unsere Johren: Mir losen in der-heim Voter un Mutter, Wer weiss, eib mir welen sei in die vier Johr mehr hoben!

ניין חדשים האָט מיך מיין מוטער געטראָגן, ביזוואַנען זי האָט מיך געוואונען; טייכן בלוט האָט זיך פון איר געגאָסן, און יעצט האָט מען מיך פאַר אַ סאָלדאַט צוגענומען. אָי וויי, מאַמע, מיר זיינען פאַרלאָרן, מיר האָבן פאַרשפּילט אונדזער וועלט; אָי וויי, ברידער, מיר זיינען סאָלדאַטן, מיר זיינען אין ..... הענט! אָי זעט, ליבסטע ברידער, אַ קלאָג איז צו אונדזערע יאָרן: מיר לאָזן אין דער היים פאָטער און מוטער, ווער ווייס, אויב מיר וועלן זיי אין די פיר יאָר מער האָבן!

↤ 301

Men is uns alle Tog dan, Mir musen zittern var a Flieg; Wie me derlangt a klap in Baraban, Asei musen mir stein zum Krieg. Der lieber Schabos-keidesch, — Ich mecht wellen gein in Schul in der-frih, Kummt zugein der Feldfebel der Rebe, Un schrait uf: „Na utschenje chodi!“

מען איז אונדז אַלע טאָג דן, מיר מוזן ציטערן פאַר אַ פליג; ווי מע דערלאַנגט אַ קלאַפּ אין באַראַבאַן, אַזוי מוזן מיר שטיין צום קריג. דער ליבער שבת קודש, — איך מעכט וועלן גיין אין שול אין דער פרי, קומט צוגיין דער פעלדפעבל, דער רבי, און שרייט אויף: „נאַ אוטשעניע כאָדי!“

Д. Г. Гальперн (Россиены, Ковенск. губ.).

№ 348.

Ich heib nor on zu baklären: Wos far a Tachles kenn vun mir weren, As zu maine beste Junge Johr Nehmt men mich zu far a Soldat gor! Hert, maine liebe Eltern, Ihr megt klogen a ssach: Men traibt mich awek Oi, vun aich! Men traibt mich awek In a wait-fremd Land, Wos dorten bin ich elend, Mit keinem nit bakannt. In Land bin ich fremd, Elnd wie a stein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mit wie viel Schmerzen 1) Sättig 2) ich mich on, Bis die finstere Nacht Kummt mir schoin on!

איך הייב נאָר אָן צו באַקלערן: וואָס פאַר אַ תכלית קען פון מיר ווערן, אַז צו מיינע בעסטע יונגע יאָר נעמט מען מיך צו פאַר אַ סאָלדאַט גאָר! הערט, מיינע ליבע עלטערן, איר מעגט קלאָגן אַ סך: מען טרייבט מיך אַוועק אָי, פון אייך! מען טרייבט מיך אַוועק אין אַ ווייט פרעמד לאַנד, וואָס דאָרטן בין איך עלנט, מיט קיינעם ניט באַקאַנט. אין לאַנד בין איך פרעמד, עלנט ווי אַ שטיין. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . מיט וויפיל שמערצן 1) זעטיק 2) איך מיך אָן, ביז די פינצטערע נאַכט קומט מיר שוין אָן!

Krächzen. Sätt.

1) קרעכצן. 2) זעט.

↤ 302

Ich heib nor on A dreml zu ton, Kummt der Soldat Un klappt mich schoin on. „Stei auf, du Porez, — Tut er auf mir a Geschrei, — Du bist nischt in der—heim, 1) Sollst schloffen bis Seiger zwei!“ Der schlechter Soldat Hot dos gor nit batracht, Wie asei ich hob varbracht Die finstere Nacht! Ich wollt mich gekont Bis Tog gut ausruhen, In wach auf maine Eltern In Cholem a kuck tuen! 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . As maine Eltern sainen Neben mir nischto, Un kain Harz-fraind Is auch nischto!

איך הייב נאָר אָן אַ דרעמל צו טאָן, קומט דער סאָלדאַט און קלאַפּט מיך שוין אָן. „שטיי אויף, דו פּריץ, — טוט ער אויף מיר אַ געשריי, — דו ביסט נישט אין דער היים, 1) זאָלסט שלאָפן ביז זייגער צוויי!“ דער שלעכטער סאָלדאַט האָט דאָס גאָר ניט באַטראַכט, ווי אַזוי איך האָב פאַרבראַכט די פינצטערע נאַכט! איך וואָלט מיך געקענט ביז טאָג גוט אויסרוען, אין וואַך אויף מיינע עלטערן אין חלום אַ קוק טון! 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אַז מיינע עלטערן זיינען נעבן מיר נישטאָ, און קיין האַרץ־פריינד איז אויך נישטאָ!

Н. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херсонск. губ.).

М. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. губ.).

Bai der Mamen. Ich wollt noch gekonnt Ein Scho ruhen, Wenn ich soll auf main lieb Mutter Gekonnt a kuk tuen.

1) ביי דער מאַמען. 2) איך וואָלט נאָך געקאָנט איין שעה רוען, ווען איך זאָל אויף מיין ליב־מוטער געקאָנט אַ קוק טון.

↤ 303

XI.

Разные песни.

№ 349.

— Krank, krank bin ich geworen, ’ch spir schoin nit kein Leben, kein Glied, kein Eiwer. Oi, in an ander Dire tu ich, Brider, ariberfohren, Sie is doch allemen bekannt, — men ruft ihr Keiwer. Wos is geworen mit maine Eigen? Sei sainen mir geworen varzeigen, ’ch derkenn schoin kein Mentschen wer ’s geit ba mir arain! Oi, Gott tu mit mir Wynder, Los mir leben ba main Waib un Kinder, Ba main Waib un maine Kinder los mir sain! — Seh, main Mann getraier, Wos brennt ba uns asa Faier, Oi wei, wos is mit dir geworen! Du geist awek vun der Welt ohn a tolk un ohn a lad, Du lost dain Waib mit daine Kinder af eibig no wo-nad, Du binst noch dain Welt nit durchgefohren!

— קראַנק, קראַנק בין איך געוואָרן, — כ׳שפּיר שוין ניט קיין לעבן, קיין גליד, קיין אבר. אָי, אין אַן אַנדער דירה טו איך, ברידער, אַריבער פאָרן, זי איז דאָך אַלעמען באַקאַנט, — מ׳רופט איר קבר. וואָס איז געוואָרן מיט מיינע אויגן? זיי זיינען מיר געוואָרן פאַרצויגן, כ׳דערקען שוין קיין מענטשן, ווער ס׳גייט ביי מיר אַריין! אָי, גאָט טו מיט מיר וואונדער, לאָז מיר לעבן ביי מיין ווייב און קינדער, ביי מיין ווייב און מיינע קינדער לאָז מיר זיין! — זע, מיין מאַן געטרייער, וואָס ברענט ביי אונדז אַזאַ פייער, אָי וויי, וואָס איז מיט דיר געוואָרן! דו גייסט אַוועק פון דער וועלט אָן אַ טאָלק און אָן אַ לאַד, דו לאָזט דיין ווייב מיט דיינע קינדער אויף אייביק נע ונד, דו בינסט נאָך דיין וועלט ניט דורכגעפאָרן!

↤ 304

— Du host mir zugesogt var Mentschen, As du west mir unter main Chupe bentschen, As du west sich unter main Chupe zieren, — Haint, Voter’l, wos tustu vun mir awekschweben! Tu chotschbe, tu chotschbe main Chupe derleben, Oi, wei, du sollst mir unter main Chupe fihren! — Kinder, Kinder, ich kenn schoin dos nit dertrogen, Aier Weinen un aier Klogen, Wos ihr tut asei elend af der Welt blaiben? Un der Marach-ha-Mowes tut leben mir sain Schwert scharfen! Es is mir gewiss schlecht aich awekzuwarfen, Un ihr sollt sich in der Welt arumtraiben. Mal’ach-ha-Mowes, Mal’ach-ha-Mowes, gei awek vun mir, Gei araus vun main Tir! Wos kummstu zugein zu mir jeder Minut! Oi, du kummst zugein vun a ganz waiten Eck, Du nehmst main Nschome vun mir awek, Wos zapstu op vun mir main Blut! — Es wet schoin nit helfen dain Beten, Ich wel schoin vun dir nit optreten, Un var’n Teit musstu mit daine Lippen varbaissen; Oi, vun der Welt musstu weren vartrieben Un in Buch vun Teit binstu schoin eingeschrieben, Die Chssime vun Teit kenn men schoin nit zuraissen!

— דו האָסט מיר צוגעזאָגט פאַר מענטשן, אַז דו וועסט מיר אונטער מיין חופּה בענטשן, אַז דו וועסט זיך אונטער מיין חופּה צירן, — היינט, פאָטערל, וואָס טוסטו פון מיר אַוועק שוועבן! טו כאָטשבע, טו כאָטשבע מיין חופּה דערלעבן, אָי, וויי, דו זאָלסט מיר אונטער מיין חופּה פירן! — קינדער, קינדער, איך קען שוין דאָס ניט דערטראָגן, אייער וויינען און אייער קלאָגן, וואָס איר טוט אַזוי עלנט אויף דער וועלט בלייבן? און דער מלאך המוות טוט לעבן מיר זיין שווערד שאַרפן! עס איז מיר געוויס שלעכט אייך אַוועק צו וואַרפן, און איר זאָלט זיך אין דער וועלט אַרומטרייבן. מלאך המוות, מלאך המוות, גיי אַוועק פון מיר, גיי אַרויס פון מיין טיר! וואָס קומסטו צו גיין צו מיר יעדער מינוט! אָי, דו קומסט צו גיין פון אַ גאַנץ ווייטן עק, דו נעמסט מיין נשמה פון מיר אַוועק, וואָס צאַפּסטו אָפּ פון מיר מיין בלוט! — עס וועט שוין ניט העלפן דיין בעטן, איך וועל שוין פון דיר ניט אָפּטרעטן, און פאַרן טויט מוזסטו מיט דיינע ליפּן פאַרבייסן; אָי, פון דער וועלט מוזסטו ווערן פאַרטריבן און אין בוך פון טויט בינסטו שוין איינגעשריבן, די חתימה פון טויט קען מען שוין ניט צו רייסן!

↤ 305

Ich tu dir noch amol sogen — Es wet schoin nit helfen dain Weinen un Klogen, Worum du binst geglichen zu a Geilem. Oi, greit sich on Din w’ Cheschb’n opzugeben, Wos du host geton af’n ganzen Leben! Oi, du geist doch schoin af jenem Eilom, Es wet schoin nit helfen dain Gewein, Du musst doch schoin vun der Welt awekgein! Es wet schoin nit helfen, wos du west vargiessen viel Trären, A du geist awek vun der Welt mit a greissen Klog. M’soll dir dorten nit rechenen a Johr far a Tog, Du sollst nit darfen cholile zurick baschaffen weren! — O, Brider, Brider, hot af mir Mitlaid, Wos ich nehm vun der Welt asei gich Opschaid, Un ich vargiess viel Trären a Taich! Oi, es chapt mir on a greisser Schreck, Wos ich gei asei jung vun der Welt awek, Un darf liegen in der Erd mit’n Werm’l zuglaich! Brider, Brider, seht, wie fain is main Stub, Un ich darf vun ihr gein in a finstere Grub! Es helft nit main Raichkait un main viel Geld, Oi, in Buch vun Teit bin ich schoin varschrieben geworen, Oi, es endigt sich schoin maine Johren, Oi ich gei schoin awek vun der Welt! Kummt aher, main Waib un maine Kinder, Gott soll mit aich ton Wynder,

איך טו דיר נאָך אַמאָל זאָגן — עס וועט שוין ניט העלפן דיין וויינען און קלאָגן, וואָרום דו בינסט געגליכן צו אַ גולם. אָי גרייט זיך אָן דין וחשבון אָפּצוגעבן, וואָס דו האָסט געטאָן אויפן גאַנצן לעבן! אָי, דו גייסט דאָך שוין אויף יענעם עולם, עס וועט שוין ניט העלפן דיין געוויין, דו מוזסט דאָך שוין פון דער וועלט אַוועק גיין! עס וועט שוין ניט העלפן, וואָס דו וועסט פאַרגיסן פיל טרערן, אַ דו גייסט אַוועק פון דער וועלט מיט אַ גרויסן קלאָג. מ׳זאָל דיר דאָרטן ניט רעכענען אַ יאָר פאַר אַ טאָג, דו זאָלסט ניט דאַרפן חלילה צוריק באַשאַפן ווערן! — אָ, ברידער, ברידער, האָט אויף מיר מיטלייד, וואָס איך נעם פון דער וועלט אַזוי גיך אָפּשייד, און איך פאַרגיס פיל טרערן אַ טייך! אָי, עס כאַפּט מיר אָן אַ גרויסער שרעק, וואָס איך גיי אַזוי יונג פון דער וועלט אַוועק, און דאַרף ליגן אין דער ערד מיטן ווערמל צו גלייך! ברידער, ברידער, זעט, ווי פיין איז מיין שטוב, און איך דאַרף פון איר גיין אין אַ פינצטערע גרוב! עס העלפט ניט מיין רייכקייט און מיין פיל געלט, אָי, אין בוך פון טויט בין איך שוין פאַרשריבן געוואָרן, אָי, עס ענדיקט זיך שוין מיינע יאָרן, אָי איך גיי שוין אַוועק פון דער וועלט! קומט אַהער, מיין ווייב און מיינע קינדער, גאָט זאָל מיט אייך טאָן וואונדער,

↤ 306

Worum Er hot af jedern Rachmones! Oi, on aier Taten sollt ihr vargessen, Worum jeder Glied un jeder Eiwer welen Werm zuessen. Gott wet aich stitzen, Er is Awi-jsseimim w’ Dajan-almoneis!

וואָרום ער האָט אויף יעדערן רחמנות! אָי, אָן אייער טאַטן זאָלט איר פאַרגעסן, וואָרום יעדער גליד און יעדער אבר וועלן ווערעם צועסן. גאָט וועט אייך שטיצן, ער איז אבי יתומים ודין אלמנות!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 350.

