יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד/מאָדערנער אויסלייג

פֿון װיקיביבליאָטעק
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד
Еврейские народные песни в России
מחברים:
אויסגאַבע:פּעטערבורג, 1901
פאַרלאַג:וואָסכאָד
סקאַנירטע ווערסיע אין Internet Archive:evreskiianarodn00maregoog
די צאָל זייטן:329
אינהאַלט:זע אונטן
זע אין אָריגינעלן אויסלייג



Еврейские


НАРОДНЫЕ ПЕСНИ


в России.


СОБРАНЫ и ИЗДАНЫ


ПОД РЕДАКЦИЕЙ и С ВВЕДЕНИЕМ


C. М. ГИНЗБУРГА И П. C. МАРЕКА.



С приложением библиографического указателя сборников песен на разговорно-еврейском языке, имеющихся в Азиатском музее Императорской Академии наук.
составл. С. Е. ВИНЕРОМ.



Издание редакции „ВОСХОДА“.



С.-ПЕТЕРБУРГ.
1901 г.

↤ II



Дозволено цензурою. С.-Петербург, 15 сентября—4 декабря 1900 г.
Текст песен печатан в типографии Л. Л. Маца, Вильна, Завальная ул., Д. Вендорфа.
Введение и обложка — в типографии А.Е. Ландау, С.-Петербург, Площадь Б. Театра, 2.


↤ III

”Die innere Geschichte eines Volkes ist
in seinen Liedern enthalten“.
Jellinek.

Едва-ли есть надобность в настоящее время распространяться о важном значении народных песен для изучение духовной жизни, быта и истории всякого народа. Велика была заслуга Гердера, который своими „Stimmen der Völker“ указал на народную поэзию, как на важнейший источник для уразумение народной психики. Отражая собою в безхитростной форме представление, взгляды, воспоминание и чаяние того или другого народа, его повседневный обиход и отношение к окружающим его явлением, народная песнь вводит нас в интимный мир народной жизни и представляет собою ценный материал как для историка, так и для этнографа. Идеи, легшие в основание известного труда Гердера, возымели глубокое влияние на развитие интереса к изучению поэтического творчества разных народов. Сознанием важности этой задачи вызваны многочисленные труды по собиранию произведений народного творчества, монографии и исследование в этой области, которые находим в любой из европейских литератур. Усиление интереса в этом направлении в последнее время замечается в частности и среди западно-европейских евреев. Возникшее несколько лет назад в Гамбурге, но инициативе раввина д-ра М. Грюнвальда, „Общество еврейской этнографии“ („Gesellschaft für jüdische Volkskunde“) поставило одной из своих целей — собирание еврейских поговорок, песен, сказок и др. народных произведений; та же задача входит в программу „Gesellschaft für Sammlung u. Konservierung von Kunst-u. historischen Denkmälern des Judentums“ (в Вене). В „Mitteilungen“, периодически выпускаемых первым из названных Обществ, а отчасти также в посвященном фольклору журнале „Urquell“ находим не мало любопытного материала из области народного творчества евреев, преимущественно в Германии. Некоторые материалы того же рода опубликованы в последние годы относительно евреев Галиции 1) и даже Турции 2).

1) В. Segel: „Materyaly do etnografii zydow wschodnio-galicyiskich“ („Zbior wiadomosci do antropologii Krajowej“, vol. XVII).

2) Abraham Danon: „Recueil de romances judéo-espagnoles chantées en Turquie“ („Revue des études juives“ 1896— 97 № 63 — 66).

Значительно отстала в этом отношении еврейская литература в России. За исключением труда г. М. Спектора, заключающего в IV ↱ себе богатую коллекцию пословиц 1), она не может указать ни одной попытки серьезного, систематического собирания произведений нашего народного творчества, в том числе также и песенного. Народные песни русских евреев — область почти совершенно непочатая в нашей литературе и слишком мало доселе останавливавшая на себе ее внимание. Пренебрежение к ней доходило у нас до того, что в литературе даже встречаемся с категорическим утверждением, будто народных песен у нас вообще не существует. „Песен, употребляемых народом при увеселительных случаях (т. е. песен нерелигиозного содержание) — читаем мы в одном сочинении по этнографии русских евреев — при всей склонности евреев к пению, у них нет . ... а имеются только синагогальные песни, знакомые почти каждому еврею“ 2). С правильностью такого взгляда нельзя согласиться уже а priori: трудно допустить, чтобы у пятимиллионного население, сосредоточенного в относительно небольшом районе жительства, обладающего общим разговорным наречием, поставленного в своеобразные бытовые условие, притом почти поголовно грамотного и одаренного значительною музыкальностью, — чтобы у такой группы населения совершенно отсутствовали народные песни светского содержание. Но и помимо соображений теоретического свойства, подобное утверждение противоречит повседневной действительности; достаточно хотя бы некоторого знакомства с жизнью еврейской провинции, чтобы знать, что народная песнь — явление весьма распространенное в нашем быту.

Следует, впрочем, заметить, что в нашей литературе делались указание на значение наших народных песен и желательность их собирание. Насколько нам известно, впервые обратил внимание на этот предмет покойный И. Г. Оршанский, в одной из своих ранних статей 3). Весьма характерно для идей, господствовавших в тогдашней русско-еврейской литературе, то обстоятельство, что необходимость собирание наших народных песен мотивируется молодым Оршанским преимущество соображениями апологетического характера; в изучении произведений еврейского народного творчества усматривалось, главным образом, средство для борьбы к предубеждениями о могуществе евреев, их богатстве, нравственных свойствах и т. п. 4). Более широкую постановку вопроса находим в V ↱ статье г. И. Лернера 1); автор видит в нашей народной поэзии ценный источник для изучение еврейской народности, быта и духовных свойств нашей массы и иллюстрирует высказываемые им суждение примерами из еврейских песен. Отметим также статью д-ра С. Рапопорта по тому же вопросу, появившуюся недавно в одном еврейском сборнике 2).

1) יידישע שפּריכווערטער“ (Варшава 1888 —89 гг.).

2) М. Берлин: „Очерк этнографии еврейского народонаселение в России“, стр. 78 (СПб. 1861 г.).

3) „Простонародные песни русских евреев“ („Евреи в России“, стр. 391—401).

4) „Поэзия народа, больше чем все другие упомянутые нами источники, пригодна для достижение означенной цели (т. е. для реабилитации) ... Знакомство с простонародными песнями русских евреев действительнее, чем всевозможные красноречивые апологии, может изменить во многом вкоренившиеся в уме русского предубеждение относительно евреев“. — “ Я считаю эти песни (т. е. песни бытового содержание) важнейшими во-первых по их эстетическому достоинству, но главным образом по важности тех выводов, которые они дают нам для суждение о быте еврейском ... Бытовые песни евреев очень часто переполнены жалобами на стесненное экономическое положение. Они поэтому могут служить хорошим опровержением упомянутых нами возгласов о непомерных богатствах, будто бы накопляемых евреями“. — „Стоит послушать несколько таких (т. е. семейных) песен, чтоб убедиться в том, что еврейские сердца не чужды благородных чувств любви, самоотвержение, ревности и т. п. качеств“ (loc. cit. стр. 394, 395, 399 и passim).

Переходя к рассмотрению того, что доселе сделано в смысле собирание наших народных песен, приходится констатировать крайнюю незначительность результатов, достигнутых в этом отношении. Изданный Г. Дальманом сборник „Jüdisch-deutsche Volkslieder aus Galizien und Russland“ 3), при всей заманчивости своего заглавие, имеет лишь весьма отдаленное отношение к интересующему нас предмету; он заключает 17 песен, представляющих собою произведение некоторых известных поэтов-жаргонистов (А. Гольдфадена, С. Бернштейна, И. Линецкого, Э. Цунзера и др.). Большинство этих песен, действительно, пользуются значительною популярностью среди еврейского население. Но будучи интересен для ознакомление с тем, что распевается еврейскою массою, сборник Дальмана не характеризует собою нашего народного песенного творчества. К области последнего принадлежат песни, приведенные для примера — по большей части в отрывках — в упомянутом выше очерке г. Лернера, а также в статье г. Л. Винера „Popular Poetry of the Russian Jews“, напечатанной в одном из американских журналов 4). Г. Винером недавно также напечатана коллекция детских песен 5), г. Л. Перецом — несколько песен бытового содержание 6). Д-ром С. Вайсенбергом обнародован недавно десяток песен южно-русских евреев 7). Этим немногим, да несколькими отрывками, случайно попавшими в заграничные издание 8), почти исчерпывается VI ↱ опубликованный до сих пор песенный материал. Между тем время идет, песни старинного происхождение все более вытесняются новыми песнями, слагающимися под влиянием изменившихся бытовых условий 1). Живой материал, отражающий собою взгляды народа на ту или другую из пережитых им эпох, грозит безвозвратным исчезновением, если он не будет своевременно зарегистрирован.

1) ”די יידישע מוזע“ (сборник „דער הויז-פריינד“ т. II стр. 182 — 198).

2) „ממזרח וממערב“) „לתכונת שירי עמנו“ т. IV, стр. 127— 132).

3) 2-ое изд. Berlin 1891. („Schriften des Institutum Iudaicum“, № 12).

4) „Americana Germanica“ 1898 vol. II № 2 стр. 33 и след. Большинство помещенных здесь песен перепечатаны в недавно вышедшей книге того же автора „The History of Jiddish literature etc.“ стр. 53 и след. (New-York. 1899).

5) „Aus der russisch-jüdischen Kinderstube“, в „Mitteilungen der Gesellschaft für jüdische Volkskunde“, II стр. 40—49.

6) В „Urquell“ 1898 г. vol. II стр. 27—29.

7) „Beiträge zur Volkskunde der Juden“ („Globus“ 1900 г. т. LXXVII, № 8).

8) См., напр., „Mitteil. d. Gesellschaft für jüd. Volkskunde“ 1899 г. т. II стр. 125—126.

С давних пор интересуясь собиранием наших народных песен, мы не могли не находить, что разрозненными усилиями отдельных лиц в этой области могут быть достигнуты лишь незначительные результаты. Нам представлялось необходимым привлечь к делу собирание наших народных песен внимание общества: чем шире круг лиц, которые приняли бы участие в этой работе, тем полнее и разнообразнее был бы материал, который удалось бы зарегистрировать. В этих видах нами напечатано было, в начале 1898 г., в еврейских газетах 2) воззвание, содержавшее в себе просьбу, обращенную по всем близко стоящим к нашей массе лицам — о записывании и сообщении нам распеваемых в их местах жаргонных народных песен. При этом нами было указано, что особенно важным представлялось бы содействие со стороны интеллигентов, живущих в глухих, удаленных от крупных центров, пунктах черты еврейской оседлости, где еще сохранились и старинные условие жизни, и старинные мотивы. Нам верилось, что призыв наш не останется без отклика; мы полагали, что если заметно усиливающееся в последние годы в еврейском обществе стремление к национальному самопознанию делает своевременным подобное начинание, то оно же вместе с тем должно обеспечить необходимое для осуществление этого дела сочувствие и активное содействие со стороны значительного круга лиц.

1) Явление — обычное для народных песен вообще. Примеры „частушек“, „трясогузок“, „вертушек“ и т. и. произведений новейшего происхождение, заметно вытесняющих старинные русские народные песни, см. в любопытной статье г. А. Раздольского „Новые песни (о перевороте в народной поэзии)“ „Образование“ 1900 г., № 7—8 стр. 40—48.

2) „Гамелиц“ № 58, „Хроника Восхода“ № II, „Гацефира“ № 71; воззвание наше перепечатано было в некоторых заграничных еврейских изданиях.

С удовольствием можем констатировать, что ожидание эти нас не обманули. Благодаря помещенному в газетах воззванию, а также отдельным обращением к лицам, на сочувствие которых мы имели основание рассчитывать, мы обрели в целом ряде городов и местечек деятельных сотрудников, любезно доставлявших нам (и продолжающих доставлять) свои сообщение. В частности, не можем не отметить особенного содействие, которое нам оказано было со стороны провинциальных учителей и сионистских деятелей. Некоторыми из наших корреспондентов — в особенности гг. Д. Г. Гальперном, VII ↱ Б. М. Касселем и А. Д. Пиком, М. 3. Левиным, А. Рейзиным и др. — были записаны и доставлены значительные и весьма разнообразные коллекции песен. Встреченное нам содействие становится тем более ценным, если принять во внимание те значительные затруднение, с которыми приходится сталкиваться при собирании и записывании песен. Кому случалось этим заниматься, тот знает, — как мало значение люди из массы придают распеваемым ими песням, и как неохотно они делятся своими познаниями в этой области с посторонними лицами, в обыкновенных случаях стоящими вдали от народа. Сплошь и рядом просьба, обращаемая к простолюдину — продиктовать какую-либо знакомую ему песню — вызывает в нем недоумение; обычные в таких случаях объяснение обыкновенно его не удовлетворяют; он склонен предполагать или праздное любопытство со стороны собирателя, или даже какие-либо затаенные цели, возбуждающие в нем недоверие и скрытность. Требуется много любви к делу и такта, чтобы преодолеть эти неизбежные затруднение.

Накопившийся обширный материал подвергнут был нами тщательному разбору и проверке. Путем сравнение текста с находившейся в нашем распоряжении значительною коллекциею печатных жаргонных песенников и других изданий этого рода исключено было из нашего материала немало песен, правда, весьма распространенных среди нашей массы, но представляющих собою произведение новейшего литературного или „бадхонского“ 1) творчества. Сверх того, подвергнуты были исключению те песни, которые чрезмерною литературностью формы, замысловатостью содержание или по другим каким-либо основанием возбуждали сомнение относительно принадлежности их к категории народных. При этом считаем нужным оговориться, что вряд-ли нам удалось совершенно избегнуть недосмотров, — за указание которых заранее приносим благодарность. За выделением этих частей, тем не менее получился значительный по своему составу материал, часть которого вошла в публикуемый ныне том.

1) См. ниже, отр. ХII.

Настоящее издание заключает в себе 376 №№ песен. Применительно к классификации, принятой в некоторых аналогичных сборниках, материал расположен нами по следующим 11-ти рубрикам: I песни религиозно-духовного, национального содержание и праздничные (№№ 1—41), II песни исторического содержание (№№ 42—59) III колыбельные (№№ 60—83), IV детские и школьные (№№ 84—133), V любовные (№№ 134—235), VI песни о женихе и невесте (№№ 236—253), VII свадебные (№№ 254—263), ѴIII семейные (№№ 264—302), IX бытовые (№№ 303—330), X солдатские (№№ 331—348) и XI разные (№№ 349—376). Необходимо, впрочем, отметить, что группировка VIII ↱ эта, по свойству материала, не может претендовать на строгую выдержанность, ибо нередко песня, относимая к одной рубрике, по своему содержанию соприкасается с другою какою-либо рубрикою; так напр., некоторые из солдатских песен могут быть отнесены к отделу любовных, поскольку они содержат в себе жалобы на невольную разлуку с возлюбленною, и т. п. В некоторых случаях нами даны имевшиеся в нашем распоряжении отрывки песен — в том предположении, что недостающий текст мог бы быть впоследствии пополнен другими собирателями. Варианты указаны в подстрочных примечаниях, некоторые же, более характерные, помещены целиком в тексте.

Материал напечатан в виде двух параллельных текстов: основного, на разговорно-еврейском языке и транскрипции его латинскими литерами. Некоторые песни исторического содержание снабжены необходимыми пояснительными примечаниями. При каждой песне обозначены фамилии лиц, ее доставивших, и название местности, где она распевается и записана. Лишь в некоторых исключительных случаях пришлось ограничиться указанием местожительства лица, доставившего песню. Транскрипция — фонетическая, и в основу ее положено обычное у литовских евреев произношение. Этим вызваны отступление от правописание немецких, русских, еврейских, польских, литовских и др. иноязычных слов, встречающихся в тексте песен. Следует заметить, что еі, там где оно соответствует еврейскому חולם (напр. в слове Теіге) произносится, как среднее между эй и ой; au (напр., в слове Haus) приближается к звуку ой, y соответствует русскому ы. Что касается согласных, то д в конце слова по произношению часто приближается к t, ż соответствует русскому ж, s’ch произносится раздельно (т. е. как сх) 1).

Полагая, что мелодия составляет существенный элемент песни и вполне разделяя те указание, которые по этому поводу были по нашему адресу высказаны в печати 2), мы старались обеспечить, по мере возможности, музыкальную запись песен. К части публикуемых здесь песен нам удалось получить ноты. Приносим искреннюю благодарность г. Ю. Д. Энгелю за ценное содействие, оказанное им нам в этом деле. К сожалению, от первоначального предположение — включить нотный материал в настоящее издание нам пришлось отказаться, в виду встретившихся к тому препятствий типографского свойства. Впрочем, мы надеемся выпустить его в непродолжительном времени отдельным изданием.

1) Так как сборник печатался в провинциальной типографии и мы не имели возможности лично вести корректуру, то в текст, к сожалению, вкрались многочисленные опечатки; покорнейше просим читателей предварительно исправить таковые, по приложенному указателю.

2) „Еще о народных песнях евреев“ г. И. Липаева („Хроника Восхода“ 1898 г. № 13), „שירי עם“ г. П. Минковского (журн. „השלח“ 1899 г. кн. I, стр. 10, III, стр. 216), „Старые вопросы и новые задачи“ г. Л. Винца (“Восход“ 1898 г, кн. X стр. 2) и др.

IX ↦

Считаем приятным долгом выразить глубокую, живейшую признательность всем уважаемым сотрудникам нашим за их внимание и серьезное содействие, благодаря которому оказалось возможным осуществить настоящее издание. Вместе с тем обращаемся за ним и всем вообще лицам, близко стоящим к еврейской массе, с покорнейшею просьбою о дальнейшем доставлении песенного материала (а также народных сказок. заговоров, заклинаний и т. п.) 1).

В приложении к настоящему сборнику помещен составленный известным библиографом, г. C. Е. Винером, указатель сборников песен, имеющихся в Азиатском музее Академии наук. Приносим искреннюю благодарность г. Винеру, любезно предоставившему в наше распоряжение этот библиографический этюд, весьма ценный для интересующихся народною еврейскою литературою.

Предлагая вниманию читателей настоящее издание, представляющее собою совокупный труд свыше 50 лиц 2), мы далеки от мысли считать его свободным от недочетов и упущений, — тем более неизбежных в виду новизны и сложности дела. Если наше начинание вызовет интерес к еврейскому народному творчеству и дальнейшие труды в этой области, мы сочтем свою задачу достигнутою.



Есть еврейское поверье. Всякий раз, когда ребенок появляется на свет Божий, ангел награждает его щелчком в верхнюю губу, и ошеломленный новорожденный сразу теряет все свои воспоминание об утробной жизни.

1) Сообщение просим присылать по одному из следующих адресов: C. М. Гинзбургу, С.-Петербург, Английский проспект, 12, или П. С. Мареку, Москва, Верхние торговые ряды, № 89—145.

2) В доставлении материала, вошедшего в этот том, принимали участие: С. И. Абельман (Москва), М. Ш. Берлянд, (Зиньков, Подольск. г.), А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск. г.), Т. М. Брамсон (Ковна), Д. Г. Гальперн (Виндава, Курляндск. г.), О. Гехт (Жлобин, Могилевск. г.), г-жа Б. Б. Гинзбург (С.-Петербург), И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херсонск. г.),г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. г.), Л. Гросглик (Варшава), C. М. Дубнов (Одесса), С. Жвиф (Одесса), M. А. Зон (Старая-Синява, Подольск. г.), А. Д. Идельсон (Москва), г-жа Б. Иоффе (Москва), М. Г. Каган (Гомель), Б. М. Кассель (Рига), М. П. Коген (Шаргород, Подольск. г.), А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. г.), д-р M. Л. Крепс (Николаев), Е. Левенштам (кол. Львово, Херсонск. г.), М. З. Левин (Одесса), Левитан (Шавли, Ковенск. г.), г-жа М. Я. Лившиц (Минск), А. Л. Лион (Бендеры, Бессарабск. г.), Д. И. Маггид (С.-Петербург), г-жа Р. И. Маймон (С.-Петербург), С. Нейгаузен (Волковышки, Сувалкск. г.), Ю. М. Нейфах (Минск), И. Ю. Нейфах (Минск), Е. Нурок (Туккум, Курляндск. г.), Г. Г. Перлов (Вороновица, Подольск. г.), Л. Д. Пик (Вильна), А. Я. Портной (Глуск, Минск. г.), Л. А. Рабинович (С. Петербург), И. Л. Раввинский (Кривой Рог, Херсонск. г.), А. Рейзин (Минск), Т. В. Ротенберг (Ромны, Полтавск. г.), М. Д. Рывкин (С.-Петербург), С. И. Савельсон (С.-Петербург), A. С. Таненбаум (С.-Петербург), И. Н. Тирхентуб (Москва), Ш. Финкельштейн (Жлобин, Могилевск. г.), A. А. Чигиринский (Киев), М. Шалыт (Орша, Могилевск. г.), д-р М. Шварц (Ковна), Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынск. г.), Л. Эйдинов (Орша), В. Юсин (Керчь) и др.

X ↦

Если переход народа после острого исторического кризиса к новой стадии культурной жизни есть тоже своего рода рождение, то, кажется, ни один народ не избег при этом некоторого щелчка забвение. По мере того, как старый строй, расшатанный беспощадной логикой новых условий, теряет внутренний смысл и право на существование, из памяти народа изглаживается и все то, в чем внешним образом проявлялся этот строй — обычаи, сказание, песни и проч. При известных условиях, — когда народ идет вперед гигантскими шагами, — достаточно бывает незначительного промежутка времени для того, чтобы многие стороны прежнего быта представлялись нам загадкой.

Подобную смену одного миросозерцание другим с особенной быстротой пережили русские евреи. Уже теперь, по прошествии каких нибудь 30—40 лет, духовный образ ближайшего предка оставил в памяти значительной части молодого поколение тот же след, что смутный сон, полузабытый наяву. Жизнь обновилась во всех ее проявлениях, и только местами, где старое русло было глубже, еще заметны стоячие воды, свидетельствующие о прежнем течении. Это, именно, обстоятельство и побудило нас, пока еще не поздно, зарегистрировать своеобразный материал, в котором сам народ является своим историком, бытописателем. Оставляя пока в стороне ту отрасль народного творчества, которая выражается в сказках, мистериях, заклинаниях и проч., мы обратим наше внимание на другую часть имеющегося у нас материала — на песни, народом и для народа созданные.

Песня стара, как и язык, и если когда-либо исследователь определит время и процесс распространение в еврейском обиходе испорченной немецкой разговорной речи, то этим самим он разрешит вопрос о времени возникновение жаргонной народной песни. Мы ограничимся только указанием, что многие из этих песен, как по языку, так и по содержанию, носят на себе следы несомненной старины.

Когда просматриваешь рукописный песенник современной девицы черты оседлости, поневоле поражаешься почти полным отсутствием народной песни: везде Гольдфаден, Цунзер, М. Гордон и другие более или менее известные поэты, и поверхностный наблюдатель мог бы сделать вывод, что народное творчество иссякает и вытесняется искусственной песней. Но стоит только опуститься ниже на одну ступень и прислушаться к жалобным мотивам той части еврейской массы, которая еще не привыкла сковывать свои чувства писанными источниками, чтобы убедиться, что и в наше время народ продолжает свою стихотворную летопись, и что заимствование искусственной песни не мешает самостоятельному творчеству. Можно только сказать, что за последние 30—40 лет сфера того, что вообще поет народ, значительно расширилась вследствие того, что жаргон XI ↱ стал языком многих поэтов. Почти до 2-ой половины 19 в. еврейский автор только думал на разговорном языке, писать же на нем он считал ниже своего достоинства. И поэт, и прозаик — оба предпочитали древний язык Св. Писание. Казалось, язык этот налагал печать святости и на автора: стоит только просмотреть обильную, но бедную поэтическую литературу эпохи, предшествовавшей Л.O. Гордону, чтобы убедиться, как неохотно поэт снисходил к будничным вопросам жизни. Не тут место распространяться о причинах, вызвавших подобное равнодушное отношение к вопросам дня. Скажем лишь вкратце, что позже — с воцарением Александра II, — когда внешние условие существование еврейского народа значительно изменились, поэт стал ближе к родной среде, и язык Библии заговорил и о земных интересах. В это же время в умы интеллигенции проникает давно, давно витавшее в воздухе сознание, что разговорный язык может служить могучим орудием в деле просвещение массы 1). И вот, одновременно с расширением гражданских прав самих евреев, в литературе последних начинает проявляться аналогичная тенденция: плебейский жаргон постепенно отвоевывает себе право существование рядом с родовитым языком пророков.

Не то было до второй половины XIX столетие. Если жаргон, начиная с 17-го века, и фигурировал изредка, как книжный язык, то это имело место исключительно в так называемой, „бабьей“ литературе: не для мужчины печатались эти популярные молитвенники, религиозные чтение, заимствованные сказки и басни нравоучительного содержание. Исключите из каталога жаргонной литературы все, что написано за последнее полустолетие, и на долю всей обширной предшествовавшей эпохи вы получите несколько десятков названий неоригинальных произведений, из которых одна часть окажется компиляцией, другая же — переводом с древне-еврейского или иностранных языков 2). В частности, что касается жаргонной поэзии, то в этой области авторская инициатива совершенно отсутствовала; единственным автором в то время был сам народ, а едиственной книгой — народная память.

1) I. Тарнополь: „Опыт современной и осмотрит. реформы“. Одесса 1868 г. стр. 86—87. (Книга написана в 1858 г.).

2) См. „שפתי ישנים“ — библиографич. словарь, составленный в 1680 г.; 2-ое изд. с дополнениями в 1806 г.; в рубрике книг на немецком жаргоне упоминаются, помимо молитвенников, Св. Писание и т. под. произведений, также сказки о „Бове-королевиче“, „Семи мудрецах“ и друг. средневековые рассказы из области фантазии и морали. Что еврейские женщины были знакомы с этой литературой, видно из мемуаров Glückel von Hammeln (1645—1719), изданных покойным проф. Д. Кауфманном в 1896 г. (Берлин).

Было бы, однако, несправедливо обойти молчанием одного типичного еврейского поэта, если только можно называть поэтом того, XII ↱ кому дано в удел создавать рифмы, но не образы, согретые чувством, проникнутые мыслью. Речь идет о барде свадебных пиршеств — о „бадхоне“. Не одну слезу, не одну улыбку вызывал у слушателей этот платный ремесленник стиха, но игра чувствами определялась не теплотою и не глубиною содержание, а настроением самой публики. Когда повязка спускалась на глаза невесты и напоминала присутствующим, что — как поется в одной песне — „еще одна минута, и — хорошо-ли, плохо-ли — не будет уже возврата“, в этот решительный момент слезы напрашивались и без напутственных слов бадхона. Точно также в самый разгар веселие, когда настроение и без того приподнято, достаточно было одного удачного стиха, чтобы повысить душевный строй общества еще на одну нотку. Да и сам народ не высоко ценил своего певца: в социальной иерархии бадхону отводилось одно из наименее почетных мест, а для процесса его творчества народная терминология не нашла другого выражение, как „говорить рифмы“ (sogen Grammen). Для иллюстрации этой исключительной погони за рифмой, народ еще в наше время приводит образцы бадхонской поэзии, образцы, несколько поддельные, может быть, по форме, но не по содержанию. Так, во время свадебной трапезы, когда начиналась раздача подарков новобрачным, бадхон выкрикивал поименно щедрых гостей, сопровождая каждое имя соответствующим стихом. И вот народ влагает в уста своему певцу следующее классическое двустишие:

Nit kein Stamp, nor a Steissl,
M’ruft aus die Kales a Vetter Reb Meiss’l.

Не лучший отзыв о поэтическом даре бадхона дал в своей автобиографии один из еврейских авторов, описавший свадьбу начала 19-го века: приводимые им для примера несколько строф по своему достоинству вполне конкурируют с приведенным выше образцом 1).

В печатной литературе бадхон не оставил никаких следов. Он „говорил рифмы“ экспромтом, соображаясь с случаем, и, подобно своему собрату по ремеслу — кобзарю, обыкновенно сочинял не только слова, но и музыку к ним.

1) M. А. Гинцбург: „אביעזר“ стр. 71.

Чтобы покончить с отдельными лицами, имевшими то или другое отношение к народной поэзии, мы уделим несколько строк и близкому родственнику бадхона — шуту-актеру. „Лихорадка не болезнь, а Пурим — не праздник“ — гласит поговорка, на деле же ни один праздник не был обставлен такой богатой программой развлечений, как этот. Помимо пирушки и подарков, к празднику Пурим были приурочены драматические представление, в которых участвовали актеры-любители. Ставились мистерии, преимущественно XIII ↱ ”Артаксерксово действо“ (Achaschweros-spiel), как более соответствующее злобе дня. Порою представление происходило в особом помещении, и тогда, конечно, устраивалась сцена, обращалось некоторое внимание на декоративную часть, а актеры разыгрывали все „действо“ с начала до конца, более или менее придерживаясь рукописного или печатного текста 1). Но чаще всего случалось, что актеры небольшими группами бродили по обывательским домам и представляли лишь отдельные эпизоды любимых пьес. Вот в этом-то случае дело не обходилось без вольных вставок и отступлений, и личному творчеству давался широкий простор. Порою актерская вставка не имела никакого отношение к содержанию пьесы, а являлась вступительным или заключительным обращением к слушателям — обращением, с сильным оттенком попрошайничества. Вот образец вступительного стиха:

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos Purim batait?
Purim batait, m’soll teiln oreme — Lait 2).

Или следующий стих, которым актер заключал свою игру:

Haint is Purim, morgen is aus, —
Git mir a Groschn un warft mich araus! 3).

Как актер (Purim-spieler), так и бадхон были сынами своего народа, и, если мы несколько остановились на этих двух типичных поэтах, то только потому, что их влияние довольно ясно проглядывает в некоторых чисто-народных песнях. —

Хотя, как указано было выше, до 2-ой половины XIX в. исключительным творцом и хранителем жаргонной песни являлся сам народ, но не все слои последнего играли в этом отношении одинаковую роль. Как это замечается и у прочих народов, так и у евреев процесс творчества был интенсивнее в низших социальных классах, чем в высших: женщины, дети, рабочий люд, солдаты и прочая младшая братия — вот сфера, где зарождалась и сохранялась песня. Этим обстоятельством отчасти и объясняется факт преобладание в народной поэзии мотивов из жизни униженных и оскорбленных. Каждый народ поет так, как живет. Если это положение верно, то еврейская песня станет нам более понятна, если мы сопоставим ее с еврейской действительностью. Проследить вкратце жизнь в песне и песню в жизни — вот наша задача при дальнейшем изложении.

1) В имеющихся у нас отрывках „אחשורוש-שפיל“ (печатано в 1718 г.) даются подробные указание относительно устройства сцены и декорации. Сама драма написана рифмованной прозой. Хотя на 1-ой странице сказано, что драма составлена на основании „Ялкута“ и разных „Мидрашим“, но по содержанию она в главных своих частях представляет перевод с немецкого оригинала.

2) Счастливый вам Пурим, дорогие мои господа! Знаете-ли, что такое Пурим? Пурим означает, что не следует забывать бедных.

3) Сегодня Пурим, а завтра его уж нет; подайте мне грош и выпроводите меня прочь.

XIV ↦

”Благословен еси, Господи, что не сотворил меня женщиной“. Так гласит одна из молитв, которую мужчина повторяет каждое утро. Женщина же, вполне мирясь с своим положением, заменяет соответствующее место молитвы другим, более скромным текстом: „Благословен Господь, что сотворил меня по воле Своей“. Но слишком смел был бы тот, кто на основании слов молитвы сделал бы вывод, что взгляд на женщину, как на низшее существо, был преобладающим и в еврейской жизни. Преимущество одного пола перед другим сказывалось больше в религиозно-обрядовой сфере, чем в обыденной семейной среде. Почти до второй половины XIX века религия не только теоретически, но и фактически проникала во все уголки жизни польско-литовских евреев. В этом теократическом обществе цена человека определялась прежде всего степенью его религиозного совершенства. Вся совокупность предписаний и обрядов падала главным образом на мужчину, а богословская эрудиция была его исключительной монополией. И вот, в зачет за его религиозные обязанности, мужчине отведено было первое место в иерархии полов. Но первенство это признавалось за ним не в смысле деспотической власти мужа и отца, а лишь умственного и духовного превосходства. Если ко всему вышесказанному прибавим роль мужчины, как рабочей силы, как экономической основы семьи, то мы поймем, почему уже в самый момент рождение мальчик считался наиболее желанным гостем. Когда мать, склонившись над колыбелью, убаюкивала своего ребенка, песня ее отличалась наибольшей содержательностью, если в этой колыбели лежал сын. Под звуки монотонной мелодии пророчица сулила своему любимцу в будущем все, что считалось идеалом счастья в настоящем. И это предстоящее счастье сына выражалось не столько в материальных благах, сколько в богословской учености и безусловной преданности своей вере. Почти все наиболее старинные колыбельные песни проникнуты этим идеальным мотивом. В одном месте мать унимает своего сына следующим доводом: „Ведь, когда вырастешь, ты будешь столпом науки; твоей славой ты прославишь и родителей; подобает ли тебе пищать и плакать?“ 1) — В других песнях мать повторяет эту тему на другие лады. „Мой сын будет изучать Тору, а Тора — самый дорогой товар“. Или: „Сынок уродится на славу и будет в состоянии разрешать спорные религиозные вопросы“ 2). Порой песня делает экскурсию и в загробную жизнь, перенося и туда земные взгляды на человеческое совершенство. „Отец не научил сына всему, что Бог велит, и вот на том свете такого отца будут жарить на огне. Ты-ж, родимый, своим праведным заступничеством извлечешь своего отца из ада“ 3). Далее в том же духе: „Настанет для меня время отправиться на XV ↱ тот свет, и двери рая будут открыты. Ты, мой сын, старайся быть богобоязненным и добрым, и тогда на том свете скажут: „дайте место в раю матери праведника!“ 1).

1) № 63.

2) № 64.

3) № 65.

Не так пелось у изголовья дочери: от последней не ожидали ни земной славы, ни загробного заступничества. Вся задача женского воспитание сводилась к тому, чтобы создать добрую жену, любящую мать, экономную хозяйку. Колыбельная песня сулила счастье и женщине, но это было не счастье, приобретаемое личными качествами и усилиями, а счастье, отраженное от родителей или мужа 2): женщина рассматривалась не как самостоятельная величина, а как дочь такого-то, или жена такого-то. Непрошеная гостья при рождении, она уже с малолетства получала для руководства формулу обязанностей, сжато, но ясно выраженных в предназначенной для детского возраста молитве: „Буду исполнять все, что Бог велит, что отец и мать велят, что все добрые и богобоязненные люди велят“. Об образовании женщины, об ее умственном развитии заботились слишком мало: для тех немногих, которые посещали школу (хедер), пределом знание служило чтение и, в исключительных случаях, письмо на жаргоне. Образование заменялось домашним воспитанием, а школа уступала место кухне и хозяйству. Совершенную противоположность по обширности программы представляло образование мужчины. Можно только удивляться быстроте, с которой мальчик переходил без порядка и последовательности от низшей стадии знание к высшей. Оставаясь верной жизни, народная песня обозначает эту бессистемность словами „учиться по порядку“ 3) (lernen k’sseider). Пяти или шести лет мальчик поступал в хедер, в восьмилетнем возрасте он нередко изучал уже Талмуд с его диалектическими тонкостями, а на 13-м году, при наступлении религиозного совершеннолетие, он уже „говорил проповедь“ (sogen а Drosche). Но, если школа искусственно старалась привить своим питомцам преждевременную серьезность и раннюю ученость, то возраст все же брал свое. Чтобы убедиться в этом, стоит лишь обратить внимание на многочисленные песни и прибаутки, созданные фантазией детства и школьного периода. В этом юном творчестве в большинстве случаев нет ни содержание, ни смысла, и только часто встречающиеся древне-еврейские слова и цитаты свидетельствуют, что мы имеем дело не с первым лепетом ребенка, а со школьником, давно прошедшим начальные азы. Конечно, общее правило не бывает без исключений. Между прочим следует отметить и некоторые хотя и бессвязные стихи, но первоначальный текст которых когда-то, по-видимому, служил мнемоническим приемом для заучивание древне-еврейских слов 4).

1) Ibid.

2) № 67.

3) См. напр. № 62

4) №№ 122 — 123.

XVI ↦

Хедер служил преддверием к высшему образованию, а последнее давало возможность занять почетное, привилегированное положение в обществе — в виде-ли раввина, или же в виде ученого талмудиста. Больше ста лет тому назад Соломон Маймон классифицировал польско-литовских евреев на 3 группы: „на неученых, на ученых, которые делают свою ученость промыслом, и на ученых, которые посвящают себя науке, не занимаясь никакой профессией и живя на счет промышленных классов“ 1). Эта классификация не теряла своего жизненного смысла вплоть до второй половины 19-го века. В то время как ученый занимал в обществе первое место, задавая всем тон, неученый ценился лишь в зависимости от его материальных средств. „Если не знание (Тора), если не деньги — поется в одной песне — то для чего существует свет?“

Nit kein Teire, nit kein Geld —
Wos-se teig gor die Welt? 2).

И, — это покажется странным, — стремление к знанию было у евреев сильнее, чем погоня за деньгами. Стать ученым — было заветной мечтой еврейского юноши, если только позволяли способности и обстоятельства. За то ученость была главной статьей, которая вписывалась в актив каждого молодого человека, при вступлении его в практическую жизнь. Первая практическая задача, предстоявшая каждому еврею, заключалась в браке. Взгляды, надежды и опасение, предшествовавшие и сопутствовавшие моменту вступление в брачное сожитие, нашли себе полное выражение в целом ряде народных песен. Ученый жених имел преимущество перед всеми прочими претендентами. „Богатый купец, арендатор, или промышленник — говорит тот же Соломон Маймон — употребляет всевозможные усилие, чтобы приобрести зятя — хорошего талмудиста“ 3). Песня повторяет эти слова на разные лады. „Сижу я на камне и плачу: все девицы становятся невестами, а для меня все еще нет суженого“ — так жалуется дочь. Отец спрашивает ее: „Не дать-ли тебе в мужья сапожника?“ „Нет! — отвечает дочь — я не дочь сапожника, не могу быть и женой сапожника!“ Отец предлагает целый ряд других женихов, но все напрасно. Только напоследок, когда он сулит ей в мужья раввина, она с радостью восклицает: „Вот это мне по вкусу!“ 4). В другой песне невеста мечтает о женихе „с черными волосами, с голубыми очами, который был бы горазд в Торе и, изучив последнюю, продолжал бы все таки свои научные занятие и денно, и нощно“ 5). Но „черные волосы и голубые очи“ могли служить лишь случайным придатком к учености. О внешнем благообразии девице наравне с молодым человеком дозволялось XVII ↱ лишь мечтать, и то не вслух. И если в девичьей песне поется: „Черные (т. е. спелые) вишни мы срываем, а красных не трогаем; красивых парней мы выбираем, некрасивых не удостоиваем внимание“ 1), то только полет фантазии и самообман могли подсказать подобный стих. Только по воле родителей дочь становилась невестой, а сын — женихом. Субъектами брачной сделки являлись родители, а объектами — жених, невеста и приданое. В большинстве случаев брачный союз устраивался при помощи посредника — свата („шадхон“), о котором народная песня не всегда дает лестный отзыв. „Сват, сват! будь проклят! чего ты хотел от меня? Ты получил за свои труды вознаграждение и зарезал меня без жалости“! 2). Подобная же жалоба раздается и по адресу родителей. „Наши родители устраивают для нас браки, не спрашивая нас об этом. Вот почему мы проводим в горе нашу жизнь“ 3).

1) „Евр. Библиотека“ т. I. Автоб. Сол. Маймона.

2) № 26.

3) Loc. cit.

4) № 249.

5) № 245.

”Любовь — это новое для нас слово“ — выразился в 70-х годах один из еврейских писателей. И он был прав. До второй половине 19-го века польско-литовский еврей был слишком мало знаком с печатным романом и еще меньше переживал он роман лично, как действующий герой. Любовный мотив, как предтеча брака, почти совершенно отсутствует и в старинных песнях. В последних „любовь“ составляет нецензурное слово, которое можно было произносить лишь после брака. Это слово не произносится и в предсвадебных и свадебных песнях, хотя они с достаточною, порою даже излишнею подробностью излагают событие, обычаи и чувства, сопровождающие акт бракосочетание 4). Для жениха и невесты обязательнее было предварительное знание правил брачной гигиены, чем знакомство друг с другом. Верили больше в фатализм, чем в чувства. Где-то на небе еще задолго до рождение каждому человеку предрешалась его подруга жизни. Когда молодых водили под венец, они „в счастливый час“ выступали вперед правой ногой, под венцом же каждый из брачующихся пытался первым наступить другому на ногу в надежде, что этим актом он закрепит за собою власть над своей второй половиной.

1) № 170.

2) №№ 279—280.

3) №№ 240—241.

4) № 260.

Не следует однако, забывать, что возраст брачующихся был еще слишком незрел, чтобы можно было требовать от них трезвого и сознательного отношение к жизненным вопросам. Порою 16-ти летний юноша становился мужем а 13-ти летняя девица — женою. В конце описываемого нами периода, во второй половине 30-х годов, было даже время, когда сплошь и рядом венчали детей, не достигших и десятилетнего возраста. Это было одно из несчастных недоразумений, вызванных больною фантазией напуганного народа, имевшего достаточное основание опасаться всякой новой XVIII ↱ правительственной меры. По черте еврейской оседлости разнесся слух, что в готовом к обнародованию Положении о евреях 1) имеется какой-то страшный закон. Собственно говоря, именно этот закон был одним из самых невинных. В нем устанавливался минимальный возраст для вступление евреев в брак. Но народная молва толковала этот закон по своему. Говорили, будто правительство имеет в виду стеснить свободу еврейских браков. Некоторые пошли еще дальше и решили, что вслед за увеличением количества холостой молодежи евреи будут привлечены к усиленной рекрутской повинности. Под влиянием этих и тому подобных слухов, родители поспешили заблаговременно обвенчать своих малолетних детей и тем избавить их от возможной опасности. Это время массовых браков, вызванных не естественною потребностью, а исключительно политическим страхом, получило в народе название „Behole“ 2). Есть народная песня, начинающаяся следующими словами:

”Tische b’Ow а Chassunke — Keiner nit gekummen,
Jingelech mit Meidelech hoben sich genummen“.

Перевод: „В 9-ый день месяца Аба устроена была свадьба; гостей не было; новобрачные были мальчики и девочки“.

Кажется, только в эпоху так называемой „Behole“ могла возникнуть эта странная песня о свадьбе без гостей, о веселье в печальный день разрушение храма и о малолетних, идущих под венец.

1) Полож. 1835 г.

2) Указание на „Behole“ встречаем в биографии Цвейфеля в „האסיף“ 1889 г. стр. 214.

Правда, этот исключительный и случайный исторический период тянулся недолго; но и без него брачное совершеннолетие всегда предшествовало фактическому, и молодая чета нуждалась в более или менее продолжительной родительской опеке даже после свадьбы. В брачном договоре рядом с приданым обыкновенно предусматривался и решался вопрос о том, кто будет содержать молодую пару в первые годы супружества: родители жениха, или невесты. Большею частью эта обязанность выпадала на долю родителей невесты. Предполагалось, что новобрачные под надзором старших научатся жизненному опыту и подготовятся к будущей самостоятельности. Пожалуй, не последнюю роль тут играло соображение, что приданое, при отсутствии расходов, приумножится, и, когда наступит пора устроиться своим домом за свой собственный счет и риск, действительность со своими заботами и волнениями не предстанет сразу в виде грозной альтернативы: „кошелек или жизнь“. — Народные песни много говорят и о приданом, и о житье на хлебах (Kest) в доме родителей того или другого из супругов. Есть еврейская поговорка: „Приданое и наследство делятся с чертом пополам“ (Nadan un XIX ↱ Jrusche, mit dem Taiwl Chawrusche). Это значит, что приданое и наследство, как легкая нажива, не идут в прок. По-видимому, родители невесты в большинстве случаев слишком верили в непогрешимость житейской мудрости, заключающейся в этой поговорке. Будущий тесть, обещая приданое, редко исполнял свое обещание полностью: обыкновенно он удерживал в свою пользу ту долю, которая все равно, раньше или позже, могла перейти от жениха к черту. Эти неисполненные обещание нашли себе отклик и в песнях. „Вот как, вот как обманывают жениха! обещают ему много приданого, а не дают ему ни гроша“.

Ot asei un ot asei narrt men op a Choss’n! —
M’sogt ihm zu a ssach Nadan, un m’git im nit kein Grosch’n 1).

Не всегда был сладок и даровой хлеб, который новобрачные по условию получали после свадьбы. „Горько, матушка, птице без гнезда; горько, матушка, есть хлеб у свекра и свекрови (или у тестя и тещи)“.

Wie s’is bitter, main liebe Mutter, a Yeigele ohn a Nest,
Asei is bitter, main liebe Mutter, bai Schwer un Schwiger af Kest 2).

В другой песне мать расспрашивает свою дочь о жизни ее в доме родителей ее мужа: „Дорогая, как относится к тебе свекровь?“ Дочь отвечает: „Свекровь вечно зла, словно тигр“ 3). Напрасно невестка старается быть услужливой, уступчивой: к ней всегда придираются и предъявляют все большие требование 4). Не легче жилось в доме тестя и тещи молодому зятю. В большинстве случаев ему, если он принадлежал к классу ученых, приходилось еще до брака вкушать чужой хлеб. Отправляясь в тот или другой иешибот 5), для пополнение своих талмудических знаний, молодой человек на чужбине находил себе даровое пропитание в обывательских домах, обыкновенно по одному определенному дню в неделю в каждом из семи таких домов. Это называлось „есть дни“ (essn Täg), а тот, кто испытывал прелести этих „дней“ в юношеском возрасте, мог легче мириться и с медовыми месяцами и годами в доме тестя и тещи. Зять не обезличивался так скоро, как невестка; он отстаивал свою самостоятельность и порою относился к своему щекотливому положению не без некоторой доли юмора, „Что бы то ни было, а пять лет я буду жить на всем готовом — пусть тесть и теща дуются, а потом — прощай, жена! — я удеру в Воложин“ 6).

Finf Johr Kest hob ich doch gewiss — soll sich Schwer un Schwieger blosen, —
Un dernoch — sai gesund, main Waib! — a wajiwrach kain Wolosin.

1) № 238.

2) № 264.

3) № 267.

4) № 266.

5) Песню иешиботника см. № 314.

6) № 289.

XX ↦

При наступлении периода самостоятельного существование, молодому зятю, порою уже главе значительного семейства, предстояли три дороги. По первой следовали избранники, которые, благодаря эрудиции и соответствующему аттестату, имели право, возможность и счастье занять раввинскую должность в какой-либо общине. Нельзя сказать, чтобы раввинская профессия дорого оплачивалась, но за то она была почетна, она была началом дворянства не только личного, но и наследственного. Не даром девица в цитированной уже нами песне 1) предпочитает раввина всем прочим женихам. Она, будущая раввинша, займет почетное место среди прочих женщин, она будет первым лицом в женской половине синагоги, она, уже в силу своего чина, будет предметом внимание и уважение со стороны окружающих. Словом, она будет своего рода знаменитостью, столь же жизнерадостной и самодовольной, как воспеваемая в песне ее подруга — раввинша из Шклова 2). Но, может быть, молодому ученому не удастся сделаться раввином; может быть, неудавшийся умственный пролетарий окажется неспособным и ко всякой другой деятельности. Тогда остается пойти по другой дороге — по дороге святых бездельников, вечно совершенствующихся богословов-дилетантов. Такой ученый продолжал заниматься до конца своей жизни, а пропитание доставляли ему порою тесть, порою община, выплачивавшая особо выдающимся труженикам некоторую пенсию, чаще же всего жена. Не удивительно, что такой муж, если он почему-либо не выдвигался на ученом поприще, терял даже свое имя в пользу своей жены, так как она одна была в обыденной жизни известна, как представительница и кормилица семьи. И, если у евреев существует много фамилий, корни которых произошли от того или другого женского имени (Фрадкин, Рохлин, Гиндес и т. п.), то в большинстве случаев это объясняется одной и той же семейной историей о недееспособном муже и труженице жене, ставшей главою дома и сообщившей свое имя потомству. Тут отчество вытеснялось материнством, а последнее превращалось со временем в официальную фамилию.

1) № 249.

2) № 311.

Третий путь к самостоятельности вел к торговле в том или другом ее виде. От именитого купца, знакомого не только с внутренними рынками, но и с Лейпцигом и Гинспериком (Кенигсбергом), до мелкого лавочника и странствующего коробейника было много градаций. Но, в общем, лишь незначительная часть торгового класса пользовалась материальным достатком; большинство же брало с бою каждый кусок хлеба и жило не столько от доходов, сколько от сокращение насущных потребностей. В борьбе за существование было больше побежденных, чем победителей. Не одну песню народ сложил про этих неудачников. По торной дороге к хлебу XXI ↱ „и кони не двигаются с места, и колеса пе вертятся“ (Un die Ferd geien nit, un die Räder dreien nit) 1). „Целую неделю выбиваешься из сил, а на субботу приходится делать заем“ (А ganze Woch horewet men doch, — af Schabes mus men laihen) 2). При отсутствии капитала, евреи пускал в оборот свои нервы и придумывал различные комбинации. Есть коротенькая, но характерная песенка, в которой жена помогает мужу думать на тему: „что делать?“ ”Послушай, муж, — создай какой-нибудь план, сотвори крючок; в противном случае сделайся меламедом“. (Her zu, main Mann, mach а Plan, mach a Dreid'l, Dreid’l Dreid’l ...; un as nit, nehm a Wid vun a Melamed). Термин „меламед“ употреблялся и в переносном значенин: в этом слове заключалась характеристика целого типа людей, неудачно появившихся на свет Божий, не умеющих ковать себе счастье и слишком наивных в борьбе за хлеб. Чаще всего случалось, что меламеды в переносном смысле в конце концов, после долгих мытарств, превращались в действительных меламедов. Ценз, необходимый для обучение детей первоначальной грамоте, был слишком невысок, и, за редкими исключениями, всякий еврей считал себя годным к роли преподавателя. И не даром сложилась поговорка: „стать меламедом и умереть — никогда не поздно“. (Kneln un starbn versamt men nit). Ho, не смотря на все невзгоды, мелкий торгаш — кандидат на меламедскую карьеру — ставил себя выше любого ремесленника. И этот взгляд на ремесло вырос не на почве пренебрежение физическим трудом, а являлся результатом того же теократического общественного строя, на котором покоились все прочие основы еврейской жизни. Представители ремесленного труда уже в раннем возрасте меняли школу на верстак и, естественно, не могли претендовать на почет в обществе, где каждый человек ценился по количеству заученных богословских трактатов. В ремесленнике не уважался неуч, и эти два понятие сделались синонимами. Подражая действительности, народные песни поместили этот класс на рубеже социального положение, где кончается ученость, богатство и почет, и начинается невежество, нищета и ничтожество. Ремесленник был пасынком общества и, как увидим ниже, служил в некоторых случаях козлом отпущение для прочих своих единоверцев. Нужда была в ремесленном быту естественной спутницей жизни. „Сидит сапожник, шьет и шьет и получает лихорадку, но не хлеб“.

Sitzt а Schuster, neit un neit,
Hot Kadoches — nit kein Breit.

1) № 324.

2) № 303

Эту песню с одинаковым успехом можно было бы применить и ко всякому другому ремеслу. Евреи на Литве часто повторяют жмудскую поговорку: „Портной и сапожник — не люди“. Представители XXII ↱ этих двух наиболее распространенных ремесленных занятий пользовались особо незавидной репутацией. Несколько более привилегированное положение занимали ремесленники, в произведениях которых, помимо рук, участвуют вкус, замысел и некоторое теоретическое знание, как-то: золотых и часовых дел мастера, механики, слесаря и т. п.

Еще ниже ремесленника стояли на общественной лестнице лица, занимавшиеся чернорабочим трудом: извозчики, водоносы, прислуга в разных видах, словом, все те, которые и у других народов не могут похвастать своею участью.

Особое место среди разных классов еврейского население занимают жители деревень, так называемые „йишувники“. В народных песнях, а еще более в сказках и ходячих анекдотах „йишувник“ выставляется главным образом с комической стороны, как Иванушка-дурачок, как простак, не умеющий определять свои отношение ни к Богу, ни к людям. Там, в деревенской глуши, он отстал от общего уровня еврейской жизни, многое забыл, а то, чему научился, не могло нравиться горожанину. Йишувник — неуч: он порою не в состоянии отличить одной еврейской буквы от другой. Он 50 раз повторяет молитву, которую следует повторять лишь 3 раза, и только потому, что букву „ג“, обозначающую число три, он принял за „נ“, имеющую значение 50. Йишувник ничего, кроме своей деревни, не знает: это — еврейский мужик, необтесанный сын природы. Комичен он сам, комичны его сыновья с их медными лбами, комичны его дочери, получающие в приданое картошку и горох 1). Таков йишувник в песнях, рассказах и анекдотах.

Есть целый ряд народных песен, интересных в том отношении, что язык их напоминает Вавилонское столпотворение: жаргонные, древне-еврейские, русские, польские и даже литовские слова уживаются рядом, или же в одной и той же песне каждый отдельный стих поется на другом языке.

„Мы пьем и гуляем“
W’ato Melech chai w’kaiom“ 2).

В другой песне еврей просит Авраама, Исаака, Якова и прочих библейских праведников предстательствовать перед Богом,

„.. Чтоб Он нас вызволил,
„Чтоб Он нас выводил,
„Wuhin? — L’arzeinu нашу“ (Куда? — В нашу св. Землю 3).

1) № 133, примеч., № 316.

2) № 372.

3) Один из вариантов № 16.

Надо заметить, что в песнях этого типа русский язык преобладает над прочими. Это обстоятельство, а также несколько побочных намеков, содержащихся в древних источниках, дали повод XXIII ↱ некоторым ученым предположит, что в старину литовские евреи употребляли вместо теперешнего немецкого жаргона русский язык. Конечно, это — одна из многочисленных исторических гипотез, которая никого ни к чему не обязывает. Но, если еще недоказано, что все литовские евреи когда-то исключительно пользовались русским языком, как разговорным, то во всяком случае нельзя отрицать, что некоторая часть евреев употребляла, как и теперь употребляет, этот язык рядом с жаргоном, или в смеси с ним. В этом смысле и следует понимать литературные памятники конца XVI и начала ХVІІ вв., приводящие отдельные случаи употребление евреями тех или других русских слов 1). То, что уже раз случилось 300 лет тому назад, повторилось в 19-м столетии. Почти на наших глазах еврейский жаргон подвергся в некоторых местностях такому сильному русскому влиянию, что он мог бы с большим правом называться немецко-русским, чем просто немецким. Классическим примером русификации жаргона может служить разговорная речь так называемых николаевских солдат, живущих вне черты постоянной еврейской оседлости. Оторванные когда-то от своих единоверцев, заброшенные на чужбину, они и их потомки позаимствовали у окружающего русского население много привычек и еще больше слов. 2) И не одни только николаевские солдаты восприняли это обрусевшее наречие: в настоящее время на нем говорят и прочие евреи, родившиеся и получившие воспитание в чисто русских губерниях.



Возвращаясь к отмеченной нами группе своеобразных песен, мы должны искать их происхождение главным образом в тех слоях еврейского народа, которые по тем или другим причинам приходили в близкое соприкосновение с христианским населением и часто пользовались языком последнего. Словом, эти разноязычные песни всегда возникали в местностях с редким еврейским населением, а в 19-м веке не малое участие в подобного рода творчестве принимали николаевские солдаты 3).

Рекрутчина старого времени (до Устава 1874 г.) оставила глубокий след в народной памяти. Теперь уж нет кантонистов, нет и пойманников, но песни пережили событие и сохранили для потомства печальную повесть о дореформенном солдате.

1) См. „לקירות היהודים“, Б. А. Каца, стр. 32, 33.

2) Употребление русского языка в 16 и 17 вв. тоже совпадает с временем, когда евреи не успели организоваться многочисленными общинами и во многих местах терялись в общем населении.

3) Между прочим один из наших корреспондентов, отбывавшiй рекрутскую повинность в 40 и 50 годах истекающего столетие, сопровождает присланную им полуеврейскую и полурусскую песню примечанием, что ее пели евреи-солдаты полвека тому назад.

XXIV ↦

Биография последнего слишком не сложна. Если бы он происходил из богатой семьи, если бы он мог сослаться на предка-раввина или выдающегося богослова, если бы, наконец, в нем самом были некоторые задатки будущей учености, тогда, конечно, общество никогда не сделало бы его козлом отпущение за свои повинности. Но, к сожалению, старая рекрутчина носила характер не столько гражданской обязанности, сколько наказание. В солдаты вербовались лишь те, которые почему-то считались худшими членами общества. На деле же худшими оказывались лишь самые беззащитные. Дореформенная Россия не хотела ведаться с отдельною личностью. Самою мелкою гражданскою единицею была община, личность же, словно буква в слове, не имела самостоятельного значение. Государству совсем не важно было, уклоняется ли отдельное лицо от повинностей, или нет, лишь бы община (т. е. кагал) была исправной плательщицей. Какие меры предпринимает кагал для оправдание наложенных на него повинностей и платежей, — это мало интересовало правительство. Неисполнение правительственных требований влекло за собою ответственность самого кагала в лице его представителей, и чем строже была эта ответственность, тем больше проявлялся произвол кагала по отношению к бессильным членам общины. Еще в 1853 г. вышло распоряжение об отдаче в арестантские роты представителей еврейских обществ за непоставку рекрут к сроку 1). Можно себе представить, к каким приемам прибегали заправилы общин, чтобы обеспечить свою личную безопасность. „У меня единственный сын. — плачет мать, обращаясь к кагальным дельцам, — а вы приписали его к четырем (несуществующим) братьям!“ 2). „Хожу я по улице, — рассказывает еврейский рекрут, — и у меня требуют паспорта. Паспорт мой я потерял, и вот меня ведут в прием“ 3). Случалось, что у людей насильно отнимали паспорта, и потом уже, как бродяг, их сдавали в солдаты. Не даром новобранец, после трогательного прощание с близкими и родными, посылает грозные проклятие по адресу кагальных воротил 4). Кагал — это отражение дореформенной России в еврейской жизни — пал при общей ломке старых устоев, когда, с воцарением Имп. Александра II, личность была эмансипирована и когда она, а не община, стала последнею правоспособною и вместе с тем ответственною перед государством единицею 5).

1) Журн. М. Вн. Д. 1853 г. — Приказ по Воен. М-ству от 1 июня 1853 г., а также Высоч. Повел. от 5 февр. 1853 г.

2) № 44.

3) № 45.

4) № 46.

5) Хотя слово „кагал“ было изъято из законодательства в 1844. г., но прежние порядки продолжались до тех пор, пока правительство не изменило условий, сделавших существование кагала необходимым.

XXV ↦

Еще больше, чем жалобами на кагальный произвол, рекрутские песни проникнуты мотивом скорби, вполне естественной у людей, порвавших связь с родиной, с родителями, даже с самим народом, к которому принадлежат, и с традициями, в которых воспитывались. „Прощайте, сестры и братья! Бог знает, встретимся-ли мы когда-либо!“ — „Десятилетним ребенком я изучал Пятикнижие с толкованием Раши, а теперь приходится кормиться кашей“ 1). „Нам бреют бороды, стригут пейсы; нас заставляют нарушать святость субботы и праздников“ 2). Тот, кто знает состояние евреев того времени, поймет, сколько трагизма заключается даже в самых наивных из рекрутских жалоб.

Мы не будем останавливаться на дальнейшей судьбе еврейского солдата. Сказанного достаточно, чтобы понять основные молитвы излагаемого нами отдела песен. Прибавим лишь, что в более старинных вариантах строфы, для лучшего запоминание, следуют одна за другой в алфавитном порядке.

В тесной связи с рекрутскими стоят песни, прямо или косвенно затрагивающие разные политические злобы еврейской жизни. Не касаясь содержание этих песен, мы скажем несколько слов об их ценности в смысле исторического материала. Особый интерес представляет в этом отношении эпоха Николая I. Если бы кто вздумал изучать эту эпоху исключительно по печатным источникам, то он пришел бы к таким же односторонним выводам, как и тот, кто воспользовался бы для этой же цели исключительно народным творчеством. В то время, как русские и еврейские писатели николаевского периода прославляли заботливость правительства о благе евреев, о поднятии их умственного и материального уровня, сам народ представлял себе эту эпоху исключительно с точки зрение отдельных строгих законоположений (Gseires) и даже вел по ним свое пессимистическое летосчисление. Вместо того, чтобы приурочивать событие к определенному году, народ употреблял выражение: „это было столько-то лет после „Behole“ 3), или: „это случилось во время пойманичества (Chaperai)“ и т. п. „Рекрутский набор — пишет русский современник — есть благодеяние для еврейского народа. Сколько праздных и бедных жидов, поступивших на службу, теперь сыты, одеты ...“ 4) А народ не чувствует этого благодеяние и слагает про рекрутчину грустнейшие из своих песен. „Наше правительство — пишет из России неизвестный корреспондент в „Israelitische Annalen“ — не упускает из виду ни одной стороны нашей жизни: оно одинаково заботится и о нашем просвещении, и о нашем благосостоянии“ 5). В этом же духе высказываются известные XXVI ↱ среди евреев M. А. Гинцбург, И. Б. Левинзон и прочие интеллигенты того времени 1). А народ, не доверяя оптимизму своих интеллигентов, проводит в своих песнях ту же мысль, которую главы виленской еврейской общины высказала д-ру Лилиенталю: „С каким-то мрачным предчувствием мы заглядываем в будущее“ 2). Итак, интеллигент писал одну историю, а народ — другую. Но правда была где-то по середине. Во второй половине 1855 г. правда об этом периоде была высказана в немногих словах не еврейским интеллигентом и не еврейским народом, а чисто русским человеком — будущим министром, гр. Валуевым. „Везде — пишет он в обнародованной лишь в 1893 г. статье — преобладает у нас стремление сеять добро силою. Везде пренебрежение и нелюбовь к мысли, движущейся без особого на то приказание. Везде опека над малолетними“ 3).

1) № 45.

2) № 47.

3) См. выше, стр. XVIII.

4) Журн. М. Вн. Д. 1846 г. № 14, Заметки о Белоруссии стр. 47.

5) „Israel. Annalen“ 1839 г. № 5, стр. 39.

Чтобы покончить с песнями более раннего происхождение и перейти к народному творчеству новейшего времени, мы должны сказать несколько слов о духовных стихах. К этой группе относятся отчасти и праздничные песни.

Праздники вообще и суббота в частности играют у евреев роль не только физического, но и духовного отдыха. „Суббота — поется в песне — это олицетворение того света“ 4). И действительно, в праздничные дни душа переносится в другое царство, где нет унижений, нет забот и волнений. Все мелочи земной жизни оставляются в складках будничного платья. Вчерашний раб, с поникшей головой и озабоченным челом, вдруг затягивает жизнерадостную песню: „Для чего нам сегодня заботиться о том, что будет завтра?“ 5) Сегодня он — талантливый актер, вполне ушедший в свою роль. — „Мужайся, восстань из грязи!“ — читает он молитву и внушает себе мысль, что он уже действительно восстал из грязи. „Когда-то мы были в неволе, а теперь мы вполне свободны“ — произносит он во время пасхальной трапезы и готов верить, что эти старинные слова относятся, именно, к нему. Но вот солнце уже близится к закату. Праздник кончается. Раздается какой-то таинственный голос: „Грешники, вернитесь в ад!“. Действительность возвращается во всей ее наготе, и забывшийся актер сразу отрезвляется. Гейневский принц падает с неземной высоты и превращается, если не в пса, то во всяком случае в прежнего раба. Но это — раб-философ. У него нет шипов без роз, нет бедствий без утешение. Окружающие народы отказывают XXVII ↱ ему в человеческом достоинстве, а он считает себя избранником. „Кто бы мы ни были, а все-таки мы евреи; чтобы мы не делали, а все-таки мы соблюдаем иудейство“ 1) — поется в духовном стихе. В другом месте это ветхозаветное учение представляется в виде невесты, единственной дочери самого Бога, не нашедшего для нее более достойного жениха, чем евреев 2). И замыкаясь в своей Торе, еврей считал и людскую злобу, и удары судьбы мимолетными, преходящими и ничтожными в сравнении с Божественным промыслом. „Бог — Господин, а человек — глупец“ 3) — резюмирует он в песне свое миросозерцание. Земная борьба с ее девизом — губить и гибнуть 4) — есть лишь промежуточная стадия человеческой эволюции. А там, впереди другие времена, другие девизы. Там, впереди — надежда в образе Мессии. И „сидит Мессия сын Давидов на виду у всех; он держит чашу в правой руке и посылает благословение на весь мир“ 5).

