יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד

יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד
Еврейскiя народныя пѣсни въ Россіи
מחברים:	ס. מ. גינזבורג פּ. ס. מאַרעק
אויסגאַבע:	פּעטערבורג, 1901
פאַרלאַג:	וואָסכאָד
סקאַנירטע ווערסיע אין Internet Archive:	evreskiianarodn00maregoog
די צאָל זייטן:	329
אינהאַלט:	זע אונטן
זע אויך אין מאָדערנעם אויסלייג

Еврейскiя

НАРОДНЫЯ ПѢСНИ

въ Россіи.

СОБРАНЫ и ИЗДАНЫ

ПОДЪ РЕДАКЦІЕЮ и СЪ ВВЕДЕНІЕМЪ

C. М. ГИНЗБУРГА И П. C. МАРЕКА.

---

Съ приложеніемъ библіографическаго указателя сборниковъ пѣсенъ на разговорно-еврейскомъ языкѣ, имѣющихся въ Азіатскомъ музеѣ Императорской Академіи наукъ.

составл. С. Е. ВИНЕРОМЪ.

---

Изданіе редакціи „ВОСХОДА“.

---

С.-ПЕТЕРБУРГЪ.

1901 г.

↤ II

Дозволено цензурою. С.-Петербургъ, 15 сентября—4 декабря 1900 г.

Текстъ пѣсенъ печатанъ въ типографіи Л. Л. Маца, Вильна, Завальная ул., Д. Вендорфа.

Введеніе и обложка — въ типографіи А.Е. Ландау, С.-Петербургъ, Площадь Б. Театра, 2.

↤ III

”Die innere Geschichte eines Volkes ist

in seinen Liedern enthalten“.

Jellinek.

Едва-ли есть надобность въ настоящее время распространяться о важномъ значеніи народныхъ пѣсенъ для изученія духовной жизни, быта и исторіи всякаго народа. Велика была заслуга Гердера, который своими „Stimmen der Völker“ указалъ на народную поэзію, какъ на важнѣйшій источникъ для уразумѣнія народной психики. Отражая собою въ безхитростной формѣ представленія, взгляды, воспоминанія и чаянія того или другого народа, его повседневный обиходъ и отношенiе къ окружающимъ его явленіямъ, народная пѣснь вводитъ насъ в интимный міръ народной жизни и представляетъ собою цѣнный матеріалъ какъ для историка, такъ и для этнографа. Идеи, легшія въ основаніе извѣстнаго труда Гердера, возымѣли глубокое вліяніе на развитіе интереса къ изученію поэтическаго творчества разныхъ народовъ. Сознаніемъ важности этой задачи вызваны многочисленные труды по собиранію произведеній народнаго творчества, монографіи и изслѣдованія въ этой области, которые находимъ въ любой изъ европейскихъ литературъ. Усиленіе интереса въ этомъ направленіи въ послѣднее время замѣчается въ частности и среди западно-европейскихъ евреевъ. Возникшее нѣсколько лѣтъ назадъ въ Гамбургѣ, но иниціативѣ раввина д-ра М. Грюнвальда, „Общество еврейской этнографіи“ („Gesellschaft für jüdische Volkskunde“) поставило одной изъ своихъ цѣлей — собираніе еврейскихъ поговорокъ, пѣсенъ, сказокъ и др. народныхъ произведеній; та-же задача входитъ въ программу „Gesellschaft für Sammlung u. Konservierung von Kunst-u. historischen Denkmälern des Judenthums“ (въ Вѣнѣ). Въ „Mittheilungen“, періодически выпускаемыхъ первымъ изъ названныхъ Обществъ, а отчасти также въ посвященномъ фольклору журналѣ „Urquell“ находимъ не мало любопытнаго матеріала изъ области народнаго творчества евреевъ, преимущественно въ Германіи. Нѣкоторые матеріалы того-же рода опубликованы въ послѣдніе годы относительно евреевъ Галиціи ¹⁾ и даже Турціи ²⁾.

1) В. Segel: „Materyaly do etnografii zydow wschodnio-galicyiskich“ („Zbior wiadomosci do antropologii Krajowej“, vol. XVII).

2) Abraham Danon: „Recueil de romances judéo-espagnoles chantées en Turquie“ („Revue des études juives“ 1896— 97 № 63 — 66).

Значительно отстала въ этомъ отношеніи еврейская литература въ Россіи. За исключеніемъ труда г. М. Спектора, заключающаго въ IV ↱ себѣ богатую коллекцію пословицъ ¹⁾, она не можетъ указать ни одной попытки серьезнаго, систематическаго собиранія произведеній нашего народнаго творчества, въ томъ числѣ также и пѣсеннаго. Народныя пѣсни русскихъ евреевъ — область почти совершенно непочатая въ нашей литературѣ и слишкомъ мало доселѣ останавливавшая на себѣ ея вниманіе. Пренебреженіе къ ней доходило у насъ до того, что въ литературѣ даже встрѣчаемся съ категорическимъ утвержденіемъ, будто народныхъ пѣсенъ у насъ вообще не существуетъ. „Пѣсенъ, употребляемыхъ народомъ при увеселительныхъ случаяхъ (т. е. пѣсенъ нерелигіознаго содержанія) — читаемъ мы въ одномъ сочиненіи по этнографіи русскихъ евреевъ — при всей склонности евреевъ къ пѣнію, у нихъ нѣтъ . ... а имѣются только синагогальныя пѣсни, знакомыя почти каждому еврею“ ²⁾. Съ правильностью такого взгляда нельзя согласиться уже а priori: трудно допустить, чтобы у пятимилліоннаго населенія, сосредоточеннаго въ относительно небольшомъ раіонѣ жительства, обладающаго общимъ разговорнымъ нарѣчіемъ, поставленнаго въ своеобразныя бытовыя условія, притомъ почти поголовно грамотнаго и одареннаго значительною музыкальностью, — чтобы у такой группы населенія совершенно отсутствовали народныя пѣсни свѣтскаго содержанія. Но и помимо соображеній теоретическаго свойства, подобное утвержденіе противорѣчитъ повседневной дѣйствительности; достаточно хотя бы нѣкотораго знакомства съ жизнью еврейской провинціи, чтобы знать, что народная пѣснь — явленіе весьма распространенное въ нашемъ быту.

Слѣдуетъ, впрочемъ, замѣтить, что въ нашей литературѣ дѣлались указанія на значеніе нашихъ народныхъ пѣсенъ и желательность ихъ собиранія. Насколько намъ извѣстно, впервые обратилъ вниманіе на этотъ предметъ покойный И. Г. Оршанскій, въ одной изъ своихъ раннихъ статей ³⁾. Весьма характерно для идей, господствовавшихъ въ тогдашней русско-еврейской литературѣ, то обстоятельство, что необходимость собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ мотивируется молодымъ Оршанскимъ преимущество соображеніями апологетическаго характера; въ изученіи произведеній еврейскаго народнаго творчества усматривалось, главнымъ образомъ, средство для борьбы къ предубѣжденіями о могуществѣ евреевъ, ихъ богатствѣ, нравственныхъ свойствахъ и т. п. ⁴⁾. Болѣе широкую постановку вопроса находимъ въ V ↱ статьѣ г. I. Лернера ¹⁾; авторъ видитъ въ нашей народной поэзіи цѣнный источникъ для изученія еврейской народности, быта и духовныхъ свойствъ нашей массы и иллюстрируетъ высказываемыя имъ сужденія примѣрами изъ еврейскихъ пѣсенъ. Отмѣтимъ также статью д-ра С. Рапопорта по тому-же вопросу, появившуюся недавно въ одномъ еврейскомъ сборникѣ ²⁾.

1) יודישע שפריכווערטער“ (Варшава 1888 —89 гг.).

2) М. Берлинъ: „Очеркъ этнографіи еврейскаго народонаселенія въ Россіи“, стр. 78 (СПб. 1861 г.).

3) „Простонародныя пѣсни русскихъ евреевъ“ („Евреи въ Россіи“, стр. 391—401).

4) „Поэзія народа, больше чѣмъ всѣ другіе упомянутые нами источники, пригодна для достиженія означенной цѣли (т. е. для реабилитаціи) ... Знакомство съ простонародными пѣснями русскихъ евреевъ дѣйствительнѣе, чѣмъ всевозможныя краснорѣчивыя апологіи, можетъ измѣнить во многомъ вкоренившіяся въ умѣ русскаго предубѣжденія относительно евреевъ“. — “ Я считаю эти пѣсни (т. е. пѣсни бытового содержанія) важнѣйшими во-первыхъ по ихъ эстетическому дотоинству, но главнымъ образомъ по важности тѣхъ выводовъ, которые онѣ даютъ намъ для сужденія о бытѣ еврейскомъ ... Бытовыя пѣсни евреевъ очень часто переполнены жалобами на стѣсненное экономическое положеніе. Онѣ поэтому могутъ служить хорошимъ опроверженіемъ упомянутыхъ нами возгласовъ о непомѣрныхъ богатствахъ, будто бы накопляемыхъ евреями“. — „Стоитъ послушать нѣсколько такихъ (т. е. семейныхъ) пѣсенъ, чтобъ убѣдиться въ томъ, что еврейскія сердца нечужды благородныхъ чувствъ любви, самоотверженія, ревности и т. п. качествъ“ (loc. cit. стр. 394, 395, 399 и passim).

Переходя къ разсмотрѣнію того, что доселѣ сдѣлано въ смыслѣ собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ, приходится констатировать крайнюю незначительность результатовъ, достигнутыхъ въ этомъ отношеніи. Изданный Г. Дальманомъ сборникъ „Jüdisch-deutsche Volkslieder aus Galizien und Russland“ ³⁾, при всей заманчивости своего заглавія, имѣетъ лишь весьма отдаленное отношеніе къ интересующему насъ предмету; онъ заключаетъ 17 пѣсенъ, представляющихъ собою произведенія нѣкоторыхъ извѣстныхъ поэтовъ-жаргонистовъ (А. Гольдфадена, С. Бернштейна, I. Линецкаго, Э. Цунзера и др.). Большинство этихъ пѣсенъ, дѣйствительно, пользуются значительною популярностью среди еврейскаго населенія. Но будучи интересенъ для ознакомленія съ тѣмъ, что распѣвается еврейскою массою, сборникъ Дальмана не характеризуетъ собою нашего народнаго пѣсеннаго творчества. Къ области послѣдняго принадлежатъ пѣсни, приведенныя для примѣра — по большей части въ отрывкахъ — въ упомянутомъ выше очеркѣ г. Лернера, а также въ статьѣ г. Л. Винера „Popular Poetry of the Russian Jews“, напечатанной въ одномъ изъ американскихъ журналовъ ⁴⁾. Г. Винеромъ недавно также напечатана коллекція дѣтскихъ пѣсенъ ⁵⁾, г. Л. Перецомъ — нѣсколько пѣсенъ бытоваго содержанія ⁶⁾. Д-ромъ С. Вайсенбергомъ обнародованъ недавно десятокъ пѣсенъ южно-русскихъ евреевъ ⁷⁾. Этимъ немногимъ, да нѣсколькіми отрывками, случайно попавшими въ заграничныя изданія ⁸⁾, почти исчерпывается VI ↱ опубликованный до сихъ поръ пѣсенный матеріалъ. Между тѣмъ время идетъ, пѣсни стариннаго происхожденія все болѣе вытѣсняются новыми пѣснями, слагающимися подъ вліяніемъ измѣнившихся бытовыхъ условій ¹⁾. Живой матеріалъ, отражающій собою взгляды народа на ту или другую изъ пережитыхъ имъ эпохъ, грозитъ безвозвратнымъ исчезновеніемъ, если онъ не будетъ своевременно зарегистрированъ.

1) ”דיא יודישע מוזע“ (сборникъ „דער הויז-פריינד“ т. II стр. 182 — 198).

2) „ממזרח וממערב“) „לתכונת שירי עמנו“ т. IV, стр. 127— 132).

3) 2-ое изд. Berlin 1891. („Schriften des Institutum Iudaicum“, № 12).

4) „Americana Germanica“ 1898 vol. II № 2 стр. 33 и слѣд. Большинство помѣщенныхъ здѣсь пѣсенъ перепечатаны въ недавно вышедшей книгѣ того же автора „The History of Jiddish literature etc.“ стр. 53 и слѣд. (New-York. 1899).

5) „Aus der russisch-jüdischen Kinderstube“, въ „Mittheilungen der Gesellschaft für jüdische Volkskunde“, II стр. 40—49.

6) Въ „Urquell“ 1898 г. vol. II стр. 27—29.

7) „Beiträge zur Volkskunde der Juden“ („Globus“ 1900 г. т. LXXVII, № 8).

8) См., напр., „Mittheil. d. Gesellschaft für jüd. Volkskunde“ 1899 г. т. II стр. 125—126.

Съ давнихъ поръ интересуясь собираніемъ нашихъ народныхъ пѣсенъ, мы не могли не находить, что разрозненными усиліями отдѣльныхъ лицъ въ этой области могутъ быть достигнуты лишь незначительные результаты. Намъ представлялось необходимымъ привлечь къ дѣлу собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ вниманіе общества: чѣмъ шире кругъ лицъ, которыя приняли бы участіе въ этой работѣ, тѣмъ полнѣе и разнообразнѣе былъ бы матеріалъ, который удалось бы зарегистрировать. Въ этихъ видахъ нами напечатано было, въ началѣ 1898 г., въ еврейскихъ газетахъ ²⁾ воззваніе, содержавшее въ себѣ просьбу, обращенную по всѣмъ близко стоящимъ къ нашей массѣ лицамъ — о записываніи и сообщеніи намъ распѣваемыхъ въ ихъ мѣстахъ жаргонныхъ народныхъ пѣсенъ. При этомъ нами было указано, что особенно важнымъ представлялось бы содѣйствіе со стороны интеллигентовъ, живущихъ въ глухихъ, удаленныхъ отъ крупныхъ центровъ, пунктахъ черты еврейской осѣдлости, гдѣ еще сохранились и старинныя условія жизни, и старинные мотивы. Намъ вѣрилось, что призывъ нашъ не останется безъ отклика; мы полагали, что если замѣтно усиливающееся въ послѣдніе годы въ еврейскомъ обществѣ стремленіе къ національному самопознанію дѣлаетъ своевременнымъ подобное начинаніе, то оно же вмѣстѣ съ тѣмъ должно обезпечить необходимое для осуществленія этого дѣла сочувствіе и активное содѣйствіе со стороны значительнаго круга лицъ.