Oh, ich hob gemeint, as ich wel eibig leben Haint darf ich die Nschome vun Guf awekgeben! Oi un wei is mir geschehn, Wos ich hob sich nit arumgesehn; Wollt ich auf’n Ssof getracht, Wollt ich maine junge Johren asei nit verbracht! Bald kummt doch on der Mal’ach-ha-Mowes zu mir Un wet opnehmen Cheschb’n un Cheiw vun mir. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Gor die Welt hot geton weinen, Oreme Ssimches hob ich geton bascheinen, L’schem schomaïm hob ich nit geton meinen. Oi un wei is mir nit geschen etc. Derfar wer ich vun der Welt bestat, Achsol ich hob ha-Schem-jisborach in Sinnen nit gehat. Wollt ich Haschem-jisborach in Sinnen hoben, Wollt ich nit weren a junginker begroben! Oi un wei is mir nit geschehn etc.

אָ, איך האָב געמיינט, אַז איך וועל אייביק לעבן היינט דאַרף איך די נשמה פון גוף אַוועק געבן! אָי און וויי איז מיר געשען, וואָס איך האָב זיך ניט אַרום געזען; וואָלט איך אויפן סוף געטראַכט, וואָלט איך מיינע יונגע יאָרן אַזוי ניט פאַרבראַכט! באַלד קומט דאָך אָן דער מלאך המוות צו מיר און וועט אָפּנעמען חשבון און חוב פון מיר. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. גאָר די וועלט האָט געטאָן וויינען, אָרעמע שמחות האָב איך געטאָן באַשיינען, לשם שמים האָב איך ניט געטאָן מיינען. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. דערפאַר ווער איך פון דער וועלט באַשטאַט, אַכזאָל איך האָב השם יתברך אין זינען ניט געהאַט. וואָלט איך השם יתברך אין זינען האָבן, וואָלט איך ניט ווערן אַ יונגינקער באַגראָבן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו.

↤ 307

Haint leigt men mich mit die Fiss zum Tir, Mi wet opnehmen Cheschb’n un Cheiw vun mir. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Wie konn ich sogen dem Mal’ach-ha-Mowes „boruch habo“, As ich weiss nit, zi hob ich ain Cheilek Eilom-habo? Oi un wei is mir nit geschehn etc. Sait gesund, Waib un Kinderlech! Nit scheim, as ich wel starben, wet aich Gott Nit geben ain Eize allemen basynderlech? Oi un wei is mir nit geschehn etc. Chewre kadischo, ton spielen sollt ihr mir keidem ha-misso, Keidem ha-misso sollt ihr mir ton spielen, Bis wannen maine Fiss welen ton opkihlent Oi un wei is mir nit geschehn etc. Trauert nit, jommert nit, Waib un Kinderlech! As ich wel starben, soll aich geben Haschem-jisborach ain Eize allemen basynderlech! Oi un wei is mir nit geschehn etc. Je, ich hob gemeint, — ich wel eibig leben, Haint darf ich Cheschb’n un Cheiw awekgeben! Oi un wei is mir nit geschehn etc. Kuck ich sich arum in alle Winkelech, Un die Eigen weren bai mir tinkeler. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Lost mich ain bissele still Schwaigen, Tomer wel ich sich vun Mal’ach-ha-Mowes opmaiden! Oi un wei is mir nit geschehn etc.

היינט לייגט מען מיך מיט די פיס צום טיר, מי וועט אָפּנעמען חשבון און חוב פון מיר. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. ווי קאָן איך זאָגן דעם מלאך המוות „ברוך הבא“, אַז איך ווייס ניט, צי האָב איך איין חלק עולם־הבא? אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. זייט געזונט, ווייב און קינדערלעך! ניט שוים אַז איך וועל שטאַרבן, וועט אייך גאָט ניט געבן איין עצה אַלעמען באַזונדערלעך? אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. חברה קדישא, טאָן שפּילן זאָלט איר מיר קודם המיתה, קודם המיתה זאָלט איר מיר טאָן שפּילן, ביז וואַנען מיינע פיס וועלן טאָן אָפּקילנט אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. טרויערט ניט, יאָמערט ניט, ווייב און קינדערלעך! אַז איך וועל שטאַרבן, זאָל אייך געבן השם יתברך איין עצה אַלעמען באַזונדערלעך! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. יע, איך האָב געמיינט, אַז איך וועל אייביק לעבן, היינט דאַרף איך חשבון און חוב אַוועק געבן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. קוק איך זיך אַרום אין אַלע ווינקעלעך, און די אויגן ווערן ביי מיר טינקעלער. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. לאָזט מיך איין ביסעלע שטיל שווייגן, טאָמער וועל איך זיך פון מלאך המוות אָפּ מיידן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו.

↤ 308

Maine Fraind welen mich ton bileiten. Kein Mizwes hob ich nit geton zu greiten. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Nehmt men mich zu vun ain lichtiger Stub, Leigt men mich arain in ain finsterer Grub. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Ssam-ha-Mowes hot men mir geton aingeben, Ich darf sich schoin segenen mit main eibigen Leben! Oi un wei is mir nit geschehn etc. . . . . . . . . . . . P’ules hot men mir geton prufen. Rof’im hot men mir geton rufen. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Zdoke sollt ihr ton geben, Dos is main ganz Vermegen! Oi un wei is mir nit geschehn etc. Kadisch sollt ihr noch mir sogen, Dos is gor main gans Vermogen. Oi un wei is mir geschehn etc. Rof’im sollt ihr mir ton rufen, Tomer wet er mich ton oprufen! Oi un wei is mir nit geschehn etc. Schamossim un Tachrichim welen mich ton benaien, „Zdoko tazil mi-Mowes“ welen sei ton schraien. Oi un wei is mir nit geschehn etc. Tachrichim sollt ihr mir ton geben, Wail dos is mir main eibiger Leben! Oi un wei is mir nit geschehn, Wos ich hob sich nit arum gesehn; Wollt ich auf asa Ssof getracht, Wollt ich maine junge Johren asei nit verbracht!

מיינע פריינד וועלן מיך טאָן באַלייטן. קיין מצוות האָב איך ניט געטאָן צו גרייטן. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. נעמט מען מיך צו פון איין ליכטיקער שטוב, לייגט מען מיך אַריין אין איין פינצטערער גרוב. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. סם המוות האָט מען מיר געטאָן איינגעבן, איך דאַרף זיך שוין זעגענען מיט מיין אייביקן לעבן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. . . . . . . . . . . . פּעולות האָט מען מיר געטאָן פּרופן. רופאים האָט מען מיר געטאָן רופן. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. צדקה זאָלט איר טאָן געבן, דאָס איז מיין גאַנץ פאַרמעגן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. קדיש זאָלט איר נאָך מיר טאָן זאָגן, דאָס איז גאָר מיין גאַנץ פאַרמאָגן. אָי און וויי איז מיר געשען א. אַ. וו. רופאים זאָלט איר מיר טאָן רופן, טאָמער וועט ער מיך טאָן אָפּ רופן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. שמשים און תכריכים וועלן מיך טאָן באַנייען, «צדקה תציל ממוות» וועלן זיי טאָן שרייען. אָי און וויי איז מיר ניט געשען א. אַ. וו. תכריכים זאָלט איר מיר טאָן געבן, ווייל דאָס איז מיר מיין אייביקער לעבן! אָי און וויי איז מיר ניט געשען, וואָס איך האָב זיך ניט אַרום געזען; וואָלט איך אויף אַזאַ סוף געטראַכט, וואָלט איך מיינע יונגע יאָרן אַזוי ניט פאַרבראַכט!

М. Шалыт (Орша, Могилевск. губ.).

↤ 309

№ 351.

Al Chet schechotonu l’fonecho B’einess u-w’Rozein. Prosti mnje, Gospodi, pomilui, Tschto ja ssogreschil Tebje S’ nużdoi i bes nużdoi! Entfert men ihm vun eiben, Entfert men ihm vun eiben — Durak — durak! Kak tebje nje stydno, Kak tebje nje stramno Ssogreschitj — Bes nużdoi! Al Chet schechotonu l’fonecho B’ jeid’im u-blei jeid’im. Prosti mnje, Gospodi, pomilui, Tschto ja ssogreschil Tebje S’ sosnanjem i bes sosnanjem! Entfert men ihm vun eiben, Entfert men ihm vun eiben — Durak — durak! Kak tebje nje stydno, Kak tebje nje stramno Ssogreschitj — Bes sosnanjem!

על חטא שחטאנו לפניך באונס וברצון. פּראָסטי מניע, גאָספּאָדי, פּאָמילוי, טשטאָ יאָ סאָגרעשיל טעביע ס׳ נוזדאָי אי בעז נוזדאָי! ענטפערט מען אים פון אויבן, ענטפערט מען אים פון אויבן — דוראַק — דוראַק! קאַק טעביע ניע סטידנאָ, קאַק טעביע ניע סטראַמנאָ סאָגרעשיט — בעז נוזדאָי! על חטא שחטאנו לפניך ביודעים ובלֹא יודעים. פּראָסטי מניע, גאָספּאָדי, פּאָמילוי, טשטאָ יאָ סאָגרעשיל טעביע ס׳ סאָזנאַניעם אי בעז סאָזנאַניעם! ענטפערט מען אים פון אויבן, ענטפערט מען אים פון אויבן — דוראַק — דוראַק! קאַק טעביע ניע סטידנאָ, קאַק טעביע ניע סטראַמנאָ סאָגרעשיט — בעז סאָזנאַניעם!

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 352.

Stary Abram, siwy Abram, Tschto ty sażurilsja? — Wjol ssyna do Akeido, Darmo potrudilsja! Isak, Isak, nasch otjez, Byl swjasan, kak baranjez; Stali angely plakatitj, Weljel Bog otpustitj. Jakob, Jakob, batjko nasch, Tschetyrnadzatj godow owjez pas, Tschetyrnadzatj godow owjez pas, Ssjem sa Rochel, ssjem sa nas.

סטאַרי אַבראַם, סיווי אַבראַם, טשטאָ טי זאַזשורילסיאַ? — וויאָל סינאַ דאָ עקדה, דאַרמאָ פּאָטרודילסיאַ! איזאַק, איזאַק, נאַש אָטיעץ, ביל סוויאַזאַן, קאַק באַראַניעץ; סטאַלי אַנגעלי פּלאַקאַטיט, וועליעל באָג אָטפּוסטיט. יאַקאָב, יאַקאָב, באַטיקאָ נאַש, טשעטירנאַדצאַט גאָדאָוו אָוויעץ פּאַס, טשעטירנאַדצאַט גאָדאָוו אָוויעץ פּאַס, סיעם זאַ רחל, סיעם זאַ נאַס.

↤ 310

Mowscha, Mowscha, Rabin nasch, Rodilsja w’ stschastliwy tschas, Rodilsja w’ stschastliwy tschas — Is Jegipta wywjol nas. Aron, Aron, kaplanok, Byl ubranny kak panok; Kastrjuli i kadsila w’ rukach tremal I smertj sadjerżal. Eissow, Eissow, djadjka nasch. Kortschmy nje minajet, Pjot wodku napropal I schtany sakladajet.

מאָוושאַ, מאָוושאַ, רבין נאַש, ראָדילסיאַ וו׳ סטשאַסטליווי טשאַס, ראָדילסיאַ וו׳ סטשאַסטליווי טשאַס — איז יעגיפּטאַ וויוויאָל נאַס. אַראָן, אַראָן, קאַפּלאַנאָק, ביל אובראַנני קאַק פּאַנאָק; קאַסטריולי אי קאַדזילאַ וו׳ רוקאַך טרעמאַל אי סמערטי זאַדיערזשאַל. עשו, עשו, דיאַדיקאַ נאַש, קאָרטשמי ניע מינאַיעט, פּיאָט וואָדקו נאַפּראָפּאַל אי שטאַני זאַקלאַדאַיעט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 353.

— Krasna djewotschka, A chto ty? Tschi poidjosch s’ rabinem Tanzowatj? — Tschto wy mnje spraschiwaiti, A chto ja! Poidjot rabin, Poidu ja! Pjenkne dsjewzina, Ai chto ty? Zi poidses s’ rabinem Tanzowaz? — Tschego wy mnje pytazje, Chto ja, ja! Puidże rabin, Puide i ja! — Grase margaite, 1) Kas tu tu? Ar tu su rabine Schakse, schakse? — Ka tu mane kloische, Kas as as! Uische rabine, Uisch as!

— קראַסנאַ דיעוואָטשקאַ, אַ כטאָ טי? טשי פּאָידיאָש ס׳ ראַבינעם טאַנצאָוואַט? — טשטאָ ווי מניע שפּראַשיוואַיטי, אַ כטאָ יאַ! פּאַידיאָט ראַבין, פּאָידו יאַ! פּיענקנע דזעווצינע, איי כטאָ טי? צי פּאָידזשעס ז׳ ראַבינעם טאַנצאָוואַץ? — טשעגאָ ווי מניע, פּיטאַציע, כטאָ יאַ, יאַ! פּוידזשע ראַבין, פּוידע אי יאָ! — גראַזע מאַרגייטע, 1) קאַס טו טו? אַר טו סו ראַבינע שאַקסע, שאַקסע? — קאַ טו מאַנע קלאָישע, קאַס אַס אַס! אוישע ראַבינע, אויש אַס!

1) По-литовски.

↤ 311

— Scheininke Meidele, Wer binstu allein? Zi westu mitn Reben, Tanzen gein? — Wos hot ihr mir zu frägen, Wer ich bin allein! As der Rebe wet gein, Wel ich ech gein! — Margaite grase, 1) Ka no tu? Ne eische s’ rabine Tanzowotu? — Katu mane kluische, Ka nu as? Kad rabine uische, Uischu as!