1) „לקט אמרים“ (прилож. к „המליץ“ 1888 г.) стр. 90; „בית האוצר“ стр. 296; „תעודה בישראל“ стр. 186.

2) „Евр. Библiотека“ т. 1, стр. 151 (ст. М. Моргулиса „К ист. образ. русск. евреев“)

3) „Русская старина“ 1893 г., сентябрь стр. 512

4) № 31.

5) № 20.

Заключая первый и главный период народного творчества и переходя к песням новейшего происхождение, мы должны сделать одну существенную оговорку. Если, описывая бытовые стороны еврейской жизни, мы говорили о них в прошедшем времени, то из этого еще не следует, что все, сказанное до сих пор, имело в виду исключительно исчезнувшие явление. Многие старые бытовые формы сохранились, или же доживают свой век и в наше время. Но мы отнесли их к минувшей эпохе, желая этим сказать, что они по духу и содержанию больше характеризуют предков, чем новейшее поколение.

1) № 24.

2) №№ 2, 3 и 4.

3) № 22.

4) Интересны песни, подражающие „חד גדיא“: одна сила губит другую и в свою очередь уступает третьей, — но Бог выше всего. См. № 126.

5) № 12.



При дальнейшем изложении мы постараемся быть как можно более краткими. В немногих словах мы отметим элементы и поправки, внесенные в народное творчество новыми веяниями второй половины 19-го века. Царствование Александра II, коснувшись своими преобразованиями всех сторон государственной жизни, выбило из старой колеи и инертное дотоле еврейское общество. Началась борьба двух направлений: за и против старины. Молодое поколение учиняло погром над старым. Европа вторгалась в черту оседлости не только своим просвещением, но и привычками, костюмом и внешним благообразием. Как это бывает в подобных случаях, ядро просвещение нередко смешивалось со скорлупой. Особенно рельефно эта внешняя оболочка европеизма выступает в народных песнях. Отличительная черта последних заключается в том, что в них XXVIII ↱ борьба поколений представлена главным образом с юмористической стороны. Повторилась старая история: насмешка послужила орудием проведение в жизнь новых взглядов. И вот в это-то время и возникает целый ряд юмористических песен, представляющих не более, не менее, как каррикатуры детей на своих старомодных отцов, миснагдов на внешние проявление хасидизма. Но проходит одно десятилетие, и в 70-х годах народ включает в цикл своих карикатурных героев еще одно лицо. На сцену выступает знакомый из истории русской жизни 18-го столетие тип европейца, ищущего просвещение в парикмахерских и магазинах готового платья.

Новые условие жизни направили народное творчество в другую сторону. Прежний религиозно-духовный элемент сменяется в песнях чисто светскими мотивами. Земное существование уже не представляется еврею в образе монастыря с грозным уставом и суровыми обетами. Мать уже иначе убаюкивает своего ребенка, родители уже иначе смотрят на задачи воспитание, а общество употребляет уже другой масштаб для оценки людей 1). Мы не будем останавливаться на каждой группе песен в отдельности: подробности не скажут нам больше, чем только-что приведенная общая характеристика. Но новейшее народное творчество выдвинуло несколько тем, совершенно, или почти неизвестных в прежнее время. Этому новому материалу мы и посвятим последние строки нашего очерка.

Как уже сказано было выше, любовь в смысле тоски одного пола по другом почти не нашла себе отклика ни в жизни, ни в песнях старого поколение. До брака обе половины человеческого рода стояли на почтительном друг от друга расстоянии: не было неги, не было томление, не было и песен о них. В супружеской жизни связующим элементом служил вместо любви религиозно-нравственный долг: там, где не было чувства, было исполнение заповеди. Но наступают новые условие, и отношение между полами постепенно приноравливаются к духу времени. Поспевая за жизнью, народное творчество подхватило любовный мотив и затянуло его на разные лады. Но, воспевая любовь с ее волнениями, надеждами и разочарованиями, еврейская песня сохранила следы прежней серьезности и сумела в вопросах чувства установить компромисс между сердцем и разумом. „И при самой благородной любви следует предвидеть, чем она кончится“ — гласит одна песня 2). В еврейской любви чѵвствуется какая-то осторожность, какой-то страх перед возможными последствием. Бурные порывы редко заходят за границы дозволенного. Влюбленные шепчутся не о страсти, а о браке. Но среди приятных мечтаний о будущем счастии, разум подрезывает крылья XXIX ↱ фантазии и заставляет призадуматься над рядом вопросов. „А что скажут наши родители, если это кончится очень печально?“ — спрашивает герой песни 1). Нередко сладкая мечта прерывается мыслью о материальной необеспеченности. Разбитые сердца — это основная тема еврейских любовных песен. Путь к счастью усеян препятствиями. Неумолима воля родителей. Они понимают благо детей иначе, чем сами дети. Не так скоро заживают и раны обманутой любви. „Любить не грешно — поется в песне — но любить следует одну, а не троих“ 2). „Он приходит ко мне и покрывает меня поцелуями; он уходит к другой и издевается надо мною“ 3). Плачевный исход любви зависит иногда от денежных соображений. „Ты красива, как весь мир, но в тебе один недостаток — отсутствие денег“. Девица отвечает: „Деньги круглы, деньги уходят; я полюбила тебя, как красивый портрет“. Но „красивый портрет“, по-видимому, непроницаем для любви, и оскорбленная девица произносит следующий приговор: „К теперешним молодым людям можно питать доверие, как к уличным собакам“ 4). В другой песне та же жалоба выражена несколько иначе: „О, Боже, что это за свет! каждый шарлатан требует денег!“ 5).

Особенно часто в любовных песнях раздается жалоба на разлуку. „Будь я пташкой, я-б к тебе полетела, чтобы показать тебе мое разбитое сердце, мои заплаканные очи!“ 6). „Как мне не плакать, — поет девица в другой песне — когда ты после такой горячей любви отправляешься в дальний путь“ 7). В некоторых песнях молодой человек утешает свою возлюбленную, но напрасно: она почему-то сомневается в действии любви на дальних расстояниех 8). А расстояние растут с каждым годом. Если в песнях первой половины царствование Александра II разлученные остаются в пределах России, то за последние несколько десятилетий любовь уносится во все части света. Тут мы сталкиваемся еще с одною темою новейших народных песен — с эмиграцией.

1) См. напр. №№ 70—71.

2) № 210.

1) № 201.

2) № 216.

3) № 215.

4) № 141.

5) № 250.

6) № 173.

7) 230.

8) №№ 163, 199, 201.

Погромы, выселение из деревень, ограничение права жительства во внутренних губерниях и целый ряд других исключительных мер заставили многих евреев взяться за старый страннический посох и двинуться в путь. Начиная с 80-х годов эмиграция сделалась нормальным явлением, даже больше — она стала народным лозунгом. Интеллигенция возвела эмиграцию на степень идеи, даже целой системы духовного и экономического возрождение; XXX ↱ но народ, прислушиваясь к теориям, руководствуется однако в своем беспорядочном бегстве исключительно материальными побуждениями. За последние 20 лет из России эмигрировало свыше миллиона евреев. В поисках за хлебом эта миллионная масса рассеялась по всему земному шару. Но главная переселенческая волна направилась за Атлантический океан, в Соединенные Штаты. Вот почему народные песни, прямо или косвенно посвященные эмиграции, упоминают исключительно об Америке. Политическая свобода и материальная удача первых эмигрантов придали этой стране особую притягательную силу. Из черты еврейской оседлости потянулись длинные этапы через океан. В воображении переселенцев сокращалось расстояние, высыхали моря. В Америку — по выражению евреев северо-западных губерний — стали не ездить а ходит, а Атлантический океан был переименован в лужу. В поход отправились способные носить оружие, а на старой родине остались жены, дети и старики в приятном ожидании американских долларов. И под звон будущего золота дальняя сторона представлялась в виде земного рая, всемирной даровой кухни, незапертого и никем не охраняемого денежного сундука. Там, в Америке — по выражению песни — „пекут белый хлеб на весь мир“, там „пекут баранки на целый год“ 1).

Но прошло несколько лет, и сказочная страна приняла в песнях свой действительный образ. Эмиграционное движение не прекратилось, но нет уже прежней веры в заатлантическое счастье. По старой памяти воображение продолжает связывать Западное полушарие с представлением о долларе, но это — уже доллар нового чекана; на одной стороне нарисована мозолистая рука, а на обороте имеется надпись: „В поте лица будешь есть хлеб свой“.

Что касается еврейского народничества, выразившегося сначала в палестинофильстве, а за последнее время в сионизме, то это движение очерчено в песнях еще слишком слабо для того, чтобы говорить о нем.

Мы кончили. Никто не заподозрит нашего очерка в претензии на полноту. Наоборот, мы только и думали о том, как бы довести напрашивающиеся подробности до степени конспекта. Мы хотели лишь дать руководящую нить к собранному нами сырому материалу. И если найдутся подражатели, мы с радостью встретим всякую новую попытку более полного и широкого изучение еврейского народного творчества.

1) № 228, 82.

↤ 1

ЕВРЕЙСКИЕ
НАРОДНЫЕ ПЕСНИ

↤ 2

↤ 3


I.
Песни
религиозно-духовного,
национального содержание
и праздничные


№ 1
Adir bo-eljeinim,
Boruch ba-tachteinim.
Eljeinim w’ tachteinim
Joidu w’jagidu:
Adeinoi echod u-Schmei echod’!
Ein adir
Is Er eiben,
Ein boruch
Is Er unten.
Unten, eiben,
Alle leiben,
Alle gleiben,
Alle sogen,
Alle reiden:
Er is Einer,
Iber Ehm is keiner! 1)
Godeil bo-eljeinim,
Dogul ba-tachteinim.
Elieinim w’ tachteinim etc
אדיר בעליונים,
ברוך בתחתונים.
עליונים ותחתונים
יעידו ויגידו:
ה׳ אחד ושמו אחד!
איין אדיר
איז ער אויבן,
איין ברוך
איז ער אונטן.
אונטן, אויבן,
אַלע לויבן,
אַלע גלויבן,
אַלע זאָגן,
אַלע ריידן:
ער איז איינער,
איבער אים איז קיינער! 1)
גדול בעליונים,
דגול בתחתונים.
עליונים ותחתונים א. אַ. וו.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)
М. Шалыт (Орша, Могил. губ.)
1) Вариант припева.
Ein Guter Gott is eiben,
Ein Einziger Gott is unten,
Unten un eiben
Is allz ein Gleiben,
Alle sogen un Alle reiden:
Er is Einer,
A chuz Ehm is nito Keiner!
איין גוטער גאָט איז אויבן,
איין איינציקער גאָט איז אונטן,
אונטן און אויבן
איז אַלץ איין גלויבן,
אַלע זאָגן און אַלע ריידן:
ער איז איינער,
אַחוץ עם איז ניטאָ קיינער!

↤ 4


№ 2.
Ich wel aich derzeilen a Másse,
Die Másseh is seier freilech:
Die Másseh heibt sich on mit a jidischen Meilech;
Der jidischer Meilech hot gehat a Bass-jchido,
Dos meint men unsere Teire.
Kol alofim Schonoh, alle tausend Johr,
Is der Meilech gefohren
Mit ihr a Schiduch ton.
Is er gekummen zu der Ume Goim,
Hoben sei ihm geentfert wie die Rschoim.
Is er gegangen zu der Ume Prizim,
Hoben sei ihm geentfert falsche Tryzim.
Auf die falsche Tryzim
Hot der Beire ongeheiben zu siden;
Is gekummen Elijohu-hanowi,
Hot die Teire naraiet die Jiden.
Die Teire is die Jiden seier gefällen, —
In drai Täg arum die Chupe zu stellen.
איך וועל אייך דערציילן אַ מעשה,
די מעשה איז זייער פריילעך:
די מעשה הייבט זיך אָן מיט אַ אידישן מלך;
דער אידישער מלך האָט געהאַט אַ בת יחידה,
דאָס מיינט מען אונדזערע תורה.
כל אלפים שנה, אַלע טויזנט יאָר,
איז דער מלך געפאָרן
מיט איר אַ שידוך טאָן.
איז ער געקומען צו דער אומה גוים,
האָבן זיי אים געענטפערט ווי די רשעים.
איז ער געגאַנגען צו דער אומה פּריצים,
האָבן זיי אים געענטפערט פאַלשע תירוצים.
אויף די פאַלשע תירוצים
האָט דער בורא אָנגעהויבן צו זידן;
איז געקומען אליהו הנביא,
האָט די תורה נאַרייעט די אידן.
די תורה איז די אידן זייער געפעלן, —
אין דריי טעג אַרום די חופּה צו שטעלן.
М. З. Левин (Креславка, Витебск. губ.).


№ 3.
Вариант предыдущей песни:
Gott hot gehat a Tochter vun schnei alofim Johren,
Un as Er hot bedarft a Schiduch ton, is Er umgefohren.
Wu er is gekummen zu ain Ume Goim, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geentfert wie die Rschoim.
Wie Er is gekummen zu ain Ume Prizim, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geentfert Tryzim.
גאָט האָט געהאַט אַ טאָכטער פון שני אלפים יאָרן,
און אַז ער האָט באַדאַרפט אַ שידוך טאָן, איז ער אומגעפאָרן.
וואו ער איז געקומען צו איין אומה גוים, —
וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט,
האָבן זיי געענטפערט ווי די רשעים.
ווי ער איז געקומען צו איין אומה פּריצים, —
וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט,
האָבן זיי געענטפערט תירוצים.

↤ 5

Wie er is gekummen zu ain Ume Greken, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geheissen die heilige Teire obmeken.
Wie Er is gekummen zu ain Ume Jiden, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Senen sei gewen zufrieden.
Is sich Gott seier schein gefällen,
Hot Er geheissen af’n Barg Sinai a Chupe stellen.
Ahin senen mir gegangen lustig un freilech,
Zurik welen mir gein mit Dowid ha-Meilech.
Geit ze abissele gicher un macht nit kaine Schihes,
Die Teire is gegeben geworen dem ersten Tog Schwyes!
ווי ער איז געקומען צו איין אומה גרעקן, —
וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט,
האָבן זיי געהייסן די הייליקע תורה אָפּמעקן.
ווי ער איז געקומען צו איין אומה אידן, —
וואָס ער האָט גערעדט און וואָס ער האָט געשמועסט,
זענען זיי געווען צופרידן.
איז זיך גאָט זייער שיין געפעלן,
האָט ער געהייסן אויפן באַרג סיני אַ חופּה שטעלן.
אַהין זענען מיר געגאַנגען לוסטיק און פריילעך,
צוריק וועלן מיר גיין מיט דוד המלך.
גייט צע אַ ביסעלע גיכער און מאַכט ניט קיינע שיהות,
די תורה איז געגעבן געוואָרן דעם ערשטן טאָג שבועות!
C. Жвиф (Одесса).


№ 4.
Второй вариант:
Es is gewen a mol a Meilech,
Hot er gehat a Mide (?)
Er hot gehat a Tochter,
Is sie g’wen a Bass-jchide.
Vun zwei tausend Johr
Sainen sei gefohren iber die ganze Welt.
Unsere orme Jidelech
Hoben die Teire gestellt.
Unsere Jidelech hoben
Die Teire geton nitzen,
As m’hot ihr antfangen
Mit Dunnern un mit Blitzen.
Unsere oreme Jiden
Hoben die Teire geton wellen,
Un m’hot die Chupe
Auf’n Barg Sinai geton stellen,
עס איז געווען אַ מאָל אַ מלך,
האָט ער געהאַט אַ מידה. (?)
ער האָט געהאַט אַ טאָכטער,
איז זי געווען אַ בת יחידה.
פון צוויי טויזנט יאָר
זיינען זיי געפאָרן איבער די גאַנצע וועלט.
אונדזערע אָרעמע אידעלעך
האָבן די תורה געשטעלט.
אונדזערע אידעלעך האָבן
די תורה געטאָן ניצן,
אַז מ׳האָט איר אַנטפאַנגען
מיט דונערן און מיט בליצן.
אונדזערע אָרעמע אידן
האָבן די תורה געטאָן וועלן,
און מ׳האָט די חופּה
אויפן באַרג סיני געטאָן שטעלן,

↤ 6

Ihr weisst doch weil
As Gott is bai uns Einer;
Ihr sollt sich nit buken
Zu kein Helzer un zu kein Steiner!
איר ווייסט דאָך וואויל,
אַז גאָט איז ביי אונדז איינער;
איר זאָלט זיך ניט בוקן
צו קיין העלצער און צו קיין שטיינער!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 5
— Tochter du Main
Liebste du fain,
Odom horischon geit
In der Welt arain.
Er geit, er geit, er geit, —
Far a lieben Chosson-Mann
Gei-że nehm ihm on!
— Nein, Voter, nein,
Es ken dos gor nit sain,
As Odom-horischon
Soll main Mann sain!
Zi wet er mir kennen
Mfarness sain?
— Tu sog że mir far wos?
— Der Chet vun Eiz ha-Daass
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen
Ba Dir af’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis ich wel weren greiss!
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Noiach ha-Zadik geit
In der Wolt arain.
Er geit, er geit, er geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun dem Wain,
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Awrohom-Owinu geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
A Pilegesch far a Waib
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— טאָכטער דו מיין
ליבסטע דו פיין,
אדם הראשון גייט
אין דער וועלט אַריין.
ער גייט, ער גייט, ער גייט, —
פאַר אַ ליבן חתן—מאַן
גיי־זשע נעם אים אָן!
— ניין, פאָטער, ניין,
עס קען דאָס גאָר ניט זיין,
אַז אדם הראשון
זאָל מיין מאַן זיין!
צי וועט ער מיר קענען
מפרנס זיין?
— טו זאָג־זשע מיר פאַר וואָס?
— דער חטא פון עץ הדעת
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן
ביי דיר אויפן שויס,
ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער,
ביז איך וועל ווערן גרויס!
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
נח הצדיק גייט
אין דער וואָלט אַריין.
ער גייט, ער גייט, ער גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון דעם וויין,
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
אברהם אבינו גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
אַ פּלגש פאַר אַ ווייב
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.

↤ 7

— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Jizchok ha-Zadik geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun Eissow
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Jaakow-Owinu geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun zwei Schwester
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Dowid ha-Meilach etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun Bass-Schewa
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Schloime ha-Meilech geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun tausend Waiber
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Ahron ha Koihen geit etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun dem Eigel
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Moische Rabeinu
Geit in der Welt arain.
Er geit, er geit, er geit, —
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
יצחק הצדיק גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון עשו
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
יעקב אבינו גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון צוויי שוועסטער
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
דוד המלך א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון בת שבע
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
שלמה המלך גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון טויזנט ווייבער
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
אהרן הכהן גייט א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
דער חטא פון דעם עגל
וועט דאָך ביי אים זיין!
דאַרום וויל איך זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
ליבסטע דו פיין,
משה רבינו
גייט אין דער וועלט אַריין.
ער גייט, ער גייט, ער גייט, —

↤ 8

Far a lieben Chosson-Mann
Gei-że nehm ihm on!
— Je, Voter, je,
Dos kenn grailech sain,
As Moische-Rabeinu
Soll main Mann sain!
Er wet sitzen verzig Täg af’n Himmel,
Wet er mir kennen mfarness sain.
פאַר אַ ליבן חתן־מאַן
גיי־זשע נעם אים אָן!
— יע, פאָטער, יע,
דאָס קען גריילעך זיין,
אַז משה רבינו
זאָל מיין מאַן זיין!
ער וועט זיצן פערציק טעג אויפן הימל,
וועט ער מיר קענען מפרנס זיין.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 6.
Вариант:
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Odom-horischon kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Vun Odom-horischon wet a Chet sain,
Wet er mir nit kennen mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata, sdorowo Rebjata,
Nużno snatj kak guljatj
I pered Bogom otwetschatj!
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Awrohom-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Vun Awrohom-Owinu wet Jischmoel der Toter sain,
Wet er nit kenen mir mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata etc.
— טאָכטער דו מיין,
תורה דו פיין,
אדם הראשון קומט אויף דער וועלט אָן.
אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן?
— ניין, פאָטער, ניין,
עס קען דאָס גאָר ניט זיין:
פון אדם הראשון וועט אַ חטא זיין,
וועט ער מיר ניט קענען מקבל זיין.
לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס,
ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער,
ביזקן אירע גראָע עת.
זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ, זדאָראָוואָ רעביאַטאַ,
נוזנאָ זנאַט קאַק גוליאַט
אי פּערעד באָגאָם אָטוועצאַט!
— טאָכטער דו מיין,
תורה דו פיין,
אברהם אבינו קומט אויף דער וועלט אָן.
אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן מאַן?
— ניין, פאָטער, ניין,
עס קען דאָס גאָר ניט זיין:
פון אברהם אבינו וועט ישמעאל דער טאָטער זיין,
וועט ער ניט קענען מיר מקבל זיין.
לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס,
ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער,
ביזקן אירע גראָע עת.
זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו.

↤ 9

— Tochter du Main,
Teire du fain,
Jizchok-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Vun Jizchok-Owinu wet Eissow-horoscho sain,
Wet er mir nit kennen mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir etc.
Sdorowo, Rebjata etc.
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Jakow-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm nehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Jakow-Owinu wet a Baal-mtupol mit Kinder sain,
Wet er nit kennen mir mkabeil sain,
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata etc.
— Tochter du Main,
Teire du fain;
Meische-Rabeinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Je, Voter, je, es kenn dos sain,
Vun Meische-Rabeinu wet kain Chet nit sain,
Er wet mir kennen mkabeil sain!
Sdorowo, Rebjata, sdorowo, Rebjata,
Nużno snatj kak guljatj
I pered Bogom otwetschatj!
— טאָכטער דו מיין,
תורה דו פיין,
יצחק אבינו קומט אויף דער וועלט אָן.
אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן?
— ניין, פאָטער, ניין,
עס קען דאָס גאָר ניט זיין:
פון יצחק אבינו וועט עשו הרשע זיין,
וועט ער מיר ניט קענען מקבל זיין.
לאָמיר זיצן ביי דיר א. אַ. וו.
זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
תורה דו פיין,
יעקב אבינו קומט אויף דער וועלט אָן.
אפשר וועסטו אים נעמען פאַר אַ חתן־מאַן?
— ניין, פאָטער, ניין,
עס קען דאָס גאָר ניט זיין:
יעקב אבינו וועט אַ בעל מטופּל מיט קינדער זיין,
וועט ער ניט קענען מיר מקבל זיין,
לאָמיר זיצן ביי דיר אויפן שויס,
ווי אַ טאָכטער ביי איר פאָטער,
ביזקן אירע גראָע עת.
זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין,
תורה דו פיין;
משה רבינו קומט אויף דער וועלט אָן.
אפשר וועסטו אים אָננעמען פאַר אַ חתן־מאַן?
— יע, פאָטער, יע, עס קען דאָס זיין,
פון משה רבינו וועט קיין חטא ניט זיין,
ער וועט מיר קענען מקבל זיין!
זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ, זדאָראָוואָ, רעביאַטאַ,
נוזשנאָ זנאַט קאַק גוליאַט
אי פּערעד באָגאָם אָטוועצאַט!
З. М. Левин (Новоалекс. — Ков. губ.)

↤ 10


№ 7.
Второй вариант:
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Odom-horischon wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Odom-horischon kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile vun Eiz-hadaas wird sain Achile sain.
Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss,
Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Noiach-Hazadik wird diin Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Noiach-Hazadik kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Chom wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss,
Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss.
— Tochter du Main, Tochter du fain
Awrohom-Owinu wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Awrohom-Owinu kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Jischmoel der pere-Odom wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen etc.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
אדם הראשון ווירד דיין מאַן זיין;
פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן
זי אין דו אַן!
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
אדם הראשון קען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע פון עץ הדעת ווירד זיין אכילה זיין.
איך וועל זיצן, זיצן, זיצן ביי דיר אויפן שויס,
ווי איין טאָכטער ביי איר פאָטער, איידער זי ווירד גרויס.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
נח הצדיק ווירד דיין מאַן זיין;
פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן
זי אין דו אַן!
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
נח הצדיק קען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע חם ווירד זיין זון זיין.
איך וועל זיצן, זיצן, זיצן ביי דיר אויפן שויס,
ווי איין טאָכטער ביי איר פאָטער, איידער זי ווירד גרויס.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין
אברהם אבינו ווירד דיין מאַן זיין;
פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן
זי אין דו אַן!
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
אברהם אבינו קען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע ישמעאל דער פּרא אדם ווירד זיין זון זיין.
איך וועל זיצן א. אַ. וו.

↤ 11

— Tochter du Main, Tochter du fain,
Jizchok-Hazadik wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Jizchok - Hazadik kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Eissow-Horoschoh wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Jaakow-Owinu wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Jaakow-Owinu kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile zwei Schwestern kennen
Waiber nicht sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Ahron-Hakeihein wird dain Mann sain,
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Ahron-Hakeihein kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile die Másse vun Eigel
Wird sain Chet sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Moische-Rabeinu soll dain Mann sain,
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Ja, Voter, ja, ja, Voter, ja,
Moische-Rabeinu wird main Mann sain!
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Nehme ich ihn an!
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
יצחק הצדיק ווירד דיין מאַן זיין;
פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
יצחק הצדיק קען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע עשו־הרשעה ווירד זיין זון זיין.
איך וועל זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
יעקב אבינו ווירד דיין מאַן זיין;
פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
יעקב אבינו קענען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע צוויי שוועסטערן קענען
ווייבער ניכט זיין.
איך וועל זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
אהרן הכהן ווירד דיין מאַן זיין,
פיר איין ליבן, הערצלעכן א. אַ. וו.
— ניין, פאָטער, ניין, ניין, פאָטער, ניין,
אהרן הכהן קענען מיין מאַן ניכט זיין,
וויילע, וויילע די מעשה פון עגל
ווירד זיין חטא זיין.
איך וועל זיצן א. אַ. וו.
— טאָכטער דו מיין, טאָכטער דו פיין,
משה רבינו זאָל דיין מאַן זיין,
פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן
זי אין דו אַן!
— יאָ, פאָטער, יאָ, יאָ, פאָטער, יאָ,
משה רבינו ווירד מיין מאַן זיין!
פיר איין ליבן, הערצלעכן מאַן
נעמע איך אין אַן!
Д. Г. Гальперн (Курляндск. губ.).

↤ 12


№ 8.
Af’n heichen Gorn,
Af’n grinen Zwaig
Los ich sich arop’et
Zu main liebste Waib.
Fischelech in Wasser
Seier viel;
Itlechs Meilech
Hot sain Spiel.
Spielen un tanzen
Un leiben Gott;
Gott hot baschaffen
Chawe’n auf der Welt.
Chawe is gegangen
Dem Gärtele aufschliessen,
Hot sie dersehn
an Epele a sissen.
Wie sie hot geton
Dem ersten Biss,
Asei hot sie verstanen,
Wie naket sie is.
אויפן הויכן גאָרן,
אויפן גרינען צווייג
לאָז איך זיך אַראָפּעט
צו מיין ליבסטע ווייב.
פישעלעך אין וואַסער
זייער פיל;
איטלעכס מלך
האָט זיין שפּיל.
שפּילן און טאַנצן
און לויבן גאָט;
גאָט האָט באַשאַפן
חווה׳ן אויף דער וועלט.
חווה איז געגאַנגען
דעם גערטעלע אויף־שליסן,
האָט זי דערזען
אַן עפּעלע אַ זיסן.
ווי זי האָט געטאָן
דעם ערשטן ביס,
אַזוי האָט זי פאַרשטאַנען,
ווי נאַקעט זי איז.
Д. Г. Гальперн (Вильва).


№ 9.
Auf’n heichen Luster (?)
Auf’n grinem Zwaig
Kukt es sich arop’et
Zu sain liebste Waib.
Fischelech in Wasser
Schwimmen hin un her;
Nodlen un Spiljkes
Is die beste Gewehr.
Raiche Meiden
Trogen die Fones,
Oreme Meiden
Klaiben die Mones.
. . . . . . . . . .
אויפן הויכן לוסטער, (?)
אויפן גרינעם צווייג
קוקט עס זיך אַראָפּעט
צו זיין ליבסטע ווייב.
פישעלעך אין וואַסער
שווימען הין און הער;
נאָדלען און שפּילקעס
איז די בעסטע געווער.
רייכע מיידן
טראָגן די פאָנעס,
אָרעמע מיידן
קלייבן די מנות.
. . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 13


№ 10.
Tate, Voter, sai sech mrachem,
Iber unsere Zores sai sech mnachem.
Mir sainen doch in der klem,
Leiw Mlochim w’Ssorim b’Jad Haschem!
טאַטע, פאָטער, זיי זיך מרחם,
איבער אונדזערע צרות זיי זיך מנחם.
מיר זיינען דאָך אין דער קלעם,
לב מלכים ושרים ביד השם!
А. Л. Лион (Ц. Польск.).


№ 11
Schirele, Perele, gilderne Fohn,
Moschiach ben-Dowid sitzt eiben on;
Halt er a Becher in rechten Hand,
Macht er a Broche iber die ganze Land.
Omein w’omein dos is wohr,
Moschiach wet kummen haintigen Johr.
Wet er kummen zuraiten,
Welen mir hoben gute Zaiten.
Wet er kummen zufohren,
Welen mir hoben gute Johren.
Wet er kummen zugein,
Welen mir alle in Erez-Jissroel ainstein.
שירעלע, פּערעלע, גילדערנע פאָן,
משיח בן דוד זיצט אויבן אָן;
האַלט ער אַ בעכער אין רעכטן האַנט,
מאַכט ער אַ ברכה איבער די גאַנצע לאַנד.
אמן ואמן דאָס איז וואָר,
משיח וועט קומען היינטיקן יאָר.
וועט ער קומען צו רייטן,
וועלן מיר האָבן גוטע צייטן.
וועט ער קומען צו פאָרן,
וועלן מיר האָבן גוטע יאָרן.
וועט ער קומען צו גיין,
וועלן מיר אַלע אין ארץ ישראל איינשטיין.
Д. Г. Гальперн (Виленск. губ.).


№ 12.
Вариант:
Moschiach ben Dowid sitzt eibn on,
In Gold un in Silber ongeton.
Er halt a Becher in die rechte Hand,
Macht er a Broche iber die ganze Land.
Omein w’omein, dos is wohr:
Die G’ule wet kummen haintigen Johr.
Wet sie kummen zuraiten,
Welen mir hoben gute Zaiten.
Wet sie kummen zufohren,
Welen mir hoben gute Johren,
משיח בן דוד זיצט אויבן אָן,
אין גאָלד און אין זילבער אָנגעטאָן.
ער האַלט אַ בעכער אין די רעכטע האַנט,
מאַכט ער אַ ברכה איבער די גאַנצע לאַנד.
אמן ואמן, דאָס איז וואָר:
די גאולה וועט קומען היינטיקן יאָר.
וועט זי קומען צו רייטן,
וועלן מיר האָבן גוטע צייטן.
וועט זי קומען צופאָרן,
וועלן מיר האָבן גוטע יאָרן,

↤ 14

Wet sie kummen zugein,
Welen die Meissim aufstein.
Mir welen kain Erez-Jissroel gein,
Uwo l’Zion Geieil w’neimar omein!
וועט זי קומען צו גיין,
וועלן די מתים אויף שטיין.
מיר וועלן קיין ארץ ישראל גיין,
ובא לציון גואל ונאמר אמן!
А. Д. Пик и Б. М. Кассель. (Ковенск. губ.).


№ 13.
Второй вариант:
Omein w’omein, dos is wohr:
Moschiach wet kummen haintigen Johr.
Moschiach wet kummen zu raiten,
Welen sain gute Zaiten.
Moschiach wet kummen zufohren,
Welen sain gute Johren.
Moschiach wet kummen auf a waissen Ferd,
Welen alle Meissim aufstein vun der Erd.
Moschiach wet kummen zugein,
Wet Tchiass-hameissim aufstein.
אמן ואמן, דאָס איז וואָר:
משיח וועט קומען היינטיקן יאָר.
משיח וועט קומען צו רייטן,
וועלן זיין גוטע צייטן.
משיח וועט קומען צו פאָרן,
וועלן זיין גוטע יאָרן.
משיח וועט קומען אויף אַ ווייסן פערד,
וועלן אַלע מתים אויפשטיין פון דער ערד.
משיח וועט קומען צו גיין,
וועט תחית המתים אויפשטיין.
А. Рейзин (Ковна).


№ 14.
In mitten Weg steit a Beim
Un hot sich aingebeigen;
Fohrt ain Jid kain Erez-Jissroel
Mit verweinte Eigen.
Gott main Gott, Gott main Gott!
Lomir dawnen Minche, —
Bischass mir welen fohren kain Erez-Jissroel,
Wet sain a greisse Ssimche!
אין מיטן וועג שטייט אַ בוים
און האָט זיך איינגעבויגן;
פאָרט איין איד קיין ארץ ישראל
מיט פאַרוויינטע אויגן.
גאָט מיין גאָט, גאָט מיין גאָט!
לאָמיר דאַוונען מנחה, —
בשעת מיר וועלן פאָרן קיין ארץ ישראל,
וועט זיין אַ גרויסע שמחה!
А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 15


№ 15.
Awrohom-unju, Awrohom-unju, Awrohom unju,
Staruschek 1) ty nasch,
Jizchok unju, Jizchok-unju, Jizchok-unju,
Djeduschek 2) ty nasch,
Jakow-unju, Jakow-unju, Jakow-unju,
Oitjez 3) ty nasch, —
Tschewo-ż wy nje prossitje,
Tschewo-ż wy nje prossitje,
Tschewo-ż wy nje prossitje
Pana Buga sa nas?
Żeb naschu Chatku wystroili,
Naschu-b Semlju wykupili, 4)
Nas by w’Semlju otwodili,
W’naschu Semlju nas, 5)
W’naschu Semlju nas!
Moische-nju, Moische-nju, Moische-nju,
Pastuschek ty nasch,
Ahron-unju, Ahron-unju, Ahron-unju,
Pastyr ty nasch,
Schmuel-unju,Schmuel-unju,Schmuel-unju,
Prowidjez ty nasch, —
Tschewo-ż wy nje prossitje etc.
Dowid-unju, Dowid unju, Dowid-unju,
Krulik 6) ty nasch,
Schloim-unju, Schloim-unju, Schloim-unju,
Mondry ty nasch,
. . . . . . . . . .
Tschewo-ż wy nje prossitje etc.
אברהם־וניו, אברהם־וניו, אברהם אוניו,
סטאַרושעק 1) טי נאַש,
יצחק־וניו, יצחק־וניו, יצחק־וניו,
דיעדושעק 2) טי נאַש,
יעקב־וניו, יעקב־וניו, יעקב־וניו,
אָיטיעץ 3) טי נאַש, —
טשעוואָזש וואו ניע פּראָסיטיע,
טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע,
טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע
פּאַנאַ בוגאַ זאַ נאַס?
זשעב־נאַשו חאַטקו וויסטראָילי,
נאַשו-ב זעמליו וויקופּילי, 4)
נאַס בי וו׳ זעמליו אָטוואָדילי,
וו׳-נאַשו זעמליו נאַס, 5)
וו׳-נאַשו זעמליו נאַס!
משה־ניו, משה־ניו, משה־ניו,
פּאַסטושעק טי נאַש,
אהרן־וניו, אהרן־וניו, אהרן־וניו,
פּאַסטיר טי נאַש,
שמואל־וניו,שמואל־וניו,שמואל־וניו,
פּרבידיעץ טי נאַש, —
טשעוואָ־זש ווי ניע פּראָסיטיע א. אַ. וו.
דוד־וניו, דוד־וניו, דוד־וניו,
קרוליק, 6) טי נאַש,
שלמה־וניו, שלמה־וניו, שלמה־וניו,
מאָנדרי טי נאַש,
. . . . . . . . . .
טשעוואָ־זש וואו ניע פּראָסיטיע א. אַ. וו.
Варианты:
Djeduschek.
Staruschek.
Batschka.
Naschu Matke oswobudili.
L’arzeinu naschu.
Pewuschek.
1) דיעדושעק.
2) סטאַרושעק.
3) באטשקאַ.
4) נאַשו מאַטקע אָסוואָבידילי.
5) לארצנו נאַשו.
6) פּעוואושעק.

↤ 16

Ssynok, Ssynok, Ssynok, Ssynok,
Chatka benda wystrojena,
Semlja benda wykupjena,
Ty-ż w’Semlju otwedjeny,
Bondz mondr,
Tschekai konzu,
W’noschiro Schiro chadoscho Hallujoh! 7)
סינאָק, סינאָק, סינאָק, סינאָק,
כאַטקאַ בענדאַ וויסטראָיענאַ,
זעמליא בענדאַ וויקופּיענאַ,
טי־זש וו׳ זעמליו אָטוועדיענו,
באָנדז מאָנדר,
טשעקיי קאָנצו,
ונשירה שירה חדשה הללויה! 7)
Д. Г. Гальперн (Вильна).
И. Ю. Нейфах (Минск).


№ 16.
Вариант:
Awraham, 1) Awraham, Batjka nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass, 2)
Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wykupity 3)
L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! 4)
Jizchok, Jizchok, Molitjelj 5) nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass.
Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wukupity
L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu!
Jakow, Jakow, Pastuch 6) nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.
אברהם, 1) אברהם, בַאטיקאַ נאַש!
טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס, 2)
ליבאָ נאַס וויפּראָסיטי, ליבאָ נאַס וויזוואָליטי, ליבאָ נאַס וויקופּיטי 3)
לארצנו נאַשו, לארצנו נאַשו! 4)
יצחק, יצחק, מאָליטיעל 5) נאַש!
טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס.
ליבאָ נאַס וויפּראָסיטי, ליבאָ נאַס וויזוואָליטי, ליבאָ נאַס וויקופּיטי
לארצנו נאַשו, לארצנו נאַשו!
יעקב, יעקב, פּאַסטוך 6) נאַש!
טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס א. אַ. וו.
Ach ty Ssynok, Ssynok, Ssynok,
Nje petschal-że swoie Sserdze!
Matka bendzie wykupiana,
Chatka bendzie wystrojana,
W’neimar lfonow Schiro chadoscho Hallujoh!
7) אַך טי סינאָק, סינאָק, סינאָק,
ניע פּעטשאַל־זשע סוואָיע סערדצע!
מאַטקאַ בענדזי וויקופּיאַנאַ,
כאַטקאַ בענדזי וויסטראָיאנאַ,
ונאמר לפניו שירה חדשה הללויה!


Варианты:
Awrohom-unju.
Potchemu nje prossisch, potschemu nje prossisch Boga sa nass?
Aljbo nas wykupiti, aljbo nas wyprossiti.
L’arzeinu nas, l’arzeinu nas!
Batjka.
Batjka.
1) אברהם־וניו.
2) פּאָטשעמו ניע פּראָסיש, פּאָטשעמו ניע פּראָסיש באָגאַ זאַ נאַס?
3) אַליבאָ נאַס וויקופּיטי, אַליבאָ נאַס וויפּראָסיטי.
4) לארצנו נאַס, לארצנו נאַס!
5) בַאטיקאַ.
6) בַאטיקאַ.

↤ 17

Rachilj, Rachilj, Matj nascha!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.
רחִל, רחִל, מאַטי נאַשאַ!
טשעם ניע כאָדיש, טשעם ניע מאָליש באָגאַ זאַ נאַס א. אַ. וו.
В. Юсин (Подольск. губ.).
C. М. Дубнов (Одесса).


№ 17.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom,
Satschem Ty nje smotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Golusseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu — perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Adeineinu,
W’schom naidjom Beir’einu,
W’schom naidjom Geialeinu!
— Ssynku, Ssynku, nje bjedui,
Sswoje Sserdze nje sapssui!
Bendsje Matka wykupliana,
Bendsje Chatka wybudowana.
Bondsj mondry, patschai Konza!
Ach Ty Ribeinei schel Eilom,
Satschem Ty nje ssmotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Golusseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom najdjom Dejdejnu,
W’schom naidjom Hadrosseinu,
W’schom naidjom Wiudeinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Swuleinu,
W’schom naidjom Chachomeinu,
W’schom naidjom Tohoreinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
אַך טי רבונו של עולם,
זאַטשעם טי ניע סמאָטריש,
זאַטשעם טי ניע ווידיש
מר גלותינו, מר גלותינו!
⎧
⎨
⎩
bis
— מר גלותינו — פּערעבודיעם,
לארצנו פאָרט פּאָידיאָם!

פּאָידיאָם לארצנו,
ושם נאַידיאָם אדוננו,
ושם נאַידיאָם בוראנו,
ושם נאַידיאָם גואלנו!
— סינקו, סינקו, ניע ביעדוי,
סוואָיע סערדצע ניע זאַפּסוי!
בענדזיע מאַטקאַ וויקופּליאנאַ,
בענדזיע כאַטקאַ וויבודאָוואַנאַ.
באָנדזי מאָנדרי, פּאַטשאַי קאָנצאַ!
אַך טי רבונו של עולם,
זאַטשעם טי ניע סמאָטריש,
זאַטשעם טי ניע ווידיש
מר גלותינו, מר גלותינו!
⎧
⎨
⎩
bis
— מר גלותינו פּערעבודיעם,
לארצנו פאָרט פּאָידיאָם!

פּאָידיאָם לארצנו,
ושם נאַידיאָם דודנו,
ושם נאַידיאָם הדרתנו,
ושם נאַידיאָם ועודנו!
— סינקו, סינקו א. אַ. וו.
אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו.
— מר גלותינו א. אַ. וו.
פּאָידיאָם לארצנו,
ושם נאַידיאָם זבולנו,
ושם נאַידיאָם חכמינו,
ושם נאַידיאָם טהרנו!
— סינקו, סינקו א. אַ. וו.

↤ 18

Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Jeiudeinu,
W’schom naidjom Kweideinu,
W’schom naidjom Limudeinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom Tarzeinu,
W’schom naidjom Malkeinu,
W’schom naidjom Nisreinu,
W’schom naidjom Sgulosseinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom Tarzeinu,
W’schom naidjom Useinu,
W’schom naidjom Peeireinu,
W’schom naidjom Zidkosseinu,
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
Satschem Ty nie ssmotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Golusseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Kduschosseinu,
W’schom naidjom Reieinu,
W’schom naidjom Ssigweinu,
W’schom naidjom Tifarteinu!
— Ssynku, Ssynku, nje bjedui,
Swoje Sserdze nje sapsui!
Bendsie Matka wykupliana,
Bendsie Chatka wybudowana,
Bonds mondri, patschai Końza!
אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו.
— מר גלותינו א. אַ. וו.
פּאָידיאָם לארצנו,
ושם נאַידיאָם יֵעודנו,
ושם נאַידיאָם כְבודנו,
ושם נאַידיאָם לִמודנו!
— סינקו, סינקו א. אַ. וו.
אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו.
— מר גלותינו א. אַ. וו.
פּאָידיאָם טאַרציינו,
ושם נאַידיאָם מלכנו,
ושם נאַידיאָם נזרנו,
ושם נאַידיאָם סגולתנו!
— סינקו, סינקו א. אַ. וו.
אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו.
— מר גלותינו א. אַ. וו.
פּאָידיאָם טאַרציינו,
ושם נאַידיאָם עוזנו,
ושם נאַידיאָם פּאריינו,
ושם נאַידיאָם צִדקתנו,
— סינקו, סינקו א. אַ. וו.
אַך טי רבונו של עולם א. אַ. וו.
זאַטשעם טי ני סמאָטריש,
זאַטשעם טי ניע ווידיש
מר גלותינו, מר גלותינו!
⎧
⎨
⎩
bis
— מר גלותינו פּערעבודיעם,
לארצנו פאָרט פּאָידיאָם!

פּאָידיאָם לארצנו,
ושם נאַידיאָם קדושתנו,
ושם נאַידיאָם רוענו,
ושם נאַידיאָם שגבנו,
ושם נאַידיאָם תִפאַרתנו!
— סינקו, סינקו, ניע ביעדוי,
סוואָיע סערדצע ניע זאַפּזוי!
בענדזי מאַטקאַ וויקופּליאנאַ,
בענדזי כאַטקאַ וויבודאָוואַנאַ,
באָנדז מאָנדרי, פּאַטשיי קאָנצאַ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 19


№ 18.
Adir Eleiheinu, adiro ha-Teiro,
Adiro ha-Teiro schekiblu Jissroeil,
Schekiblu Jissroeil mipi ha-Gwuro
Uru no, uru no, Acheinu,
Simchas ha-Teiro mei-Adeineinu!
Al seis onu mchakim,
W’al seis onu mzapim,
W’al seis onu mkawim,
Wenn-że wet dos sain?
Bimheiro bejomeinu!
Durch wemen wet dos sain?
Durch Moschiach Zidkeinu!
Wos wet er uns mwasseir sain?
Jowei ben-Dowid Geialeinu!
Wos wet damols sain?
W-noschuw l’jruscholaim Ir-Kodscheinu!
Haint wos wet damols sain?
Jeim Gilo, Jeim Dizo, Jeim Rino!
To schrait-że, Briderlach:
Gilo, Dizo, Chedwo, Rino,
Hallujoh!
אדיר אלהינו, אדירה התורה,
אדירה התורה שקבלו ישראל,
שקבלו ישראל מפּי הגבורה
עורו נא, עורו נא, אחינו,
שמחת התורה מאדוננו!
על זאת אנו מחכים,
ועל זאת אנו מצפּים,
ועל זאת אנו מקוים,
ווען־זשע וועט דאָס זיין?
במהרה בימינו!
דורך וועמען וועט דאָס זיין?
דורך משיח צדקנו!
וואָס וועט ער אונדז מבשר זיין?
יבוא בן דוד גאלנו!
וואָס וועט דאַמאָלס זיין?
ונשוב לירושלים עיר קדשנו!
היינט וואָס וועט דאַמאָלס זיין?
יום גילה, יום דיצה, יום רינה!
טאָ שרייט זשע, ברידערלעך:
גילה, דיצה, חדוה, רינה,
הללויה!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 19.
Omar Adeinoi l’Jakow,
— Je, Voter, je!
Al tiro Awdi Jakow.
— Nein, Voter, nein,
Ich hob var keinem kein Meire nit,
Nor var Gott allein! 1)
Omar Adeinoi l’Jakow,
— Tak, tak, tak!
Al tiro Awdi Jakow,
Nje pugaissja, Barin Jakow.
— Njet, njet, nitschewo,
Nje bojussja nikowo,
Toljko Boga odnowo!
אמר ה׳ ליעקב,
— יע, פאָטער, יע!
אל תירא עבדי יעקב.
— ניין, פאָטער, ניין,
איך האָב פאַר קיינעם קיין מורא ניט,
נאָר פאַר גאָט אַליין! 1)
אמר ה׳ ליעקב,
— טאַק, טאַק, טאַק!
אַל תירא, יעקב,
ניע פּוגאַיסיאַַ, באַרין יעקב.
— ניעט, ניעט, ניצעוואָ,
ניע באָיוסאַ ניקאָוואָ,
טאָלקאָ באָגאַ אָדנאָוואָ!
Ich hob nit Meire nit var keinem,
Nor var Gott einem,
Nor var Gott allein!
Njet, njet, nitschewo,
Nje bojuss ja nikowo,
Toljko Boga odnowo!
1) איך האָב ניט מורא ניט פאַר קיינעם,
נאָר פאַר גאָט איינעם,
נאָר פאַר גאָט אַליין!
ניעט, ניעט, ניצעוואָ,
ניע באָיוס יאָ ניקאָוואָ,
טאָלקאָ באָגאַ אָדנאָוואָ!


↤ 20

Bochar Adeinoi b’Jakow,
— Je, Voter, je!
Al tiro Awdi Jakow,
— Nein, Voter, nein etc.
Bochar Adeinoi b’Jakow etc.
Nje pugaissja etc.
בחר ה׳ ביעקב,
— יע, פאָטער, יע!
אל תירא עבדי יעקב,
— ניין, פאָטער, ניין א. אַ. וו.
בחר ה׳ ביעקב א. אַ. וו.
ניע פּוגאַיסיאַַ א. אַ. וו.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).


№ 20.
Far wos sollen mir sorgen,
Wos wet sain mit uds morgen?
Lomir besser varrechten,
Wos mir hoben gesindigt nechten!
Nischt sorgen un nischt tun a Krechz,
Nor Gott dienen, welen mir nischt wissen vun Schlecht’s!
פאַר וואָס זאָלן מיר זאָרגן,
וואָס וועט זיין מיט אודז מאָרגן?
לאָמיר בעסער פאַררעכטן,
וואָס מיר האָבן געזינדיקט נעכטן!
נישט זאָרגן און נישט טון אַ קרעכץ,
נאָר גאָט דינען, וועלן מיר נישט וויסן פון שלעכטס!
А. Л. Лион (Коцк, Седл. губ.).


№ 21.
Wu nehmt men karge Mehl,
Af zu backen Breit?
Wer wet borgen,
Wer wet laihen,
Wer wet kneten,
Wer wet backen? —
Es is nito kein Geld!
Ai, mi wet borgen,
Mi wet laihen,
Mi wet kneten,
Mi wet hacken, —
Es is do a Gott,
Wos wet geben Geld,
Un Graupen auch!
וואו נעמט מען קאַרגע מעל,
אויף צו באַקן ברויט?
ווער וועט באָרגן,
ווער וועט לייען,
ווער וועט קנעטן,
ווער וועט באַקן? —
עס איז ניטאָ קיין געלט!
אַי, מי וועט באָרגן,
מי וועט לייען,
מי וועט קנעטן,
מי וועט האַקן, —
עס איז דאָ אַ גאָט,
וואָס וועט געבן געלט,
און גרויפּן אויך!
М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 21


№ 22.
Ato hu,
Geleibt bistu!
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Nit zu kennen
Dem Mentschen,
Wer es nehmt dos zu.

Gott is a Harr,
Der Mentsch is a Narr.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
As es geit ihm nit
Sain Parnosse,
Is er sich mzár.

Geit er in Gass,
Stellt er sich sorgen.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Geit er
Zwischen die Kromen,
Kriegt er nit zu borgen.

Kummt er aheim,
Sogt er asei:
Ribeinei-schel-Eilom,
Oder gib mir Nachas,
Oder gib mir Freid,
Oder gib mir
A gringen Leben,
Oder a sissen Teit!
אתה הוא,
געלויבט בינסטו!
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ניט צו קענען
דעם מענטשן,
ווער עס נעמט דאָס צו.

גאָט איז אַ האַר,
דער מענטש איז אַ נאַר.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
אַז עס גייט אים ניט
זיין פּרנסה,
איז ער זיך מצער.

גייט ער אין גאַס,
שטעלט ער זיך זאָרגן.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
גייט ער
צווישן די קראָמען,
קריגט ער ניט צו באָרגן.

קומט ער אַהיים,
זאָגט ער אַזוי:
רבונו של עולם,
אָדער גיב מיר נחת,
אָדער גיב מיר פרייד,
אָדער גיב מיר
אַ גרינגען לעבן,
אָדער אַ זיסן טויט!
Б. М. Кассель и А. Д, Пик (Ковенск. губ.)


№ 23.
Wer mir sainen, seinen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Essroig bentschen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Broches sogen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Gott dienen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Dawnen, dawnen mir.
ווער מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער אתרוג בענטשן מיר.
ווער מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער ברכות זאָגן מיר.
ווער מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער גאָט דינען מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער דאַוונען, דאַוונען מיר.

↤ 22

Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Heischanes sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Widui sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Smires singen mir.
Wer mir sainen etc
Wos mir tuen etc.
Ober Chanuke-licht bentschen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Taleissim trogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Jom’kipur fasten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Kapores schlogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober lernen, lernen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Maze essen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Ndowes giben mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober in Ssuke sitzen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Arowes halten mir.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער הושענות זאָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער ווידוי זאָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער זמירות זינגען מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער חנוכה־ליכט בענטשן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער טליתים טראָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער יום כיפּור פאַסטן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער כפּרות שלאָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער לערנען, לערנען מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער מצה עסן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער נדבות גיבן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער אין סוכה זיצן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער ערבות האַלטן מיר.

↤ 23

Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Peissach hitten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Zizis trogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Kduscho sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Rosch-haschono halten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir tuen etc.
Ober Schabes ruhen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Tfilin trogen mir.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער פּסח היטן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער ציצית טראָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער קדושה זאָגן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער ראש־השנה האַלטן מיר.
ווער מיר זיינען א. אַ. וו.
וואָס מיר טון א. אַ. וו.
אָבער שבת רוען מיר.
ווער מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער תפילין טראָגן מיר.
М. З. Левин (Новоалекс., Ковенск. губ.).


№ 24.
Вариант:
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Jidischkait halten mir.
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir,
Ober Broches bentschen mir.
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir tuen, tuen mir.
Ober Gemore lernen mir.
וואָס מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער אידישקייט האַלטן מיר.
וואָס מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טוען, טוען מיר,
אָבער ברכות בענטשן מיר.
וואָס מיר זיינען, זיינען מיר,
אָבער אידן זיינען מיר;
וואָס מיר טון, טון מיר.
אָבער גמרא לערנען מיר.

↤ 24

Wos mir sainen etc.
Ober dawnen, dawnen mir,
Wos mir sainen etc.
Ober Heischanes schlogen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Widui sogen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Sochjes hoben mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Chessed tuen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Teiwes tuen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Jaschronus zaigen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Kapores schlogen mir,
Wos mir sainen etc.
Ober Lulow schoklen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Mizwes keifen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Ndowes geben mir.
Wos mir sainen etc.
Ober in Ssuke sitzen mir.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wos mir sainen etc.
Ober Zizis kussen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Kidusch machen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Rosch haschono halten mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Schabes halten mir.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער דאַוונען, דאַוונען מיר,
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער הושענות שלאָגן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער ווידוי זאָגן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער זכיות האָבן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער חסד טון מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער טובות טון מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער ישרנות צייגן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער כפּרות שלאָגן מיר,
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער לולב שאָקלען מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער מצוות קויפן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער נדבות געבן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער אין סוכה זיצן מיר.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער ציצית קוסן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער קידוש מאַכן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער ראש־השנה האַלטן מיר.
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער שבת האַלטן מיר.

↤ 25

Wos mir sainen etc.
Ober Teire lernen mir. 1)
וואָס מיר זיינען א. אַ. וו.
אָבער תורה לערנען מיר. 1)
Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).
См. юмористическую переделку этой песни, помещ. под № 366.


№ 25.
Lomir onheiben zu derzeilen
Die Mailes vun unsere Jiden.
Die erste Maile is:
Eim ani Cheimo.
Die zweite Maile is:
Boro ka-Chamo.
Ai, chotsch, chotsch, chotsch
Geilo w’ssuro,
Fort, fort, fort
Domsso l’Ssomor.
Ober a Maile, wieder a Maile:
Harugo olecho w’nechschewes k’-Zein Tiwcho.
Chotsch, chotsch mir sainen doch
Sruo bein Mach’isseho,
Doch, doch sainen mir doch
Chawuko udwuko boch.
Ober a Maile, wieder a Maile etc.
Ai, chotsch, chotsch etc.
Fort, fort, etc.
Vun wemen stammen sei?
Vun Khilos Jakow!
Wie chasmenen sei?
Rschumim bischmecho!
Wos schraien sei?
Scheiagim heischano!
לאָמיר אָנהייבן צו דערציילן
די מעלות פון אונדזערע אידן.
די ערשטע מעלה איז:
אום אני חומה.
די צווייטע מעלה איז:
ברה כחמה.
אַי, כאָטש, כאָטש, כאָטש
גולה וסורה,
פאָרט, פאָרט, פאָרט
דמתה לתמר.
אָבער אַ מעלה, ווידער אַ מעלה:
הרוגה עלעך ונחשבת כצאן טבחה.
כאָטש, כאָטש מיר זיינען דאָך
זרועה בין מכעסיה,
דאָך, דאָך זיינען מיר דאָך
חבוקה ודבוקה בך.
אָבער אַ מעלה, ווידער אַ מעלה א. אַ. וו.
אַי, כאָטש, כאָטש א. אַ. וו.
פאָרט, פאָרט, א. אַ. וו.
פון וועמען שטאַמען זיי?
פון קהלות יעקב!
ווי חתמענען זיי?
רשומים בשמך!
וואָס שרייען זיי?
שואגים הושע נא!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
И. Л. Раввинский (Годяч, Полтавск. губ.).
1) Кроме приведенного, существует несколько других вариантов этой песни, последния в некоторых местностях распевается при סיום, а также в праздник שמחת תורה.

↤ 26


№ 26.
Nit kain Jidischkait, nit kain Geld,
Wos-że lebt men af der Welt?
Nit kain Broches, nit kain Geld,
Wos-że braucht men gor die Welt?
Nit kain Gadl’us, nit kain Geld,
Wos-że geit men af der Welt?
Nit kain Daas, nit kain Geld,
Wos-że darf men die Welt?
Nit kain Hachnosses, nit kain Geld,
Wos-że horewet men af der Welt?
Nit kain Widui, nit kain Geld,
Wos-że walgert men sich af der Welt?
Nit kain S’chijöis, nit kain Geld,
Wos-że sorgt men af der Welt?
Nit kain Chochmes, nit kain Geld,
Wos-że chapt men die Welt?
Nit kain Taharus, nit kain Geld,
Wos-że tut men af der Welt?
Nit kain Jeischer, nit kain Geld,
Wos-że jogt men sich af der Welt?
Nit Kaschrus, nit kain Geld,
Wos-że keilet men sich af der Welt?
Nit kain Lamdonus, nit kain Geld,
Wos-że lebt men af der Welt?
Nit kain Mides, nit kain Geld,
Wos-że mattert’n sich af der Welt?
Nit kain Nadwonus, nit kein Geld,
Wos-że narrt men sich af der Welt?
Nit kain Ssawlonus, nit kain Geld,
Wos-że Ssarwert men sich af der Welt?
Nit kain Eischer, nit kain Geld,
Wos-że eissekt men af der Welt?
Nit kain Peires, nit kain Geld,
Wos-że prawet men af der Welt?
Nit kain Zdoke, nit kain Geld,
Wos-że zappelt men sich af der Welt?
ניט קיין אידישקייט, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע לעבט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין ברכות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע ברויכט מען גאָר די וועלט?
ניט קיין גדלות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע גייט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין דעת, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע דאַרף מען די וועלט?
ניט קיין הכנסות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע האָרעוועט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין ווידוי, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע וואַלגערט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין זכיות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע זאָרגט מען אויף דער וועלט?
ניט-קיין חכמות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע כאַפּט מען די וועלט?
ניט קיין טהרות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע טוט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין יושר, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע יאָגט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט כשרות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע כּיילעט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין למדנות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע לעבט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין מידות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע מאַטערטן זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין נדבנות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע נאַרט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין סבלנות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע סאַרווערט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין עושר, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע עסק׳ט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין פּרות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע פּראַוועט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין צדקה, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע צאַפּעלט מען זיך אויף דער וועלט?

↤ 27

Nit kain Kdusche, nit kain Geld,
Wos-że quält men sich af der Welt?
Nit kain Rachmones, nit kain Geld,
Wos-że raisst men sich af der Welt?
Nit kain Sseichel, nit kain Geld,
Wos-że schmajet men af der Welt?
Nit kain Teire, nit kain Geld,
Wos-że teig gor die Welt?
ניט קיין קדושה, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע קוועלט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין רחמנות, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע רייסט מען זיך אויף דער וועלט?
ניט קיין שכל, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע שמייעט מען אויף דער וועלט?
ניט קיין תורה, ניט קיין געלט,
וואָס־זשע טויג גאָר די וועלט?
Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.)


№ 27.
Gewalt-że, Brider,
Wos schlofft ihr?
Eins—zwei—drai—vier;
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.
’s is schoin Zait
Zu gein in Mikwe,
Eins—zwei—drai—vier.
’s is schoin Zait
Zu gein in Mikwe,
Eins—zwei—drai—vier.
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen;
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos’t ihr kummen
Af jener Welt?
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.

⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu sogen Thilim,
Eins—zwei—drai—vier.
געוואַלד־זשע, ברידער,
וואָס שלאָפט איר?
איינס־צוויי־דריי־פיר;
געוואַלד זשע, ברידער,
וואָס שלאָפט איר?
איינס־צוויי־דריי־פיר.
ס׳איז שוין צייט
צו גיין אין מקווה,
איינס־צוויי־דריי־פיר.
ס׳איז שוין צייט
צו גיין אין מקווה,
איינס־צוויי־דריי־פיר.
ניט קיין מקווה,
נאָר געשלאָפן;
טו וואָס־זשע טויגט איר
אויף דער וועלט?
מיט וואָס׳ט איר קומען
אויף יענער וועלט?
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
געוואַלד זשע, ברידער,
וואָס שלאָפט איר?
איינס־צוויי־דריי־פיר.

⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳איז שוין צייט
צו זאָגן תהילים,
איינס־צוויי־דריי־פיר.

↤ 28

Nit kein Thilim,
Nit kein Mikwe,
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen;
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos’t ihr kummen
Af jener Welt?
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu gein dawnen,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Dawnen,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu lernen Mikre,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu lernen Mischne,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s schoin Zait
Zu lernen Gemore,
Eins—zwei—drai—vier.
ניט קיין תהילים,
ניט קיין מקווה,
ניט קיין מקווה,
נאָר געשלאָפן;
טו וואָס־זשע טויגט איר
אויף דער וועלט?
מיט וואָס׳ט איר קומען
אויף יענער וועלט?
געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳איז שוין צייט
צו גיין דאַוונען,

איינס־צוויי־דריי־פיר.
ניט קיין דאַוונען,
ניט קיין תהילים,
ניט קיין תהילים א. אַ. וו.
געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳איז שוין צייט
צו לערנען מקרא,

איינס־צוויי־דריי־פיר.
ניט קיין מקרא,
ניט קיין תהילים,
ניט קיין תהילים א. אַ. וו.
געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳איז שוין צייט
צו לערנען משנה,

איינס־צוויי־דריי־פיר.
ניט קיין משנה,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין תהילים א. אַ. וו.
געוואַלד זשע, ברידער, א. אַ. וו.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳שוין צייט
צו לערנען גמרא,

איינס־צוויי־דריי־פיר.

↤ 29

Nit kein Gemore,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.

⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu trinken Branfen,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Branfen,
Nit kein Gemore,
Nit kein Gemore,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Dawnen,
Nit kein Dawnen,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim,
Nit kein Mikwe,
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen, —
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos ’t ihr kummen
Af jener Welt?
ניט קיין גמרא,
ניט קיין משנה,
ניט קיין משנה,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין תהילים א. אַ. וו.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
געוואַלד זשע, ברידער,
וואָס שלאָפט איר?

איינס־צוויי־דריי־פיר.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
ס׳איז שוין צייט
צו טרינקען בראַנפן,

איינס־צוויי־דריי־פיר.
ניט קיין בראַנפן,
ניט קיין גמרא,
ניט קיין גמרא,
ניט קיין משנה,
ניט קיין משנה,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין מקרא,
ניט קיין דאַוונען,
ניט קיין דאַוונען,
ניט קיין תהילים,
ניט קיין תהילים,
ניט קיין מקווה,
ניט קיין מקווה,
נאָר געשלאָפן, —
טו וואָס־זשע טויגט איר
אויף דער וועלט?
מיט וואָס׳ט איר קומען
אויף יענער וועלט?
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 28.
Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren reit.
Wie er kummt arain in die mittele Johren,
Sucht er zu vardienen Breit.
Wie er kummt af der Elter,
Richt er sich auf’n bittern Teit.
ווי דער מענטש ווערט געבאָרן,
ווערט ער געבאָרן רויט.
ווי ער קומט אַריין אין די מיטעלע יאָרן,
זוכט ער צו פאַרדינען ברויט.
ווי ער קומט אויף דער עלטער,
ריכט ער זיך אויפן ביטערן טויט.