1) Явленіе — обычное для народныхъ пѣсенъ вообще. Примѣры „частушекъ“, „трясогузокъ“, „вертушекъ“ и т. и. произведеній новѣйшаго происхожденія, замѣтно вытѣсняющихъ старинныя русскія народныя пѣсни, см. въ любопытной статьѣ г. А. Раздольскаго „Новыя пѣсни (о переворотѣ въ народной поэзіи)“ „Образованіе“ 1900 г., № 7—8 стр. 40—48.

2) „Гамелицъ“ № 58, „Хроника Восхода“ № II, „Гацефира“ № 71; воззваніе наше перепечатано было въ нѣкоторыхъ заграничныхъ еврейскихъ изданіяхъ.

Съ удовольствіемъ можемъ констатировать, что ожиданія эти насъ не обманули. Благодаря помѣщенному въ газетахъ воззванію, а также отдѣльнымъ обращеніямъ къ лицамъ, на сочувствіе которыхъ мы имѣли основаніе разсчитывать, мы обрѣли въ цѣломъ рядѣ городовъ и мѣстечекъ дѣятельныхъ сотрудниковъ, любезно доставлявшихъ намъ (и продолжающихъ доставлять) свои сообщенія. Въ частности, не можемъ не отмѣтить особеннаго содѣйствія, которое намъ оказано было со стороны провинціальныхъ учителей и сіонистскихъ дѣятелей. Нѣкоторыми изъ нашихъ корреспондентовъ — въ особенности гг. Д. Г. Гальперномъ, VII ↱ Б. М. Касселемъ и А. Д. Пикомъ, М. 3. Левинымъ, А. Рейзинымъ и др. — были записаны и доставлены значительныя и весьма разнообразныя коллекціи пѣсенъ. Встрѣченное намъ содѣйствіе становится тѣмъ болѣе цѣннымъ, если принять во вниманіе тѣ значительныя затрудненія, съ которыми приходится сталкиваться при собираніи и записываніи пѣсенъ. Кому случалось этимъ заниматься, тотъ знаетъ, — какъ мало значенія люди изъ массы придаютъ распѣваемымъ ими пѣснямъ, и какъ неохотно они дѣлятся своими познаніями въ этой области съ посторонними лицами, въ обыкновенныхъ случаяхъ стоящими вдали отъ народа. Сплошь и рядомъ просьба, обращаемая къ простолюдину — продиктовать какую-либо знакомую ему пѣсню — вызываетъ въ немъ недоумѣніе; обычныя въ такихъ случаяхъ объясненія обыкновенно его не удовлетворяютъ; онъ склоненъ предполагать или праздное любопытство со стороны собирателя, или даже какія-либо затаенныя цѣли, возбуждающія въ немъ недовѣріе и скрытность. Требуется много любви къ дѣлу и такта, чтобы преодолѣть эти неизбѣжныя затрудненія.

Накопившійся обширный матеріалъ подвергнутъ былъ нами тщательному разбору и провѣркѣ. Путемъ сравненія текста съ находившейся въ нашемъ распоряженіи значительною коллекціею печатныхъ жаргонныхъ пѣсенниковъ и другихъ изданій этого рода исключено было изъ нашего матеріала немало пѣсенъ, правда, весьма распространенныхъ среди нашей массы, но представляющихъ собою произведенія новѣйшаго литературнаго или „бадхонскаго“ ¹⁾ творчества. Сверхъ того, подвергнуты были исключенію тѣ пѣсни, которыя чрезмѣрною литературностью формы, замысловатостью содержанія или по другимъ какимъ-либо основаніямъ возбуждали сомнѣніе относительно принадлежности ихъ къ категоріи народныхъ. При этомъ считаемъ нужнымъ оговориться, что врядъ-ли намъ удалось совершенно избѣгнуть недосмотровъ, — за указаніе которыхъ заранѣе приносимъ благодарность. За выдѣленіемъ этихъ частей, тѣмъ не менѣе получился значительный по своему составу матеріалъ, часть котораго вошла въ публикуемый нынѣ томъ.

1) См. ниже, отр. ХII.

Настоящее изданіе заключаетъ въ себѣ 376 №№ пѣсенъ. Примѣнительно къ классификаціи, принятой въ нѣкоторыхъ аналогичныхъ сборникахъ, матеріалъ расположенъ нами по слѣдующимъ 11-ти рубрикамъ: I пѣсни религіозно-духовнаго, національнаго содержанія и праздничныя (№№ 1—41), II пѣсни историческаго содержанія (№№ 42—59) III колыбельныя (№№ 60—83), IV дѣтскія и школьныя (№№ 84—133), V любовныя (№№ 134—235), VI пѣсни о женихѣ и невѣстѣ (№№ 236—253), VII свадебныя (№№ 254—263), ѴIII семейныя (№№ 264—302), IX бытовыя (№№ 303—330), X солдатскія (№№ 331—348) и XI разныя (№№ 349—376). Необходимо, впрочемъ, отмѣтить, что группировка VIII ↱ эта, по свойству матеріала, не можетъ претендовать на строгую выдержанность, ибо нерѣдко пѣсня, относимая къ одной рубрикѣ, по своему содержанію соприкасается съ другою какою-либо рубрикою; такъ напр., нѣкоторыя изъ солдатскихъ пѣсенъ могутъ быть отнесены къ отдѣлу любовныхъ, поскольку онѣ содержатъ въ себѣ жалобы на невольную разлуку съ возлюбленною, и т. п. Въ нѣкоторыхъ случаяхъ нами даны имѣвшіеся въ нашемъ распоряженіи отрывки пѣсенъ — въ томъ предположеніи, что недостающій текстъ могъ бы быть впослѣдствіи пополненъ другими собирателями. Варіанты указаны въ подстрочныхъ примѣчаніяхъ, нѣкоторые-же, болѣе характерные, помѣщены цѣликомъ въ текстѣ.

Матеріалъ напечатанъ въ видѣ двухъ параллельныхъ текстовъ: основнаго, на разговорно-еврейскомъ языкѣ и транскрипціи его латинскими литерами. Нѣкоторыя пѣсни историческаго содержанія снабжены необходимыми пояснительными примѣчаніями. При каждой пѣснѣ обозначены фамиліи лицъ, ее доставившихъ, и названіе мѣстности, гдѣ она распѣвается и записана. Лишь въ нѣкоторыхъ исключительныхъ случаяхъ пришлось ограничиться указаніемъ мѣстожительства лица, доставившаго пѣсню. Транскрипція — фонетическая, и въ основу ея положено обычное у литовскихъ евреевъ произношеніе. Этимъ вызваны отступленія отъ правописанія нѣмецкихъ, русскихъ, еврейскихъ, польскихъ, литовскихъ и др. иноязычныхъ словъ, встрѣчающихся въ текстѣ пѣсенъ. Слѣдуетъ замѣтить, что еі, тамъ гдѣ оно соотвѣтствуетъ еврейскому חולם (напр. въ словѣ Теіге) произносится, какъ среднее между эй и ой; au (напр., въ словѣ Haus) приближается къ звуку ой, y соотствуетъ русскому ы. Что касается согласныхъ, то д въ концѣ слова по произношенію часто приближается къ t, ż соотвѣтствуетъ русскому ж, s’ch произносится раздѣльно (т.-е. какъ сх) ¹⁾.

Полагая, что мелодія составляетъ существенный элементъ пѣсни и вполнѣ раздѣляя тѣ указанія, которыя по этому поводу были по нашему адресу высказаны въ печати ²⁾, мы старались обезпечить, по мѣрѣ возможности, музыкальную запись пѣсенъ. Къ части публикуемыхъ здѣсь пѣсенъ намъ удалось получить ноты. Приносимъ искреннюю благодарность г. Ю. Д. Энгелю за цѣнное содѣйствіе, оказанное имъ намъ въ этомъ дѣлѣ. Къ сожалѣнію, отъ первоначальнаго предположенія — включить нотный матеріалъ въ настоящее изданіе намъ пришлось отказаться, въ виду встрѣтившихся къ тому препятствій типографскаго свойства. Впрочемъ, мы надѣемся выпустить его въ непродолжительномъ времени отдѣльнымъ изданіемъ.

1) Такъ какъ сборникъ печатался въ провинціальной типографіи и мы не имѣли возможности лично вести корректуру, то въ текстъ, къ сожалѣнію, вкрались многочисленныя опечатки; покорнѣйше просимъ читателей предварительно исправить таковыя, по приложенному указателю.

2) „Еще о народныхъ пѣсняхъ евреевъ“ г. И. Липаева („Хроника Восхода“ 1898 г. № 13), „שירי עם“ г. П. Минковскаго (журн. „השלח“ 1899 г. кн. I, стр. 10, III, стр. 216), „Старые вопросы и новыя задачи“ г. Л. Винца (“Восходъ“ 1898 г, кн. X стр. 2) и др.

IX ↦

Считаемъ пріятнымъ долгомъ выразить глубокую, живѣйшую признательность всѣмъ уважаемымъ сотрудникамъ нашимъ за ихъ вниманіе и серьезное содѣйствіе, благодаря которому оказалось возможнымъ осуществить настоящее изданіе. Вмѣстѣ съ тѣмъ обращаемся за нимъ и всѣмъ вообще лицамъ, близко стоящимъ къ еврейской массѣ, съ покорнѣйшею просьбою о дальнѣйшемъ доставленіи пѣсеннаго матеріала (а также народныхъ сказокъ. заговоровъ, заклинаній и т. п.) ¹⁾.

Въ приложеніи къ настоящему сборнику помѣщенъ составленный извѣстнымъ библіографомъ, г. C. Е. Винеромъ, указатель сборниковъ пѣсенъ, имѣющихся въ Азіатскомъ музеѣ Академіи наукъ. Приносимъ искреннюю благодарность г. Винеру, любезно предоставившему въ наше распоряженіе этотъ библіографическій этюдъ, весьма цѣнный для интересующихся народною еврейскою литературою.

Предлагая вниманію читателей настоящее изданіе, представляющее собою совокупный трудъ свыше 50 лицъ ²⁾, мы далеки отъ мысли считать его свободнымъ отъ недочетовъ и упущеній, — тѣмъ болѣе неизбѣжныхъ въ виду новизны и сложности дѣла. Если наше начинаніе вызоветъ интересъ къ еврейскому народному творчеству и дальнѣйшіе труды въ этой области, мы сочтемъ свою задачу достигнутою.

---

Есть еврейское повѣрье. Всякій разъ, когда ребенокъ появляется на свѣтъ Божій, ангелъ награждаетъ его щелчкомъ въ верхнюю губу, и ошеломленный новорожденный сразу теряетъ всѣ свои воспомінанія объ утробной жизни.

1) Сообщенія просимъ присылать по одному изъ слѣдующихъ адресовъ: C. М. Гинзбургу, С.-Петербургъ, Англійскій проспектъ, 12, или П. С. Мареку, Москва, Верхніе торговые ряды, № 89—145.

2) Въ доставленіи матеріала, вошедшаго въ этотъ томъ, принимали участіе: С. И. Абельманъ (Москва), М. Ш. Берляндъ, (Зиньковъ, Подольск. г.), А. И. Богомольный (Тульчинъ, Подольск. г.), Т. М. Брамсонъ (Ковна), Д. Г. Гальпернъ (Виндава, Курляндск. г.), О. Гехтъ (Жлобинъ, Могилевск. г.), г-жа Б. Б. Гинзбургъ (С.-Петербургъ), И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херсонск. г.),г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. г.), Л. Гросгликъ (Варшава), C. М. Дубновъ (Одесса), С. Жвифъ (Одесса), M. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. г.), А. Д. Идельсонъ (Москва), г-жа Б. Iоффе (Москва), М. Г. Каганъ (Гомель), Б. М. Кассель (Рига), М. П. Когенъ (Шаргородъ, Подольск. г.), А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. г.), д-ръ M. Л. Крепсъ (Николаевъ), Е. Левенштамъ (кол. Львово, Херсонск. г.), М. З. Левинъ (Одесса), Левитанъ (Шавли, Ковенск. г.), г-жа М. Я. Лившицъ (Минскъ), А. Л. Ліонъ (Бендеры, Бессарабск. г.), Д. И. Маггидъ (С.-Петербургъ), г-жа Р. И. Маймонъ (С.-Петербургъ), С. Нейгаузенъ (Волковышки, Сувалкск. г.), Ю. М. Нейфахъ (Минскъ), И. Ю. Нейфахъ (Минскъ), Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. г.), Г. Г. Перловъ (Вороновица, Подольск. г.), Л. Д. Пикъ (Вильна), А. Я. Портной (Глускъ, Минск. г.), Л. А. Рабиновичъ (С. Петербургъ), I. Л. Раввинскій (Кривой Рогъ, Херсонск. г.), А. Рейзинъ (Минскъ), Т. В. Ротенбергъ (Ромны, Полтавск. г.), М. Д. Рывкинъ (С.-Петербургъ), С. И. Савельсонъ (С.-Петербургъ), A. С. Таненбаумъ (С.-Петербургъ), И. Н. Тирхентубъ (Москва), Ш. Финкельштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. г.), A. А. Чигиринскій (Кіевъ), М. Шалытъ (Орша, Могилевск. г.), д-ръ М. Шварцъ (Ковна), Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынск. г.), Л. Эйдиновъ (Орша), В. Юсинъ (Керчь) и др.

X ↦

Если переходъ народа послѣ остраго историческаго кризиса къ новой стадіи культурной жизни есть тоже своего рода рожденіе, то, кажется, ни одинъ народъ не избѣгъ при этомъ нѣкотораго щелчка забвенія. По мѣрѣ того, какъ старый строй, расшатанный безпощадной логикой новыхъ условій, теряетъ внутренній смыслъ и право на существованіе, изъ памяти народа изглаживается и все то, въ чемъ внѣшнимъ образомъ проявлялся этотъ строй — обычаи, сказанія, пѣсни и проч. При извѣстныхъ условіяхъ, — когда народъ идетъ впередъ гигантскими шагами, — достаточно бываетъ незначительнаго промежутка времени для того, чтобы многія стороны прежняго быта представлялись намъ загадкой.

Подобную смѣну одного міросозерцанія другимъ съ особенной быстротой пережили русскіе евреи. Уже теперь, по прошествіи какихъ нибудь 30—40 лѣтъ, духовный образъ ближайшаго предка оставилъ въ памяти значительной части молодого поколѣнія тотъ же слѣдъ, что смутный сонъ, полузабытый на яву. Жизнь обновилась во всѣхъ ея проявленіяхъ, и только мѣстами, гдѣ старое русло было глубже, еще замѣтны стоячія воды, свидѣтельствующія о прежнемъ теченіи. Это, именно, обстоятельство и побудило насъ, пока еще не поздно, зарегистрировать своеобразный матеріалъ, въ которомъ самъ народъ является своимъ историкомъ, бытописателемъ. Оставляя пока въ сторонѣ ту отрасль народнаго творчества, которая выражается въ сказкахъ, мистеріяхъ, заклинаніяхъ и проч., мы обратимъ наше вниманіе на другую часть имѣющагося у насъ матеріала — на пѣсни, народомъ и для народа созданныя.