— שיינינק׳ע מיידעלע, ווער בינסטו אַליין? צי וועסטו מיטן רבין, טאַנצן גיין? — וואָס האָט איר מיר צו פרעגן, ווער איך בין אַליין! אַז דער רבי וועט גיין, וועל איך עך גיין! — מאַרגייטע גראַזע, 1) קאַ נאָ טו? נע איישע ס׳ ראַבינע טאַנצאָוואָטו? — קאַטו מאַנע קלוישע, קאַ נו אַס? קאַד ראַבינע אוישע, אוישו אַס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 354.

Elje der Scheinker Hot ongeton sain Chalat, — Asei hot men ihm ongesogt: Sain Tochter hot sich geschmadt. — Zirele, Veigele, Kum-że zu mir, — Ich wel dir geben Kleider ohn a Schier! Ich wel dir geben Zierung un Nadan, Un zu derzu A scheinem jungen Mann!

אליה דער שיינקער האָט אָנגעטאָן זיין כאַלאַט, — אַזוי האָט מען אים אָנגעזאָגט: זיין טאָכטער האָט זיך גע׳שמד׳ט. — צירעלע, פייגעלע, קום־זשע צו מיר, — איך וועל דיר געבן קליידער אָן אַ שיעור! איך וועל דיר געבן צירונג און נדן, און צו דערצו אַ שיינעם יונגען מאַן!

1) По-жмудски.

↤ 312

— Ich darf 1) nit daine Kleider, Ich darf nit dain Nadan: Ich will doch nor Dem Pristaw 2) far a Mann! 3) Gospodin Pristaw, 4) Tschto ja was proschu, — Wygonjaitje Jewreja, Tjerpetj nje mogu!

— איך דאַרף 1) ניט דיינע קליידער, איך דאַרף ניט דיין נדן: איך וויל דאָך נאָר דעם פּריסטאַוו 2) פאַר אַ מאַן! 3) גאָספּאָדין פּריסטאַוו, 4) טשטאָ יאָ וואָס פּראַשו, — וויגאַניאַיטיע יעוורעיאַ, טיערפּעט ניע מאָגו!

А. Рейзин (Минск. губ.)

С. И. Савельсон (ibid).

№ 355.

Вариант:

Jankele der Gabe Hot ongeton dem saidenem Chalat, — Feigele unser Tochter Hot sich opgeschmadt! Oi wei, a Jommer, oi wei, a Klog, — Ich hob ongeworen Feigelen Bis haintigen Tog! — Ssorele main Waib, A Klog zu unsere Johren! Spann ain dem Ferd Un nomir in gichen arainfohren! Oi wei, a Jommer etc. — Feigele unser Tochter, Kumm zu uns aheim, — Mir welen dir geben Wos du willst allein! Oi wei, a Jommer etc.

יענקעלע דער גבאי האָט אָנגעטאָן דעם זיידענעם כאַלאַט, — פייגעלע אונדזער טאָכטער האָט זיך אָפּגע׳שמד׳ט! אָי וויי, אַ יאָמער, אָי וויי, אַ קלאָג, — איך האָב אָנגעוואָרן פייגעלען ביז היינטיקן טאָג! — שרה׳לע מיין ווייב, אַ קלאָג צו אונדזערע יאָרן! שפּאַן איין דעם פערד און נאָמיר אין גיכן אַריין פאָרן! אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו. — פייגעלע אונדזער טאָכטער, קום צו אונדז אַהיים, — מיר וועלן דיר געבן וואָס דו ווילסט אַליין! אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו.

Варианты

Will Urjadnik

1) וויל 2) אוריאַדניק

3) Иногда за этим куплетом поется следующий:

Voter un Mutter, Schwester un Brider, Grobt aich aus Griber Un leigt sich anider! Urjadnik

פאָטער און מוטער, שוועסטער און ברידער, גראָבט אייך אויס גריבער און לייגט זיך אַנידער! 4) אוריאַדניק

↤ 313

Mir welen dir geben Kleider mit Nadan, Mir welen dir geben A scheinem jungen Mann! Oi wei, a Jommer etc. — Nit ich darf Daine Kleider mit daine Nadan, Ich will besser nehmen Alexander’n far a Mann! Oi wei, a Jommer etc. Schwester un Brider, Sei fallen in die Griber — Sie hot arumgenummen Alexander’n Un zeilemt sich iber. Oi wei, a Jommer etc. — Wos helft aier Weinen, Wos helft aier Klogen? Ich hob ongeton dem Zeilom, Mus ich ehm schoin trogen! Oi wei, a Jommer etc.

מיר וועלן דיר געבן קליידער מיט נדן, מיר וועלן דיר געבן אַ שיינעם יונגען מאַן! אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו. — ניט איך דאַרף דיינע קליידער מיט דיינע נדן, איך וויל בעסער נעמען אַלכסנדרן פאַר אַ מאַן! אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו. שוועסטער און ברידער, זיי פאַלן אין די גריבער — זי האָט אַרומגענומען אַלכסנדרן און צלמ׳ט זיך איבער. אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו. — וואָס העלפט אייער וויינען, וואָס העלפט אייער קלאָגן? איך האָב אָנגעטאָן דעם צלם, מוז איך עם שוין טראָגן! אָי וויי, אַ יאָמער א. אַ. וו.

М. З. Левин (Витебск. губ.).

№ 356.

Hinter Poilen wohnt a Jid Mit a wunderscheine Frau; Ihre Hor schein geflochten, Derzu schein geschochten; Sie tanzt gor iber-woihl, Sie tanzt gor iber-woihl. — Mutter, liebste Mutter, Die Kepele tut mir wei; Los mir ain kleine Waile Af’n Strass spazieren gein! — Tochter, liebste Tochter, Allein kennstu nit gein, Nehm dain jingste Schwester’l, Mit ihr kennstu gein!

הינטער פּוילן וואוינט אַ יוד מיט אַ וואונדער־שיינע פרוי; אירע האָר שיין געפלאָכטן, דערצו שיין געשאָכטן; זי טאַנצט גאָר איבער־וואויל, זי טאַנצט גאָר איבער־וואויל. — מוטער, ליבסטע מוטער, די קעפּעלע טוט מיר וויי; לאָז מיר איין קליינע וויילע אויפן שטראַס שפּאַצירן גיין! — טאָכטער, ליבסטע טאָכטער, אַליין קענסטו ניט גיין, נעם דיין יינגסטע שוועסטערל, מיט איר קענסטו גיין!

↤ 314

— Mutter, liebste Mutter, Main Schwester is a jung Kind; Sie tut raissen die Blumen, Wos af’n Strasse sind! Mutter du liebste Mutter, Die Kepele tut mir wei; Los mir ain kleine Waile Af’n Strass spazieren gein! — Tochter, liebste Tochter, Allein kennstu nit gein; Nehm dain jingsten Bruder’l, Mit ihm kennstu gein! — Mutter, liebste Mutter! Main Bruder’l is a jung Kind; Er tut raissen die Blumen, Wos dos is a greisser Sind! Die Mutter leigt sich schlofen, Die Tochter derlangt a Sprung; Sie springt iber aiserne Graten, Der Schraiber tut auf ihr warten, Sie springt zum Schraiber zu, Sie springt zum Schraiber zu: — Schraiber du liebster, Schraiber du main, Wie kenn dos miglich sain? — Wenn du west sich ibertaufen, Marie Magdalene westu heissen Un main Frau westu sain!

— מוטער, ליבסטע מוטער, מיין שוועסטער איז אַ יונג קינד; זי טוט רייסן די בלומען, וואָס אויפן שטראַסע זינד! מוטער דו ליבסטע מוטער, די קעפּעלע טוט מיר וויי; לאָז מיר איין קליינע וויילע אויפן שטראַס שפּאַצירן גיין! — טאָכטער, ליבסטע טאָכטער, אַליין קענסטו ניט גיין; נעם דיין יינגסטן ברודערל, מיט אים קענסטו גיין! — מוטער, ליבסטע מוטער, מיין ברודערל איז אַ יונג קינד; ער טוט רייסן די בלומען, וואָס דאָס איז אַ גרויסער זינד! די מוטער לייגט זיך שלאָפן, די טאָכטער דערלאַנגט אַ שפּרונג; זי שפּרינגט איבער אייזערנע גראַטן, דער שרייבער טוט אויף איר וואַרטן, זי שפּרינגט צום שרייבער צו, זי שפּרינגט צום שרייבער צו: — שרייבער דו ליבסטער, שרייבער דו מיין, ווי קען דאָס מיגלעך זיין? — ווען דו וועסט זיך איבערטויפן, מאַרי מאַגדאַלענע וועסטו הייסן און מיין פרוי וועסטו זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск губ.).

№ 357.

— Meidel-Leben, Krein-Leben, 1) Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Wos is hecher far a Haus, Un wos is flinker far a Maus? (bis)

— מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, 1) איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָס איז העכער פאַר אַ הויז. און וואָס איז פלינקער פאַר אַ מויז? (bis)

Meides-Leben, Harzes-Leben

1) מיידס־לעבן, האַרצעס־לעבן

↤ 315

— Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Der Reich 1) is hecher far a Haus, A Katz is flinker far a Maus. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Wos is tiefer far a Quall, Wos is bitterer far a Gall? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Teire is tiefer far a Quall, Der Teit is bitterer far a Gall. (bis) — Meidel-Leben, Krein Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Wos far a Stub is ohn a Tisch, Un wos far a Wasser is ohn a Fisch? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Bod-stub is ohn a Tisch. Die Mikwe-wasser is ohn a Fisch. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Wos far a Wasser is ohn Samd, Un wos far a Meilech is ohn Land? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Wasser vun Eig 2) is ohn Samd, Der Meilech vun Korten is ohn a Land. (bis)

— נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) דער רויך 1) איז העכער פאַר אַ הויז, אַ קאַץ איז פלינקער פאַר אַ מויז. (bis) — מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָס איז טיפער פאַר אַ קוואַל, וואָס איז ביטערער פאַר אַ גאַל? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) די תורה איז טיפער פאַר אַ קוואַל, דער טויט איז ביטערער פאַר אַ גאַל. (bis) — מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָס פאַר אַ שטוב איז אָן אַ טיש, און וואָס פאַר אַ וואַסער איז אָן אַ פיש? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) די באָדשטוב איז אָן אַ טיש. די מקווה־וואַסער איז אָן אַ פיש. (bis) — מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָס פאַר אַ וואַסער איז אָן זאַמד, און וואָס פאַר אַ מלך איז אָן לאַנד? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) די וואַסער פון אויג 2) איז אָן זאַמד, דער מלך פון קאָרטן איז אָן אַ לאַנד. (bis)

Keimen Trären-Wasser

1) קוימען 2) טרערן־וואַסער

↤ 316

— Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Woss’er Milner іs ohn a Mihl, Un wos’er Leffel is ohn a Stiel? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) an obgebrennter Milner is ohn a Mihl, an obgebrochene Leffel is ohn a Stiel. (bis) — Meidel Leben, Krein Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Wos far a Melamed is ohn Kinder, Wos far a Kazew is ohn Rinder? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) A blinder Melamed is ohn Kinder, an oremer Kazew is ohn Rinder. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Rätenes frägen: (bis) Welcher Baal-darscher is ohn Teire, Welcher Krämer is ohn S’cheire? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: A blinder Baal-darscher is ohn Teire, an oremer Krämer is ohn S’cheire. (bis)

— מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָסער מילנער איז אָן אַ מיל, און וואָסער לעפל איז אָן אַ שטיל? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) אַן אָפּגעברענטער מילנער איז אָן אַ מיל, אַן אָפּגעבראָכענע לעפל איז אָן אַ שטיל. (bis) — מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וואָס פאַר אַ מלמד איז אָן קינדער, וואָס פאַר אַ קצב איז אָן רינדער? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: (bis) אַ בלינדער מלמד איז אָן קינדער, אַן אָרעמער קצב איז אָן רינדער. (bis) — מיידל־לעבן, קרוין־לעבן, איך בין געקומען אַ רעטעניס פרעגן: (bis) וועלכער בעל־דרש׳ער איז אָן תורה, וועלכער קרעמער איז אָן סחורה? (bis) — נאַרישער בחור, נאַרישער טראָפּ, דו האָסט ניט קיין שכל אין דיין קאָפּ: אַ בלינדער בעל־דרש׳ער איז אָן תורה, אַן אָרעמער קרעמער איז אָן סחורה. (bis)

Д. Г. Гальперн (Туккум, Курляндск губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

А. Рейзин (Минск губ.)

↤ 317

№ 358.

„Eins“, dos is die Schwerenes vun bittern Teit. „Zwei“ Kläp in Schul — die Gseire is varvull. „Drai“ bittere Tropen bai Mentschen zu-Kopen. „Vier“ Wochen-noch a Mentschen Schleischim, „Finf“ Kloger, wos baklogen a Mentschen. „Sechs“ Bretter tut’n a Mentschen leigen. „Sieben“ Täg Schiw’e tut’n noch a Mentschen sitzen. „Acht“-erlei Kleider tut’n a Mentschen onton. „Naien“ Tfochim tut’n a Keiwer groben. „Zehn“ Mentschen hoben a Schure geton leigen, „Elf“ Chadoschim tut’n Kadisch sogen. „Zwelf“ Chadoschim arum tut men Johr-zait hoben.

„איינס“, דאָס איז די שווערעניס פון ביטערן טויט. „צוויי“ קלעפּ אין שול — די גזירה איז פאַרפול. „דריי“ ביטערע טראָפּן ביי מענטשן צוקאָפּן. „פיר“ וואָכן — נאָך אַ מענטשן שלֹשים, „פינף“ קלאָגער, וואָס באַקלאָגן אַ מענטשן. „זעקס“ ברעטער טוט׳ן אַ מענטשן לייגן. „זיבן“ טעג שִבעה טוט׳ן נאָך אַ מענטשן זיצן. „אַכט“-ערליי קליידער טוט׳ן אַ מענטשן אָנטאָן. „ניין“ טפחים טוט׳ן אַ קבר גראָבן. „צען“ מענטשן האָבן אַ שורה געטאָן לייגן, „עלף“ חדשים טוט׳ן קדיש זאָגן. „צוועלף“ חדשים אַרום טוט מען יאָר צייט האָבן.