↤ 30

Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren mit a Kop.
Wie er kummt arain in die mittele Johren,
Springt er gor: hop-hop!
Wie er kummt af der Elter,
Wiegt er sich schoin wie a Snop.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Hor.
Wie er kummt etc.
Will er ainhobewen gor.
Wie er kummt etc.
Richt er sich zu geben vun der Welt a Fohr.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Stern.
Wie er kummt etc.
Tut er sich zu all’s-ding kehren.
Wie er kummt etc.
Kenn er sich vun keinem nit wehren.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Bremen.
Wie er kummt etc.
Tut er sich mit kein Sach nit schämen.
Wie er kummt etc.
Richt er sich m’soll ihm vun der Welt zu nehmen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Eigen.
Wie er kummt etc.
Tut er zu all’s ding teigen.
Wie er kummt etc.
Geit er schoin aingebeigen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Nos,
Wie er kummt etc.
Springt er wie a Hos.
Wie er kummt etc.
Hot er Meire vun a Wind var a Blos.
ווי דער מענטש ווערט געבאָרן,
ווערט ער געבאָרן מיט אַ קאָפּ.
ווי ער קומט אַריין אין די מיטעלע יאָרן,
שפּרינגט ער גאָר: כאָפּ־כאָפּ!
ווי ער קומט אויף דער עלטער,
וויגט ער זיך שוין ווי אַ סנאָפּ.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט האָר.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
וויל ער איינהאָבעווען גאָר.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ריכט ער זיך צו געבן פון דער וועלט אַ פאָר.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ שטערן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טוט ער זיך צו אַלצדינג קערן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
קען ער זיך פון קיינעם ניט ווערן.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט ברעמען.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טוט ער זיך מיט קיין זאַך ניט שעמען.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ריכט ער זיך מ׳זאָל אים פון דער וועלט צונעמען.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אויגן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טוט ער צו אַלצדינג טויגן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
גייט ער שוין איינגעבויגן.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ נאָז,
ווי ער קומט א. אַ. וו.
שפּרינגט ער ווי אַ האָז.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
האָט ער מורא פון אַ ווינט פאַר אַ בלאָז.

↤ 31

Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Lippen.
(As er hot gedarft Chassene hoben,
Hot er genummen a Waib Zippen.)
Wie er kummt etc.
Tut’n vun ihm lachen un hipen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Maul.
Wie er kummt etc.
Meint er es is mit ihm a Graul
Wie er kummt etc.
Kaikelt er sich wie a Knaul.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Zung,
Wie er kummt etc.
Git er in der-Luften a Sprung.
Wie er kummt etc.
Seht er, as er is schoin nit jung.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Gumen.
Wie er kummt etc.
Will er zuneifklaiben a Ssach msumen.
Wie er kummt etc.
Tun die Kinder auf ihm schraien un brummen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren ohn Zeiner,
Wie er kummt etc.
Meint er ’s is nito zu ihm noch Einer.
Wie er kummt etc.
Brecht ihm schoin die Beiner.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Morde.
Wie er kummt etc.
Wert’s bai ihm in Stub aingeordert.
Wie er kummt etc.
Geit er aingekorzet un gehorbet.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט ליפּן.
(אַז ער האָט געדאַרפט חתונה האָבן,
האָט ער גענומען אַ ווייב ציפּן.)
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טוט׳ן פון אים לאַכן און היפּן.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ מויל.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
מיינט ער עס איז מיט אים אַ גרויל
ווי ער קומט א. אַ. וו.
קייקעלט ער זיך ווי אַ קנויל.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ צונג,
ווי ער קומט א. אַ. וו.
גיט ער אין דער לופטן אַ שפּרונג.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
זעט ער, אַז ער איז שוין ניט יונג.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ גומען.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
וויל ער צונויפקלייבן אַ סך מזומן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טון די קינדער אויף אים שרייען און ברומען.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן אָן ציינער,
ווי ער קומט א. אַ. וו.
מיינט ער ס׳איז ניטאָ צו אים נאָך איינער.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ברעכט אים שוין די ביינער.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ מאָרדע.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ווערט׳ס ביי אים אין שטוב איינגעאָרדערט.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
גייט ער איינגעקאָרצעט און געהאָרבעט.

↤ 32

Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Hals.
Wie er kummt etc.
Will er arainchapen All’s.
Wie er kummt etc.
Hot er schoin nit auf sich kein Muk Schmalz.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Harzen,
Wie er kummt etc.
Will er All’s besser in Stub der starzen.
Wie er kummt etc.
Tut er essen un...
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Händ.
Wie er kummt etc.
Wert er mit allemen bakennt.
Wie er kummt etc.
Weiss er schoin, as ’s wet weren vun ihm an End.
Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren mit Fiss.
Wie er kummt in die mittele Johren,
Is er lebedig un frisch.
Wie er kummt auf der Elter,
Hot er schoin kein Zeiner zu knaken Niss.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ האַלדז.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
וויל ער אַריינכאַפּן אַלץ.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
האָט ער שוין ניט אויף זיך קיין מוק שמאַלץ.
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט אַ האַרצן,
ווי ער קומט א. אַ. וו.
וויל ער אַלס בעסער אין שטוב דער שטאַרצן.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
טוט ער עסן און...
ווי דער מענטש א. אַ. וו.
ווערט ער געבאָרן מיט הענט.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ווערט ער מיט אַלעמען באַקענט.
ווי ער קומט א. אַ. וו.
ווייס ער שוין, אַז ס׳וועט ווערן פון אים אַן ענד.
ווי דער מענטש ווערט געבאָרן,
ווערט ער געבאָרן מיט פיס.
ווי ער קומט אין די מיטעלע יאָרן,
איז ער לעבעדיק און פריש.
ווי ער קומט אויף דער עלטער,
האָט ער שוין קיין ציינער צו קנאַקן ניס.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 29.
Aheim, aheim mus men gein,
Es helft kein Jommer un kein Gewein!
Beise Machschowes tut der Mensch awekwarfen,
Bisch’as der Malech-hamowess tut dem Chalef scharfen.
. . . . . . . . . .
Wenn die beise Kapelje tut in Hals spielen.
. . . . . . . . . .
אַהיים, אַהיים מוז מען גיין,
עס העלפט קיין יאָמער און קיין געוויין!
בייזע מחשבות טוט דער מענטש אַוועק וואַרפן,
בשעת דער מלאך המוות טוט דעם חלף שאַרפן.
. . . . . . . . . .
ווען די בייזע קאַפּעליע טוט אין האַלדז שפּילן.
. . . . . . . . . .
Л. А. Рабинович (Виленск. губ.).

↤ 33


№ 30.
— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder?
— Oi schlecht, Bruder, schlecht!
Men schmaisst un men schlogt;
Kummt der Mal’ach hadeime un nehmt araus die Eigen! (bis)
— Far wosser Chet is dos, guter Bruder,
Far wosser Sind is dos, guter Bruder?
— Al Chet schechotonu lfonecho b’Emaim romeis!
Wal kulom Eleiha Slicheis slach lonu, mchal lonu, kapeir lonu!
— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder?
— Oi schlecht, Bruder, schlecht!
Men schmaisst un men schlogt;
Kummt der Mal’ach Michoeil un git a Klap in Stern! (bis)
— Far wosser Chet is dos, guter Bruder?
Far wosser Sind is dos, guter Bruder?
— Al Chet schechotónu lfonecho b’Asus Meizach!
W’al kulom Eleiha Slicheis slach etc.
— וואָס הערט זיך אויף יענער וועלט, גוטער ברודער?
— אָי שלעכט, ברודער, שלעכט!
מען שמייסט און מען שלאָגט;
קומט דער מלאך הדומה און נעמט אַרויס די אויגן! (bis)
— פאַר וואָסער חטא איז דאָס, גוטער ברודער,
פאַר וואָסער זינד איז דאָס, גוטער ברודער?
— על חטא שחטאנו לפניך בעינים רמות!
ועל כולם אלוה סליחות סלח לנו, מחל לנו, כפר לנו!
— וואָס הערט זיך אויף יענער וועלט, גוטער ברודער?
— אָי שלעכט, ברודער, שלעכט!
מען שמייסט און מען שלאָגט;
קומט דער מלאך מכאל און גיט אַ קלאַפּ אין שטערן! (bis)
— פאַר וואָסער חטא איז דאָס, גוטער ברודער?
פאַר וואָסער זינד איז דאָס, גוטער ברודער?
— על חטא שחטאנו לפניך בעזות מצך!
ועל כולם אלוה סליחות סלח א. אַ. וו.
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 31.
Boruch Eleiheinu, unser guter Fraind!
Schabes keidesch is doch ba uns haint.
Schabes hot doch a Ponim vun jener Welt,
Schabes tor men nit halten Faier un Geld.
Schabes in Himmel is Faier viel,
Hoben die Malochim seier Spiel —
Tanzen un springen un leiben Gott,
Wos er hot beschafen unser Gebot.
ברוך אלֹהנו, אונדזער גוטער פריינד!
שבת קודש איז דאָך ביי אונדז היינט.
שבת האָט דאָך אַ פּנים פון יענער וועלט,
שבת טאָר מען ניט האַלטן פייער און געלט.
שבת אין הימל איז פייער פיל,
האָבן די מלאכים זייער שפּיל —
טאַנצן און שפּרינגען און לויבן גאָט,
וואָס ער האָט באַשאַפן אונדזער געבאָט.
М. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 34


№ 32. *)
Got vun Awrohom, vun Jizchok un Jakow,
Der heiliger schabes geit schoin awek;
Asei sollen unsere Zores hoben an Eck,
Un mir alle, Kind un Keit,
Sollen hoben Naches un Freid;
Un alle Jiden, greiss un klein,
Sollen sain bai Gott neissei-Chein.
Eiijohu ha-Nowi steit auf a greisser Leiter
Un wet tun a greissen Tromeiter:
„Aheim in aier Land — wet er sogen —
Hert auf jommern un Klogen!“
גאָט פון אברהם, פון יצחק און יעקב,
דער הייליקער שבת גייט שוין אַוועק;
אַזוי זאָלן אונדזערע צרות האָבן אַן עק,
און מיר אַלע, קינד און קייט,
זאָלן האָבן נחת און פרייד;
און אַלע אידן, גרויס און קליין,
זאָלן זיין ביי גאָט נושאי חן.
אליהו הנביא שטייט אויף אַ גרויסער לייטער
און וועט טון אַ גרויסן טראָמייטער:
„אַ היים אין אייער לאַנד — וועט ער זאָגן —
הערט אויף יאָמערן און קלאָגן!“
А. Л. Лион (Ц. Польск.).


№ 33.
Peissach zum Sseider bin ich freilech,
Die Waib a Malke un ich — a Meilech,
Der Suhn — der Nasljednik in kurze Frack;
Un ich mach mir: hop-zik-zak!
. . . . . . . . . .
פּסח צום סדר בין איך פריילעך,
די ווייב אַ מלכה און איך — אַ מלך,
דער זון — דער נאַסלעדניק אין קורצע פראַק;
און איך מאַך מיר: כאָפּ־ציק-צאַק!
. . . . . . . . . .
г-жа Б. Б. Гинзбург (Могилевск. губ.),


№ 34.
. . . . . . . . . .
Haint is Purim, morgen is aus, —
Git mir a Groschen un warfft mich araus!
. . . . . . . . . .
היינט איז פּורים, מאָרגן איז אויס, —
גיט מיר אַ גראָשן און וואַרפט מיך אַרויס!
А. C. Таненбаум (Гродненск. губ.).


№ 35.
Gut Purim gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos Purim batait?
Purim batait, me soll teilen oreme, Lait!
גוט פּורים גוט פּורים, מיינע ליבע לייט!
ווייסט איר, וואָס פּורים באַטייט?
פּורים באַטייט, מע זאָל טיילן אָרעמעלייט!
N. N. 1. (Ковенск. губ.).
*) См. вариант настоящей песни, напеч. д-ром С. Вейсенбергом в журн. „Globus“ 1900 г. т. IXXVII, № 8.

↤ 35


№ 36.
Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos der Purim betait?
Der Purim betait Kreplach zu essen
Un on mir nit zu vergessen!
— Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig,
Jch kumm beten un reiden,
As du sollst mich, vun die Jiden ob scheiden!
— Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig,
Jch kumm reiden un beten,
As du sollst uns vun Homon ha-Roscho retten!
גוט פּורים, גוט פּורים, מיינע ליבע לייט!
ווייסט איר, וואָס דער פּורים באַטייט?
דער פּורים באַטייט קרעפּלעך צו עסן
און אָן מיר ניט צו פאַרגעסן!
— אַך, אדוני קעניג, געטרייער קעניג,
איך קום בעטן און ריידן,
אַז דו זאָלסט מיך, פון די אידן אָפּשיידן!
— אַך, אדוני קעניג, געטרייער קעניג,
איך קום ריידן און בעטן,
אַז דו זאָלסט אונדז פון המן הרשע רעטן!
Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).


№ 37.
Ai, sogt er, „Peh lohem w’lei jdabeiru“ —
A Maul hoben sei un kennen nit reiden.
As och un wei is zu sei,
Teidte Getter hoben sei,
Sei hoben Mailer un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — w’Eloiheinu baschomaïm“,
Unser Gott in Himmel,
Oi, „Kol ascher chofeiz osso,“ —
Oi, wos er will tut er,
Oi, wemmen er will git er!
„Einaïm lohem w’lei jir’u“ —
Eigen hoben sei un kennen nit sehen.
As och un wei is zu sei,
Blinde Getter hoben sei,
Sei hoben Eigen un sehen nit,
Sei hoben a Maul un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — etc.
איי, זאָגט ער, „פּה להם ולֹא ידברו“ —
אַ מויל האָבן זיי און קענען ניט ריידן.
אַז אָך און וויי איז צו זיי,
טויטע געטער האָבן זיי,
זיי האָבן מיילער און ריידן ניט!
אָבער, זאָגט ער, מיר — וֵאלהינו בשמים“,
אונדזער גאָט אין הימל,
אָי, „כל אשר חפֵץ עשה,“ —
אָי, וואָס ער וויל טוט ער,
אָי, וועמען ער וויל גיט ער!
„עינים להם ולֹא יראו“ —
אויגן האָבן זיי און קענען ניט זען.
אַז אָך און וויי איז צו זיי,
בלינדע געטער האָבן זיי,
זיי האָבן אויגן און זעהן ניט,
זיי האָבן אַ מויל און ריידן ניט!
אָבער, זאָגט ער, מיר — א. אַ. וו.

↤ 36

„Osnaïm lohem w’lei jischmou“ —
Eiern hoben sei un kennen nit heren.
As och un wei is zu sei,
Teibe Getter hoben sei,
Sei hoben Eieren un heren nit,
Sei hoben Eigen un sehen nit,
Sei hoben a Maul un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — etc.
„Af lohem w’lei jrichun“...
„Jdeihem w’lei jmischun“...
“Ragleihem w’lei jhaleichu“.“
„אזנים להם ולֹא ישמעו“ —
אויערן האָבן זיי און קענען ניט הערן.
אַז אָך און וויי איז צו זיי,
טויבע געטער האָבן זיי,
זיי האָבן אויערן און הערן ניט,
זיי האָבן אויגן און זייען ניט,
זיי האָבן אַ מויל און רעדן ניט!
אָבער, זאָגט ער, מיר — א. אַ. וו.
„אף להם ולֹא יריחון“...
„ידיהם ולֹא ימישון“...
“רגליהם ולֹא יהלכו“.“
Д-р М. Л. Крепс (Херсонск. губ.).


№ 38.
Getschinke, wos du mach? (bis)
Du host Härelech
Un kenst sei nit kämen,
Du host Häntelech
Un kenst sei nit nehmen,
Getschinke, wos du mach?
As och un wei
Is zu sei,
A leimenem Gott
Hobn sei!
Du host a Meiach’l
Un kenst nit klären,
Du host Eierlach
Un kennst nit heren!
As och un wei
Is zu sei!
A teiben Gott
Hoben sei!
Du host Eigelach
Un kennst nit kuken,
Host Knielach
Un kennst sich nit bucken!
As och un wei
Is zu sei,
A blinden Gott
Hoben sei!
געטשינקע, וואָס דו מאַך? (bis)
דו האָסט הערעלעך
און קענסט זיי ניט קעמען,
דו האָסט הענטעלעך
און קענסט זיי ניט נעמען, —
געטשינקע, וואָס דו מאַך?
אַז אָך און וויי
איז צו זיי,
אַ ליימענעם גאָט
האָבן זיי!
דו האָסט אַ מח׳ל
און קענסט ניט קלערן,
דו האָסט אויערלעך
און קענסט ניט הערן!
אַז אָך און וויי
איז צו זיי!
אַ טויבן גאָט
האָבן זיי!
דו האָסט אייגעלעך
און קענסט ניט קוקן,
האָסט קניעלעך
און קענסט זיך ניט בוקן!
אַז אָך און וויי
איז צו זיי,
אַ בלינדן גאָט
האָבן זיי!

↤ 37

Du host a Näsele
Un kennst nit Schmecken,
Du host a Lippele
Un kennst nit lecken!
As och un wei etc.
דו האָסט אַ נעזעלע
און קענסט ניט שמעקן,
דו האָסט אַ ליפּעלע
און קענסט ניט לעקן!
אַז אָך און וויי א. אַ. וו.
Л. А. Рабинович (Гродненск. губ.).


№ 39.
Purim esst men Homon-taschen
Un men leidigt aus alle Flaschen,
Un alle sainen schiker.
Purim is der Iker,
Zu verbaissen Kreplach heisse
Un derzu Kitkes greisse.
⎫
⎬
⎭
bis
Ach wie weil, ach wie gut
Is doch zu sain a Jid!

Peischach esst men Maze-kneidlach,
Un bai’m Tisch sitzen Meidlach.
Peissach hot uns a Nes getrofen,
As mir sainen vun Par’en antlofen.
Zulieb uns hot men dem Jam gespalten
Un die Mizrim dort behalten.
Ach wie weil etc.
Schwues esst men Putter-kuchen,
Wer es hot nit, — mus dos suchen.
Schwues hoben mir die Teire mkabeil gewen,
Un auf’n Barg Sinai Wunder gesehn.
Darum macht jeder greiss Patrawe:
Blinzes, Babkes, waisse Kawe.
Ach wie weil etc.
Tische-b’Ow tut men fasten
Un zu essen tut nit pasten.
Men varfast die Beigel mit Asch
Un men fast op mit a vulle Flasch.
Bis drai Uhr tut men Kines sogen,
Dernoch verleigt men dem hungerigen, Mogen.
Ach wie weil etc.
פּורים עסט מען המן טאַשן
און מען ליידיקט אויס אַלע פלאַשן,
און אַלע זיינען שיכור.
פּורים איז דער עיקר,
צו פאַרבייסן קרעפּלעך הייסע
און דערצו קיטקעס גרויסע.
⎧
⎨
⎩
bis
אַך ווי וואויל, אַך ווי גוט
איז דאָך צו זיין אַ איד!

פּסח עסט מען מצה קניידלעך,
און ביים טיש זיצן מיידלעך.
פּסח האָט אונדז אַ נס געטראָפן,
אַז מיר זיינען פון פּרעהן אַנטלאָפן.
צוליב אונדז האָט מען דעם ים געשפּאַלטן
און די מצריים דאָרט באַהאַלטן.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
שבועות עסט מען פּוטער קוכן,
ווער עס האָט ניט, — מוז דאָס זוכן.
שבועות האָבן מיר די תורה מקבל געווען,
און אויפן באַרג סיני וואונדער געזען.
דאַרום מאַכט יעדער גרויס פּאַטראַווע:
בלינצעס, באַבקעס, ווייסע קאַווע.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
תשעה באב טוט מען פאַסטן
און צו עסן טוט ניט פּאַסטן.
מען פאַרפאַסט די בייגל מיט אַש
און מען פאַסט אָפּ מיט אַ פולע פלאַש.
ביז דריי אור טוט מען קינות זאָגן,
דערנאָך פאַרלייגט מען דעם הונגעריקן, מאָגן.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.

↤ 38

Rosch-ha-Schono dawent men mit greiss Kawone
Un iber Peires macht men „schehechionu“.
Rosch-ha-Schono mus a Chason bai’m Omed singen
Un „hameizi“ mit Honig aintinken.
Bis drai Uhr dawnen mir bin’imes,
Dernoch essen mir dem heissen Zimes.
Ach wie weil etc.
Jom-kipur is far Jiden a greisse Swore,
Jeder muss keilenen a Kapore.
Jom-kipur git Gott awek sain Mechile,
Bifrat wer es keift Psiche zu „N’ile“.
A ganzen Tog tut men stein in Socken,
Un var-Nacht varklappt men in Ssuke a Flocken.
Ach wie weil etc.
Ssukes lost sich keiner nit steissen,
Jeder muss essen auf draussen.
Auf Ssukes greit men sich on a hibsche bissel:
Einer dem andern kuckt arain in Schissel.
Zu lieb dem Esroig tut men sich raissen,
Wail die Meidlach un die Waiblach tuen sich flaissen.
Ach wie weil etc.
Ssimchas-Teire weren bleich alle Flaschen,
Men wälgert sich iber sei in alle Gassen.
Mehr vun alle trinken die Gaboïm,
Wail dem ganzen Eilom giben sei Inuim.
Alle Mentschen, narrische un kluge,
Weren vun die Maschke mschuge.
Ach wie weil etc.
ראש השנה דאַווענט מען מיט גרויס כוונה
און איבער פּרות מאַכט מען „שהחינו“.
ראש השנה מוז אַ חזן ביים עמוד זינגען
און „המוציא“ מיט האָניק איינטינקען.
ביז דריי אור דאַוונען מיר בנעימות,
דערנאָך עסן מיר דעם הייסן צימעס.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
יום כיפּור איז פאַר אידן אַ גרויסע סברא,
יעדער מוז קוילענען אַ כפּרה.
יום כיפּור גיט גאָט אַוועק זיין מחילה,
בפרט ווער עס קויפט פּתיחה צו נעילה.
אַ גאַנצן טאָג טוט מען שטיין אין זאָקן,
און פאַרנאַכט פאַרקלאַפּט מען אין סוכה אַ פלאָקן.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
סוכות לאָזט זיך קיינער ניט שטויסן,
יעדער מוז עסן אויף דרויסן.
אויף סוכות גרייט מען זיך אָן אַ היפּשע ביסל:
איינער דעם אַנדערן קוקט אַריין אין שיסל.
צו ליב דעם אתרוג טוט מען זיך רייסן,
ווייל די מיידלעך און די ווייבלעך טון זיך פלייסן.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
שמחת תורה ווערן בלייך אַלע פלאַשן,
מען וועלגערט זיך איבער זיי אין אַלע גאַסן.
מער פון אַלע טרינקען די גבאים,
ווייל דעם גאַנצן עולם גיבן זיי עינויים.
אַלע מענטשן, נאַרישע און קלוגע,
ווערן פון די משקה משוגע.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.

↤ 39

Chanuke bentscht men Lichtlach acht,
Dervar weren gute Latkes gemacht.
A ganze Woch tut men „Halel“ sogen,
Un Bachurim un N’oreis tuen sich iber die Korten schlogen.
Ach wie weil etc.
חנוכה בענטשט מען ליכטלעך אַכט,
דערפאַר ווערן גוטע לאַטקעס געמאַכט.
אַ גאַנצע וואָך טוט מען הלל זאָגן,
און בחורים און נערות טון זיך איבער די קאָרטן שלאָגן.
אַך ווי וואויל א. אַ. וו.
Д. Г. Гальперн (Витебск. губ.).
М. З. Левин (Новоалекс., Ковенск. губ.).


№ 40.
Вариант:
Der Tog vun Peissach is kein Kleinigkait,
Wenn Gott hot uns vun Mizra’im bafrait,
Par’eh’s Harz mit Makes baschmiert
Un uns dem Jam aribergefihrt.
Oi wie schein, oi wie gut,
Is doch zu sain a Jid!
Derfar essen mir Maze kneidlach
Un bai’n Sseider sitzen ganze Reidlach,
Vun arba Keisses wert men freilach,
Un Jeder Jid is bai sich a Meilach.
Oi wie schein etc.
Schwues is doch a Vargenigen, ’ch-leben,
Wenn Gott hot uns die Teire gegeben.
Derfar essen mir Kreplach un Putterkuchen,
Un jeder mus dervun varsuchen,
Oi wie schein etc.
Rosch-ha-Schono Host men Scheifer,
Un vun die Alies wert jeder Jid a Keifer.
M’geit sich obschoklen bai dem Tach
Vun die Aweires wos m’hot a Ssach,
Oi wie schein etc.
דער טאָג פון פּסח איז קיין קלייניקייט,
ווען גאָט האָט אונדז פון מצרים באפרייט,
פּרעה׳ס האַרץ מיט מכות באשמירט
און אונדז דעם ים אַריבערגעפירט.
אָי ווי שיין, אָי ווי גוט,
איז דאָך צו זיין אַ איד!
דערפאַר עסן מיר מצה קניידלעך
און ביין סדר זיצן גאַנצע ריידלעך,
פון אַרבע כוסות ווערט מען פריילעך,
און יעדער איד איז ביי זיך אַ מלך.
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
שבועות איז דאָך אַ פאַרגעניגן, כ׳לעבן,
ווען גאָט האָט אונדז די תורה געגעבן.
דערפאַר עסן מיר קרעפּלעך און פּוטערקוכן,
און יעדער מוז דערפון פאַרזוכן,
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
ראש השנה האָסט מען שופר,
און פון די עליות ווערט יעדער איד אַ קויפער.
מ׳גייט זיך אָפּשאָקלען ביי דעם טייך
פון די עבירות וואָס מ׳האָט אַ סך,
אָי ווי שיין א. אַ. וו.

↤ 40

Erew Jom-Kipur macht men wachsene Licht,
In dem Tog vun Jom-Kipur weren alle gericht.
A ganzen Tog geien alle in Socken,
Un bai der Nacht schlogt’n arain in Ssuke a Floken.
Oi wie schein etc.
Ssukes, ’ch-leben a Vargenigen,
Wenn Mann un Waib heren sich auf zu kriegen:
Sie git ihm essen nit kein bissel,
Weil der Schoch’n kukt arain in Schissel.
Oi wie schein etc.
Die Woch vun Chanuke is a Welt,
Wenn Alle geien klaiben Chanuke-geld.
Kabzonim vardripenen sich iber die Knies,
Fräg ich, — zi dos is mies!
Oi wie schein etc.
Der Tog vun Purim is kein Chaies —
Af’n Gass seht men all’s a naies:
Do freit men sich mit der Kehile,
Do schlogt men Homon’en bai der Megile.
Oi wie schein etc.
ערב יום כיפּור מאַכט מען וואַקסענע ליכט,
אין דעם טאָג פון יום כיפּור ווערן אַלע געריכט.
אַ גאַנצן טאָג גיין אַלע אין זאָקן,
און ביי דער נאַכט שלאָגט׳ן אַריין אין סוכה אַ פלאָקן.
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
סוכות, כ׳לעבן אַ פאַרגעניגן,
ווען מאַן און ווייב הערן זיך אויף צו קריגן:
זי גיט אים עסן ניט קיין ביסל,
ווייל דער שכן קוקט אַריין אין שיסל.
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
די וואָך פון חנוכה איז אַ וועלט,
ווען אַלע גיין קלייבן חנוכה געלט.
קבצנים פאַרדריפּענען זיך איבער די קניעס,
פרעג איך, — צי דאָס איז מיאוס!
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
דער טאָג פון פּורים איז קיין חיות —
אויפן גאַס זעט מען אַלץ אַ נייעס:
דאָ פרייט מען זיך מיט דער קהילה,
דאָ שלאָגט מען המנ׳ען ביי דער מגילה.
אָי ווי שיין א. אַ. וו.
И. У. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. г.)
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 41.
Kogda u Jewrejew Peissach nastupajet,
Wssje Jewreji Mazes napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Schwues nastupajet,
Wssje Jewreji Blinzes napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
קאָגדאַ או יעוורעיעוו פּסח נאַסטופּאַיעט,
ווסיע יעוורעיי מצות נאַפּעקאַיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)
קאָגדאַ או יעוורעיעוו שבועות נאַסטופּאַיעט,
ווסיע יעוורעיי בלינצעס נאַפּעקאַיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)

↤ 41

Kogda u jewrejew Rosch-ha-Schono nastupajet,
Wssje Jewrei drug druga posdrawlajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Jom-kipur nastupaet,
Wssje Jewreji platschut i rydajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Ssukes nastupajet,
Wssje Jewreji Lulowim katschajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Purim nastupajet,
Wssje Jewreji Homon-taschen napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
קאָגדאַ או יעוורעיעוו ראש השנה נאַסטופּאַיעט,
ווסיע יעווריי דרוג דרוגאַ פּאָזדראַווליאיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)
קאָגד או יעוורעיעוו יום כיפּור נאַסטופּאַעט,
ווסיע יעוורעיי פּלאַטשוט אי רידאַיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)
קאָגדאַ או יעוורעיעוו סוכות נאַסטופּאַיעט,
ווסיע יעוורעיי לולבים קאַטשאַיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)
קאָגדאַ או יעוורעיעוו פּורים נאַסטופּאַיעט,
ווסיע יעוורעיי המן טאַשן נאַפּעקאַיוט.
סלאַוונאַיא וויעראַ יעוורייסקאַיא! (bis)
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
II.
Песни исторического содержание.


№ 42.
Wer lebt sich asei frai,
Wie der Semljedjeljez mit sain Plug?
Er is sain Geselen,
Sain emesser Drug!
Wie die Sunn geit nor auf,
Steit er auf schoin ganz frih,
A Gesunder, a frischer,
Opgeruht vun sain Mih!
Der Schlof is ihm siss,
Geschmak is der Essn,
On Zores un on Leidn
Tut er vargessn.
Gebentscht is der Keisser,
Der Keisser Nikolai,
Wos hot uns gegeben Prawes
Un hot uns gemacht asei frai!
ווער לעבט זיך אַזוי פריי,
ווי דער זעמליעדיעליעץ מיט זיין פּלוג?
ער איז זיין געזעלן,
זיין אמתער דרוג!
ווי די זון גייט נאָר אויף,
שטייט ער אויף שוין גאַנץ פרי,
אַ געזונטער, אַ פרישער,
אָפּגערוט פון זיין מי!
דער שלאָף איז אים זיס,
געשמאַק איז דער עסן,
אָן צרות און אָן ליידן
טוט ער פאַרגעסן.
געבענטשט איז דער קיסר,
דער קיסר ניקאָלאַי,
וואָס האָט אונדז געגעבן פּראַוועס
און האָט אונדז געמאַכט אַזוי פריי!
И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.)

↤ 42


№ 43. *)
As Aleksander Pawlowitsch is Meilech geworen, 1)
Sainen jidische Herzer freilech geworen.
Oi wei, oi wei!
As Nikolai Pawlowitsch. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Der erster Ukas is arobgekummen auf jidische Selner,
Sainen sich alle zulofen in die puste Wälder.
Oi wei, oi wei!
In alle puste Wälder sainen mir zulofen,
In puste Griber sainen mir varlofen.
Oi wei, oi wei!
Bin ich gelegen in Grub a Tog mit drai Mes-les,
Bin ich geworen teit wie a Mes.
Oi wei, oi wei!
Tu ich a kuk: steit a Stibele vun der waiten,
Is nischt do kein schum Laiten.
Oi wei, oi wei!
Gei ich zu, zu der Tir,
Sog ich: Bal-haboste, effent mir!
Oi wei, oi wei!
Die Bal-haboste hot a kuk geton auf mir:
Bin ich seier teit, —
Git sie mir var Rachmones a stikele Breit.
Oi wei, oi wei!
אַז אַלכסנדר פּאַוולאָוויטש איז מלך געוואָרן, 1)
זיינען יידישע הערצער פריילעך געוואָרן.
אָי וויי, אָי וויי!
אַז ניקאָלאַי פּאַוולאָוויטש. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
דער ערשטער אוקאַז איז אַראָפּ געקומען אויף יידישע זעלנער,
זיינען זיך אַלע צולאָפן אין די פּוסטע וועלדער.
אָי וויי, אָי וויי!
אין אַלע פּוסטע וועלדער זיינען מיר צולאָפן,
אין פּוסטע גריבער זיינען מיר פאַרלאָפן.
אָי וויי, אָי וויי!
בין איך געלעגן אין גרוב אַ טאָג מיט דריי מעת־לעת,
בין איך געוואָרן טויט ווי אַ מת.
אָי וויי, אָי וויי!
טו איך אַ קוק: שטייט אַ שטיבעלע פון דער ווייטן,
איז נישט דאָ קיין שום לייטן.
אָי וויי, אָי וויי!
גיי איך צו, צו דער טיר,
זאָג איך: באַלעבאָסטע, עפענט מיר!
אָי וויי, אָי וויי!
די באַלעבאָסטע האָט אַ קוק געטאָן אויף מיר:
בין איך זייער טויט, —
גיט זי מיר פאַר רחמנות אַ שטיקעלע ברויט.
אָי וויי, אָי וויי!
*) Содержание песен №№ 43—50 относится к рекрутчине прежнего времени (до введение всвобщей воинской повинвости 1874 г.)
1) См. вариант настоящей песни, напечат. г. Л. Винером в ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» «Americana Germanica», 1898 vol II № 2)

↤ 43

Zum stickel Breit darf men sich waschen,
Un die Chapers geien arum in alle Gassen.
Oi wei, oi wei!
Kummt arain der Chaper Meier,
Trog ich ihm arain dem waissen Zweier.
Oi wei, oi wei!
Dem waissen Zweier zugenummen, zugenummen,
Un mich far kein Rekrut nit genummen.
Oi wei, oi wei!
Kummt arain der Chaper Mendel,
Trog ich ihm arain dos reite Rendel.
Oi wei, oi wei!
Dos reite Rendel zugenummen, zugenummen,
Un mich far ain Rekrut mitgenummen.
Oi wei, oi wei!
Leigt men mich arauf auf dem Wogen
Sog ich: Oi, Mamenju, besser sollstu mich begroben!
Oi wei, oi wei!
Fihrt men mich zum Prijom, zum Prijom,
Sog ich: Oi, Mamenju, besser mach mir a Zom!
Oi wei, oi wei!
Fihrt men mich arain in der erster Tir,
Steien Soldaten un kuken auf mir.
Oi wei, oi wei!
Fihrt men mich arain in der zweiter Tir,
Steien Żandaren un kuken auf mir.
Oi wei, oi wei!
צום שטיקל ברויט דאַרף מען זיך וואַשן,
און די כאַפּערס גיין אַרום אין אַלע גאַסן.
אָי וויי, אָי וויי!
קומט אַריין דער כאַפּער מאיר,
טראָג איך אים אַריין דעם ווייסן צווייער.
אָי וויי, אָי וויי!
דעם ווייסן צווייער צו גענומען, צו גענומען,
און מיך פאַר קיין רעקרוט ניט גענומען.
אָי וויי, אָי וויי!
קומט אַריין דער כאַפּער מענדל,
טראָג איך אים אַריין דאָס רויטע רענדל.
אָי וויי, אָי וויי!
דאָס רויטע רענדל צו גענומען, צו גענומען,
און מיך פאַר איין רעקרוט מיטגענומען.
אָי וויי, אָי וויי!
לייגט מען מיך אַרויף אויף דעם וואָגן
זאָג איך: אָי, מאַמעניו, בעסער זאָלסטו מיך באַגראָבן!
אָי וויי, אָי וויי!
פירט מען מיך צום פּריאָם, צום פּריאָם,
זאָג איך: אָי, מאַמעניו, בעסער מאַך מיר אַ צאָם!
אָי וויי, אָי וויי!
פירט מען מיך אַריין אין דער ערשטער טיר,
שטייען סאָלדאַטן און קוקן אויף מיר.
אָי וויי, אָי וויי!
פירט מען מיך אַריין אין דער צווייטער טיר,
שטייען זשאַנדאַרן און קוקן אויף מיר.
אָי וויי, אָי וויי!

↤ 44

Fihrt men mich arain in der dritter Tir,
Steien Dokteirim un kuken auf mir.
Oi wei, oi wei!
Er tut mir a kuk in die Eigen, in die Eigen:
— Far a Soldat wet er teigen!
Oi wei, oi wei!
Er tut mir a kuk auf die Fiss, auf die Fiss:
Far a Soldat bin ich zucker-siss!
Oi wei, oi wei!
Sait-że mir gesund, maine Voter un Mutter,
Ich gei schoin awek far a Moskwiter!
Gott soll aich geben Gesund un Leben,
Un mir ain glicklichen Weg!
Wos-że wet aich helfen aier Gewein?
Ich gei sich nit allein!
פירט מען מיך אַריין אין דער דריטער טיר,
שטייען דאָקטוירים און קוקן אויף מיר.
אָי וויי, אָי וויי!
ער טוט מיר אַ קוק אין די אויגן, אין די אויגן:
— פאַר אַ סאָלדאַט וועט ער טויגן!
אָי וויי, אָי וויי!
ער טוט מיר אַ קוק אויף די פיס, אויף די פיס:
פאַר אַ סאָלדאַט בין איך צוקער־זיס!
אָי וויי, אָי וויי!
זייט־זשע מיר געזונט, מיינע פאָטער און מוטער,
איך גיי שוין אַוועק פאַר איין מאָסקוויטער!
גאָט זאָל אייך געבן געזונט און לעבן,
און מיר איין גליקלעכן וועג!
וואָס־זשע וועט אייך העלפן אייער געוויין?
איך גיי זיך ניט אַליין!
Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынской губ.).


№ 44.
Einer is arain in a Stub sich bahalten,
Hot er gefunen a Mann an alten.
„Hert zu, ich wel aich sogen a Wort,
As far aich in Stub is nit kein sicherer Ort.
Es tut do in Stub far aich zu bahalten nit teigen,
’s wet aich noch kennen dersehn saitige Eigen.
’s wet nit helfen kein jommern un kein klogen,
Soll men nehmen etliche Rubl un die Kohols-lait nit sogen.
Kummt araus mit mir vun Stub,
’ch wel aich waisen an Ort in a Grub!“
Is er araus vun Stub mit’n Alten,
Hot er gesehen a gute Grub sich zu bahalten.
איינער איז אַריין אין אַ שטוב זיך באַהאַלטן,
האָט ער געפונען אַ מאַן אַן אַלטן.
„הערט צו, איך וועל אייך זאָגן אַ וואָרט,
אַז פאַר אייך אין שטוב איז ניט קיין זיכערער אָרט.
עס טוט דאָ אין שטוב פאַר אייך צו באַהאַלטן ניט טויגן,
ס׳וועט אייך נאָך קענען דערזען זייטיקע אויגן.
ס׳וועט ניט העלפן קיין יאָמערן און קיין קלאָגן,
זאָל מען נעמען עטלעכע רובל און די קהל׳ס־לייט ניט זאָגן.
קומט אַרויס מיט מיר פון שטוב,
כ׳וועל אייך ווייזן אַן אָרט אין אַ גרוב!“
איז ער אַרויס פון שטוב מיטן אַלטן,
האָט ער געזען אַ גוטע גרוב זיך צו באַהאַלטן.

↤ 45

Wie er is in Grub aropgekrochen,
Is ihm a Skruch iber’n Laib aribergelofen.
Is er dorten obgelegen drai Mes-les,
Hot er schoin ausgewiesen wie a Mes.
Hot men on ihm dort gor vergessen,
Un m’hot ihm nit gegeben nit trinken un nit essen.
Wos wet er sich allein vardarben? —
Keiner wet nit wissen, as er wet starben!
Is er vun Grub arausgekrochen,
Hot er dersehn die Bal-habostinke Roche’n.
„Bal-habostinke, Bal-habostinke, wos ’t ihr on mir vergessen?
Drai Mes-les t’ ihr mir nit gegeben trinken un essen!“
Sie hot gegeben a kuk, as er is teit,
Hot sie af’n Tisch arufgeleigt a Läbele Breit.
Nehmt er die Kendel un will sich gein waschen,
Ducht sich ihm, as die Chapers geien arum in die Gassen.
Geit er zu zum Handtech sich wischen,
Ducht sich ihm die Keiten zu schliessen.
Geit er zu die Breit un will „Hameizi“ machen,
Ducht sich ihm, as m’tut die Stub varwachen.
Wie er hot g’nummen dem ersten Wort bentschen,
Sainen araingekummen a vulle Stub Mentschen.
„Jiden, ’ch weiss, ihr sait gekummen nit noch Weiz, un nit noch Korn,
Ihr sait doch gekummen noch maine junge Johrn!
ווי ער איז אין גרוב אַראָפּגעקראָכן,
איז אים אַ שקרוך איבערן לייב אַריבערגעלאָפן.
איז ער דאָרטן אָפּגעלעגן דריי מעת־לעת,
האָט ער שוין אויסגעוויזן ווי אַ מת.
האָט מען אָן אים דאָרט גאָר פאַרגעסן,
און מ׳האָט אים ניט געגעבן ניט טרינקען און ניט עסן.
וואָס וועט ער זיך אַליין פאַרדאַרבן? —
קיינער וועט ניט וויסן, אַז ער וועט שטאַרבן!
איז ער פון גרוב אַרויסגעקראָכן,
האָט ער דערזען די באַלעבאָסטינקע ראָכע׳ן.
„באַלעבאָסטינקע, באַלעבאָסטינקע, וואָס׳ט איר אָן מיר פאַרגעסן?
דריי מת־לעז ט׳ איר מיר ניט געגעבן טרינקען און עסן!“
זי האָט געגעבן אַ קוק, אַז ער איז טייט,
האָט זי אויפן טיש אַרויפגעלייגט אַ לעבעלע ברויט.
נעמט ער די קענדל און וויל זיך גיין וואַשן,
דוכט זיך אים, אַז די כאַפּערס גיין אַרום אין די גאַסן.
גייט ער צו צום האַנטעך זיך ווישן,
דוכט זיך אים די קייטן צו שליסן.
גייט ער צו די ברויט און וויל „המוציא“ מאַכן,
דוכט זיך אים, אַז מ׳טוט די שטוב פאַרוואַכן.
ווי ער האָט גענומען דעם ערשטן וואָרט בענטשן,
זיינען אַריינגעקומען אַ פולע שטוב מענטשן.
„אידן, כ׳ווייס, איר זייט געקומען ניט נאָך ווייץ, און ניט נאָך קאָרן,
איר זייט דאָך געקומען נאָך מיינע יונגע יאָרן!

↤ 46

Jch hob nit kein Geld vun aich sich auszukeifen,
Die Wegen ’t ihr mir varstellt, ’ch hob nit wu zu antleifen!“
M’hot ihm awekgeleigt af d’r Erd in Keiten zu schliessen,
Die lezte Kapotke hot men ihm f’ Brekelech zurissen.
M’hot ihm in Wogen araingeheiben,
Djessjatnikes hobn sich arumgesetzt, wie Bärn un wie Leiben.
M’hot ihm schoin in Stodt gebracht zufihren,
A Glied vun Jssurim hot er nit gekennt rihren.
Die Mutter is zu die Kohols-lait glaich gelofen,
Hot sie var Zores die Tir nit getroffen.
— Wos hot ihr a ganze Otschered zuneifgekliben,
Un main einziges Kind zu vier Brider zugeschrieben?
Wos i’ dos var asa Welt,
A m’nehmt on a n-einziges Kind un m’varkeift far Geld!
— Waibel, Waibel, sollst nit machen kein Ljarm af der Welt,
Schwaig still, west kriegen a ssach Geld!
כ׳האָב ניט קיין געלט פון אייך זיך אויסצוקויפן,
די וועגן ט׳איר מיר פאַרשטעלט, כ׳האָב ניט וואו צו אַנטלויפן!“
מ׳האָט אים אַוועקגעלייגט אויף דר׳ערד אין קייטן צו שליסן,
די לעצטע קאַפּאָטקע האָט מען אים פ׳ברעקעלעך צעריסן.
מ׳האָט אים אין וואָגן אַריינגעהויבן,
דיעסיאַַטניקעס האָבן זיך אַרומגעזעצט, ווי בערן און ווי לייבן.
מ׳האָט אים שוין אין שטאָט געבראַכט צו פירן,
אַ גליד פון יסורים האָט ער ניט ג׳קענט רירן.
די מוטער איז צו די קהל׳ס־לייט גלייך געלאָפן,
האָט זי פאַר צרות די טיר ניט געטראָפן.
— וואָס האָט איר אַ גאַנצע אָטשערעד צונויפגעקליבן,
און מיין איינציקעס קינד צו פיר ברידער צו געשריבן?
וואָס אי׳דאָס פאַר אַזאַ וועלט,
אַז מ׳נעט אָן אַן איינציקעס קינד און מ׳פאַרקויפט פאַר געלט!
— ווייבל, ווייבל, זאָלסט ניט מאַכן קיין ליאַרעם אויף דער וועלט,
שווייג שטיל, וועסט קריגן אַ סך געלט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 45 *).
Gei ich aruf
Af’n Gass,
Frägt’n bai mir:
Wu is main Pass?
גיי איך אַרויף
אויפן גאַס,
פרעגט׳ן ביי מיר:
וואו איז מיין פּאַס?
*) См вариант этой песни напеч. г. Л. Винером в ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» (loc. cit).

↤ 47

Main Pass, main Pass
Hob ich geton varlieren,
Mi tut mir in Prijom
Arainfihren.
Mi stellt mir awek
Unter’n Moss, —
Derlangt’n a Geschrei:
„Soldat chorosch!“
Fihrt men mich araus
Vun Schul schweren, wie a Choss’n,
Ich derlang a kuk, —
Steien arum mir
A Rote Soldatn geschlossen.
Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt,
Hob ich gelernt Chumesch mit Raschi;
Un izter darf ich essen
Vun Kessel die Kasche.
Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt,
Hot men geton mir in Cheider fihren.
Un izt darf ich
Af’n Ferd spazieren.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Besser wolt ich gelegen
Zehn Eilen in der Erd,
Eider zu trogen
Dem . . . . . . . . . . . Schwert.
Besser wollt ich gelegen
Zehn Eilen in der Blote,
Eider zu trogen
Die naie Kapote.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Besser zu sogen „Hamejïr lo-Orez“,
Eider zu essen Chaser wie a Porez.
Besser zu sogen Thilim a Kapitel,
Eider zu trogen dem soldatsken Hitel.
מיין פּאַס, מיין פּאַס
האָב איך געטאָן פאַרלירן,
מי טוט מיר אין פּריאָם
אַריין פירן.
מי שטעלט מיר אַוועק
אונטערן מאָס, —
דערלאַנגט׳ן אַ געשריי:
„סאָלדאַט כאָראָש!“
פירט מען מיך אַרויס
פון שול שווערן, ווי אַ חתן,
איך דערלאַנג אַ קוק, —
שטייען אַרום מיר
אַ ראָטע סאָלדאַטן געשלאָסן.
בשעת איך בין געווען צען יאָר אַלט,
האָב איך געלערנט חומש מיט רשי;
און איצטער דאַרף איך עסן
פון קעסל די קאַשע.
בשעת איך בין געווען צען יאָר אַלט,
האָט מען געטאָן מיר אין חדר פירן.
און איצט דאַרף איך
אויפן פערד שפּאַצירן.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
בעסער וואָלט איך געלעגן
צען איילן אין דער ערד,
איידער צו טראָגן
דעם . . . . . . . . . . . שווערד.
בעסער וואָלט איך געלעגן
צען איילן אין דער בלאָטע,
איידער צו טראָגן
די נייע קאַפּאָטע.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
בעסער צו זאָגן „המאיר לארץ“,
איידער צו עסן חזיר ווי אַ פּריץ.
בעסער צו זאָגן תהילים אַ קאַפּיטל,
איידער צו טראָגן דעם סאָלדאַטסקן היטל.

↤ 48

Besser zu lernen a bissele Mischnaïs,
Eider zu essen dem soldatsken Kasaïs.
Besser Gott’s Teire zu wissen,
Eider mit’n Bichs zu schiessen.
בעסער צו לערנען אַ ביסעלע משניות,
איידער צו עסן דעם סאָלדאַטסקן כזית.
בעסער גאָט׳ס תורה צו וויסן,
איידער מיטן ביקס צו שיסן.
М. З. Левин (Двинск, Витебской губ.).


№ 46.
’s is a Gsar min ha-Schomajim, as ’s geien sich greiss un klein, (bis)
Sait-że mir gesund, Schwester un Brider,
Ich gei sich schoin awek!
Gott soll aich geben gute Siwugim,
Un mir a glicklichen Weg!
Wos-że wet aich helfen aier Gewein?
Ich gei sich nit allein!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
Sait-że mir gesund, Vetters, Muhmes,
Ich gei sich schoin awek!
Gott soll mir geben a glicklichen Weg!
Sait że gesund, maine Seides un Babes,
Ich gei sich schoin awek!
Gott soll aich geben a gute Aelter,
Un mir a glicklichen Weg!
Wos wet aich helfen aier Gewein?
Ich gei sich nit allein!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
Sait-że nit gesund, maine Deputaten,
Ich gei sich schoin awek!
Gott soll aich geben Kreink zum Leben,
Un mir a glicklichen Weg!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
ס׳איז אַ גזר מין השמים, אַז ס׳גיין זיך גרויס און קליין, (bis)
זייט־זשע מיר געזונט, שוועסטער און ברידער,
איך גיי זיך שוין אַוועק!
גאָט זאָל אייך געבן גוטע זיווגים,
און מיר אַ גליקלעכן וועג!
וואָס־זשע וועט אייך העלפן אייער געוויין?
איך גיי זיך ניט אַליין!
ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו.
זייט־זשע מיר געזונט, פעטערס, מומעס,
איך גיי זיך שוין אַוועק!
גאָט זאָל מיר געבן אַ גליקלעכן וועג!
זייט־זשע געזונט, מיינע זיידעס און באָבעס,
איך גיי זיך שוין אַוועק!
גאָט זאָל אייך געבן אַ גוטע עלטער,
און מיר אַ גליקלעכן וועג!
וואָס וועט אייך העלפן אייער געוויין?
איך גיי זיך ניט אַליין!
ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו.
זייט־זשע ניט געזונט, מיינע דעפּוטאַטן,
איך גיי זיך שוין אַוועק!
גאָט זאָל אייך געבן קריינק צום לעבן,
און מיר אַ גליקלעכן וועג!
ס׳איז אַ גזר מין השמים א. אַ. וו.
Л. М. Шрайбштейн (Новоградволынск, Волынской губ.).

↤ 49


№ 47.
Issureinu-Issur d’Rabonim,
Lomir singen a Lied vun die jidesche Iwonim.
Bord un Peies tut men uns opscheren,
Schabossim, Jom-teiwim tut men uns varsteren.
Gor die Welt tut greiss klogen,
As mir darfen Schatnes trogen.
Dokteirim tuen auf unsere Laiber kuken,
Un zu . . . . . . . . . . . musen mir sich bucken.
Haintige Welt sainen mir geboren geworen,
Die Welt un jene Welt hoben mir ongeworen.
Wos sollen mir wejnen un schraien,
As dos is a Gsar min ha-Schomajim!
Sieben Täg hoben mir in Ssuke geton sitzen,
Un haint darfen mir soldatske Breit nitzen.
Chasonim un Rabonim tuen uns traiben zu der Schwue,
Un zu unser Gseire is nito kein Rfue.
Taichen Trären hot vun unsere Mutters geton rinnen,
Eider sei hoben uns geton gewinnen.
Joh, Gott, kuk arop, —
Wie die jidesche Jwonim kumen op!
אסורנו — איסור דרבנים,
לאָמיר זינגען אַ ליד פון די אידישע יוונים.
באָרד און פּאות טוט מען אונדז אָפּשערן,
שבתים, יום טובים טוט מען אונדז פאַרשטערן.
גאָר די וועלט טוט גרויס קלאָגן,
אַז מיר דאַרפן שעטנז טראָגן.
דאָקטוירים טון אויף אונדזערע לייבער קוקן,
און צו . . . . . . . . . . . מוזן מיר זיך בוקן.
היינטיקע וועלט זיינען מיר געבאָרן געוואָרן,
די וועלט און יענע וועלט האָבן מיר אָנגעוואָרן.
וואָס זאָלן מיר וויינען און שרייען,
אַז דאָס איז אַ גזר מין השמים!
זיבן טעג האָבן מיר אין סוכה געטאָן זיצן,
און היינט דאַרפן מיר סאָלדאַטסקע ברויט ניצן.
חזנים און רבנים טון אונדז טרייבן צו דער שבועה,
און צו אונדזער גזירה איז ניטאָ קיין רפואה.
טייכן טרערן האָט פון אונדזערע מוטערס געטאָן רינען,
איידער זיי האָבן אונדז געטאָן געווינען.
ה׳, גאָט, קוק אַראָפּ, —
ווי די אידישע יוונים קומען אָפּ.
М. З. Левин (Новоалександровск, Ковенской губ.).


№ 48.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
As m’hot uns do un Karaulke araingefihrt,
Musen mir doch gor still Schwaigen.
נעבן וואַסער וואַקסן ביימער,
און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן,
אַז מ׳האָט אונדז דאָ און קאַראַולקע אַריינגעפירט,
מוזן מיר דאָך גאָר שטיל שווייגן.

↤ 50

Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen Blätter;
As m’ hot uns do un Karaulke araingefihrt,
Musen mir schlofen auf die heile Bretter.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Niss;
Un as m’ hot uns genummen far Rekruten,
Tut men uns schliessen die Händ mit die Fiss.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Epel;
As m’ hot uns schoin in Prijom araingefihrt,
Golt men uns doch op a halbe Kepel.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Unauf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Doilen;
As m’ git uns op far Soldaten,
Lernt men uns doch schissen mit greisse Koilen.
As m’ fihrt uns schoin araus vun der Heim,
Tuen doch Voter un Mutter un Schwester un Brider schraien
Ach! uns tut men doch lernen schiessen
Mit allerlei Klei saïn.
נעבן וואַסער וואַקסן ביימער,
און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן,
און אויף די צווייגן בלעטער;
אַז מ׳האָט אונדז דאָ און קאַראַולקע אַריינגעפירט,
מוזן מיר שלאָפן אויף די הוילע ברעטער.
נעבן וואַסער וואַקסן ביימער,
און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן,
און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער,
און אויף די בלעטער וואַקסן ניס;
און אַז מ׳האָט אונדז גענומען פאַר רעקרוטן,
טוט מען אונדז שליסן די הענט מיט די פיס.
נעבן וואַסער וואַקסן ביימער,
און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן,
און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער,
און אויף די בלעטער וואַקסן עפּל;
אַז מ׳האָט אונדז שוין אין פּריאָם אַריינגעפירט,
גאָלט מען אונדז דאָך אָפּ אַ האַלבע קעפּל.
נעבן וואַסער וואַקסן ביימער,
און אויף די ביימער וואַקסן צווייגן,
און אויף די צווייגן וואַקסן בלעטער,
און אויף די בלעטער וואַקסן דוילען;
אַז מ׳גיט אונדז אָפּ פאַר סאָלדאַטן,
לערנט מען אונדז דאָך שיסן מיט גרויסע קוילן.
אַז מ׳פירט אונדז שוין אַרויס פון דער היים,
טון דאָך פאָטער און מוטער און שוועסטער און ברידער שרייען
אַך! אונדז טוט מען דאָך לערנען שיסן
מיט אַלערליי כלי זין.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )

↤ 51


№ 49.
Oi, Aw horachamim, scheichein bamreimim,
Du bist a Voter iber alle Jsseimim!
Besser zu lernen Chumesch mit Raschi,
Eider zu essen die soldatske Kasche.
Besser zu liegen auf heile Bretter,
Eider zu rufen dem Jown „Vetter“.
Besser zu trogen Talis un Kittel,
Eider zu trogen die soldatske Hitel
Besser zu essen hrezene Halkes,
Eider zu laiden amol Palkes.
Besser lernen zwanzig Johr Gemore,
Eider zu hoben auf sich die Zore.
Besser zu lernen zwanzig Johr Teisfeis un Maharscho,
Eider zu stein na Tschassach a halb Scho.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אָי, אב הרחמים, שוכן במרומים,
דו ביסט אַ פאָטער איבער אַלע יתומים!
בעסער צו לערנען חומש מיט רשי,
איידער צו עסן די סאָלדאַטסקע קאַשע.
בעסער צו ליגן אויף הוילע ברעטער,
איידער צו רופן דעם יוון „פעטער“.
בעסער צו טראָגן טלית און קיטל,
איידער צו טראָגן די סאָלדאַטסקע היטל
בעסער צו עסן הרעצענע האַלקעס,
איידער צו ליידן אַמאָל פּאַלקעס.
בעסער לערנען צוואַנציק יאָר גמרא,
איידער צו האָבן אויף זיך די צרה.
בעסער צו לערנען צוואַנציק יאָר תוספות און מהרש״א,
איידער צו שטיין נאַ טשאַסאַך אַ האַלב שעה.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)


№ 50.
Trären giessen sich in die Gassen,
In kindersche Blut kenn men sich waschen.
Gewald, wos is dos far a Klog —
Zi denn wet kein mol nit weren Tog?
Kleine Eifelech raisst men vun Cheider,
Men tut sei on jwonische Kleider.
Unsere Parneissim, unsere Rabonim
Helfen noch opzugeben sei far Jwonim.
Bai Susche Rakower sainen do sieben Bonim,
Is vun sei nit einer in Jwonim;
Nor Leie-die-Almone’s einzige Kind
Is a Kapore far koholsche Sind.
טרערן גיסן זיך אין די גאַסן,
אין קינדערשע בלוט קענען מען זיך וואַשן.
געוואַלד, וואָס איז דאָס פאַר אַ קלאָג —
צי דען וועט קיין מאָל ניט ווערן טאָג?
קליינע עופעלעך רייסט מען פון חדר,
מען טוט זיי אָן יוונישע קליידער.
אונדזערע פּרנסים, אונדזערע רבנים
העלפן נאָך אָפּצוגעבן זיי פאַר יוונים.
ביי זושע ראַקאָווער זיינען דאָ זיבן בנים,
איז פון זיי ניט איינער אין יוונים;
נאָר לאה די אלמנהס איינציקע קינד
איז אַ כפּרה פאַר קהלשע זינד.

↤ 52

Es is a Mizwe opzugeben Prostakes, —
Schuster, Schnaider sainen doch Laidakes;
Krätzige Chaiziqlech vun a Mischpoche a scheiner
Tor bai uns nit awekgein nit einer.
עס איז אַ מצווה אָפּצוגעבן פּראָסטאַקעס, —
שוסטער, שניידער זיינען דאָך ליידאַקעס;
קרעציקע חייציקלעך פון אַ משפּחה אַ שיינער
טאָר ביי אונדז ניט אַוועקגיין ניט איינער.
Ю. М. Нейфах (Минск. губ.).


№ 51 *).
Welches Meidel ’s nehmt a Selner,
Is sie nit wert kein Pryte.
Gein, gein kain Sewastopol,
Wie ain Ochs zu der Sch’chite!
Welches Meidel ’s nehmt a Selner,
Is sie nit wert kein Draier.
Gein, gein kain Sewastopol
In dos erste Faier!
. . . . . . . . . .
וועלכעס מיידל ס׳נעמט אַ זעלנער,
איז זי ניט ווערט קיין פּרוטה.
גיין, גיין קיין סעוואַסטאָפּאָל,
ווי איין אָקס צו דער שחיטה!
וועלכעס מיידל ס׳נעמט אַ זעלנער,
איז זי ניט ווערט קיין דרייער.
גיין, גיין קיין סעוואַסטאָפּאָל
אין דאָס ערשטע פייער!
. . . . . . . . . .
Л. Гросглик (Варшава).


№ 52.
A Suhn mit a Taten
Tut aus die Chalaten,
Die taiere Bgodim
Mit die koschere Fodim,
Mit die Passmes un mit die Knopen! 1)
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Lomir weinen, lomir schraien
Zu dem Keisser Nikolai’en!
. . . . . . . . . .
אַ זון מיט אַ טאַטן
טוט אויס די כאַלאַטן,
די טייערע בגדים
מיט די כשר׳ע פאָדעם,
מיט די פּאַסמעס און מיט די קנאָפּן! 1)
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
לאָמיר וויינען, לאָמיר שרייען
צו דעם קיסר ניקאָלאַיען!
. . . . . . . . . .
М. Д. Рывкин (Витебск. губ.).
*) См. песню аналогичного содержание, напеч. г. Л. Перецомь в журнале «Urquell», т. II, вып. 1—2 (стр. 29).
1) Указом 1 мая 1850 г. воспрещено повсеместно с 1 января 1851 г., употребление особой еврейской одежды. (В. П. С. 3., т. XXV, № 24127).

↤ 53


№ 53.
A naie Gseire mit die Rasrjaden, 1)
Lju-lju-lju!
A Zore, a Gseire mit die Rasrjaden,
Lju-lju-lju!
— Leif zu Romanowsken,
Sog — du bist a Wasserträger,
Sog — du bist a Holzenseger,
Sog, sog, wer du bist,
Wer du bist, wer du bist,
Nor nit blaib a prasdnoschatajuschzijssja!
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אַ נייע גזירה מיט די ראַזריאַדן, 1)
ליו-ליו-ליו!
אַ צרה, אַ גזירה מיט די ראַזריאַדן,
ליו-ליו-ליו!
— לויף צו ראָמאַנאָווסקן,
זאָג — דו ביסט אַ וואַסערטרעגער,
זאָג — דו ביסט אַ האָלצנזעגער,
זאָג, זאָג, ווער דו ביסט,
ווער דו ביסט, ווער דו ביסט,
נאָר ניט בלייב אַ פּראַזדנאָשאַטאַיושציאסיאַ!
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
C. М. Дубнов (Одесса).


№ 54. *)
Nit kein Stein,
Nit kein Bein
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wer es weiss nit, wos dos is,
Der is dos allein.
Sollen mir asei potur wern vun jideschen Golus,
Wie gich me wet zutraiben vun die Schkoles!
ניט קיין שטיין,
ניט קיין ביין
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
ווער עס ווייס ניט, וואָס דאָס איז,
דער איז דאָס אַליין.
זאָלן מיר אַזוי פּטור ווערן פון אידישן גלות,
ווי גיך מע וועט צוטרייבן פון די שקאָלעס!
1) „Временными правилами о разборе евреев“, 23 ноября 1851 г., повелено было разделить еврейское население, в губерниях где ему позволено постоянное жительство, на пять разрядов: 1) купцов, 2) земледельцев, 3) ремесленников, 4) мещан оседлых и 5) мещан неоседлых. Всем евреям предписано объявить, до 1 апреля 1852 г., — к которому из четырех первых разрядов они должны быть причислены; не исполнившие того в указанный срок подлежать зачислению в пятый разряд (п. ІІ-й празил). За первыми четырьмя разрядами сохранены все права и преимущвства, коими оаи пользовались до того, на основании общих узаконений о евреях (п. 2-й); что же касается пятого разряда, то согласно п. 3-му правил, „мещане неоседлые, как неимеющие производительного труда, подвергаются, на основании особого о том положение, разным в правах состояние ограничением, и в том числе усиленной рекрутской повинности“. — Издание правил о „разрядах“, в связи с возвещанными ими строгими мерами относительно „мещан неоседлых“, породило в тогдашнем еврейском населении ряд тревожных слухов и опасений, отголоски которых звучат в настоящей песне.
*) По сообщению лица, доставившего настоящую песенку, последняя распевалась в некоторых местах, во время поездок д-ра Лилиенталя в 40-х гг. по черте еврейской оседлости по делу устройства училищ для евреев.

↤ 54

№ 55.
Un akzisne 1) junge Lait
Sainen varschait:
Golen die Bärdelach
Un fohren auf Ferdelach,
Geien in Kalaschen
Un essn ungewaschen
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
און אַקציזנע 1) יונגע לייט
זיינען פאַרשייט:
גאָלן די בערדעלעך
און פאָרן אויף פערדעלעך,
גיין אין קאַלאַשן
און עסן אומגעוואַשן
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
А. C. Таненбаум (Крынки, Гродн. губ.).


№ 56.
Вариант:
Die akzisne Lait
Sainen, sainen seier varschait:
Geien in die Gassen
Un fressen ungewassn.
Sei geien in die Traktiren
. . . . . . . . . .
Trinken Tei,
Un der Waib is wind un wei.
. . . . . . . . . .
די אַקציזנע לייט
זיינען, זיינען זייער פאַרשייט:
גיין אין די גאַסן
און פרעסן אומגעוואַסן.
זיי גיין אין די טראַקטירן
. . . . . . . . . .
טרינקען טיי,
און דער ווייב איז ווינד און וויי.
. . . . . . . . . .
М. Д. Рывкин (Витебск. губ.).


№ 57. *)
Dos Herz, dos Herz schrekt in mir,
Men klappt mir on hastig in Tir.
Es geien arain Chajil,
Mit heile Degen
Un mit die Spiesen
Mir antkegen.
דאָס האַרץ, דאָס האַרץ שרעקט אין מיר,
מען קלאַפּט מיר אָן האַסטיק אין טיר.
עס גיין אַריין חייל,
מיט הוילע דעגן
און מיט די שפּיזן
מיר אַנטקעגן.
1) „Акцизные“ т. е. служившие по винному откупу, как известно, представляли собою одну из первых по времени категорий „культуртрегеров“ среди еврейского население в России; своим свободным отношением к религиозным постановлениям и обычаям они вызывали недовольство со стороны еврейской массы.
*) Настоящая песня, по воспоминанием лица, со слов которого она записана, относится ко времени последнего польского восстание.