Пѣсня стара, какъ и языкъ, и если когда-либо изслѣдователь опредѣлитъ время и процессъ распространенія въ еврейскомъ обиходѣ испорченной нѣмецкой разговорной рѣчи, то этимъ самимъ онъ разрѣшитъ вопросъ о времени возникновенія жаргонной народной пѣсни. Мы ограничимся только указаніемъ, что многія изъ этихъ пѣсенъ, какъ по языку, такъ и по содержанію, носятъ на себѣ слѣды несомнѣнной старины.

Когда просматриваешь рукописный пѣсенникъ современной дѣвицы черты осѣдлости, поневолѣ поражаешься почти полнымъ отсутствіемъ народной пѣсни: вездѣ Гольдфаденъ, Цунзеръ, М. Гордонъ и другіе болѣе или менѣе извѣстные поэты, и поверхностный наблюдатель могъ бы сдѣлать выводъ, что народное творчество изсякаетъ и вытѣсняется искусственной пѣсней. Но стоитъ только опуститься ниже на одну ступень и прислушаться къ жалобнымъ мотивамъ той части еврейской массы, которая еще не привыкла сковывать свои чувства писанными источниками, чтобы убѣдиться, что и въ наше время народъ продолжаетъ свою стихотворную лѣтопись, и что заимствованіе искусственной пѣсни не мѣшаетъ самостоятельному творчеству. Можно только сказать, что за послѣднія 30—40 лѣтъ сфера того, что вообще поетъ народъ, значительно расширилась вслѣдствіе того, что жаргонъ XI ↱ сталъ языкомъ многихъ поэтовъ. Почти до 2-ой половины 19 в. еврейскій авторъ только думалъ на разговорномъ языкѣ, писать же на немъ онъ считалъ ниже своего достоинства. И поэтъ, и прозаикъ — оба предпочитали древній языкъ Св. Писанія. Казалось, языкъ этотъ налагалъ печать святости и на автора: стоитъ только просмотрѣть обильную, но бѣдную поэтическую литературу эпохи, предшествовавшей Л.O. Гордону, чтобы убѣдиться, какъ неохотно поэтъ снисходилъ къ будничнымъ вопросамъ жизни. Не тутъ мѣсто распространяться о причинахъ, вызвавшихъ подобное равнодушное отношеніе къ вопросамъ дня. Скажемъ лишь вкратцѣ, что позже — съ воцареніемъ Александра II, — когда внѣшнія условія существованія еврейскаго народа значительно измѣнились, поэтъ сталъ ближе къ родной средѣ, и языкъ Библіи заговорилъ и о земныхъ интересахъ. Въ это же время въ умы интеллигенціи проникаетъ давно, давно витавшее въ воздухѣ сознаніе, что разговорный языкъ можетъ служить могучимъ орудіемъ въ дѣлѣ просвѣщенія массы ¹⁾. И вотъ, одновременно съ расширеніемъ гражданскихъ правъ самихъ евреевъ, въ литературѣ послѣднихъ начинаетъ проявляться аналогичная тенденція: плебейскій жаргонъ постепенно отвоевываетъ себѣ право существованія рядомъ съ родовитымъ языкомъ пророковъ.

Не то было до второй половины XIX столѣтія. Если жаргонъ, начиная съ 17-го вѣка, и фигурировалъ изрѣдка, какъ книжный языкъ, то это имѣло мѣсто исключительно въ такъ называемой, „бабьей“ литературѣ: не для мужчины печатались эти популярные молитвенники, религіозныя чтенія, заимствованныя сказки и басни нравоучительнаго содержанія. Исключите изъ каталога жаргонной литературы все, что написано за послѣднее полустолѣтіе, и на долю всей обширной предшествовавшей эпохи вы получите нѣсколько десятковъ названій неоригинальныхъ произведеній, изъ которыхъ одна часть окажется компиляціей, другая же — переводомъ съ древне-еврейскаго или иностранныхъ языковъ ²⁾. Въ частности, что касается жаргонной поэзіи, то въ этой области авторская иниціатива совершенно отсутствовала; единственнымъ авторомъ въ то время былъ самъ народъ, а едиственной книгой — народная память.

1) I. Тарнополь: „Опытъ современной и осмотрит. реформы“. Одесса 1868 г. стр. 86—87. (Книга написана въ 1858 г.).

2) См. „שפתי ישנים“ — библіографич. словарь, составленный въ 1680 г.; 2-ое изд. съ дополненіями въ 1806 г.; въ рубрикѣ книгъ на нѣмецкомъ жаргонѣ упоминаются, помимо молитвенниковъ, Св. Писанія и т. под. произведеній, также сказки о „Бовѣ-королевичѣ“, „Семи мудрецахъ“ и друг. средневѣковые разсказы изъ области фантазіи и морали. Что еврейскія женщины были знакомы съ этой литературой, видно изъ мемуаровъ Glückel von Hammeln (1645—1719), изданныхъ покойнымъ проф. Д. Кауфманномъ въ 1896 г. (Берлинъ).

Было бы, однако, несправедливо обойти молчаніемъ одного типичнаго еврейскаго поэта, если только можно называть поэтомъ того, XII ↱ кому дано въ удѣлъ создавать риѳмы, но не образы, согрѣтые чувствомъ, проникнутые мыслью. Рѣчь идетъ о бардѣ свадебныхъ пиршествъ — о „бадхонѣ“. Не одну слезу, не одну улыбку вызывалъ у слушателей этотъ платный ремесленникъ стиха, но игра чувствами опредѣлялась не теплотою и не глубиною содержанія, а настроеніемъ самой публики. Когда повязка спускалась на глаза невѣсты и напоминала присутствующимъ, что — какъ поется въ одной пѣснѣ — „еще одна минута, и — хорошо-ли, плохо-ли — не будетъ уже возврата“, въ этотъ рѣшительный моментъ слезы напрашивались и безъ напутственныхъ словъ бадхона. Точно также въ самый разгаръ веселія, когда настроеніе и безъ того приподнято, достаточно было одного удачнаго стиха, чтобы повысить душевный строй общества еще на одну нотку. Да и самъ народъ не высоко цѣнилъ своего пѣвца: въ соціальной іерархіи бадхону отводилось одно изъ наименѣе почетныхъ мѣстъ, а для процесса его творчества народная терминологія не нашла другого выраженія, какъ „говорить риѳмы“ (sogen Grammen). Для иллюстраціи этой исключительной погони за риѳмой, народъ еще въ наше время приводитъ образцы бадхонской поэзіи, образцы, нѣсколько поддѣльные, можетъ быть, по формѣ, но не по содержанію. Такъ, во время свадебной трапезы, когда начиналась раздача подарковъ новобрачнымъ, бадхонъ выкрикивалъ поименно щедрыхъ гостей, сопровождая каждое имя соотвѣтстующимъ стихомъ. И вотъ народъ влагаетъ въ уста своему пѣвцу слѣдующее классическое двустишіе:

Nit kein Stamp, nor a Steissl,

M’ruft aus die Kales a Vetter Reb Meiss’l.

Не лучшій отзывъ о поэтическомъ дарѣ бадхона далъ въ своей автобiографіи одинъ изъ еврейскихъ авторовъ, описавшій свадьбу начала 19-го вѣка: приводимыя имъ для примѣра нѣсколько строфъ по своему достоинству вполнѣ конкуррируютъ съ приведеннымъ выше образцомъ ¹⁾.

Въ печатной литературѣ бадхонъ не оставилъ никакихъ слѣдовъ. Онъ „говорилъ риѳмы“ экспромптомъ, соображаясь съ случаемъ, и, подобно своему собрату по ремеслу — кобзарю, обыкновенно сочинялъ не только слова, но и музыку къ нимъ.

1) M. А. Гинцбургъ: „אביעזר“ стр. 71.

Чтобы покончить съ отдѣльными лицами, имѣвшими то или другое отношеніе къ народной поэзіи, мы удѣлимъ нѣсколько строкъ и близкому родственнику бадхона — шуту-актеру. „Лихорадка не болѣзнь, а Пуримъ — не праздникъ“ — гласитъ поговорка, на дѣлѣ же ни одинъ праздникъ не былъ обставленъ такой богатой программой развлеченій, какъ этотъ. Помимо пирушки и подарковъ, къ празднику Пуримъ были пріурочены драматическія представленія, въ которыхъ участвовали актеры-любители. Ставились мистеріи, преимущественно XIII ↱ ”Артаксерксово дѣйство“ (Achaschweros-spiel), какъ болѣе соотвѣтствующее злобѣ дня. Порою представленіе происходило въ особомъ помѣщеніи, и тогда, конечно, устраивалась сцена, обращалось нѣкоторое вниманіе на декоративную часть, а актеры разыгрывали все „дѣйство“ съ начала до конца, болѣе или менѣе придерживаясь рукописнаго или печатнаго текста ¹⁾. Но чаще всего случалось, что актеры небольшими группами бродили по обывательскимъ домамъ и представляли лишь отдѣльные эпизоды любимыхъ пьесъ. Вотъ въ этомъ-то случаѣ дѣло не обходилось безъ вольныхъ вставокъ и отступленій, и личному творчеству давался широкій просторъ. Порою актерская вставка не имѣла никакого отношенія къ содержанію пьесы, а являлась вступительнымъ или заключительнымъ обращеніемъ къ слушателямъ — обращеніемъ, съ сильнымъ оттѣнкомъ попрошайничества. Вотъ образецъ вступительнаго стиха:

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!

Weisst ihr, wos Purim batait?

Purim batait, m’soll theiln oreme — Lait ²⁾.

Или слѣдующій стихъ, которымъ актеръ заключалъ свою игру:

Haint is Purim, morgen is aus, —

Git mir a Groschn un warft mich araus! ³⁾.

Какъ актеръ (Purim-spieler), такъ и бадхонъ были сынами своего народа, и, если мы нѣсколько остановились на этихъ двухъ типичныхъ поэтахъ, то только потому, что ихъ вліяніе довольно ясно проглядываетъ въ нѣкоторыхъ чисто-народныхъ пѣсняхъ. —

Хотя, какъ указано было выше, до 2-ой половины XIX в. исключительнымъ творцомъ и хранителемъ жаргонной пѣсни являлся самъ народъ, но не всѣ слои послѣдняго играли въ этомъ отношеніи одинаковую роль. Какъ это замѣчается и у прочихъ народовъ, такъ и у евреевъ процессъ творчества былъ интенсивнѣе въ низшихъ соціальныхъ классахъ, чѣмъ въ высшихъ: женщины, дѣти, рабочій людъ, солдаты и прочая младшая братія — вотъ сфера, гдѣ зарождалась и сохранялась пѣсня. Этимъ обстоятельствомъ отчасти и объясняется фактъ преобладанія въ народной поэзіи мотивовъ изъ жизни униженныхъ и оскорбленныхъ. Каждый народъ поетъ такъ, какъ живетъ. Если это положеніе вѣрно, то еврейская пѣсня станетъ намъ болѣе понятна, если мы сопоставимъ ее съ еврейской дѣйствительностью. Прослѣдить вкратцѣ жизнь въ пѣснѣ и пѣсню въ жизни — вотъ наша задача при дальнѣйшемъ изложеніи.

1) Въ имѣющихся у насъ отрывкахъ „אחשורוש-שפיל“ (печатано въ 1718 г.) даются подробныя указанія относительно устройства сцены и декораціи. Сама драма написана рифмованной прозой. Хотя на 1-ой страницѣ сказано, что драма составлена на основаніи „Ялкута“ и разныхъ „Мидрашимъ“, но по содержанію она въ главныхъ своихъ частяхъ представляетъ переводъ съ нѣмецкаго оригинала.

2) Счастливый вамъ Пуримъ, дорогіе мои господа! Знаете-ли, что такое Пуримъ? Пуримъ означаетъ, что не слѣдуетъ забывать бѣдныхъ.

3) Сегодня Пуримъ, а завтра его ужъ нѣтъ; подайте мнѣ грошъ и выпроводите меня прочь.

XIV ↦

”Благословенъ еси, Господи, что не сотворилъ меня женщиной“. Такъ гласитъ одна изъ молитвъ, которую мужчина повторяетъ каждое утро. Женщина же, вполнѣ мирясь съ своимъ положеніемъ, замѣняетъ соотвѣтствующее мѣсто молитвы другимъ, болѣе скромнымъ текстомъ: „Благословенъ Господь, что сотворилъ меня по волѣ Своей“. Но слишкомъ смѣлъ былъ бы тотъ, кто на основаніи словъ молитвы сдѣлалъ бы выводъ, что взглядъ на женщину, какъ на низшее существо, былъ преобладающимъ и въ еврейской жизни. Преимущество одного пола передъ другимъ сказывалось больше въ религіозно-обрядовой сферѣ, чѣмъ въ обыденной семейной средѣ. Почти до второй половины XIX вѣка религія не только теоретически, но и фактически проникала во всѣ уголки жизни польско-литовскихъ евреевъ. Въ этомъ теократическомъ обществѣ цѣна человѣка опредѣлялась прежде всего степенью его религіознаго совершенства. Вся совокупность предписаній и обрядовъ падала главнымъ образомъ на мужчину, а богословская эрудиція была его исключительной монополіей. И вотъ, въ зачетъ за его религіозныя обязанности, мужчинѣ отведено было первое мѣсто въ іерархіи половъ. Но первенство это признавалось за нимъ не въ смыслѣ деспотической власти мужа и отца, а лишь умственнаго и духовнаго превосходства. Если ко всему вышесказанному прибавимъ роль мужчины, какъ рабочей силы, какъ экономической основы семьи, то мы поймемъ, почему уже въ самый моментъ рожденія мальчикъ считался наиболѣе желаннымъ гостемъ. Когда мать, склонившись надъ колыбелью, убаюкивала своего ребенка, пѣсня ея отличалась наибольшей содержательностью, если въ этой колыбели лежалъ сынъ. Подъ звуки монотонной мелодіи пророчица сулила своему любимцу въ будущемъ все, что считалось идеаломъ счастья въ настоящемъ. И это предстоящее счастье сына выражалось не столько въ матеріальныхъ благахъ, сколько въ богословской учености и безусловной преданности своей вѣрѣ. Почти всѣ наиболѣе старинныя колыбельныя пѣсни проникнуты этимъ идеальнымъ мотивомъ. Въ одномъ мѣстѣ мать унимаетъ своего сына слѣдующимъ доводомъ: „Вѣдь, когда выростешь, ты будешь столпомъ науки; твоей славой ты прославишь и родителей; подобаетъ ли тебѣ пищать и плакать?“ ¹⁾ — Въ другихъ пѣсняхъ мать повторяетъ эту тему на другіе лады. „Мой сынъ будетъ изучать Тору, а Тора — самый дорогой товаръ“. Или: „Сынокъ уродится на славу и будетъ въ состояніи разрѣшать спорные религіозные вопросы“ ²⁾. Порой пѣсня дѣлаетъ экскурсію и въ загробную жизнь, перенося и туда земные взгляды на человѣческое совершенство. „Отецъ не научилъ сына всему, что Богъ велитъ, и вотъ на томъ свѣтѣ такого отца будутъ жарить на огнѣ. Ты-жъ, родимый, своимъ праведнымъ заступничествомъ извлечешь своего отца изъ ада“ ³⁾. Далѣе въ томъ же духѣ: „Настанетъ для меня время отправиться на XV ↱ тотъ свѣтъ, и двери рая будутъ открыты. Ты, мой сынъ, старайся быть богобоязненнымъ и добрымъ, и тогда на томъ свѣтѣ скажутъ: „дайте мѣсто въ раю матери праведника!“ ¹⁾.