М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенск губ.).

№ 359.

’s amol gefohren a Harr mit a Knecht, Hot er nit gewusst, wu links un wu recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Is er allein af’n Teitlbeim gekrochen, Hot er sich die Händ mit die Fiss zubrochen. — Ach, main Knecht, ich gib dir main Ferd, Du weisst doch — main Ferd is alle Geld wert! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen!

ס׳ אַמאָל געפאָרן אַ האַר מיט אַ קנעכט, האָט ער ניט געוואוסט, וואו לינקס און וואו רעכט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . איז ער אַליין אויפן טייטל־בוים געקראָכן, האָט ער זיך די הענט מיט די פיס צעבראָכן. — אַך, מיין קנעכט, איך גיב דיר מיין פערד, דו ווייסט דאָך — מיין פערד איז אַלע געלט ווערט! — אַך, מיין האַר, איך בין ניט צופרידן, איך פאָר אַוועק און דיר לאָז איך ליגן!

↤ 318

— Ach, main Knecht, ich gib dir main Wogen, Weisst doch — main Wogen is mit Gold un Silber baschlogen! — Ach, Main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach, main Knecht, ich gib dir main Kind, Weisst doch — main Kind is main ganz Gesind! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach, main Knecht, ich gib dir main Waib, Weisst doch — main Waib is a Ripp vun main Laib! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach main Gott, zi i’ dos asei recht, As vun a Harr soll weren a Knecht?

— אַך, מיין קנעכט, איך גיב דיר מיין וואָגן, ווייסט דאָך — מיין וואָגן איז מיט גאָלד און זילבער באַשלאָגן! — אַך, מיין האַר, איך בין ניט צופרידן, איך פאָר אַוועק און דיר לאָז איך ליגן! — אַך, מיין קנעכט, איך גיב דיר מיין קינד, ווייס דאָך — מיין קינד איז מיין גאַנץ געזינט! — אַך, מיין האַר, איך בין ניט צופרידן, איך פאָר אַוועק און דיר לאָז איך ליגן! — אַך, מיין קנעכט, איך גיב דיר מיין ווייב, ווייסט דאָך — מיין ווייב איז אַ ריפּ פון מיין לייב! — אַך, מיין האַר, איך בין ניט צופרידן, איך פאָר אַוועק און דיר לאָז איך ליגן! — אַך מיין גאָט, צי אי׳דאָס אַזוי רעכט, אַז פון אַ האַר זאָל ווערן אַ קנעכט?

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 360. ^*)

Damen mit Herren, A Broch zu aich! Wos geit ihr nit gicher, Wos i’ do mit aich? — Hot nit kein varibel, Wos mir geien nit gich: Mir geien doch nebach In zurissene Schich!

דאַמען מיט הערן, אַ בראָך צו אייך! וואָס גייט איר ניט גיכער, וואָס אי׳ דאָ מיט אייך? — האָט ניט קיין פאַראיבל, וואָס מיר גיין ניט גיך: מיר גיין דאָך נעבעך אין צעריסענע שיך!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ ).

*) На мотив 1-й фигуры lancier.

↤ 319

№ 361. ^*)

Schein bin ich, un du liebst mir nit Alt binstu, un du heiratst nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Schein bin ich, un du liebst mir nit; Klug binstu un varsteist mir nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Mädchen, flecht a Kranzen roit Morgen binstu maine Braut. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Kein Kranzen roit flecht ich nit, Ich bin jung un heirat nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer!

שיין בין איך, און דו ליבסט מיר ניט, אַלט בינסטו, און דו הייראַטסט ניט. איין מאָל אַהין און איין מאָל אַהער, מיט דיר צו טאַנצן איז מיר ניט שווער! שיין בין איך, און דו ליבסט מיר ניט; קלוג בינסטו און פאַרשטייסט מיר ניט. איין מאָל אַהין און איין מאָל אַהער, מיט דיר צו טאַנצן איז מיר ניט שווער! מעדכען, פלעכט אַ קראַנצן־רויט, מאָרגן בינסטו מיינע ברויט. איין מאָל אַהין און איין מאָל אַהער, מיט דיר צו טאַנצן איז מיר ניט שווער! קיין קראַנצן רויט פלעכט איך ניט, איך בין יונג און הייראַט ניט. איין מאָל אַהין און איין מאָל אַהער, מיט דיר צו טאַנצן איז מיר ניט שווער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 362.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Mir welen bekummen A scheine Ngine, A scheine Ngine Welen mir bekummen — Jkum Purkon! — Schmaje mit die Brillen, — Chino w’ chisdo! — A rych in dain Boben arain! — Berke is do? — Do, do! — Schmerke is do? — Do, do!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — מיר וועלן באַקומען אַ שיינע נגינה, אַ שיינע נגינה וועלן מיר באַקומען — יקום פּורקן! — שמעיה מיט די ברילן, — חנא וחסדא! — אַ רוח אין דיין באָבען אַריין! — בערקע איז דאָ? — דאָ, דאָ! — שמערקע איז דאָ? — דאָ, דאָ!

*) на мотив польки.

↤ 320

— Oi że Ber’l, Noch a mol że Schmer’l, Ber’l, Schmer’l, Chajim, Todres! — Nehm die Kinderlach zu! Zu, zu, zu! — Zurais die Kisselach In tausend Stickelach! — Berke is do etc. — Wie heisst die Bobe? — Jopis! — Oi że Jopis, Noch a mol że Topis, Jopis, Topis, Chopis, Lopis! — W’neimar omein!

— אָי־זשע בערל, נאָך אַ מאָל־זשע שמערל, בערל, שמערל, חיים, טודרוס! — נעם די קינדערלעך צו! צו, צו, צו! — צערייס די קיסעלעך אין טויזנט שטיקעלעך! — בערקע איז דאָ א. אַ. וו. — ווי הייסט די באָבע? — יאָפּיס! — אָי־זשע יאָפּיס, נאָך אַ מאָל־זשע טאָפּיס, יאָפּיס, טאָפּיס, כאָפּיס, לאָפּיס! — ונאמר אמן!

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ ).

№ 363. ^*)

Af Bri — Auf Morgen noch Jom-tew Glaich in der-frih Af’n Mark mus men leifen, Bulwes mus men keifen, — Un kein Geld is allz nito! Utas — In Stub is kalt, Wie af’n Gass Die Schoiben is ausgebrochen Un ’s i’ nito wos zu kochen, — Un kein Geld is allz nito! Dem Melamed kummt noch vun jenem Sman, Un die Meidel hot nit a Kopike Nadan, Un der Bochur Geit mit a zurissenem . . . . Un kein Geld is allz nito!

אויף ברי — אויף מאָרגן נאָך יום טוב גלייך אין דער פרי אויפן מאַרק מוז מען לויפן, בולוועס מוז מען קויפן, — און קיין געלט איז אַלץ ניטאָ! אֻתַּת — אין שטוב איז קאַלט, ווי אויפן גאַס די שויבן איז אויסגעבראָכן און ס׳אי ניטאָ וואָס צו קאָכן, — און קיין געלט איז אַלץ ניטאָ! דעם מלמד קומט נאָך פון יענעם זמן, און די מיידל האָט ניט אַ קאָפּיקע נדן, און דער בחור גייט מיט אַ צעריסענעם . . . . און קיין געלט איז אַלץ ניטאָ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

*) На мотив תפלת גשם

↤ 321

№ 364.

Hameizi meichaweirei Olow ho-Raje, — Ich wel aich derzeilen A Maisse a naie. Die Maisse hot getroffen Um Heischaino-rabe, Es is geboren geworen a Beckele Bai’n chsidischen Gabe. Die Chsidim far’n Eck, Der Rebe far’n Horn, — Der Beckele hot sich arausgerissen Un antlofen geworen. Auf Morgen in der-frih Kummt an Am-hoorez Un sogt: Der Beckele Is bai’n Porez. Der Rebe hot geton dem Beckele Beten un glätten, Der Beckele hot geschworen — Er wet vun Ort nit optreten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

המוציא מחברו עליו הראיה, — איך וועל אייך דערציילן אַ מעשה אַ נייע. די מעשה האָט געטראָפן אום הושענא רבה, עס איז געבאָרן געוואָרן אַ בעקעלע ביין חסידישן גבאי. די חסידים פאַרן עק, דער רבי פאַרן האָרן, — דער בעקעלע האָט זיך אַרויס געריסן און אַנטלאָפן געוואָרן. אויף מאָרגן אין דער פרי קומט אַן עם־הארץ און זאָגט: דער בעקעלע איז ביין פּריץ. דער רבי האָט געטאָן דעם בעקעלע בעטן און גלעטן, דער בעקעלע האָט געשוואָרן — ער וועט פון אָרט ניט אָפּטרעטן. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель в А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 365.

A Geschrei, ain Gepilder, Ain Kol ain wilder In Stub Fraitig var-Tog. Die Waiber die Arures, Mit verkrimmte Zures, — Wer mit Gewein, Wer mit Klog. Sieben Sch’cheinim, alle in einem, Schraien Keiles alle: Eine, a varssopete, Klappt mit der Lopete: Gwald, es brennt die Chale!

אַ געשריי, איין געפּילדער, איין קול איין ווילדער אין שטוב פרייטיק פאַרטאָג. די ווייבער די ארורות, מיט פאַרקרימטע צורות, — ווער מיט געוויין, ווער מיט קלאָג. זיבן שכנים, אַלע אין איינעם, שרייען קולות אַלע: איינע, אַ פאַרסאָפּעטע, קלאַפּט מיט דער לאָפּעטע; גוואַלד, עס ברענט די חלה!

↤ 322

Die Männer, sei liegen still; In Stub sturemt, Wie in ain Mihl. Eine schrait: „Die Chale auf a Sait!“ Die zweite brecht die Händ: „Maine Chale auch verbrennt!“ Un in Winkel sitzt a Jidene Un sogt a Tchine: — Gott, vartraib dem Ssot’n! . . . . . . . . . . .

די מענער, זיי ליגן שטיל; אין שטוב שטורעמט, ווי אין איין מיל. איינע שרייט: „די חלה אויף אַ זייט!“ די צווייטע ברעכט די הענט: „מיינע חלה אויך פאַרברענט!“ און אין ווינקל זיצט אַ אידענע און זאָגט אַ תחינה: — גאָט, פאַרטרייב דעם שטן! . . . . . . . . . . .

Л. Эйдинов (Орша, Могилевск. губ.).

№ 366. ^*)

Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir. (bis) Wos mir tuen, tuen mir, Ober Imberlach essen mir. Wos mir sainen, sainen mir etc. Ober Blinzes essen mir. Wos mir sainen, sainen mir etc. Ober broder Lokschen essen mir. Ober Beigel etc. Ober Gomelkes etc. Ober darre Kischke etc. Ober Homon-taschen etc. Ober Weles-niss etc. Ober Saleske (?) etc. Ober Chremslach etc. Ober Teiglach etc. Ober Joich etc. Ober Lokschen-kugel etc. Ober Monelach etc. Ober Nisslach etc. Ober Saltenosses (?) etc. Ober Pireschkes etc. Ober Zimes etc. Ober Kugel etc. Ober Bezisnik etc.

וואָס מיר זיינען, זיינען מיר, אָבער אידן זיינען מיר. (bis) וואָס מיר טוען, טוען מיר, אָבער אימבערלעך עסן מיר. וואָס מיר זיינען, זיינען מיר א. אַ. וו. אָבער בלינצעס עסן מיר. וואָס מיר זיינען, זיינען מיר א. אַ. וו. אָבער בראָדער לאָקשן עסן מיר. אָבער בייגל א. אַ. וו. אָבער גאָמעלקעס א. אַ. וו. אָבער דאַרע קישקע א. אַ. וו. אָבער המן־טאַשן א. אַ. וו. אָבער וועלס־ניס א. אַ. וו. אָבער זאַלעסקע (?) א. אַ. וו. אָבער כרעמזלעך א. אַ. וו. אָבער טייגלעך א. אַ. וו. אָבער יויך א. אַ. וו. אָבער לאָקשן־קוגל א. אַ. וו. אָבער מאָנעלעך א. אַ. וו. אָבער ניסלעך א. אַ. וו. אָבער סאַלטענאָסעס (?) א. אַ. וו. אָבער פּירעשקעס א. אַ. וו. אָבער צימעס א. אַ. וו. אָבער קוגל א. אַ. וו. אָבער בעציסניק א. אַ. וו.

Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.)

*) Поется при סיום и т. п. случаях см. №№ 23—24.

↤ 323

№ 367.

Schabes keidesch, Schabes zu der Nacht Essen mir alle Fisch Un a Zimes, un a Zimes, un a Zimes’l vun Mehrelech, Un a Zimes, un a Zimes, un a Zimes’l vun Posternak, Un a Kischke, un a Kischke, un a Kischkele auch’et. Kischkele heisstu, in Eiwen steistu, l’koweid Schabes! Schabes keidesch, Schabes in der-frih Essen mir alle Puzja Un a Kasche, un a Kasche, un a Kaschele vun Arbeslech; Un a Kasche,un a Kasche,un a Kaschele vun Bebelech, Un a Kugel, un a Kugel, un a Kugel vun Lekschelech. Kigele heisstu, in Eiwen steistu, in Maul zugeistu, l’koweid Schabes!

שבת קודש, שבת צו דער נאַכט עסן מיר אַלע פיש און אַ צימעס, און אַ צימעס, און אַ צימעסל פון מערעלעך, און אַ צימעס, און אַ צימעס, און אַ צימעסל פון פּאָסטערנאַק, און אַ קישקע, און אַ קישקע, און אַ קישקעלע אויכעט. קישקעלע הייסטו, אין אויבן שטייסטו, לכבוד שבת! שבת קודש, שבת אין דער פרי עסן מיר אַלע פּוצאַ און אַ קאַשע, און אַ קאַשע, און אַ קאַשעלע פון אַרבעסלעך; און אַ קאַשע,און אַ קאַשע,און אַ קאַשעלע פון בעבעלעך, און אַ קוגל, און אַ קוגל, און אַ קוגל פון לעקשעלעך. קוגעלע הייסטו, אין אויבן שטייסטו, אין מויל צוגייסטו, לכבוד שבת!