↤ 55

Un ich weiss nit,
Wos un wenn;
Wos bedait dos,
Verstein nit kenn.
Ich richt sich, ich richt sich
Auf dos Gewisse, —
Men wet mich nehmen
Gewiss in Tfisse!
Dos Herz sogt mir allein:
Gib a kuk draussen, wos tut stein.
Konowoijen mit die Schwerten
Un Żandarmen auf die Ferden.
Men fihrt mich araus vun Tir,
Der Galach steit kegen mir.
Fräg ich ihm, mit mir wos men tut, —
Sogt er: Mit dir is grailich nit gut! —
Men breingt mich in Mark zufihren
Un men stellt mich zwischen Offizieren.
Men leient mir main Dekret —
Oi, a Ssof vun main Chet!
Wilno, Wilno, klog zu main Klog,
Ich seh doch dir dem letzten Tog!
Seht, seht, a Held, a Gwar —
Men git a klap: tar — tar — tar!
Dos Herz zu geit, dos Blut zumischt,
Noch amol — men schiesst, men schiesst!
Men breingt mich zufihren zum waissen Slup,
Erst in Keiwer fir ain Trup (?).
A smertelne Hemd vorgestellt, —
Dos is dain Hemd vun jener Welt!
Dos is dain Kleid, dos is dain Stub,
Dos is dain finstere Grub.
און איך ווייס ניט,
וואָס און ווען;
וואָס באַטייט דאָס,
פאַרשטיין ניט קענען.
איך ריכט זיך, איך ריכט זיך
אויף דאָס געוויסע, —
מען וועט מיך נעמען
געוויס אין תפיסה!
דאָס האַרץ זאָגט מיר אַליין:
גיב אַ קוק דרויסן, וואָס טוט שטיין.
קאָנאָוואָיען מיט די שווערדן
און זשאַנדאַרמן אויף די פערדן.
מען פירט מיך אַרויס פון טיר,
דער גלח שטייט קעגן מיר.
פרעג איך אים, מיט מיר וואָס מען טוט, —
זאָגט ער: מיט דיר איז גריילעך ניט גוט! —
מען בריינגט מיך אין מאַרק צופירן
און מען שטעלט מיך צווישן אָפיצירן.
מען לייענט מיר מיין דעקרעט —
אָי, אַ סוף פון מיין חטא!
ווילנאָ, ווילנאָ, קלאָג צו מיין קלאָג,
איך זע דאָך דיר דעם לעצטן טאָג!
זעט, זעט, אַ העלד, אַ גבר —
מען גיט אַ קלאַפּ: טאַר — טאַר — טאַר!
דאָס האַרץ צעגייט, דאָס בלוט צומישט,
נאָך אַמאָל — מען שיסט, מען שיסט!
מען בריינגט מיך צופירן צום ווייסן סלופּ,
ערשט אין קבר פיר איין טרופּ (?).
אַ סמערטעלנע העמד פאָרגעשטעלט, —
דאָס איז דיין העמד פון יענער וועלט!
דאָס איז דיין קלייד, דאָס איז דיין שטוב,
דאָס איז דיין פינצטערע גרוב!
А. Рейзин (Виленск. губ.).

↤ 56


№ 58 *).
In Kiew af’n Gass, 1)
Die Eigen nass,
Sitzt a Meidel a scheine.
Ihr scheine Figur,
Ihr eidele Natur
Passt nor var a Kzine.
— Sog-że mir, Meidel,
Wos binstu asei eidel,
Wos hostu asa traurige Miene?
— Ach, Mensch, erbarm,
Streck aus dain Arm
Un scheink a Ndowe a kleine!
In Kiew geborn, —
Eidel derzeigen geworn
Mit’n schensten Stat.
Der Umglick is gekummen
Un allz awekgenummen,
Allz wos mir hoben gehat.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wie greiss is die Schand
Zu strecken die Hand
Un zu betten Geld!
Ach, Gott, erbarm,
Streck aus dain Arm
Un nehm mir schoin zu vun der Welt!
אין קיעוו אויפן גאַס, 1)
די אויגן נאַס,
זיצט אַ מיידל אַ שיינע.
איר שיינע פיגור,
איר איידעלע נאַטור
פּאַסט נאָר פאַר אַ קצינה.
— זאָג־זשע מיר, מיידל,
וואָס בינסטו אַזוי איידל,
וואָס האָסטו אַזאַ טרויעריקע מינע?
— אַך, מענטש, ערבאַרם,
שטרעק אויס דיין אַרם
און שיינק אַ נדבה אַ קליינע!
אין קיעוו געבאָרן, —
איידל דערצויגן געוואָרן
מיטן שענסטן שטאַט.
דער אומגליק איז געקומען
און אַלץ אַוועקגענומען,
אַלץ וואָס מיר האָבן געהאַט.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
ווי גרויס איז די שאַנד
צו שטרעקן די האַנט
און צו בעטן געלט!
אַך, גאָט, ערבאַרם,
שטרעק אויס דיין אַרם
און נעם מיר שוין צו פון דער וועלט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
М. З. Левин (Двинск).
Д-р М. Шварц (Виленск. губ.).
М. Ш. Берляед (Зиньков, Под. губ.).
А. И. Богомольный (Тульчин, Под губ.).
М. П. Коген (Шаргород, Под губ ).
*) Настоящая песня, по-видимому, представляет собою продукт литературного творчества; но по значительной ее распространенности и обилию существующих вариантов ее она может быт отнесена к категории народных песнь.
In mitt’n der Gass.
1) אין מיטן דער גאַס.

↤ 57


№ 59.
Вариант:
In Kiew auf der Gass
Is finster un nass,
Dort sizt a Meidel a scheine.
Sie sizt varzogt,
Varjommert un varklogt,
Un bet a Ndowe a kleine. 1)
— Oi, du schein Meidel,
Wos bistu asei eidel,
Mit dain scheine Miene,
Dain scheine Figure,
Dain eidle Nature, —
Es passt dir zu sain a Grafinje!
— As wei zu main Schand.
Zu strecken die Hand,
Zu beten a Ndowe a kleine!
In Kiew geboiren
Un eidel derzoigen
Gor vun a Mischpoche a schäine.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
A Schwester hob ich gehat,
Is sie araus in Gass,
Gemacht a greiss Geruder.
Nischto kein Voter,
Nischto kein Mutter,
Nischto kein Schwester un Bruder.
Wie bitter is do
Zu leben in Gass
Un beten bai Laiten Breit!
Oi, Gott, derbarm,
Streck aus dain Arm
Un schik schoin auf mir dem Teit!
אין קיעוו אויף דער גאַס
איז פינצטער און נאַס,
דאָרט זיצט אַ מיידל אַ שיינע.
זי זיצט פאַרצאָגט,
פאַריאָמערט און פאַרקלאָגט,
און בעט אַ נדבה אַ קליינע. 1)
— אָי, דו שיין מיידל,
וואָס ביסטו אַזוי איידל,
מיט דיין שיינע מינע,
דיין שיינע פיגורע,
דיין איידלע נאַטורע, —
עס פּאַסט דיר צו זיין אַ גראַפיניע!
— אַז וויי צו מיין שאַנד.
צו שטרעקן די האַנט,
צו בעטן אַ נדבה אַ קליינע!
אין קיעוו געבוירן
און איידל דערצויגן
גאָר פון אַ משפּחה אַ שיינע.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אַ שוועסטער האָב איך געהאַט,
איז זי אַרויס אין גאַס,
געמאַכט אַ גרויס גערודער.
נישטאָ קיין פאָטער,
נישטאָ קיין מוטער,
נישטאָ קיין שוועסטער און ברודער.
ווי ביטער איז דאָ
צו לעבן אין גאַס
און בעטן ביי לייטן ברויט!
אָי, גאָט, דערבאַרם,
שטרעק אויס דיין אַרם
און שיק שוין אויף מיר דעם טויט!
a gemeine
1) אַ געמיינע

↤ 58

Oj, wie bitter is do
Zu leben auf der Gass
Un beten bai Laiten Geld!
Oi, Gott, derbarm,
Streck aus dain Arm
Un nehm mich schoin zu vun der Welt! 1)
אָי, ווי ביטער איז דאָ
צו לעבן אויף דער גאַס
און בעטן ביי לייטן געלט!
אָי, גאָט, דערבאַרם,
שטרעק אויס דיין אַרם
און נעם מיך שוין צו פון דער וועלט! 1)
г. Г. Перлов (Вороновица, Подольск. губ.).
В некоторых местностях песня заканчивается след. припевом:
Du junge Kind,
Du host kein Sind,
Du bist vun Adel geboren.
Ach, Gott, hob schoin Rachmones
Iber ihr Elend
Un scheink ihr glickliche Johren!
דו יונגע קינד,
דו האָסט קיין זינד,
דו ביסט פון אַדל געבאָרן.
אַך, גאָט, האָב שוין רחמנות
איבער איר עלנט
און שיינק איר גליקלעכע יאָרן!
1) См. др. вариант той же песни, помещ. „Mitteil d. Gesellsch. für jüd. Volkskunde“ вып I стр. 64 (Hamburg 1898).

↤ 59

III.
Колыбельные песни.


№ 60. *)
Unter dem Kind’s Wigele
Steit a gilden Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen,
Wos is die beste S’cheire?
Dos Kind wet lernen Teire;
Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben,
A guter Jid wet er blaiben.
אונטער דעם קינד׳ס וויגעלע
שטייט אַ גילדן ציגעלע.
דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען,
וואָס איז די בעסטע סחורה?
דאָס קינד וועט לערנען תורה;
תורה וועט ער לערנען, ספרים וועט ער שרייבן,
אַ גוטער יוד וועט ער בלייבן.
В. Юсин (Подольск. губ.).


№ 61.
Unter dem Kind’s Wiegele
Steit a gilden Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen,
Rożinkes mit Mandlen —
Dos is die beste S’cheire.
Dos Kind wet lernen Teire;
Plezelech mit Putter wet’n ihm schmieren,
In Cheider arain wet men ihm fihren.
Sforim wet er schraiben,
Ain guter un ain frummer Jid
Wet er ’m-irze-Schem blaiben.
Schlof, Main Kind,
Frisch un gesynd!
A Schlof auf dir a gyter,
Wie var-Tog auf dem Hiter!
אונטער דעם קינד׳ס וויגעלע
שטייט אַ גילדן ציגעלע.
דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען,
ראָזשינקעס מיט מאַנדלען —
דאָס איז די בעסטע סחורה.
דאָס קינד וועט לערנען תורה;
פּלעצעלעך מיט פּוטער וועטן אים שמירן,
אין חדר אַריין וועט מען אים פירן.
ספרים וועט ער שרייבן,
איין גוטער און איין פרומער יוד
וועט ער אי״ה בלייבן.
שלאָף, מיין קינד,
פריש און געזונט!
אַ שלאָף אויף דיר אַ גוטער,
ווי פאַר־טאָג אויף דעם היטער!
М. Ш. Берлянд (Зивьков, Подольск. губ ).
*) См. варианты настоящей и др. колыбельных песен, напеч. д-ромь С. Вейсенбергом в „Globus“, 1900 г., т. L XXVII № 8, стр. 131; г. Л. Винером в „Mitteil. d. Gesellschaft f. jüd. Volkskunde“, вып. II (1898 г.), стр. 45 и сл. и в ст. „Popular Poetry of the Russian Jews“ („Americana Germanica“, 1898 г Vol II № 2); также „Mitteil Gesellsch. f. jüd. Volkskünde“, вып. I (1898 г.), стр 50—52.

↤ 60


№ 62.
Unter main Jingele’s Wiegele
Steit a waisse Ziegele.
Die Ziegele is gefohren handlen,
Breingen Rosinkes mit Mandlen.
Rosinkes un Mandlen sainen zucker-siss,
Main Jingele wet sain gesund un frisch.
Gesund un frisch is die beste S’cheire,
Main Jingele wet kennen lernen Teire.
Teire lernen, S’cheire keifen,
K’sseider lernen, in Cheider leifen!
אונטער מיין אינגעלע׳ס וויגעלע
שטייט אַ ווייסע ציגעלע.
די ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען,
בריינגען ראָזינקעס מיט מאַנדלען.
ראָזינקעס און מאַנדלען זיינען צוקער־זיס,
מיין אינגעלע וועט זיין געזונט און פריש.
געזונט און פריש איז די בעסטע סחורה,
מיין אינגעלע וועט קענען לערנען תורה.
תורה לערנען, סחורה קויפן,
כסדר לערנען, אין חדר לויפן!
Д. Г. Гальперн (Туккум, Курляндск. губ.).


№ 63.
Ailje — ljulje, schlof,
Main liebes Kind!
Mach-że zu die Eigelach
Un stei uf gesund.
Mach sei zu
Un mach sei offen,
Gesuntikerheit
Solstu schlofen!
Daine junge Johrelech
Bin ich dir m’kane.
West doch sain a greissinker,
West doch sain a Tane;
Westu daine Eltern
Bazieren un bascheinen, —
Passt doch nit far dir,
Sollst pistschenen un weinen.
Pjestschest sich un weinst
Un schlofen willstu nit;
Machst doch on dain Mutter
Schmerzen mit dermit.
Singen un wiegen
Is dain ganzer Grund;
Schlof-że, main Kind,
Schlof-że gesund!
אַיילעליוליע, שלאָף,
מיין ליבעס קינד!
מאַך־זשע צו די אייגעלעך
און שטיי אויף געזונט.
מאַך זיי צו
און מאַך זיי אָפן,
געזונטיקערהייט
זאָלסטו שלאָפן!
דיינע יונגע יאָרעלעך
בין איך דיר מקנא.
וועסט דאָך זיין אַ גרויסינקער,
וועסט דאָך זיין אַ תנא;
וועסטו דיינע עלטערן
באַצירן און באַשיינען, —
פּאַסט דאָך ניט פאַר דיר,
זאָלסט פּישטשענען און וויינען.
פּיעשטשעסט זיך און וויינסט
און שלאָפן ווילסטו ניט;
מאַכסט דאָך אָן דיין מוטער
שמערצן מיט דערמיט.
זינגען און וויגן
איז דיין גאַנצער גרונט;
שלאָף־זשע, מיין קינד,
שלאָף־זשע געזונט!

↤ 61

Die Bobes mit di Dsiades
Tuen in draussen sitzen,
Mit die breite Schwerten,
Mit die lange Spitzen.
A Jingele, wos hot sich
Weinendig gefunen, —
Hot men ihm gechapt
Un araingeworfen in Brunnen.
די באָבעס מיט די דזיאַדעס
טון אין דרויסן זיצן,
מיט די ברייטע שווערדן,
מיט די לאַנגע שפּיצן.
אַ אינגעלע, וואָס האָט זיך
וויינענדיק געפונען, —
האָט מען אים געכאַפּט
און אַריינגעוואָרפן אין ברונען.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 64.
Gam Ssimcho ateres Bálo,
Lomir spielen a kleine Waile.
A kleine Waile welen mir spielen,
A ganzen Redel welen mir fihren.
Patsche-patsche, Kindelech,
Welen mir keifen Schichelech;
Schichelech welen mir keifen,
In Cheider welen mir leifen.
Teire welen mir lernen mit gute Mailes,
Zu der Chassene welen mir paskenen Schailes;
Schailes welen mir paskenen,
A Drosche welen mir darschenen.
Die Drosche wet gefällen die ganze Welt,
Bifrat as die Kind kost asei viel Geld;
Asei viel Geld is Masol mit Broche:
Die Kind kummt araus vun a scheine Mischpoche.
גם שמחה עטרת בעלה,
לאָמיר שפּילן אַ קליינע וויילע.
אַ קליינע וויילע וועלן מיר שפּילן,
אַ גאַנצן רעדל וועלן מיר פירן.
פּאַטשע־פּאַטשע, קינדעלעך,
וועלן מיר קויפן שיכעלעך;
שיכעלעך וועלן מיר קויפן,
אין חדר וועלן מיר לויפן.
תורה וועלן מיר לערנען מיט גוטע מעלות,
צו דער חתונה וועלן מיר פּסקענען שאלות;
שאלות וועלן מיר פּסק׳ענען,
אַ דרשה וועלן מיר דרשענען.
די דרשה וועט געפעלן די גאַנצע וועלט,
בפרט אַז די קינד קאָסט אַזוי פיל געלט;
אַזוי פיל געלט איז מזל מיט ברכה:
די קינד קומט אַרויס פון אַ שיינע משפּחה.
Н. З. Левин (Витебск. губ.).

↤ 62


№ 65
As ’ch wollt gehat dem Keissers Eizres mit sain ganze Melyche,
Wollt dos gor nit sain bai mir asei greiss niche,
Wie du binst mir niche main Licht, main Schain!
As ich derseh dir, mein ich — die ganze Wellt is main!
Schlof, main Kind, schlof main Kind,
Sollst mir ruhen un sain gesynd!
Alle Brilljanten un alle Antiken
Kennen doch main Harz asei viel nit erquicken,
Wie viel du tust erquicken, main Licht, main Schain,
Mit dir will ich meinen, as die ganze Welt is main!
Schlof, main Kind etc.
As du liegst un schlofst in dain Wiegel,
Steien gute Malochim un badecken dir mit seier Fligel.
Du, main Kind, binst main Licht, main Schain,
Mit dir will ich meinen — die ganze Welt is main!
Schlof, main Kind etc.
Der Tate hot dos Kind nit gelernt, wos Gott hot geboten,
Wet men ihm auf jener Welt brennen un broten;
Un du, main lieb Kind, mit daine Zidkes sollst sich mihen
Dain Taten vun Geh’nem arauszuziehen.
Schlof, main Kind etc.
אַז כ׳וואָלט געהאַט דעם קיסר׳ס אוצרות מיט זיין גאַנצע מלוכה,
וואָלט דאָס גאָר ניט זיין ביי מיר אַזוי גרויס ניחה,
ווי דו בינסט מיר ניחה מיין ליכט, מיין שיין!
אַז איך דערזע דיר, מיין איך — די גאַנצע וועלט איז מיין!
שלאָף, מיין קינד, שלאָף מיין קינד,
זאָלסט מיר רוען און זיין געזונט!
אַלע בריליאַנטן און אַלע אַַנטיקן
קענען דאָך מיין האַרץ אַזוי פיל ניט ערקוויקן,
ווי פיל דו טוסט ערקוויקן, מיין ליכט, מיין שיין,
מיט דיר וויל איך מיינען, אַז די גאַנצע וועלט איז מיין!
שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.
אַז דו ליגסט און שלאָפסט אין דיין וויגל,
שטייען גוטע מלאכים און באַדעקן דיר מיט זייער פליגל.
דו, מיין קינד, בינסט מיין ליכט, מיין שיין,
מיט דיר וויל איך מיינען — די גאַנצע וועלט איז מיין!
שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.
דער טאַטע האָט דאָס קינד ניט געלערנט, וואָס גאָט האָט געבאָטן,
וועט מען אים אויף יענער וועלט ברענען און בראָטן;
און דו, מיין ליב קינד, מיט דיינע צִדקות זאָלסט זיך מיען
דיין טאַטן פון גיהנום אַרויסצוציען.
שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.

↤ 63

As ich wel amol darfen auf jener Welt gein,
Welen die Tiren vun Gan-eiden offen stein.
Du, main Kind, sollst mir sain a frummer un a guter,
Wet men sogen auf jener Welt: Lost arain dem Zadik’s Mutter!
Schlof, main Kind, schlof, main Kind,
Sollst mir ruhen un sain gesynd!
אַז איך וועל אַמאָל דאַרפן אויף יענער וועלט גיין,
וועלן די טירן פון גן עדן אָפן שטיין.
דו, מיין קינד, זאָלסט מיר זיין אַ פרומער און אַ גוטער,
וועט מען זאָגן אויף יענער וועלט: לאָזט אַריין דעם צדיק׳ס מוטער!
שלאָף, מיין קינד, שלאָף, מיין קינד,
זאָלסט מיר רוען און זיין געזונט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 66.
Ai lju-lju-lju, lju-lju lju!
Unter dos Kind’s Wiegele
Steit a klein fain Ziegele.
Die Ziegele is gefohren handlen,
Die beste S’cheire is Rosinkes mit Mandlen.
Teire, Teire in Kepele,
Kasche kochen in Tepele,
Breit mit Putter schmieren;
Der Tate mit die Mamen
Welen dos Kind zu der Chupe fihren.
Ziegele-Miegele, Wachs in Krigele,
Reite Pomeranzen;
As der Tate schlogt der Mamen
Leifen die Kinder tanzen.
אַיליו-ליו-ליו, ליו-ליו ליו!
אונטער דאָס קינד׳ס וויגעלע
שטייט אַ קליין פיין ציגעלע.
די ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען,
די בעסטע סחורה איז ראָזינקעס מיט מאַנדלען.
תורה, תורה אין קעפּעלע,
קאַשע קאָכן אין טעפּעלע,
ברייט מיט פּוטער שמירן;
דער טאַטע מיט די מאַמען
וועלן דאָס קינד צו דער חופּה פירן.
ציגעלע־מיגעלע, וואַקס אין קריגעלע,
רויטע פּאָמעראַנצן;
אַז דער טאַטע שלאָגט דער מאַמען
לויפן די קינדער טאַנצן.
М. З. Левин (Витеб. губ.).


№ 67.
Unter (Ssoreles) Wiegele
Steit a klor-waiss Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen.
Rosinkes mit Mandlen,
Wos is die beste S’cheire.
Ssorele’s choss’n wet lernen Teire;
Teire wet er lernen,
Sforim wet er schraiben;
A gute un a frumme
Wet (Ssorele) blaiben.
אונטער (שרה׳לעס) וויגעלע
שטייט אַ קלאָר־ווייס ציגעלע.
דאָס ציגעלע איז געפאָרן האַנדלען.
ראָזינקעס מיט מאַנדלען,
וואָס איז די בעסטע סחורה.
שרה׳לעס חתן וועט לערנען תורה;
תורה וועט ער לערנען,
ספרים וועט ער שרייבן;
אַ גוטע און אַ פרומע
וועט (שרה׳לע) בלייבן.
А. А. Чигиринский (Киев).

↤ 64


№ 68.
Schlof, Tochter’l du scheine, du faine,
In dain Wigele;
Ich wel mir setzen leben dir
Und singen a Liedele.
Ai ljulje, ai ljulje,
Mach zu daine faine Eigelach gich un geschwind!
Wos warfstu sich arum,
Wos liegstu krumm?
Folg mir, lieg besser grad;
Du megst mir gleiben —
Alle wern dir leiben
Far a scheine, erliche Mad!
Ai ljulje etc.
As men schloft, geit die Nschome aruf
Un schraibt die Aweires in die Bicher;
Un du, main Kind,
Host kain Sind,
Kennst schlofen ruhig un sicher!
Ai ljulje etc.
Genug schon weinen,
Ich wel dir vereinen,
Ich wel dir keifen Beigelach,
Genug schon dir wigen,
Los mir a Waile liegen,
Mach zu daine koschere Eigelach!
Ai ljulje etc.
As ich wollt wissen,
Wer es kummt aher,
Wos willen an Ain-hore geben, —
Arop vun dain Guf,
Auf sei aruf,
Soll sain bai sei zait seier leben!
Ai ljulje etc.
שלאָף, טאָכטערל דו שיינע, דו פיינע,
אין דיין וויגעלע;
איך וועל מיר זעצן לעבן דיר
אונד זינגען אַ לידעלע.
אַי ליוליע, אַי ליוליע,
מאַך צו דיינע פיינע אייגעלעך גיך און געשווינד!
וואָס וואַרפסטו זיך אַרום,
וואָס ליגסטו קרום?
פאָלג מיר, ליג בעסער גראַד;
דו מעגסט מיר גלויבן —
אַלע ווערן דיר לויבן
פאַר אַ שיינע, ערלעכע מאַד!
אַי ליוליע א. אַ. וו.
אַז מען שלאָפט, גייט די נשמה אַרויף
און שרייבט די עבירות אין די ביכער;
און דו, מיין קינד,
האָסט קיין זינד,
קענסט שלאָפן רואיק און זיכער!
אַי ליוליע א. אַ. וו.
גענוג שאָן וויינען,
איך וועל דיר פאַראיינען,
איך וועל דיר קויפן בייגלעך,
גענוג שאָן דיר וויגן,
לאָז מיר אַ וויילע ליגן,
מאַך צו דיינע כשרע אייגעלעך!
אַי ליוליע א. אַ. וו.
אַז איך וואָלט וויסן,
ווער עס קומט אַהער,
וואָס ווילן אַן עין־הרע געבן, —
אַראָפּ פון דיין גוף,
אויף זיי אַרויף,
זאָל זיין ביי זיי צייט זייער לעבן!
אַי ליוליע א. אַ. וו.
Е. Нурок (Туккум, Курляндск. губ.).

↤ 65


№ 69.
Ailje-ljulje, schlof,
Main liebes Kind!
Mach-że zu die Eigelach
Un stei uf gesynd.
Mach sei zu
Un mach sei offen,
Gesuntikerheit
Sollstu schlofen!
Pjestschest sich un weinst
Un schlofen willstu nit, —
Machst doch on dain Mutter
Schmerzen mit dermit.
Singen un wiegen
Is dain ganzer Grund;
Schlof-że, main Kind,
Schlof-że gesund!
Żabes mit Bären
Ohen af draussen sitzen,
Mit die heiche Steckens,
Mit die lange Spitzen.
A Meidele, wos weint
Un will nit ruhig sain,
Nehmen sei ihr zu
Un warfen in Torbe arain!
אַיליע־ליוליע, שלאָף,
מיין ליבעס קינד!
מאַך־זשע צו די אייגעלעך
און שטיי אויף געזונט.
מאַך זיי צו
און מאַך זיי אָפן,
געזונטיקערהייט
זאָלסטו שלאָפן!
פּיעשטשעסט זיך און וויינסט
און שלאָפן ווילסטו ניט, —
מאַכסט דאָך אָן דיין מוטער
שמערצן מיט דערמיט.
זינגען און וויגן
איז דיין גאַנצער גרונט;
שלאָף־זשע, מיין קינד,
שלאָף־זשע געזונט!
זשאַבעס מיט בערן
אָן אויף דרויסן זיצן,
מיט די הויכע שטעקענס,
מיט די לאַנגע שפּיצן.
אַ מיידעלע, וואָס וויינט
און וויל ניט רואיק זיין,
נעמען זיי איר צו
און וואַרפן אין טאָרבע אַריין!
Б. М. Кассель и А. Д. Пив (Ковенск. губ.).


№ 70.
Schlof, main Kind, in Freiden,
Du west vargessen daine Leiden,
Derwaile schlof gesynd!
Du west lesen Bichelech,
Du west stricken Tichelech, —
Derwaile schlof, main Kind!
Dort in a Sál
Wet sain amol a Ball,
Du’st machen mit dain Kleidele a Wind,
Schlof-że, schlof-że, Mamele,
Du west sain amol a Damele, —
Derwaile schlof gesynd!
. . . . . . . . . .
שלאָף, מיין קינד, אין פריידן,
דו וועסט פאַרגעסן דיינע ליידן,
דערוויילע שלאָף געזונט!
דו וועסט לעזן ביכעלעך,
דו וועסט שטריקן טיכעלעך, —
דערוויילע שלאָף, מיין קינד!
דאָרט אין אַ זאַל
וועט זיין אַמאָל אַ באַל,
דו׳סט מאַכן מיט דיין קליידעלע אַ ווינט,
שלאָף־זשע, שלאָף־זשע, מאַמעלע,
דו וועסט זיין אַמאָל אַ דאַמעלע, —
דערוויילע שלאָף געזונט!
. . . . . . . . . .
г-жа Б. Іофе (Гродненск. губ ).

↤ 66


№ 71.
Schlof in Freiden,
Du weisst nit kein Leiden,
Schlof, main taiere Kind!
Schlof, main Veigele,
Mach zu dain Eigele,
Schlof, main taiere Kind!
Daine Eltern min-hastame
Sainen traie Tate-Mame,
Wollten wellen vun dir Gut’s derleben;
Wollten gern sehn a Trittele
Vun dain getraie Fissele,
Wollten sei gewiss Zdoke geben.
West sain geladen af die Ballen,
West tanzen in die Salen;
West sich dreien aher un ahin,
West gefällen weren
Zwischen alle Herren, —
Derwail schlof sich aus, main Kind!
West aufstein in der-frih,
Westu hoben Arbet a ssach
. . . . . . . . . .
West stricken Tichelech
Un lesen vun die Bichelech, —
Derwail schlof sich aus, main Kind!
שלאָף אין פריידן,
דו ווייסט ניט קיין ליידן,
שלאָף, מיין טייערע קינד!
שלאָף, מיין פייגעלע,
מאַך צו דיין אייגעלע,
שלאָף, מיין טייערע קינד!
דיינע עלטערן מן הסתמא
זיינען טרייע טאַטע־מאַמע,
וואָלטן וועלן פון דיר גוטס דערלעבן;
וואָלטן גערן זען אַ טריטעלע
פון דיין געטרייע פיסעלע,
וואָלטן זיי געוויס צדקה געבן.
וועסט זיין געלאַדן אויף די באַלן,
וועסט טאַנצן אין די זאַלן;
וועסט זיך דרייען אַהער און אַהין,
וועסט געפעלן ווערן
צווישן אַלע הערן, —
דערווייל שלאָף זיך אויס, מיין קינד!
וועסט אויפשטיין אין דער פרי,
וועסטו האָבן אַרבעט אַ סך
. . . . . . . . . .
וועסט שטריקן טיכעלעך
און לעזן פון די ביכעלעך, —
דערווייל שלאָף זיך אויס, מיין קינד!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 72.
Schlof, schlof, schlof!
Der Tate wet fohren in Dorf,
Wet er breingen an Epele,
Wet sain gesund die Kepele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Nissele,
Wet sain gesund die Fissele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen an Entele,
Wet sain gesund die Häntele.
שלאָף, שלאָף, שלאָף!
דער טאַטע וועט פאָרן אין דאָרף,
וועט ער בריינגען אַן עפּעלע,
וועט זיין געזונט די קעפּעלע.
שלאָף, שלאָף א. אַ. וו.
וועט ער בריינגען אַ ניסעלע,
וועט זיין געזונט די פיסעלע.
שלאָף, שלאָף א. אַ. וו.
וועט ער בריינגען אַן ענטעלע,
וועט זיין געזונט די הענטעלע.

↤ 67

Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Jaichele,
Wet sain gesund der Baichele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Veigele,
Wet sain gesund die Eigele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Häsele,
Wet sain gesund der Näsele.
שלאָף, שלאָף א. אַ. וו.
וועט ער בריינגען אַ יאַיכעלע,
וועט זיין געזונט דער בייכעלע.
שלאָף, שלאָף א. אַ. וו.
וועט ער בריינגען אַ פייגעלע,
וועט זיין געזונט די אייגעלע.
שלאָף, שלאָף א. אַ. וו.
וועט ער בריינגען אַ העזעלע,
וועט זיין געזונט דער נעזעלע.
Д. Г. Гальперн (Вильна).


№ 73.
Schlof, main Kind, schlof!
Der Tate wet breingen an Of;
Die Mame wet breingen an Epele,
Wet sain gesund die Kepele.
Schlof, main Kind, schlof!
Der Tate wet breingen an Of;
Die Mame wet breingen a Jaichele,
Wet sain gesund die Baichele.
Schlof, main Kind etc.
Die Mame wet breingen a-Entele,
Wet sain gesund die Häntele.
Schlof, main Kind etc.
Die Mame wet breingen a Schissele,
Wet sain gesund die Fissele.
. . . . . . . . . .
שלאָף, מיין קינד, שלאָף!
דער טאַטע וועט בריינגען אַן עוף;
די מאַמע וועט בריינגען אַן עפּעלע,
וועט זיין געזונט די קעפּעלע.
שלאָף, מיין קינד, שלאָף!
דער טאַטע וועט בריינגען אַן עוף;
די מאַמע וועט בריינגען אַ יאַיכעלע,
וועט זיין געזונט די בייכעלע.
שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.
די מאַמע וועט בריינגען אַ ענטעלע,
וועט זיין געזונט די הענטעלע.
שלאָף, מיין קינד א. אַ. וו.
די מאַמע וועט בריינגען אַ שיסעלע,
וועט זיין געזונט די פיסעלע.
. . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 74.
Schlof, schlof in dain Ruh,
Mach die koschere Eigelach zu;
Mach sei zu un mach sei offen
Un wer gesunterheit ainschlofen!
. . . . . . . . . .
שלאָף, שלאָף אין דיין רו,
מאַך די כשרע אייגעלעך צו;
מאַך זיי צו און מאַך זיי אָפן
און ווער געזונטערהייט איינשלאָפן!
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Виленск. губ.).

↤ 68


№ 75.
Die Lwone passt auf die Stern,
Wie der Pastuch saine Schof,
Sei sollen cholile nit geminert wern,
Schlof, main Eifele, schlof!
די לבנה פּאַסט אויף די שטערן,
ווי דער פּאַסטוך זיינע שאָף,
זיי זאָלן חלילה ניט געמינערט ווערן,
שלאָף, מיין עופעלע, שלאָף!
Д. Г. Гальперн (Вильна).


№ 76
Schlof-że, main Kind,
Gich un geschwind,
In dain scheininke Wiegele!
Ich wel sich mir setzen leben dir
Un singen a scheininke Liedele.
Wos is dos far a Steiger, —
Es is schoin zwelf a Seiger
Un du schlofst noch nit ain!
Es is kein ander Swore,
As du host an Ain-hore,
Schlof-że ain, main Kind!
Wenn es wollt nit sain spät,
Wollt ich arop vun Bett
Un wollt an Ain-hore’le opsprechen
Arop vun dain Guf,
Bis die Waiber sainen noch nit uf.
Wos halstu asei die Kepele varworfen?
. . . . . . . . . .
שלאָף־זשע, מיין קינד,
גיך און געשווינד,
אין דיין שיינינקע וויגעלע!
איך וועל זיך מיר זעצן לעבן דיר
און זינגען אַ שיינינקע לידעלע.
וואָס איז דאָס פאַר אַ שטייגער, —
עס איז שוין צוועלף אַ זייגער
און דו שלאָפסט נאָך ניט איין!
עס איז קיין אַנדער סברה,
אַז דו האָסט אַן עין הרע,
שלאָף־זשע איין, מיין קינד!
ווען עס וואָלט ניט זיין שפּעט,
וואָלט איך אַראָפּ פון בעט
און וואָלט אַן עין הרע׳לע אָפּשפּרעכן
אַראָפּ פון דיין גוף,
ביז די ווייבער זיינען נאָך ניט אויף.
וואָס האַלטסטו אַזוי די קעפּעלע פאַרוואָרפן?
. . . . . . . . . .
М. З. Левин (Витебск. и Екатеринославск. г).


№ 77.
Ailje-ljulje,
Schlof, main Gdule!
Mach zu daine
Eigelech die faine
Ganz gich un geschwind
Un stei auf wieder
Mit gesunde Glieder,
Main lieb-sisses Kind!
איילע־ליוליע,
שלאָף, מיין גדולה!
מאַך צו דיינע
אייגעלעך די פיינע
גאַנץ גיך און געשווינד
און שטיי אויף ווידער
מיט געזונטע גלידער,
מיין ליב־זיסעס קינד!
Д. Г. Гальперн (Ковна)

↤ 69


№ 78.
. . . . . . . . . .
In Mark darf men leifen,
Beigelech darf men keifen;
Mit Putter darf men schmieren,
Der Tate mit der Mame
Sollen dich zu der Chupe fihren.
. . . . . . . . . .
אין מאַרק דאַרף מען לויפן,
בייגלעך דאַרף מען קויפן;
מיט פּוטער דאַרף מען שמירן,
דער טאַטע מיט דער מאַמע
זאָלן דיך צו דער חופּה פירן.
г-жа Б. Б. Гинзбург (Могилевск. губ.).


№ 79.
Dos Kind liegt in Wiegele mit aus geweinte Eigen.
Die Mame lie’t auf der Erd, die Fiss ausgezeigen.
Nito kein Mame,
Nito kein Nchome!
Dos Kind liegt in Wiegele un chalescht seigen,
Die Mame liegt in Keiwer mit Scharbens auf die Eigen.
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, glätten un Kammen,
Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausramen?
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, putzen un glätten,
Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausbetten?
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, putzen un zieren,
Wer wet dir, main Kind, in Cheider fihren? 1)
Nito kein Mame etc.
דאָס קינד ליגט אין וויגעלע מיט אויס געוויינטע אויגן.
די מאַמע ליגט אויף דר׳ערד, די פיס אויסגעצויגן.
ניטאָ קיין מאַמע,
ניטאָ קיין נחמה!
דאָס קינד ליגט אין וויגעלע און חלשט זויגן,
די מאַמע ליגט אין קבר מיט שאַרבענס אויף די אויגן.
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
ווער וועט דיר, מיין קינד, גלעטן און קאַמען,
ווער וועט דיר, מיין קינד, די וויגעלע אויסראַמען?
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
ווער וועט דיר, מיין קינד, פּוצן און גלעטן,
ווער וועט דיר, מיין קינד, די וויגעלע אויסבעטן?
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
ווער וועט דיר, מיין קינד, פּוצן און צירן,
ווער וועט דיר, מיין קינד, אין חדר פירן? 1)
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
Варианты:
Wer wet dir, main Kind, machen far a Mentschen.
Un wer wet dir, main Kind, unter der Chupe bentschen?
1) ווער וועט דיר, מיין קינד, מאַכן פאַר אַ מענטשן.
און ווער וועט דיר, מיין קינד, אונטער דער חופּה בענטשן?

↤ 70

’ch bin ausgegangen in alle Apteiken,
’ch hob gemeint, der Mal’ch ha-Mowes wet nit Kummen die Mamen teilen
Nito kein Mame etc.
’ch bin ausgefohren in alle Schiffen un alle Jamen,
’ch hob gemeint, ’ch wel kriegen keifen far’n Jossem’l a Mamen. 1)
Nito kein Mame etc.
In dem Jossem’s Wiegele hot sich araingechapt a Faier,
Wie auf’n fraien Feld in die Strei vun a Schaier. 2)
Nito kein Mame etc.
כ׳בין אויסגעגאַנגען אין אַלע אַפּטייקן,
כ׳האָב געמיינט, דער מלאך המוות וועט ניט קומען די מאַמען טיילן
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
כ׳בין אויסגעפאָרן אין אַלע שיפן און אַלע ימען,
כ׳האָב געמיינט, כ׳וועל קריגן קויפן פאַרן יתומל אַ מאַמען. 1)
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
אין דעם יתומ׳ס וויגעלע האָט זיך אַריינגעכאַפּט אַ פייער,
ווי אויפן פרייען פעלד אין די שטרוי פון אַ שייער. 2)
ניטאָ קיין מאַמע א. אַ. וו.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
М. З. Левин (Витебск. губ.).
Ю. М. Нейфан (Минск. губ.).


№ 80.
Er hot mir zugesogt, er hot mir zugesogt,
Er hot mir zugesogt zu nehmen, (bis)
Er geit awek zu an ander Meidel,
Tut main Harz klemmen.
Schlof, main Kind, schlof
In dain taiern Schlof!
Wen Gott wet un bazohlen
Far die falsche Liebe,
Dos wet schoin sain sain Strof!
’s i’ gor nito kein Epele,
Wos soll nit sain kein Worm in drinnen;
’s i’ gor nito kein Mannsperson,
Wos soll nit hoben kein falschen Sinnen.
Ach schlof, main Kind, schlof
In dain taiern Schlof etc.
ער האָט מיר צוגעזאָגט, ער האָט מיר צוגעזאָגט,
ער האָט מיר צוגעזאָגט צו נעמען, (bis)
ער גייט אַוועק צו אַן אַנדער מיידל,
טוט מיין האַרץ קלעמען.
שלאָף, מיין קינד, שלאָף
אין דיין טייערן שלאָף!
ווען גאָט וועט און באַצאָלן
פאַר די פאַלשע ליבע,
דאָס וועט שוין זיין זיין שטראָף!
ס׳אי׳ גאָר ניטאָ קיין עפּעלע,
וואָס זאָל ניט זיין קיין וואָרעם אין דרינען;
ס׳אי׳ גאָר ניטאָ קיין מאַנספּערזאָן,
וואָס זאָל ניט האָבן קיין פאַלשן זינען.
אַך שלאָף, מיין קינד, שלאָף
אין דיין טייערן שלאָף א. אַ. וו.
. . . ich wel kriegen an ander Mamen
1) . . . איך וועל קריגן אַן אַנדער מאַמען
Или:
. . . ich wel keifen far Geld der Mamen.
Oi, wie ain Mutter is zu Kinder taier!
2) . . . איך וועל קויפן פאַר געלט דער מאַמען.
אָי, ווי איין מוטער איז צו קינדער טייער!

↤ 71

Ich hob sich geneit a Kleidele,
Vun finf Arschin die Breit;
Kein Gat’s un kein Hob sollen sei nit hoben,
Die wos hoben unser Liebe vunander gescheidt!
Schlof, main Kind, schlof
In dain taiern Schlof etc.
איך האָב זיך גענייט אַ קליידעלע,
פון פינף אַרשין די ברייט;
קיין גוטס און קיין האָב זאָלן זיי ניט האָבן,
די וואָס האָבן אונדזער ליבע פונאַנדער געשיידט!
שלאָף, מיין קינד, שלאָף
אין דיין טייערן שלאָף א. אַ. וו.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 81. *)
Schliess zu, main Kind, daine Eigelech
Un nehm main Chijus nit araus.
Vun dain greissen Umglick, main Kind, weisstu nit,
Vun dem, wos ich sog dir jetzt aus 1).
Der Mal’ach wet dich zudecken mit sain Fligele
Bis morgen klor-waissen Tog; 2)
Leb’n der elinter Wiegele
Sitz ich, dain Mutter, un klog.
Ich klog, wos ich hob dich geboren
Auf Zores, auf Umglick, auf Schmerz.
Wenn ich hob dain Voter varloren,
Bistu gewen bai mir unter’n Herz.
Wenn du bist araus vun dain Blihung,
Is er schoin bai uns nit gewen.
Kein Voter, main Kind, hostu nit, —
Er hot dich nit derlebt zu sehn.
Dain Voter hot men gerufen auf’n Himmel, 3)
Er wet schoin keinmol nit kummen zurick.
Schlof, main Kind, un drimel,
Du varsteist nit vun greissen Umglick!
שליס צו, מיין קינד, דיינע אייגעלעך
און נעם מיין חיות ניט אַרויס.
פון דיין גרויסן אומגליק, מיין קינד, ווייסטו ניט,
פון דעם, וואָס איך זאָג דיר יעצט אויס 1).
דער מלאך וועט דיך צו דעקן מיט זיין פליגעלע
ביז מאָרגן קלאָר ווייסן טאָג; 2)
לעבן דער עלנטער וויגעלע
זיץ איך, דיין מוטער, און קלאָג.
איך קלאָג, וואָס איך האָב דיך געבאָרן
אויף צרות, אויף אומגליק, אויף שמערץ.
ווען איך האָב דיין פאָטער פאַרלאָרן,
ביסטו געווען ביי מיר אונטערן האַרץ.
ווען דו ביסט אַרויס פון דיין בליאונג,
איז ער שוין ביי אונדז ניט געווען.
קיין פאָטער, מיין קינד, האָסטו ניט, —
ער האָט דיך ניט דערלעבט צו זען.
דיין פאָטער האָט מען גערופן אויפן הימל, 3)
ער וועט שוין קיין מאָל ניט קומען צוריק.
שלאָף, מיין קינד, און דרימל,
דו פאַרשטייסט ניט פון גרויסן אומגליק!
*) См. аналогичное по содержанию (но не по форме) стихотворение И. I Линецкого „דאָס וויקעלע“ в его сборнике „בייזער מארשעליק“ ч. II стр. 17 (Варшава, 1879 г). —
Варианты:
Vun dem wos men sogt dir nit aus.
Bis’kn klor-waissen Tog.
Gott hot ihm gerufen in Himmel.
1) פון דעם וואָס מען זאָגט דיר ניט אויס.
2) ביזקן קלאָר־ווייסן טאָג.
3) גאָט האָט אים גערופן אין הימל.

↤ 72

Wenn du west a bissel älter weren
Westu varstein vun greissen Umglick
Dos wet dich begiessen mit Trären
Asei wie dain Mutter allein.
Horewen westu dain ganzen Leben
Mit Neit 1) wet dir onkummen dain Breit;
Blut wet vun daine Eigen rinnen,
Wail dain Voter is teit. 3)
Horewen wollten mir beide zusammen,
Wollt uns asei schlecht nit gewen.
In kalte Wasser, main Kind, westu schwimmen,
Un ich wel sain ganz wait vun dir.
Auf dain Leben westu auf’n Jam schwimmen,
Die Chwalen welen dich arumtrogen;
Zu ain Breg westu wellen zukummen,
Un du west sich nit kennen derschlogen.
Jederer wet dich aweksteissen:
Mi wet dir sogen: gei waiter, gei!
Du bist unserer a fremder.
A Jossem’l bistu, och wei!
Far die Chewre-kadische
Hot sich geeffent a Welt: 3)
Sei hobn in sich die Hose
Zu nehmen var a Teiten Geld.
Auf’n Beiss-eilom steit a Mazeiwele, —
Opzutreten vun ihr a Spann, 4)
Dorten sitzt ain junge Nkeiwele,
Klogt noch ihr junginken Mann.
ווען דו וועסט אַ ביסל עלטער ווערן
וועסטו פאַרשטייען פון גרויסן אומגליק
דאָס וועט דיך באַגיסן מיט טרערן
אַזוי ווי דיין מוטער אַליין.
האָרעווען וועסטו דיין גאַנצן לעבן
מיט נויט 1) וועט דיר אָנקומען דיין ברויט;
בלוט וועט פון דיינע אויגן רינען,
ווייל דיין פאָטער איז טויט. 3)
האָרעווען וואָלטן מיר ביידע צוזאַמען,
וואָלט אונדז אַזוי שלעכט ניט געווען.
אין קאַלטע וואַסער, מיין קינד, וועסטו שווימען,
און איך וועל זיין גאַנץ ווייט פון דיר.
אויף דיין לעבן וועסטו אויפן ים שווימען,
די כוואַליען וועלן דיך אַרומטראָגן;
צו איין ברעג וועסטו וועלן צוקומען,
און דו וועסט זיך ניט קענען דערשלאָגן.
יעדערער וועט דיך אַוועק שטויסן:
מי וועט דיר זאָגן: גיי ווייטער, גיי!
דו ביסט אונדזערער אַ פרעמדער.
אַ יתומל ביסטו, אָך וויי!
פאַר די חברה־קדישה
האָט זיך געעפנט אַ וועלט: 3)
זיי האָבן אין זיך די העזה
צו נעמען פאַר אַ טויטן געלט.
אויפן בית עולם שטייט אַ מצבה׳לע, —
אָפּ צו טרעטן פון איר אַ שפּאַן, 4)
דאָרטן זיצט איין יונגע נקבה׳לע,
קלאָגט נאָך איר יונגינקן מאַן.
Schweiss.
Main Kind, as du west älter weren,
Ach, wie schwer wet dir onkummen dain Breit!
Du west sech bagiessen mit Trären,
Dermohnendig sech on’m Taten’s Teit.
1) שווייס.
2) מיין קינד, אַז דו וועסט עלטער ווערן,
אַך, ווי שווער וועט דיר אָנקומען דיין ברויט!
דו וועסט זיך באַגיסן מיט טרערן,
דערמאָנענדיק זיך אָנעם טאַטנס טויט.


Иногда вместо последних двух строк поется:
Ariber Hals in Wasser schwimmen,
Wail dain Voter is teit.
Var sei is schoin a Welt.
Die Greiss is sie vun ein Spann.
אַריבער האַלדז אין וואַסער שווימען,
ווייל דיין פאָטער איז טויט.
3) פאַר זיי איז שוין אַ וועלט.
4) די גרויס איז זי פון איין שפּאַן.

↤ 73

Sie klogt, wos er is gestorben
Un hot ihr gelosen ain klein Kind;
Ihr ganzenem Leben darf sie sain vardorben,
Asei wie ohn ain Pastuch die Rind. 1)
זי קלאָגט, וואָס ער איז געשטאָרבן
און האָט איר געלאָזן איין קליין קינד;
איר גאַנצענעם לעבן דאַרף זי זיין פאַרדאָרבן,
אַזוי ווי אָן איין פּאַסטוך די רינד. 1)
О. Гефт (Жлобин, Могилевск. губ.).
И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.).
г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. г.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
М. З. Левин (Двинск, Битебской губ.).
А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).


№ 82.
Schlof, main Kind, main Krein, 2) main scheiner,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Schlof, main Leben, main Kadisch einer
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
Ba dain Wiegel sitzt dain Mame
Un singt a Lied un weint;
Du west amol verstein, mistame,
Wos sie hot gemeint.
In Amerike is der Tate
Dainer, lju-lju-lju!
Du bist noch a Kind l’eiss-ate,
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
In Amerike is far jeden,
Sogt men, gor a Glick,
Un far jeden a Gan-eiden,
Gor epes an Antik.
Dorten esst men um-der-Wochen
Chale, Suhn’ju-nju;
Jaichele wel ich dir kochen,
Schlof-że, lju-lju-lju!
שלאָף, מיין קינד, מיין קרוין, 2) מיין שיינער,
שלאָף־זשע, ליו-ליו-ליו!
שלאָף, מיין לעבן, מיין קדיש איינער
שלאָף זשע, זוניוניו!
ביי דיין וויגל זיצט דיין מאַמע
און זינגט אַ ליד און וויינט;
דו וועסט אַ מאָל פאַרשטיין, מסתמא,
וואָס זיא האָט געמיינט.
אין אַמעריקע איז דער טאַטע
דיינער, ליוליוליו!
דו ביסט נאָך אַ קינד לעת־עתה,
שלאָף זשע, זוניוניו!
אין אַמעריקע איז פאַר יעדן,
זאָגט מען, גאָר אַ גליק,
און פאַר יעדן אַ גן עדן,
גאָר עפּעס אַן אַנטיק.
דאָרטן עסט מען אום־דער־וואָכן
חלה, זוניוניו;
יאַיכעלע וועל איך דיר קאָכן,
שלאָף זשע, ליוליוליו!
Sie klogt, wos er hot sie gelosen,
Sie hot sich nit zu wemmen zu kehren
Gott, boruch hu, hob schoin Rachmones
Un tu mir dem Siwug umkehren!
1) זי קלאָגט, וואָס ער האָט זי געלאָזן,
זי האָט זיך ניט צו וועמען צו קערן
גאָט, ברוך הוא, האָב שוין רחמנות
און טו מיר דעם זיווג אומקערן!
Варианты:
Treist.
3) טרייסט.

↤ 74

Gott wet heissen, wet er schicken
Briewelech, Suhn’ju-nju,
Gor in gichen uns beglicken,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Er wet schicken zwanzig Doller,
Sain Porträt derzu,
Un wet nehmen — leben soll er! —
Uns ahinzu-zu. 1)
Er wet chapen uns zu kissen
Tanzen as vor Freid;
Ich wel Quallen Trären giessen,
Weinen stillerheit.
Bis es kummt dos gute Quittel,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Schlofen is a taier Mittel,
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
גאָט וועט הייסן, וועט ער שיקן
בריוועלעך, זוניוניו,
גאָר אין גיכן אונדז באַגליקן,
שלאָף זשע, ליוליוליו!
ער וועט שיקן צוואַנציק דאָלער,
זיין פּאָרטרעט דערצו,
און וועט נעמען — לעבן זאָל ער! —
אונדז אַהינצו-צו, 1)
ער וועט כאַפּן אונדז צו קיסן
טאַנצן אַז פאָר פרייד;
איך וועל קוואַלן טרערן גיסן,
וויינען שטילערהייט.
ביז עס קומט דאָס גוטע קוויטל,
שלאָף־זשע, ליוליוליו!
שלאָפן איז אַ טייער מיטעל,
שלאָף זשע, זוניוניו!
г-жа А. Гофштейн (Свенцяны, Виленск. губ.).
Б М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
М. 3 Левин (Витебск. губ.).
Ю. М. Нейфах (Минск. губ.).
И. Л. Раввинский (Гадач, Полтавск. губ.).


№ 83.
Amol is gewen a Maisse,
Die Maisse is gor nit freilech;
Die Maisse heibt sich on’et
Mit a Iidischen Meilech.
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
’ch hob ongeworen asa Liebe,
Wei is mir un wind!
אַ מאָל איז געווען אַ מעשה,
די מעשה איז גאָר ניט פריילעך;
די מעשה הייבט זיך אָנעט
מיט אַ אידישן מלך.
ליולינקע, מיין פייגעלע,
ליולינקע, מיין קינד!
כ׳האָב אָנגעוואָרן אַזאַ ליבע,
וויי איז מיר און ווינד!
Иногда за этим поется следующий куплет:
Er wet alles unsertwegen
Schaffen, Suhn’ju-nju,
Un wet fohren uns antkegen.
Schlof-że, lju-lju-lju!
1) ער וועט אַלעס אונדזערטוועגן
שאַפן, זוניוניו,
און וועט פאָרן אונדז אַנטקעגן.
שלאָף־זשע, ליוליוליו!

↤ 75

Amol is gewen a Meilech,
Der Meilech hot gehat a Malke,
Die Malke hot gehat a Waingorten.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
’ch hob ongeworen asa Liebe,
Wei is mir un wind!
Der Waingorten hot gehat a Beim
Der Beim hot gehat a Zwaig,
Der Zwaig hot gehat a Nestele.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Nest hot gehat a Veigele,
Die Veigele hot gehat a Fligele,
Die Fligele hot gehat a Feder’l.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Feder’l hot gehat a Kischele,
Der Kischele hot gehat a Meilech,
Der Meilech hot gehat a Malke.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Meilech is opgestorben,
Die Malke is geworen verdorben;
Der Beim is opgebrochen,
Die Veigele vun Nest antlofen.
Ljulinke, main Veigele etc.
Wu nehmt men asa Leiter,
Wos soll halten zehn Eilen?
Wu nehm ich asa Mentschen,
Wos soll Steren zeilen?
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
Wu nehm ich asa Dokter,
Wos soll maine Wunden heilen?
אַ מאָל איז געווען אַ מלך,
דער מלך האָט געהאַט אַ מלכה,
די מלכה האָט געהאַט אַ וויינגאָרטן.
ליולינקע, מיין קינד!
ליולינקע, מיין פייגעלע,
ליולינקע, מיין קינד!
כ׳האָב אָנגעוואָרן אַזאַ ליבע,
וויי איז מיר און ווינד!
דער וויינגאָרטן האָט געהאַט אַ בוים,
דער בוים האָט געהאַט אַ צווייג,
דער צווייג האָט געהאַט אַ נעסטעלע.
ליולינקע, מיין קינד!
ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו.
דער נעסט האָט געהאַט אַ פייגעלע,
די פייגעלע האָט געהאַט אַ פליגעלע,
די פליגעלע האָט געהאַט אַ פעדערל.
ליולינקע, מיין קינד!
ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו.
דער פעדערל האָט געהאַט אַ קישעלע,
דער קישעלע האָט געהאַט אַ מלך,
דער מלך האָט געהאַט אַ מלכה.
ליולינקע, מיין קינד!
ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו.
דער מלך איז אָפּגעשטאָרבן,
די מלכה איז געוואָרן פאַרדאָרבן;
דער בוים איז אָפּגעבראָכן,
די פייגעלע פון נעסט אַנטלאָפן.
ליולינקע, מיין פייגעלע א. אַ. וו.
וואו נעמט מען אַזאַ לייטער,
וואָס זאָל האַלטן צען איילן?
וואו נעם איך אַזאַ מענטשן,
וואָס זאָל שטערן ציילן?
ליולינקע, מיין פייגעלע,
ליולינקע, מיין קינד!
וואו נעם איך אַזאַ דאָקטער,
וואָס זאָל מיינע וואונדן היילן?
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 76

IV.
Детские и школьные песни.


№ 84. *)
Ani holachti ba-Derech
Upoga bi Isch chosok,
Uschmei Kosak.
Nagaike b’Jodei,
W’Cherew b’Zidei.
Omar eilai:
Djenjgi dawai!
Eins, zwei, drai —
Du geist frai!
אני הלכתי בדרך
ופגע בי איש חזק,
ושמו קאָזאַק.
נאַגייקע בידו,
וחרב בצִדו.
אמר אלי:
דענגי דאַוואַי!
איינס, צוויי, דריי —
דו גייסט פריי!
Д. Г. Гальперн (Вильна).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 85.
Karehod, karehod,
Effent auf dem Teier!
Wer fohrfc, wer fohrt?
Dem Keisser’s Kinder!
קאַרעהאָד, קאַרעהאָד,
עפענט אויף דעם טייער!
ווער פאָרט, ווער פאָרט?
דעם קיסר׳ס קינדער!
Д. Г. Гальперн (Вильна).


№ 86.
A Rod in a Rane,
A streiene Pane,
Sieben mol arum —
Chaike, kehr sich um!
אַ ראָד אין אַ ראַנע,
אַ שטרויענע פּאַנע,
זיבן מאָל אַרום —
חייקע, קער זיך אום!
А. Рейзин (Минск. губ.).
*) №№ 84—98 распеваются преимуществвенно при различных играх — См. детские песни, напеч. г. Л. Винером в «Mitteil. d. Gesellsch. f. jüd. Volkskunde», вып. II (стр. 40 и след.) и д-ром С. Вейсенбергом в журн, «Globus» (1900 г. т. L XXVII, № 8

↤ 77


№ 87.
Ein Otler Kotler
Hot gedarft Keschel Keilim
Zu beschlogen;
Der Anderer weiss nit, wieviel
Schindel-Nägel
Me darf derzu hoben.
Nit eins, nit zwei, nit drai,
Oder — lider — lai!
Oken boken,
Beide Glocken,
Zir’l, Per’l,
Duks araus!
איין אָטלער קאָטלער
האָט געדאַרפט קעשל כלים
צו באַשלאָגן;
דער אַנדערער ווייס ניט, וויפיל
שינדל־נעגל
מע דאַרף דערצו האָבן.
ניט איינס, ניט צוויי, ניט דריי,
אָדער — לידער — ליי!
אָקן באָקן,
ביידע גלאָקן,
צירל, פּערל,
דוקס אַרויס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 88.
Ein — a Miling,
Zwei — a Zwiling,
Drai — Msumon,
Vier — Räder,
Finf — Finger,
Sechs — Singer,
Acht — a Taus,
Nain — a Haus,
Draizehn —
Mit die lange Baizen,
Halbe Guldens araus!
איין — אַ מילינג,
צוויי — אַ צווילינג,
דריי — מזומן,
פיר — רעדער,
פינף — פינגער,
זעקס — זינגער,
אַכט — אַ טויז,
ניין — אַ הויז,
דרייצן —
מיט די לאַנגע בייצן,
האַלבע גולדנס אַרויס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 89.
Kessele, Kessele,
Mak, mak, mak!
Możno linke,
Możno tak!
A my swoje
Pomalinke,
Ssjuda tuda
Pomalinke.
קעסעלע, קעסעלע,
מאַק, מאַק, מאַק!
מאָזשנאָ לינקע,
מאָזשנאָ טאַק!
אַ מי סוואָיע
פּאָמאַלינקע,
סיודאַ טודאַ
פּאָמאַלינקע.

↤ 78

Hode die gele,
Hode die wos,
Schabsi pani
Papiros!
האָדע די געלע,
האָדע די וואָס,
שאַבסי פּאַני
פּאַפּיראָס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 90.
Eine kleine
Waisse Taibel
Fihrte mich
In Eingeland.
Eingeland
Is zugeschlossen,
Un die Schlissel
Is opgebrochen.
Eins, zwei, drai. —
Peilen is varbai;
Russ is gelofen
Mit alle Harmaten,
Peilen is gebliben
Ohn Soldaten.
איינע קליינע
ווייסע טייבל
פירטע מיך
אין איינגעלאַנד.
איינגעלאַנד
איז צוגעשלאָסן,
און די שליסל
איז אָפּגעבראָכן.
איינס, צוויי, דריי. —
פּוילן איז פאַרביי;
רוס איז געלאָפן
מיט אַלע האַרמאַטן,
פּוילן איז געבליבן
אָן סאָלדאַטן.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 91.
Jechal Pan
Vier mol heren, (?)
Wenn ’t die Koffe
Fartig weren?
Uhr sechs —
Wert Gebäcks,
Uhr sieben —
Wert gerieben,
Uhr acht —
Wert gemacht,
Uhr nain —
Wet die Koffe
Fartig sain.
יעכאַל פּאַן
פיר מאָל הערן, (?)
ווען׳ט די קאָפע
פאַרטיק ווערן?
אור זעקס —
ווערט געבעקס,
אור זיבן —
ווערט געריבן,
אור אַכט —
ווערט געמאַכט,
אור ניין —
וועט די קאָפע
פאַרטיק זיין.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 79


№ 92.
Ochs Eilen,
Tint un Wasser,
Vun wannen
Soll ich leben?
Main Voter is
In Foifien,
Er foift
Alle Morjen
Ein Trifel-trafel,
Alter Dudel-sack!
אָקס איילן,
טינט און וואַסער,
פון וואַנען
זאָל איך לעבן?
מיין פאָטער איז
אין פויפיען,
ער פויפט
אַלע מאָריען
איין טריפל־טראַפל,
אַלטער דודל־זאַק!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 93.
Jechal Pani
Is Malowe,
Daje Zapke,
Piwa lowe.
Osse kosse,
Schessale,
Daje Boge,
Bechale.
Ik mik,
Pokasik,
Ez prez,
Dud kanjez!
יעכאַל פּאַני
איז מאַלאָווע,
דאַיע צאַפּקע,
פּיוואַ לאָווע.
אָסע קאָסע,
שעסאַלע,
דאַיע באָגע,
בעכאַלע.
איק מיק,
פּאָקאַזיק,
עץ פּרעץ,
דוד קאָניעץ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 94.
Eine Juden
Kummen kaufen,
Kaufen sei ain,
Dies un das;
Zeilen sei op
Drai un draissig.
Eins, zwei, drai —
Du binst frai!
איינע יודן
קומען קויפן,
קויפן זיי איין,
דיעס און דאַס;
ציילן זיי אָפּ
דריי און דרייסיק.
איינס, צוויי, דריי —
דו בינסט פריי!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 80


№ 95.
Reite Fatscheile,
Grin un blau,
Lomir fohren
(In) Podaloi!
Podaloi ’t gehat a Suhn,
Hot er gegessen
Putter mit Huhn;
Putter mit Huhn
Hot er gegessen, —
Dawnen un bentschen
Hot er vergessen.
רויטע פאַטשיילע,
גרין און בלוי,
לאָמיר פאָרן
(אין) פּאָדאַלאָי!
פּאָדאַלאָי ט׳געהאַט אַ זון,
האָט ער געגעסן
פּוטער מיט הון;
פּוטער מיט הון
האָט ער געגעסן, —
דאַוונען און בענטשן
האָט ער פאַרגעסן.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 96.
Alter — kalter
Mentschele,
Gei mit die Boben
A Tänzele!
Unterschlak,
Eibershlak,
Gib die Boben
A Patsch in Bak!
אַלטער — קאַלטער
מענטשעלע,
גיי מיט די באָבען
אַ טענצעלע!
אונטערשלאַק,
אויבערשלאַק,
גיב די באָבען
אַ פּאַטש אין באַק!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 97.
Homon ho-Roscho
Hot gewellt
Mordchen derlangen
A Schnäll in Nos, —
Derum is er
Geworen a Hos!
המן הרשע
האָט געוועלט
מרדכי׳ן דערלאַנגען
אַ שנעל אין נאָז, —
דערום איז ער
געוואָרן אַ האָז!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 98.
— Scheli scheloch?
— Ani Amoch
— Schik dain Volk!
— Main Volk is krank
. . . . . . . . . .
— שלי שלך?
— אני עמך.
— שיק דיין פאָלק!
— מיין פאָלק איז קראַנק
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Вильна),

↤ 81


№ 99.
Ziegele, Miegele, Kotinke
Reite Pomeranzen;
As der Tate schlogt die Mamen,
Geien die Kinder tanzen.
Ziegele, Migele, Kotinke,
Chajim Boruch Sprinzes;
As der Tate schlogt die Mamen,
Essen die Kinder Blinzes.
ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע
רויטע פּאָמעראַנצן;
אַז דער טאַטע שלאָגט די מאַמען,
גיין די קינדער טאַנצן.
ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע,
חיים ברוך שפּרינצעס;
אַז דער טאַטע שלאָגט די מאַמען,
עסן די קינדער בלינצעס.
Д- Г. Гальперн (Вильна).
C. Жвиф (Одесса).


№ 100.
Ziegele, Miegele, Kotinke,
Reite Pomeranzen;
As die Kepele schikert sich ain;
Geien die Fisselech tanzen.
ציגעלע, מיגעלע, קאָטינקע,
רויטע פּאָמעראַנצן;
אַז די קעפּעלע שיכור׳ט זיך איין;
גיין די פיסעלעך טאַנצן.
М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ ).