1) № 63.

2) № 64.

3) № 65.

Не такъ пѣлось у изголовья дочери: отъ послѣдней не ожидали ни земной славы, ни загробнаго заступничества. Вся задача женскаго воспитанія сводилась къ тому, чтобы создать добрую жену, любящую мать, экономную хозяйку. Колыбельная пѣсня сулила счастье и женщинѣ, но это было не счастье, пріобрѣтаемое личными качествами и усиліями, а счастье, отраженное отъ родителей или мужа ²⁾: женщина разсматривалась не какъ самостоятельная величина, а какъ дочь такого-то, или жена такого-то. Непрошенная гостья при рожденіи, она уже съ малолѣтства получала для руководства формулу обязанностей, сжато, но ясно выраженныхъ въ предназначенной для дѣтскаго возраста молитвѣ: „Буду исполнять все, что Богъ велитъ, что отецъ и мать велятъ, что всѣ добрые и богобоязненые люди велятъ“. Объ образованіи женщины, объ ея умственномъ развитіи заботились слишкомъ мало: для тѣхъ немногихъ, которыя посѣщали школу (хедеръ), предѣломъ знанія служило чтеніе и, въ исключительныхъ случаяхъ, письмо на жаргонѣ. Образованіе замѣнялось домашнімъ воспитаніемъ, а школа уступала мѣсто кухнѣ и хозяйству. Совершенную противоположность по обширности программы представляло образованіе мужчины. Можно только удивляться быстротѣ, съ которой мальчикъ переходилъ безъ порядка и послѣдовательности отъ низшей стадіи знанія къ высшей. Оставаясь вѣрной жизни, народная пѣсня обозначаетъ эту безсистемность словами „учиться по порядку“ ³⁾ (lernen k‘sseider). Пяти или шести лѣтъ мальчикъ поступалъ въ хедеръ, въ восьмилѣтнемъ возрастѣ онъ нерѣдко изучалъ уже Талмудъ съ его діалектическими тонкостями, а на 13-мъ году, при наступленіи религіознаго совершеннолѣтія, онъ уже „говорилъ проповѣдь“ (sogen а Drosche). Но, если школа искусственно старалась привить своимъ питомцамъ преждевременную серьезность и раннюю ученость, то возрастъ все же бралъ свое. Чтобы убѣдиться въ этомъ, стоитъ лишь обратить вниманіе на многочисленныя пѣсни и прибаутки, созданныя фантазіей дѣтства и школьнаго періода. Въ этомъ юномъ творчествѣ въ большинствѣ случаевъ нѣтъ ни содержанія, ни смысла, и только часто встрѣчающіяся древне-еврейскія слова и цитаты свидѣтельствуютъ, что мы имѣемъ дѣло не съ первымъ лепетомъ ребенка, а со школьникомъ, давно прошедшимъ начальные азы. Конечно, общее правило не бываетъ безъ исключеній. Между прочимъ слѣдуетъ отмѣтить и нѣкоторые хотя и безсвязные стихи, но первоначальный текстъ которыхъ когда-то, повидимому, служилъ мнемоническимъ пріемомъ для заучиванія древне-еврейскихъ словъ ⁴⁾.

1) Ibid.

2) № 67.

3) См. напр. № 62

4) №№ 122 — 123.

XVI ↦

Хедеръ служилъ преддверіемъ къ высшему образованію, а послѣднее давало возможность занять почетное, привилегированное положеніе въ обществѣ — въ видѣ-ли раввина, или же въ видѣ ученаго талмудиста. Больше ста лѣтъ тому назадъ Соломонъ Маймонъ классифицировалъ польско-литовскихъ евреевъ на 3 группы: „на неученыхъ, на ученыхъ, которые дѣлаютъ свою ученость промысломъ, и на ученыхъ, которые посвящаютъ себя наукѣ, не занимаясь никакой профессіей и живя на счетъ промышленныхъ классовъ“ ¹⁾. Эта классификація не теряла своего жизненнаго смысла вплоть до второй половины 19-го вѣка. Въ то время какъ ученый занималъ въ обществѣ первое мѣсто, задавая всѣмъ тонъ, неученый цѣнился лишь въ зависимости отъ его матеріальныхъ средствъ. „Если не знаніе (Тора), если не деньги — поется въ одной пѣснѣ — то для чего существуетъ свѣтъ?“

Nit kein Teire, nit kein Geld —

Wos-se teig gor die Welt? ²⁾.

И, — это покажется страннымъ, — стремленіе къ знанію было у евреевъ сильнѣе, чѣмъ погоня за деньгами. Стать ученымъ — было завѣтной мечтой еврейскаго юноши, если только позволяли способности и обстоятельства. За то ученость была главной статьей, которая вписывалась въ активъ каждаго молодого человѣка, при вступленіи его въ практическую жизнь. Первая практическая задача, предстоявшая каждому еврею, заключалась въ бракѣ. Взгляды, надежды и опасенія, предшествовавшіе и сопутствовавшіе моменту вступленія въ брачное сожитіе, нашли себѣ полное выраженіе въ цѣломъ рядѣ народныхъ пѣсенъ. Ученый женихъ имѣлъ преимущество передъ всѣми прочими претендентами. „Богатый купецъ, арендаторъ, или промышленникъ — говоритъ тотъ же Соломонъ Маймонъ — употребляетъ всевозможныя усилія, чтобы пріобрѣсти зятя — хорошаго талмудиста“ ³⁾. Пѣсня повторяетъ эти слова на разные лады. „Сижу я на камнѣ и плачу: всѣ дѣвицы становятся невѣстами, а для меня все еще нѣтъ суженаго“ — такъ жалуется дочь. Отецъ спрашиваетъ ее: „Не дать-ли тебѣ въ мужья сапожника?“ „Нѣтъ! — отвѣчаетъ дочь — я не дочь сапожника, не могу быть и женой сапожника!“ Отецъ предлагаетъ цѣлый рядъ другихъ жениховъ, но все напрасно. Только напослѣдокъ, когда онъ сулитъ ей въ мужья раввина, она съ радостью восклицаетъ: „Вотъ это мнѣ по вкусу!“ ⁴⁾. Въ другой пѣснѣ невѣста мечтаетъ о женихѣ „съ черными волосами, съ голубыми очами, который былъ бы гораздъ въ Торѣ и, изучивъ послѣднюю, продолжалъ бы все таки свои научныя занятія и денно, и нощно“ ⁵⁾. Но „черные волосы и голубыя очи“ могли служить лишь случайнымъ придаткомъ къ учености. О внѣшнемъ благообразіи дѣвицѣ наравнѣ съ молодымъ человѣкомъ дозволялось XVII ↱ лишь мечтать, и то не вслухъ. И если въ дѣвичьей пѣснѣ поется: „Черныя (т. е. спѣлыя) вишни мы срываемъ, а красныхъ не трогаемъ; красивыхъ парней мы выбираемъ, некрасивыхъ не удостоиваемъ вниманія“ ¹⁾, то только полетъ фантазіи и самообманъ могли подсказать подобный стихъ. Только по волѣ родителей дочь становилась невѣстой, а сынъ — женихомъ. Субъектами брачной сдѣлки являлись родители, а объектами — женихъ, невѣста и приданое. Въ большинствѣ случаевъ брачный союзъ устраивался при помощи посредника — свата („шадхонъ“), о которомъ народная пѣсня не всегда даетъ лестный отзывъ. „Сватъ, сватъ! будь проклятъ! чего ты хотѣлъ отъ меня? Ты получилъ за свои труды вознагражденіе и зарѣзалъ меня безъ жалости“! ²⁾. Подобная же жалоба раздается и по адресу родителей. „Наши родители устраиваютъ для насъ браки, не спрашивая насъ объ этомъ. Вотъ почему мы проводимъ въ горѣ нашу жизнь“ ³⁾.

1) „Евр. Библіотека“ т. I. Автоб. Сол. Маймона.

2) № 26.

3) Loc. cit.

4) № 249.

5) № 245.

”Любовь — это новое для насъ слово“ — выразился въ 70-хъ годахъ одинъ изъ еврейскихъ писателей. И онъ былъ правъ. До второй половинѣ 19-го вѣка польско-литовскій еврей былъ слишкомъ мало знакомъ съ печатнымъ романомъ и еще меньше переживалъ онъ романъ лично, какъ дѣйствующій герой. Любовный мотивъ, какъ предтеча брака, почти совершенно отсутствуетъ и въ старинныхъ пѣсняхъ. Въ послѣднихъ „любовь“ составляетъ нецензурное слово, которое можно было произносить лишь послѣ брака. Это слово не произносится и въ предсвадебныхъ и свадебныхъ пѣсняхъ, хотя онѣ съ достаточною, порою даже излишнею подробностью излагаютъ событія, обычаи и чувства, сопровождающіе актъ бракосочетанія ⁴⁾. Для жениха и невѣсты обязательнѣе было предварительное знаніе правилъ брачной гигіены, чѣмъ знакомство другъ съ другомъ. Вѣрили больше въ фатализмъ, чѣмъ въ чувства. Гдѣ-то на небѣ еще задолго до рожденія каждому человѣку предрѣшалась его подруга жизни. Когда молодыхъ водили подъ вѣнецъ, они „въ счастливый часъ“ выступали впередъ правой ногой, подъ вѣнцомъ же каждый изъ брачущихся пытался первымъ наступить другому на ногу въ надеждѣ, что этимъ актомъ онъ закрѣпитъ за собою власть надъ своей второй половиной.

1) № 170.

2) №№ 279—280.

3) №№ 240—241.

4) № 260.

Не слѣдуетъ однако, забывать, что возрастъ брачущихся былъ еще слишкомъ незрѣлъ, чтобы можно было требовать отъ нихъ трезваго и сознательнаго отношенія къ жизненнымъ вопросамъ. Порою 16-ти лѣтній юноша становился мужемъ а 13-ти лѣтняя дѣвица — женою. Въ концѣ описываемаго нами періода, во второй половинѣ 30-хъ годовъ, было даже время, когда сплошь и рядомъ вѣнчали дѣтей, не достигшихъ и десятилѣтняго возраста. Это было одно изъ несчастныхъ недоразумѣній, вызванныхъ больною фантазіей напуганнаго народа, имѣвшаго достаточное основаніе опасаться всякой новой XVIII ↱ правительственной мѣры. По чертѣ еврейской осѣдлости разнесся слухъ, что въ готовомъ къ обнародованію Положеніи о евреяхъ ¹⁾ имѣется какой-то страшный законъ. Собственно говоря, именно этотъ законъ былъ однимъ изъ самыхъ невинныхъ. Въ немъ устанавливался минимальный возрастъ для вступленія евреевъ въ бракъ. Но народная молва толковала этотъ законъ по своему. Говорили, будто правительство имѣетъ въ виду стѣснить свободу еврейскихъ браковъ. Нѣкоторые пошли еще дальше и рѣшили, что вслѣдъ за увеличеніемъ количества холостой молодежи евреи будутъ привлечены къ усиленной рекрутской повинности. Подъ вліяніемъ этихъ и тому подобныхъ слуховъ, родители поспѣшили заблаговременно обвѣнчать своихъ малолѣтнихъ дѣтей и тѣмъ избавить ихъ отъ возможной опасности. Это время массовыхъ браковъ, вызванныхъ не естественною потребностью, а исключительно политическимъ страхомъ, получило въ народѣ названіе „Behole“ ²⁾. Есть народная пѣсня, начинающаяся слѣдующими словами:

”Tische b’Ow а Chassunke — Keiner nit gekummen,

Jingelech mit Meidelech hoben sich genummen“.

Переводъ: „Въ 9-ый день мѣсяца Аба устроена была свадьба; гостей не было; новобрачные были мальчики и дѣвочки“.

Кажется, только въ эпоху такъ называемой „Behole“ могла возникнуть эта странная пѣсня о свадьбѣ безъ гостей, о весельѣ въ печальный день разрушенія храма и о малолѣтнихъ, идущихъ подъ вѣнецъ.

1) Полож. 1835 г.

2) Указаніе на „Behole“ встрѣчаемъ въ бiографіи Цвейфеля въ „האסיף“ 1889 г. стр. 214.

Правда, этотъ исключительный и случайный историческій періодъ тянулся недолго; но и безъ него брачное совершеннолѣтіе всегда предшествовало фактическому, и молодая чета нуждалась въ болѣе или менѣе продолжительной родительской опекѣ даже послѣ свадьбы. Въ брачномъ договорѣ рядомъ съ приданымъ обыкновенно предусматривался и рѣшался вопросъ о томъ, кто будетъ содержать молодую пару въ первые годы супружества: родители жениха, или невѣсты. Большею частью эта обязанность выпадала на долю родителей невѣсты. Предполагалось, что новобрачные подъ надзоромъ старшихъ научатся жизненному опыту и подготовятся къ будущей самостоятельности. Пожалуй, не послѣднюю роль тутъ играло соображеніе, что приданое, при отсутствіи расходовъ, пріумножится, и, когда наступитъ пора устроиться своимъ домомъ за свой собственный счетъ и рискъ, дѣйствительность со своими заботами и волненіями не предстанетъ сразу въ видѣ грозной альтернативы: „кошелекъ или жизнь“. — Народныя пѣсни много говорятъ и о приданомъ, и о житьѣ на хлѣбахъ (Kest) въ домѣ родителей того или другого изъ супруговъ. Есть еврейская поговорка: „Приданое и наслѣдство дѣлятся съ чортомъ пополамъ“ (Nadan un XIX ↱ Jrusche, mit dem Taiwl Chawrusche). Это значитъ, что приданое и наслѣдство, какъ легкая нажива, не идутъ въ прокъ. Повидимому, родители невѣсты въ большинствѣ случаевъ слишкомъ вѣрили въ непогрѣшимость житейской мудрости, заключающейся въ этой поговоркѣ. Будущій тесть, обѣщая приданое, рѣдко исполнялъ свое обѣщаніе полностью: обыкновенно онъ удерживалъ въ свою пользу ту долю, которая все равно, раньше или позже, могла перейти отъ жениха къ чорту. Эти неисполненныя обѣщанія нашли себѣ откликъ и въ пѣсняхъ. „Вотъ какъ, вотъ какъ обманываютъ жениха! обѣщаютъ ему много приданаго, а не даютъ ему ни гроша“.