Л. Эйдинов (Орша, Могилевск. губ.).

№ 368.

A Waibele a Brije Gekeift Kischke a Mzije, Vergessen auszumachen Die inweinigste Sachen Un araingeleigt in Zimes. Der Mann, er kummt, Er leckt, er schmekt, Er sogt: „Main Waib, Es is gor nit frisch!“ — A, du Scheite, Du narrische Plote! Dos is doch Wie Zucker siss!

אַ ווייבעלע אַ בריה געקויפט קישקע אַ מציאה, פאַרגעסן אויסצומאַכן די אינעווייניקסטע זאַכן און אַריין געלייגט אין צימעס. דער מאַן, ער קומט, ער לעקט, ער שמעקט, ער זאָגט: „מיין ווייב, עס איז גאָר ניט פריש!“ — אַ, דו שוטה, דו נאַרישע פּלאָטע! דאָס איז דאָך ווי צוקער זיס!

Д. Г. Гальперн (Вильна).

↤ 324

№ 369.

Ein mol tu ich sich benaien, — (bis) A ganze Woch Horewet men doch, Un af Schabes mus men laihen! Laihen un laihen, un laihen, Soll men nit bedarfen; 1) Schabes ohn Chrein 2) Kenn men sich begein, Ober nit ohn Branfen! Branfen, Branfen, Branfen — Ot dos is main Nechome; 3) Un as ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Derquick ich main Nschome. 4) Main Nschome mit main Nechome Is alle mol in ganzen; 5) Un wie ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Heib ich on zu tanzen. Zu tanzen, zu singen, zu springen — Derzu tu ich teigen; Un wie ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Bekumm ich klore Eigen. 6) Eigen un Eigen, un Eigen, Eigen hob ich klore — Un ich wel machen: Sche-hakeil nihjo bi-Dworei.

איינמאָל טו איך זיך באַנייען, — (bis) אַ גאַנצע וואָך האָרעוועט מען דאָך, און אויף שבת מוז מען לייען! לייען און לייען, און לייען, זאָל מען ניט באַדאַרפן; 1) שבת אָן כריין 2) קען מען זיך באַגיין, אָבער ניט אָן בראַנפן! בראַנפן, בראַנפן, בראַנפן — אָט דאָס איז מיין נחמה; 3) און אַז איך מאַך אַ שנאַפּס נאָך אַ שנאַפּס, דערקוויק איך מיין נשמה. 4) מיין נשמה מיט מיין נחמה איז אַלע מאָל אין גאַנצן; 5) און ווי איך מאַך אַ שנאַפּס נאָך אַ שנאַפּס, הויב איך אָן צו טאַנצן. צו טאַנצן, צו זינגען, צו שפּרינגען — דערצו טו איך טויגן; און ווי איך מאַך אַ שנאַפּס נאָך אַ שנאַפּס, באַקום איך קלאָרע אויגן. 6) אויגן און אויגן, און אויגן, אויגן האָב איך קלאָרע — און איך וועל מאַכן: שהכל נהיה בדברו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

М. З. Левин (Витебск. губ.).

Nor nit bai’n Dalf’n. Fleisch Branfen is doch kalt. Tu ich schraien gwald. Die Nechome is gor in ganzen. Effen ich maine Eigen

1) נאָר ניט ביין דלפון. 2) פלייש. 3) בראַנפן איז דאָך קאַלט. 4) טו איך שרייען גוואַלד. 5) די נחמה איז גאָר אין גאַנצן. 6) עפן איך מיינע אויגן

↤ 325

№ 370.

Iber die Gläsel Branfen Mach ich a Broche, — In ihr is doch do A greisse Hazloche! Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „Boruch“, — Dos is doch a Din In Schulchon-Oruch. Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „Ato“, — Wenn trinkt men Branfen? Koeis ato! Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „ha-Schem“, — Zulieb dem hoben mir A greissen Varnehm. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Eleiheinu“, — Ihr hoben doch getrunken Unser Oweis-aweisseinu. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Melech“, — Wail sie macht uns Seier freilech. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „ho-Eilom“, — Mir trinken Branfen Mit a greissen Eilom. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Sche-hakeil“, — Wail sie macht vun uns A greissen ssach-hakeil. Iber die Gläsel Branfen Machen mir doch: „Nihjo“,— As mir hoben derlebt zu trinken Schnaps, Hoben mir a S’chije.

איבער די גלעזל בראַנפן מאַך איך אַ ברכה, — אין איר איז דאָך דאָ אַ גרויסע הצלחה! איבער די גלעזל בראַנפן מאַך איך: „ברוך“, — דאָס איז דאָך אַ דין אין שולחן ערוך. איבער די גלעזל בראַנפן מאַך איך: „אתה“, — ווען טרינקט מען בראַנפן? כעת אתה! איבער די גלעזל בראַנפן מאַך איך: „השם“, — צו ליב דעם האָבן מיר אַ גרויסן פאַרנעם. איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר: „אלהינו“, — איר האָבן דאָך געטרונקען אונדזער אָבות אבותינו. איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר: „מלך“, — ווייל זי מאַכט אונדז זייער פריילעך. איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר: „העולם“, — מיר טרינקען בראַנפן מיט אַ גרויסן עולם. איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר: „שהכל“, — ווייל זי מאַכט פון אונדז אַ גרויסן סך הכל. איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר דאָך: „נהיה“,— אַז מיר האָבן דערלעבט צו טרינקען שנאַפּס, האָבן מיר אַ זכיה.

↤ 326

Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „bie-Dworei“, — Wer ’s kenn mehr trinken, Is a gresserer Srore!

איבער די גלעזל בראַנפן מאַכן מיר: „בדברו“, — ווער ס׳קען מער טרינקען, איז אַ גרעסערער שררה!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 371.

Adir ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi! Bochur ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi! A my sobi kak Bratzy Budjem sobi guljatzi. Nado snatj, kak guljatj, Pered Bogom otwetschatj! Pjom Wudke i guljajem, Pered Bogom otwetschajem, Pana Boga upominajem, Wato Melech chai w’kajom, W’ato tischma min ha-Schomoim, — L’schono haboo bi-Jruscholojim! Godeil ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi. Dogul ato amiti etc.

אדיר אתה אמתי — יעדן פּאַן באָג נאַ סוויטי! בחור אתה אמתי — יעדן פּאַן באָג נאַ סוויטי! אַ מי סאָבי קאַק בראַצי בודעם סאָבי גוליאַצי. נאַדאָ זנאַט, קאַק גוליאַט, פּערעד באָגאָם אָטוויעצאַַט! פּיאָם וואודקע אי גוליאַיעם, פּערעד באָגאָם אָטוויעצאַיעם, פּאַנאַ באָגאַ אויפּאָמינאַיעם, ואתה מלך חי וקים, ואתה תִשמע מן השמים — לשנה הבאה בירושלים! גדול אתה אמתי — יעדן פּאַן באָג נאַ סוויטי. דגול אתה אמתי א. אַ. וו.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

№ 372.

Вариант:

Mi adir amiti? Jestj Bog na Switi! ⎫ ⎬ ⎭ bis Nado snati, kak guljatj, Pered Bogom otwetschatj! ⎫ ⎬ ⎭ bis My pjom i guljajem, — W’ato Melech chai w’kajom! Mi bochur amiti? Jestj Bog na Switi! Nado snatj kak guljatj etc. Mi godeil amiti etc.

מי אדיר אמתי? יעסט באָג נאַ סוויטי! ⎧ ⎨ ⎩ bis נאַדאָ זנאַט, קאַק גוליאַט, פּערעד באָגאָם אָטוויעצאַט! ⎧ ⎨ ⎩ bis מי פּיאָם אי גוליאַיעם, — ואתה מלך חי וקים! מי בחור אמתי? יעסט באָג נאַ סוויטי! נאַדאָ זנאַט קאַק גוליאַט א. אַ. וו. מי גדול אמתי א. אַ. וו.

И. H. Тирхельтуб (Могилевск. губ.).

↤ 327

№ 373.

— Gabe, wos will der Rebe? — As die Rebezin soll geben! — Wos soll sie geben? — Maschke! — Auf wos is die Maschke? — As die Kinderlech sollen lernen Teire ohn Laske! Eineg l’Schabos bim-bam-bam, Tanug l’Jomteiw cha-cha-cha! — Gabe, wos will der Rebe etc. — Lekach! — Auf wos is die Lekach? — Die Kinder sollen lernen Teire ohn Mekach! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Zimes! — Auf wos is die Zimes? — Die Kinder sollen lernen Teire bi-n’imus! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Fleisch! — Auf wos is die Fleisch? — Die Kinder sollen lernen Teire mit Schweiss! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Lokschen! — Auf wos is die Lokschen? — Die Kinder sollen lernen Teire, wie Ochsen! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Kompot! — Auf wos is die Kompot? Die Kinder sollen lernen Teire ohn klopot! Eineg l’Schabos bim-bam bam etc.

— גבאי, וואָס וויל דער רבי? — אַז די רביצין זאָל געבן! — וואָס זאָל זי געבן? — משקה! — אויף וואָס איז די משקה? — אַז די קינדערלעך זאָלן לערנען תורה אָן לאַסקע! עונג לשבת בים־באַם־באַם, תענוג ליום טוב כאַ־כאַ־כאַ! — גבאי, וואָס וויל דער רבי א. אַ. וו. — לעקעך! — אויף וואָס איז די לעקעך? — די קינדער זאָלן לערנען תורה אָן מקח! עונג לשבת בים־באַם־באַם א. אַ. וו. — גבאי, וואָס וויל דער רבי א. אַ. וו. — צימעס! — אויף וואָס איז די צימעס? — די קינדער זאָלן לערנען תורה בנעימות! עונג לשבת בים־באַם־באַם א. אַ. וו. — גבאי, וואָס וויל דער רבי א. אַ. וו. — פלייש! — אויף וואָס איז די פלייש? — די קינדער זאָלן לערנען תורה מיט שווייס! עונג לשבת בים־באַם־באַם א. אַ. וו. — גבאי, וואָס וויל דער רבי א. אַ. וו. — לאָקשן! — אויף וואָס איז די לאָקשן? — די קינדער זאָלן לערנען תורה, ווי אָקסן! עונג לשבת בים־באַם־באַם א. אַ. וו. — גבאי, וואָס וויל דער רבי א. אַ. וו. — קאָמפּאָט! — אויף וואָס איז די קאָמפּאָט? די קינדער זאָלן לערנען תורה אָן קלאָפּאָט! עונג לשבת בים־באַם באַם א. אַ. וו.

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 328

№ 374.

Saïgraitje mnje Kasatschinu Ach, po-jewreiskomu! — Jism’chu b’Malchusscho sсheimrei Schabos, Wot tjebje Kosatschinu! Wot po-jewreiskomu! Saigraitje mnje Kasatschinu Po-misnagdskomu! — Keihanecho jilb’schu Zedek, Wot tjebje Kasatschinu, Wot po-misnagdskomu! Saigraitje mnje Kasatschinu Po chassidazkomu! — Jestj tam Chossid w’ Kapeljusche, Kochem Żone, kochem djuże, Ohawti es Ischti w’es Bonai, — Wot tjebje Kasatschinu, Wot po-chassidazkomu!

זאַאיגרייטיע מניע קאַזאַטשינו אַך, פּאָ יעוורייסקאָמו! — ישמחו במלכותך שומרי שבת, וואָט טיעביע קאָזאַטשינו, וואָט פּאָ יעוורייסקאָמו! זאַאיגראַיטיע מניע קאַזאַטשינו פּאָ-מתנגד׳סקאָמו! — כהניך ילבשו צדק, וואָט טיעביע קאַזאַטשינו, וואָט פּאָ-מתנגד׳סקאָמו! זאַאיגרייטיע מניע קאַזאַטשינו פּאָ-חסיד׳אַצקאָמו! — יעסט טאַם חסיד וו׳ קאַפּעליושע, קאָכעם זשאָנע, קאָכעם דוזשע, אהבתי את אִשתי ואת בני, — וואָט טיעביע קאַזאַטשינו, וואָט פּאָ-חסיד׳אַצקאָמו!

А. Рейзин (Минск. губ.).

№ 375.

Mimizrajim g’altonu, wer? Adeinoi Eleiheinu! Umibeis Awodim pdissonu, wer? Adeinoi Eleiheinu! B’roow santonu etc. Uwssowo kilkaltonu etc. Meicherew hizaltonu etc. Umidewer milat’tonu etc. G’altonu, pdissonu, Santonu, kilkaltonu, Hizaltonu, milatonu Umeicholojim roïm — Af alle Rschoïm. Wos mehr Kabz’n — Mehr Guljake; Wos mehr Nogid — Mehr Ssobake!

ממצרים גאלתנו, ווער? ה׳ אלהינו! ומבית עבדים פּדיתנו, ווער? ה׳ אלהינו! ברעב זנתנו א. אַ. וו. ובשבה כלכלתנו א. אַ. וו. מחרב הצלתנו א. אַ. וו. ומדבר מלטתנו א. אַ. וו. גאלתנו, פּדיתנו, זנתנו, כלכלתנו, הצלתנו, מלטתנו ומחליים רעים — אויף אַלע רשעים. וואָס מער קבצן — מער גוליאַקע; וואָס מער נגיד — מער סאָבאַקע!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 329

№ 376.

Ewjeinim haheilchim iber die Haiser W’scheissim Jajin iber die Braiser, Eilu wo-eilu ha-zeiakim Boch — A Trunk Branfen willt sich doch! Balei-batim ha-jeischwim b’Boteihem W’scheissim Jajin bi-Kleihem, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk Branfen podawai! Ganowim ha-jeischwim ba-Machteres W’scheissim Jajin bi-chlei cheres, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk Branfen podawai! Dajonim ha-jeischwim eizel ha-Kness’l, Ha-scheissim Jajin a vulle Fläsch’l, Eilu wo-eilu ha-zeiakim Boch — A Trunk Branfen willt sich doch! Händler ha jeischwim eizel ha-Händel W’scheissim Jajin a vulle Kendel, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk branfen podawai!