№ 101.
— Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Hitel zu varkeifen!
— Ich bin alt
Un ich bin kalt,
Un ich wel dos nit keifen!
— Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Kapote zu varkeifen!
— Ich bin alt
Un ich bin kalt,
Un ich wel dos nit keifen!
— אַלטער אידעלע,
קאַלטער אידעלע,
קריך אַראָפּ פון אויבן!
איך האָב דיר געבראַכט,
איך האָב דיר געבראַכט
אַ היטל צו פאַרקויפן!
— איך בין אַלט
און איך בין קאַלט,
און איך וועל דאָס ניט קויפן!
— אַלטער אידעלע,
קאַלטער אידעלע,
קריך אַראָפּ פון אויבן!
איך האָב דיר געבראַכט,
איך האָב דיר געבראַכט
אַ קאַפּאָטע צו פאַרקויפן!
— איך בין אַלט
און איך בין קאַלט,
און איך וועל דאָס ניט קויפן!

↤ 82

Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Meidele zu varkeifen!
— Ich bin jung
Un ich tu a Sprung,
Un ich wel dos keifen!
אַלטער אידעלע,
קאַלטער אידעלע,
קריך אַראָפּ פון אויבן!
איך האָב דיר געבראַכט,
איך האָב דיר געבראַכט
אַ מיידעלע צו פאַרקויפן!
— איך בין יונג
און איך טו אַ שפּרונג,
און איך וועל דאָס קויפן!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 102.
— Alje-ljulje, Joste,
Wieviel Veigelech hoste?
— Ich hob ein Taub,
Die Taub breingt mir Korn;
Mit die Korn back ich Breit,
Die Breit gib ich die Hindelech;
Die Hindelech leigen mir Eielech,
Die Eielech verkauf ich
Un die geld varsauf ich!
— אַליע־ליוליע, יאָסטע,
וויפיל פייגעלעך האָסטו?
— איך האָב איין טויב,
די טויב בריינגט מיר קאָרן;
מיט די קאָרן באַק איך ברויט,
די ברויט גיב איך די הינדעלעך;
די הינדעלעך לייגן מיר אייעלעך,
די אייעלעך פאַרקויף איך
און די געלט פאַר זויף איך!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 103.
A Rois auf’n Dach,
A lichtige Nacht;
Teller in die Gassen,
Wain in die Flaschen;
Med in die Krigelech,
Scheine, faine Iingelech
Sitzen in die Wiegelech.
Moschke der Häs’l
Fohrt in Beres’l,
Keift er a Fiedel,
Spielt er a Liedel:
Me-me-me!
אַ רויז אויפן דאַך,
אַ ליכטיקע נאַכט;
טעלער אין די גאַסן,
וויין אין די פלאַשן;
מעד אין די קריגעלעך,
שיינע, פיינע אינגעלעך
זיצן אין די וויגעלעך.
מאָשקע דער העזל
פאָרט אין בערעזל,
קויפט ער אַ פידל,
שפּילט ער אַ לידל:
מע־מע־מע!
А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 83


№ 104.
Madam Piten
Is geritten
Af’n waissen Ziegenbock;
Hene die grobe
Is gegangen tanzen,
Hot sie varloren dem Unterrock.
מאַדאַם פּיטען
איז געריטן
אויפן ווייסן ציגנבאָק;
הענע די גראָבע
איז געגאַנגען טאַנצן,
האָט זי פאַרלאָרן דעם אונטערראָק.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 105.
Malke die Zazke,
Die Bauch tut mir wei,
Koch mir uf
A bissele Tei!
Tei is bitter,
Zucker is siss,
Koch mir uf
Abissele Fisch!
Fisch is trucken,
Brech dem Ruken;
Fisch is nass,
Brech dem Tass!
מלכה די צאַצקע,
די בויך טוט מיר וויי,
קאָך מיר אויף
אַ ביסעלע טיי!
טיי איז ביטער,
צוקער איז זיס,
קאָך מיר אויף
אַ ביסעלע פיש!
פיש איז טרוקן,
ברעך דעם רוקן;
פיש איז נאַס,
ברעך דעם טאַס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковевск. губ.),


№ 106.
Sitzt ain alte Wittwe-Wittwe
In Regen un in Schnei;
Wos soll men ihr essen geben?
Putter mit Kawei!
Zipen-Zapen,
Putter klappen,
Heingen sei sich on!
זיצט איין אַלטע וויטווע־וויטווע
אין רעגן און אין שניי;
וואָס זאָל מען איר עסן געבן?
פּוטער מיט קאַוויי!
ציפּן־צאַפּן,
פּוטער קלאַפּן,
היינגען זיי זיך אָן!
А. Рейзин (Минск. губ.)


№ 107.
Seh, Tate, Tate, Tate,
Wos die Mame hot geton!
Sie hot ausgekeilet alle Hähner,
Un gelosen dem schwarzen Hohn.
. . . . . . . . . .
זע, טאַטע, טאַטע, טאַטע,
וואָס די מאַמע האָט געטאָן!
זי האָט אויסגעקוילעט אַלע הענער,
און געלאָזן דעם שוואַרצן האָן.
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Вильна)

↤ 84


№ 108.
Mamelyge, Mamelai,
Der Tate is gefohren in Wolechai!
Wos wet er breingen? A Krigele Bier!
Wu wet men es stellen? Unter der Tir!
Mit wos wet men es zudecken? Mit a Beigen Papier!
Wer wet es trinken? Ich mit dir!
מאַמעליגע, מאַמעליי,
דער טאַטע איז געפאָרן אין וואָלעכיי!
וואָס וועט ער בריינגען? אַ קריגעלע ביר!
וואו וועט מען עס שטעלן? אונטער דער טיר!
מיט וואָס וועט מען עס צודעקן? מיט אַ בויגן פּאַפּיר!
ווער וועט עס טרינקען? איך מיט דיר!
C. Жвиф (Одесса).


№ 109.
Варианты:
Veigele, Veigele!
— Pi-pi-pi!
Wu is der Tate?
— Do nit hie!
Wenn wet er kummen?
— Morgen frih!
Wos wet er breingen?
— A Gläsele Bier!
Wu wet er stellen?
— Unter Tir!
Mit wos wet er zudecken?
— Mit a Stiekel Papier!
Wer wet trinken?
— Ich mit dir!
פייגעלע, פייגעלע!
— פּי־פּי־פּי!
וואו איז דער טאַטע?
— דאָ ניט הי!
ווען וועט ער קומען?
— מאָרגן פרי!
וואָס וועט ער בריינגען?
— אַ גלעזעלע ביר!
וואו וועט ער שטעלן?
— אונטער טיר!
מיט וואָס וועט ער צודעקן?
— מיט אַ שטיקל פּאַפּיר!
ווער וועט טרינקען?
— איך מיט דיר!
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 110.
Второй вариант:
Veigele, Veigele!
— Pi—pi—pi!
Wu і’ die Mame?
— Nito hie!
Wos ’t sie breingen?
— A Chossele far dir!
Wos ’t der Chossele breingen?
— A Gläsele Bier!
Wu ’stu stellen?
— Unter’n Tir!
Mit wemen ’stu trinken?
— Ich mit dir!
פייגעלע, פייגעלע!
— פּי־פּי־פּי!
וואו איז די מאַמע?
— ניטאָ הי!
וואָס׳ט זי בריינגען?
— אַ חת׳עלע פאַר דיר!
וואָס׳ט דער חת׳עלע בריינגען?
— אַ גלעזעלע ביר!
וואו׳סטו שטעלן?
— אונטערן טיר!
מיט וועמען׳סטו טרינקען?
— איך מיט דיר!

↤ 85

Tint un Feder
Un Papier, —
Mas’l—tow,
Tochter, dir!
Zugenummen,
Awekgeleigt —
A Ware gemacht:
Der Choss’n geit,
A Ware gemacht,
Dem Choss’n gebracht;
Opgehuljet
A ganze Nacht.
טינט און פעדער
און פּאַפּיר, —
מזל טוב,
טאָכטער, דיר!
צוגענומען,
אַוועק געלייגט —
אַ וואַרע געמאַכט:
דער חתן גייט,
אַ וואַרע געמאַכט,
דעם חתן געבראַכט;
אָפּגעהוליעט
אַ גאַנצע נאַכט.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 111.
Третiй вариант.
I-fi!
Wu der Tate?
Nito hie!
Wos’t er breingen?
Doneizes mit Kih!
Wer’t es essen?
Sie un er,
Schwieger un Schwer.
Rochke die Nawke
Gelofen in Iatke,
Gechapt a Baranke,
Geworen a Ziganke.
A Räd’l dreit sich,
Choss’n-Kale freit sich;
A Räd’l neigt sich,
Choss’n-Kale schlogt sich.
אי־פי!
וואו דער טאַטע?
ניטאָ הי!
וואָס׳ט ער בריינגען?
דאָניצעס מיט קי!
ווער׳ט עס עסן?
זי און ער,
שוויגער און שווער.
רח׳קע די נפקא
געלאָפן אין יאָטקע,
געכאַפּט אַ באַראַנקע,
געוואָרן אַ ציגאַנקע.
אַ רעדל דרייט זיך,
חתן־כלה פרייט זיך;
אַ רעדל נייגט זיך,
חתן־כלה שלאָגט זיך.
Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№

↤ 86


№ 112.
Auf’n heichen Barg,
Auf’n grinem Gros
Steien a Por Taitschen,
Mit die lange Baitschen;
Heiche Mannen sainen sei,
Kurze Kleider trogen sei.
Owinu-Meilech,
’s Harz is mir freilech.
Freilech welen mir sain,
Trinken welen mir Wain, 1)
Kreplech welen mir essen,
On dem lebedigen 2) Gott
Welen mir nit vargessen!
אויפן הויכן באַרג,
אויפן גרינעם גראָז
שטייען אַ פּאָר טייטשן,
מיט די לאַנגע בייטשן;
הויכע מאַן זיינען זיי,
קורצע קליידער טראָגן זיי.
אבינו-מלך,
ס׳האַרץ איז מיר פריילעך.
פריילעך וועלן מיר זיין,
טרינקען וועלן מיר וויין, 1)
קרעפּלעך וועלן מיר עסן,
אָן דעם לעבעדיקן 2) גאָט
וועלן מיר ניט פאַרגעסן!
М. Ш. Берлявд (Зиньков, Подольск. губ.).
C. М. Дубнов (Волынск. губ.).
С. Жвиф (Одесса).
В. Юсин (Подольск. губ.).


№ 113.
Вариант:
Steien a Por Taitschen, Taitschen,
Mit die lange Baitschen;
Heiche Mannen sainen sei,
Kurze Kleider trogen sei,
Zehn Toler vermogen sei.
Faigen in die Taschen,
Med in die Flaschen,
Bier in die Krigelach,
Kinder in die Wiegelach,
Sei schraien wie die Ziegelach.
Kummt Chajim der blinder,
Mit die zwelf Kinder;
Kummt Meische-Flechter,
Macht on a Gelächter;
שטייען אַ פּאָר טייטשן, טייטשן,
מיט די לאַנגע בייטשן;
הויכע מאַן זיינען זיי,
קורצע קליידער טראָגן זיי,
צען טאָלער פאַרמאָגן זיי.
פייגן אין די טאַשן,
מעד אין די פלאַשן,
ביר אין די קריגעלעך,
קינדער אין די וויגעלעך,
זיי שרייען ווי די ציגעלעך.
קומט חיים דער בלינדער,
מיט די צוועלף קינדער;
קומט משה־פלעכטער,
מאַכט אָן אַ געלעכטער;
Варианты:
Wain welen mir trinken,
Lieder welen mir singen
Lieben.
1) וויין וועלן מיר טרינקען,
לידער וועלן מיר זינגען
2) ליבן.

↤ 87

Oi cha-cha-cha, oi cha-cha-cha!
Kummt der Tate vun nit hie,
Er breingt Milch vun die Kih.
Wer wet trinken? Ich un er,
Schwieger un Schwer,
Awrohom der heicher,
Jud’l der Sseicher.
Fiedl die Katz, fiedl die Maus, —
Die Maisse is aus!
אָי כאַ־כאַ־כאַ, אָי כי־כי־כי!
קומט דער טאַטע פון ניט הי,
ער בריינגט מילך פון די קי.
ווער וועט טרינקען? איך און ער,
שוויגער און שווער,
אברהם דער הויכער,
יודל דער סוחר.
פידל די קאַץ, פידל די מויז, —
די מעשה איז אויס!
Д. Г. Гальперн (Вильна).


№ 114.
A scheine Meidele bin ich,
Bloe Seckelach trog ich,
Tausend Toler vermog ich
Toler in die Taschen,
Wain in die Flaschen,
Bier in die Kriegelach!
Kinder in die Wiegelach.
אַ שיינע מיידעלע בין איך,
בלאָע זעקעלעך טראָג איך,
טויזנט טאָלער פאַרמאָג איך
טאָלער אין די טאַשן,
וויין אין די פלאַשן,
ביר אין די קריגעלעך!
קינדער אין די וויגעלעך.
Д. Г. Гальперн (Туккум, Курляндск. губ.)


№ 115.
Hei, hei Hämmer’l,
Kumm zu mir in Kämmer’l,
Ich wel dir wos waisen —
Schisselach mit Rais’n,
Tepelach mit lauter Gold, 1)
Choss’n-Kale hobn sich seier holt
היי, היי העמערל,
קום צו מיר אין קעמערל,
איך וועל דיר וואָס ווייזן —
שיסעלעך מיט רייזן,
טעפּעלעך מיט לויטער גאָלד, 1)
חתן־כלה האָבן זיך זייער האָלט
1) Иногда за этою строфою следует:
Ich hob dich seier holt.
Gei ich ahin,
Treff ich a Bien;
Gei ich aher,
Treff ich a Bär;
Gei ich a bissele waiter,
Treff ich a Kuh mit an Aiter:
איך האָב דיך זייער האָלט.
גיי איך אַהין,
טרעף איך אַ בין;
גיי איך אַהער,
טרעף איך אַ בער;
גיי איך אַ ביסעלע ווייטער,
טרעף איך אַ קו מיט אַן אייטער,

↤ 88

Tir un Teier offn,
Choss’n-Kale schlofn;
Tir un Teier vermacht.
Chosson-Kale vartracht. 1)
טיר און טייער אָפן,
חתן־כלה שלאָפן;
טיר און טייער פאַרמאַכט.
חתן־כלה פאַרטראַכט. 1)
Д. Г. Гальперн (Вильна).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 116.
Zip, zap, Emer’l,
Kummt zu mir in Kämmer’l,
Wel ich dir epes waisen —
Schisselach vun Aisen,
Bier in die Krigelach,
Kinder in die Wiegelach,
Ai, ai, ai!
ציפּ, צאַפּ, עמערל,
קומט צו מיר אין קעמערל,
וועל איך דיר עפּעס ווייזן —
שיסעלעך פון אייזן,
ביר אין די קריגעלעך,
קינדער אין די וויגעלעך,
אַי, אַי, אַי!
C. Жвиф (Одесса).


№ 117.
Вариант:
Hei, hei, Hendele,
Nei die Boben a Stendele!
Ufgeneit un ongeton,
Un araufgesetzt sich eiben on.
Holz hacken,
Bulkes backen
Ba die Boben af Chassunke.
. . . . . . . . . .
היי, היי, הענטעלע,
ניי די באָבען אַ שטענדעלע!
אויף גענייט און אָנגעטאָן,
און אַרויף געזעצט זיך אויבן אָן.
האָלץ האַקן,
בולקעס באַקן
ביי די באָבען אויף חתונ׳קע.
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Вильна.).
1) Вариант последнего четверостишие:
A Por Räder dreien sich,
Chosson-Kale freien sich;
A Por Räder dreien sich
Chosson-Kale freien sich.
אַ פּאָר רעדער דרייען זיך,
חתן־כלה פרייען זיך;
אַ פּאָר רעדער דרייען זיך
חתן־כלה פרייען זיך.

↤ 89


№ 118.
Amol is gewen a Pastuch vun Schof,
Is auf ihm ongefallen a Schlof;
Hot er sich aufgechapt vun Schlof, —
Erst es is nito die Schof.
Bjeda, bjedui,
Njema, nito!
Jak ja sawtra
Do doma pridu
Bes Owza?
Gei ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Dernelach;
Hob ich gemeint: dos is vun maine Schof die Hernelach.
Bjeda, bjedui etc.
Gei ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Epelach;
Hob ich gemeint — vun maine Schof die Kepelach.
Bjeda, bjedui etc.
Gei ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt a Wogen mit Steindelach;
Hob ich gemeint — vun maine Schof die Beindelach.
Bjeda, bjedui etc.
אַמאָל איז געווען אַ פּאַסטוך פון שאָף,
איז אויף אים אָנגעפאַלן אַ שלאָף;
האָט ער זיך אויפגעכאַפּט פון שלאָף, —
ערשט עס איז ניטאָ די שאָף.
ביעדאַ, ביעדוי,
ניעמא, ניטאָ!
יאַק יאָ זאַווטראַ
דאָ דאָמאַ פּרידו,
בעז אָווצאַ?
גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך,
זע איך: מען פירט איין וואָגן מיט דערנעלעך;
האָב איך געמיינט: דאָס איז פון מיינע שאָף די הערנעלעך.
ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו.
גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך,
זע איך: מען פירט איין וואָגן מיט עפּעלעך;
האָב איך געמיינט — פון מיינע שאָף די קעפּעלעך.
ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו.
גיי איך מיר אַרויס אויפן שליאַך,
זע איך: מען פירט אַ וואָגן מיט שטיינדעלעך;
האָב איך געמיינט — פון מיינע שאָף די ביינדעלעך.
ביעדאַ, ביעדוי א. אַ. וו.
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 119.
Sitzen, sitzen sieben Waiber
Bai’n Quall un Brunnem,
Bai’n Quall un Brunem;
Spracht eine zu die andere:
— Wollt main Mann gekummen
Wollt ich sich varstellt
Far a Hos!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Gros,
Wollt mir weil bakummen,
Wollt mir weil bakummen!
זיצן, זיצן זיבן ווייבער
ביין קוואַל און ברונעם,
ביין קוואַל און ברונעם;
שפּראַכט איינע צו די אַנדערע:
— וואָלט מיין מאַן געקומען
וואָלט איך זיך פאַרשטעלט
פאַר אַ האָז!
וואָלט איך געשפּרונגען
איבערן גראָז,
וואָלט מיר ווייל באַקומען,
וואָלט מיר ווייל באַקומען!

↤ 90

Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Bär!
Wollt ich gesprungen
Hin un her,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Katz!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Platz,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Maus!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Haus,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Bien!
Wollt ich gefleigen
Aher un ahin,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו.
— וואָלט איך זיך פאַרשטעלט
פאַר אַ בער!
וואָלט איך געשפּרונגען
הין און הער,
וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis)
זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו.
— וואָלט איך זיך פאַרשטעלט
פאַר אַ קאַץ!
וואָלט איך געשפּרונגען
איבערן פּלאַץ,
וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis)
זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו.
— וואָלט איך זיך פאַרשטעלט
פאַר אַ מויז!
וואָלט איך געשפּרונגען
איבערן הויז,
וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis)
זיצן, זיצן זיבן ווייבער א. אַ. וו.
— וואָלט איך זיך פאַרשטעלט
פאַר אַ בין!
וואָלט איך געפלויגן
אַהער און אַהין,
וואָלט מיר ווייל באַקומען! (bis)
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 120.
Gott, Gott, gib a Regen
Vun die kleine Kinder’s wegen, ba Tog, i ba Nacht.
Alle Loden zugemacht,
Nit kain ssach, nit kain bissel,
Nor a vulle Schissel!
גאָט, גאָט, גיב אַ רעגן
פון די קליינע קינדער׳ס ז וועגן, ביי טאָג, אי ביי נאַכט.
אַלע לאָדן צוגעמאַכט,
ניט קיין סך, ניט קיין ביסל,
נאָר אַ פולע שיסל!
C. Жвиф (Одесса).
А. C. Таненбаум (Гродненск. губ.).


№ 121.
Gei, main Kind, gei in Cheider
Lern Teire, lern k’sseider
Vun Iwre bis zum Gemore,
Dos wet dir hiten vun beis un Zore!
גיי, מיין קינד, גיי אין חדר
לערן תורה, לערן כסדר
פון עברי ביז צום גמרא,
דאָס וועט דיר היטן פון בייז און צרה!

↤ 91

Leif, main Kind, leif zum Reben,
Er wet dain Nschomele Spais geben;
Leif zu ihm, leif un lern
Un wie Gott sollstu ihm ehren.
Gott’s Mizwes sainen wie Honig siss
Sain Teire schitzt uns, wie Wasser Fisch;
In ihr rechte Hand — Leben auf der Welt,
In die linke — Kowed un Geld.
Gei, main Kind, lern,
Lern mit Cheischek, —
Dos is auf der Welt
Der bester Eissek!
לויף, מיין קינד, לויף צום רבין,
ער וועט דיין נשמה׳לע שפּייז געבן;
לויף צו אים, לויף און לערן
און ווי גאָט זאָלסטו אים ערן.
גאָט׳ס מצוות זיינען ווי האָניק זיס
זיין תורה שיצט אונדז, ווי וואַסער פיש;
אין איר רעכטע האַנט — לעבן אויף דער וועלט,
אין די לינקע — כבוד און געלט.
גיי, מיין קינד, לערן,
לערן מיט חשק, —
דאָס איז אויף דער וועלט
דער בעסטער עסק!
C. Найгаузен (Волковышки, Сувалкск. губ.)


№ 122.
Ow — a Voter,
Keidor — a Toter,
A Toter — Keidor,
Bgodim — Kleider,
Kleider — Bgodim,
Chut — a Fodim,
A Fodim — Chut,
Teiw — gut,
Gut — teiw,
Bär — deiw,
Deiw — Bär
Lek (?) — a Rehr,
A Rehr — Lek,
Atudim — Beck,
Beck — Atudim,
Sailen — Amudim,
Amudim — Sailen,
Chizim — Failen,
Failen — Chizim.
. . . . . . . . . . .
אָב — אַ פאָטער,
קדר — אַ טאָטער,
אַ טאָטער — קדר,
בגדים — קליידער,
קליידער — בגדים,
חוט — אַ פאָדעם,
אַ פאָדעם — חוט,
טוב — גוט,
גוט — טוב,
בער — דוב,
דוב — בער
לק (?) — אַ רער,
אַ רער — לק,
עתודים — בעק,
בעק — עתודים,
זיילן — עמודים,
עמודים — זיילן,
חִצים — פיילן,
פיילן — חִצים.
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Вильна).

↤ 92


№ 123.
Вариант:
Ow is a Voter,
Keidor is a Toter,
A Toter is a Keidor,
Bgodim is Kleider,
Kleider is Bgodim,
Said is nit Fodim,
Fodim is nit Said.
Nit wait vun aich tu ich weinen,
Tu ich weinen nit wait vun aich,
Ich tu sitzen leben Taich.
Leben Taich tu ich sitzen,
In Bod tu ich schwitzen,
Schwitzen tu ich in Bod,
A Wogen is zu main Rod.
A Rod is zu main Wogen,
Ich wel aich epes sogen,
Sogen wel ich aich,
As der Arendar is raich,
Raich is der Arendar,
Baissen soll ehm a Komar!
A Komar soll ihm baissen,
Fohren soll er in Praissen.
In Praissen soll er fohren,
Darauf hob ich geschworen.
Geschworen darauf hob ich,
Zu main Kissen a Zich,
A Zich zu main Kissen,
Um Reisch-Cheidesch Nisson.
Nisson um Reisch-Cheidesch,
A Schames is a Klei-keidesch,
A Klei-keidesch is a Schames,
Nomir spielen in Dames.
In Dames nomir Spielen,
Der Essen soll ihm kihlen,
Kihlen soll ihm der Essen,
Gott soll ihm vargessen.
Vargessen soll ihm Gott,
Schiker soll er weren, wie Lot.
Wie Lot soll er weren schiker,
In Maul soll ihm weren bitter.
אָב איז אַ פאָטער,
קדר איז אַ טאָטער,
אַ טאָטער איז אַ קדר,
בגדים איז קליידער,
קליידער איז בגדים,
זייד איז ניט פאָדעם,
פאָדעם איז ניט זייד.
ניט ווייט פון אייך טו איך וויינען,
טו איך וויינען ניט ווייט פון אייך,
איך טו זיצן לעבן טייך.
לעבן טייך טו איך זיצן,
אין באָד טו איך שוויצן,
שוויצן טו איך אין באָד,
אַ וואָגן איז צו מיין ראָד.
אַ ראָד איז צו מיין וואָגן,
איך וועל אייך עפּעס זאָגן,
זאָגן וועל איך אייך,
אַז דער אַרענדאַר איז רייך,
רייך איז דער אַרענדאַר,
בייסן זאָל אים אַ קאָמאַר!
אַ קאָמאַר זאָל אים בייסן,
פאָרן זאָל ער אין פּרייסן.
אין פּרייסן זאָל ער פאָרן,
דערויף האָב איך געשוואָרן.
געשוואָרן דערויף האָב איך,
צו מיין קישן אַ ציך,
אַ ציך צו מיין קישן,
אום ראש חודש ניסן.
ניסן אום ראש חודש,
אַ שמש איז אַ כלי־קודש,
אַ כלי קודש איז אַ שמש,
נאָמיר שפּילן אין דאַמעס.
אין דאַמעס נאָמיר שפּילן,
דער עסן זאָל אים קילן,
קילן זאָל אים דער עסן,
גאָט זאָל אים פאַרגעסן.
פאַרגעסן זאָל אים גאָט,
שיכור זאָל ער ווערן, ווי לאָט.
ווי לאָט זאָל ער ווערן שיכור,
אין מויל זאָל אים ווערן ביטער.

↤ 93

Bitter soll ihm weren in Maul,
Schissen soll un a Koil,
A Koil soll ihm schiessen
. . . . . . . . . . .
ביטער זאָל אים ווערן אין מויל,
שיסן זאָל און אַ קויל,
אַ קויל זאָל אים שיסן
. . . . . . . . . . .
М. З. Левин (Витеб. губ.)


№ 124.
Un Hewel is Hawolim,
Un die Welt is a Cholem,
Un a Cholem is die Welt,
Un Allz keift men far Geld.
Un far Geld keift men Bier,
Un wos drai is nit vier,
Un wos vier is nit drai,
Un wos alt is nit nai.
Un wos nai is nit alt,
Un wos warem is nit kalt,
Un wos kalt is nit warem,
Un wos raich is nit arem.
Un wos arem is nit raich,
Un wos krumm is nit glaich,
Un wos glaich is nit krumm,
Un wos redt is nit stumm.
Un stumm is doch schlecht
Un der Pauer is gerecht,
Un gerecht is der Pauer,
Un wos siss is nit sauer.
Un wos sauer is nit siss,
Un wos schein is nit mi’s,
Un mi’s is nit schein,
Un wos zum Sitzen is nit zum Stein.
Un wos zum Stein is nit zum Sitzen,
Un zum Laib is gut zu schwitzen,
Un zu schwitzen is gut zum Laib,
Un wos a Mann is nit kein Waib.
Un wos a Waib is nit kein Mann,
Un wos a Top is nit kein Fann,
Un wos a Fann is nit kein Top,
Un wos Kimmel is nit kein Krop.
און הבל איז הבלים,
און די וועלט איז אַ חלום,
און אַ חלום איז די וועלט,
און אַלץ קויפט מען פאַר געלט.
און פאַר געלט קויפט מען ביר,
און וואָס דריי איז ניט פיר,
און וואָס פיר איז ניט דריי,
און וואָס אַלט איז ניט ניי.
און וואָס ניי איז ניט אַלט,
און וואָס וואַרעם איז ניט קאַלט,
און וואָס קאַלט איז ניט וואַרעם,
און וואָס רייך איז ניט אַרעם.
און וואָס אַרעם איז ניט רייך,
און וואָס קרום איז ניט גלייך,
און וואָס גלייך איז ניט קרום,
און וואָס רעדט איז ניט שטום.
און שטום איז דאָך שלעכט
און דער פּויער איז גערעכט,
און גערעכט איז דער פּויער,
און וואָס זיס איז ניט זויער.
און וואָס זויער איז ניט זיס,
און וואָס שיין איז ניט מיאוס,
און מיאוס איז ניט שיין,
און וואָס צום זיצן איז ניט צום שטיין.
און וואָס צום שטיין איז ניט צום זיצן,
און צום לייב איז גוט צו שוויצן,
און צו שוויצן איז גוט צום לייב,
און וואָס אַ מאַן איז ניט קיין ווייב.
און וואָס אַ ווייב איז ניט קיין מאַן,
און וואָס אַ טאָפּ איז ניט קיין פאַן,
און וואָס אַ פאַן איז ניט קיין טאָפּ,
און וואָס קימל איז ניט קיין קראָפּ.

↤ 94

Un wos Krop is nit kein Kimmel,
Un kein Erd is nit kein Himmel,
Un kein Himmel is nit kein Erd,
Un a Bichs is nit kein Schwert.
Un a Schwert is nit kein Bichs,
Un a Futter is vun Fichs,
Un vun Fichs is a Futter,
Un Schmalz is nit kein Futter.
Un Putter is nit kein Schmalz,
Un Maze backt men ohn Salz,
Un ohn Salz backt men Maze,
Un a Ferd is nit kein Kljaze.
Un a Kljaze is nit kein Ferd,
Un a Pauer liegt in d’r Erd,
Un in d’r Erd liegt a Pauer,
Un es is ihm siss un sauer.
און וואָס קראָפּ איז ניט קיין קימל,
און קיין ערד איז ניט קיין הימל,
און קיין הימל איז ניט קיין ערד,
און אַ ביקס איז ניט קיין שווערד.
און אַ שווערד איז ניט קיין ביקס,
און אַ פוטער איז פון פיקס,
און פון פיקס איז אַ פוטער,
און שמאַלץ איז ניט קיין פוטער.
און פּוטער איז ניט קיין שמאַלץ,
און מצה באַקט מען אָן זאַלץ,
און אָן זאַלץ באַקט מען מצה,
און אַ פערד איז ניט קיין קליאַצע.
און אַ קליאַצע איז ניט קיין פערד,
און אַ פּויער ליגט אין דר׳ערד,
און אין דר׳ערד ליגט אַ פּויער,
און עס איז אים זיס און זויער.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 125.
— Wer weiss eins?
— Eins weiss ich:
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt,
Nit sie schwebt
Auf der Himmel un der Erd.
— Wer weiss zwei?
— Zwei weiss ich auch:
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt etc.
— Wer weiss drai?
— Drai weiss ich auch:
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene etc.
— ווער ווייס איינס?
— איינס ווייס איך:
איינס איז אַ אידענע,
ניט זי לעבט,
ניט זי שוועבט
אויף דער הימל און דער ערד.
— ווער ווייס צוויי?
— צוויי ווייס איך אויך:
צוויי עקן
האָט אַ שטעקן;
איינס איז אַ אידענע,
ניט זי לעבט א. אַ. וו.
— ווער ווייס דריי?
— דריי ווייס איך אויך:
דריי עקן
האָט אַ קרעפּל;
צוויי עקן
האָט אַ שטעקן;
איינס איז אַ אידענע א. אַ. וו.

↤ 95

— Wer weiss vier?
— Vier weiss ich auch:
Vier Fisslach
Hot a Bettel;
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene etc.
— Wer weiss finf?
— Finf weiss ich auch:
Finf Finger
Is a Chap; 1)
Vier Fisslach
Hot a Bettel;
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt,
Nit sie schwebt
Auf der Himmel un der Erd.
— ווער ווייס פיר?
— פיר ווייס איך אויך:
פיר פיסלעך
האָט אַ בעטל;
דריי עקן
האָט אַ קרעפּל;
צוויי עקן
האָט אַ שטעקן;
איינס איז אַ אידענע א. אַ. וו.
— ווער ווייס פינף?
— פינף ווייס איך אויך:
פינף פינגער
איז אַ כאַפּ; 1)
פיר פיסלעך
האָט אַ בעטל;
דריי עקן
האָט אַ קרעפּל;
צוויי עקן
האָט אַ שטעקן;
איינס איז אַ אידענע,
ניט זי לעבט,
ניט זי שוועבט
אויף דער הימל און דער ערד.
Д. Г. Гальперн (Вильна).
Левитан (Шавли, Ковенск. губ.)


№ 126.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt 2)
A Beimele arop, a Beimele arop, 3)
Beimele soll Barelech wachsen, (bis)
Beimele will nit Barelech wachsen,
Barelach willen nit fallen, (bis)
האָט השם יתברך אַראָפּ געשיקט 2)
אַ ביימעלע אַראָפּ, אַ ביימעלע אַראָפּ, 3)
ביימעלע זאָל באַרעלעך וואַקסן, (bis)
ביימעלע וויל ניט באַרעלעך וואַקסן,
באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis)
Finf ritlach
Is a Heischane.
Gott hot beschafen
A Beimele (Bernele) af der Welt,
1) פינף ריטלעך
איז אַ הושע נא.
2) גאָט האָט באַשאַפן
3) אַ ביימעלע (בערנעלע) אויף דער וועלט,
(Те же варианты и в дальнейших куплетах.)

↤ 96

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
Jekelen arop, Jekelen arop, —
Soll Barelech raissen. (bis)
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Hintele arop, a Hintele arop,
Soll Jekelen baissen. (bis)
Hintele will nit Jekelen baissen,
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Stekele arop, a Stekele arop,
Soll Hintelen schlogen. (bis)
Steckele will nit Hintelen schlogen,
Hintele will nit Jekelen baissen,
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Faier’l arop, a Faier’l arop,
Soll Steckelen brennen, (bis)
Faier’l will nit Steckelen brennen,
Steckele will nit Hintelen schlogen etc.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Wasser’l arop, a Wasser’l arop,
Soll Faier’l leschen. (bis)
Wasser’l will nit Faier’l leschen,
Faier’l will nit Steckeln brennen etc.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A-n Echsele arop, a-n Echsele arop,
Soll Wasser’l trinken.
Echsele will nit Wasser’l trinken,
Wasser’l will nit Faier’l leschen etc.
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
יעקעלען אַראָפּ, יעקעלען אַראָפּ, —
זאָל באַרעלעך רייסן. (bis)
יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן,
באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis)
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַ הינטעלע אַראָפּ, אַ הינטעלע אַראָפּ,
זאָל יעקעלען בייסן. (bis)
הינטעלע וויל ניט יעקעלען בייסן,
יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן,
באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis)
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַ שטעקעלע אַראָפּ, אַ שטעקעלע אַראָפּ,
זאָל הינטעלען שלאָגן. (bis)
שטעקעלע וויל ניט הינטעלען שלאָגן,
הינטעלע וויל ניט יעקעלען בייסן,
יעקעלע וויל ניט באַרעלעך רייסן,
באַרעלעך ווילן ניט פאַלן. (bis)
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַ פייערל אַראָפּ, אַ פייערל אַראָפּ,
זאָל שטעקעלען ברענען, (bis)
פייערל וויל ניט שטעקעלען ברענען,
שטעקעלע וויל ניט הינטעלען שלאָגן א. אַ. וו.
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַ וואַסערל אַראָפּ, אַ וואַסערל אַראָפּ,
זאָל פייערל לעשן. (bis)
וואַסערל וויל ניט פייערל לעשן,
פייערל וויל ניט שטעקעלען ברענען א. אַ. וו.
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַן אָקסעלע אַראָפּ, אַן אָקסעלע אַראָפּ,
זאָל וואַסערל טרינקען.
אָקסעלע וויל ניט וואַסערל טרינקען,
וואַסערל וויל ניט פייערל לעשן א. אַ. וו.

↤ 97

Hot ha-Schem jissborach aropgeschikt
A Scheichet’l arop, a Scheichet’l arop,
Soll Echselen schechten. (bis)
Scheichet’l will nit Echselen schechten
Echsele will nit Wasser’l trinken etc.
Hot ha-Schem jissborach aropge schikt
Dem Mal’ach-ha-Mowes arop, dem Mal’ach-ha-Mowes arop,
Soll Scheichet’len teiten. (bis)
Mal’ach ha-Mowes will nit Scheichet’len teiten,
Scheichet’l will nit Echselen schechten etc.
Is ha-Schem jissborach
Allein arop, allein arop, —
Mal’ach ha-Mowes will Scheichet’len teiten,
Scheichet’l will Echselen schechten,
Echsele will Wasserl trinken,
Wasser’l will Faier’l leschen,
Faier’l will Steckelen brennen,
Steckele will Hintelen schlogen,
Hintele will Jekelen baissen,
Jekele will Barelech raissen,
Barelech willen fallen,
Barelech willen fallen!
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
אַ שוחט׳ל אַראָפּ, אַ שוחט׳ל אַראָפּ,
זאָל אָקסעלען שעכטן. (bis)
שוחט׳ל וויל ניט אָקסעלען שעכטן
אָקסעלע וויל ניט וואַסערל טרינקען א. אַ. וו.
האָט השי״ת אַראָפּ געשיקט
דעם מלאך המוות אַראָפּ, דעם מלאך המוות אַראָפּ,
זאָל שוחט׳לען טויטן. (bis)
מלאך המוות וויל ניט שוחט׳לען טויטן,
שוחט׳ל וויל ניט אָקסעלען שעכטן א. אַ. וו.
איז השם יתברך
אַליין אַראָפּ, אַליין אַראָפּ, —
מלאך המוות וויל שוחט׳לען טויטן,
שוחט׳ל וויל אָקסעלען שעכטן,
אָקסעלע וויל וואַסערל טרינקען,
וואַסערל וויל פייערל לעשן,
פייערל וויל שטעקעלען ברענען,
שטעקעלע וויל הינטעלען שלאָגן,
הינטעלע וויל יעקעלען בייסן,
יעקעלע וויל באַרעלעך רייסן,
באַרעלעך ווילן פאַלן,
באַרעלעך ווילן פאַלן!
Д. Г. Гальперн (Вильна).

Б. М. Кассель a А. Д. Пик (Ковенск. губ )

Б. М. Кассель אַ אַ. Д. Пик (Ковенск. губ )


№ 127.
Bin ich mir a Jidele,
Bedarf ich a Waib hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Waib wet heissen?
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
בין איך מיר אַ אידעלע,
באַדאַרף איך אַ ווייב האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי מיין ווייב וועט הייסן?
חיה־רחל רעה
הייסט מיין ליבע פראָ!

↤ 98

Hob ich mir a Waib,
Bedarf ich a Kind hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Kind wet heissen?
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
Hob ich mir a Kind,
Bedarf ich a Wieg hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie die Wieg wet heissen?
Ziegel-Miegel
Heisst die Wiegel,
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje Rochl Roh
Heist main liebe Fro!
Hob ich mir a Wiegel,
Bedarf ich a Dire hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie die Dire ’t heissen?
Pint’l-Mir’l
Heisst die Dir’l,
Ziegel-Miegel etc.
Hob ich mir a Dire,
Bedarf ich a Stall hoben!
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Stall wet heisen?
Al-Dal
Heisst die Stall,
Pint’l-Mir’l etc.
Hob ich mir a Stall,
Bedarf ich a Wogen hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie der Wogen wet heissen?
Kose-do-Wose
Heisst der Wogen,
Al-Dal etc.
האָב איך מיר אַ ווייב,
באַדאַרף איך אַ קינד האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי מיין קינד וועט הייסן?
ביילע־הינדל
הייסט מיין קינדל,
חיה־רחל רעה
הייסט מיין ליבע פראָ!
האָב איך מיר אַ קינד,
באַדאַרף איך אַ וויג האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי די וויג וועט הייסן?
ציגל־מיגל
הייסט די וויגל,
ביילע־הינדל
הייסט מיין קינדל,
חיה רחל רעה
הייסט מיין ליבע פראָ!
האָב איך מיר אַ וויגל,
באַדאַרף איך אַ דירה האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי די דירה׳ט׳הייסן?
פּינטל־מירל
הייסט די דירל,
ציגל־מיגל א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ דירה,
באַדאַרף איך אַ שטאַל האָבן!
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי מיין שטאַל וועט הייסן?
על־דל
הייסט די שטאַל,
פּינטל־מירל א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ שטאַל,
באַדאַרף איך אַ וואָגן האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי דער וואָגן וועט הייסן?
קאָזע־דאָ־וואָזע
הייסט דער וואָגן,
על־דל א. אַ. וו.

↤ 99

Hob ich mir a Wogen,
Bedarf ich a Ferd hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie der Ferd wet heissen?
Himmel un Erd
Heisst der Ferd,
Kose-do-Wose
Heisst der Wogen,
Al-Dal
Heisst die Stall,
Pint’l Mir’l
Heisst die Dir’l,
Ziegel-Miegel
Heisst die Wiegel,
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
האָב איך מיר אַ וואָגן,
באַדאַרף איך אַ פערד האָבן;
וואָלט איך וועלן וויסן,
ווי דער פערד וועט הייסן?
הימל און ערד
הייסט דער פערד,
קאָזע־דאָ־וואָזע
הייסט דער וואָגן,
על־דל
הייסט די שטאַל,
פּינטל מירל
הייסט די דירל,
ציגל־מיגל
הייסט די וויגל,
ביילע־הינדל
הייסט מיין קינדל,
חיה־רחל רעה
הייסט מיין ליבע פראָ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 128.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku,
Weint er in die lange Strasse;
Macht er mir wos er will,
Macht er mir wos er kenn;
Macht er mir a Faifelu, a Faifelu,
Faifelu macht asei:
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon.
Dos is Faifelu!
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Trombezku, a Trombezku,
Trombezku macht asei:
Tru—tru—tru, tru—tru—tru,
Dos is Trombezku!
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon,
Dos is Faifelu!
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו,
וויינט ער אין די לאַנגע שטראַסע;
מאַכט ער מיר וואָס ער וויל,
מאַכט ער מיר וואָס ער קענען;
מאַכט ער מיר אַ פייפעלו, אַ פייפעלו,
פייפעלו מאַכט אַזוי:
טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן,
דאָס איז פייפעלו!
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
מאַכט ער מיר אַ טראָמבעצקו, אַ טראָמבעצקו,
טראָמבעצקו מאַכט אַזוי:
טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו,
דאָס איז טראָמבעצקו!
טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן,
דאָס איז פייפעלו!

↤ 100

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Paikelu, a Paikelu,
Paikelu macht asei:
Trbom—bom—bom, trbom—bom—bom,
Dos is Paikelu!
Tru—tru—tru, tru—tru—tru etc.
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Fiedelu, a Fiedelu,
Fiedelu macht asei:
Tidl—nidl, tidl—nidl.
Dos is Fiedelu!
Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Sogt er mir a jidisch Wort, a jidisch Wort,
Jidisch Wort macht asei:
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel Eilom
Dos is jidisch Wort!
Tidl—nidl, tidl—nidl etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Sogt er mir a russisch Wort, a russisch Wort,
Russisch Wort macht asei:
. . . . . . . . . . .
Dos is russisch Wort!
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc
Sogt er mir a daitschen Wort, a daitschen Wort,
Daitschen Wort macht asei:
Hol der Daiwel, hol der Daiwel,
Dos is daitschen Wort!
. . . . . . . . . . .
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
מאַכט ער מיר אַ פּייקעלו, אַ פּייקעלו,
פּייקעלו מאַכט אַזוי:
טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם—באָם,
דאָס איז פּייקעלו!
טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו א. אַ. וו.
טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
מאַכט ער מיר אַ פידעלו, אַ פידעלו,
פידעלו מאַכט אַזוי:
טידל—נידל, טידל—נידל.
דאָס איז פידעלו!
טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם — באָם א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
זאָגט ער מיר אַ יידיש וואָרט, אַ יידיש וואָרט,
יידיש וואָרט מאַכט אַזוי:
רבונו של עולם, רבונו של עולם
דאָס איז יידיש וואָרט!
טידל—נידל, טידל—נידל א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
זאָגט ער מיר אַ רוסיש וואָרט, אַ רוסיש וואָרט,
רוסיש וואָרט מאַכט אַזוי:
. . . . . . . . . . .
דאָס איז רוסיש וואָרט!
רבונו של עולם, רבונו של עולם א. אַ. וו.
האָב איך מיר אַ קליינעם מיכאַלעקו, מיכאַלעקו א. אַ. וו.
זאָגט ער מיר אַ דייטשן וואָרט, אַ דייטשן וואָרט,
דייטשן וואָרט מאַכט אַזוי:
האָל דער דייוול, האָל דער דייוול,
דאָס איז דייטשן וואָרט!
. . . . . . . . . . .

↤ 101

Dos is russisch Wort,
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom,
Dos is jidisch Wort;
Tidl—nidl, tidl—nidl,
Dos is Fiedelu;
Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom.
Dos is Paikelu;
Tru—tru—tru, tru—tru—tru,
Dos is Trombezku;
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon,
Dos is Faifelu!

Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск губ.)

דאָס איז רוסיש וואָרט,
רבונו של עולם, רבונו של עולם,
דאָס איז יידיש וואָרט;
טידל—נידל, טידל—נידל,
דאָס איז פידעלו;
טרבאָם—באָם—באָם, טרבאָם—באָם — באָם.
דאָס איז פּייקעלו;
טרו—טרו—טרו, טרו—טרו—טרו,
דאָס איז טראָמבעצקו;
טרפאָן—פאָן—פאָן, טרפאָן—פאָן—פאָן,
דאָס איז פייפעלו!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)


№ 129
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geit araus a Huhn.
— Huhn, Huhn, wos gibstu zu?
— Ich gib main Ei!
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei 1)
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geit araus a Hohn.
— Hohn, Hohn, wos gibstu zu?
— Ich gib main Krei!
Dem Hohn’s Krei,
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei.
Spielen mir in Kästelach in Kästelach,
Geit araus a Gans.
Gans, Gans, wos gibstu zu?
— Ich gieb main Kop!
Die Gans’s Kop
Dem Hohnes Krei etc.
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ הון.
— הון, הון, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין איי!
די הונ׳ס איי,
שפּילן מיר ווידער צוויי 1)
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ האָן.
— האָן, האָן, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין קריי!
דעם האָנ׳ס קריי,
די הונ׳ס איי,
שפּילן מיר ווידער צוויי.
שפּילן מיר אין קעסטעלעך אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ גאַנדז.
גאַנדז, גאַנדז, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין קאָפּ!
די גאַנדז׳ס קאָפּ
דעם האָנ׳ס קריי א. אַ. וו.
Spielen mir waiter asei.
1) שפּילן מיר ווייטער אַזוי.
Или
Schlogen mir andere zwei.
שלאָגן מיר אַנדערע צוויי.

↤ 102

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geit araus a Endig.
— Endig, Endig, wos gibstu zu?
— Ich gib main Krop!
Dem Endig’s Krop,
Die Gans’s Kop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geit araus a Mad.
— Mad, Mad, wos gibstu zu?
— Ich gib main Zop!
Die Mad’s Zop,
Dem Endig’s Krop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geit araus a Bochur.
— Bochur, Bochur, wos gibstu zu?
— Ich gib main Peie!
Dem Bochur’s Peie,
Die Mad’s Zop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach?
Geit araus a Porez. 1)
— Porez, Porez, wos gibstu zu?
— Ich gib main Deie!
Dem Porez’s Deie,
Dem Bochur’s Peie,
Die Mad’s Zop,
Dem Endig’s Krop,
Die Gans’s Kop,
Dem Hohnes Krei,
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei!
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ ענדיק.
— ענדיק, ענדיק, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין קראָפּ!
דעם ענדיק׳ס קראָפּ,
די גאַנדז׳ס קאָפּ א. אַ. וו.
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ מאַד.
— מאַד, מאַד, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין צאָפּ!
די מאַד׳ס צאָפּ,
דעם ענדיק׳ס קראָפּ א. אַ. וו.
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך,
גייט אַרויס אַ בחור.
— בחור, בחור, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין פּאה!
דעם בחור׳ס פּאה,
די מאַד׳ס צאָפּ א. אַ. וו.
שפּילן מיר אין קעסטעלעך, אין קעסטעלעך?
גייט אַרויס אַ פּריץ. 1)
— פּריץ, פּריץ, וואָס גיסטו צו?
— איך גיב מיין דעה!
דעם פּריצ׳ס דעה,
דעם בחור׳ס פּאה,
די מאַד׳ס צאָפּ,
דעם ענדיק׳ס קראָפּ,
די גאַנדז׳ס קאָפּ,
דעם האָנ׳ס קריי,
די הונ׳ס איי,
שפּילן מיר ווידער צוויי!
Д. Г. Гальперн (Вильна).
М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 130.
Schmer’l mit der Fiedel
Jek’l mit dem Bass,
Spielt mir uf a Liedel
Uf’n Mitt’n Gass!
Oi-oi-oi, oi-oi-oi! 2)
שמערל מיט דער פידל
יעקל מיט דעם באַס,
שפּילט מיר אויף אַ לידל
אויפן מיטן גאַס!
אָי־אָי־אָי, אָי־אָי־אָי! 2)
Dajon Row.
1) רב, דין
2) Первый куплет, равно как и последний, в некоторых местах пропускается.

↤ 103

Zehn gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Wain,
Is vun uns geworen mehr nit wie nain. (bis)
Nain gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Fracht,
Is vun uns geworen mehr nit wie acht. (bis)
Acht gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Riben,
Is vun uns geworen mehrnit wie sieben (bis)
Sieben gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Gebäcks,
Is vun uns geworen mehr nit wie sechs, (bis)
Sechs gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Strimf,
Is vun uns geworen mehr nit wie finf. (bis)
Finf gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Bier,
Is vun uns geworen mehr nit wie vier. (bis)
Vier gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Blai,
Is vun uns geworen mehr nit wie drai. (bis)
Drai gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Tei
Is vun uns geworen mehr nit wie zwei, (bis)
Zwei gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Beiner,
Is vun uns gebliben nor ich einer, (bis)
Ein guter Bruder bin ich mir gewen,
Hob ich gehandelt mit, mit Tron,
Is vun mir geworen a greisser Hohn. (bis)
צען גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט וויין,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי ניין. (bis)
ניין גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט פראַכט,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי אַכט. (bis)
אַכט גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ריבן,
איז פון אונדז געוואָרן מערניט ווי זיבן (bis)
זיבן גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט געבעקס,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי זעקס, (bis)
זעקס גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט שטרימף,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי פינף. (bis)
פינף גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ביר,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי פיר. (bis)
פיר גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט בליי,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי דריי. (bis)
דריי גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט טיי,
איז פון אונדז געוואָרן מער ניט ווי צוויי. (bis)
צוויי גוטע ברידער זיינען מיר געווען,
האָבן מיר געהאַנדלט מיט, מיט ביינער,
איז פון אונדז געבליבן נאָר איך איינער, (bis)
איין גוטער ברודער בין איך מיר געווען,
האָב איך געהאַנדלט מיט, מיט טראָן,
איז פון מיר געוואָרן אַ גרויסער האָן. (bis)

↤ 104

Schmer’l mit der Fiedel,
Jek’l mit dem Bass,
Spielt mir uf a Liedel
Uf’n Mitt’n Gass!
Oi-oi-oi, oi-oi-oi!
שמערל מיט דער פידל,
יעקל מיט דעם באַס,
שפּילט מיר אויף אַ לידל
אויפן מיטן גאַס!
אָי־אָי־אָי, אָי־אָי־אָי!
Д. Г. Гальперн (Вильна).
C. М. Дубнов (Одесса).


№ 131.
Hob ich 1) a Por Ochsen, Ochsen,
Wos sei brocken Lokschen.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder,
Wie die Ochsen
Brocken Lokschen,
Dos is mir a Wunder! (bis) 2)
Hob ich a Por Bären, Bären,
Wos sei Stiber kehren.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder,
Wie die Bären
Stiber kehren.
Dos is a Wunder! (bis)
Hob ich a Por Ziegen, Ziegen,
Wos sei Kinder wiegen.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Meiden, Meiden,
Wos sei Kinder wiegen,
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Hint, Hint,
Wos sei machen Tint,
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
האָב איך 1) אַ פּאָר אָקסן, אָקסן,
וואָס זיי בראָקן לאָקשן.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער,
ווי די אָקסן
בראָקן לאָקשן,
דאָס איז מיר אַ וואונדער! (bis) 2)
האָב איך אַ פּאָר בערן, בערן,
וואָס זיי שטיבער קערן.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער,
ווי די בערן
שטיבער קערן.
דאָס איז אַ וואונדער! (bis)
האָב איך אַ פּאָר ציגן, ציגן,
וואָס זיי קינדער וויגן.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר מיידן, מיידן,
וואָס זיי קינדער וויגן,
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר הינט, הינט,
וואָס זיי מאַכן טינט,
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
Варианты:
Bai main Reben is gewesen.
Oi, a Wunder iber a Wunder:
Ochsen brocken Lokschen!
1) ביי מיין רבין איז געוועזן.
2) אָי, אַ וואונדער איבער אַ וואונדער:
אָקסן בראָקן לאָקשן!

↤ 105

Hob ich a Por Tauben, Tauben,
Wos sei neien Hauben.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Hähner, Hähner,
Wos sei klaiben Späner.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Kazkes, Kazkes,
Wos sei backen Bazkes.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Veigelach, Veigelach,
Wos sei backen Beigelach.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Kätzlach, Kätzlach,
Wos sei machen Plezlach.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Brider, Brider,
Wos sei dawnen in ein Sider.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
האָב איך אַ פּאָר טויבן, טויבן,
וואָס זיי נייען הויבן.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר הענער, הענער,
וואָס זיי קלייבן שפּענער.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר קאַצקעס, קאַצקעס,
וואָס זיי באַקן באַצקעס.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר פייגעלעך, פייגעלעך,
וואָס זיי באַקן בייגלעך.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר קעצלעך, קעצלעך,
וואָס זיי מאַכן פּלעצלעך.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
האָב איך אַ פּאָר ברידער, ברידער,
וואָס זיי דאַוונען אין איין סידור.
אַך, וואונדער,
ליבער וואונדער א. אַ. וו.
Д. Г. Гальперн (Вильна.).
А. Д. Идельсон (Курляндск. губ.).
М. Г Каган (Столбцы, Минск. губ.).
В. М Кессель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
Д. И. Магид (Оникшта, Ковенск. губ ).
A С. Таненбаум (Гродненской губ.).
אַ С. Таненбаум (Гродненской губ.).


№ 132.
Bai main Reben is gewesen,
Is gewesen bai main Reben,
Bai main Reben is gewesen
A Gneiwe!
Sieben Hemder, wie die Blätter,
Drai mit Lates, vier mit Lecher, —
A Gneiwe!
ביי מיין רבין איז געוועזן,
איז געוועזן ביי מיין רבין,
ביי מיין רבין איז געוועזן
אַ גנבה!
זיבן העמדער, ווי די בלעטער,
דריי מיט לאַטעס, פיר מיט לעכער, —
אַ גנבה!

↤ 106

Bai main Reben is gewesen,
Is gewesen bai main Reben,
Bai main Reben is gewesen
A Gneiwe!
Sieben Laichter, wie die Stern,
Drai ohn Fisslach, vier ohn Rehren, —
A Gneiwe!
ביי מיין רבין איז געוועזן,
איז געוועזן ביי מיין רבין,
ביי מיין רבין איז געוועזן
אַ גנבה!
זיבן לייכטער, ווי די שטערן,
דריי אָן פיסלעך, פיר אָן רערן, —
אַ גנבה!
А. Д. Идельсонь (Курляндск. губ.)


№ 133.
W’eile ha-Mischpotim ascher tossim, —
Lomir onfangen zu schmuessen mikeiach ha-Noschim.
Dui im, dui im, dui dui dui,
Dui-im, Dui-im, dui-dui-dui!
Amol is gewen a greisser Gwir, 1)
Hot er gehat Geld ohn a Schi’r;
Hot er gehat zehn Techter,
Sainen sei gewesen vun laiteschen Gelächter.
Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis)
Die erste Eide, die zweite Beile,
Die dritte Golde, die vierte Dweire,
Die finfte Hene, die sechste Wichne,
Die siebte Selde, die achte Chane,
Die nainte Taube, die zehnte Jdaschne.
Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis)
Hot er mir fir a Schadchon gemacht,
Hob ich ihm die Schiduchim in Stub arain gebracht.
Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben,
Fir die Schiduchim, wos ich wel sei geben.
Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
Eide mit Eljen sainen a Por,
Beile mit Berken sainen wieder a Por.
Dui im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
ואלה המשפּטים אשר תשים, —
לאָמיר אָנפאַנגען צו שמועסן מכח הנשים.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי,
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי!
אַ מאָל איז געווען אַ גרויסער גביר, 1)
האָט ער געהאַט געלט אָן אַ שיעור;
האָט ער געהאַט צען טעכטער,
זיינען זיי געוועזן פון לייטעשן געלעכטער.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי דוי! (bis)
די ערשטע איידע, די צווייטע ביילע,
די דריטע גאָלדע, די פירטע דבורה,
די פינפטע הענע, די זעקסטע וויכנע,
די זיבעטע זעלדע, די אַכטע חנה,
די ניינטע טויבע, די צענטע יעדאַשנע.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)
האָט ער מיר פיר אַ שדכן געמאַכט,
האָב איך אים די שידוכים אין שטוב אַריין געבראַכט.
זיי וועלן מיר דאַנקען, כל זמן זיי וועלן לעבן,
פיר די שידוכים, וואָס איך וועל זיי געבן.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)
איידע מיט אליה׳ן זיינען אַ פּאָר,
ביילע מיט בערקען זיינען ווידער אַ פּאָר.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)
A J’schuwnikl

1) אַ ישובניקל

↤ 107

Golde mit Gdaljen sainen a Por,
Dweire mit Dowidken sainen wieder a Por.
Dui im, dui-im, dui’ dui-dui! (bis)
Hene mit Hirschen sainen a Por,
Wichne un Wolfe sainen wieder a Por.
Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
Selde mit Sorach’n sainen a Por,
Chane mit Chazken sainen wieder a Por.
Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis)
Taube mit Tewken sainen a Por,
Jdaschne mit Jruchom’en sainen wie der a Por.
Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis)
Sei hoben mir fir ain Schadchon gemacht,
Ich hob sei die Schiduchim in Stub arain gebracht.
Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben,
Die Chalokim, wos ich wel sei geben 1).
גאָלדע מיט גדליה׳ן זיינען אַ פּאָר,
דבורה מיט דוד׳קען זיינען ווידער אַ פּאָר.
דוי־אים, דוי־אים, דוי׳ דוי־דוי! (bis)
הענע מיט הירשן זיינען אַ פּאָר,
וויכנע און וואָלפע זיינען ווידער אַ פּאָר.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)
זעלדע מיט זרח׳ן זיינען אַ פּאָר,
חנה מיט חצקען זיינען ווידער אַ פּאָר.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי־דוי! (bis)
טויבע מיט טב׳קען זיינען אַ פּאָר,
יעדאַשנע מיט ירוחמ׳ען זיינען ווי דער אַ פּאָר.
דוי־אים, דוי־אים, דוי־דוי דוי! (bis)
זיי האָבן מיר פיר איין שדכן געמאַכט,
איך האָב זיי די שידוכים אין שטוב אַריין געבראַכט.
זיי וועלן מיר דאַנקען, כל זמן זיי וועלן לעבן,
די חלקים, וואָס איך וועל זיי געבן 1).
Д. Г. Гальперн (Курляндск губ.).
А Д. Идельсон (ibid)
1) Иногда за этим куплетом следует перечень приданого каждой из дочерей:
Eiden Nadan Arbeslach,
Beilen Nadan Bebelach,
Golden Nadan Gerstelach etc.
איידען נדן אַרבעסלעך,
ביילן נדן בעבעלעך,
גאָלדן נדן גערשטעלעך א. אַ. וו.

↤ 108

V.
Любовные песни.


№ 134. *)
Unteren Schloss, Perehos, 1)
Steit Ester die grine;
Ester steit, der Choss’n geit,
Meint sie — Awrohom-Owinu.
Wollt sie wissen, wer dos is,
Wollt sie zu ihm winken;
Wollt sie hoben a Gläsele Wain,
Wollt sie zu ihm trinken.
Wollt sie hoben Ferd un Wogen,
Wollt sie zu ihm leifen;
Wollt sie hoben a Säckele Geld,
Wollt sie ihm opkeifen.
אונטערן שלאָס, פּערעהאָז, 1)
שטייט אסתר די גרינע;
אסתר שטייט, דער חתן גייט,
מיינט זי — אברהם אבינו.
וואָלט זי וויסן, ווער דאָס איז,
וואָלט זי צו אים ווינקען;
וואָלט זי האָבן אַ גלעזעלע וויין,
וואָלט זי צו אים טרינקען.
וואָלט זי האָבן פערד און וואָגן,
וואָלט זי צו אים לויפן;
וואָלט זי האָבן אַ זעקעלע געלט,
וואָלט זי אים אָפּ קויפן.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 135.
Main siss-Leben fort awek,
Un ich blaib allein; (bis)
Wenn ich dermohn sich on main siss-Leben,
Sitz ich nur un wein.
Main siss-Leben awekgefohren,
Un ich bin allein geblieben; (bis)
Wollt ich wissen, wu er is,
Wollt ich ihm a Briew’l geschrieben.
Wollt ich gewen a Veigele,
Wollt ich zu ihm gefleigen; (bis)
Nichai wollt er auch gesehen
Maine varweinte Eigen!
מיין זיס־לעבן פאָרט אַוועק,
און איך בלייב אַליין; (bis)׳
ווען איך דערמאָן זיך אָן מיין זיס־לעבן,
זיץ איך נור און וויין.
מיין זיס־לעבן אַוועק געפאָרן,
און איך בין אַליין געבליבן; (bis)
וואָלט איך וויסן, וואו ער איז,
וואָלט איך אים אַ בריוול געשריבן.
וואָלט איך געווען אַ פייגעלע,
וואָלט איך צו אים געפלויגן; (bis)
ניחיי וואָלט ער אויך געזען
מיינע פאַרוויינטע אויגן!
*) №№ 134—137 принадлежат к числу немногих любовных песен старинного происхождение.
1) Перевод?

↤ 109

Wollt ich gehat a Fligele,
Wollt ich zu ihm gefleigen
Un leben ihm gesessen,—
Efscher wollt ich ihm ausgestroft,
Wos er hot on mir asei vargessen!
Wollt ich gewen a Fischele,
Wollt ich zu ihm geschwummen;
As er wollt wissen main bitter Harz,
Wollt er zu mir gekummen.
— Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait,
Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis)
Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben,
Git ihm op vun mir a Geriss!
Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen
In alle vier Saiten; (bis)
Hoben sei dersehen, as ihr siss-Leben
Steit sich gor vun-waiten.
— Oi, du Mensch, du narrischer Mensch,
Wos steistu asei vertracht? (bis)
Gei zu a bissele näh’nter,
Mir hoben dir a Bsure gebracht!
Wie er hot genummen näh’nter kummen;
Hot er sich bagossen mit Trären: (bis)
— Lost gerissen main siss-Leben,
As ich wel sich zurick nit kehren!
— Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait,
Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis)
Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben,
Git ihr op vun mir a Geriss!
וואָלט איך געהאַט אַ פליגעלע,
וואָלט איך צו אים געפלויגן
און לעבן אים געזעסן,—
אפשר וואָלט איך אים אויס געשטראָפט,
וואָס ער האָט אָן מיר אַזוי פאַרגעסן!
וואָלט איך געווען אַ פישעלע,
וואָלט איך צו אים געשוואומען;
אַז ער וואָלט וויסן מיין ביטער הערץ,
וואָלט ער צו מיר געקומען.
— אָי, איר וועגסלייט, איר וועגסלייט,
ווי ווערט איר ניט מיד אויף די פיס? (bis)
טאָמער וועט איר דערזען מיין זיס־לעבן,
גיט אים אָפּ פון מיר אַ געריס!
האָבן זיך די וועגסלייט צולאָזן לויפן
אין אַלע פיר זייטן; (bis)
האָבן זיי דערזען, אַז איר זיס־לעבן
שטייט זיך גאָר פון־ווייטן.
— אָי, דו מענטש, דו נאַרישער מענטש,
וואָס שטייסטו אַזוי פאַרטראַכט?
גיי צו אַ ביסעלע נעענטער,
מיר האָבן דיר אַ בשורה געבראַכט!
ווי ער האָט גענומען נעענטער קומען;
האָט ער זיך באַגאָסן מיט טרערן: (bis)
— לאָזט געריסן מיין זיס־לעבן,
אַז איך וועל זיך צוריק ניט קערן!
— אָי, איר וועגסלייט, איר וועגסלייט,
ווי ווערט איר ניט מיד אויף די פיס? (bis)
טאָמער וועט איר דערזען מיין זיס־לעבן,
גיט איר אָפּ פון מיר אַ געריס!