Ot asei un ot asei narrt men op a Choss’n! —

M’sogt ihm zu a ssach Nadan, un m’git im nit kein Grosch’n ¹⁾.

Не всегда былъ сладокъ и даровой хлѣбъ, который новобрачные по условію получали послѣ свадьбы. „Горько, матушка, птицѣ безъ гнѣзда; горько, матушка, ѣсть хлѣбъ у свекра и свекрови (или у тестя и тещи)“.

Wie s’is bitter, main liebe Mutter, a Yeigele ohn a Nest,

Asei is bitter, main liebe Mutter, bai Schwer un Schwiger af Kest ²⁾.

Въ другой пѣснѣ мать разспрашиваетъ свою дочь о жизни ея въ домѣ родителей ея мужа: „Дорогая, какъ относится къ тебѣ свекровь?“ Дочь отвѣчаетъ: „Свекровь вѣчно зла, словно тигръ“ ³⁾. Напрасно невѣстка старается быть услужливой, уступчивой: къ ней всегда придираются и предъявляютъ все большія требованія ⁴⁾. Не легче жилось въ домѣ тестя и тещи молодому зятю. Въ большінствѣ случаевъ ему, если онъ принадлежалъ къ классу ученыхъ, приходилось еще до брака вкушать чужой хлѣбъ. Отправляясь въ тотъ или другой іешиботъ ⁵⁾, для пополненія своихъ талмудическихъ знаній, молодой человѣкъ на чужбинѣ находилъ себѣ даровое пропитаніе въ обывательскихъ домахъ, обыкновенно по одному опредѣленному дню въ недѣлю въ каждомъ изъ семи такихъ домовъ. Это называлось „ѣсть дни“ (essn Täg), а тотъ, кто испытывалъ прелести этихъ „дней“ въ юношескомъ возрастѣ, могъ легче мириться и съ медовыми мѣсяцами и годами въ домѣ тестя и тещи. Зять не обезличивался такъ скоро, какъ невѣстка; онъ отстаивалъ свою самостоятельность и порою относился къ своему щекотливому положенію не безъ нѣкоторой доли юмора, „Что бы то ни было, а пять лѣтъ я буду жить на всемъ готовомъ — пусть тесть и теща дуются, а потомъ — прощай, жена! — я удеру въ Воложинъ“ ⁶⁾.

Finf Johr Kest hob ich doch gewiss — soll sich Schwer un Schwieger blosen, —

Un dernoch — sai gesund, main Waib! — a wajiwrach kain Wolosin.

1) № 238.

2) № 264.

3) № 267.

4) № 266.

5) Пѣсню іешиботника см. № 314.

6) № 289.

XX ↦

При наступленіи періода самостоятельнаго существованія, молодому зятю, порою уже главѣ значительнаго семейства, предстояли три дороги. По первой слѣдовали избранники, которые, благодаря эрудиціи и соотвѣтствующему аттестату, имѣли право, возможность и счастье занять раввинскую должность въ какой-либо общинѣ. Нельзя сказать, чтобы раввинская профессія дорого оплачивалась, но за то она была почетна, она была началомъ дворянства не только личнаго, но и наслѣдственнаго. Не даромъ дѣвица въ цитированной уже нами пѣснѣ ¹⁾ предпочитаетъ раввина всѣмъ прочимъ женихамъ. Она, будущая раввинша, займетъ почетное мѣсто среди прочихъ женщинъ, она будетъ первымъ лицомъ въ женской половинѣ сінагоги, она, уже въ силу своего чина, будетъ предметомъ вниманія и уваженія со стороны окружающихъ. Словомъ, она будетъ своего рода знаменитостью, столь же жизнерадостной и самодовольной, какъ воспѣваемая въ пѣснѣ ея подруга — раввинша изъ Шклова ²⁾. Но, можетъ быть, молодому ученому не удастся сдѣлаться раввиномъ; можетъ быть, неудавшійся умственный пролетарій окажется неспособнымъ и ко всякой другой дѣятельности. Тогда остается пойти по другой дорогѣ — по дорогѣ святыхъ бездѣльниковъ, вѣчно совершенствующихся богослововъ-дилетантовъ. Такой ученый продолжалъ заниматься до конца своей жизни, а пропитаніе доставляли ему порою тесть, порою община, выплачивавшая особо выдающимся труженикамъ нѣкоторую пенсію, чаще же всего жена. Не удивительно, что такой мужъ, если онъ почему-либо не выдвигался на ученомъ поприщѣ, терялъ даже свое имя въ пользу своей жены, такъ какъ она одна была въ обыденной жизни извѣстна, какъ представительница и кормилица семьи. И, если у евреевъ существуетъ много фамилій, корни которыхъ произошли отъ того или другого женскаго имени (Фрадкинъ, Рохлинъ, Гиндесъ и т. п.), то въ большинствѣ случаевъ это объясняется одной и той же семейной исторіей о недѣеспособномъ мужѣ и труженицѣ-женѣ, ставшей главою дома и сообщившей свое имя потомству. Тутъ отчество вытѣснялось материнствомъ, а послѣднее превращалось со временемъ въ оффиціальную фамилію.

1) № 249.

2) № 311.

Третій путь къ самостоятельности велъ къ торговлѣ въ томъ или другомъ ея видѣ. Отъ именитаго купца, знакомаго не только съ внутренними рынками, но и съ Лейпцигомъ и Гинсперикомъ (Кенигсбергомъ), до мелкаго лавочника и странствующаго коробейника было много градацій. Но, въ общемъ, лишь незначительная часть торговаго класса пользовалась матеріальнымъ достаткомъ; большинство же брало съ бою каждый кусокъ хлѣба и жило не столько отъ доходовъ, сколько отъ сокращенія насущныхъ потребностей. Въ борьбѣ за существованіе было больше побѣжденныхъ, чѣмъ побѣдителей. Не одну пѣсню народъ сложилъ про этихъ неудачниковъ. По торной дорогѣ къ хлѣбу XXI ↱ „и кони не двигаются съ мѣста, и колеса пе вертятся“ (Un die Ferd geihen nit, un die Räder dreihen nit) ¹⁾. „Цѣлую недѣлю выбиваешься изъ силъ, а на субботу приходится дѣлать заемъ“ (А ganze Woch horewet men doch, — af Schabes mus men laihen) ²⁾. При отсутствіи капитала, евреи пускалъ въ оборотъ свои нервы и придумывалъ различныя комбинаціи. Есть коротенькая, но характерная пѣсенка, въ которой жена помогаетъ мужу думать на тему: „что дѣлать?“ ”Послушай, мужъ, — создай какой-нибудь планъ, сотвори крючекъ; въ противномъ случаѣ сдѣлайся меламдомъ“. (Her zu, main Mann, mach а Plan, mach a Dreid'l, Dreid’l Dreid’l ...; un as nit, nehm a Wid vun a Melamed). Терминъ „меламедъ“ употреблялся и въ переносномъ значенін: въ этомъ словѣ заключалась характеристика цѣлаго типа людей, неудачно появившихся на свѣтъ Божій, не умѣющихъ ковать себѣ счастье и слишкомъ наивныхъ въ борьбѣ за хлѣбъ. Чаще всего случалось, что меламды въ переносномъ смыслѣ въ концѣ концовъ, послѣ долгихъ мытарствъ, превращались въ дѣйствительныхъ меламдовъ. Цензъ, необходимый для обученія дѣтей первоначальной грамотѣ, былъ слишкомъ невысокъ, и, за рѣдкими исключеніями, всякій еврей считалъ себя годнымъ къ роли преподавателя. И не даромъ сложилась поговорка: „стать меламдомъ и умереть — никогда не поздно“. (Kneln un starbn versamt men nit). Ho, не смотря на всѣ невзгоды, мелкій торгашъ — кандидатъ на меламедскую карьеру — ставилъ себя выше любого ремесленника. И этотъ взглядъ на ремесло выросъ не на почвѣ пренебреженія физическімъ трудомъ, а являлся результатомъ того же теократическаго общественнаго строя, на которомъ покоились всѣ прочія основы еврейской жизни. Представители ремесленнаго труда уже въ раннемъ возрастѣ мѣняли школу на верстакъ и, естественно, не могли претендовать на почетъ въ обществѣ, гдѣ каждый человѣкъ цѣнился по количеству заученныхъ богословскихъ трактатовъ. Въ ремесленникѣ не уважался неучъ, и эти два понятія сдѣлались синонимами. Подражая дѣйствительности, народныя пѣсни помѣстили этотъ классъ на рубежѣ соціальнаго положенія, гдѣ кончается ученость, богатство и почетъ, и начинается невѣжество, нищета и ничтожество. Ремесленникъ былъ пасынкомъ общества и, какъ увидимъ ниже, служилъ въ нѣкоторыхъ случаяхъ козломъ отпущенія для прочихъ своихъ единовѣрцевъ. Нужда была въ ремесленномъ быту естественной спутницей жизни. „Сидитъ сапожникъ, шьетъ и шьетъ и получаетъ лихорадку, но не хлѣбъ“.

Sitzt а Schuster, neiht un neiht,

Hot Kadoches — nit kein Breit.

1) № 324.

2) № 303

Эту пѣсню съ одинаковымъ успѣхомъ можно было бы примѣнить и ко всякому другому ремеслу. Евреи на Литвѣ часто повторяютъ жмудскую поговорку: „Портной и сапожникъ — не люди“. Представители XXII ↱ этихъ двухъ наиболѣе распространенныхъ ремесленныхъ занятій пользовались особо незавидной репутаціей. Нѣсколько болѣе привелегированное положеніе занимали ремесленники, въ произведеніяхъ которыхъ, помимо рукъ, участвуютъ вкусъ, замыселъ и нѣкоторое теоретическое знаніе, какъ-то: золотыхъ и часовыхъ дѣлъ мастера, механики, слесаря и т. п.

Еще ниже ремесленника стояли на общественной лѣстницѣ лица, занимавшіяся чернорабочимъ трудомъ: извощики, водоносы, прислуга въ разныхъ видахъ, словомъ, всѣ тѣ, которые и у другихъ народовъ не могутъ похвастать своею участью.

Особое мѣсто среди разныхъ классовъ еврейскаго населенія занимаютъ жители деревень, такъ называемые „іишувники“. Въ народныхъ пѣсняхъ, а еще болѣе въ сказкахъ и ходячихъ анекдотахъ „іишувникъ“ выставляется главнымъ образомъ съ комической стороны, какъ Иванушка-дурачекъ, какъ простякъ, не умѣющиі опредѣлять свои отношенія ни къ Богу, ни къ людямъ. Тамъ, въ деревенской глуши, онъ отсталъ отъ общаго уровня еврейской жизни, многое забылъ, а то, чему научился, не могло нравиться горожанину. Іишувникъ — неучъ: онъ порою не въ состояніи отличить одной еврейской буквы отъ другой. Онъ 50 разъ повторяетъ молитву, которую слѣдуетъ повторять лишь 3 раза, и только потому, что букву „ג“, обозначающую число три, онъ принялъ за „נ“, имѣющую значеніе 50. Іишувникъ ничего, кромѣ своей деревни, не знаетъ: это — еврейскій мужикъ, необтесанный сынъ природы. Комиченъ онъ самъ, комичны его сыновья съ ихъ мѣдными лбами, комичны его дочери, получающія въ приданое картошку и горохъ ¹⁾. Таковъ іишувникъ въ пѣсняхъ, разсказахъ и анекдотахъ.

Есть цѣлый рядъ народныхъ пѣсенъ, интересныхъ въ томъ отношеніи, что языкъ ихъ напомінаетъ Вавилонское столпотвореніе: жаргонныя, древне-еврейскія, русскія, польскія и даже литовскія слова уживаются рядомъ, или же въ одной и той же пѣснѣ каждый отдѣльный стихъ поется на другомъ языкѣ.

„Мы пьемъ и гуляемъ“

W‘ato Melech chai w’kaiom“ ²⁾.

Въ другой пѣснѣ еврей проситъ Авраама, Исаака, Якова и прочихъ библейскихъ праведниковъ предстательствовать передъ Богомъ,

„.. Чтобъ Онъ насъ вызволилъ,

„Чтобъ Онъ насъ выводилъ,

„Wuhin? — L’arzeinu нашу“ (Куда? — Въ нашу св. Землю ³⁾.

1) № 133, примѣч., № 316.

2) № 372.

3) Одинъ изъ варіантовъ № 16.

Надо замѣтить, что въ пѣсняхъ этого типа русскій языкъ преобладаетъ надъ прочими. Это обстоятельство, а также нѣсколько побочныхъ намековъ, содержащихся въ древнихъ источникахъ, дали поводъ XXIII ↱ нѣкоторымъ ученымъ предположитъ, что въ старину литовскіе евреи употребляли вмѣсто теперешняго нѣмецкаго жаргона русскій языкъ. Конечно, это — одна изъ многочисленныхъ историческихъ гипотезъ, которая никого ни къ чему не обязываетъ. Но, если еще недоказано, что всѣ литовскіе евреи когда-то исключительно пользовались русскимъ языкомъ, какъ разговорнымъ, то во всякомъ случаѣ нельзя отрицать, что нѣкоторая часть евреевъ употребляла, какъ и теперь употребляетъ, этотъ языкъ рядомъ съ жаргономъ, или въ смѣси съ нимъ. Въ этомъ смыслѣ и слѣдуетъ понимать литературные памятники конца XVI и начала ХVІІ вв., приводящіе отдѣльные случаи употребленія евреями тѣхъ или другихъ русскихъ словъ ¹⁾. То, что уже разъ случилось 300 лѣтъ тому назадъ, повторилось въ 19-мъ столѣтіи. Почти на нашихъ глазахъ еврейскій жаргонъ подвергся въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ такому сильному русскому вліянію, что онъ могъ бы съ большимъ правомъ называться нѣмецко-русскимъ, чѣмъ просто нѣмецкимъ. Классическимъ примѣромъ руссификаціи жаргона можетъ служить разговорная рѣчь такъ называемыхъ николаевскихъ солдатъ, живущихъ внѣ черты постоянной еврейской осѣдлости. Оторванные когда-то отъ своихъ единовѣрцевъ, заброшенные на чужбину, они и ихъ потомки позаимствовали у окружающаго русскаго населенія много привычекъ и еще больше словъ. ²⁾ И не одни только николаевскіе солдаты восприняли это обрусѣвшее нарѣчіе: въ настоящее время на немъ говорятъ и прочіе евреи, родившіеся и получившіе воспитаніе въ чисто русскихъ губерніяхъ.