אביונים ההולכים איבער די הייזער ושותים יין איבער די ברייזער, אלו ואֵלו הצועקים בך — אַ טרונק בראַנפן ווילט זיך דאָך! בעלי־בתים היושבים בבתיהם ושויתים יין בכליהם, אלו ואלו הצועקים חי — אַ טרונק בראַנפן פּאָדאַוואַי! גנבים היושבים במחתרת ושותים יין בכלי חרס, אלו ואלו הצועקים חי — אַ טרונק בראַנפן פּאָדאַוואַי! דינים היושבים אצל הכנסל, השותים יין אַ פולע פלעשל, אלו ואלו הצועקים בך — אַ טרונק בראַנפן ווילט זיך דאָך! הענטלער היושבים אצל ההענטל ושותים יין אַפולע קענדל, אלו ואלו הצועקים חי — אַ טרונק בראַנפן פּאָדאַוואַי!

А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 

Приложение.

БИБЛIОГРАФИЧЕСКIЙ УКАЗАТЕЛЬ

СБОРНИКОВ ПЕСЕН НА РАЗГОВОРНО-ЕВРЕЙСКОМ ЯЗЫКЕ,

имеющихся и Азиатском музее Императорской Академии Наук.

Составлен С. Е. Винером.

↤ 

↤ —I—

Приложение.

БИБЛIОГРАФИЧЕСКIЙ УКАЗАТЕЛЬ

СБОРНИКОВ ПЕСЕН НА РАЗГОВОРНО-ЕВРЕЙСКОМ ЯЗЫКЕ,

имеющихся и Азиатском музее Императорской Академии Наук.

Составлен С. Е. Винером.

אבראמאוויץ שׁ. י.

יודעל. אַ ספור המעשה, אין חזירים, ע״מ י״א תנועות, פון שׁ״י אבראמאוויץ. (טהייל,I. II) ווארשויא (יואל לעבענזאהן) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 106 + 118 עמודים.

באנק ח.

אביע רננות. פינף לידער נייעה, צו זינגען אין אגיזעלינשאפט ... א) פאר רעדע. ב) דיא גאבריעלין. ג) דעם פאטערס צואה. ד) דער טויט. ה) דער אומויסטער האפין. הערויס גיגעבין פון חיים באנק אויס ווילנא. ווילנא (הלל דווארזעץ) (תרל״ה) 1875 16° (ע״ט) 32 עמודים.

בודזאן, י.

המן מיט מרדכין. פיינע לידער, זינגט ברידער, אין דעם טאג פורים ... ארור המן — ברוך מרדכי! (מאת י. בודזאן). ווילנא (יהודה ליב מ״ץ) תרנ״ג 1893 16° (ע״ט) 30 עמודים.

בדחן חנן.

שׁאו זמרה ... מעלאדיען ... לידער ... א) ליד פון דיא בליבטע געלט מיט דיא גידריקטע וועלט. ב) ליד פון דיא זאנציקעס (זאגען שירעם). ארויסגיגעבין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (א. ה. קאצינעלענבויגען) תרל״ח 1877 16° (ע״ט) 16 עמודים.

שיר נחמד אדער דיא ריינע נשׁמה ... א) דיא פארעדע ... ב) דיא ליד, וויא דיא נשמה טענעט מיט דעם מלאך ... ארויס גיגעגין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (א. ה. קאציגעלינבויגען) תרל״ח 1877 16° (ע״ט) 44 עמודים.

שירי חדוה. דרייא נייע לידער. צום זינגען מיט מעלאדיען: א) מיט דער עפיל בוים. ב) פון דער פאלשער וועלט. ג) וויא מען נארט אפ אקלויזניק אין אשידוך. ארויסגיגעבין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16° (ע״ט). 32 עמודים.

↤ —II—

בדחן, מרדכי מאנע כע״ס.

קול שמחה. איין שטים פֿון פֿרייד. דרייא נייע לידער : א) פֿון גאליציאנער בטלן טייט זיין איידים דער חסיד. ב) פון דיא קינפעטארין. ג) פֿון דעם וועכטער. הערויס גיגעבין פון מאנע כע״ס בדחן מן ביאלישטאק ווילנא (הלל בן אברהם יצחק דווארזעץ תרל״ב 1872 16° (ע״ט) 64 עמודים.

. . . . . קול שמחה ... דרייא נייע לידער ... פון טאנע כע״ס בדחן פון ביאלישטאק. (שנית). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ג 1873 16° (ע״ט). 64 עמודים.

. . . . . דרייא נייע לידער ... פון מאנע בע״ס בדחן פון ביאלישטאק. (שלישית). ווילנא (י״ל מ״ץ) תרל״ו 1875 16° (ע״ט). 64 עמודים.

. . . . . קול שמחה. דרייא נאייע לידער ... פאן מאנע כע״ס בדחן אויס ביאלישטאק. (כמו שנדפס בשנת תרל״ב). ווילנא (א. ה. קאצינעלינבויגען) תרמ״ב 1881 16° (ע״ט). 62 עמודים.

קול זמרה. פֿינף נייע ... לידער. א) דאס ליד פון אלעמען תכלית. ב) דאס ליד פון חתן׳ס פֿאטער. ג) דיא ליד פֿון חתן׳ס מוטער. ד) דיא ליד פון דיא כלה״ס פֿאטער. ה) דיא ליד פון דיא כלה׳ס מוטער. (מאת מרדכי כעס בדחן). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

שׁפתי רננים. פינף נאייע לידער: 1) דער עלטער עלטער זיידע. 2) טעלעגראף. 3) די כלה. פון שדכן. 4) דער קארגער מיט דעם וותרן. 5) דיא ווינד פרנסה. ארויס גיגעבין פון מ״כ בדחן מבייאליסטאק. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ שריפֿטזעצער) תרל״ד 1874 16° (ע״ט). 32 עמודים.

קול שיר. פֿיר נייע לידער. א) דער ארעמער בעל גאוה. ב) די שיניאנען. ג) דיא פֿאלשע וועלט. ד) צוואה. פון מרדכי בדחן מווילנא. ווילנא (א. י. דווארזעץ ובנו ש. י.) תרל״א 1871 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דעד דאנערשטאג. מיט נאך דראיי ... לידער. 1) דער אלטער פֿאטער מיט דיא קינדער. 2) דער סאמאוואר : 3) דער רייזע זאק. צום זינגען מיט פֿיינע מילאדיען פאן מרדכי בדחן. ווילנא (פין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 28 עמודים.

בדחן, פסח אליהו.

כנף רננים. זעקס פאלקס לידער וואס קריטיקירן ... זאכין וואש עקסעסטירין אויף דער וועלט : 1) דער פֿערפֿאססער. 2) די יוגענד אונ די עלטער. 3) דער טעלעגראף. 4) דער סיגאר. 5) דיא אורקע. 6) דיא שפיגיל. מאת ... פסח אלי׳ בדחן, יליד באברויסק ומקום מגורו הראדאק. [השירים חוברו משנה תר״י עד תרי״ט](עם העתקה בלה״ק שלא באה בדפוס). ווילנא (פין וראזענקראנץ) תרל״ב 1871 16° (ע״ט) 32 עמודים.

כנף רננים. ... פֿינף פֿאלקס לידער : 1) די יוגענד אונ די עלטער. 2) דער טעלענדאף. 3) דער סיגאר. 4) דער שטיקעלע ברויט, אדער דיא פֿיש. 5) די א שפיגיל. מאת ... פסח אלי׳ בדחן ... (שנית). ווילנא (פֿין וראָזענקראנץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט) 32 עמודים.

↤ —III—

בלאך י. ב.

מלוכת שאול גם עקידת יצחק. דא איז ... דיא גאנצע מלחמה וואס דוד האט גיפירט מיט גליות. אלעס אין גראמען. אויך ... די ... עקדה ... דערצו נאך צווייא סצענעס פון אברהם מיט שרה. הערויס גיגעבין פון י. ב. בלאך. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט) 40 עמודים.

בערזיק שׁ. י.

ספר חכמת ודעת ... דברי מוסר ... דברי חכמה אונ מנהגים. אויך אנדערע דינים ... מאתי ש״י בערזיק. (קי״ב בתים בחרוזים, עברי טייטש). ווילגא (אברהם יצחק דווארזעץ) (חרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 32 עמודים.

”... חכמת ודעת ... (שנית) ... מאתי ש״י בערזיק מאסמענא. (ק״י בינים). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט). 32 עמודים.

ספר חמדת הימים ... חכמה ומוסר ... מדות ... מאתי שׁ״י בערזיק מאסמענא. (קי״ב בתים בחרוזים. עברי טייטש). ווילנא (פֿין וראזענקראץ) תר״ל 1870 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... חמדת הימים ... (שנית), ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט). 32 עמודים.

בערענשׁטיין שׁ.

מאגאזין פֿון יודישע לידער פֿאר דעם יודישׁען פאלק, פון שׁ. בערנשׁטיין אויס קאמניץ פאדאלסק. זיטאמיר (יצחק משה באקשט) (חרכ״ט) 1869 12° (ע״ט) 84 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... ווארשא (חיים קעלטער (תד״מ) 1880) (בדפוס האחים שולדבערג. תרמ״ד 1884) 12° (ע״ט). 73 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... בערדיטשוב (יעקב שעפֿטיל) (תרמ״ח) 1888 12° (ע״ט). 73 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... בערדיטשוב (י, שעפטיל) (תרנ״א) 1891 12° (ע״ט) ,73 עמודים.

גאטטלאבער א. ב.

דער סעים. אדער דיא גרויסע אסיפה אין וואלד ווען דיא חיות האבען אויסגעקליבען דעם ליב פֿאר אטלר. פון א. ב. ג. [אברהם בער גאטטלאבער]. זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 48 עמודים.

גאלדענפאדים אברהם.

דאס יודעלע. יודישע לידער, אויף פראסט יודעשער שפראך, פון אברהם נאלדענפֿאדים איין אלטקאנסטאנטינער. זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) תרכ״ט 1868 16° (ע״ט). 93 עמודים.

↤ —IV—

גאלדענפאדים אברהם.

יודעלע. ... פֿון אברהם גאלדענפֿאדים (שנית). זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) (תרל״ז) 1876 16° (ע״ט). 84 עמודים.

” ... דאס יודעלע. יודישע ליעדער ... פֿאן אברהם גאלדענפֿאדען ... ווארשא (ט. האלטער) תרנ״ב (1891) 12° (ע״ט) 108 עמודים.

דיא יודענע, פערשיעדענע געדיכטע אונ טהעאטער, אין פראסט יודעשען פֿון אברהם גאלדפֿאדען (דער מחבר פֿינעם יודעלע). אדעססא (ל. ניטצשע) (תרכ״ט) 1869 8° (ע״ט). 90 עמודים.

דאס פידעלע. זאממלונג יודישער פֿאלקס-ליעדער הומאריסטישע אונד ערנסטע. פֿערפֿאסט פֿון אברהם גאלדפאדען. ערשטע העפֿט. אדעססא (ט. א, בעלינסאהן) תרמ״ג 1883 8° (ע״ט). 16 עמודים.

ישׂראליק. יודישע ליעדער פֿערפֿאסט פֿאן אברהם גאלדפֿאדען. אדעססא (א. שולצע) תרמ״ד 1884 8° (ע״ט). 24 עמודים.

”האצמח׳ס קרעמילי, פֿון פֿערשיעדענע אנטיקען. 25 יודישע פֿאלקסליעדער, וואס זענען געזונגען געווארען אין גאלדפֿאדענס יודישען טהעאטהער. צוזאממען געקליעבען פֿון אברהם יצחק טאנצמאנן. הערויסגעגעבען פֿון משה מרדכי צוקערמאנן, ווארשא (פ. בוימריטטער) תרנ״א 1891 16° (ע״ט) 88 עמודים.

גארדאן י יהודה ליב.

שיחת חולין. ליעדער אין דער פֿאלקסשפראכע, פֿאן י. ל. גארדאן. (14 שירים). ווארשא (י. אונטערהענדלער) תרמ״ו 1886 8° (ע״ט). 92 עמודים. [עם הקדמה מהמביא לדפוס .א י. שפירא].

” ... שיחת חולין ... 2-טע פֿערבעססערטע אונד פֿערמעהרטע אויפֿלאגע. ווארשא (א׳ בוימריטטער עט גאנשאר) תרמ״ט 1889 8° (ע״ט). 104 עמודים.

” ... שיחת חולין ... פֿיערטע פֿערבעסערטע אויפֿלאגע. ווילגא (האלמנה והאחים ראם) תר״ס 1899 8° (ע״ט). 104 עמודים.

נארדאן, מיכל.

דיא בארד אונ דערצו נאך אנדערע שיינע אידישע לידער. אללע פֿון אגרויססין חסיד. (החתום בהקדמתו הכתובה בלשון הקדש : „גר, דל, סך, אני“ (הוא: מיכל גארדאן). זיטאטיר (אברהם שלום שאדאוו) תרכ״ט 1868 16° (ע״ט) 96 עמודים.

שׁירי מ. גארדאן. יודישע ליעדער פֿון מיכל גארדאן. ווארשא (י. אלאפין) תרמ״ט 1889 8° (ע״ט). 112 עמודים.

גראבויס מאיר.

צעהען נייע קאפלעטין פֿאן מ. [מאיר] גראבויס אין קעשיניעב. (10 ליעדער) קעשיניעב (א. שילאמאוויטש) תרנ״ח 1898 16° (ע״ט) 28 + (4) עמודים.

↤ —V—

גראנאווסקי, ראובן.

דער ריכטיגער שׁפיגעל פֿון דער היינטיגער וועלט, (הומאריסטישס געדיכטע). פֿון ראובן בן אברהם גראנאווסקי, אויס וואלעגאצאלאווא .י (19 ליעדער). אדעסא (אבא דוכנא) תרנ״ה 1895 12° (ע״ט). 54 עמודים.