↤ 110

Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen,
In alle vier seiten; (bis)
Hoben sei dersehen, as sain siss-Leben
Steit doch gor vun waiten.
— Oi, du Mensch, du narrischer Mensch,
Wos steistu asei vetracht? (bis)
Gei zu a bissele näh’nter,
Mir hoben dir a Bsure gebracht!
Wie sie hot genummen näh’nter kummen,
Hot sie sich bagossen mit Trären: (bis)
— Dir lost gerissen dein siss-Leben,
As er wet sich schoin karik nit kehren!
Nehm-że arop dain Krein vun Kop
Un die Freid vun Harzen: (bis)
Er lost dir gerissen, dain siss-Leben,
As du kennst sich onton in Schwarzen!
האָבן זיך די וועגסלייט צולאָזן לויפן,
אין אַלע פיר זייטן; (bis)
האָבן זיי דערזען, אַז זיין זיס־לעבן
שטייט דאָך גאָר פון ווייטן.
— אָי, דו מענטש, דו נאַרישער מענטש,
וואָס שטייסטו אַזוי פאַרטראַכט? (bis)
גיי צו אַ ביסעלע נעענטער,
מיר האָבן דיר אַ בשורה געבראַכט!
ווי זי האָט גענומען נעענטער קומען,
האָט זי זיך באַגאָסן מיט טרערן: (bis)
— דיר לאָזט געריסן דיין זיס־לעבן,
אַז ער וועט זיך שוין קאַריק ניט קערן!
נעם־זשע אַראָפּ דיין קרוין פון קאָפּ
און די פרייד פון האַרצן: (bis)
ער לאָזט דיר געריסן, דיין זיס־לעבן,
אַז דו קענסט זיך אָנטאָן אין שוואַרצן!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 136.
Klip-klap in golden Tir:
— Maine Liebe, 1) effen mir!
— Klappen, klappen sollstu nit,
Effenen wel ich dir nit!
— Der Regen geit, der Wind spreit, 2)
Wu soll ich ahinton main saidn Kleid?
— Kehr ihr um af’n linken Sait
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
קליפּ־קלאַפּ אין גאָלדן טיר:
— מיינע ליבע, 1) עפן מיר!
— קלאַפּן, קלאַפּן זאָלסטו ניט,
עפענען וועל איך דיר ניט!
— דער רעגן גייט, דער ווינט שפּרייט, 2)
וואו זאָל איך אַהין טאָן מיין זיידן קלייד?
— קער איר אום אויפן לינקן זייט
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
Sisser Leben
A Wint weit, a Regen geit,
Ich schmutz ain main sai’den — Kleid!
— Dain saidn Kleid kehr um auf’n linken Sait!
Un leig sich schlofen auf’n grinem Gros (Barg),
1) זיסער לעבן
2) אַ ווינט ווייט, אַ רעגן גייט,
איך שמוץ איין מיין זיידן קלייד!
— דיין זיידן קלייד קער אום אויפן לינקן זייט!
און לייג זיך שלאָפן אויפן גרינעם גראָז (באַרג),


↤ 111

— Mit wos soll ich sech zudecken,
Un wer wet doch mir ufwecken,
— Der Blatt vun Beim wet dir zudecken
Der strahl vun Sunn 1) wet dir ufwecken
. . . . . . . . . . .
— מיט וואָס זאָל איך זיך צו דעקן,
און ווער וועט דאָך מיר אויפוועקן?
— דער בלאַט פון בוים וועט דיר צו דעקן
דער שטראַל פון זון 1) וועט דיר אויפוועקן
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Вильна).
В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 137.
Вариант:
— Klip-klap, effen mir!
Schlofstu, to sog-że mir!
— Schlofen schlof ich afilu nit,
Nor effenen wel ich dir awade nit!
— ’s-’ar a Wind es weit, ’s-’ar a Regen es geit,
— ’ch wel ainnetzen main saiden Kleid!
— Die saiden Kleid westu ufheiben,
Unter’n Beimele sich awekleigen;
Der Beimele wet dich zudecken,
Die Veigele wet dich aufwecken!
— קליפּ־קלאַפּ, עפן מיר!
שלאָפסטו, טאָ זאָג־זשע מיר!
— שלאָפן שלאָף איך אַפילו ניט,
נאָר עפענען וועל איך דיר אַוודאי ניט!
— ס׳אַר אַ ווינט עס ווייט, ס׳אַר אַ רעגן עס גייט,
— כ׳וועל אייננעצן מיין זיידן קלייד!
— די זיידן קלייד וועסטו אויפהייבן,
אונטערן ביימעלע זיך אַוועק לייגן;
דער ביימעלע וועט דיך צו דעקן,
די פייגעלע וועט דיך אויפוועקן!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 138.
— Wer geit asei spät bai Nacht?
— Iossele Kasantschik!
Seh, Nechamele, effen mir,
Ich bin dain Kochantschik!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Mamen!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel sich gor nit samen!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Taten!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet dir gor nit schaten,
— ווער גייט אַזוי שפּעט ביי נאַכט?
— יאָסעלע קאַזאַנטשיק!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
איך בין בין דיין קאָכאַנטשיק!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר!
— כ׳האָב מורא פאַר מיין מאַמען!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
כ׳וועל זיך גאָר ניט זאַמען!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר!
— כ׳האָב מורא פאַר מיין טאַטן!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
ס׳וועט דיר גאָר ניט שאַטן,
Der schain vun Tog.
1) דער שיין פון טאָג.

↤ 112

Seh, Nechamele, effen mir.
— ’ch hob Meire var main Schwester!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet sain far dir besser!
Seh, Nechamele effen mir!
— ’ch hob Meire far main Bruder!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel nit machen kein Geruder!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Seiden!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet gut sain far uns beiden.
Seh, Nechamele, effen mir!
— ;ch hob Meire var main Boben!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel Keinem nit aussogen!
Seh, Nechamele, effen mir,
— ’ch hob Meire var main Vetter!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel nit kummen später!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Muhmen!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel schoin mehr nit kummen!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר.
— כ׳האָב מורא פאַר מיין שוועסטער!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
ס׳וועט זיין פאַר דיר בעסער!
זע, נחמה׳לע עפן מיר!
— כ׳האָב מורא פאַר מיין ברודער!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
כ׳וועל ניט מאַכן קיין גערודער!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר!
— כ׳האָב מורא פאַר מיין זיידן!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
ס׳וועט גוט זיין פאַר אונדז ביידן.
זע, נחמה׳לע, עפן מיר!
— ;ך האָב מורא פאַר מיין באָבען!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
כ׳וועל קיינעם ניט אויסזאָגן!
זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
— כ׳האָב מורא פאַר מיין פעטער!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
כ׳וועל ניט קומען שפּעטער!
זע, נחמה׳לע, עפען מיר!
— כ׳האָב מורא פאַר מיין מומען!
— זע, נחמה׳לע, עפן מיר,
כ׳וועל שוין מער ניט קומען!
Д. Г. Гальперн (Вильна).
Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)


№ 139.
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
Varflucht soll sain die Liebe, wos hot mir varirrt,
Main Harz tut in mir aingein;
Sie hot mir main Leben ongerihrt —
Ihr Harz is hart, wie a Stein.
Sai gesund, main Leben, main guter Fraind,
Vargessn vargess nit on mir;
Der letzter Tog is doch haint,
Wos ich kenn reiden mit dir!
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
פאַרפלוכט זאָל זיין די ליבע, וואָס האָט מיר פאַראירט,
מיין האַרץ טוט אין מיר איינגיין;
זי האָט מיר מיין לעבן אָנגערירט —
איר האַרץ איז האַרט, ווי אַ שטיין.
זיי געזונט, מיין לעבן, מיין גוטער פריינד,
פאַרגעסן פאַרגעס ניט אָן מיר;
דער לעצטער טאָג איז דאָך היינט,
וואָס איך קען ריידן מיט דיר!
А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).

↤ 113


№ 140.
A scheinem Ringele hostu mir geschonken,
Vun reine Gingold is er gewesen; (bis)
As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben,
As me tut mir opgeben.
. . . . . . . . . . .
אַ שיינעם רינגעלע האָסט מיר געשאָנקען,
פון ריינע גינגאָלד איז ער געוועזן; (bis)
אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין זיס לעבן,
אַז מע טוט מיר אָפּגעבן.
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Венден, Лифляндск. губ.).


№ 141.
Schein binstu, binstu,
Wie die ganze Welt; (bis)
Nor ein Chissor’n is on dir—
Wos du binst ohn a Kopike Geld.
Geld is doch kailechdig, —
Geld geit awek; (bis)
Ich hob sich in dir aingeliebt,
Wie in a scheinem Porträt!
In draussen is a Regen,
Alle Steiner sainen nass; (bis)
Itztige Bochurim is zu gleiben
Wie die Hind af’n Gass!
שיין בינסטו, בינסטו,
ווי די גאַנצע וועלט; (bis)
נאָר איין חסרון איז אָן דיר —
וואָס דו בינסט אָן אַ קאָפּיקע געלט.
געלט איז דאָך קיילעכדיק, —
געלט גייט אַוועק; (bis)
איך האָב זיך אין דיר איינגעליבט,
ווי אין אַ שיינעם פּאָטרעט!
אין דרויסן איז אַ רעגן,
אַלע שטיינער זיינען נאַס; (bis)
איצטיקע בחורים איז צו גלויבן
ווי די הינט אויפן גאַס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 142.
Sie sitzt sich in Fenster
Un kämmt sich die Härlach;
Far wemen sie is zulosen —
Far mir is sie ehrlach.
Oi wei, a Jommer,
Oi wei, a Klog!
Nito die scheine Rochele
Bis haintigen Tog!
Lait mit die Zinger
Tuen sei reiden, —
Un ich mit main Rochele
Welen sich keinmol nit scheiden.
זי זיצט זיך אין פענצטער
און קעמט זיך די הערלעך;
פאַר וועמען זי איז צולאָזן —
פאַר מיר איז זי ערלעך.
אָי וויי, אַ יאָמער,
אָי וויי, אַ קלאָג!
ניטאָ די שיינע רחל׳ע
ביז היינטיקן טאָג!
לייט מיט די צינגער
טון זיי ריידן, —
און איך מיט מיין רחלן
וועלן זיך קיין מאָל ניט שיידן.

↤ 114

Oi wei, a Jommer,
Oi wei, a Klog!
Nito die scheine Rochele
Bis haintigen Tog!
אָי וויי, אַ יאָמער,
אָי וויי, אַ קלאָג!
ניטאָ די שיינע רחל׳ע
ביז היינטיקן טאָג!
Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).


№ 143.
Af’n Jam blost a Wind,
Die Wellen tuen sich schlogen;
Ach, lieb hob ich dich grunt
Vun Herzen un kenn keinem sogen,
Sog-że mir, Duschinke, liebstu nur mir,
Oder liebstu nur l’ponim?
Denn du host mir opgekeilet,
Asei wie ain Kite Gaslonim!
As a Gaslon keilet doch,
Keilet er mit a Messer;
Ober du host mir, Duschinke, opgekeilet
Viel gringer un viel besser.
Du host mir geschlossen die Händ un die Fiss
Un mir gelosen schwimmen;
Ach, wie viel Mauern wel ich noch zubrechen,
Ober zu dir wel ich noch kummen!
Ich hob geflanzt ain Waingorten,
Der Waingorten іs mir nicht geroten;
Ich hob Verspielt maine junge Johren,
Asei wie a Kartesnik in Korten!
Ich hob gehat a Mauer,
Der Mauer hot gehat zwelf Fenster;
Un wie viel Schiduchim mi hot mir geredt,
Bistu bai mir der schenster!
אויפן ים בלאָזט אַ ווינט,
די וועלן טון זיך שלאָגן;
אַך, ליב האָב איך דיך גרונט
פון האַרצן און קען קיינעם זאָגן!
זאָג־זשע מיר, דושינקע, ליבסטו נור מיר,
אָדער ליבסטו נור לפּנים?
דען דו האָסט מיר אָפּגעקוילעט,
אַזוי ווי איין כתה גזלנים!
אַז אַ גזלן קוילעט דאָך,
קוילעט ער מיט אַ מעסער;
אָבער דו האָסט מיר, דושינקע, אָפּגעקוילעט
פיל גרינגער און פיל בעסער.
דו האָסט מיר געשלאָסן די הענט און די פיס
און מיר געלאָזן שווימען;
אַך, ווי פיל מויערן וועל איך נאָך צו ברעכן,
אָבער צו דיר וועל איך נאָך קומען!
איך האָב געפלאַנצט איין וויינגאָרטן,
דער וויינגאָרטן איז מיר ניכט געראָטן;
איך האָב פאַרשפּילט מיינע יונגע יאָרן,
אַזוי ווי אַ קאַרטעזניק אין קאָרטן!
איך האָב געהאַט אַ מויער,
דער מויער האָט געהאַט צוועלף פענצטער
און ווי פיל שידוכים מ׳האָט מיר גערעדט;
ביסטו ביי מיר דער שענסטער!
Д. Г. Гальперн (Газенпот, Курляндск. губ.).

↤ 115


№ 144.
Mamenju, Ljubenju, Kreinele, Harzele,
Schwaig schoin a Wailinke still! (bis)
Lesch in mir main hellischen Faier
Un gib mir schoin wemen ich will!
Ich hob sich aingeliebt in a schein Meidele,
Schein wie Rendl-gold; (bis)
Ihr, Mamenju, hob ich doch geliebt
Un ihr hob ich take gewollt!
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
Arum un arum dem Bulwar; (bis)
Alle Bochurim spielen doch Liebes,
Un ich bin geblieben a Narr.
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
Arum un arum dem Gros; (bis)
Un wos far a n-Umchein hostu auf mir geworfen,
Gewald, ich weiss nit far wos!
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
A Hand varleigt auf a Hand; (bis)
As ich nehm sich dermonen a du binst nit main,
Schlog ich sich Kop on der Wand.
Oi, a Cholem hot sich mir gecholemt
Un a Cholem hot sich mir gedacht: (bis)
Die rosinke Backelech mit die schwarzinke Eigelech
Hoben mir krank gemacht!
Krank, Dusches-Leben, bin ich gelegen,
Binstu zu mir nit gekummen: (bis)
Haint seh ich, main lieb-Leben,
As du host schener’s, un besseres bekummen.
מאַמעניו, ליובעניו, קרוינעלע, האַרצעלע,
שווייג שוין אַ וויילינקע שטיל! (bis)
לעש אין מיר מיין העלישן פייער
און גיב מיר שוין וועמען איך וויל!
איך האָב זיך איינגעליבט אין אַ שיין מיידעלע,
שיין ווי רענדל־גאָלד; (bis)
איר, מאַמעניו, האָב איך דאָך געליבט
און איר האָב איך טאַקע געוואָלט!
שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען
אַרום און אַרום דעם בולוואַר; (bis)
אַלע בחורים שפּילן דאָך ליבעס,
און איך בין געבליבן אַ נאַר.
שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען
אַרום און אַרום דעם גראָז; (bis)
און וואָס פאַר אַן אום־חן האָסטו אויף מיר געוואָרפן,
געוואַלד, איך ווייס ניט פאַר וואָס!
שפּאַצירן, דושעס־לעבן, זיינען מיר געגאַנגען
אַ האַנט פאַרלייגט אויף אַ האַנט; (bis)
אַז איך נעם זיך דערמאָנען אַ דו בינסט ניט מיין,
שלאָג איך זיך קאָפּ אָן דער וואַנט.
אָי, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט
און אַ חלום האָט זיך מיר געדאַכט:
די ראָזינקע באַקעלעך מיט די שוואַרצינקע אייגעלעך
האָבן מיר קראַנק געמאַכט!
קראַנק, דושעס־לעבן, בין איך געלעגן,
בינסטו צו מיר ניט געקומען: (bis)
היינט זע איך, מיין ליב־לעבן,
אַז דו האָסט שענערס און בעסערס באַקומען.

↤ 116

— Schener’s un besser’s, main lieb-Leben,
Is gor nito auf der Welt!
— Haint seh ich, main siss-Leben,
As du liebst mir nor far main Geld!
— שענערס און בעסערס, מיין ליב לעבן,
איז גאָר ניטאָ אויף דער וועלט!
— היינט זע איך, מיין זיס לעבן,
אַז דו ליבסט מיר נאָר פאַר מיין געלט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 145.
Wer es hot nur ausgeklärt,
Wer es weiss nor vun dem Zorn, —
Vun der Liebe bin ich vun der Erd gestert,
Vun der Liebe bin ich krank geworn!
Alle hoben mich geleibt un geschätzt,
Wos fir ain Kale ich hob genummen, —
Plutzlung hot men mich in Tfisse gesetzt
Un main Kop aropgenummen!
Dos goldene Spiegel, wos auf main Herzen gelegen,
Wie lichtig is sie mir gewen;
Plutzlung is main Spiegele zu schotten geworen,
Un ich kenn schoin main Schotten nit sehn!
Gelegen bin ich auf main Nare,
Gelegen in Mitt’n Nacht,
Un wegen main Duschenje lieber
Hob ich ohn Aufher getracht.
ווער עס האָט נור אויסגעקלערט,
ווער עס ווייס נאָר פון דעם צאָרן, —
פון דער ליבע בין איך פון דער ערד געשטערט,
פון דער ליבע בין איך קראַנק געוואָרן!
אַלע האָבן מיך געלויבט און געשעצט,
וואָס פיר איין כלה איך האָב גענומען, —
פּלוצלונג האָט מען מיך אין תפיסה געזעצט
און מיין קאָפּ אַראָפּגענומען!
דאָס גאָלדענע שפּיגל, וואָס אויף מיין האַרצן געלעגן,
ווי ליכטיק איז זי מיר געווען;
פּלוצלונג איז מיין שפּיגעלע צו שאָטן געוואָרן,
און איך קען שוין מיין שאָטן ניט זען!
געלעגן בין איך אויף מיין נאַרע,
געלעגן אין מיטן נאַכט,
און וועגן מיין דושעניע ליבער
האָב איך אָן אויפהער געטראַכט.
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 146.
Wein nit, Duschinje, wein nit, Ljubinje!
Ich schwer dir ich hob dir b’emes lieb,
Un auf welche Stanzie ich wel sich opstellen,
Wel ich dir schraiben Brief.
וויין ניט, דושיניע, וויין ניט, ליוביניע!
איך שווער דיר איך האָב דיר באמת ליב,
און אויף וועלכע סטאַנציע איך וועל זיך אָפּשטעלן,
וועל איך דיר שרייבן בריוו.

↤ 117

— Fier Johr wel ich auf dir warten,
Af dem finften westu araus, —
Und eib du west mir nit wellen nehmen,
Wet die Schand sain seier greiss!
— Ein Sach, Duschinje, ein Sach, Ljubinje,
Wel ich bai dir peieln:
Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern,
Du sollst mir gein bagleiten!
— פיר יאָר וועל איך אויף דיר וואַרטן,
אויף דעם פינפטן וועסטו אַרויס, —
אונד אויב דו וועסט מיר ניט וועלן נעמען,
וועט די שאַנד זיין זייער גרויס!
— איין זאַך, דושיניע, איין זאַך, ליוביניע,
וועל איך ביי דיר פּועלן:
דו זאָלסט זיך אָפּ׳גנב׳ענען פון דיינע עלטערן,
דו זאָלסט מיר גיין באַגלייטן!
г-жа Б. Іоффе (Минск. губ.)


№ 147.
Gei ich mir zu dem Brunnen Wasser arausziehn,
Steit dort a Meidele — ich kenn sie nit bekummen:
— Chap a Bär vun Wald un lern ehm aus schraiben,
Ot damolst, damolst westu mainer blaiben!
Nei mir aus sieben Hemder ohn Laiwind un ohn Said,
Mach mir sieben Wiegen ohn Holz un ohn Gezaig,
Chap mir aus vun Jam die Fisch, un in Jam sollen sei blaiben,
Mach mir asa Leiter, — zu dem Himmel soll er staigen.
. . . . . . . . . . .
גיי איך מיר צו דעם ברונען וואַסער אַרויסציען,
שטייט דאָרט אַ מיידעלע — איך קען זי ניט באַקומען:
— כאַפּ אַ בער פון וואַלד און לערן עם אויס שרייבן,
אָט דאַמאָלסט, דאַמאָלסט וועסטו מיינער בלייבן!
ניי מיר אויס זיבן העמדער אָן לייווינד און אָן זייד,
מאַך מיר זיבן וויגן אָן האָלץ און אָן געצייג,
כאַפּ מיר אויס פון ים די פיש, און אין ים זאָלן זיי בלייבן,
מאַך מיר אַזאַ לייטער, — צו דעם הימל זאָל ער שטייגן.
. . . . . . . . . . .
И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)


№ 148.
Adje, adje, main Eig vun Kop,
Dain bester Fraind fohrt vun dir schoin op!
⎫
⎬
⎭
bis
A kurze Zait hob ich mit dir verbracht
Mit dir die Liebe nit gut betracht!
אַדיע, אַדיע, מיין אויג פון קאָפּ,
דיין בעסטער פריינד פאָרט פון דיר שוין אָפּ!
⎧
⎨
⎩
bis
אַ קורצע צייט האָב איך מיט דיר פאַרבראַכט
מיט דיר די ליבע ניט גוט באַטראַכט!

↤ 118

Ich fohr doch op seier wait,
Bai Mentschen, wos sainen unbekannte Lait;
⎫
⎬
⎭
bis
Noch asa Fraind, wie du, wel ich nit gefinen,
Wos sol mir ständig liegen in mainem Sinnen!

Ich kumm zu dir, wie a Veigele, wos flieht,
Un ich stei leben dir, wie a Beimele, wos blieht;
⎫
⎬
⎭
bis
Ich kumm zu dir in greiss Freiden,
Nit willendig musen mir sich beide scheiden!

Ständig lieg ich auf ein Tracht,
Ssai bai Tog un ssai bai Nacht:
⎫
⎬
⎭
bis
Trachten tracht ich, liebe, wegen dir
Un Trären giessen sich ohn a Schi’r!

Daine sisse Reid wel ich nit vergessen,
Ssai bai’m Trinken un ssai bai’m Essen;
⎫
⎬
⎭
bis
Daine scheine Miene mit dain Adelkait
Wel ich gedeinken a lange Zait!

Die letzte Zait hostu mir seier geschaint,
Du, main Leben, main bester Fraind!
⎫
⎬
⎭
bis
Un Haint weinendig fohr ich vun dir op,
Adje, adje, main Eig vun Kop!
איך פאָר דאָך אָפּ זייער ווייט,
ביי מענטשן, וואָס זיינען אומבאַקאַנטע לייט;
⎧
⎨
⎩
bis
נאָך אַזאַ פריינד, ווי דו, וועל איך ניט געפינען,
וואָס זאָל מיר שטענדיק ליגן אין מיינעם זינען!

איך קום צו דיר, ווי אַ פייגעלע, וואָס פליט,
און איך שטיי לעבן דיר, ווי אַ ביימעלע, וואָס בליט;
⎧
⎨
⎩
bis
איך קום צו דיר אין גרויס פריידן,
ניט ווילנדיק מוזן מיר זיך ביידע שיידן!

שטענדיק ליג איך אויף איין טראַכט,
סיי ביי טאָג און סיי ביי נאַכט:
⎧
⎨
⎩
bis
טראַכטן טראַכט איך, ליבע, וועגן דיר
און טרערן גיסן זיך אָן אַ שיעור!

דיינע זיסע רייד וועל איך ניט פאַרגעסן,
סיי ביים טרינקען און סיי ביים עסן;
⎧
⎨
⎩
bis
דיינע שיינע מינע מיט דיין אַדלקייט
וועל איך געדיינקען אַ לאַנגע צייט!

די לעצטע צייט האָסטו מיר זייער געשיינט,
דו, מיין לעבן, מיין בעסטער פריינד!
⎧
⎨
⎩
bis
און היינט וויינענדיק פאָר איך פון דיר אָפּ,
אַדיע, אַדיע, מיין אויג פון קאָפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )


№ 149.
Ach, seh, Gott, wos vun mir is geworen,
Die Schmerzen, wos hoben mir batribt! (bis)
Main sissen Hoffenung hob ich verloren,
Begroben in d’r Erd ganz tief.
אַך, זע, גאָט, וואָס פון מיר איז געוואָרן,
די שמערצן, וואָס האָבן מיר באַטריבט! (bis)
מיין זיסן האָפענונג האָב איך פאַרלאָרן,
באַגראָבן אין דר׳ערד גאַנץ טיף.

↤ 119

Ach, mit daine Reid die kalte
Eckt mir main Leben ohn a Schi’r, (bis)
Unsere Liebe is geglichen zu a Fiedel an alte,
Die Strunes wos platzen in ihr.
B’eiss bai dir wet Tnoïm sain,
Wet die Ssimche sain bai mir: (bis)
Dann wet main Nschome in Himmel opfiiehen
Un machen an Opbet far dir.
B’eiss bai dir wet Chassene sain
Un passen westu dain Chupe-Kleid, (bis)
Dann wel ich liegen auf main Bett’l
Un ranglen sich mit’n Teit.
As du west dem ersten Kind hoben
A Nomen sollstu geben noch mir, —
an Andeinkung auf Johren sellstu hoben,
As ich bin gestorben durch dir.
Ich wel sei keinmol nit vergessen,
Die wos hoben gemacht mit ihr bakennt;
Quallen Wasser kennen nit varleschen
Dem Faier, wos in main Harz brennt!
Sai gesund, main taire Nschome,
Ich starb schoin durch dir awek;
Gott soll geben, sollst hoben Nechome
Bis daine letzte Täg!
אַך, מיט דיינע רייד די קאַלטע
עקט מיר מיין לעבן אָן אַ שיעור, (bis)
אונדזערע ליבע איז געגליכן צו אַ פידל אַן אַלטע,
די סטרונעס וואָס פּלאַצן אין איר.
בעת ביי דיר וועט תנאים זיין,
וועט די שמחה זיין ביי מיר: (bis)
דאַן וועט מיין נשמה אין הימל אָפּפליען
און מאַכן אַן אָפּבעט פאַר דיר.
בעת ביי דיר וועט חתונה זיין
און פּאַסן וועסטו דיין חופּה קלייד, (bis)
דאַן וועל איך ליגן אויף מיין בעטל
און ראַנגלען זיך מיטן טויט.
אַז דו וועסט דעם ערשטן קינד האָבן,
אַ נאָמען זאָלסטו געבן נאָך מיר, —
אַן אַנדיינקונג אויף יאָרן זאָלסטו האָבן,
אַז איך בין געשטאָרבן דורך דיר.
איך וועל זיי קיין מאָל ניט פאַרגעסן,
די וואָס האָבן מיר געמאַכט מיט איר באַקאַנט;
קוואַלן וואַסער קענען נישט פאַרלעשן
דעם פייער, וואָס אין מיין האַרץ ברענט!
זיי געזונט, מיין טייערע נשמה,
איך שטאַרב שוין דורך דיר אַוועק;
גאָט זאָל געבן, זאָלסט האָבן נחמה
ביז דיינע לעצטע טעג!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 150.
Wein nit, Duschinke, wein nit Leben,
Nit eibig is dos a Strof!
Gott lebt eibig — er wet uns helfen,
Mir welen beide zusammen sain.
וויין ניט, דושינקע, וויין ניט לעבן,
ניט אייביק איז דאָס אַ שטראָף!
גאָט לעבט אייביק — ער וועט אונדז העלפן,
מיר וועלן ביידע צוזאַמען זיין.

↤ 120

A goldenem Ring hot mir Ljubunje geschonken,
Vun reinem Gingold is er gewen;
As ich dermohn sich on dir, main Leben,
Tu ich mir weinen un klogen.
Perwe is schoin ongekummen,
Un zum Żereb mus men gein:
Ich wel arausziehen a Nummer a greissen,
Kummen wel ich zurick aheim!
אַ גאָלדענעם רינג האָט מיר ליובוניע געשאָנקען,
פון ריינעם גינגאָלד איז ער געווען;
אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין לעבן,
טו איך מיר וויינען און קלאָגן.
פּערווע איז שוין אָנגעקומען,
און צום זשערעב מוז מען גיין:
איך וועל אַרויס ציען אַ נומער אַ גרויסן,
קומען וועל איך צוריק אַהיים!
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 151.
Ich gei araus allein in Gass —
Die Eigen vun Trären sainen nass;
Gei ich mir antkegen main sies-Leben,
Damolst weiss ich nit, wu ich tu schweben.
Oi, finster is mir main Welt,
Es zittert in mir jeder Eiwer;
Wos teig mir main Gut’s un main Geld,
Zi wel ich dos mit nehmen in Keiwer?
Ba Nacht, bisch’as ich tu in Trauerkait liegen,
Damolst dermohn ich main amoligen Vargnigen:
Akkurat wie ich sitz leben dir, —
Der Kop spalt sich mir gor ohn a Schi’r!
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum a Gebai;
Ich chap sich uf vun main sissen Schlof:
’s is gor a Cholem derbai!
איך גיי אַרויס אַליין אין גאַס —
די אויגן פון טרערן זיינען נאַס;
גיי איך מיר אַנטקעגן מיין זיס־לעבן,
דאַמאָלסט ווייס איך ניט, וואו איך טו שוועבן.
אָי, פינצטער איז מיר מיין וועלט,
עס ציטערט אין מיר יעדער אבר;
וואָס טויג מיר מיין גוטס און מיין געלט,
צי וועל איך דאָס מיט נעמען אין קבר?
ביינאַכט, בשעת איך טו אין טרויערקייט ליגן,
דאַמאָלסט דערמאָן איך מיין אַמאָליקן פאַרגעניגן:
אַקוראַט ווי איך זיץ לעבן דיר, —
דער קאָפּ שפּאַלט זיך מיר גאָר אָן אַ שיעור!
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
אַרום און אַרום אַ געביי;
איך כאַפּ זיך אויף פון מיין זיסן שלאָף:
ס׳איז גאָר אַ חלום דערביי!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 121


№ 152.
Daine Bäckelach —
Wie rosowe Blumen.
Daine Lippelach —
Wie Zucker siss;
Daine Eigelach —
Wie schwarze Karschen,
Zu bekummen vun sei
A sissinken Kusch!
Daine Härelach —
Wie der gegrauster Sammet,
Daine Häntelach —
Wie die Ribelach,
Dain Harz mit mainer
Zusammen gebunden,
Un keiner weiss nit
Vun unsere Wunden!
דיינע בעקעלעך —
ווי ראָזאָווע בלומען.
דיינע ליפּעלעך —
ווי צוקער זיס;
דיינע אייגעלעך —
ווי שוואַרצע קאַרשן,
צו באַקומען פון זיי
אַ זיסינקען קוש!
דיינע הערעלעך —
ווי דער געגרויזטער זאַמעט,
דיינע הענטעלעך —
ווי די ריבעלעך,
דיין האַרץ מיט מיינער
צוזאַמען געבונדן,
און קיינער ווייס ניט
פון אונדזערע וואונדן!
С. И. Савельсон (Минск. губ.).


№ 153.
Bakennt hoben mir sich in a Summer nacht,
Auf draussen is gewen seier schein;
an emes Wort hob ich dir gegeben,
As’ch soll dir keinmol nit losen allein.
Die Stern hoben sich auf’n Jam gesternt,
Un die Wallen schlogt zum Breg;
an emes Wort hostu mir gegeben,
As du west mir nit losen allein.
Lieb hob ich dir, Duschinke, wie main Leben,
Du binst mir heilig un taier;
Far dir wollt ich main Kop gestellt,
Un du willst mir nit gleiben!
Ich bin arausgefohren auf der Welt,
Zu vardienen main Stickele Breit;
Un ich hob schi’r nit bakummen
Durch dir dem finstern Teit.
באַקענט האָבן מיר זיך אין אַ זומער־נאַכט,
אויף דרויסן איז געווען זייער שיין;
אַן אמת וואָרט האָב איך דיר געגעבן,
אַז כ׳זאָל דיר קיינמאָל ניט לאָזן אַליין.
די שטערן האָבן זיך אויפן ים געשטערנט,
און די וואַלן שלאָגט צום ברעג;
אַן אמת וואָרט האָסטו מיר געגעבן,
אַז דו וועסט מיר ניט לאָזן אַליין.
ליב האָב איך דיר, דושינקע, ווי מיין לעבן,
דו בינסט מיר הייליק און טייער;
פאַר דיר וואָלט איך מיין קאָפּ געשטעלט,
און דו ווילסט מיר ניט גלויבן!
איך בין אַרויסגעפאָרן אויף דער וועלט,
צו פאַרדינען מיין שטיקעלע ברויט;
און איך האָב שיעור ניט באַקומען
דורך דיר דעם פינצטערן טויט.

↤ 122

Ich hob geackert un geseit,
Af’n Hand a gildernem Finger’l getrogen;
Un dos hob ich auch zulieb dir,
Duschinke, varloren!
איך האָב געאַקערט און געזייט,
אויפן האַנט אַ גילדערנעם פינגערל געטראָגן;
און דאָס האָב איך אויך צו ליב דיר,
דושינקע, פאַרלאָרן!
В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 154.
Lieben hoben mir sich beide geliebt,
Viel Keiches hot dos uns gekost, —
Un vun asa taiere Liebe
an Ende hot sich ausgelost.
Geit araus a naie Mode —
Schwarze saidene Ticher auf’n Hals;
A Frailen tor men nit gleiben,
Worum sei sainen alle falsch!
Geit araus a naie Mode —
Kleider mit Schnuren gedreit;
A Frailen tor men nit gleiben,
Ssaiden a Scho var’n Teit.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Regen;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As Gott weiss vun wemest-wegen.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Schnei;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As in Harzen is bai mir geworen tut wei.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Wind;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
Asei wie a Mutter iber ihr einzige Kind.
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum Jam;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As ich soll sain ihr Mann.
ליבן האָבן מיר זיך ביידע געליבט,
פיל כחות האָט דאָס אונדז געקאָסט, —
און פון אַזאַ טייערע ליבע
אַן ענדע האָט זיך אויסגעלאָזט.
גייט אַרויס אַ נייע מאָדע —
שוואַרצע זיידענע טיכער אויפן האַלדז;
אַ פריילין טאָר מען ניט גלויבן,
וואָרום זיי זיינען אַלע פאַלש!
גייט אַרויס אַ נייע מאָדע —
קליידער מיט שנורן געדרייט;
אַ פריילין טאָר מען ניט גלויבן,
סיידן אַ שעה פאַרן טויט.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
איז געווען אַ גרויסער רעגן;
זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט,
אַז גאָט ווייס פון וועמעסט וועגן.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
איז געווען אַ גרויסער שניי;
זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט,
אַז אין האַרצן איז ביי מיר געוואָרן טוט־וויי.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
איז געווען אַ גרויסער ווינט;
זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט,
אַזוי ווי אַ מוטער איבער איר איינציקע קינד.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
אַרום און אַרום ים;
זי האָט מיט מיר אַזוי פיל גע׳טענה׳ט,
אַז איך זאָל זיין איר מאַן.

↤ 123

Die Lwone schaint in halbe Nacht
Mit ihre bleiche Stern;
As ich wel dersehn main Liebe,
Wel ich sich bagissen mit Trärn,
די לבנה שיינט אין האַלבע נאַכט
מיט אירע בלייכע שטערן;
אַז איך וועל דער זען מיין ליבע,
וועל איך זיך באַגיסן מיט טרערן,
А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.).


№ 155.
As ich wollt gehat
Ot dos, wos ich mein, (bis)
Wollt ich doch glicklich gewen.
⎫
⎬
⎭
bis
Mir tut doch main Harz ausgein,
Wenn ich tu dich dersehn!

Mir wollten beide
Glicklich leben, (bis)
Wenn ich wollt dir gehat.
⎫
⎬
⎭
bis
Mir wollten wie Veigelech schweben,
Mir wollten keinmol nit wern matt!

Ach, greisser Gott,
Du weist doch alls (bis)
In main Harzen, wemen ich mein,
⎫
⎬
⎭
bis
Un Du weisst doch dem, wos redt falsch,
Varnehm main greiss Gewein!

Schick schoin Dain Mal’ach,
Far a Schadchon (bis)
Zu ihr Taten in Stub arain,
⎫
⎬
⎭
bis
Er soll sain allein der Badchon
Sie sol schoin bai mir af eibig sain!
אַז איך וואָלט געהאַט
אָט דאָס, וואָס איך מיין, (bis)
וואָלט איך דאָך גליקלעך געווען.
⎧
⎨
⎩
bis
מיר טוט דאָך מיין האַרץ אויסגיין,
ווען איך טו דיך דערזען!

מיר וואָלטן ביידע
גליקלעך לעבן, (bis)
ווען איך וואָלט דיר געהאַט.
⎧
⎨
⎩
bis
מיר וואָלטן ווי פייגעלעך שוועבן,
מיר וואָלטן קיינמאָל ניט ווערן מאַט!

אַך, גרויסער גאָט,
דו ווייזט דאָך אַלס (bis)
אין מיין האַרצן, וועמען איך מיין,
⎧
⎨
⎩
bis
און דו ווייסט דאָך דעם, וואָס רעדט פאַלש,
פאַרנעם מיין גרויס געוויין!

שיק שוין דיין מלאך,
פאַר אַ שדכן (bis)
צו איר טאַטן אין שטוב אַריין,
⎧
⎨
⎩
bis
ער זאָל זיין אַליין דער בדחן
זי זאָל שוין ביי מיר אויף אייביק זיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )


№ 156.
Zores, Zores hob ich allein genummen.
Wos ich hob dos nit geton bedarfen, (bis)
A Stein auf main Harzen hob ich aruf geleigt,
In tiefn Jam will ich sich ton arainwarfen! (bis)
צרות, צרות האָב איך אַליין גענומען.
וואָס איך האָב דאָס ניט געטאָן באַדאַרפן; (bis)
אַ שטיין אויף מיין האַרצן האָב איך אַרויף געלייגט,
אין טיפן ים וויל איך זיך טאָן אַריינוואַרפן! (bis)

↤ 124

In Jam, in Jam will ich sich arain warfen
Un dorten wel ich sich ton dertreinken; (bis)
On alle maine Zores wel ich sich vergessen
Un dir, main Leben wel ich doch gedeinken! (bis)
Dorten, dorten steit doch ain Figure,
Mit ein Por schwarzenke Eigen; (bis)
Wenn ich wollt hoben Fligelech, —
Zu dir, main Leben, wollt ich gefleigen! (bis)
Mutter, Mutter, main getraie Mutter,
Host mir zugesogt zu der Chupe bentschen; (bis)
Un haint bin ich nebech in a fremde Land vartrieben
Un darf doch onkummen zu fremde Mentschen! (bis)
אין ים, אין ים וויל איך זיך אַריין וואַרפן
און דאָרטן וועל איך זיך טאָן דערטריינקען; (bis)
אָן אַלע מיינע צרות וועל איך זיך פאַרגעסן
און דיר, מיין לעבן וועל איך דאָך געדיינקען! (bis)
דאָרטן, דאָרטן שטייט דאָך איין פיגורע,
מיט איין פּאָר שוואַרצינקע אויגן; (bis)
ווען איך וואָלט האָבן פליגעלעך, —
צו דיר, מיין לעבן, וואָלט איך געפלויגן! (bis)
מוטער, מוטער, מיין געטרייע מוטער,
האָסט מיר צוגעזאָגט צו דער חופּה בענטשן; (bis)
און היינט בין איך נעבעך אין אַ פרעמדע לאַנד פאַרטריבן
און דאַרף דאָך אָנקומען צו פרעמדע מענטשן! (bis)
М. З. Левин (Гродно).


№ 157.
Zait ich hob ongeheiben a Liebe zu spielen,
Is af maine Eigen nit gekummen kein Schlof. (bis)
Oi, in dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt,
Zi is dos vun Gott asa Strof?
Mi hot mir ausgeredt a Welt mit Schiduchim,
Un ich will sei kein einem nit kennen. (bis)
In dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt
Un dir mus ich schoin nehmen!
צייט איך האָב אָנגעהויבן אַ ליבע צו שפּילן,
איז אויף מיינע אויגן ניט געקומען קיין שלאָף. (bis)
אָי, אין דיר, מיין ליב־לעבן, האָב איך זיך פאַרליבט,
צי איז דאָס פון גאָט אַזאַ שטראָף?
מ׳האָט מיר אויסגערעדט אַ וועלט מיט שידוכים,
און איך וויל זיי קיין איינעם ניט קענען. (bis)
אין דיר, מיין ליב־לעבן, האָב איך זיך פאַרליבט
און דיר מוז איך שוין נעמען!

↤ 125

Un as du sollst mir cholile nit nehmen
Un as ich wel starben, wet men mir doch bagroben. (bis)
To wie wel ich kennen in Keiwer ainliegen,
As du west an Anderen hoben!
As ongeworen hob ich dir noch nit,
Du kennst noch a mol maine sain; (bis)
Mit Oremkait soll mich Gott strofen,
Nur mit dir in-einem zu sain!
און אַז דו זאָלסט מיר חלילה ניט נעמען
און אַז איך וועל שטאַרבן, וועט מען מיר דאָך באַגראָבן, (bis)
טאָ ווי וועל איך קענען אין קבר איינליגן,
אַז דו וועסט אַן אַנדערן האָבן!
אַז אָנגעוואָרן האָב איך דיר נאָך ניט,
דו קענסט נאָך אַ מאָל מיינע זיין; (bis)
מיט אָרעמקייט זאָל מיך גאָט שטראָפן,
נור מיט דיר אין איינעם צו זיין!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 158.
Ach, sai schoin gesund, main taierer Leben,
Ich fohr doch schoin vun dir awek; (bis)
On wen, on wen westu mir kummen sogen,
Un wenn wet kummen zu a Breg?
Die erste Städtele, der zweiter Derfele,
Der erster Briewele is zu dir; (bis)
Un ich bet dir, main taierer Leben,
Vergessen sollstu nit on mir!
Vergessen wel ich dir keinmol nit
Un mit Trären wel ich dir dermohnen. (bis)
. . . . . . . . . . .
אַך, זיי שוין געזונט, מיין טייערער לעבן,
איך פאָר דאָך שוין פון דיר אַוועק; (bis)
אָן ווען, אָן ווען וועסטו מיר קומען זאָגן,
און ווען וועט קומען צו אַ ברעג?
די ערשטע שטעטעלע, דער צווייטער דערפעלע,
דער ערשטער בריוועלע איז צו דיר; (bis)
און איך בעט דיר, מיין טייערער לעבן,
פאַרגעסן זאָלסטו ניט אָן מיר!
פאַרגעסן וועל איך דיר קיינמאָל ניט
און מיט טרערן וועל איך דיר דערמאָנען. (bis)
. . . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 159.
Ich schwer dir b’neemones,
Ich sog dir dem Emes:
Ich hob keinem nit lieb asei wie dir!
Effen mir main Harz
Un seh, — wie schwarz,
Un hob schoin Rachmones auf mir!
איך שווער דיר בנאמנות,
איך זאָג דיר דעם אמת:
איך האָב קיינעם ניט ליב אַזוי ווי דיר!
עפן מיר מיין האַרץ
און זע, — ווי שוואַרץ,
און האָב שוין רחמנות אויף מיר!

↤ 126

Bitter is mir,
As ich dermohn sich on dir,
Un du tust mir nit gleiben die Sach;
Es is nit asei taier
Bai an andern die Eigen,
Wie bai mir is taier dain Sprach!
ביטער איז מיר,
אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר,
און דו טוסט מיר ניט גלויבן די זאַך;
עס איז ניט אַזוי טייער
ביי אַן אַנדערן די אויגן,
ווי ביי מיר איז טייער דיין שפּראַך!
Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).


№ 160.
Gei ich mir araus in Gass
Varpuzterheit die Hor —
⎫
⎬
⎭
bis
Mit ihre rose Backen,
Mit ihre blonde Hor.

Nit asei die blonde Hor,
Wie die schwarze Eigen;
⎫
⎬
⎭
bis
Nit asei die schwarze Eigen,
Wie die Dusche allein.

Nit asei die schwarze Eigen,
Wie ihr schein Gestalt;
⎫
⎬
⎭
bis
Nit asei ihr schein Gestalt,
Wie die Dusche allein.

Gei ich mir zu zum Stub, —
Finster is mir in Grub;
⎫
⎬
⎭
bis
In Grub is mir finster zu liegen:
Asa Dusche wel ich schoin nit kriegen!

Gei ich mir zu zum Tisch, —
In Harzen is mir a Riss:
⎫
⎬
⎭
bis
Der Riss is nit lang geworen,
Varschnitten maine junge Johren!

Gei ich mir zu zum Teller, —
Dermohn ich mir on alten Fehler:
⎫
⎬
⎭
bis
Der Fehler is nit lang geworen,
Varschnitten maine junge Johren!

Gei ich mir zu zum Trinken, —
Dermohn ich sich on ihre Winken:
⎫
⎬
⎭
bis
Ihr Miene liegt mir in Sinnen,
Ich kenn zu ihr nit kummen!
גיי איך מיר אַרויס אין גאַס
פערפּוצטערהייט די האָר —
⎧
⎨
⎩
bis
מיט אירע ראָזע באַקן,
מיט אירע בלאָנדע האָר.

ניט אַזוי די בלאָנדע האָר,
ווי די שוואַרצע אויגן;
⎧
⎨
⎩
bis
ניט אַזוי די שוואַרצע אויגן,
ווי די דושע אַליין.

ניט אַזוי די שוואַרצע אויגן,
ווי איר שיין געשטאַלט;
⎧
⎨
⎩
bis
ניט אַזוי איר שיין געשטאַלט,
ווי די דושע אַליין.

גיי איך מיר צו צום שטוב, —
פינצטער איז מיר אין גרוב;
⎧
⎨
⎩
bis
אין גרוב איז מיר פינצטער צו ליגן:
אַזאַ דושע וועל איך שוין ניט קריגן!

גיי איך מיר צו צום טיש, —
אין האַרצן איז מיר אַ ריס:
⎧
⎨
⎩
bis
דער ריס איז ניט לאַנג געוואָרן,
פאַרשניטן מיינע יונגע יאָרן!

גיי איך מיר צו צום טעלער, —
דערמאָן איך מיר אָן אַלטן פעלער:
⎧
⎨
⎩
bis
דער פעלער איז ניט לאַנג געוואָרן,
פאַרשניטן מיינע יונגע יאָרן!

גיי איך מיר צו צום טרינקען, —
דערמאָן איך זיך אָן אירע ווינקען:
⎧
⎨
⎩
bis
איר מינע ליגט מיר אין זינען,
איך קען צו איר ניט קומען!

↤ 127

’ch hob die Dusche geneit a Kleid, —
Die Kleid is gewen vun Said;
⎫
⎬
⎭
bis
Bekummen hot sie dem Teit
Vun Kowner Chewre-lait!

’ch hob die Dusche gescheinkt a Ring, —
Der Ring is gewen vun Gold;
⎫
⎬
⎭
bis
Die Zores, wos sie hot gelitten,
Dos hot sie allein gewollt!
כ׳האָב די דושע גענייט אַ קלייד, —
די קלייד איז געווען פון זייד;
⎧
⎨
⎩
bis
באַקומען האָט זי דעם טויט
פון קאָוונער חברה־לייט!

כ׳האָב די דושע געשיינקט אַ רינג, —
דער רינג איז געווען פון גאָלד;
⎧
⎨
⎩
bis
די צרות, וואָס זי האָט געליטן,
דאָס האָט זי אַליין געוואָלט!

Б. М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.).


№ 161.
Ich sitz un brech die Händ,
Ich brech die Händ, oi wei!
A ganzen Tog wie Nacht
Sitz ich bai der Arbait un wein.
Wos teig mir main Leben,
Wos kenn mir helfen maine Trären, —
Zi denn kenn ich meinen,
As mir wet besser weren?
Denn main Hoffenung hob ich nit ongeworen,
Du kennst noch amol sain maine, —
Maine Eltern hob ich opgeschworen.
As kein ander Liebe kenn nit sain!
— Main Hoffenung hob ich schoin lang ongeworen,
Ich kenn schoin nit sain daine:
Daine Eltern hobn opgeschworen,
As a Schnur soll ich seiere nit sain!
Haint woss teig mir main Leben,
Woss kenn mir helfen maine Trären,
Zi denn kenn ich meinen,
As mir wet besser weren?
איך זיץ און ברעך די הענט,
איך ברעך די הענט, אָי וויי!
אַ גאַנצן טאָג ווי נאַכט
זיץ איך ביי דער אַרבעט און וויין.
וואָס טויג מיר מיין לעבן,
וואָס קען מיר העלפן מיינע טרערן, —
צי דען קען איך מיינען,
אַז מיר וועט בעסער ווערן?
דען מיין האָפענונג האָב איך ניט אָנגעוואָרן,
דו קענסט נאָך אַ מאָל זיין מיינע, —
מיינע עלטערן האָב איך אָפּ געשוואָרן.
אַז קיין אַנדער ליבע קען ניט זיין!
— מיין האָפענונג האָב איך שוין לאַנג אָנגעוואָרן,
איך קען שוין ניט זיין דיינע:
דיינע עלטערן האָבן אָפּ געשוואָרן,
אַז אַ שנור זאָל איך זייערע ניט זיין!
היינט וואָס טויג מיר מיין לעבן,
וואָס קען מיר העלפן מיינע טרערן,
צי דען קען איך מיינען,
אַז מיר וועט בעסער ווערן?
М. З. Левин (Двинск, Витебск. губ.).


№ 162.
Mit ein Wund in mainem Herzen
Hostu mich vun sich verjogt.
Laiden laid ich greisse Schmerzen,
Wail ich bin geschlogen un geplogt.
מיט איין וואונד אין מיינעם האַרצן
האָסטו מיך פון זיך פאַריאָגט.
ליידן לייד איך גרויסע שמערצן,
ווייל איך בין געשלאָגן און געפּלאָגט.

↤ 128

Ich hob gedeinkt, as auf immer
Verlosen wel ich sain vun dir,
Sollstu eibig mit Kymmer
Ton un trachten wegen mir!
איך האָב געדיינקט, אַז אויף אימער
פאַרלאָזן וועל איך זיין פון דיר,
זאָלסטו אייביק מיט קימער
טאָן און טראַכטן וועגן מיר!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 163.
Ich fohr schoin awek
In ssame Odess,
Duschinke, Ljubinke, on mir nit vargess!
Genug schoin zu weinen,
Genug schoin zu klogen,
Los schoin nehmen an End!
— Wie asei sol ich nit weinen,
Wie asei sol ich nit klogen,
As du werst vun mir asei fremd?
— Genug schoin zu weinen,
Genug schoin zu klogen,
Sol schoin nehmen a Schi’r!
— Wie asei soll ich nit weinen,
Wie asei soll ich nit klogen,
As du werst asei wait vun mir?
איך פאָר שוין אַוועק
אין סאַמע אָדעס,
דושינקע, ליובינקע, אָן מיר ניט פאַרגעס!
גענוג שוין צו וויינען,
גענוג שוין צו קלאָגן,
לאָז שוין נעמען אַן ענד!
— ווי אַזוי זאָל איך ניט וויינען,
ווי אַזוי זאָל איך ניט קלאָגן,
אַז דו ווערסט פון מיר אַזוי פרעמד?
— גענוג שוין צו וויינען,
גענוג שוין צו קלאָגן,
זאָל שוין נעמען אַ שיעור!
— ווי אַזוי זאָל איך ניט וויינען,
ווי אַזוי זאָל איך ניט קלאָגן,
אַז דו ווערסט אַזוי ווייט פון מיר?
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 164.
Dem Nos dainem hostu aropgelost,
Haint wos welen damols Lait reiden?
Es is gekummen a Zait auf uns,
As mir sollen sich beide zuscheiden!
Zuscheiden welen mir sich beide,
Asei wie der Guf mit der Nschome;
Och, wie Sson’im welen vun derwaiten stein,
Sei welen derleben sehn, Nkome! 1)
דעם נאָז דיינעם האָסטו אַראָפּ געלאָזט,
היינט וואָס וועלן דאַמאָלס לייט ריידן?
עס איז געקומען אַ צייט אויף אונדז,
אַז מיר זאָלן זיך ביידע צושיידן!
צו שיידן וועלן מיר זיך ביידע,
אַזוי ווי דער גוף מיט דער נשמה;
אָך, ווי שונאים וועלן פונדערווייטן שטיין,
זיי וועלן דערלעבן זען נקמה! 1)
А. Рейзин (Минск. губ.).
Вариант:
Ot steien unsere Sson’im
Un sehn auf uns Nkome.
1) אָט שטייען אונדזערע שונאים
און זעען אויף אונדז נקמה.

↤ 129

№ 165 *).
Scheine Meidele, faine Meidele,
— Kumm spielen in Ballen!
Seh, Tatele, seh, Mamele,
— Der Jingele will mir naren!
— Nehm a Stekele, gib iber’n Kepele,
Wet er sich awekscharren!
Scharrt er sach, scharrt er sach
Bis die Maskeraden,
Bagegent er, bagegent er
Drai scheine Maden.
Eine ruft men Chane,
Die andere Marjane;
Die dritte wel ich nit aussogen:
Dos is main Kuchane!
שיינע מיידעלע, פיינע מיידעלע,
— קום שפּילן אין באַלן!
זע, טאַטעלע, זע, מאַמעלע,
— דער אינגעלע וויל מיר נאַרן!
— נעם אַ שטעקעלע, גיב איבערן קעפּעלע,
וועט ער זיך אַוועק שאַרן!
שאַרט ער זאַך, שאַרט ער זאַך
ביז די מאַסקעראַדן,
באַגעגענט ער, באַגעגענט ער
דריי שיינע מאַדן.
איינע רופט מען חנה,
די אַנדערע מאַריאַנע;
די דריטע וועל איך ניט אויס זאָגן:
דאָס איז מיין קוכאַנע!
Д. Г. Гальперн (Вильна).


№ 166.
Es sitzen Meidelech drai,
Leift araus die schenste, die klenste
Un chapt a bochur’l arain,
Un setzt ihm awek bai’n Tisch,
Un git ihm die beste Wain
Un die beste Fisch.
Gekummen die Mame vun Gass
Frägt sie: Wos is dos?
— A Schnaider gekummen aropnehmen a Moss!
— Ihr narrt mir die Telerlech aus!
Sie hot ihm gelechert dem Kop;
Un durch’n Tir araus!
עס זיצן מיידעלעך דריי,
לויפט אַרויס די שענסטע, די קלענסטע
און כאַפּט אַ בחורל אַריין,
און זעצט אים אַוועק ביין טיש,
און גיט אים די בעסטע וויין
און די בעסטע פיש.
געקומען די מאַמע פון גאַס
פרעגט זי: וואָס איז דאָס?
— אַ שניידער געקומען אַראָפּ נעמען אַ מאָס!
— איר נאַרט מיר די טעלערלעך אויס!
זי האָט אים געלעכערט דעם קאָפּ,
און דורכן טיר אַרויס!
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 167.
Steien, steien,
Stei ich in Tir;
Kucken kuck ich
Mit die Eigelech auf dir.
Duschenju, Ljubenju,
Wos is do mit dir?
Zait vun Schabes on
Binst nit gewen bai mir!
שטייען, שטייען,
שטיי איך אין טיר;
קוקן, קוק איך
מיט די אייגעלעך אויף דיר.
דושעניו, ליובעניו,
וואָס איז דאָ מיט דיר?
צייט פון שבת אָן
בינסט ניט געווען ביי מיר!
*) Ср. № 172

↤ 130

Mit Keiles un Geschreien
Kenn ich bai dir nit peieln,
Duschenju, Ljubenju,
Laiten zu die Eiern;
Laiten zu die Eiern
Is doch gor a Cholem, —
Duschenju, Ljubenju,
Lomir schliessen Scholem!
Scholem zu schliessen
Is doch gor kein Sach;
Duschenju, Ljubenju,
Hob a gute Nacht!
Nit asei die gute Nacht,
Wie der guter Johr;
Nit asei die scheine Meidele,
Wie die blonde Hor!
Ich kenn dir schweren;
As ich hob dir lieb, —
Lomir fohren
Zu dein guten Jid.
Nit asei zum guten Jiden,
Wie zum guten Reben;
Nit asei die scheine Meidele,
Wie der sisser Leben!
מיט קולות און געשרייען
קען איך ביי דיר ניט פּועלן,
דושעניו, ליובעניו,
לייטן צו די אויערן;
לייטן צו די אויערן
איז דאָך גאָר אַ חלום, —
דושעניו, ליובעניו,
לאָמיר שליסן שלום!
שלום צו שליסן
איז דאָך גאָר קיין זאַך;
דושעניו, ליובעניו,
האָב אַ גוטע נאַכט!
ניט אַזוי די גוטע נאַכט,
ווי דער גוטער יאָר;
ניט אַזוי די שיינע מיידל,
ווי די בלאָנדע האָר!
איך קען דיר שווערן;
אַז איך האָב דיר ליב, —
לאָמיר פאָרן
צו דיין גוטן איד.
ניט אַזוי צום גוטן אידן,
ווי צום גוטן רבן;
ניט אַזוי די שיינע מיידל,
ווי דער זיסער לעבן!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 168.
Ich fohr doch schoin vun aich op,
Un ein Gott weiss zulieb wemen;
Beten bet ich dir, main siss-Leben,
As du sollst sich nit klemmen!
— Wie asei soll ich sich nit klemmen,
As du fohrst schoin vun mir op?
Ein Gott weiss, zi mir welen sich nehmen, —
Derwaile blaib ich ohn a Kop!
איך פאָר דאָך שוין פון אייך אָפּ,
און איין גאָט ווייס צו ליב וועמען;
בעטן בעט איך דיר, מיין זיס־לעבן,
אַז דו זאָלסט זיך ניט קלעמען!
— ווי אַזוי זאָל איך זיך ניט קלעמען,
אַז דו פאָרסט שוין פון מיר אָפּ?
איין גאָט ווייס, צי מיר וועלן זיך נעמען, —
דערוויילע בלייב איך אָן אַ קאָפּ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)

↤ 131


№ 169.
Ich hob geschworen,
Wie ich bin a Jid,
As ich wel dain Choss’n nit sain:
Wos du host gemacht
Auf mir a Lied,
Gewiss is dos nit schein.
Tu wer is dir schuldig,
As nit du allein!
Du host asei schlecht gefihrt:
Es is schoin gewen viel zu spät,
Hostu mit Fremde spaziert
. . . . . . . . . . .
איך האָב געשוואָרן,
ווי איך בין אַ איד,
אַז איך וועל דיין חתן ניט זיין:
וואָס דו האָסט געמאַכט
אויף מיר אַ ליד,
געוויס איז דאָס ניט שיין.
טו ווער איז דיר שולדיק,
אַז ניט דו אַליין!
דו האָסט אַזוי שלעכט געפירט:
עס איז שוין געווען פיל צו שפּעט,
האָסטו מיט פרעמדע שפּאַצירט
. . . . . . . . . . .
г-жа Р. Н. Маймон (Ковенск. губ.).


№ 170.
Kummt der lieber Summer,
Spielen mir in Samd;
Kummt der lieber Winter,
Fohren mir zu Land.
Schwarze Karschen raissen mir,
Reite losen mir stein, —
Scheine Bochurim nehmen mir,
Miesse losen mir gein.
Holz is in Wald, 1)
Wasser is in Haus, —
Alle faule 2) Bochurim
Vun Stodt araus!
קומט דער ליבער זומער,
שפּילן מיר אין זאַמד;
קומט דער ליבער ווינטער,
פאָרן מיר צו לאַנד.
שוואַרצע קאַרשן רייסן מיר,
רויטע לאָזן מיר שטיין, —
שיינע בחורים נעמען מיר,
מיאוסע לאָזן מיר גיין.
האָלץ איז אין וואַלד, 1)
וואַסער איז אין הויז, —
אַלע פוילע 2) בחורים
פון שטאָט אַרויס!
М. Г. Каган (Столбцы, Минск. губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 171.
Вариант:
Wie es kummt der lieber Summer,
Spielen mir in Samd;
Wu es unser Weinung,
Dort is unser Land.
ווי עס קומט דער ליבער זומער,
שפּילן מיר אין זאַמד;
וואו עס אונדזער וואוינונג,
דאָרט איז אונדזער לאַנד.
Holz in die Tіren
Miesse
1) האָלץ אין די טירן
2) מיאוסע

↤ 132

Schwarze Karschen raissen mir,
Reite losen mir stein, —
Schoine Bochurim nehmen mir,
Miesse losen mir gein.
Schwarzer Zigainer,
Du bist nit mainer;
As Gott wet dir bascheren
Westu mainer weren!
שוואַרצע קאַרשן רייסן מיר,
רויטע לאָזן מיר שטיין, —
שיינע בחורים נעמען מיר,
מיאוסע לאָזן מיר גיין.
שוואַרצער ציגיינער,
דו ביסט ניט מיינער;
אַז גאָט וועט דיר באַשערן
וועסטו מיינער ווערן!
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 172. *)
Is der Winter, Winter
Schoin ongekummen,
Meidelech mit Bochurim
Hoben sich zunummen.
Kummt der lieber Summer,
Geien mir in Baren.
— Seh, Tate, seh, Mame,
Der Jingele will mir narren!
— Nehm a Steck’l
Klap take in Kep’l,
Wet er dir nit narren! (bis)
איז דער ווינטער, ווינטער
שוין אָנגעקומען,
מיידעלעך מיט בחורים
האָבן זיך צענומען.
קומט דער ליבער זומער,
גיין מיר אין באַרן.
— זע, טאַטע, זע, מאַמע,
דער אינגעלע וויל מיר נאַרן!
— נעם אַ שטעקל
קלאַפּ טאַקע אין קעפּל,
וועט ער דיר ניט נאַרן! (bis)
А. Рейзин Минск губ.)


№ 173.
Maine Schabossim un maine Jom-teiwim
Tuen in Umet gein; 1)
As ich dermohn sich on main siss-Leben, 2)
Sitz ich un trauer un wein.
Wollt ich gewen a Veigele,
Wollt ich zu dir gefleigen, —
As du sollst wissen main trauer Harz
Mit maine varweinte Eigen.
מיינע שבתים און מיינע יום־טובים
טון אין אומעט גיין; 1)
אַז איך דערמאָן זיך אָן מיין זיס לעבן, 2)
זיץ איך און טרויער און וויין.
וואָלט איך געווען אַ פייגעלע,
וואָלט איך צו דיר געפלויגן, —
אַז דו זאָלסט וויסן מיין טרויער האַרץ
מיט מיינע פאַרוויינטע אויגן.
*) Ср. № 165.
Варианты:
Tuen mir nit aingein
Noch dir, main siss-Leben,
Noch dir, main Harz
1) טון מיר ניט איינגיין
2) נאָך דיר, מיין זיס־לעבן,
נאָך דיר, מיין האַרץ

↤ 133

Wollt ich gewen a Fischele,
Wollt ich zu dir geschwummen;
As du wollst wissen main varbittert Harz,
Wollstu zu mir gekummen. 1)
Oi, wollt ich gehat Ferd un Wogen,
Wollt ich zu dir gefohren, —
As du wollst wissen main varbittert Harz
Mit maine obgeschnittene Johren!
Wollt ich gehat Tint un Feder,
Wollt ich zu dir Briewelech geschrieben;
As du wollst geleient maine varbitterte Brief,
Wollstu in chalosches geblieben.
Ich ess nit un trink nit un schlof kein Nächt
Un beinken beink ich noch dir;
As du wollst wissen main vartrauert Harz,
Wollstu gekummen zu mir!
וואָלט איך געווען אַ פישעלע,
וואָלט איך צו דיר געשוואומען;
אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרביטערט האַרץ,
וואָלטסטו צו מיר געקומען. 1)
אָי, וואָלט איך געהאַט פערד און וואָגן,
וואָלט איך צו דיר געפאָרן, —
אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרביטערט האַרץ
מיט מיינע אָפּגעשניטענע יאָרן!
וואָלט איך געהאַט טינט און פעדער,
וואָלט איך צו דיר בריוועלעך געשריבן;
אַז דו וואָלסט געלייענט מיינע פאַרביטערטע בריוו,
וואָלטסטו אין חלשות געבליבן.
איך עס ניט און טרינק ניט און שלאָף קיין נעכט
און ביינקען ביינק איך נאָך דיר;
אַז דו וואָלסט וויסן מיין פאַרטרויערט האַרץ,
וואָלטסטו געקומען צו מיר!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ ).
С. И. Савельсон (Минск. губ ).


№ 174.
Schwarz binstu, schwarz,
Ober mit Chein;
Far wemen du binst miess,
Far mir binstu schein!
As du liebst mir nit
Un du schätzst mir nit
Un du tust mir
Keine Vargenigen nit.
שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ,
אָבער מיט חן;
פאַר וועמען דו בינסט מיאוס,
פאַר מיר בינסטו שיין!
אַז דו ליבסט מיר ניט
און דו שעצסט מיר ניט
און דו טוסט מיר
קיינע פאַרגעניגן ניט.
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ )
Wolt ich gewen a Fisch in Wasser,
— Wolt ich zu dir geschwummen
Haint seh-ze main Harz,
Wie sie is schwarz,
Ich sitz un trauer un wein.
1) וואָלט איך געווען אַ פיש אין וואַסער,
— וואָלט איך צו דיר געשוואומען
היינט זע־זשע מיין האַרץ,
ווי זי איז שוואַרץ, —
איך זיץ און טרויער און וויין.