---

Возвращаясь къ отмѣченной нами группѣ своеобразныхъ пѣсенъ, мы должны искать ихъ происхожденіе главнымъ образомъ въ тѣхъ слояхъ еврейскаго народа, которые по тѣмъ или другимъ причинамъ приходили въ близкое соприкосновеніе съ христіанскимъ населеніемъ и часто пользовались языкомъ послѣдняго. Словомъ, эти разноязычныя пѣсни всегда возникали въ мѣстностяхъ съ рѣдкимъ еврейскимъ населеніемъ, а въ 19-мъ вѣкѣ не малое участіе въ подобнаго рода творчествѣ принимали николаевскіе солдаты ³⁾.

Рекрутчина стараго времени (до Устава 1874 г.) оставила глубокій слѣдъ въ народной памяти. Теперь ужъ нѣтъ кантонистовъ, нѣтъ и пойманниковъ, но пѣсни пережили событія и сохранили для потомства печальную повѣсть о дореформенномъ солдатѣ.

1) См. „לקירות היהודים“, Б. А. Каца, стр. 32, 33.

2) Употребленіе русскаго языка въ 16 и 17 вв. тоже совпадаетъ съ временемъ, когда евреи не успѣли организоваться многочисленными общинами и во многихъ мѣстахъ терялись въ общемъ населеніи.

3) Между прочимъ одинъ изъ нашихъ корреспондентовъ, отбывавшiй рекрутскую повинность въ 40 и 50 годахъ истекающаго столѣтія, сопровождаетъ присланную имъ полуеврейскую и полурусскую пѣсню примѣчаніемъ, что ее пѣли евреи-солдаты полвѣка тому назадъ.

XXIV ↦

Біографія послѣдняго слишкомъ не сложна. Если бы онъ происходилъ изъ богатой семьи, если бы онъ могъ сослаться на предка-раввина или выдающагося богослова, если бы, наконецъ, въ немъ самомъ были нѣкоторые задатки будущей учености, тогда, конечно, общество никогда не сдѣлало бы его козломъ отпущенія за свои повинности. Но, къ сожалѣнію, старая рекрутчина носила характеръ не столько гражданской обязанности, сколько наказанія. Въ солдаты вербовались лишь тѣ, которые почему-то считались худшими членами общества. На дѣлѣ же худшими оказывались лишь самые беззащитные. Дореформенная Россія не хотѣла вѣдаться съ отдѣльною личностью. Самою мелкою гражданскою единицею была община, личность же, словно буква въ словѣ, не имѣла самостоятельнаго значенія. Государству совсѣмъ не важно было, уклоняется ли отдѣльное лицо отъ повинностей, или нѣтъ, лишь бы община (т. е. кагалъ) была исправной плательщицей. Какія мѣры предпринимаетъ кагалъ для оправданія наложенныхъ на него повинностей и платежей, — это мало интересовало правительство. Неисполненіе правительственныхъ требованій влекло за собою отвѣтственность самого кагала въ лицѣ его представителей, и чѣмъ строже была эта отвѣтственность, тѣмъ больше проявлялся произволъ кагала по отношенію къ безсильнымъ членамъ общины. Еще въ 1853 г. вышло распоряженіе объ отдачѣ въ арестантскія роты представителей еврейскихъ обществъ за непоставку рекрутъ къ сроку ¹⁾. Можно себѣ представить, къ какимъ пріемамъ прибѣгали заправилы общинъ, чтобы обезпечить свою личную безопасность. „У меня единственный сынъ. — плачетъ мать, обращаясь къ кагальнымъ дѣльцамъ, — а вы приписали его къ четыремъ (несуществующимъ) братьямъ!“ ²⁾. „Хожу я по улицѣ, — разсказываетъ еврейскій рекрутъ, — и у меня требуютъ паспорта. Паспортъ мой я потерялъ, и вотъ меня ведутъ въ пріемъ“ ³⁾. Случалось, что у людей насильно отнимали паспорта, и потомъ уже, какъ бродягъ, ихъ сдавали въ солдаты. Не даромъ новобранецъ, послѣ трогательнаго прощанія съ близкими и родными, посылаетъ грозныя проклятія по адресу кагальныхъ воротилъ ⁴⁾. Кагалъ — это отраженіе дореформенной Россіи въ еврейской жизни — палъ при общей ломкѣ старыхъ устоевъ, когда, съ воцареніемъ Имп. Александра II, личность была эмансипирована и когда она, а не община, стала послѣднею правоспособною и вмѣстѣ съ тѣмъ отвѣтственною передъ государствомъ единицею ⁵⁾.

1) Журн. М. Вн. Д. 1853 г. — Приказъ по Воен. М-ству отъ 1 іюня 1853 г., а также Высоч. Повел. отъ 5 февр. 1853 г.

2) № 44.

3) № 45.

4) № 46.

5) Хотя слово „кагалъ“ было изъято изъ законодательства въ 1844. г., но прежніе порядки продолжались до тѣхъ поръ, пока правительство не измѣнило условій, сдѣлавшихъ существованіе кагала необходимымъ.

XXV ↦

Еще больше, чѣмъ жалобами на кагальный произволъ, рекрутскія пѣсни проникнуты мотивомъ скорби, вполнѣ естественной у людей, порвавшихъ связь съ родиной, съ родителями, даже съ самимъ народомъ, къ которому принадлежатъ, и съ традиціями, въ которыхъ воспитывались. „Прощайте, сестры и братья! Богъ знаетъ, встрѣтимся-ли мы когда-либо!“ — „Десятилѣтнимъ ребенкомъ я изучалъ Пятикнижіе съ толкованіемъ Раши, а теперь приходится кормиться кашей“ ¹⁾. „Намъ брѣютъ бороды, стригутъ пейсы; насъ заставляютъ нарушать святость субботы и праздниковъ“ ²⁾. Тотъ, кто знаетъ состояніе евреевъ того времени, пойметъ, сколько трагизма заключается даже въ самыхъ наивныхъ изъ рекрутскихъ жалобъ.

Мы не будемъ останавливаться на дальнѣйшей судьбѣ еврейскаго солдата. Сказаннаго достаточно, чтобы понять основные молитвы излагаемаго нами отдѣла пѣсенъ. Прибавимъ лишь, что въ болѣе старинныхъ варіантахъ строфы, для лучшаго запоминанія, слѣдуютъ одна за другой въ алфавитномъ порядкѣ.

Въ тѣсной связи съ рекрутскими стоятъ пѣсни, прямо или косвенно затрагивающія разныя политическія злобы еврейской жизни. Не касаясь содержанія этихъ пѣсенъ, мы скажемъ нѣсколько словъ объ ихъ цѣнности въ смыслѣ историческаго матеріала. Особый интересъ представляетъ въ этомъ отношеніи эпоха Николая I. Если бы кто вздумалъ изучать эту эпоху исключительно по печатнымъ источникамъ, то онъ пришелъ бы къ такимъ же одностороннимъ выводамъ, какъ и тотъ, кто воспользовался бы для этой же цѣли исключительно народнымъ творчествомъ. Въ то время, какъ русскіе и еврейскіе писатели николаевскаго періода прославляли заботливость правительства о благѣ евреевъ, о поднятіи ихъ умственнаго и матеріальнаго уровня, самъ народъ представлялъ себѣ эту эпоху исключительно съ точки зрѣнія отдѣльныхъ строгихъ законоположеній (Gseires) и даже велъ по нимъ свое пессимистическое лѣтосчисленіе. Вмѣсто того, чтобы пріурочивать событія къ опредѣленному году, народъ употреблялъ выраженія: „это было столько-то лѣтъ послѣ „Behole“ ³⁾, или: „это случилось во время пойманичества (Chaperai)“ и т. п. „Рекрутскій наборъ — пишетъ русскій современникъ — есть благодѣяніе для еврейскаго народа. Сколько праздныхъ и бѣдныхъ жидовъ, поступившихъ на службу, теперь сыты, одѣты ...“ ⁴⁾ А народъ не чувствуетъ этого благодѣянія и слагаетъ про рекрутчину грустнѣйшія изъ своихъ пѣсенъ. „Наше правительство — пишетъ изъ Россіи неизвѣстный корреспондентъ въ „Israelitische Annalen“ — не упускаетъ изъ виду ни одной стороны нашей жизни: оно одинаково заботится и о нашемъ просвѣщеніи, и о нашемъ благосостояніи“ ⁵⁾. Въ этомъ же духѣ высказываются извѣстные XXVI ↱ среди евреевъ M. А. Гинцбургъ, И. Б. Левинзонъ и прочіе интеллигенты того времени ¹⁾. А народъ, не довѣряя оптимизму своихъ интеллигентовъ, проводитъ въ своихъ пѣсняхъ ту же мысль, которую главы виленской еврейской общины высказала д-ру Лиліенталю: „Съ какимъ-то мрачнымъ предчувствіемъ мы заглядываемъ въ будущее“ ²⁾. Итакъ, интеллигентъ писалъ одну исторію, а народъ — другую. Но правда была гдѣ-то по серединѣ. Во второй половинѣ 1855 г. правда объ этомъ періодѣ была высказана въ немногихъ словахъ не еврейскимъ интеллигентомъ и не еврейскимъ народомъ, а чисто русскимъ человѣкомъ — будущимъ министромъ, гр. Валуевымъ. „Вездѣ — пишетъ онъ въ обнародованной лишь въ 1893 г. статьѣ — преобладаетъ у насъ стремленіе сѣять добро силою. Вездѣ пренебреженіе и нелюбовь къ мысли, движущейся безъ особаго на то приказанія. Вездѣ опека надъ малолѣтними“ ³⁾.

1) № 45.

2) № 47.

3) См. выше, стр. XVIII.

4) Журн. М. Вн. Д. 1846 г. № 14, Замѣтки о Бѣлоруссіи стр. 47.

5) „Israel. Annalen“ 1839 г. № 5, стр. 39.

Чтобы покончить съ пѣснями болѣе ранняго происхожденія и перейти къ народному творчеству новѣйшаго времени, мы должны сказать нѣсколько словъ о духовныхъ стихахъ. Къ этой группѣ относятся отчасти и праздничныя пѣсни.

Праздники вообще и суббота въ частности играютъ у евреевъ роль не только физическаго, но и духовнаго отдыха. „Суббота — поется въ пѣснѣ — это олицетвореніе того свѣта“ ⁴⁾. И дѣйствительно, въ праздничные дни душа переносится въ другое царство, гдѣ нѣтъ униженій, нѣтъ заботъ и волненій. Всѣ мелочи земной жизни оставляются въ складкахъ будничнаго платья. Вчерашній рабъ, съ поникшей головой и озабоченнымъ челомъ, вдругъ затягиваетъ жизнерадостную пѣсню: „Для чего намъ сегодня заботиться о томъ, что будетъ завтра?“ ⁵⁾ Сегодня онъ — талантливый актеръ, вполнѣ ушедшій въ свою роль. — „Мужайся, возстань изъ грязи!“ — читаетъ онъ молитву и внушаетъ себѣ мысль, что онъ уже дѣйствительно возсталъ изъ грязи. „Когда-то мы были въ неволѣ, а теперь мы вполнѣ свободны“ — произноситъ онъ во время пасхальной трапезы и готовъ вѣрить, что эти старинныя слова относятся, именно, къ нему. Но вотъ солнце уже близится къ закату. Праздникъ кончается. Раздается какой-то таинственный голосъ: „Грѣшники, вернитесь въ адъ!“. Дѣйствительность возвращается во всей ея наготѣ, и забывшійся актеръ сразу отрезвляется. Гейневскій принцъ падаетъ съ неземной высоты и превращается, если не въ пса, то во всякомъ случаѣ въ прежняго раба. Но это — рабъ-философъ. У него нѣтъ шиповъ безъ розъ, нѣтъ бѣдствій безъ утѣшенія. Окружающіе народы отказываютъ XXVII ↱ ему въ человѣческомъ достоинствѣ, а онъ считаетъ себя избранникомъ. „Кто бы мы ни были, а все-таки мы евреи; чтобы мы не дѣлали, а все-таки мы соблюдаемъ іудейство“ ¹⁾ — поется въ духовномъ стихѣ. Въ другомъ мѣстѣ это ветхозавѣтное ученіе представляется въ видѣ невѣсты, единственной дочери самаго Бога, не нашедшаго для нея болѣе достойнаго жениха, чѣмъ евреевъ ²⁾. И замыкаясь въ своей Торѣ, еврей считалъ и людскую злобу, и удары судьбы мимолетными, преходящими и ничтожными въ сравненіи съ Божественнымъ промысломъ. „Богъ — Господинъ, а человѣкъ — глупецъ“ ³⁾ — резюмируетъ онъ въ пѣснѣ свое міросозерцаніе. Земная борьба съ ея девизомъ — губить и гибнуть ⁴⁾ — есть лишь промежуточная стадія человѣческой эволюціи. А тамъ, впереди другія времена, дугіе девизы. Тамъ, впереди — надежда въ образѣ Мессіи. И „сидитъ Мессія сынъ Давидовъ на виду у всѣхъ; онъ держитъ чашу въ правой рукѣ и посылаетъ благословеніе на весь міръ“ ⁵⁾.

1) „לקט אמרים“ (прилож. къ „המליץ“ 1888 г.) стр. 90; „בית האוצר“ стр. 296; „תעודה בישראל“ стр. 186.

2) „Евр. Библiотека“ т. 1, стр. 151 (ст. М. Моргулиса „Къ ист. образ. русск. евреевъ“)

3) „Русская старина“ 1893 г., сентябрь стр. 512

4) № 31.

5) № 20.

Заключая первый и главный періодъ народнаго творчества и переходя къ пѣснямъ новѣйшаго происхожденія, мы должны сдѣлать одну существенную оговорку. Если, описывая бытовыя стороны еврейской жизни, мы говорили о нихъ въ прошедшемъ времени, то изъ этого еще не слѣдуетъ, что все, сказанное до сихъ поръ, имѣло въ виду исключительно исчезнувшія явленія. Многія старыя бытовыя формы сохранились, или же доживаютъ свой вѣкъ и въ наше время. Но мы отнесли ихъ къ минувшей эпохѣ, желая этимъ сказать, что онѣ по духу и содержанію больше характеризуютъ предковъ, чѣмъ новѣйшее поколѣніе.