גריל. א. ליפמאן.

ר׳ טודרוס מיט זיין טאכטער גאלדוניא ... פינף ... לידער, פֿון אַ היינטיגע מאדמאזעל וויא אזוי דא האט אירעס אויסגעפירט אונ זיא האט גינומען דעם לעהרער פאר א מאן ... פערפאסט פֿון אליעזר ליפמאן בריל. אדעססא (דרוק פון „אדעססקע וועסטניק“) תרמ״ח 1888 8° (ע״ט): 32 עמודים.

דיק א. מ.

דיא דרייא מלא רחמים, דער צו נאך צווייא לידער אויף פרייטיג צו נאכט אונ אויף שבת צו נאכט, איינע ריכטיגע איבער זעצונג פֿון דיא הייליגע געזיינגע מאת אמ״ד. (אייזיק מאיר דיק. (ההגדה השלישית היא מגזרת ת״ח). ווילנא (האל׳ והאחים דאם) תרל״ג 1873 12° (ע״ט). 24 עמודים.

דאנציק-האשקעס משה.

דער ליטוואק, פֿערשיעדענע יודישע ליעדער, ערנסטע, אויך סאטירישע; דאצו איין ליד „דער ליטוואק“ ריכטיג חאראקטערעזירט, פון משה בן יעקב דאנציג. אדעסא (מ. א. בעלינסאן) תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 48 עמודים.

דאנציק מ.

ייא ליטוועשׁקע, פֿערשיידענע יודישע ליעדער דאצו איין ליעד „דיא ליטוועטשקע“ פֿאן משה דאנציג. אדעססא (ל. ניטשע) (תרל״א) 1870 8° (ע״ט). 48 עמודים.

דוטשינסקי אברהם.

דיא מאסקע, פֿאלקס לידער ... פֿאן אברהם דוטשינסקי. (7 ליעדער). ווארשא (ישראל אלאפין) תרל״ח 1878 16° (ל״ט) .66 עמודים.

הארענשטיין, צבי הירש.

כנור הצבי. (די הארפֿע). פֿערשיעדענע טאנישמעטרישע. געדיכטע דער יודיש דייטשען שפראכע. פֿערפֿאסט פון ישראל חסר-כח. (צבי הארענשטיין). ברדיטשוב (יעקב שעפֿטיל) תרנ״א 1891 8° (ע״ט) 68 עמודים.

היילפערין יצחק צני.

דער לידער קראנץ, (קבוצת שירים שונים בשפת עבר וזשארגאן מאת יצחק צבי הלוי היילפערין מחערסאן. אדעססא (אבא בר מיכאל דוכנא) תרנ״א 1891 8° (א. מרובעות, וע״ט) *108 עמודים.

↤ —VI—

וואהלמאנן ישראל מאיר.

לידער פאר גוטע ברידער: א) דער אידעשער גלות. ב) לעב מיט קוראש. ג) דער פאטריאט. ד) ליד פֿון די כראשינע מיט די לאמפין. פֿערפֿאסט פון מיו״ם. (ישראל מאיר וואהלמאנן ממינסק). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16° (ע״ט) 32 עמודים.

סיפורי ימי קדם. פֿיר ... לידער ... 1) ליד פֿון וויינגארטין. 2) ליד פֿון מצרים. 3) ליד פֿון אמת. 4) ליד פֿון שלום, נעתק ע״י יש״מ וואלמאן, (ישראל מאיר וואהלמאנן ממינסק), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1877 12° (ע״ט) 32 עמודים.

וואליך, פרץ.

אַ טאראלישע ליעד פֿון דעם אדעססער ראבינער גארלאגדס טוידט, פֿערפֿאסט פֿאן פרץ וואליך. אדעססא (אבא דוכנא) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט) 12° עמודים.

די יונגע פערלורענע קימפעטארען. מיט דעם גילאזענעם פיצעלע קינד. נאך מיט פֿיר נייע לידער: 1) דער גישטאכענער בן יחיד. 2) דאס בלינדע מיידיל. 3) דער פֿרייליכער קארטעשזניק, 4) דער זינגער קריגט זיך מיט דעם דלית ... פֿערפֿאסער פרץ וואלעך. ארעפסא (אבא דוכנא) תרנ״ז 1897 8° (ע״ט) ,22 עמודים.

ווארקיוועצקע מאריץ.

דיא היינטיגע וועלט ... נייע יודישע ליעדער פֿאר דעם יודישען פֿאלק פֿון מאריץ ווארקיוועצקע. אדעסשא (מ. א. בעלינסאן) תרל״א 1871 8° (ע״ט) 34 עמודים.

זיזמאר יעקב.

דיא ספירה. מיר ציילין אלע ספירה אונ דאצו דרייא לידער, וועלכע עס איז פֿאר גישטעלט גיווארען פֿון מיר אויף פֿילע גראסארטיגע הויכצייטען אוג גיזעלשאפט ... 1) דאס פאפיריל. 2) דיא קאמאדע. דער לאך. פֿערפֿאסט פֿון מיר יעקב זיזטאר בדחן מגראדנא. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ג 1883 16 (ע״ט). 32 עמודים.

פאראנאפאלסקי, אלחנן.

עפיגראממען אדער גלייכע ווארטלעך פֿערפֿאסט אונד איבערזעצט פֿאן אלחנן טארנאפאלסקי. ערסטעס העפֿט. [אולי לא נדפס יותר ?]. אדעסא (ט. א. בעלינסאן תר״ל 1869 12° (ע״ט). 24 עמודים.

↤ —VII—

טערעשקאוועצקע, לוי יצחק.

דער בן יחיד, פֿערפֿאסט לוי יצחק בר מנשה טערעשקאוועצקע מקאסטאנטין ישן. (21 ליעדער). זיטאטיר (יורשי ש. בראדאוויץ) (תרנ״ג) 1893 8° (ע״ט). 74 עמודים.

ליניעצקי. יצחק יואל.

דער בייזער מארשעליק סאטירישע פאלקס-ליעדער, פֿון יצחק יואל לינעצקי. (22 ליעדער). אדעססא (ל. ניטצשע) (תרכ״ט) 1869 8° (ע״ט). 96 עמודים.

” ... דער בייזער טארשעליק ... פֿאן יצחק יואל ליניעצקי. (ערשטער אונד צווייטער טהייל). ווארשא (ח. קעלטער) תרל״ט 1879 8° (ע״ט). 48+48 עמודים.

אהין אדער אהער! (מאת י. י. ליניעצקי). אדעסא (פ. א. זעלאני, לפנים אולריך) (תרמ״ב) 1882 6° (ע״ט). 8 עמודים.

אַ סטאטיע פון דעם פלוידערזאק. וואס וועט זאגען דיא וועלט. פֿון יצחק יואל ליניעצקי. אדעססא (א. שולצע) (תרמ״ה 1885 8° (ע״ט). 16 עמודים.

ליעוו מ.

האדעל. א פאעמא אין געדיכטע פֿערפֿאסט פֿאן ט. ליעוו. קישינעב. (א. שיליאמאוויטש) תרמ״ח 1888 8° (ע״ט) ,64 עמודים.

ליטינסקע מ. נ.

קוקי ריקי אדער יודישע פייער-טאגע. סאטירישע, הומאריסטישע, מואראלישע אונ קריטישע פֿאלקס לידער. פֿערפֿאסט פֿאן מנחם נחום ליטינסקע. אדעססא (פ. א. זעלעני) (תרמ״ד) 1883 8° (ע״ט) 32 עמודים.

לעווענזאק ליב.

דיא ליעד פון דעם געשטאכענעם זאגאטאווטשיק. פֿערפֿאסט פֿון ליב לעווענזאהן. אדעססא (אבא דוכנא) תרנ״ו 1896 16° (ע״ט). 10 עמודים.

מאריחאווסקי משׁה.

דער עלינטער יתום. יודישע שיינע ליעדער פֿון משה מאריחאווסקי. (9 ליעדער). אדעסא (מ. א. בעלינסאן) תרל״ב 1872 16° (ע״ט) ,32 עמודים.

↤ —VIII—

סימציס י.

יאה ציא נייען! (מאת י. סימציס). אדעסא (פ. זעלעני) (תרמ״ב) 1882 8° (ע״ט). 10 עמודים.

עפשׁטיין מ.

למך דער בעל שם אדער צווייא חתנים אונטער איין חופה. א מעשה אין שירים געשריבען, מאת י׳ מ׳ י׳ ן. (מ. עפשטיין). אדעססא (אולריך) תר״מ 1880 12° (ע״ט). 64 עמודים.

עפישטיין אב״י.

דער קהלשׁער שרייבער דרייא פראכטיגע לידער מיט מילאדיען. 1) דער קהלשער שרייבער. 2) דער ליטוועסער רייזענדער. 3) דיא אידעשע חתונה. פֿערפֿאסט דורך אב״י עפשטיין פון לידא. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ו 1876 16° (ע״ט) 32 עמודים.

עטטינגער שלמה.

משׁלים, לידעלעך, קליינע מעשהילעך אונ בתבות׳לעך אייגענע אונ נאכגעמאכטע, פון ד״ר שלמה עטטינגער. הערויסגעגעבען דורך וו. עטטינגער. פטרבורג (בדפוס וו. עטטינגער) תרמ״ט 1889 12° (א׳ מרובעות בל״נ). (2)+24 עמודים.

פידעלמאן אלכסנדר.

לידער צום צייט פערטרייבונג מאת אלכסנדר פידעלמאן. ווילנא (האל׳ והאחים ראם) תרל״ח 1877 8° (ע״ט). (2)+24 עמודים.

פישׁזאהן אלטער.

דער נייער זינגער. פֿערפֿאסט פֿאן אלטער פֿישזאהן. (10 ליעדער). ווארשא (האחים שולדבערג) [תרמ״ד 1884] 12° (ע״ט). 24 עמודים.

” ... דער נייער זינגער ... פֿישזאהן (10 ליעדער). בערדיטשוב (יעקב שעפֿטל) (תרמ״ח) 1888 12° (ע״ט). 24 עמודים.

” ... דער נייער זינגער ... (10 ליעדער). (ווילנא ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער). תרנ״ה 1895 12° (ע״ט). 24 עמודים.

דער נייער זינגער ... (10 ליעדער). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) (תרנ״ח) 1897 12° (ע״ט). 24 עמודים.

↤ —IX—

פישזאהן א.

דער נייער משׁוגעגער, זאמלינג יודישע פאלקס לידער ... פֿערפֿאסט פֿאן ... אלטער פֿישזאהן מעיר בערדיטשעב. ווארשא (וויקענטיא טילל) תרמ״ה 1885 12° (ע״ט). 24 עמודים.

פראג שׁלום.

איינע נייע געשׁיכטע פֿון דעם ווינטער דער גרויסער פֿראסט ... אונ וויא אזוי ... דיא שיף, מיט דעם וואסיר וואס דא שטייט ... (מאת) ... המחבר שלום פראג פון זאקראטשין. (דעם ווינטער האב איך געברויכט אין נאווידוואהר צו זיין. אונ דיא נארווע האט נאך געטוהן ניין“) ווארשא (שמואל בר חיים ארגעלבראנד) תר״ל 1870 12° (ע״ט). 24 עמודים.

פראג מ. א.

פורים געשיכטע פֿון מגילה אין קורצען ... אין גראמען ... (הערויס גיגעבין פון מ״א פֿראנק). ווילנא (משה יואל בר שמחה זימל טיפאגראף) תרכ״ד 1863 16° (ע״ט). 24 עמודים.

פידלמאן, אלכסנדר סענדער.

שׁירי אסף ... א) דיא קליינשטעטילדיגע חתונה. ב) דיא שריפות פֿון מינסק אין 1864. ג) דער בחור מיט׳ן באלעבעשיל. ד) וואש טויג דער לעבין. ה) דיא פֿאלשע ווייב. מאת אלכסנדר סענדר פֿידעלמאן. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפטזעצער) תרל״ג 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

צונזער אליקום בדחן.

צעהען אידעשׁע פאלק׳ס–ליעדער. פֿערפֿאסט מיט דיא הארמאניה פֿון מוזיק בעגלייטונג. טעקסט מיט נעזאנג פֿון אליקום צונזער. פֿיערטע אויפֿלאגע. ווילנא תרנ״א 1891 16° (ע״ט) 96 עמודים.

” ... פֿינפֿטע אויפֿלאגע ... ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תדנ״ד 1894 16° 95 עמודים.

” ... זעקסטע אויפֿלאגע ... ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1897 16° .96 עמודים ,

נייע צוועלף אידעשׁע פאלקס ליעדער פֿערפֿאסט מיט די חארטניה פֿון מוזיק בעגלייטונג טעקסט מיט געזאנג פֿאן אליקום צויזער ... צווייטע פֿערבעסערטע אונ פֿערמעהרטע אויפֿלאגע. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תרנ״ט 1899 16° (ע״ט), (2) + 124 עמודים. (עם תמונת המשורר).

↤ —X—

צונזער אליקום.

דיא אייזינבאן. מיט נאך צווייא ... לידער : 1) דיא פֿערדארבינע בילדונג. 2) צום נייעם יאהר. אונ ... צווייא חידות אין לשון הקודש. פֿון ר׳ אליקום צונזער בדחן מווילנא כעת במינסק. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... די אייזינבאן ... אליקום צונזער בדחן ... במינסק. ווילנא (פֿין ושותפיו) תרל״ז 1876 16° (ע״ט) ,30 עמודים.

” ... אייזינבאן ... (כמו בשנת 1876). ווילנא (פֿין ושותפיו) תר״ן 1890 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... אייזינבאז ... (כמו בשנת 1890) ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצערן (תרנ״ז) 1897 16° (ע״ט). 30 עמודים.