↤ 134


№ 175.
Die faierdike Liebe,
Sie tut in uns brennen;
Lieb hob ich dich, Duschinke, —
Mir kennen sich nit nehmen!
Schuldig is dain Mytter,
Schuldig is dain Mytter;
Helf-że mir, Gott in Himmel,
Wie mir is bitter!
Bitter is mir,
Finster is main Welt;
Ich wel dich nehmen, wie du steist un geist,
Ohn a Kop’ke Geld.
Nito wos zu reiden,
Nito sich wos zu schämen;
Ich well sich altern a Bochur’l,
Kein andere wel ich nit nehmen!
Vun saine Eigen,
Tuen Trhären giessen:
„Ich wel dich mkadeisch sain in a Winkele,
Un keiner wet nit wissen!“
Vun saine Eigen
Tuen Trhären rinnen:
„Ich bin ausgefohren die ganze Welt,
Kein andere nit gefynen!“
— Wie kenn ich dos ton
Ohn main Eltern’s Willen?
As mir weln beide zu der Chupe gein
Un kein Klesmer weln nit spielen!
Ich wel sei bagroben,
Ich wel sei bagroben!...
— Un lomir opfohren in a kleine Städtele
Un mir welen beide Chupe-hoben!
— Sai-że nit kein guter,
Kein Eizes mir nit gib
Un tu mir die Teiwe,
Un gei araus vun Styb!
די פייערדיקע ליבע,
זי טוט אין אונדז ברענען;
ליב האָב איך דיך, דושינקע, —
מיר קענען זיך ניט נעמען!
שולדיק איז דיין מוטער,
שולדיק איז דיין מוטער;
העלף־זשע מיר, גאָט אין הימל,
ווי מיר איז ביטער!
ביטער איז מיר,
פינצטער איז מיין וועלט;
איך וועל דיך נעמען, ווי דו שטייסט און גייסט,
אָן אַ קאָפּיקע געלט.
ניטאָ וואָס צו ריידן,
ניטאָ זיך וואָס צו שעמען;
איך וועל זיך אַלטערן אַ בחורל,
קיין אַנדערע וועל איך ניט נעמען!
פון זיינע אויגן,
טון טרערן גיסן:
„איך וועל דיך מקדש זיין אין אַ ווינקעלע,
און קיינער וועט ניט וויסן!“
פון זיינע אויגן
טון טרערן רינען:
„איך בין אויסגעפאָרן די גאַנצע וועלט,
קיין אַנדערע ניט געפונען!“
— ווי קענען איך דאָס טאָן
אָן מיין עלטער׳נס ווילן?
אַז מיר וועלן ביידע צו דער חופּה גיין
און קיין כלי־זמר וועלן ניט שפּילן!
איך וועל זיי באַגראָבן,
איך וועל זיי באַגראָבן!...
— און לאָמיר אָפּפאָרן אין אַ קליינע שטעטעלע
און מיר וועלן ביידע חופּה־האָבן!
— זיי־זשע ניט קיין גוטער,
קיין עצות מיר ניט גיב
און טו מיר די טובה,
און גיי אַרויס פון שטוב!

↤ 135

In a fremde Stodt,
Zwischen fremde Mentschen,—
Un as mir welen beide unter der Chupe stein,
Wer wet uns bentschen?
— Mir darfen nit keinem,
Mir sainen allein Mentschen;
As mir welen beide unter der Chupe stein,
Gott wet uns bentschen!
— Gei araus vun main Stub
Un du sollst sich nit varsamen,
Un ich wel sich do stelln stolz
Un iberreiden main Mamen:
Mamunju, Ljubunju,
Ich wel dir epes sogen,
Un die Zores vun main Geliebten
Kenn ich nit vertrogen!
— Wu is er, der Scharlatan,
Main Tochter wet far ihm nit blaiben!
Un as er wet kummen dem zweiten mol,
Vun Stub wel ich ihm araus traiben!
Mamunju, Ljubunju,
Ich wel dir epes sogen,
Un die Zores vun main Geliebten
Kenn ich nit vertrogen!
Zwelf a Seiger bai der Nacht,
Wenn Tir un Loden zugemacht,
In mitten derinnen hert men a klap, —
A Dank zu Gott, wos ich hob auf ihm derharrt!
— Gut’n Owend maine Liebe!
Wos is varweint daine Eigen?
Chotsch daine Eltern hoben mich faint,
Zu dir bin ich gefleigen!
אין אַ פרעמדע שטאָט,
צווישן פרעמדע מענטשן,—
און אַז מיר וועלן ביידע אונטער דער חופּה שטיין,
ווער וועט אונדז בענטשן?
— מיר דאַרפן ניט קיינעם,
מיר זיינען אַליין מענטשן;
אַז מיר וועלן ביידע אונטער דער חופּה שטיין,
גאָט וועט אונדז בענטשן!“
— גיי אַרויס פון מיין שטוב
און דו זאָלסט זיך ניט פאַרזאַמען,
און איך וועל זיך דאָ שטעלן שטאָלץ
און איבער ריידן מיין מאַמען:
מאַמוניו, ליובוניו,
איך וועל דיר עפּעס זאָגן,
און די צרות פון מיין געליבטן
קענען איך ניט פאַרטראָגן!
— וואו איז ער, דער שאַרלאַטאַן,
מיין טאָכטער וועט פאַר אים ניט בלייבן!
און אַז ער וועט קומען דעם צווייטן מאָל,
פון שטוב וועל איך אים אַרויסטרייבן!
מאַמוניו, ליובוניו,
איך וועל דיר עפּעס זאָגן,
און די צרות פון מיין געליבטן
קענען איך ניט פאַרטראָגן!
צוועלף אַ זייגער ביי דער נאַכט,
ווען טיר און לאָדן צוגעמאַכט,
אין מיטן דערינען הערט מען אַ קלאַפּ, —
אַ דאַנק צו גאָט, וואָס איך האָב אויף אים דערהאַרט!
— גוטן אָוונט, מיינע ליבע!
וואָס איז פאַרוויינט דיינע אויגן?
כאָטש דיינע עלטערן האָבן מיך פיינט,
צו דיר בין איך געפלויגן!

↤ 136

Ich bin zu dir gefleigen,
Wie a Fail vun a Beigen, —
Nit mehr wie der Teit allein
Wet uns zuscheiden!
Wos hot dain Mame gesogt? Main Mame hot gesogt:
„Wos tut er do? main Tochter wet far ihm nit blaiben!
Un as er wet kummen dem zweiten mol,
Vun Stub wel ich ihm araustraiben!“
Hot er aingebeigen sain Kop
Un geton alles ausheren,
Un vun saine zwei schwarze Eigen
Giessen Taichen Trären.
— Klaib zuneif daine Sachen
Un leig arain in Korb’n
Un ganwe sich araus vun a Fenster’l
Un mir welen beide Chupe hobn!
איך בין צו דיר געפלויגן,
ווי אַ פייל פון אַ בויגן, —
ניט מער ווי דער טויט אַליין
וועט אונדז צושיידן!
וואָס האָט דיין מאַמע געזאָגט? מיין מאַמע האָט געזאָגט:
„וואָס טוט ער דאָ? מיין טאָכטער וועט פאַר אים ניט בלייבן!
און אַז ער וועט קומען דעם צווייטן מאָל,
פון שטוב וועל איך אים אַרויס טרייבן!“
האָט ער איינגעבויגן זיין קאָפּ
און געטאָן אַלעס אויסהערן,
און פון זיינע צוויי שוואַרצע אויגן
גיסן טייכן טרערן.
— קלייב צונויף דיינע זאַכן
און לייג אַריין אין קאָרבן,
און גנב׳ע זיך אַרויס פון אַ פענצטערל
און מיר וועלן ביידע חופּה האָבן!
О. Гехт (Жлобинин, Могилевск. губ.)


№ 176.
Вариант:
Oi, du Gott!
Genug schoin zu strofen,
Soll schoin kumen noch halbe Nacht,
Maine Eltern sollen schoin schlofen!
Alle Tiren sainen vermacht,
Alle Lodens sainen verspart;
Ich bin gesessen allein in Zimmer’l,
’ch hob ihm kam derwart.
— Ich bin doch gefleigen,
Wie a Fail vun Beigen,
Nor mit dir, nor mit dir
Zwei Werter auszureiden!
Wos teig unser Leben,
As der Faier tut brennen, —
Wos teig unser Liebschaft,
As mir kennen sich nit nehmen?
אָי, דו גאָט!
גענוג שוין צו שטראָפן,
זאָל שוין קומען נאָך האַלבע נאַכט,
מיינע עלטערן זאָלן שוין שלאָפן!
אַלע טירן זיינען פאַרמאַכט,
אַלע לאָדנס זיינען פאַרשפּאַרט;
איך בין געזעסן אַליין אין צימערל,
כ׳האָב אים קוים דערוואַרט.
— איך בין דאָך געפלויגן,
ווי אַ פייל פון בויגן,
נאָר מיט דיר, נאָר מיט דיר
צוויי ווערטער אויס צו ריידן!
וואָס טויג אונדזער לעבן,
אַז דער פייער טוט ברענען, —
וואָס טויג אונדזער ליבשאַפט,
אַז מיר קענען זיך ניט נעמען?

↤ 137

— Gei araus in draussen,
Tu a Waile stein, —
Ich wel sich stellen stolz, —
’ch wel main Mamen iberreiden:
Mame, die Gefälligkeit
Sollstu mir ton, —
Ich kenn vun main geliebten
Nit ibertrogen!
Main Mame tut sogen,
Main Mame tut reiden —
’s is kein ander Sswore nit,
Mir musen sich beide scheiden!
— Sog mir, main Kind,
Zu wemen tustu gein?
Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain,
Main Eidem westu nit sain! 1)
— Nit zu aich tu ich gein,
Nit zu aich tu ich reiden —
Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain,
Wet aier Tochter maine blaiben! 2)
Nehm daine Sachen,
Warf arain in die Korn,
Ganwe sich durch durch’n Fenster’l,
Mir welen beide awekfohren!
— In a fremde Stodt,
Zwischen fremde Mentschen, —
Wer wet uns zu der Chupe fihren
Un wer wet uns bentschen?
— גיי אַרויס אין דרויסן,
טו אַ וויילע שטיין, —
איך וועל זיך שטעלן שטאָלץ, —
כ׳וועל מיין מאַמען איבערריידן:
מאַמע, די געפעליקייט
זאָלסטו מיר טאָן, —
איך קען פון מיין געליבטן
ניט אַריבערטראָגן!
מיין מאַמע טוט זאָגן,
מיין מאַמע טוט ריידן —
ס׳איז קיין אַנדער סברה ניט,
מיר מוזן זיך ביידע שיידן!
— זאָג מיר, מיין קינד,
צו וועמען טוסטו גיין?
ווען איך ווייס אַפילו — מיין טויט וועט זיין,
מיין איידעם וועסטו ניט זיין! 1)
— ניט צו אייך טו איך גיין,
ניט צו אייך טו איך ריידן —
ווען איך ווייס אַפילו — מיין טויט וועט זיין,
וועט אייער טאָכטער מיינע בלייבן! 2)
נעם דיינע זאַכן,
וואַרף אַריין אין די קאָרן,
גנב׳ע זיך דורך דורכן פענצטערל,
מיר וועלן ביידע אַוועק פאָרן!
— אין אַ פרעמדע שטאָט,
צווישן פרעמדע מענטשן, —
ווער וועט אונדז צו דער חופּה פירן
און ווער וועט אונדז בענטשן?
Ich sitz mir ba main Arbet,
Ich sitz un tu neien:
„Araus, Laidak, —
Ich hack dir aus die Zein!“
— Nit zu aich bin ich gekummen,
Nit mit aich tu ich reiden —
Ihr megt afile dem Teit bakummen,
Wel ich sich mit main Duschinke nit scheiden!
1) איך זיץ מיר ביי מיין אַרבעט,
איך זיץ און טו נייען: —
„אַרויס, ליידאַק, —
איך האַק דיר אויס די ציין!“
2) — ניט צו אייך בין איך געקומען,
ניט מיט אייך טו איך ריידן —
איר מעגט אַפילו דעם טויט באַקומען,
וועל איך זיך מיט מיין דושינקע ניט שיידן!

↤ 138

— Kumm arain in a Winkele,
Ich wel dir mkadeisch sain
Zwischen vier Mentschen,
Mehr wet keiner nit sain!
— Wie kenn ich dos ton
Mit main eigenem Willen, —
As auf main Chassene
Sollen kein Klesmorim nit spielen?
— קום אַריין אין אַ ווינקעלע,
איך וועל דיר מקדש זיין
צווישן פיר מענטשן,
מער וועט קיינער ניט זיין!
— ווי קען איך דאָס טאָן
מיט מיין אייגענעם ווילן, —
אַז אויף מיין חתונה
זאָלן קיין כלי־זמרים ניט שפּילן?
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 177. *)
Vun wannen nehmt sich a Liebe?
Vun sitzen un vun reiden un vun lachen;
Unser Liebe hot sich beschlossen
Vun eins bis zwei in der Nacht.
Bischas unser Liebe hot sich beschlossen,
Hot doch keiner nit gewusst;
Un haint klingt doch in alle Gassen,
As unser Liebe is schoin aus!
— Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn,
Fihr schoin mich op aheim!
Wos far a Teruz wel ich sogen
Bai main Mamen in der-heim?
— Dem ersten Teruz sollstu sogen,
As du host gearbet spät,
Dem ander Teruz sollstu sogen,
As du host varblonset in dem Weg.
Dem dritten Teruz sollstu sogen:
Du host geboden, geschwummen;
Dem verten Teruz sollstu sogen,
As du host dain Lieben bakummen.
פון וואַנען נעמט זיך אַ ליבע?
פון זיצן און פון ריידן און פון לאַכן;
אונדזער ליבע האָט זיך באַשלאָסן
פון איינס ביז צוויי אין דער נאַכט.
בשעת אונדזער ליבע האָט זיך באַשלאָסן,
האָט דאָך קיינער ניט געוואוסט;
און היינט קלינגט דאָך אין אַלע גאַסן,
אַז אונדזער ליבע איז שוין אויס!
— גענוג שוין דיר צו ריידן און צו שמועסן,
פיר שוין מיך אָפּ אַ היים!
וואָס פאַר אַ תירוץ וועל איך זאָגן
ביי מיין מאַמען אין דער היים?
— דעם ערשטן תירוץ זאָלסטו זאָגן,
אַז דו האָסט געאַרבעט שפּעט,
דעם אַנדער תירוץ זאָלסטו זאָגן,
אַז דו האָסט פאַרבלאָנזעט אין דעם וועג.
דעם דריטן תירוץ זאָלסטו זאָגן:
דו האָסט געבאָדן, געשוואומען;
דעם פערטן תירוץ זאָלסטו זאָגן,
אַז דו האָסט דיין ליבן באַקומען.
*) См. вариант этой песни, напечатанный г. И. Лернером (ст. „די אידישע מוזע“ в „הויזפֿריינד“, т. II ст. 188).

↤ 139

Dem finften Teruz sollstu sogen:
Du host aufgeneit a Kleid’l mit a Haib’l;
Dem sechsten Teruz sollstu sogen,
As du bist geworen a Waib’l.
— Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn,
Fihr mich op aheim!
Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen,
Die Tir is varspart in der-heim!
— Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen,
Wel ich mit’n Gleckele onklingen;
A Lied wel ich vun sich araus breingen —
Die ganze Welt wet sie singen!
דעם פינפטן תירוץ זאָלסטו זאָגן:
דו האָסט אויפגענייט אַ קליידל מיט אַ הייבל;
דעם זעקסטן תירוץ זאָלסטו זאָגן,
אַז דו ביסט געוואָרן אַ ווייבל.
— גענוג שוין דיר צו ריידן און צו שמועסן,
פיר מיך אָפּ אַהיים!
דער זייגער האָט שוין צוועלף אָפּגעשלאָגן,
די טיר איז פאַרשפּאַרט אין דער היים!
— דער זייגער האָט שוין צוועלף אָפּגעשלאָגן,
וועל איך מיטן גלעקעלע אָנקלינגען;
אַ ליד וועל איך פון זיך אַרויס בריינגען —
די גאַנצע וועלט וועט זי זינגען!
Ш. Финкельштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).


№ 178.
Oi, elend bin ich gebliben,
Oi, elend asei wie a Stein!
Beten bet ich dich, main taier Leben, —
Kummen sollstu zu mir zugein!
— Kummen wel ich zu dir kummen,
Nor treisten kenn ich dich nischt;
Lieben lieb ich dich grund vun Harzen,
Nor nehmen, Duschinke, konnen mir sich nischt!
Main Mutter flegt mir ständig sogen,
’ch soll nischt gein spät ba Nacht in Gass;
Jetzt is mir finster un derzu noch bitter, —
Far an ander Meidel hot men ihm schoin varknast
אָי, עלנט בין איך געבליבן,
אָי, עלנט אַזוי ווי אַ שטיין!
בעטן בעט איך דיך, מיין טייער לעבן, —
קומען זאָלסטו צו מיר צוגיין!
— קומען וועל איך צו דיר קומען,
נאָר טרייסטן קענען איך דיך נישט;
ליבן ליב איך דיך גרונט פון האַרצן,
נאָר נעמען, דושינקע, קאָנען מיר זיך נישט!
מיין מוטער פלעגט מיר שטענדיק זאָגן,
כ׳זאָל נישט גיין שפּעט ביינאַכט אין גאַס;
יעצט איז מיר פינצטער, און דער צו נאָך ביטער, —
פאַר אַן אַנדער מיידל האָט מען אים שוין פאַר׳קנס׳ט!

↤ 140

Dos Knas-mohl is doch schoin gewen,
Un die Chassene darf schoin sain azund.
Jetzt is mir finster, derzu noch bitter,
Un in main Harzen blaibt an ewig Wund!
Du fohrst doch schoin jetzt awek vun mir, —
Gott soll dich breingen auf a Lad!
Dich hob ich lieb, weiss doch Gott dem Emes,
Nor main Mutter hot doch nischt derlost.
— Ich kon gor dain Mutter dos nischt winschen,
As ihre Kinder sollen blaiben asei wie ich, —
Auch ohn a Taten un ohn a Mamen
Sollen sich umblonken asei wie ich!
דאָס קנס־מאָל איז דאָך שוין געווען,
און די חתונה דאַרף שוין זיין אַצונד.
יעצט איז מיר פינצטער, דער צו נאָך ביטער,
און אין מיין האַרצן בלייבט אַן עוויג וואונד!
דו פאָרסט דאָך שוין יעצט אַוועק פון מיר, —
גאָט זאָל דיך בריינגען אויף אַ לאַד!
דיך האָב איך ליב, ווייס דאָך גאָט דעם אמת,
נאָר מיין מוטער האָט דאָך נישט דערלאָזט.
— איך קאָן גאָר דיין מוטער דאָס נישט ווינטשן,
אַז אירע קינדער זאָלן בלייבן אַזוי ווי איך, —
אויך אָן אַ טאַטן און אָן אַ מאַמען
זאָלן זיך אומבלאָנקען אַזוי ווי איך!
М. А. Зон (старая-синява, Подольск. губ ).


№ 179.
Main Harz zugeit in mir;
As ich tu sich dermohnen,
Winsch ich mir dem Teit,
’ch will main Leben nit konnen.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Wos teig mir main Leben
Mit maine Vargnigen,
As wemen ich lieb
Dem kenn ich nit krigen

Auf eibig verbunden
Hot uns Gott beschlossen;
Wer kenn heilen maine Wunden,
A Koil hot mich geschossen!
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Zu maine Schmerzen
Is kein Balsam nito,
Tief in main Herzen
Ot liegstu do!
מיין האַרץ צעגייט אין מיר;
אַז איך טו זיך דער מאָנען,
ווינטש איך מיר דעם טויט,
כ׳וויל מיין לעבן ניט קאָנען.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
וואָס טויג מיר מיין לעבן
מיט מיינע פאַרגעניגן,
אַז וועמען איך ליב
דעם קען איך ניט קריגן

אויף אייביק פאַרבונדען
האָט אונדז גאָט באַשלאָסן;
ווער קען היילן מיינע וואונדן,
אַ קול האָט מיך געשאָסן!
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
צו מיינע שמערצן
איז קיין באַלזאַם ניטאָ,
טיף אין מיין האַרצן
אָט ליגסטו דאָ!

↤ 141

As ich nehm sich dermohnen
Die vorige Zait:
’s is nit gewen kein Raisender,
Wos hoben mich gemaid’t
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Du host gebliht in maine Eigen
Auf ein Augenblick,
Du binst vun mir awek
Un kummst schoin nit karick.

Main Sinnen, maine Gedanken
Hoben rak geklärt —
West kummen zu mir karick,
Wet sain Alles verkehrt!
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Ober wenn wollt ich wissen,
As die Harz is bai dir rein, —
Vun die Welt die Vergnigen
Wollt ich mir winschen allein.

’s wet sain asa Zait.
Wos du west zu mir kummen
Suchen dem Ort,
Wu mir flegen sich gefinen.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Dann auf main Keiwer
Welen sprozen die schenste Blumen,
Die selbe Minut grade,
Wenn du west zu mir kummen.

Mehr zu vertrogen
Is kein Keiach nit,
Zu weinen un zu klogen
Un zu singen dos Lied.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Host gebliht in maine Eigen
Auf ein Augenblick
Du binst vun mir verfleigen
Un kummst schoin nit zurick!
אַז איך נעם זיך דערמאָנען
די פאָריקע צייט:
ס׳איז ניט געווען קיין רייזנדער,
וואָס האָבן מיך געמיידט.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
דו האָסט געבליט אין מיינע אויגן
אויף איין אויגנבליק,
דו בינסט פון מיר אַוועק
און קומסט שוין ניט קאַריק.

מיין זינען, מיינע געדאַנקען
האָבן רק געקלערט —
וועסט קומען צו מיר קאַריק,
וועט זיין אַלעס פאַרקערט!
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
אָבער ווען וואָלט איך וויסן,
אַז די האַרץ איז ביי דיר ריין, —
פון די וועלט די פאַרגעניגן
וואָלט איך מיר ווינטשן אַליין.

ס׳וועט זיין אַזאַ צייט.
וואָס דו וועסט צו מיר קומען
זוכן דעם אָרט,
וואו מיר פלעגן זיך געפינען.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
דאַן אויף מיין קבר
וועלן שפּראָצן די שענסטע בלומען,
די זעלבע מינוט גראַדע
ווען דו וועסט צו מיר קומען.

מער צו פאַרטראָגן
איז קיין כח ניט,
צו וויינען און צו קלאָגן
און צו זינגען דאָס ליד.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
האָסט געבליט אין מיינע אויגן
אויף איין אויגנבליק
דו בינסט פון מיר פאַרפלויגן
און קומסט שוין ניט צוריק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 142


№ 180.
Bai’m Breg Wasser tu ich stein
Un konn zu dir nit kymmen:
Oi, vun waiten rufstu mir,
Ich konn ober nit schwimen.
ביים ברעג וואַסער טו איך שטיין
און קאָן צו דיר ניט קומען:
אָי, פון ווייטן רופסטו מיר,
איך קאָן אָבער ניט שווימען.
Д. Г. Гальперн (Шкуды, Ковенск. губ.).


№ 181.
Sitzt a Meidele auf’n Loden, (?)
Schainen schaint sie, wie der Tog;
Geit a Schuster-bochur vun die Korn,
Sogt er ihr: „gut Morgen,“
— Na dir awek dain „gut Morgen!“
Na dir awek dain „gut Morgen!“
Griss dain Taten, griss dain Mamen,
Sei sollen far dir nit sorgen!
Hot sie sich ongeton die Seckelech
Mit die Reitinke Bändelech, —
Un as mir welen beide Chassene hoben,
Welen mir zeilen Rendelech!
זיצט אַ מיידעלע אויפן לאָדן, (?)
שיינען שיינט זי, ווי דער טאָג;
גייט אַ שוסטער־בחור פון די קאָרן,
זאָגט ער איר: „גוט מאָרגן!“
— נאַ דיר אַוועק דיין „גוט מאָרגן!“
נאַ דיר אַוועק דיין „גוט מאָרגן!“
גריס דיין טאַטן, גריס דיין מאַמען,
זיי זאָלן פאַר דיר ניט זאָרגן!
האָט זי זיך אָנגעטאָן די זעקעלעך
מיט די רויטינקע בענדעלעך, —
און אַז מיר וועלן ביידע חתונה האָבן,
וועלן מיר ציילן רענדלעך!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
Ach, Got, helf uns asei,
Wie die Jiden in Mizra’im! (bis)
As unser Liebe wet weren ausgefihrt,
Welen mir trinken l’chajim.
L’chajim, l’chajim unsere gute Fraind,
Iber a Johr alle in ganzen! (bis)
As unsere Liebe wet weren ausgefihrt,
Welen mir huljenen un tanzen.
אַך, גאָט, העלף אונדז אַזוי,
ווי די אידן אין מצרים! (bis)
אַז אונדזער ליבע וועט ווערן אויסגעפירט,
וועלן מיר טרינקען לחיים.
לחיים, לחיים, אונדזערע גוטע פריינד,
איבעראַיאָר אַלע אין גאַנצן! (bis)
אַז אונדזערע ליבע וועט ווערן אויסגעפירט,
וועלן מיר הוליענען און טאַנצן.

↤ 143

A Finger’l hot er mir geschickt
Mit a goldene Emalje; (bis)
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll nit leben kein Waile!
A Seiger’l hot er mir gekeift
Mit a goldernem Waiser; (bis)
Un der wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll sich schleppen in die Haiser!
Die Schlepenes un die Jogenes
Soll sei verjogen un vertraiben; (bis)
Un wer es hot a Schuld in unser Liebe,
Sollen sei Jsseimim blaiben!
Oi, Mutter, Mutter, ich sog dir ob,
As vun main Raien sollstu wissen: (bis)
’ch hob varflantzt asa scheinem Waingorten,
Auf eibig sollstu ihm vershliessen!
Sei hoben nit gewollt zuheren
Un sainen in Waingorten gekummen; (bis)
Die scheine Peirele vun Beimele
Hoben sei aropgenummen!
אַ פינגערל האָט ער מיר געשיקט
מיט אַ גאָלדענע עמאַליע; (bis)
און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע,
זאָל ניט לעבן קיין וויילע!
אַ זייגערל האָט ער מיר געקויפט
מיט אַ גאָלדערנעם ווייזער; (bis)
און דער וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע,
זאָל זיך שלעפּן אין די הייזער!
די שלעפּענעס און די יאָגענעס
זאָל זיי פאַריאָגן און פאַרטרייבן; (bis)
און ווער עס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע,
זאָלן זיי יתומים בלייבן!
אָי, מוטער, מוטער, איך זאָג דיר אָב,
אַז פון מיין רעיון זאָלסטו וויסן: (bis)
כ׳האָב פאַרפלאַנצט אַזאַ שיינעם וויינגאָרטן,
אויף אייביק זאָלסטו אים פאַרשליסן!
זיי האָבן ניט געוואָלט צוהערן
און זיינען אין וויינגאָרטן געקומען; (bis)
די שיינע פּרי׳לע פון ביימעלע
האָבן זיי אַראָפּגענומען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 183.
Вариант:
Oi, Mamunje, du wollst wissen
Vun main Raichtum dem sissen:
Ich hob aingeflanzt a Waingorten,
Af eibig wollt ich ehm varschliessen! 1)
אָי, מאַמוניע, דו וואָלסט וויסן
פון מיין רייכטום דעם זיסן:
איך האָב איינגעפלאַנצט אַ וויינגאָרטן,
אויף אייביק וואָלט איך עם פאַרשליסן! 1)
Вариант:
Her-że zu, main liebste Mutter,
Wos ich wel dir schmu’ssen:
Tomer wel ich hoben noch ain Waingorten,
Auf eibig wel ich ihm verschliessen!
הער־זשע צו, מיין ליבסטע מוטער,
וואָס איך וועל דיר שמועסן:
טאָמער וועל איך האָבן נאָך איין וויינגאָרטן,
אויף אייביק וועל איך אים פאַרשליסן!

↤ 144

Oi, Mamunje, er hot nit ongefrägt
Un is zu mir in Waingorten gekummen;
Die beste Fruchten vun die schenste Zwaigen
Hot er bai mir zugenummen!
A goldernem Ring hot er mir geschonken,
Af maine Finger zu trogen;
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll kein tkume nit hoben!
A goldernem Armband hot er mir geschonken
Mit a goldene Emalje;
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll nit leben kein Waile!
A saiden Tuch hot er mir geschickt,
Sie hot vartrogen in blo;
Sain Bild liegt bai mir in Harzen,
Un allein is er nito!
Ach Jiden, ihr gute Jiden,
Lomir fohren kain Jruscholaïm!
Un wen die liebe wet geendigt weren,
Welen mir machen l’chajim!
אָי, מאַמוניע, ער האָט ניט אָנגעפרעגט
און איז צו מיר אין וויינגאָרטן געקומען;
די בעסטע פרוכטן פון די שענסטע צווייגן
האָט ער ביי מיר צוגענומען!
אַ גאָלדערנעם רינג האָט ער מיר געשאָנקען,
אויף מיינע פינגער צו טראָגן;
און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע,
זאָל קיין תקומה ניט האָבן!
אַ גאָלדערנעם אַרמבאַנד האָט ער מיר געשאָנקען
מיט אַ גאָלדענע עמאַליע;
און דער, וואָס האָט אַ שולד אין אונדזער ליבע,
זאָל ניט לעבן קיין וויילע!
אַ זיידן טוך האָט ער מיר געשיקט,
זי האָט פאַרטראָגן אין בלאָ;
זיין בילד ליגט ביי מיר אין האַרצן,
און אַליין איז ער ניטאָ!
אַך אידן, איר גוטע אידן,
לאָמיר פאָרן קיין ירושלים!
און ווען די ליבע וועט געענדיקט ווערן,
וועלן מיר מאַכן לחיים!
М. З. Левин (Витебск. губ.).
А Рейзин (Ковенск губ ).


№ 184.
Второй вариант:
Ich hob genakert un geseit,
Kdei die Twue soll nit brennen;
Wer es hot mir main siss-Leben zuscheidt,
Ienem soll die Erd zunehmen!
Ich hob zu weinen un zu klogen,
So wie einer noch a Korb’n;
Main Mutter flegt mir ständig sogen,
As main Siwug is schoin gestorbn.
איך האָב געאַקערט און געזייט,
כדי די תבואה זאָל ניט ברענען;
ווער עס האָט מיר מיין זיס־לעבן צו שייט,
יענעם זאָל דיזע צונעמען!
איך האָב צו וויינען און צו קלאָגן,
זאָ ווי איינער נאָך אַ קרבן;
מיין מוטער פלעגט מיר שטענדיק זאָגן,
אַז מיין זיווג איז שוין געשטאָרבן.

↤ 145

Un as er is gestorben,
Hot men ihm bagroben;
Far kein andern wil ich nit Chassene hoben,
Asa Siwug wel ich schoin nit hoben!
Ich hob ehm geschickt a Seiger
Mit a goldenem Waiser;
Wer es hot nor mir mit main siss-Leben zuscheidt,
Arumgein soll jener iber die Haiser!
Iber die Haiser soll er arumgein;
Leben jeder Stub soll er blaiben stein:
In wos far a Stub er wet nor arainkummen,
Sollt ihr sogen, as er is schoin gewen!
און אַז ער איז געשטאָרבן,
האָט מען אים באַגראָבן;
פאַר קיין אַנדערן וויל איך ניט חתונה האָבן,
אַזאַ זיווג וועל איך שוין ניט האָבן!
איך האָב עם געשיקט אַ זייגער
מיט אַ גאָלדענעם ווייזער;
ווער עס האָט נאָר מיר מיט מיין זיס־לעבן צושיידט,
אַרום גיין זאָל יענער איבער די הייזער!
איבער די הייזער זאָל ער אַרום גיין;
לעבן יעדער שטוב זאָל ער בלייבן שטיין:
אין וואָס פאַר אַ שטוב ער וועט נאָר אַריין קומען,
זאָלט איר זאָגן, אַז ער איז שוין געווען!
М. З. Левин (Витебск. губ.)


№ 185.
A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt,
A Cholem hot sich mir aus gedacht;
Oi, der falscher Merder mit saine falsche Werter,
Oi, zu alle Zores hot er mir gebracht!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Wind, a Wind;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Wie a Mutter mit a kleines Kind, a’s Kind!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Regen;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Grott weis — vun wemen’s wegen!
אַ חלום, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט,
אַ חלום האָט זיך מיר אויס געדאַכט;
אָי, דער פאַלשער מערדער מיט זיינע פאַלשע ווערטער,
אָי, צו אַלע צרות האָט ער מיר געבראַכט!
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען,
אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער ווינט, אַ ווינט;
פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט,
ווי אַ מוטער מיט אַ קליינס קינד, אַ׳ס קינד!
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען,
אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער רעגן;
פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט,
גאָט ווייס — פון וועמענס וועגן!

↤ 146

Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Schnei, a Schnei;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, —
In main Harzen tut mir wei, oi wei!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisse Blote,
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, —
Oi af alle maine Reid hob ich gor Charote!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Af draussen is gewen a Moro-sch’cheire;
— Ot geit men schoin vun main Heim, mi wet mir dersehn!
— Duschenje, far wemen hostu Meire!
Ich schelt dem Tog vun main Geboren,
Besser wollt ich varloren geworen!
Besser wollt ich varloren geworen,
Eider ich hob dir derkonnt!
Nit mein, nit mein, as dos wet dir sain g’rotn,
Mir zu leigen a junge in der Erd!
Neikem wet sich mit dir sain der Ssot’n,
Du west nit hoben bai kein Mentschen kein Werd!
Wos a Waile un wos a Rege
Seh ich dir mit a zweite gehen;
Stechen wel ich sich mit a Messer, —
Maine Eigen sollen die Zores nit sehen!
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען,
אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסער שניי, אַ שניי;
פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, —
אין מיין האַרצן טוט מיר וויי, אָי וויי!
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען,
אויף דרויסן איז געווען אַ גרויסע בלאָטע,
פיל מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט, —
אָי אויף אַלע מיינע רייד האָב איך גאָר חרטה!
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר געגאַנגען,
אויף דרויסן איז געווען אַ מרה שחורה;
— אָט גייט מען שוין פון מיין היים, מי וועט מיר דערזען!
— דושעניע, פאַר וועמען האָסטו מורא!
איך שעלט דעם טאָג פון מיין געבאָרן,
בעסער וואָלט איך פאַרלאָרן געוואָרן!
בעסער וואָלט איך פאַרלאָרן געוואָרן,
איידער איך האָב דיר דערקאָנט!
ניט מיין, ניט מיין, אַז דאָס וועט דיר זיין געראָטן,
מיר צו לייגן אַ יונגע אין דער ערד!
נוקם וועט זיך מיט דיר זיין דער שטן,
דו וועסט ניט האָבן ביי קיין מענטשן קיין ווערד!
וואָס אַ וויילע און וואָס אַ רגע
זע איך דיר מיט אַ צווייטע גיין;
שטעכן וועל איך זיך מיט אַ מעסער, —
מיינע אויגן זאָלן די צרות ניט זען!

↤ 147

— Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer,
Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer!
Ich wel mit Mas’l a Choss’n weren,
Un dir wet Gott auch wemen bascheren!
A naie Lied wel ich aich, Mentschen, singen —
Die Liebe hot mir gekost Gesund mit Schmerzen;
Wemen es is vorgekummen a falsche Liebe,
Jener soll kummen zu main bittern Herzen!
— ניט שטעך זיך, דושעניע, מיט אַ מעסער,
ניט שטעך זיך, דושעניע, מיט אַ מעסער!
איך וועל מיט מזל אַ חתן ווערן,
און דיר וועט גאָט אויך וועמען באַשערן!
אַ נייע ליד וועל איך אייך, מענטשן, זינגען —
די ליבע האָט מיר געקאָסט געזונט מיט שמערצן;
וועמען עס איז פאָרגעקומען אַ פאַלשע ליבע,
יענער זאָל קומען צו מיין ביטערן האַרצן!
М. 3 Левин (Новоалександровск, Ковенск губ.).


№ 186.
A weile Lied hob ich arausgegeben,
Sie kost mir Trären mit viel Schmerz;
Wer es hot varbracht a falsche Liebe,
Der konn fihlen main Weitog vun main Herz!
Ich schelt dem Tog vun main Geboren,
Ich schelt ihm bis azynd;
Besser wollt ich gewen varloren
As ich bin gewen a klein Kind!
Mit wosser a Teit zu starben besser, —
Heib ich sich on bedeinken a mol:
Stechen wel ich sich mit a Messer,
Oder schiessen mit a heisser Koil!
Du sollst nit meinen, as dir wet geroten:
Du host vartrieben a jung Kind in Grub,—
Neikem wet on dir sain main Schotten,
Er wet dich schrecken Tog as Nacht!
אַ וויילע ליד האָב איך אַרויסגעגעבן,
זי קאָסט מיר טרערן מיט פיל שמערץ;
ווער עס האָט פאַרבראַכט אַ פאַלשע ליבע,
דער קאָן פילן מיין ווייטאָג פון מיין הערץ!
איך שעלט דעם טאָג פון מיין געבאָרן,
איך שעלט עם ביז אַצונד;
בעסער וואָלט איך געווען פאַרלאָרן
אַז איך בין געווען אַ קליין קינד!
מיט וואָסער אַ טויט צו שטאַרבן בעסער, —
הייב איך זיך אָן באַדיינקען אַמאָל:
שטעכן וועל איך זיך מיט אַ מעסער,
אָדער שיסן מיט אַ הייסער קויל!
דו זאָלסט ניט מיינען, אַז דיר וועט געראָטן:
דו האָסט פאַרטריבן אַ יונג קינד אין גרוב,—
נוקם וועט אָן דיר זיין מיין שאָטן,
ער וועט דיך שרעקן טאָג אַז נאַכט!

↤ 148

Un die Lwone wet auch nit schwaigen, —
Du host var ihr falsche Kompli mentengemacht
Un auf die Knie var mir gestanen,
Un host allein die Liebe zu nischt gemacht!
Un die Stern welen dir auch nit Schwaigen, —
Du host sei in falsche Eidus gestellt;
A falsche Schwue hostu var mir geschworen
Un host allein zu nischt gemacht!
Ein Sach tu ich bai dir beten:
Mi soll mich trogen varbai main Voters Stub,
Drai Tritt sollstu beleiten —
Gringer wet mir sain liegen in main Grub!
As du west heren die Lied singen,
Wos var a Ponim westu hoben bai der Welt?
Die ganze Welt wet mit dir klingen, —
Du host vartrieben a jung Kind in der Erd!
און די לבנה וועט אויך ניט שווייגן, —
דו האָסט פאַר איר פאַלשע קאָמפּלימענטן געמאַכט
און אויף די קני פאַר מיר געשטאַנען,
און האָסט אַליין די ליבע צו נישט געמאַכט!
און די שטערן וועלן דיר אויך ניט שווייגן, —
דו האָסט זיי אין פאַלשע עדות געשטעלט;
אַ פאַלשע שבועה האָסטו פאַר מיר געשוואָרן
און האָסט אַליין צו נישט געמאַכט!
איין זאַך טו איך ביי דיר בעטן:
מי זאָל מיך טראָגן פאַר ביי מיין פאָטערס שטוב,
דריי טריט זאָלסטו באַלייטן —
גרינגער וועט מיר זיין ליגן אין מיין גרוב!
אַז דו וועסט הערן די ליד זינגען,
וואָס פאַר אַפּנים וועסטו האָבן ביי דער וועלט?
די גאַנצע וועלט וועט מיט דיר קלינגען, —
דו האָסט פאַרטריבן אַ יונג קינד אין דער ערד!
И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.)


№ 187.
A naie Liebe hob ich ausgetracht,
Sie is vun Zores un vun Schmerz;
Der wos weiss vun a falsche Liebe,
Der konn spiren main bitter Herz.
A Ring a Matone hot er mir gegeben,
Er is gewen vun lauter Gold;
Un der wos’t o’geredt main siss-Leben,
Soll weren gich grau un alt!
Ich schilt, ich schilt maine junge Johren,
Ich schilt dem Tog vun main Geboren;
Besser wollt ich nit geboren geworen,
Eider ich hob derkennt die Liebe gor!
אַ נייע ליבע האָב איך אויסגעטראַכט,
זי איז פון צרות און פון שמערץ;
דער וואָס ווייס פון אַ פאַלשע ליבע,
דער קאָן שפּירן מיין ביטער הערץ.
אַ רינג אַ מתנה האָט ער מיר געגעבן,
ער איז געווען פון לויטער גאָלד;
און דער וואָס׳ט אָ׳גערעדט מיין זיס לעבן,
זאָל ווערן גיך גרוי און אַלט!
איך שילט, איך שילט מיינע יונגע יאָרן,
איך שילט דעם טאָג פון מיין געבאָרן;
בעסער וואָלט איך ניט געבאָרן געוואָרן,
איידער איך האָב דערקענט די ליבע גאָר!

↤ 149

Sollst nit meinen as ’s wet dir sain g’roten,
Wos du host main jungen Leben umgebracht:
Neikem wet sich sain on dir der Ssot’n,
Er wet dir schrecken bai Tog un bai Nacht!
זאָלסט ניט מיינען אַז ס׳וועט דיר זיין געראָטן,
וואָס דו האָסט מיין יונגען לעבן אומגעבראַכט:
נוקם וועט זיך זיין אָן דיר דער שטן,
ער וועט דיר שרעקן ביי טאָג און ביי נאַכט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ ).


№ 188.
’ch varschilt dem Tog vun main Geboren
Un bawein ihm alle mol; (bis)
Halwai wollt ich gor nit gewen geboren,
Eider ich hob ihm derkonnt!
Wos a Waile wert main Weitog gresser,
As ich derseh dich mit a zweite gein; (bis)
Stechen wollt ich sich mit a Messer,
As maine Eigen sollen die Zores nit sehn!
— Nit stech sich, Duschinke, mit kein Messer
Un wisch schoin op daine Trären; (bis)
Ich wer mit Glick a Choss’n besser,
Un dir soll Gott auch bascheren!
כ׳פאַרשילט דעם טאָג פון מיין געבאָרן
און באַוויין אים אַלע מאָל; (bis)
הלוואי וואָלט איך גאָר ניט געווען געבאָרן,
איידער איך האָב אים דערקאָנט!
וואָס אַ וויילע ווערט מיין ווייטאָג גרעסער,
אַז איך דערזע דיך מיט אַ צווייטע גיין; (bis)
שטעכן וואָלט איך זיך מיט אַ מעסער,
אַז מיינע אויגן זאָלן די צרות ניט זען!
— ניט שטעך זיך, דושינקע, מיט קיין מעסער
און וויש שוין אָפּ דיינע טרערן; (bis)
איך ווער מיט גליק אַ חתן בעסער,
און דיר זאָל גאָט אויך באַשערן!
Б. М. Кассель и A. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 189.
Finster is mir in maine Eigen,
As ich ken schoin nit sehen die Schain;
Wie glicklich wollt ich gewesen,
Wenn du wollst mainer sain!
פינצטער איז מיר אין מיינע אויגן,
אַז איך קען שוין ניט זען די שיין;
ווי גליקלעך וואָלט איך געוועזן,
ווען דו וואָלסט מיינער זיין!

↤ 150

Sitz ich mir bai mainem Fenster
Un sing mir a trauerige Lied:
Zehn Kales sollstu hoben,
Un zu mir sollstu sich umkehren zurick!
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum Bulwar;
Alle Meidlech spielen aus a Liebe,
Un mir hostu gelosen fir a Narr!
— Genug schoin dir zu weinen un zu klogen,
Auf allz darf doch sain ain Schi’r!
Mit ain anderer Chassene zu hoben,
Mit ain schenerer un besserer vun dir!
— Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum jener un jener Taich;
Du host doch mir allz versprochen;
Jezt sainen daine Reid nit glaich!
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Gegangen is damols a Schnei;
Un jetzt is mir main Leben
Geworen wind un wei!
Kein Sach wollt mir nit gewen zu schwer, —
Sieben Jamen zu schwimmen far dir;
Duschinje, beten dir bet ich:
Du sollst nit vergessen on mir!
Eib du willst mit der zweiter spazieren,
Gein sollstu gein var main Grub;
Blumen welen dorten sprozen,
Dermohnen sollstu mir mit a Trär!
זיץ איך מיר ביי מיינעם פענצטער
און זינג מיר אַ טרויעריקע ליד:
צען כלות זאָלסטו האָבן,
און צו מיר זאָלסטו זיך אום קערן צוריק!
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
אַרום און אַרום בולוואַר;
אַלע מיידלעך שפּילן אויס אַ ליבע,
און מיר האָסטו געלאָזן פיר אַ נאַר!
— גענוג שוין דיר צו וויינען און צו קלאָגן,
אויף אַלץ דאַרף דאָך זיין איין שיעור!
מיט איין אַנדערער חתונה האָבן,
מיט איין שענערער און בעסערער פון דיר!
— שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
אַרום יענער און יענער טייך;
דו האָסט דאָך מיר אַלץ פאַרשפּראָכן;
יעצט זיינען דיינע רייד ניט גלייך!
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
געגאַנגען איז דאַמאָלס אַ שניי;
און יעצט איז מיר מיין לעבן
געוואָרן ווינד און וויי!
קיין זאַך וואָלט מיר ניט געווען צו שווער, —
זיבן ימ׳ען צו שווימען פאַר דיר;
דושיניע, בעטן דיר בעט איך:
דו זאָלסט ניט פאַרגעסן אָן מיר!
אויב דו ווילסט מיט דער צווייטער שפּאַצירן,
גיין זאָלסטו גיין פאַר מיין גרוב;
בלומען וועלן דאָרטן שפּראָצן,
דערמאָנען זאָלסטו מיר מיט אַ טרער!
А. Рейзин (Минск. губ.)

↤ 151


№ 199.
Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Wind, a Wind; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Wie a Mutter ihr einzigen Kind.

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Schnei, a Schnei; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide asei viel aingetainet,
As mir is geworen wind un wei!

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Regen; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Der Taiwel weiss zulieb wemen’s wegen!

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Moro-sch’cheire; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
— Ot geit men vun main Heim, ot wet men mich derkonnen!
Gwald, var wemen hostu Meire!

A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt,
A Cholem hot sich mir gedacht, gedacht; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Ach, du falscher Merder, mit daine sisse Reid,
Hostu mich zum Krankenbett gebracht.
שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
אין דרויסן איז געווען אַ ווינט, אַ ווינט; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט,
ווי אַ מוטער איר איינציקן קינד.

שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
אין דרויסן איז געווען אַ שניי, אַ שניי; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און מיר האָבן ביידע אַזוי פיל איינגע׳טענה׳ט,
אַז מיר איז געוואָרן ווינד און וויי,

שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
אין דרויסן איז געווען אַ רעגן; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און מיר האָבן ביידע די ליבע איינגע׳טענה׳ט,
דער טייוול ווייס צו ליב וועמענס וועגן!

שפּאַצירן, שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
אין דרויסן איז געווען אַ מרה שחורה; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
— אָט גייט מען פון מיין היים, אָט וועט מען מיך דערקאָנן!
גוואַלד פאַר וועמען האָסטו מורא!

אַ חלום, אַ חלום האָט זיך מיר גע׳חלומ׳ט,
אַ חלום האָט זיך מיר געדאַכט, געדאַכט; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אַך, דו פאַלשער מערדער, מיט דיינע זיסע רייד,
האָסטו מיך צום קראַנקן־בעט געבראַכט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 152


№ 191
Kumm-że zu mir, main getraies Leben,
Wos bistu vun mir asei wait?
Lomir schoin beide Chassene hoben,
Wos fihren mir sich um asa Zait?
Arumgefihrt hoben mir sich beide
A Johr un zwei, un drai,
Un as ich fleg dir dermohnen dem Knas-mohl machen,
Flegst sogen, as die Kop is nit derbai!
Oi, der Knas-mohl is bai uns gewen,
Kein Chassene wet bai uns nit sain;
Finster is mir zu reiden, bitter is mir zu Schwaigen,
As du host sich mit an anderer varknast!
Oi, mit der Klole wel ich dich ton schilten,
As du sollst blaiben elend, wie vun a Stein,
Ohn a Voter, ohn a Mutter,
Un sollst blaiben elend, wie ich allein!
— Oi, main Voter’s Kind hostu nit wos zu schilten,
Ich bin allein a Mensch mit a Varstand,
Ich wel nehmen a Meidele, wos mir wet gefällen,
Un soll hoben a Remeslo in ihr Hand.
Ich setz mir in Schiff un sing mir a Lied,
Die Lied, wos zu mir passt!
— Dermohn sich, mit wemen du host sich ongeheiben, —
Mit a Jsseimele hostu sich varknast!
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum Breg Jam;
Zi gedeinkst, as du host mir zugesogt,
A du west sain mainer a Mann?
קום־זשע צו מיר, מיין געטרייס לעבן,
וואָס ביסטו פון מיר אַזוי ווייט?
לאָמיר שוין ביידע חתונה האָבן,
וואָס פירן מיר זיך אום אַזאַ צייט?
אַרום געפירט האָבן מיר זיך ביידע
אַ יאָר און צוויי, און דריי,
און אַז איך פלעג דיר דערמאָנען דעם קנס־מאָל מאַכן,
פלעגסט זאָגן, אַז די קאָפּ איז ניט דערביי!
אָי, דער קנס־מאָל איז ביי אונדז געווען,
קיין חתונה וועט ביי אונדז ניט זיין;
פינצטער איז מיר צו ריידן, ביטער איז מיר צו שווייגן,
אַז דו האָסט זיך מיט אַן אַנדערער פאַרקנסט!
אָי, מיט דער קללה וועל איך דיך טאָן שילטן,
אַז דו זאָלסט בלייבן עלנט ווי פון אַ שטיין,
אָן אַ פאָטער, אָן אַ מוטער,
און זאָלסט בלייבן עלנט, ווי איך אַליין!
— אָי, מיין פאָטערס קינד האָסטו ניט וואָס צו שילטן,
איך בין אַליין אַ מענטש מיט אַ פאַרשטאַנד,
איך וועל נעמען אַ מיידעלע, וואָס מיר וועט געפעלן,
און זאָל האָבן אַ רעמעסלאָ אין איר האַנט.
איך זעץ מיר אין שיף און זינג מיר אַ ליד,
די ליד, וואָס צו מיר פּאַסט!
— דערמאָן זיך מיט וועמען דו האָסט זיך אָנגעהויבן, —
מיט אַ יתומה׳לע האָסטו זיך פאַר׳קנס׳ט!
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
אַרום און אַרום ברעג ים;
צי געדיינקסט, אַז דו האָסט מיר צו געזאָגט,
אַ דו וועסט זיין מיינער אַ מאַן?
О. Гехт (Жлобинин, Могилевск. губ.)
Ш. Финкельштейн (ibid.).

↤ 153


№ 192.
Wos teig mir der Waingorten,
As flanzen kenn ich ihm nit?
Wos teig mir a Liebe zu spielen,
As nehmen kenn ich dich nit?
As wei is zu maine Johren, —
A Liebe hob ich ongeworen,
As wei is zu maine Johren, —
Main Welt is schoin lang varloren!
Ich kumm arain in Stub, —
Finster is, wie in a Grub;
In a Grub is finster zu liegen,
Un a fain Meidel is schwer zu kriegen.
As wei is zu maine Johren etc.
Ich gei araus in Gass,
Stellstu sich var mir vor;
Mit daine goldene Hor
Kirzst du maine Johr.
As wei is zu maine Johren etc.
וואָס טויג מיר דער וויינגאָרטן,
אַז פלאַנצן קען איך אים ניט?
וואָס טויג מיר אַ ליבע צו שפּילן,
אַז נעמען קען איך דיך ניט?
אַז וויי איז צו מיינע יאָרן, —
אַ ליבע האָב איך אָנגעוואָרן,
אַז וויי איז צו מיינע יאָרן, —
מיין וועלט איז שוין לאַנג פאַרלאָרן!
איך קום אַריין אין שטוב, —
פינצטער איז, ווי אין אַ גרוב;
אין אַ גרוב איז פינצטער צו ליגן,
און אַ פיין מיידל איז שווער צו קריגן.
אַז וויי איז צו מיינע יאָרן א. אַ. וו.
איך גיי אַרויס אין גאַס,
שטעלסטו זיך פאַר מיר פאָר;
מיט דיינע גאָלדענע האָר.
קירצסט דו מיינע יאָר.
אַז וויי איז צו מיינע יאָרן א. אַ. וו.


№ 193.
’s is mir finster main Welt,
Main Jugend is varschwarzt;
Main Glick is mir varstellt,
Es fault mir main Harz.
Es zittert in mir jeder Eiwer,
Es kihlt in mir main Blut;
Mit dir in ein Keiwer 1)
Wollt mir sain ganz gut!
Wos willstu, Mutter, hoben,
Wos materstu dain Kind?
Wos willt ihr mir bagroben,
Far wossere Sind? 2)
ס׳איז מיר פינצטער מיין וועלט,
מיין יוגנט איז פאַרשוואַרצט;
מיין גליק איז מיר פאַרשטעלט,
עס פוילט מיר מיין האַרץ.
עס ציטערט אין מיר יעדער אבר,
עס קילט אין מיר מיין בלוט;
מיט דיר אין איין קבר 1)
וואָלט מיר זיין גאַנץ גוט!
וואָס ווילסטו, מוטער, האָבן,
וואָס מאַטערסטו דיין קינד?
וואָס ווילט איר מיר באַגראָבן,
פאַר וואָסערע זינד? 2)
Варианты:
Nor in eingen Keiwer
Oi, wos Is main Sind?
Wenn ihr wollt wissen,
Wie mir is nit gut,
Wollt ihr nit vargiessen
Wie Wasser main Blut!
1) נאָר אין איינגן קבר
2) אָי, וואָס איז מיין זינד?
ווען איר וואָלט וויסן,
ווי מיר איז ניט גוט,
וואָלט איר ניט פאַרגיסן
ווי וואַסער מיין בלוט!

↤ 154

’ch hob kein Naches nit gehat,
Nur Leiden un Kummer;
Ich wjanje wie a Cholem, 1)
Wie a Blum in Ssof Summer!
Maine Eltern, oi wei,
Varjogen mich vun dir;
Varnehm main Geschrei,
Ich leb nit ohn dir!
Wu binstu, main Fraind, 2)
Chotsch auf a Scho?
Alle hoben mich faind,
Un du binst nito!
Wu binstu, main Nschome,
Wu binstu, oi gwald, sog, —
Wu binstu du, main Nechome, 3)
Bai Nacht un bai Tog?
כ׳האָב קיין נחת ניט געהאַט,
נור ליידן און קומער;
איך וויאַניע ווי אַ חלום, 1)
ווי אַ בלום אין סוף זומער!
מיינע עלטערן, אָי וויי,
פאַריאָגן מיך פון דיר;
פאַרנעם מיין געשריי,
איך לעב ניט אָן דיר!
וואו בינסטו, מיין פריינד, 2)
כאָטש אויף אַ שעה?
אַלע האָבן מיך פיינד,
און דו בינסט ניטאָ!
וואו בינסטו, מיין נשמה,
וואו בינסטו, אָי גוואַלד זאָג, —
וואו בינסטו דו, מיין נחמה, 3)
ביי נאַכט און ביי טאָג?
г-жа Б. Іоффе (Гродненск губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
М. 3 Левин (Витебск губ.).
Е. Нурок (Тукум, Курляндск губ ).
И. Л. Раввинский (Гадяч, Полтавск. губ.).


№ 194.
Wie a Strahl Faier 4)
Hot main Harzen ongezunden;
Un wer kenn schoin sain bai mir taier,
Un wer kenn schoin heilen maine Wunden?
Mehr nit wie Einer
Kenn schoin heilen main Wund, —
Mehr wie Gott is nit einer,
Er kenn mich ratewen azund!
Mit a kurze Zait zurick
Wer is gewen glaich zu mir?
Es hot mir gespielt main Glick,
Wenn ich bin gesessen zusammen mit dir!
ווי אַ שטראַל פייער 4)
האָט מיין האַרצן אָנגעצונדן;
און ווער קען שוין זיין ביי מיר טייער,
און ווער קען שוין היילן מיינע וואונדן?
מער ניט ווי איינער
קען שוין היילן מיין וואונד, —
מער ווי גאָט איז ניט איינער,
ער קען מיך ראַטעווען אַצונד!
מיט אַ קורצע צייט צוריק
ווער איז געווען גלייך צו מיר?
עס האָט מיר געשפּילט מיין גליק,
ווען איך בין געזעסן צוזאַמען מיט דיר!
Ich welk wie a Blatt
Wu nehm ich main Fraihait
Du bist doch main Nechome
A Funk vun a Strahl Faier
1) איך וועלק ווי אַ בלאַט
2) וואו נעם איך מיין פרייהייט
3) דו ביסט דאָך מיין נחמה
4) אַ פונק פון אַ שטראַל פייער

↤ 155

Un haint tu ich weinen un klogen,
Maine Liebe is vun mir wait;
Var keinem kenn ich nit sogen,
As ich hob in Harzen a Strait.
Ich trink sich jetzt in a Taich,
Wos 1) alle Mentschen sehen mit die Eigen;
Wos teig mir main Gut’s un main Raich,
As er is vun mir verfleigen!
Verfleigen is er vun mir
In a ganz waite Land;
Zu sogen var maine Eltern
Is mir a greisser Schand.
Maine Eltern tuen mich frägen:
Wos bin ich asei betribt?
Zi denn kenn ich sei sogen,
As ich bin in einem verliebt!
Verliebt bin ich in einem,
Wos er is mir take nit wert;
Derzeilen kenn ich var keinem —
Mistome is mir vun Gott asei beschert!
און היינט טו איך וויינען און קלאָגן,
מיינע ליבע איז פון מיר ווייט;
פאַר קיינעם קען איך ניט זאָגן,
אַז איך האָב אין האַרצן אַ שטרייט.
איך טרינק זיך יעצט אין אַ טייך,
וואָס 1) אַלע מענטשן זעען מיט די אויגן;
וואָס טויג מיר מיין גוטס און מיין רייך,
אַז ער איז פון מיר פאַרפלויגן!
פאַרפלויגן איז ער פון מיר
אין אַ גאַנץ ווייטע לאַנד;
צו זאָגן פאַר מיינע עלטערן
איז מיר אַ גרויסער שאַנד.
מיינע עלטערן טון מיך פרעגן:
וואָס בין איך אַזוי באַטריבט?
צי דען קען איך זיי זאָגן,
אַז איך בין אין איינעם פאַרליבט!
פאַרליבט בין איך אין איינעם,
וואָס ער איז מיר טאַקע ניט ווערט;
דערציילן קען איך פאַר קיינעם —
מסתמא איז מיר פון גאָט אַזוי באַשערט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 195.
Mit daine sissenke Reidelech
Hostu mir zu sich zugezeigen,
Un haint lachstu vun mir aus
Un du willst schoin mit mir gor nit reiden!
Deriber bin ich varändert geworen,
Main Gesicht hot a Faier varbrennt;
Main Nomen hob ich ongeworen,
Vun die Zait wos ich hob dich derkennt.
מיט דיינע זיסינקע, ריידעלעך
האָסטו מיר צו זיך צו געצויגן,
און היינט לאַכסטו פון מיר אויס
און דו ווילסט שוין מיט מיר גאָר ניט ריידן!
דעריבער בין איך פאַרענדערט געוואָרן,
מיין געזיכט האָט אַ פייער פאַרברענט;
מיין נאָמען האָב איך אָנגעוואָרן,
פון די צייט וואָס איך האָב דיך דערקענט.
Un
1) אונ

↤ 156

Bai maine Eltern bin ich taier gewesen,
Asei wie die Eigen in Kop;
Un haint hostu mir varschmodert,
Asei wie a leimenem Top.
Main Gesicht hot a Faier varbrennt,
Vun maine Eigen tut es regenen;
Oi und wei is zu mir,
Ich wel sich mit dir opgesegenen!
ביי מיינע עלטערן בין איך טייער געוועזן,
אַזוי ווי די אויגן אין קאָפּ;
און היינט האָסטו מיר פאַרשמאָדערט,
אַזוי ווי אַ ליימענעם טאָפּ.
מיין געזיכט האָט אַ פייער פאַרברענט,
פון מיינע אויגן טוט עס רעגענען;
אָי אונד וויי איז צו מיר,
איך וועל זיך מיט דיר אָפּגעזעגענען!
М. З. Левин (Витебск. губ.).


№ 196.
Spazieren sainen mir
Beide gegangen;
Viel Dunnern un Blitzen
Sainen ariber gegangen
Oi, ’ch hob geton asa Sach,
’ch hob gor nit betracht;
’ch hob gemeint, as ’s is Tog —
Zum Ssof is gor Nacht!
Oi, Mame, Mame,
Du binst doch gerecht:
As men folgt nit kein Eltern,
Kummt araus schlecht!
Er hot mir geschonken
A Fingerl Gold;
Er hot sich gebeten,
Un ich hob nit gewollt.
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
Er hot mir geschonken
A Bintele Perl,
Kdei main schwarz Ponim
Soll klärer weren.
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
Mame, Mame!
’s kenn anders nit sain:
Der scheininker Jingele
Mus mainer sain!
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
שפּאַצירן זיינען מיר
ביידע געגאַנגען;
פיל דונערן און בליצן
זיינען אַריבער געגאַנגען
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך,
כ׳האָב גאָר ניט באַטראַכט;
כ׳האָב געמיינט, אַז ס׳איז טאָג —
צום סוף איז גאָר נאַכט!
אָי, מאַמע, מאַמע,
דו בינסט דאָך גערעכט:
אַז מען פאָלגט ניט קיין עלטערן,
קומט אַרויס שלעכט!
ער האָט מיר געשאָנקען
אַ פינגערל גאָלד;
ער האָט זיך געבעטן,
און איך האָב ניט געוואָלט.
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.
ער האָט מיר געשאָנקען
אַ בינטעלע פּערל,
כדי מיין שוואַרץ פּנים
זאָל קלערער ווערן.
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.
מאַמע, מאַמע!
ס׳קען אַנדערס ניט זיין:
דער שיינינקער אינגעלע
מוז מיינער זיין!
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.

↤ 157

Wie gut un wie weil
Wollt uns gewen,
Wenn mir wollten beide
A Por-volk gewen!
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
Du host mir gegeben
Seier viel Geld,
Hob nischt kein Schand, —
Du host varfinstert main Welt!
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
’ch hob gespielt a Liebe —
’ch hob gemeint, ’s wet sain gut,
Un itzt vergiesst men
Wie Wasser main Blut.
Oi, ’ch hob geton asa Sach etc.
Gespaziert hoben mir
Barg aruf un arop,
Un itzt sogt mir main Mame:
„Brech du dain Kop!“
Oi, ’ch hob geton asa Sach, etc.
’ch hob doch getrunken
Die taierste Wain,
Itzt ruft mir main Mame;
„Du Chaser, du Schwain!“
Oi, ’ch hob geton asa Sach,
’ch hob gor nit betracht;
’ch hob gemeint, as ’s is Tog —
Zum Ssof is gor Nacht!
Oi, Mame, Mame,
Du binst doch gerecht:
As men folgt nit kein Eltern,
Kummt doch aus schlecht!
ווי גוט און ווי וואויל
וואָלט אונדז געווען,
ווען מיר וואָלטן ביידע
אַ פּאָר־פאָלק געווען!
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.
דו האָסט מיר געגעבן
זייער פיל געלט,
האָב נישט קיין שאַנד, —
דו האָסט פאַר פינצטערט מיין וועלט!
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.
כ׳האָב געשפּילט אַ ליבע —
כ׳האָב געמיינט, ס׳וועט זיין גוט,
און איצט פאַרגיסט מען
ווי וואַסער מיין בלוט.
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך א. אַ. וו.
געשפּאַצירט האָבן מיר
באַרג אַרויף און אַראָפּ,
און איצט זאָגט מיר מיין מאַמע:
„ברעך דו דיין קאָפּ!“
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך, א. אַ. וו.
כ׳האָב דאָך געטרונקען
די טייערסטע וויין,
איצט רופט מיר מיין מאַמע,
„דו חזיר, דו שוויין!“
אָי, כ׳האָב געטאָן אַזאַ זאַך,
כ׳האָב גאָר ניט באַטראַכט;
כ׳האָב געמיינט, אַז ס׳איז טאָג —
צום סוף איז גאָר נאַכט!
אָי, מאַמע, מאַמע,
דו בינסט דאָך גערעכט:
אַז מען פאָלגט ניט קיין עלטערן,
קומט דאָך אויס שלעכט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 158


№ 197.
Die Lwone schaint in Mitten der Welt.
Orm is kein Schand, nit ich hob varspielt main Welt!
Ich hob opgelebt a Leben, ich hob sich gor nit betracht:
Ich hob gemeint — ’s is Tog, zum Ssof is gor Nacht!
— Seh, main Tochter, die Stern geien auf;
As mi folgt nit a Mamen, geit aus asa Ssof!
— Ach jo, Mame, du bist awade gerecht,
Nor wos far aMame will ton a Kind Schlecht!
Tir un Teier sainen gewen offen,
Dunnern un Blitzen sainen gelofen;
Allemen hot dos gefehlt,
Mir hot dos getroffen!
Oi, main Mutter, die Kop tut mir wei,
Schick noch a Dokter, wenn nit noch zwei!
A Dokter ken heilen dem Kranken sain Kreink,
Ober nit mir, Mame, noch wemen ich beink!
די לבנה שיינט אין מיטן דער וועלט.
אָרעם איז קיין שאַנד, ניט איך האָב פאַרשפּילט מיין וועלט!
איך האָב אָפּגעלעבט אַ לעבן, איך האָב זיך גאָר ניט באַטראַכט:
איך האָב געמיינט — ס׳איז טאָג, צום סוף איז גאָר נאַכט!
— זע, מיין טאָכטער, די שטערן גיין אויף;
אַז מי פאָלגט ניט אַ מאַמען, גייט אויס אַזאַ סוף!
— אַך יאָ, מאַמע, דו ביסט אַוודאי גערעכט,
נאָר וואָס פאַר אַ מאַמע וויל טאָן אַ קינד שלעכט!
טיר און טייער זיינען געווען אָפן,
דונערן און בליצן זיינען געלאָפן;
אַלעמען האָט דאָס געפעלט,
מיר האָט דאָס געטראָפן!
אָי, מיין מוטער, די קאָפּ טוט מיר וויי,
שיק נאָך אַ דאָקטער, ווען ניט נאָך צוויי!
אַ דאָקטער קענען היילן דעם קראַנקן זיין קריינק,
אָבער ניט מיר, מאַמע, נאָך וועמען איך ביינק!
М. З. Левин (Витебск. губ.).
Т. В. Ротенберг (Ромны, Полтавск. губ.)