1) № 24.

2) №№ 2, 3 и 4.

3) № 22.

4) Интересны пѣсни, подражающія „חד גדיא“: одна сила губитъ другую и въ свою очередь уступаетъ третьей, — но Богъ выше всего. См. № 126.

5) № 12.

---

При дальнѣйшемъ изложеніи мы постараемся быть какъ можно болѣе краткими. Въ немногихъ словахъ мы отмѣтимъ элементы и поправки, внесенные въ народное творчество новыми вѣяніями второй половины 19-го вѣка. Царствованіе Александра II, коснувшись своіми преобразованіями всѣхъ сторонъ государственной жизни, выбило изъ старой колеи и инертное дотолѣ еврейское общество. Началась борьба двухъ направленій: за и противъ старины. Молодое поколѣніе учиняло погромъ надъ старымъ. Европа вторгалась въ черту осѣдлости не только своимъ просвѣщеніемъ, но и привычками, костюмомъ и внѣшнимъ благообразіемъ. Какъ это бываетъ въ подобныхъ случаяхъ, ядро просвѣщенія нерѣдко смѣшивалось со скорлупой. Особенно рельефно эта внѣшняя оболочка европеизма выступаетъ въ народныхъ пѣсняхъ. Отличительная черта послѣднихъ заключается въ томъ, что въ нихъ XXVIII ↱ борьба поколѣній представлена главнымъ образомъ съ юмористической стороны. Повторилась старая исторія: насмѣшка послужила орудіемъ проведенія въ жизнь новыхъ взглядовъ. И вотъ въ это-то время и возникаетъ цѣлый рядъ юмористическихъ пѣсенъ, представляющихъ не болѣе, не менѣе, какъ каррикатуры дѣтей на своихъ старомодныхъ отцовъ, миснагдовъ на внѣшнія проявленія хасидизма. Но проходитъ одно десятилѣтіе, и въ 70-хъ годахъ народъ включаетъ въ циклъ своихъ каррикатурныхъ героевъ еще одно лицо. На сцену выступаетъ знакомый изъ исторіи русской жизни 18-го столѣтія типъ европейца, ищущаго просвѣщенія въ парикмахерскихъ и магазинахъ готоваго платья.

Новыя условія жизни направили народное творчество въ другую сторону. Прежній религіозно-духовный элементъ смѣняется въ пѣсняхъ чисто свѣтскими мотивами. Земное существованіе уже не представляется еврею въ образѣ монастыря съ грознымъ уставомъ и суровыми обѣтами. Мать уже иначе убаюкиваетъ своего ребенка, родители уже иначе смотрятъ на задачи воспитанія, а общество употребляетъ уже другой масштабъ для оцѣнки людей ¹⁾. Мы не будемъ останавливаться на каждой группѣ пѣсенъ въ отдѣльности: подробности не скажутъ намъ больше, чѣмъ только-что приведенная общая характеристика. Но новѣйшее народное творчество выдвинуло нѣсколько темъ, совершенно, или почти неизвѣстныхъ въ прежнее время. Этому новому матеріалу мы и посвятимъ послѣднія строки нашего очерка.

Какъ уже сказано было выше, любовь въ смыслѣ тоски одного пола по другомъ почти не нашла себѣ отклика ни въ жизни, ни въ пѣсняхъ стараго поколѣнія. До брака обѣ половины человѣческаго рода стояли на почтительномъ другъ отъ друга разстояніи: не было нѣги, не было томленія, не было и пѣсенъ о нихъ. Въ супружеской жизни связующимъ элементомъ служилъ вмѣсто любви религіозно-нравственный долгъ: тамъ, гдѣ не было чувства, было исполненіе заповѣди. Но наступаютъ новыя условія, и отношенія между полами постепенно приноравливаются къ духу времени. Поспѣвая за жизнью, народное творчество подхватило любовный мотивъ и затянуло его на разные лады. Но, воспѣвая любовь съ ея волненіями, надеждамі и разочарованіями, еврейская пѣсня сохранила слѣды прежней серьезности и съумѣла въ вопросахъ чувства установить компромиссъ между сердцемъ и разумомъ. „И при самой благородной любви слѣдуетъ предвидѣть, чѣмъ она кончится“ — гласитъ одна пѣсня ²⁾. Въ еврейской любви чѵвствуется какая-то осторожность, какой-то страхъ передъ возможными послѣдствіямъ. Бурные порывы рѣдко заходятъ за границы дозволеннаго. Влюбленные шепчутся не о страсти, а о бракѣ. Но среди пріятныхъ мечтаній о будущемъ счастіи, разумъ подрѣзываетъ крылья XXIX ↱ фантазіи и заставляетъ призадуматься надъ рядомъ вопросовъ. „А что скажутъ наши родители, если это кончится очень печально?“ — спрашиваетъ герой пѣсни ¹⁾. Нерѣдко сладкая мечта прерывается мыслью о матеріальной необезпеченности. Разбитыя сердца — это основная тема еврейскихъ любовныхъ пѣсенъ. Путь къ счастью усѣянъ препятствіями. Неумолима воля родителей. Они понимаютъ благо дѣтей иначе, чѣмъ сами дѣти. Не такъ скоро заживаютъ и раны обманутой любви. „Любить не грѣшно — поется въ пѣснѣ — но любить слѣдуетъ одну, а не троихъ“ ²⁾. „Онъ приходитъ ко мнѣ и покрываетъ меня поцѣлуями; онъ уходитъ къ другой и издѣвается надо мною“ ³⁾. Плачевный исходъ любви зависитъ иногда отъ денежныхъ соображеній. „Ты красива, какъ весь міръ, но въ тебѣ одинъ недостатокъ — отсутствіе денегъ“. Дѣвица отвѣчаетъ: „Деньги круглы, деньги уходятъ; я полюбила тебя, какъ красивый портретъ“. Но „красивый портретъ“, повидимому, непроницаемъ для любви, и оскорбленная дѣвица произноситъ слѣдующій приговоръ: „Къ теперешнимъ молодымъ людямъ можно питать довѣріе, какъ къ уличнымъ собакамъ“ ⁴⁾. Въ другой пѣснѣ та же жалоба выражена нѣсколько иначе: „О, Боже, что это за свѣтъ! каждый шарлатанъ требуетъ денегъ!“ ⁵⁾.

Особенно часто въ любовныхъ пѣсняхъ раздается жалоба на разлуку. „Будь я пташкой, я-бъ къ тебѣ полетѣла, чтобы показать тебѣ мое разбитое сердце, мои заплаканныя очи!“ ⁶⁾. „Какъ мнѣ не плакать, — поетъ дѣвица въ другой пѣснѣ — когда ты послѣ такой горячей любви отправляешься въ дальній путь“ ⁷⁾. Въ нѣкоторыхъ пѣсняхъ молодой человѣкъ утѣшаетъ свою возлюбленную, но напрасно: она почему-то сомнѣвается въ дѣйствіи любви на дальнихъ разстояніяхъ ⁸⁾. А разстоянія растутъ съ каждымъ годомъ. Если въ пѣсняхъ первой половины царствованія Александра II разлученные остаются въ предѣлахъ Россіи, то за послѣднія нѣсколько десятилѣтій любовь уносится во всѣ части свѣта. Тутъ мы сталкиваемся еще съ одною темою новѣйшихъ народныхъ пѣсенъ — съ эмиграціей.

1) См. напр. №№ 70—71.

2) № 210.

1) № 201.

2) № 216.

3) № 215.

4) № 141.

5) № 250.

6) № 173.

7) 230.

8) №№ 163, 199, 201.

Погромы, выселенія изъ деревень, ограниченіе права жительства во внутреннихъ губерніяхъ и цѣлый рядъ другихъ исключительныхъ мѣръ заставили многихъ евреевъ взяться за старый странническій посохъ и двинуться въ путь. Начиная съ 80-хъ годовъ эмиграція сдѣлалась нормальнымъ явленіемъ, даже больше — она стала народнымъ лозунгомъ. Интеллигенція возвела эмиграцію на степень идеи, даже цѣлой системы духовнаго и экономическаго возрожденія; XXX ↱ но народъ, прислушиваясь къ теоріямъ, руководствуется однако въ своемъ безпорядочномъ бѣгствѣ исключительно матеріальными побужденіями. За послѣднія 20 лѣтъ изъ Россіи эмигрировало свыше милліона евреевъ. Въ поискахъ за хлѣбомъ эта милліонная масса разсѣялась по всему земному шару. Но главная переселенческая волна направилась за Атлантическій океанъ, въ Соединенные Штаты. Вотъ почему народныя пѣсни, прямо или косвеннно посвященныя эмиграціи, упоминаютъ исключительно объ Америкѣ. Политическая свобода и матеріальная удача первыхъ эмигрантовъ придали этой странѣ особую притягательную силу. Изъ черты еврейской осѣдлости потянулись длинные этапы черезъ океанъ. Въ воображеніи переселенцевъ сокращалось разстояніе, высыхали моря. Въ Америку — по выраженію евреевъ сѣверозападныхъ губерній — стали не ѣздить а ходитъ, а Атлантическій океанъ былъ переименованъ въ лужу. Въ походъ отправились способные носить оружіе, а на старой родинѣ остались жены, дѣти и старики въ пріятномъ ожиданіи американскихъ долларовъ. И подъ звонъ будущаго золота дальняя сторона представлялась въ видѣ земного рая, всемірной даровой кухни, незапертаго и никѣмъ не охраняемаго денежнаго сундука. Тамъ, въ Америкѣ — по выраженію пѣсни — „пекутъ бѣлый хлѣбъ на весь міръ“, тамъ „пекутъ баранки на цѣлый годъ“ ¹⁾.

Но прошло нѣсколько лѣтъ, и сказочная страна приняла въ пѣсняхъ свой дѣйствительный образъ. Эмиграціонное движеніе не прекратилось, но нѣтъ уже прежней вѣры въ заатлантическое счастье. По старой памяти воображеніе продолжаетъ связывать Западное полушаріе съ представленіемъ о долларѣ, но это — уже долларъ новаго чекана; на одной сторонѣ нарисована мозолистая рука, а на оборотѣ имѣется надпись: „Въ потѣ лица будешь ѣсть хлѣбъ свой“.

Что касается еврейскаго народничества, выразившагося сначала въ палестинофильствѣ, а за послѣднее время въ сіонизмѣ, то это движеніе очерчено въ пѣсняхъ еще слишкомъ слабо для того, чтобы говорить о немъ.

Мы кончили. Никто не заподозритъ нашего очерка въ претензіи на полноту. Наоборотъ, мы только и думали о томъ, какъ бы довести напрашивающіяся подробности до степени конспекта. Мы хотѣли лишь дать руководящую нить къ собранному нами сырому матеріалу. И если найдутся подражатели, мы съ радостью встрѣтимъ всякую новую попытку болѣе полнаго и широкаго изученія еврейскаго народнаго творчества.

1) № 228, 82.

↤ 1

ЕВРЕЙСКІЯ

НАРОДНЫЯ ПѢСНИ

↤ 2

↤ 3

I.

Пѣсни

религіозно-духовнаго,

національнаго содержанія

и праздничныя

№ 1

Adir bo-eljeinim, Boruch ba-tachteinim. Eljeinim w’ tachteinim Joidu w’jagidu: Adeinoi echod u-Schmei echod’! Ein adir Is Er eiben, Ein boruch Is Er unten. Unten, eiben, Alle leiben, Alle gleiben, Alle sogen, Alle reiden: Er is Einer, Iber Ehm is keiner! 1) Godeil bo-eljeinin, Dogul ba-tachteinim. Elieinim w’ tachteinim etc

אַדִּיר בָּעֶלְיוֹנִים, בָּרוּךְ בַּתַּחְתּוֹנִים. עֶלְיוֹנִים וְתַחְתּוֹנִים יָעִידוּ וְיַגִּידוּ: ה׳ אֶחָד וּשְׁמוֹ אֶחָד! אֵיין אַדִּיר אִיז עֶר אוֹיבֶּען, אֵיין בָּרוּךְ אִיז עֶר אוּנְטֶען. אוּנְטֶען, אוֹיבֶּען, אַלֶע לוֹיבֶּען, אַלֶע גְלוֹיבֶּען, אַלֶע זָאגֶען, אַלֶע רֵיידֶען: עֶר אִיז אֵיינֶער, אִיבֶּער עֶם אִיז קֵיינֶער! 1) גָּדוֹל בָּעֶלְיוֹנִים, דָּגוּל בַּתַּחְתּוֹנִים. עֶלְיוֹנִים וְתַחְתּוֹנִים א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

М. Шалытъ (Орша, Могил. губ.)

1) Варiантъ припева.

Ein Guter Gott is eiben, Ein Einziger Gott is unten, Unten un eiben Is allz ein Gleiben, Alle sogen un Alle reiden: Er is Einer, A chuz Ehm is nito Keiner!

אֵיין גוּטֶער גָאט אִיז אוֹיבֶּען, אֵיין אֵיינְצִיגֶער גָאט אִיז אוּנְטֶען, אוּנְטֶען אוּנ אוֹיבֶּען אִיז אַלְץ אֵיין גְלוֹיבֶּען, אַלֶע זָאגֶען אוּנ אַלֶע רֵיידֶען: עֶר אִיז אֵיינֶער, אַחוּץ עֶם אִיז נִיטָא קֵיינֶער!

↤ 4

№ 2.

Ich wel aich derzeilen a Másse, Die Másseh is seiher freilech: Die Másseh heibt sich on mit a jidischen Meilech; Der jidischer Meilech hot gehat a Bass-jchido, Dos meint men unsere Teire. Kol alofim Schonoh, alle tausend Johr, Is der Meilech gefohren Mit ihr a Schiduch thon. Is er gekummen zu der Ume Goim, Hoben sei ihm geentfert wie die Rschoim. Is er gegangen zu der Ume Prizim, Hoben sei ihm geentfert falsche Tryzim. Auf die falsche Tryzim Hot der Beire ongeheiben zu siden; Is gekummen Elijohu-hanowi, Hot die Teire naraiet die Jiden. Die Teire is die Jiden seiher gefällen, — In drai Täg arum die Chupe zu stellen.