הגיון בכנור. נייעה פֿינף לידער: א) די שרייב פֿעדער. ב) דער קלוגער ארעמאן. ג) מיר זיינען קינדער. ד) דעם גאליציאנערס ירושה. ה) דיא געדאנקען פֿאר טאג. צום זינגען מיט אינסטרומענטאילנעם בענלייטונג, פֿון אליקום בדחן מווילנא, (סי׳ ב) הוא העתקה מהשיר דל מבין, להמשורר אדם חכהן בשירי שפ״ק). ווילנא (א. דווארזעץ) (תרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 68 עמודים.

” ... הגיון בכנור. נייעה פֿיר לידער: א) דיא שרייב פֿעדער ב) דער קלוגער ארומאן. ג) מיר זיינען קינדער ד) דער חסיד ... גיזונגען גיווארין מיט בעגלייטונג פֿון פֿידיל ... פֿון אליקום בדחן מווילנא. (תר״ל) 1870 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... הגיון בכנור נייעה פֿיר לידער ... (כמו בווילנא 1870) איידטקוהנען (א. צ״ה. קאצינעלענבויגען וש. ראבינאוויץ) (תרל״ב) 1872 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... הגיון בכנור, נייע פֿיער ליעדער ... ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ח) 1897 16° (ע״ט) ,60 עמודים.

המזמר נייע פֿיר לידער: 1) דער אום גיניטער מלוה. 2) דער אייזערנער שראנק. 3) דער צבויאק. 4) דיא פֿערשידענע וועלט ... פֿון אליקום צונזער. ווילנא (פֿין, ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ח 1878 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דער זיגנער דרייא לידער מיט מאטיווין צום זינגען פֿון אליקום צונזער א) דער וועלט-טעאטער. ב) דער איזבארשציק (נאך דעם נייעם סיסטעם פון וואינסקי פאווינאסט) ג) מה נשתנה. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ד 1884 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... המזמר ... (כמו בשנת 1878). ווילנא (פֿין ושותפיו) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... דער זינגער ... (כמו בשנת 1884). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרנ׳ה) 1815 16° (ע״ט) 30 עמודים.

” ... המזמר ... (כמו בשנת 1890). ווילנא (ראזענקראץ ושריפֿטזעצער). תרנ״ח 1897 16°. 32 עמודים.

↤ —XI—

צוניער אליקום.

המנגן פֿיר נייעה ... לידער מיט מילאדיען: א) שכר פרי הבטן (דער אלטער פֿאטער). ב) צום צעהנרובילדיקן בילעט. ג) דיא שטאק שפיל. ד) זאגט קדיש נאך דער וועלט. אונ צום סוף איין רעטענעס מאת אליקום צונזער בדחן מווילנא (כעת במינסק). איידטקוהנען (א. קאצינעלינבויגען) תרל״ד 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... המנגן ... (כמו באיידטקוהנען 1873). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... המנגן ... (כמו בווילנא 1876). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1897 16° (ע״ט .32 עמודים).

דער סנדק, פֿון אליקום צונזער בדחן מווילנא, כעת במינסק. איידטקוהנען (קצינעלינבויגען וראבינאוויץ) תרל״ב 1872 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... דער סנדק ... (כמו באיידקוהנען 1872). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ט) 1897 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... דער סנדק פֿון אליקום בדחן, (כמו בווילנא 1879). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1898 16° (ע״ט באותיות גדולות, וגליון גדול) .64 עמודים.

דער קארגער מיט יעקעלע באס ... הערויס גיגעבין פֿון אליקום בדחן מווילנא. תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 32 עמודים.

קול רנה ... לידער .. געזונגען געווארען מיט מעלאדיען ... פֿון אליקום בדחן מווילנא. [א) פֿאררעדע. ב) דיא בלוט. ג) דער ישובניק מיט דעם שטאטמאן. ד) דיא אטלעס. ד,) ויכוח דיא אלטע וועלט מיט דיא נייע. ו) דיא פֿאר מאסקירטע וועלט. ז) דיא געהיימניסע פֿון ערב יום טוב. ה) דער פראם. ווילנא (אברהם יצחק דווארזעץ) (תרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 28 עמודים.

” ... קול רגה נייע אכט לידער ... איידטקוהנען (א. צ״ה. קאצינעלענבויגען וש. ראבינאוויץ) תרל״ג 1872 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו שנדפס בשנת 1872) איידטקוהנען (קאצענעלענבויגען וראבינאוויץ) תרל״ג 1872 16° (ע״ט.). 58 עמודים.

” ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו באיידקוהנען 1873) ווילנא (הלל דווארזעץ (תרל״ה) 1874 16° (ע״ט). 60 עמודים.

» ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1874) ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ז) 1877 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... קול רנה אכט לידער ... (כמו בשנת 1874) ווילנא (א. צ״ה קאצענעלענבויגען). תרל״ט 1879 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... קול רנה ... (כמו שנדפס בווילנא 1885). ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ב) 1892 16° (ע״ט). 60 עמודים.

↤ —XII—

צוניער אליקום.

שׁירה חדשׁה ... אכט לידער פֿערשידענע ... פֿון אליקום בדחן אין ווילנא, (א) די פֿייניל. ב) ר׳ תחנון. ג) דיא ליכט מיט א צו שפיל). ד) דער זומער מיט דעם ווינטער (מיט א צו שפיל). ה) די אכסניא (מיט א צו שפיל). ו) דער אייזען באן. ז) די אויג . ח) דער רוביל. ווילנא (א. דווארזעץ) 1865 16° (ע״ט) 76 עמודים.

” ... שירה חדשה ... אכט לידער ... פֿון אליקום בדחן, אין ווילנא (פין וראזענקראנץ) תרכ״ז 1867 16° (ע״ט). 72 עמודים.

שׁירי עם (פֿאלקס לידער) דראיי נייע לידער צום זינגען מיט מעלאדיען, פֿון אליקום בדחן מווילנא. א) רחל מבכה על בניה. ב) דער פוסטער פֿראנט. ג) פֿון חדר זאגט מען ניט אויס. ווילנא (א. ובנו ש״י דווארזעץ) תרל״א 1871 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם פֿאלקס לידער ... (כמו בשנת 1871) ווילנא הלל בר אברהם יצחק דווארזעץ) תרל״ב 1872 16° .32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1872). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16°. 32 עמודים.

” ... שירי עם (כמו שנדפס בשנת 1875). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1876 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1876), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ה 1878 3216° עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1878). ווילנא (י. ל. מ״ץ תר״ם 1880 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 880]). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ח 1887 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1887). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תר״ן) 1890 16° .32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1887). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ו 1896 16° .32 עמודים.

שירים חדשים ... צעהן ... לידער ... פֿיר פֿון זייא ווארין נאך ביז אהער ניט גידרוקט ... א) דיא ליד פֿון איצטיגען פֿירונג. ב) דיא ליד פון דיא אוהר. ג) פון דיא וואלוועלע משקה. ד) פֿון דיא קליידער. ה) דיא פֿייגיל. ו) ר׳ תחנון. ז) דער זומער מיטין ווינטער. ח) דער אייזען באן. ט) דיא אויג. י) דער רוביל). ווילנא (א. דווארזעץ) תרכ״ז 1867 16° (ע״ט) .72 עמודים. (ומהם חסר מן עמודים 3 עד 15).

” ... שירים חדשים אכט נייעה ... לידער : א) דאס ליד פֿון זייגער. ב) דאס ליד פון די פֿייגיל. ג) דאס ליד פֿון ר׳ תחנון. ד) דאס ליד פֿון זומער מיטין ווינטער. ה) דאס ליד פֿון אייזין באן. ו) דאס ליד פֿון דיא אויג. ז) דאס ליד פֿון רוביל. ח) דאס ליד פֿון דיא וואלוועלע בראנפֿען ... געזונגען גיווארין מיט מילאדיען, פֿון אליקום בדחן מווילנא. ווילנא (א. דווארזעץ) תר״ל 1869 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1871). איידטקוהנען (קאצענעלינבויגען וראבינאוויץ) תרל״ג 1873 16° (ע״ט). 58 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו באיידטקוהנען 1873) ווילגא (הלל דווארזעץ) (תרל״ה) 1874 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1874). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ז) 1877 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לירעד ... (כמו בשנת 1877). ווילנא (תרל״ט) 1879 16° (ע „ט).60 עכודים.

↤ —XIII—

צונזער אליקום.

שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1877) ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תרמ״ה 16° 1885 (ע״ט). 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תינ״ב) 1892 16° (ע״ט) 30 עמודים.

צפנת פענח (שם בדוי).

דער סוף חשבון. וידוי פֿון א באגאדיעלניק. פֿערשריבען פֿון צפֿנת פענח. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תר״ס 1900 8° (ע״ט). 40 עמודים.

קאטלער מ.

יודישׁע פאלקס לידער. פֿערפֿאסט פֿון מ. קאטלער אויס טראב. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ח) 1897 16° (ע״ט) 34 עמודים.

קאטצענללענבאגען שׁ. י.

יודישׁע מעלאדיען אדער פֿאלקס לידער פֿערפֿאסט פֿון רש״י קאטצענעללענבאגען. (38 שירי עם). ווילנא (א. צ״ה. קאצינעללינבויגען) תרמ״ז 1887 16° (ע״ט) 87 + XI עמודים.

קולבאק שלמה.

דברי שׁלמה דרייא נייעה ... לידער: א) דיא גרינע קליידער. ב) דער באסליק. ג) פֿייער מיט וואסער. הערויס גיגעבין פֿון שלמה קולבאק מווילנא. איידטקוהנען (קצינעלענבויגין וראבינאוויץ) תרל״ב 1872 16°. 32 עמודים.

שׁירים ורננים דרייא נייעה ... לידער: א) באטאנישער גארטין. ב) באלטערמאנצער שריפה. ג) מאנשפערזאן מיט פֿרויענצימער. הערויס געגעבין, פֿון שלמה קולבאק מווילגא. ווילנא (הלל בר אברהם יצחק דווארזעץ) תרל״ב 1872 16° (ע״ט) 32 עמודים.

קליבאנאוו הלל.

דיא בלודנע פייגיל, מיט נאך 2 מוראלישע לידער צו זינגען מיט ... מאלאדיען ... 2) דער ישיבה-בחור. 3) דיא אונצופֿרידנע וועלט. פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסאוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ט 1889 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דיא עלינדע שולמית מיט נאך 2 נאייע לידער ... 2) דער סוחאטניק. 3) דער מזל טוב. הערויס גיגעבין פֿון הלל קליבאנאוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ר 1893 16°

קול חדשׁ דרייא נייע לידער צו זינגען מיט ... מאלאדיען. 1) דער אליגאנט. 2) דער פאסטעך. דער קצב מיט דעם חבר. הערויס גיגעבין פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסעוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ו 1885 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... קול חדש דרייא נייע לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ה 1894 16° (ע״ט). 32 עמודים.

↤ —XIV—

קליבאנאוו הלל.

רני עקרה, נייע פֿיר לידער צו זינגען מיט ... מאלידיען: 1) רבי עקרה. 2) דיא גימיינע וועלט 3) ישראליק. 4) דער קאלידאר. הערויס געגעבין פון הילל קליבאנאוו מבאריסעוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ג 1883 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... רני עקרה ... (כמו בשנת 1883). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ה 1885 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... רני עקרה נייע פֿיר לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... רני עקרה נייע פֿיר לידער ... (כמו שנדפס בשנת 1890), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ה. 1894 16° (ע״ט). 32 עמודים.

שירים נעימים. דרייא נייע ... לידער צוא זינגען מיט ... מאלאדיען. 1) דיא קינדער שפיל. 2) דער אמת אויפֿין טעלער. 3) דער וועכטער. פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסאוו. ווילנא (י, ל. מ״ץ) תרמ״ט 1889 6°. (ע״ט). 32 עמודים.

ראבינאוויטש ב. ז.

דער דישפוט פון אשילער מיט אקלויזניק. אונ ... נאך צווייא ... לידער ... „דאס קינד פֿערוויגען“ אויך „דעם זארג“ ... פֿערפֿאסט בנימין זאב ראבינאוויטש. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפטזעצער) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 62 עמודים.

רייכער א. ב.

דיא יתומים, מיט נאך דריי לידער ... א) דיא תוכחה .... ב) דער מלמד. ג) דער רוביל. ארויס גיגעבין פֿון א״ב ע״ר (א. ב. רייכער). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 64 עמודים.

שאלמין מ.

דער רחמנות אדער דיא ערבארעמונג ... אין לידער ... איבער גיזעצט ערטער ווייס פֿון ... לשון קודש ... הערויס גיגעבען פֿאן מש״ש מפֿאניוועז. [(מ. שאלמין. ובסופו: דיא הארץ מיט דיא אויגן, בחרוזים)]. ווילנא (א. צ״ה קאצינעלענבוינען (תרמ״ה) 1881 16° (ע״ט) 96 עמודים.

שׁמאלעוויטץ זעליג.

דאס טרויער ליעד פֿון דיא לאדזער שרעקליכער שרפֿה ... אין 9 פֿערזען פֿערפֿאסט פֿון זעליג שמאלעוויטץ ... צו זינגען מיט דער מעלאדיע פֿון: „רחל מבכה על בניה“. ווארשאווי (מ. י. האלטער עט קאמפ׳) תרנ״ט 1899 12° (ע״ט) 4 (12 עמודים).

שׁמואילעוויץ שׁלמה.

צעהן נאייע יודישע פֿאלקס ליעדער. פֿערפֿאסט מיט דיא הארמאניה פֿון מוזיק בעגלייטוננ. טעקסט מיט געזאנג פֿון שלמה שמואילעוויץ בדחן ממינסק כעת בווילנא, ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ב 1891 16° (ע״ט) 64 עמודים.

↤ 

ОГЛАВЛЕНИЕ.

		СТР.
	Введение	III—XXX
I.	Песни религиозно-духовного, национального содержание и праздничные	3
II.	Песни исторического содержание	41
III.	Колыбельные песни	53
IV.	Детские и школьные песни	76
V.	Любовные песни	108
VI.	Песни о женихе и невесте	192
VII.	Свадебные песни	206
VIII.	Семейные песни	215
IX.	Бытовые песни	254
X.	Солдатские песни	283
XI.	Разные песни	303