№ 198.
Вариант:
Die Lwone schaint auf’n fraien Welt,
Oi, nit vun wemen hob ich varfinztert main Welt!
Wemen es hot gefehlt — un mir hot es getroffen,
Es hot sich main Herz in zweien zubrochen.
Ich hob geton asa Sach,
Ich hob sich nit betracht;
Ich hob gemeint, es is Tog, —
Zum Ssof is gor Nacht!
די לבנה שיינט אויפן פרייען וועלט,
אָי, ניט פון וועמען האָב איך פאַר פינצטערט מיין וועלט!
וועמען עס האָט געפעלט — און מיר האָט עס געטראָפן,
עס האָט זיך מיין האַרץ אין צווייען צעבראָכן.
איך האָב געטאָן אַזאַ זאַך,
איך האָב זיך ניט באַטראַכט;
איך האָב געמיינט, עס איז טאָג, —
צום סוף איז גאָר נאַכט!

↤ 159

Er hot mir gegeben,
Oi, Silber un Gold,
Er hot mir gebeten,
Un ich hob nit gewollt.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Die Gass is gewen far uns breit;
Oi un wei soll Mendken derlangen,
Wos er hot uns beiden zuscheidt!
. . . . . . . . . . .
Mame, Mame, du host take gerecht:
⎫
⎬
⎭
bis
A mi folgt nit a Mamen,
Lost sich aus take schlecht!
ער האָט מיר געגעבן,
אָי, זילבער און גאָלד,
ער האָט מיר געבעטן,
און איך האָב ניט געוואָלט.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען,
די גאַס איז געווען פאַר אונדז ברייט;
אָי, און וויי זאָל מענדקען דערלאַנגען,
וואָס ער האָט אונדז ביידן צושיידט!
. . . . . . . . . . .
מאַמע, מאַמע, דו האָסט טאַקע גערעכט:
⎧
⎨
⎩
bis
אַ מי פאָלגט ניט אַ מאַמען,
לאָזט זיך אויס טאַקע שלעכט!

Д. Г. Гальперн (Вильна.).


№ 199.
Welche Meidele
Spielt a Liebe, (bis)
Spielt sie doch aus ihre Farben; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un as sie liebt ihm
Un er ihr gor nit,

Do mus sie doch a junginke starben!
— Nit starb, nit starb,
Du main Leben, (bis)
Vun unser Liebe nehmt schoin an End. (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
— Du geist awek
Dem Keisser dienen

Un mich losstu in fremde Händ!
— In fremde Händ
Is viel besser, (bis)
Is viel besser vun mir: (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
A zweite Liebe
Westu kriegen,

Schener un besser vun mir!
Du fohrst awek
In a waiter Weg (bis)
Un du west sich mit Mentschen bakonen: (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
A zweite Liebe
Westu kriegen,

Un mich sollstu auch dermohnen!
וועלכע מיידעלע
שפּילט אַ ליבע, (bis)
שפּילט זי דאָך אויס אירע פאַרבן; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און אַז זי ליבט אים
און ער איר גאָר ניט,

דאָ מוז זי דאָך אַ יונגינקע שטאַרבן!
— ניט שטאַרב, ניט שטאַרב,
דו מיין לעבן, (bis)
פון אונדזער ליבע נעמט שוין אַן ענד. (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
— דו גייסט אַוועק
דעם קיסר דינען

און מיך לאָזסטו אין פרעמדע הענט!
— אין פרעמדע הענט
איז פיל בעסער: (bis)
איז פיל בעסער פון מיר; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אַ צווייטע ליבע
וועסטו קריגן,

שענער און בעסער פון מיר!
דו פאָרסט אַוועק
אין אַ ווייטער וועג (bis)
און דו וועסט זיך מיט מענטשן באַקאָנען; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אַ צווייטע ליבע
וועסטו קריגן,

און מיך זאָלסטו אויך דערמאָנען!

↤ 160

Verflucht, verflucht
Soll weren die Strick, (bis)
Wos hot uns zusammen gebunden! (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Du geist awek
Dem Keisser dienen;

Un mir losstu die Wunden!
פאַרפלוכט, פאַרפלוכט
זאָל ווערן די שטריק, (bis)
וואָס האָט אונדז צו זאַמען געבונדן! (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
דו גייסט אַוועק
דעם קיסר דינען;

און מיר לאָזסטו די וואונדן!
Б М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
200
A goldenem Ring hob ich ihm geschonken,
Vun reine Gingold is er gewen;
Un wenn ich dermohn sich on dir, main Leben,
Och un wei is mir geschehn!
Wein nit, Dusche, wein nit Ljube,
Pjerwe darf ich zu die Żrebe gein,
Un as ich wel arausziehen a Żrebe a greisse,
Wel ich kummen glaich zu dir allein!
A Żrebe a kleine hob ich arausgezeigen,
. . . . . . . . . . .
A Soldat dienen is seier bitter.
In Soldaten is seier schlecht!
Ich bet bai dir, Duschinke,
Du sollst mir bis Bahn bagleiten!
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
Wie der Pojesd hot sich genummen rihren,
Asei hot sie arausgelosen a greiss Gewein,
— Nit wein-że, Dusche, nit wein-że, Ljube,
Af jeder Stanzje wel ich dir schraiben allein!
אַ גאָלדענעם רינג האָב איך אים געשאָנקען,
פון ריינע גינגאָלד איז ער געווען;
און ווען איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין לעבן,
אָך און וויי איז מיר געשען!
וויין ניט, דושע, וויין ניט ליובע,
פּיערווע דאַרף איך צו די זשרעבע גיין,
און אַז איך וועל אַרויסציען אַ זשרעבע אַ גרויסע,
וועל איך קומען גלייך צו דיר אַליין!
אַ זשרעבע אַ קליינע האָב איך אַרויסגעצויגן,
. . . . . . . . . . .
אַ סאָלדאַט דינען איז זייער ביטער.
אין סאָלדאַטן איז זייער שלעכט!
איך בעט ביי דיר, דושינקע,
דו זאָלסט מיר ביז באָן באַגלייטן!
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
ווי דער פּאָיעזד האָט זיך גענומען רירן,
אַזוי האָט זי אַרויסגעלאָזן אַ גרויס געוויין,
— ניט וויין־זשע, דושע, ניט וויין־זשע, ליובע,
אויף יעדער סטאַנציע וועל איך דיר שרייבן אַליין!

↤ 161

Ain Rosenblum hob ich geton flanzen,
Mit grine Blättelech is er gewen, —
Fremde Menschen hoben ihm zurissen,
Och un wei is uns geschehn!
איין ראָזנבלום האָב איך געטאָן פלאַנצן,
מיט גרינע בלעטעלעך איז ער געווען, —
פרעמדע מענטשן האָבן אים צעריסן,
אָך און וויי איז אונדז געשען!
М 3 Левин (Витебск. губ.)


№ 201.
Unser Onfang vun unser Liebe
Hot sich ongefangen zucker-siss, (bis)
Un der Auslos vun unser Liebe
Hot sich ausgelosen seier mi’s.
Wein nit, Duschiake, wein nit, Ljubinke,
Mir sainen beide a glaiche Por. (bis)
Sogen sog ich dir, main siss-Leben?
As ich for awek auf vier Johr.
Seh, Duschinke, seh, Ljubinke,
Sollst noch mir nit beinken; (bis)
In die schenste Gesellschaft sollstu gein
Un wegen mir sollstu deinken!
Seh, Duschinke, seh, Ljubinke,
’ch wel dir ein Sach beten: (bis)
Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern
Un sollst mich fohren bagleiten!
— Bagleiten wel ich dir, main siss-Leben,
Vun Teier bis Woksal! (bis)
Ongekusst un ongehalst,
Un der Pojesd steit noch allz.
Er is geblieben in Pojesd sitzen,
Un sie is geblieben af’n Plazforme stein; (bis)
Un wie der Pojesd hot sich genummen rihren,
Is sie arausgefallen mit a greiss Gewein.
אונדזער אָנפאַנג פון אונדזער ליבע
האָט זיך אָנגעפאַנגען צוקער־זיס, (bis)
און דער אויסלאָז פון אונדזער ליבע
האָט זיך אויסגעלאָזן זייער מיאוס.
וויין ניט, דושיאַקע, וויין ניט, ליובינקע,
מיר זיינען ביידע אַ גלייכע פּאָר. (bis)
זאָגן זאָג איך דיר, מיין זיס־לעבן?
אַז איך פאָר אַוועק אויף פיר יאָר.
זע, דושינקע, זע, ליובינקע,
זאָלסט נאָך מיר ניט ביינקען; (bis)
אין די שענסטע געזעלשאַפט זאָלסטו גיין
און וועגן מיר זאָלסטו דיינקען!
זע, דושינקע, זע, ליובינקע,
כ׳וועל דיר איין זאַך בעטן: (bis)
דו זאָלסט זיך אָפּ׳גנב׳ענען פון דיינע עלטערן
און זאָלסט מיך פאָרן באַגלייטן!
— באַגלייטן וועל איך דיר, מיין זיס לעבן,
פון טייער ביז וואָקזאַל! (bis)
אָנגעקוסט און אָנגעהאַלדזט,
און דער פּאָיעזד שטייט נאָך אַלץ.
ער איז געבליבן אין פּאָיעזד זיצן,
און זי איז געבליבן אויפן פּלאַצפאָרמע שטיין; (bis)
און ווי דער פּאָיעזד האָט זיך גענומען רירן,
איז זי אַרויס געפאַלן מיט אַ גרויס געוויין.

↤ 162

— Wein nit, Duschinke, wein nit, Ljubinke,
Hoben hob ich dir lieb!
Af wosser Stanzje ’ch wel sich opstellen,
Wel ich schraiben zu dir ofte Brief!
— Vier Johr westu dienen,
Auf’n finften westu araus;
Un as der lieber Gott wet uns helfen,
Kennstu noch mit a Żerebe araus!
Eib du west mit a Żerebe araus,
Westu mir schoin nit wellen;
Lomir opfohren in a klein Städtele,
Welen mir beide Chupe stellen!
— Chupe, Duschinke, Chupe, Ljubinke,
Wet doch sain seier siss;
Ober wos welen sogen unsere Eltern,
As ’s wet sich auslosen seier mi’s?
— וויין ניט, דושינקע, וויין ניט, ליובינקע,
האָבן האָב איך דיר ליב!
אויף וואָסער סטאַנציע כ׳וועל זיך אָפּשטעלן,
וועל איך שרייבן צו דיר אָפטע בריוו!
— פיר יאָר וועסטו דינען,
אויפן פינפטן וועסטו אַרויס;
און אַז דער ליבער גאָט וועט אונדז העלפן,
קענסטו נאָך מיט אַ זשערעבע אַרויס!
אויב דו וועסט מיט אַ זשערעבע אַרויס,
וועסטו מיר שוין ניט וועלן;
לאָמיר אָפּפאָרן אין אַ קליין שטעטעלע,
וועלן מיר ביידע חופּה שטעלן!
— חופּה, דושינקע, חופּה, ליובינקע,
וועט דאָך זיין זייער זיס;
אָבער וואָס וועלן זאָגן אונדזערע עלטערן,
אַז ס׳וועט זיך אויסלאָזן זייער מיאוס?
Б. М. Кассоль и А. Д. Пик (Ковенск. губ.)


№ 202.
— Ach, nit gut,
Ich hob kein frai Mut, 1)
Es geit mir nit ain main Leben:
Wie schlecht is mir,
As men hot dir
Far a Soldat opgegeben!
’s nemt mir on a Schreck,
As me traibt dir awek
Vun mir asei wait.
To wie soll ich kennen
On dir auskummen
Asa lange Zait?
— אַך, ניט גוט,
איך האָב קיין פריי מוט, 1)
עס גייט מיר ניט איין מיין לעבן:
ווי שלעכט איז מיר,
אַז מען האָט דיר
פאַר אַ סאָלדאַט אָפּגעגעבן!
ס׳נעמט מיר אָן אַ שרעק,
אַז מע טרייבט דיר אַוועק
פון מיר אַזוי ווייט.
טאָ ווי זאָל איך קענען
אָן דיר אויסקומען
אַזאַ לאַנגע צייט?
Fraie Minut.
1) פרייע מינוט.

↤ 163

— Ich bet dir, main Getraie,
Du blaibst doch a fraie,
Du timst doch in der-heim verblaiben:
Bet ich bai dir,
Hob Mitleid mit mir,
Du sollst mir a Briewele schraiben!
As ich wel blaiben allein,
Wet mir nit aingein
Kein Essen un kein Schlofen;
Un du, main Krein,
Vergiess kein Gewein
Un tu auf mir hoffen!
— As ich dermohn sich dem Glick,
Mit a Por Johr zurick,
Wie mir hoben beide gelebt:
Bai mir in Gezelt
Hot kein Essen gefehlt,
Un ich bin ständig mit dir gewen satt.
Es is umsist
Aselchene Treist,
Die Hoffnung, wos du host mir varleigen:
’s wollt gewen beschert,
Wollt geworen verkehrt —
Wollst a greissen Nummer arausgezeigen!
Ach, seh nor dem Broch,
As. der Umglick jogt dir noch;
As du west daine Johren ausdienen, —
Ich meg dir sogen,
As ’ch wel dos nit aribertrogen,
Gott weiss zi west mir a gesunte gefinen!
— Verwarf daine Leiden,
Mir welen noch hoben Freiden,
As ich wel kummen b’scholem:
Es flihen die Täg
Gor ohn a Breg,
Die finf Johr wet awek wie a Cholem!
— איך בעט דיר, מיין געטרייע,
דו בלייבסט דאָך אַ פרייע,
דו טוסט דאָך אין דער היים פאַרבלייבן:
בעט איך ביי דיר,
האָב מיטלייד מיט מיר,
דו זאָלסט מיר אַ בריוועלע שרייבן!
אַז איך וועל בלייבן אַליין,
וועט מיר ניט איינגיין
קיין עסן און קיין שלאָפן;
און דו, מיין קרוין,
פאַרגיס קיין געוויין
און טו אויף מיר האָפן!
— אַז איך דערמאָן זיך דעם גליק,
מיט אַ פּאָר יאָר צוריק,
ווי מיר האָבן ביידע געלעבט:
ביי מיר אין געצעלט
האָט קיין עסן געפעלט,
און איך בין שטענדיק מיט דיר געווען זאַט.
עס איז אומזיסט
אַזעלכענע טרייסט,
די האָפענונג, וואָס דו האָסט מיר פאַרלייגן:
ס׳וואָלט געווען באַשערט,
וואָלט געוואָרן פאַרקערט —
וואָלסט אַ גרויסן נומער אַרויסגעצויגן!
אַך, זע נאָר דעם בראָך,
אַז. דער אומגליק יאָגט דיר נאָך;
אַז דו וועסט דיינע יאָרן אויסדינען, —
איך מעג דיר זאָגן,
אַז כ׳וועל דאָס ניט אַריבערטראָגן,
גאָט ווייס צי וועסט מיר אַ געזונטער געפינען!
— פאַרוואַרף דיינע ליידן,
מיר וועלן נאָך האָבן פריידן,
אַז איך וועל קומען בשלום;
עס פליען די טעג
גאָר אָן אַ ברעג,
די פינף יאָר וועט אַוועק ווי אַ חלום!

↤ 164

Ach, main Leben,
Viel’n hot men opgegeben,
Sei hoben gehat dem Umglick;
Sei hoben gelosen
Kales in der-heim sitzen
Un sainen gekummen zurick!
Ach, main Leben,
’ch wel dir a Kuss geben,
Un tu mir dain Bild scheinken!
Lomir geniessen
Dem Kuss dem sissen
Un ich soll dir hoben zu gedeinken!
— Es is arop
Der Krein vun main Kop,
Main Harz is bai mir ausgeschnitten;
Ich bin geblieben stein
Eine allein
In tiefen Jam in Mitten.
. . . . . . . . . . .
אַך, מיין לעבן,
פילן האָט מען אָפּגעגעבן,
זיי האָבן געהאַט דעם אומגליק;
זיי האָבן געלאָזן
כלות אין דער היים זיצן
און זיינען געקומען צוריק!
אַך, מיין לעבן,
כ׳וועל דיר אַ קוס געבן,
און טו מיר דיין בילד שיינקען!
לאָמיר געניסן
דעם קוס דעם זיסן
און איך זאָל דיר האָבן צו געדיינקען!
— עס איז אַראָפּ
דער קרוין פון מיין קאָפּ,
מיין האַרץ איז ביי מיר אויסגעשניטן;
איך בין געבליבן שטיין
איינע אַליין
אין טיפן ים אין מיטן.
. . . . . . . . . . .
И. I. Глахенгауз (Братолюбовка, Херс. губ.).
М. А. Зон (старая синява, Подольск. губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).
Е. Левенштам (кол. Львово, Херсонск. губ.)


№ 203.
Stei ich mir bai’n Fenster, tu ich mir deinken,
Fall ich arain in allerlei Kreinken. (bis)
Vun allerlei Kreinken kenn a Dokter heilen,
Die Wunden vun main Harzen kenn ich var keinem nit derzeilen.
Schwarz binstu, schwarz ot wie a Zigainer,
Zehn, Liebes ausgespielt un geblieben mainer!
Schwarz binstu, schwarz wie a Toter
Wer is do schuldig — main Mutter mit’n Voter!
שטיי איך מיר ביין פענצטער, טו איך מיר דיינקען,
פאַל איך אַריין אין אַלערליי קריינקען. (bis)
פון אַלערליי קריינקען קען אַ דאָקטער היילן,
די וואונדן פון מיין האַרצן קען איך פאַר קיינעם ניט דערציילן.
שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ אָט ווי אַ ציגיינער,
צען ליבעס אויסגעשפּילט און געבליבן מיינער!
שוואַרץ בינסטו, שוואַרץ ווי אַ טאָטער
ווער איז דאָ שולדיק — מיין מוטער מיטן פאָטער!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 165


№ 204.
Die Sunn hot sich aropgelosen,
Zu belaichten die Welt, —
Un mir wert umetig auf’n Harzen,
Dann seh ich, wer mir fehlt.
Die Berg mit die Tolen,
Sei bedauern auch mir, —
Maine Zores auszuschraiben
Wet nit kleken kein Papier.
B’eis ich bin bai maine Eltern gewen.
Is mir gewen seier gut:
Schlofen fleg ich mir ruhig leigen
Un ufstein mit frai Mut.
Grau un alt bin ich geworen
Gor in a kurze Zait;
Maine Zores vun main Geliebten
Lost sich heren gor seier wait.
As einer wollt gekummen sogen,
As main Geliebter geit, —
Wollt ich alle Gassen
Mit Blumen ausgespreit!
In Turme bin ich gesessen
Finf Jor noch anand,
’ch hob nit geschlofen un nit gegessen,
’ch beink noch dem, wos ich bin bekannt.
Spazieren sainen mir beide gegangen
Un af a Dronske gefohren, —
Zulieb dir, main Leben;
Hob ich main Nomen ongeworen!
די זון האָט זיך אַראָפּגעלאָזן,
צו באַלייכטן די וועלט, —
און מיר ווערט אומעטיק אויפן האַרצן,
דאַן זע איך, ווער מיר פעלט.
די בערג מיט די טאָלן,
זיי באַדויערן אויך מיר, —
מיינע צרות אויסצושרייבן
וועט ניט קלעקן קיין פּאַפּיר.
בעת איך בין ביי מיינע עלטערן געווען.
איז מיר געווען זייער גוט:
שלאָפן פלעג איך מיר רואיק לייגן
און אויפשטיין מיט פריי מוט.
גרוי און אַלט בין איך געוואָרן
גאָר אין אַ קורצע צייט;
מיינע צרות פון מיין געליבטן
לאָזט זיך הערן גאָר זייער ווייט.
אַז איינער וואָלט געקומען זאָגן,
אַז מיין געליבטער גייט, —
וואָלט איך אַלע גאַסן
מיט בלומען אויסגעשפּרייט!
אין טורמע בין איך געזעסן
פינף יאָר נאָכאַנאַנד,
כ׳האָב ניט געשלאָפן און ניט געגעסן,
כ׳ ביינק נאָך דעם, וואָס איך בין באַקאַנט.
שפּאַצירן זיינען מיר ביידע געגאַנגען
און אויף אַ דראָנסקע געפאָרן, —
צו ליב דיר, מיין לעבן;
האָב איך מיין נאָמען אָנגעוואָרן!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 205.
Die Lwone schaint in Miten der Nacht,
Un Perele sitzt bai der Tir;
Sie sifzt, sie krechzt, sie is schoin vertracht,
Oi, a Weitog is ihr!
. . . . . . . . . . .
די לבנה שיינט אין מיטן דער נאַכט,
און פּערעלע זיצט ביי דער טיר;
זי זיפצט, זי קרעכצט, זי איז שוין פאַרטראַכט,
אָי, אַ ווייטאָג איז איר!
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальперн (Газенпоть, Курляндск. губ.).

↤ 166


№ 206.
Wos westu sich derwaitern in asa waite Weg?
Ich wel gein in alle Gassen
Un besser sich onnehmen Gret zu wassen, —
Nor mit dir in-einem zu sain,
Nor mit dir zusammen zu sain!
Wos westu, liebinker, ton mit daine schwarze Gret?
Ich mus schoin varkeifen die alte Baleie,
Wail ich seh: ich hob bai dir gor kein Deie,
Die Letzte Lupetkes, die letzte Kleid’l main, —
Mit dir, nor mit dir in-einem zu sain!
Wos westu, lieber, ton mit daine alte Gret?
Ich wel varkeifen die lezte Spodnizke,
Un wel dir keifen a naie Watownizke, —
Nor mit dir in-einem, zu sain!
Nor mit dir zusammen zu sain!
Wos westu essen auf asa waite Weg?
Ich wel varkeifen main alten Futter
Un halten far dir ongegreit Breit mit Putter
Nor mit dir in-einem zu sain,
Nor mit dir zusammen zu sain!
Wie westu schlofen in asa waite Weg?
Main Kischen wel ich varkeifen, nor kumm domoi,
Ich wel allein schlofen auf’n heilen Stroih, —
Nor mir dir in-einem zu sain,
Nor mit dir zusammen zu sain!
וואָס וועסטו זיך דערווייטערן אין אַזאַ ווייטער וועג?
איך וועל גיין אין אַלע גאַסן
און בעסער זיך אָננעמען גרעט צו וואַסן, —
נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין,
נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין!
וואָס וועסטו, ליבינקער, טאָן מיט דיינע שוואַרצע גרעט?
איך מוז שוין פאַרקויפן די אַלטע באַלייע,
ווייל איך זע: איך האָב ביי דיר גאָר קיין דעה,
די לעצטע לופּעטקעס, די לעצטע קליידל מיין, —
מיט דיר, נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין!
וואָס וועסטו, ליבער, טאָן מיט דיינע אַלטע גרעט?
איך וועל פאַרקויפן די לעצטע ספּאָדניצקע,
און וועל דיר קויפן אַ נייע וואַטאָווניצקע, —
נאָר מיט דיר אין־איינעם, צו זיין!
נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין!
וואָס וועסטו עסן אויף אַזאַ ווייטע וועג?
איך וועל פאַרקויפן מיין אַלטן פוטער
און האַלטן פאַר דיר אָנגעגרייט ברויט מיט פּוטער
נאָר מיט דיר אין־איינעם צו זיין,
נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין!
ווי וועסטו שלאָפן אין אַזאַ ווייטע וועג?
מיין קישן וועל איך פאַרקויפן, נור קום דאָמאָי,
איך וועל אַליין שלאָפן אויפן הוילן שטרוי, —
נאָר מיר דיר אין איינעם צו זיין,
נאָר מיט דיר צוזאַמען צו זיין!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 167


№ 207.
In draussen, Mame, geit a Regen,
Bai mir in Stub is sich trucken;
Wu-że nehm ich main Geliebten
As ich soll mich mit saine Reid derquicken?
Oi wei, oi wei, Mame maine,
Es is schoin varfallen, oi, alls-ding;
Oi wei, Mame, Mame maine,
Zugebunden bin ich mit a Strick!
Mit ain Strick, Mame, bin ich gebunden,
Ranglen kenn ich mich schoin nit;
Oi wei, Mame, es is schoin varfallen;
Zurick chapen kenn ich schoin nit!
Die Lwone schaint, sie schaint, sie schaint,
Sie schaint arum ihre Stern;
Un die Sonne lescht dos Licht,
Bichdei die Welt soll finster wern.
Mir is finster, Mame maine,
Ich hob sich ihm emes lieb;
Schweren schwer ich dir, Mame maine,
As gedeinken wel ich ihm bis in Grub!
Main Welt, Mame, is mir schoin nim’es,
Ich konn on ihm nit vargessen;
Du sehst doch, Mame, oi, allein,
As ich konn nit trinken und essen!
Main Kop, Mame, is mir derschlogen,
Ich wel sich arop vun maine Gedanken;
Ain greissen Weitog hob ich, Mame,
Wos ich kenn ihm nit derlangen.
Ain greissen Weitog hob ich, Mame,
Wos ich kenn ihm var keinem nit derzeilen;
Wu-że nehm ich, oi, a Dokter,
As er soll mir maine Wunden ausheilen!
אין דרויסן, מאַמע, גייט אַ רעגן,
ביי מיר אין שטוב איז זיך טרוקן;
וואו־זשע נעם איך מיין געליבטן
אַז איך זאָל מיך מיט זיינע רייד דערקוויקן?
אָי וויי, אָי וויי, מאַמע מיינע,
עס איז שוין פאַרפאַלן, אָי, אַלצדינג;
אָי וויי, מאַמע, מאַמע מיינע,
צו געבונדן בין איך מיט אַ שטריק!
מיט איין שטריק, מאַמע, בין איך געבונדן,
ראַנגלען קען איך מיך שוין ניט;
אָי וויי, מאַמע, עס איז שוין פאַרפאַלן;
צוריק כאַפּן קען איך שוין ניט!
די לבנה שיינט, זי שיינט, זי שיינט,
זי שיינט אַרום אירע שטערן;
און די זאָנע לעשט דאָס ליכט,
בכדי די וועלט זאָל פינצטער ווערן.
מיר איז פינצטער, מאַמע מיינע,
איך האָב זיך אים אמת ליב;
שווערן שווער איך דיר, מאַמע מיינע,
אַז געדיינקען וועל איך אים ביז אין גרוב!
מיין וועלט, מאַמע, איז מיר שוין נמאס,
איך קאָן אָן אים ניט פאַרגעסן;
דו זעסט דאָך, מאַמע, אָי, אַליין,
אַז איך קאָן ניט טרינקען אונד עסן!
מיין קאָפּ, מאַמע, איז מיר דערשלאָגן,
איך וועל זיך אַראָפּ פון מיינע געדאַנקען;
איין גרויסן ווייטאָג האָב איך, מאַמע,
וואָס איך קענען אים ניט דערלאַנגען.
איין גרויסן ווייטאָג האָב איך, מאַמע,
וואָס איך קענען אים פאַר קיינעם ניט דערציילן;
וואו־זשע נעם איך, אָי, אַ דאָקטער,
אַז ער זאָל מיר מיינע וואונדן אויסהיילן!
А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск губ )

↤ 168


№ 208.
Wu is dos Bochur’l,
Wos hot mich gewollt,
Wos hot mir zugesogt
A Fazeile mit Gold?
Dorten steit er, unter der Wand,
Halt die Fazeile in der Hand!
וואו איז דאָס בחורל,
וואָס האָט מיך געוואָלט,
וואָס האָט מיר צוגעזאָגט
אַ פאַציילע מיט גאָלד?
דאָרטן שטייט ער, אונטער דער וואַנט,
האַלט די פאַציילע אין דער האַנט!
Л. Гросглик (Варшава.)


№ 209.
Mentschen tuen sogen,
Un main Harz tut in mir klemmen;
Ach, wind is mir un wei, —
Du host mir zugesogt zu nehmen!
Du binst gewen main Vergenigen,
Main ganzer Glick;
Du binst vun mir awek
In ein Augenblick!
Auf dem Ort wu ich gei,
Vun maine Eigen Trären rinnen;
Ach, wind is mir un wei, —
Auf dem Ort flegen mir sich gefinen!
Du binst gewen main Vergenigen etc.
Auf dem Ort wu ich gei,
Vun maine Eigen Trären giessen:
Ach, wind is mir un wei, —
Auf dem Ort flegen mir sich kissen!
Du binst gewen main Vergenigen,
Main ganzer Glick;
Du binst vun mir awek
Un kummst schoin nit zurick!
מענטשן טון זאָגן,
און מיין האַרץ טוט אין מיר קלעמען;
אַך, ווינד איז מיר און וויי, —
דו האָסט מיר צוגעזאָגט צו נעמען!
דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן,
מיין גאַנצער גליק;
דו בינסט פון מיר אַוועק
אין איין אויגנבליק!
אויף דעם אָרט וואו איך גיי,
פון מיינע אויגן טרערן רינען;
אַך, ווינד איז מיר און וויי, —
אויף דעם אָרט פלעגן מיר זיך געפינען!
דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן א. אַ. וו.
אויף דעם אָרט וואו איך גיי,
פון מיינע אויגן טרערן גיסן:
אַך, ווינד איז מיר און וויי, —
אויף דעם אָרט פלעגן מיר זיך קיסן!
דו בינסט געווען מיין פאַרגעניגן,
מיין גאַנצער גליק;
דו בינסט פון מיר אַוועק
און קומסט שוין ניט צוריק!
Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 210.
Stei ich mir bai’m Breg Taich
Un kenn zu dir nit kummen. (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Du mit daine sisse Reid
Host mir main Leben zugenummen.
שטיי איך מיר ביים ברעג טייך
און קען צו דיר ניט קומען. (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
דו מיט דיינע זיסע רייד
האָסט מיר מיין לעבן צוגענומען.

↤ 169

Maine Finger welen weren Feder,
Un maine Lippen is blass wie Papier. (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Vun maine Eigen mit maine Trären
Wel ich schraiben Liebe-brief zu dir.

Main Harz, main Harz zieht zu dir,
Asei wie Magnet zieht zu Stohl. (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un wer es heibt on a Liebe zu spielen,
Darf sehn, ’s soll sain auf alle mol.

Maine Eigen tut mir nit trickenen,
Un vun Schmerzen is schoin main Meiach darr. (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Wer es heibt on a Liebe zu spielen,
Darf doch nit sain kein Narr.

Wos tustu mir on aselche Schmerzen,
Ach, Schmerzen un Pain? (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un die schenste Liebe, wos men spielt,
Darf men sehn, wos der ssof wet sain.

Du willst mit mir in Amerika fohren,
Wail du weisst, as ich hob nit kein Geld, (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Du willst machen a Ssof vun maine junge Johren,
Zulieb dir hob ich varspielt main Welt!

Adje, adje, main liebe Dusche,
’ch fohr doch schoin vun dir awek! (bis
⎫
⎬
⎭
bis
’ch nehm sich dermohnen, as ’ch darf sich scheiden,
Nehmt mich on a Jommer mit a Schreck!
מיינע פינגער וועלן ווערן פעדער,
און מיינע ליפּן איז בלאַס ווי פּאַפּיר. (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
פון מיינע אויגן מיט מיינע טרערן
וועל איך שרייבן ליבע־בריוו צו דיר.

מיין האַרץ, מיין האַרץ ציט צו דיר,
אַזוי ווי מאַגנעט ציט צו שטאָל. (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און ווער עס הייבט אָן אַ ליבע צו שפּילן,
דאַרף זען, ס׳זאָל זיין אויף אַלע מאָל.

מיינע אויגן טוט מיר ניט טריקענען,
און פון שמערצן איז שוין מיין מח דאַר. (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
ווער עס הייבט אָן אַ ליבע צו שפּילן,
דאַרף דאָך ניט זיין קיין נאַר.

וואָס טוסטו מיר אָן אַזעלכע שמערצן,
אַך, שמערצן און פּיין? (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
און די שענסטע ליבע, וואָס מען שפּילט,
דאַרף מען זען, וואָס דער סוף וועט זיין.

דו ווילסט מיט מיר אין אַמעריקע פאָרן,
ווייל דו ווייסט, אַז איך האָב ניט קיין געלט, (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
דו ווילסט מאַכן אַ סוף פון מיינע יונגע יאָרן,
צו ליב דיר האָב איך פאַר שפּילט מיין וועלט!

אַדיע, אַדיע, מיין ליבע דושע,
כ׳פאָר דאָך שוין פון דיר אַוועק! (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
כ׳נעם זיך דערמאָנען, אַז כ׳דאַרף זיך שיידן,
נעמט מיך אָן אַ יאָמער מיט אַ שרעק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).

↤ 170


№ 211
Ich hob mir varliebt in a Schuster jingele,
Allein is er vun Wien;
Er is gefohren zu saine Eltern
Sehn, wos sei tun.
Sitzt er sich bai sain Warstat’l
Un ’s tut ihm herzlich bang;
Hert er plutzlung a schlechte Bsure,
As sain siss-Leben is ihm krank.
Geit er araus auf’n Podwor
Die Städtele aussehn;
Flieht adurch a scheine Veigel
Un tut sain Harz erfreien.
Nischt asei der scheiner Veigel,
Wie sain heich fliehen;
Un warft ihm arop a Briewele:
In Schul-Gan-eid’n soll sie ryhen.
איך האָב מיר פאַר ליבט אין אַ שוסטער אינגעלע,
אַליין איז ער פון ווין;
ער איז געפאָרן צו זיינע עלטערן
זען, וואָס זיי טון.
זיצט ער זיך ביי זיין וואַרשטאַטל
און ס׳טוט אים הערצלעך באַנק;
הערט ער פּלוצלונג אַ שלעכטע בשורה,
אַז זיין זיס לעבן איז אים קראַנק.
גייט ער אַרויס אויפן פּאָדוואָר
די שטעטעלע אויסזען;
פליט אַדורך אַ שיינע פויגל
און טוט זיין האַרץ ערפרייען.
נישט אַזוי דער שיינער פויגל,
ווי זיין הויך פליען;
און וואַרפט אים אַראָפּ אַ בריוועלע:
אין שול־גן־עדן זאָל זי רוען.
В. М. Кассель и А. Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 212.
Wos geistu arum var maine Fenster,
Du meinst, — ich wel arauskucken zu dir?
Du meinst, as ich bin doch die schenste, —
Oi, gwald, wos liebstu sich in mir!
Wos geistu arum var maine Tiren, —
Du meinst, — ich wel arauskummen zu dir?
. . . . . . . . . . .
וואָס גייסטו אַרום פאַר מיינע פענצטער,
דו מיינסט — איך וועל אַרויסקוקן צו דיר?
דו מיינסט, אַז איך בין דאָך די שענסטע, —
אָי, גוואַלד, וואָס ליבסטו זיך אין מיר!
וואָס גייסטו אַרום פאַר מיינע טירן, —
דו מיינסט, — איך וועל אַרויסקומען צו דיר?
. . . . . . . . . . .
г-жа Б. Іоффе (Минск. губ.).


№ 213.
Ich wel aich singen a Lied,
Wos ich hob sich badacht vun Schlof;
Ich wel aich ganz richtig erzeilen
Vun a falsche Liebe dem Ssof:
איך וועל אייך זינגען אַ ליד,
וואָס איך האָב זיך באַדאַכט פון שלאָף;
איך וועל אייך גאַנץ ריכטיק ערציילן
פון אַ פאַלשע ליבע דעם סוף:

↤ 171

Ich hob sich varliebt in a Menschen,
Wos is ehm ganz wait zu gefinen;
Un wie er flegt awekgein vun mir,
Asei flegt er halten ain zweiter in Sinnen.
Ich verginn ihr mifn ganzen Herzen,
Sie soll dem falschen Jung der kennen:
Wie sie wet kriegen vun ehm a Sinnen,
Asei wet ihr die Liebe ton brennen.
Er hot mir zugesogt zu keifen Präsenten,
Ober es is alles awek wie ohn a Wird;
Es is gekummen a Merder, a Betriger
Un hot mir vun Weg aropgefihrt.
Er hot genummen main Hand
Un hot mir ganz heilig zugeschworen,
Er hot gesogt-es kenn anders nit sain,
As mir musen verblaiben auf eibige Johren.
איך האָב זיך פאַרליבט אין אַ מענטשן,
וואָס איז עם גאַנץ ווייט צו געפינען;
און ווי ער פלעגט אַוועק גיין פון מיר,
אַזוי פלעגט ער האַלטן איין צווייטע אין זינען.
איך פאַרגין איר מיטן גאַנצן האַרצן,
זי זאָל דעם פאַלשן יונג דערקענען:
ווי זי וועט קריגן פון עם אַ זינען,
אַזוי וועט איר די ליבע טאָן ברענען.
ער האָט מיר צוגעזאָגט צו קויפן פּרעזענטן,
אָבער עס איז אַלעס אַוועק ווי אָן אַ ווירד;
עס איז געקומען אַ מערדער, אַ באַטריגער
און האָט מיר פון וועג אַראָפּגעפירט.
ער האָט גענומען מיין האַנט
און האָט מיר גאַנץ הייליק צוגעשוואָרן,
ער האָט געזאָגט-עס קען אַנדערש ניט זיין,
אַז מיר מוזן פאַרבלייבן אויף אייביקע יאָרן.
М. З Левин (Новоалександровск, Ковенск губ.).


№ 214.
— Wos geistu mir arum asei varumert,
Wos geistu mir aus wie a Licht?
Un wu is ahingekummen
Dain scheines, dain liebes Gesicht? 1)
Gei-że, main Leben, zum Dokter,
Derzeil ihm, wos dir fehlt, —
Medizin wet er dir geben,
Un varfinster du mir nit die Welt!
Es effent sich alle Quallen,
Ihre Eigen varlofen mit Blut,
Un sie is in Unmacht gefallen
Un schrait: Nit gut, nit gut!
— וואָס גייסטו מיר אַרום אַזוי פאַראומערט,
וואָס גייסטו מיר אויס ווי אַ ליכט?
און וואו איז אַהינגעקומען
דיין שיינס, דיין ליבעס געזיכט? 1)
גיי־זשע, מיין לעבן, צום דאָקטער,
דערצייל אים, וואָס דיר פעלט, —
מעדיצין וועט ער דיר געבן,
און פאַר פינצטער דו מיר ניט די וועלט!
עס עפענט זיך אַלע קוואַלן,
אירע אויגן פאַרלאָפן מיט בלוט,
און זי איז אין אוממאַכט געפאַלן
און שרייט: ניט גוט, ניט גוט!
Wos hostu dain frai Mut varloren,
Wos geistu aus wie a Licht?
Wos is mit dir geworen,
Wu is dain scheine Gesicht?
1) וואָס האָסטו דיין פריי מוט פאַרלאָרן,
וואָס גייסטו אויס ווי אַ ליכט?
וואָס איז מיט דיר געוואָרן,
וואו איז דיין שיינע געזיכט?

↤ 172

— Ach, Mutter, wos kenn ich dir derzeilen,
Wos ich wein un klog ohn a Schier!
Kein Dokter kenn mir schoin nit heilen,
Kein Medizin is nito far mir!
Ich hob sich varliebt in a Merder,
Er hot mir main Kerper geraubt,
Er hot mir geraubt main Kerper,
Er hot mir geraubt main Ehre, main Glick!
In dem Gorten, wu die Reisen un Blumen,
Dortn hob ich sich wie a Cholem ausgedacht,
Un dortn is main Unglick gekummen
Un Laiten zu Reid gebracht!
A Kleid hob ich getrogen,
Es war nor zehn Eilen die Breit;
Kein Gutes soll der Mensch nit hoben,
Wer es hot mir main Liebe zuscheidt!
A Kleid hob ich getrogen,
Es war nur die Felchen (?) gezeigen;
As ich on main Liebe dermohn mir,
Trickent in mir maine Eigen.
Es zieht mir zu dir asei, main Leben,
Asei, wie a Magnet zu Aisen;
Es is mir varfinstert main Parschein,
As ich kenn mir var keinem nit waisen!
— אַך, מוטער, וואָס קענען איך דיר דערציילן,
וואָס איך וויין און קלאָג אָן אַ שיעור!
קיין דאָקטער קען מיר שוין ניט היילן,
קיין מעדיצין איז ניטאָ פאַר מיר!
איך האָב זיך פאַרליבט אין אַ מערדער,
ער האָט מיר מיין קערפּער גערויבט,
ער האָט מיר גערויבט מיין קערפּער,
ער האָט מיר גערויבט מיין ערע, מיין גליק!
אין דעם גאָרטן, וואו די רויזן און בלומען,
דאָרטן האָב איך זיך ווי אַ חלום אויסגעדאַכט,
און דאָרטן איז מיין אומגליק געקומען
און לייטן צו רייד געבראַכט!
אַ קלייד האָב איך געטראָגן,
עס וואַר נאָר צען איילן די ברייט;
קיין גוטס זאָל דער מענטש ניט האָבן,
ווער עס האָט מיר מיין ליבע צו שיידט!
אַ קלייד האָב איך געטראָגן,
עס וואַר נור די פעלכן (?) געצויגן;
אַז איך אָן מיין ליבע דער מאָן מיר,
טריקנט אין מיר מיינע אויגן.
עס ציט מיר צו דיר אַזוי, מיין לעבן,
אַזוי, ווי אַ מאַגנעט צו אייזן;
עס איז מיר פאַרפינצטערט מיין פּאַרשוין,
אַז איך קען מיר פאַר קיינעם ניט ווייזן!
г-жа А Гофштейн (Свенцяны, Виленск губ.)
М. З. Левин (Витебск. губ.).


№ 215.
Er kummt zu mir zugein,
Mit’n Steckele in Hand;
⎫
⎬
⎭
bis
Er geit awek zu an andere,
’s is far mir a Schand!

Er kummt zu mir zu gein,
Git er mir a Por Handschen;
⎫
⎬
⎭
bis
Er geit awek zu-n-andere,
Geit er mit ihr tanzen.
ער קומט צו מיר צוגיין,
מיטן שטעקעלע אין האַנט;
⎧
⎨
⎩
bis
ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע,
ס׳איז פאַר מיר אַ שאַנד!

ער קומט צו מיר צו גיין,
גיט ער מיר אַ פּאָר האַנטשען;
⎧
⎨
⎩
bis
ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע,
גייט ער מיט איר טאַנצן.

↤ 173

Er kummt zu mir zugein
Un kusst mir aus maine Glieder
⎫
⎬
⎭
bis
Er geit awek zu an andere,
Macht er vun mir a Geschlider.

Er kummt zu mir zugein
Un sogt mir a Ssod auf’n Eiwer;
⎫
⎬
⎭
bis
Er geit awek zu an andere,
Grobt er far mir a Keiwer.

A Liebe zu spielen
Is auch nit kein Awlerai,
⎫
⎬
⎭
bis
Wenn is dos geredt?
Mit einer, nit mit drai!

A Liebe zu spielen
Darf men wissen wenn;
⎫
⎬
⎭
bis
Wenn is dos geredt?
Mit einer, nit mit zehn!
ער קומט צו מיר צו גיין
און קוסט מיר אויס מיינע גלידער
⎧
⎨
⎩
bis
ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע,
מאַכט ער פון מיר אַ געשלידער.

ער קומט צו מיר צו גיין
און זאָגט מיר אַ סוד אויפן אייווער;
⎧
⎨
⎩
bis
ער גייט אַוועק צו אַן אַנדערע,
גראָבט ער פאַר מיר אַ קבר.

אַ ליבע צו שפּילן
איז אויך ניט קיין עולה׳ריי,
⎧
⎨
⎩
bis
ווען איז דאָס גערעדט?
מיט איינער, ניט מיט דריי!

אַ ליבע צו שפּילן
דאַרף מען וויסן ווען;
⎧
⎨
⎩
bis
ווען איז דאָס גערעדט?
מיט איינער, ניט מיט צען!

Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск. губ.).


№ 216.
A Liebe is gut zu spielen, —
Dos is nit kein Narrerai;
Wenn is dos geredt geworen?
Mit einer, nit mit drai!
Kummt zugein zu mir,
Kusst mir aus maine Glieder;
Er geit awek’t zu der anderer
Un schraibt vun mir Lieder.
Er kummt zugein zu mir,
Un sogt: ich wel dich nehmen;
Geit awek zu der anderer
Un schraibt vun mir Nämen.
Kummt zugein zu mir,
Sogt: ich hob dich lieb;
Geit awek zu der anderer
Un grobt auf mir a Gryb.
אַ ליבע איז גוט צו שפּילן, —
דאָס איז ניט קיין נאַרעריי;
ווען איז דאָס גערעדט געוואָרן?
מיט איינער, ניט מיט דריי!
קומט צו גיין צו מיר,
קוסט מיר אויס מיינע גלידער;
ער גייט אַוועקעט צו דער אַנדערער
און שרייבט פון מיר לידער.
ער קומט צו גיין צו מיר,
און זאָגט: איך וועל דיך נעמען;
גייט אַוועק צו דער אַנדערער
און שרייבט פון מיר נאמן.
קומט צו גיין צו מיר,
זאָגט: איך האָב דיך ליב;
גייט אַוועק צו דער אַנדערער
און גראָבט אויף מיר אַ גרוב.

↤ 174

Skutschno, dossadno,
Ja po Ulize nje idu;
On, Podljez, nje snajet,
Tschto ja jewo ljublju!
Die Himmel un Steren
Nehmen on maine Trären,
Un main Gewein
Geit zu Gott allein!
Ich bin gegangen mit ihm spazieren
Arum Weiz un arum Korn;
Ich hob gehat a taiern Stick
Un ich hob ihm verloren!
סקוטשנאָ, דאָסאַדנאָ,
יאַ פּאָ אוליצע ניע אידו;
אָן, פּאָדליעץ, ניע זנאַיעט,
טשטאָ יאַ יעוואָ ליובליו!
די הימל און שטערן
נעמען אָן מיינע טרערן,
און מיין געוויין
גייט צו גאָט אַליין!
איך בין געגאַנגען מיט אים שפּאַצירן
אַרום ווייץ און אַרום קאָרן;
איך האָב געהאַט אַ טייערן שטיק
און איך האָב אים פאַרלאָרן!
А. Рейзин (Минск. губ.)


№ 217.
Die scheine Reis in Gorten,
Der Regele spritzt auf ihr;
Wie der Regele hert auf,
Asei blaibt sie ohn Kolir.
As och un wei un wind
Is zu mir un zu maine Johren:
Main Geliebter vun main Harzen
Is awekgefohren!
As och un wei un wind
Is zu mir un zu mir:
Main Geliebter is nito,
Do blaib ich ohn Kolir!
Ariber Hals in Wasser
Hob ich geton schwimmen,
Geschwummen, wie a Fisch, —
Zu sehen, wu er is.
Ariber Hals in Wasser
Hob ich geton schwimmen, —
Zu sehen main Geliebten,
Zi wet er gicher kymmen.
Ich ess un ich trink, —
Es geit mir nit ain,
Main Geliebter is schoin do,
Un ich kenn mit ihm nit sain!
די שיינע רויז אין גאָרטן,
דער רעגעלע שפּריצט אויף איר;
ווי דער רעגעלע הערט אויף,
אַזוי בלייבט זי אָן קאָליר.
אַז אָך און וויי און ווינד
איז צו מיר און צו מיינע יאָרן:
מיין געליבטער פון מיין האַרצן
איז אַוועק געפאָרן!
אַז אָך און וויי און ווינד
איז צו מיר און צו מיר:
מיין געליבטער איז ניטאָ,
דאָ בלייב איך אָן קאָליר!
אַריבער האַלדז אין וואַסער
האָב איך געטאָן שווימען,
געשוואומען, ווי אַ פיש, —
צו זען, וואו ער איז.
אַריבער האַלדז אין וואַסער
האָב איך געטאָן שווימען, —
צו זען מיין געליבטן,
צי וועט ער גיכער קומען.
איך עס און איך טרינק, —
עס גייט מיר ניט איין,
מיין געליבטער איז שוין דאָ,
און איך קענען מיט אים ניט זיין!

↤ 175

Du sogst, — du host mich lieb,
Du gist mir a Hand, —
Du geist awek zu an anderer.
Du machst auf mir a Schand!
A Liebe zu fihren
Is doch oi wei, —
Ober mit einer,
Un nit mit zwei!
A Liebe zu fihren
Is doch kdai, —
Ober mit einer,
Un nit mit drai!
דו זאָגסט, — דו האָסט מיך ליב,
דו גיסט מיר אַ האַנט, —
דו גייסט אַוועק צו אַ-אַנדערער.
דו מאַכסט אויף מיר אַ שאַנד!
אַ ליבע צו פירן
איז דאָך אָי וויי, —
אָבער מיט איינער,
און ניט מיט צוויי!
אַ ליבע צו פירן
איז דאָך כדאַי, —
אָבער מיט איינער,
און ניט מיט דריי!
Ш. Финкелштейн (Жлобин, Могилевск. губ.).


№ 218.
Ain Bochur liebt a Meidel,
Er liebt sie seier weil;
Er ruft sie „Kätz’l“, „Taib’l“,
Sie soll schoin sain far ihm.
Zu der zweiter Meid’l tut er sogen:
„Meidele, kumm aher!“ —
A Bochur sollstu gleiben
Vun dannen bis aher!
איין בחור ליבט אַ מיידל,
ער ליבט זי זייער ווייל;
ער רופט זי „קעצל“, „טייבל“,
זי זאָל שוין זיין פאַר אים.
צו דער צווייטער מיידל טוט ער זאָגן:
„מיידעלע, קום אַהער!“ —
אַ בחור זאָלסטו גלויבן
פון דאַן ביז אַהער!
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 219.
Die Johrelech ziehen, die Johrelech fliehen,
Die Zait geit awek wie a Reich;
As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben,
Geit mir aus main Keiach! 1)
Oi, die Keichelech geien mir aus,
Ich kenn sei in sich nit derfihlen;
A zehnte Meidele wil ich varsogen,
As sie soll kein Liebe nit spielen!
די יאָרעלעך ציען, די יאָרעלעך פליען,
די צייט גייט אַוועק ווי אַ רויך;
אַז איך דערמאָן זיך אָן דיר, מיין זיס לעבן,
גייט מיר אויס מיין כח! 1)
אָי, די כח׳עלעך גיין מיר אויס,
איך קען זיי אין זיך ניט דערפילן;
אַ צענטע מיידעלע וויל איך פאַרזאָגן,
אַז זי זאָל קיין ליבע ניט שפּילן!
1) Иногда за этим куплетом поется следующий:
Maine Zores auszuderzeilen
is doch nito kein Schi’r;
Maine Zores, oi, auszuschraiben
is doch nito kein Papier!
מיינע צרות אויסצודערציילן
איז דאָך ניטאָ קיין שיעור;
מיינע צרות, אָי, אויסצושרייבן
איז דאָך ניטאָ קיין פּאַפּיר!

↤ 176

As a Meidele 1) spielt a Liebe,
Spielen in ihr 2) alle Farben;
Un as sie 3) spielt nit aus die Liebe,
Mus sie a junge starben. 4)
— Starb nit, starb nit, Dusche main Leben,
Es wet vun dir nehmen an Eck;
Adje, adje, Dusche, main Leben,
Ich fohr schoin vun dir awek!
Auf wieviel Chassenes ich bin gewesen,
Hob ich gesehn, orm un raich;
Es meg sain die schenste Liebe,
Lost sie sich aus a Taich! 5)
Oi, die Taichelech tricknen aus,
Die Gribelech blaiben leidig;
Un as ’s trefft sich af a Meid’l a Umglick,
Blaibt der Schem af eibig! 6)
אַז אַ מיידעלע 1) שפּילט אַ ליבע,
שפּילן אין איר 2) אַלע פאַרבן;
און אַז זי 3) שפּילט ניט אויס די ליבע,
מוז זי אַ יונגע שטאַרבן. 4)
— שטאַרב ניט, שטאַרב ניט, דושע מיין לעבן,
עס וועט פון דיר נעמען אַן עק;
אַדיע, אַדיע, דושע, מיין לעבן,
איך פאָר שוין פון דיר אַוועק!
אויף וויפיל חתונות איך בין געוועזן,
האָב איך געזען, אָרעם און רייך;
עס מעג זיין די שענסטע ליבע,
לאָזט זי זיך אויס אַ טייך! 5)
אָי, די טייכעלעך טריקנען אויס,
די גריבעלעך בלייבן ליידיק;
און אַז ס׳טרעפט זיך אויף אַ מיידל אַ אומגליק,
בלייבט דער שם אויף אייביק! 6)
М 3 Левин (Витебск губ.).
I. Я. Раввинский (Годяч, Полтавск. губ )
А. Реизин (Минск губ.)
Bochur
ehm
er
Jungerheit mus er starben.
Vun der schenster, bester Liebe
Lost sich doch aus ain Taich.
Un as ’s lost sich aus die Taich,
Blaibt doch a leidige Grub;
Wenn du kummst mir auf main Gedanken,
Wert mir finster in Stub.
Ich bin gegangen mit ihr spazieren
Auf’n grinem Gros;
Sie hot auf mir ain Um-chein geworfen, —
Ich weiss nit, far wenn un far wos.
Ich bin mit ihr gegangen spazieren
Auf Weiz un auf Korn;
Auf alle Laiten is vull mit Freid,
Un auf mir is ain Umet un Zorn.
Ich bin mit ihr gegangen spazieren
Auf’n tiefen Wald;
Alle sogen, as sie is varloren,
Un ich sog, as sie wet kummen bald.
1) בחור
2) אים
3) ער
4) יונגערהייט מוז ער שטאַרבן.
5) פון דער שענסטער, בעסטער ליבע
לאָזט זיך דאָך אויס איין טייך.
6) און אַז ס׳לאָזט זיך אויס די טייך,
בלייבט דאָך אַ ליידיקע גרוב;
ווען דו קומסט מיר אויף מיין געדאַנקען,
ווערט מיר פינצטער אין שטוב.
איך בין געגאַנגען מיט איר שפּאַצירן
אויפן גרינעם גראָז;
זי האָט אויף מיר איין אום־חן געוואָרפן, —
איך ווייס ניט, פאַר ווען און פאַר וואָס.
איך בין מיט איר געגאַנגען שפּאַצירן
אויף ווייץ און אויף קאָרן;
אויף אַלע לייטן איז פול מיט פרייד,
און אויף מיר איז איין אומעט און צאָרן.
איך בין מיט איר געגאַנגען שפּאַצירן
אויפן טיפן וואַלד;
אַלע זאָגן, אַז זי איז פאַרלאָרן,
און איך זאָג, אַז זי וועט קומען באַלד.

↤ 177


№ 220.
Ich bin gewen schein,
Wie a Blum in Frihlings zait,
Main Sinnen is mir gewen rein —
Dos weissen Gott un Lait.
Jetzt bin ich verändert geworen,
Maine Backen is wie a Faier verbrennt,
Zait vun der erster Minut
Sind ich hob dich derkennt.
Du host mir gesogt,
As du west daine Reid nit verbaiten;
Jetzt hot mich geschossen a Koil,
Ich schäm sich zu waisen var Laiten!
איך בין געווען שיין,
ווי אַ בלום אין פרילינגסצייט,
מיין זינען איז מיר געווען ריין —
דאָס ווייסן גאָט און לייט.
יעצט בין איך פאַרענדערט געוואָרן,
מיינע באַקן איז ווי אַ פייער פאַרברענט,
צייט פון דער ערשטער מינוט
זינד איך האָב דיך דערקענט.
דו האָסט מיר געזאָגט,
אַז דו וועסט דיינע רייד ניט פאַרבייטן;
יעצט האָט מיך געשאָסן אַ קויל,
איך שעם זיך צו ווייזן פאַר לייטן!
Т. М. Брамсон (Ковенск. губ.).


№ 221.
As ich bin alt gewesen draizehn Johr,
Hob ich vun kein Liebe nit gewusst;
As ich bin alt geworen funfzehn Johr,
Hot zu mir a Bochur’l gekrogen Lust.
Lieb hot er mich, wie sain Leben,
Un ain Präsent hot er mir auch gegeben;
Un as ich wel ihm lieben wie die Welt,
Wet er mich nehmen ohn a Kopike Geld.
אַז איך בין אַלט געוועזן דרייצן יאָר,
האָב איך פון קיין ליבע ניט געוואוסט;
אַז איך בין אַלט געוואָרן פופצן יאָר,
האָט צו מיר אַ בחורל געקראָגן לוסט.
ליב האָט ער מיך, ווי זיין לעבן,
און איין פּרעזענט האָט ער מיר אויך געגעבן;
און אַז איך וועל אים ליבן ווי די וועלט,
וועט ער מיך נעמען אָן אַ קאָפּיקע געלט.
А. Рейзин (Минск. губ.).


№ 222.
Och, main Harz, taiere Krein,
Wie schlecht un wie bitter is mir,
Doss maine Eigen tuen fliessen vun gein, (?)
Zulieb wemen — nor zulieb dir!
Mit maine helle Gedanken tu ich klärn,
Wie asei konn ich kummen zu dir;
Main lieber Gott will main Gebet nit zuhern, —
Och, wie bitter is mir!
אָך, מיין האַרץ, טייערע קרוין,
ווי שלעכט און ווי ביטער איז מיר,
דאָס מיינע אויגן טון פליסן פון גיין, (?)
צו ליב וועמען — נאָר צו ליב דיר!
מיט מיינע העלע געדאַנקען טו איך קלערן,
ווי אַזוי קאָן איך קומען צו דיר;
מיין ליבער גאָט וויל מיין געבעט ניט צו הערן, —
אָך, ווי ביטער איז מיר!

↤ 178

Och, main Gott, her zu main Gebet,
Wos ich tu betn ba Dir:
Ich winsch mir zu schlofen auf ain heiler Bett,
Nor zusammen mit dir!
As ich leig sich mir schlofn, stell ich sich vor,
Akkurat wie ich wollt dich hobn lebn mir;
Ich seh dich in ganzen, mit daine scheine Hor,
Och, wie bitter is mir!
Schat, Kinder, geit nit on,
Zuschlogt mir nit dem Schlof dem sissen!
Lost mich do sehen dem taiern Person,
Wos ich wel do in Cholem geniessen.
. . . . . . . . . . .
אָך, מיין גאָט, הער צו מיין געבעט,
וואָס איך טו בעטן ביי דיר:
איך ווינטש מיר צו שלאָפן אויף איין הוילער בעט,
נאָר צו זאַמען מיט דיר!
אַז איך לייג זיך מיר שלאָפן, שטעל איך זיך פאָר,
אַקוראַט ווי איך וואָלט דיך האָבן לעבן מיר;
איך זע דיך אין גאַנצן, מיט דיינע שיינע האָר,
אָך, ווי ביטער איז מיר!
שאַט, קינדער, גייט ניט אָן,
צו שלאָגט מיר ניט דעם שלאָף דעם זיסן!
לאָזט מיך דאָ זען דעם טייערן פּערסאָן,
וואָס איך וועל דאָ אין חלום געניסן.
. . . . . . . . . . .
А. Я. Портной (Глуск, Минск. губ.)


№ 223.
Es is araus a Mode —
Schichelech auf Watten;
Alle scheine Bochurim
Geien fir Soldaten.
Dem scheinem git men op,
Der miesser geit araus;
Er hot doch mir zugesogt,
As er wet araus.
Un as Gott hot schoin geholfen,
As er is schoin araus,—
Sucht er sich aus a schenere
Un vun mir lacht er aus!
עס איז אַרויס אַ מאָדע —
שיכעלעך אויף וואַטען;
אַלע שיינע בחורים
גיין פיר סאָלדאַטן.
דעם שיינעם גיט מען אָפּ,
דער מיאוסער גייט אַרויס;
ער האָט דאָך מיר צו געזאָגט,
אַז ער וועט אַרויס.
און אַז גאָט האָט שוין געהאָלפן,
אַז ער איז שוין אַרויס,—
זוכט ער זיך אויס אַ שענערע
און פון מיר לאַכט ער אויס!
А. Рейзин (Минск. губ.).

↤ 179


№ 224.
Ich gei un gei, un gei
Un ich gei arum un fall;
Ich hob verfihrt a Liebe,
Ich ess mir aus main Gall.
Ich ess mir aus main Gall,
Es fault in mir main Lung;
Ich hob verfihrt a Liebe
Mit a Schnaider-jung.
Mit a Schnaider-jung
Wollt sich gewesen kdai;
Wie-że wollt geredt gewen?
As er soll mir sain getrai!
— Ich kenn far dir kein Choss’n weren,
Verdrei dir nit daine Johr;
Du bist doch a jung Meidele,
Un ich darf dienen vier Johr!
— Vier Johr wel ich auf dir warten,
Dain Żereb stei ich aus —
Dain Mame wet wellen Nadan
Un du west sich machen groiss!
Kein Nadan hob ich dir nit zu giben,
Dos weisst sich gut allein;
Wieviel Zores wel ich laiden,
As du west zum Żereb stein!
Ich hob zu keinem gor nit,
Nor zu main Chawerte allein:
Sie flegt mich ständig jogen, —
Haint tut sie mit ihm allein gein.
איך גיי און גיי, און גיי
און איך גיי אַרום און פאַל;
איך האָב פאַרפירט אַ ליבע,
איך עס מיר אויס מיין גאַל.
איך עס מיר אויס מיין גאַל,
עס פוילט אין מיר מיין לונג;
איך האָב פאַרפירט אַ ליבע
מיט אַ שניידער־יונג.
מיט איין שניידער־יונג
וואָלט זיך געוועזן כדאַי;
ווי־זשע וואָלט גערעדט געווען?
אַז ער זאָל מיר זיין געטריי!
— איך קען פאַר דיר קיין חתן ווערן,
פאַרדריי דיר ניט דיינע יאָר;
דו ביסט דאָך אַ יונג מיידעלע,
און איך דאַרף דינען פיר יאָר!
— פיר יאָר וועל איך אויף דיר וואַרטן,
דיין זשערעב שטיי איך אויס —
דיין מאַמע וועט וועלן נדן
און דו וועסט זיך מאַכן גרויס!
קיין נדן האָב איך דיר ניט צו גיבן,
דאָס ווייסט זיך גוט אַליין;
וויפיל צרות וועל איך ליידן,
אַז דו וועסט צום זשערעב שטיין!
איך האָב צו קיינעם גאָר ניט,
נאָר צו מיין חבר׳טע אַליין:
זי פלעגט מיך שטענדיק יאָגן, —
היינט טוט זי מיט אים אַליין גיין.
А. И. Богомольный (Тульчин, Подольск. губ.)


№ 225.
Main Harz weint in mir,
Zait ich hob dir derkonnt;
Es hot mich gezeigen zu dir,
Wenn ich sich on dir dermohnt.
Haint mus ich sich schämen,
Es wet vun mir nischt wern:
Mir konnen sich nischt nehmen, —
Men tut derain stern!
מיין האַרץ וויינט אין מיר,
צייט איך האָב דיר דערקאָנט;
עס האָט מיך געצויגן צו דיר,
ווען איך זיך אָן דיר דערמאָנט.
היינט מוז איך זיך שעמען,
עס וועט פון מיר נישט ווערן:
מיר קאָנען זיך נישט נעמען, —
מען טוט דעריין שטערן!

↤ 180

Ich hob on dir gedeinkt,
Main Treist bistu gewen;
Ich hob noch dir gebeinkt,
As ich hob dir nischt gesehn.
Haint wos teig main Lebn,
Es wet vun mir nischt wern:
Men will mir dich nit gebn, —
Men tut derain stern!