אִיךְ װֶעל אַייךְ דֶערְצֵיילֶען אַמַעֲשֶׂה, דִי מַעֲשֶׂה אִיז זֵייעֶר פְרֵיילֶעךְ: דִי מַעֲשֶׂה הֵייבְּט זִיךְ אָן מִיט אַ אִידִישֶׁען מֶלֶךְ; דֶער אִידִישֶׁער מֶלֶךְ הָאט גִיהַאט אַ בַּת יְחִידָה, דָאס מֵיינְט מֶען אוּנְזֶערֶע תּוֹרָה. כָּל אֲלָפִים שָׁנָה, אַלֶע טוֹיזֶענְד יָאהְר, אִיז דֶער מֶלֶךְ גִיפָאהְרֶען מִיט אִיהְר אַשִׁידוּךְ טָאהְן. אִיז עֶר גִיקוּמֶען צוּ דֶער אוּמָה גוֹיִם, הָאבֶּען זֵיי אִיהְם גִיעֶנְטְפֶערְט װִי דִי רְשָׁעִים. אִיז עֶר גִיגַאנְגֶען צוּ דֶער אוּמָה פְּרִיצִים, הָאבֶּען זֵיי אִיהְם גִיעֶנְטְפֶערְט פַאלְשֶׁע תְּרוּצִים. אַף דִי פַאלְשֶׁע תְּרוּצִים הָאט דֶער בְּוֹרֵא אָנְגֶיהֵייבֶּען צוּ זִידֶען; אִיז גִיקוּמֶען אֵלִיָּהוּ הַנָבִיא, הָאט דִי תּוֹרָה נַארַיֶעט דִי אִידֶען. דִי תּוֹרָה אִיז דִי אִידֶען זֵייעֶר גִיפֶעלֶען, — אִין דְרַיי טֶעג אַרוּם דִי חוּפָּה צוּ שְׁטֶעלֶען.

М. З. Левинъ (Креславка, Витебск. губ.).

№ 3.

Варіантъ предыдущей пѣсни:

Gott hot gehat a Tochter vun schnei alofim Johren, Un as Er hot bedarft a Schiduch thon, is Er umgefohren. Wu er is gekummen zu ain Ume Goim, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geentfert wie die Rschoim. Wie Er is gekummen zu ain Ume Prizim, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geentfert Tryzim.

גָאט הָאט גֶעהַאט אַ טָאכְטֶער פוּן שְׁנֵי אֲלָפִים יָאהרֶען, אוּנ אַז עֶר הָאט בֶּעדַארְפְט אַ שִׁידוּךְ טָאהְן, אִיז עֶר אוּמְגֶעפָאהרֶען. װְאוּ עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה גוֹיִם, — װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט, הָאבֶּען זֵיי גֶעעֶנְטְפֶערְט װִי דִי רְשָׁעִים. װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה פְּרִיצִים, — װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט, הָאבֶּען זֵיי גֶעעֶנְטְפֶערְט תְּרוּצִים.

↤ 5

Wie er is gekummen zu ain Ume Greken, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Hoben sei geheissen die heilige Teire obmeken. Wie Er is gekummen zu ain Ume Jiden, — Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest, Senen sei gewen zufrieden. Is sich Gott seiher schein gefällen, Hot Er geheissen af’n Barg Sinai a Chupe stellen. Ahin senen mir gegangen lustig un freilech, Zurik welen mir geihn mit Dowid ha-Meilech. Geiht ze abissele gicher un macht nit kaine Schihes, Die Teire is gegeben geworen dem ersten Tog Schwyes!

װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה גְרֶעקֶען, — װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט, הָאבֶּען זֵיי גֶעהֵייסֶען דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה אָבְּמֶעקֶען. װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה אִידֶען, — װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט, זֶענֶען זֵיי גֶעװֶען צוּפְרִידֶען. אִיז זִיךְ גָאט זֵייעֶר שֵׁיין גֶעפֶעלֶען, הָאט עֶר גֶעהֵייסֶען אַפְ׳ן בַּארְג סִינַי אַ חוּפָּה שְׁטֶעלֶען. אַהִין זֶענֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען לוּסְטִיג אוּנ פְרֵיילִיךְ, צוּרִיק װֶעלֶען מִיר גֵעהְן מִיט דָּוִד הַמֶלֶךְ. גֵעהְט צֶע אַבִּיסֶעלֶע גִיכֶער אוּנ מַאכְט נִיט קַיינֶע שִׁיהוֹת, דִי תּוֹרָה אִיז גֶעגֶעבֶּען גֶעװָארֶען דֶעם עֶרְשְׁטֶען טָאג שְׁבֻעוֹת!

C. Жвифъ (Одесса).

№ 4.

Второй варіантъ:

Es is gewen a mol a Meilech, Hot er gehat a Mide (?) Er hot gehat a Tochter, Is sie g’wen a Bass-jchide. Von zwei tausend Johr Sainen sei gefohren iber die ganze Welt. Unsere orme Jidelech Hoben die Teire gestellt. Unsere Jidelech hoben Die Teire gethon nitzen, As m’hot ihr antfangen Mit Dunnern un mit Blitzen. Unsere oreme Jiden Hoben die Teire gethon wellen, Un m’hot die Chupe Auf’n Barg Sinai gethon stellen,

עֶס אִיז גֶעװֶען אַ מָאל אַ מֶלֶךְ, הָאט עֶר גֶעהַאט אַ מִדָּה. (?) עֶר הָאט גֶעהַאט אַ טָאכְטֶער, אִיז זִי גְ׳װֶען אַ בַּת יְחִידָה. פוּן צְװֵיי טוֹיזֶענְד יָאהְר זַיינֶען זֵיי גֶעפָאהרֶען אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע װֶעלְט. אוּנְזֶערֶע אָרִימֶע אִידֶעלֶעךְ הָאבֶּען דִי תּוֹרָה גֶעשְׁטֶעלְט אוּנְזֶערֶע אִידֶעלֶעךְ הָאבֶּען דִי תּוֹרָה גֶעטָאהן נִיצֶען, אַז מְ׳הָאט אִיהר אַנְטְפַאנְגֶען מִיט דוּנֶערְן אוּנ מִיט בְּלִיטְצֶען. אוּנְזֶערֶע אָרִימֶע אִידֶען הָאבֶּען דִי תּוֹרָה גֶעטָאהְן װֶעלֶען, אוּנ מְ׳הָאט דִי חוּפָּה אוֹיפְ׳ן בַּארְג סִינַי גֶעטָאהְן שְׁטֶעלֶען,

↤ 6

Ihr weisst doch weihl As Gott is bai uns Einer; Ihr sollt sich nit buken Zu kein Helzer un zu kein Steiner!

אִיהְר װֵייסְט דָאךְ װָאיְל, אַז גָאט אִיז בַּא אוּנְז אֵיינֶער; אִיהְר זָאלְט זִיךְ נִיט בּוּקֶען צוּ קֵיין הֶעלצֶער אוּנ צוּ קֵיין שְׁטֵיינֶער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 5

— Tochter du Main Liebste du fain, Odom horischon geiht In der Welt arain. Er geiht, er geiht, er geiht, — Far a lieben Chosson-Mann Geih-że nehm ihm on! — Nein, Voter, nein, Es ken dos gor nit sain, As Odom-horischon Soll main Mann sain! Zi wet er mir kennen Mfarness sain? — Tu sog że mir far wos? — Der Chet vun Eiz ha-Daass Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen Ba Dir af’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis ich wel weren greiss! — Tochter du Main, Liebste du fain, Noiach ha-Zadik geiht In der Wolt arain. Er geiht, er geiht, er geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun dem Wain, Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Awrohom-Owinu geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. A Pilegesch far a Waib Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc.

— טָאכְטֶער דוּ מַיין לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, אָדָם הָרִאשׁוֹן גֵעהְט אִין דֶער װֶעלְט אַרַיין. עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, — פַאר אַ לִיעבֶּען חָתָן—מַאנְן גֵעה זְשֶׁע נֶעהְם אִיהְם אָן! — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין, אַז אָדָם הָרִאשׁוֹן זָאל מַיין מַאנְן זַיין! צִי װֶעט עֶר מִיר קֶענֶען מְפַרְנֵס זַיין? — טוּ זָאג זְשֶׁע מִיר פַאר װָאס? — דֶער חֵטְא פוּן עֵץ הַדַּעַת װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען בַּא דִיר אַפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער, בִּיז אִיךְ װֶעל װֶערֶען גְרוֹיס! — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, נֹחַ הַצַּדִּיק גֵעהְט אִין דֶער װָאלְט אַרַיין. עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן דֶעם װַיין, װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, אַבְרָהָם אָבִינוּ גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. אַ פִּילֶגֶשׁ פַאר אַ װַייבּ װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.

↤ 7

— Tochter du Main, Liebste du fain, Jizchok ha-Zadik geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun Eissow Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Jaakow-Owinu geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun zwei Schwester Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Dowid ha-Meilach etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun Bass-Schewa Wet doch ba ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Schloime ha-Meilech geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun tausend Waiber Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Ahron ha Koihen geiht etc. — Nein, Voter, nein etc. Der Chet vun dem Eigel Wet doch bai ihm sain! Darum will ich sitzen etc. — Tochter du Main, Liebste du fain, Moische Rabeinu Geit in der Welt arain. Er geiht, er geiht, er geiht, —

— טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, יִצְחָק הַצַּדִּיק גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן עֵשָׂו װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, יַעֲקְֹב אָבִינוּ גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן צְװֵיי שְׁװֶעסְטֶער װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, דָּוִד הַמֶּלֶךְ א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן בַּת שֶׁבַע װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, שְׁלֹמֹה הַמֶלֶךְ גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן טוֹיזֶענְד װַייבֶּער װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין, אַהֲרֹן הַכֹּהֵן גֵעהְט א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. דֶער חֵטְא פוּן דֶעם עֵגֶל װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין! דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, לִיעבְּסְטֶע דוּ פִיִין, מֹשֶׁה רַבֵּינוּ גֵעהְט אִין דֶער װֶעלְט אַרַיין. עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, —

↤ 8

Far a lieben Chosson-Mann Geih-że nehm ihm on! — Je, Voter, je, Dos kenn grailech sain, As Moische-Rabeinu Soll main Mann sain! Er wet sitzen verzig Täg af’n Himmel, Wet er mir kennen mfarness sain.

פַאר אַ לִיעבֶּען חָתָן-מַאנְן גֵעה זְשֶׁע נֶעהְם אִיהְם אָן! — יֶע, פָאטֶער, יֶע, דָאס קֶען גְרַיילֶעךְ זַיין, אַז מֹשֶׁה רַבֵּינוּ זָאל מַיין מַאנְן זַיין! עֶר װֶעט זִיצֶען פֶערְצִיג טֶעג אַפְ׳ן הִימֶעל, װֶעט עֶר מִיר קֶענֶען מְפַרְנֵס זַיין.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 6.

Варіантъ:

— Tochter du Main, Teire du fain, Odom-horischon kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Vun Odom-horischon wet a Chet sain, Wet er mir nit kennen mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata, sdorowo Rebjata, Nużno snatj kak guljatj I pered Bogom otwetschatj! — Tochter du Main, Teire du fain, Awrohom-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Vun Awrohom-Owinu wet Jischmoel der Toter sain, Wet er nit kenen mir mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata etc.

— טָאכְטֶער דוּ מַיין, תּוֹרָה דוּ פַיין, אָדָם הָרִאשׁוֹן קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן. אֶפְשֶׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַחָתָן-מַאנְן? — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין: פוּן אָדָם הָרִאשׁוֹן װֶעט אַ חֵטְא זַיין, װֶעט עֶר מִיר נִיט קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין. לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער, בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת. זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא, זְדָארָאװָא רֶעבְּיַאטַא, נוּזְנָא זְנַאט קַאק גוּלְיַאט אִי פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװֶעצַאט! — טָאכְטֶער דוּ מַיין, תּוֹרָה דוּ פַיין, אַבְרָהָם אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן. אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן מַאנְן? — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין: פוּן אַבְרָהָם אָבִינוּ װֶעט יִשְׁמָעֵאל דֶער טָאטֶער זַיין, װֶעט עֶר נִיט קֶענֶען מִיר מְקַבֵּל זַיין. לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער, בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת. זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ.

↤ 9

— Tochter du Main, Teire du fain, Jizchok-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Yon Jizchok-Owinu wet Eissow-horoscho sain, Wet er mir nit kennen mkabeil sain. Lomir sitzen ba Dir etc. Sdorowo, Rebjata etc. — Tochter du Main, Teire du fain, Jakow-Owinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm nehmen far a Chosson-Mann? — Nein, Voter, nein, Es kenn dos gor nit sain: Jakow-Owinu wet a Baal-mtupol mit Kinder sain, Wet er nit kennen mir mkabeil sain, Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss, Wie a Tochter ba ihr Voter, Bis’kn ihre groe Eiss. Sdorowo, Rebjata etc. — Tochter du Main, Teire du fain; Meische-Rabeinu kummt auf der Welt on. Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann? — Je, Voter, je, es kenn dos sain, Vun Meische-Rabeinu wet kain Chet nit sain, Er wet mir kennen mkabeil sain! Sdorowo, Rebjata, sdorowo, Rebjata, Nużno snatj kak guljatj I pered Bogom otwetschatj!

— טָאכְטֶער דוּ מַיין, תּוֹרָה דוּ פַיין, יִצְחָק אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן. אֶפְשֶׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן? — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין: פוּן יִצְחָק אָבִינוּ װֶעט עֵשָׂו הָרָשָׁע זַיין, װֶעט עֶר מִיר נִיט קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין. לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר א. ז. װ. זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, תּוֹרָה דוּ פַיין, יַעֲקֹב אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן. אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם נֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן? — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין: יַעֲקֹב אָבִינוּ װֶעט אַ בַּעַל מְטוּפָּל מִיט קִינְדֶער זַיין, װֶעט עֶר נִיט קֶענֶען מִיר מְקַבֵּל זַיין, לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער, בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת. זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, תּוֹרָה דוּ פַיין; מֹשֶׁה רַבֵּינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן. אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן? — יֶע, פָאטֶער, יֶע, עֶס קֶען דָאס זַיין, פוּן מֹשֶׁה רַבֵּינוּ װֶעט קַיין חֵטְא נִיט זַיין, עֶר װֶעט מִיר קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין! זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא, זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא, נוּזְשְׁנָא זְנַאט קַאק גוּלְיַאט אִי פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװֶעצַאט!

З. М. Левинъ (Новоалекс. — Ков. губ.)

↤ 10

№ 7.

Второй варiантъ:

— Tochter du Main, Tochter du fain, Odom-horischon wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Odom-horischon kenn main Mann nicht sain, Waile, waile vun Eiz-hadaas wird sain Achile sain. Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss, Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss. — Tochter du Main, Tochter du fain, Noiach-Hazadik wird diin Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Noiach-Hazadik kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Chom wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss, Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss. — Tochter du Main, Tochter du fain Awrohom-Owinu wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Awrohom-Owinu kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Jischmoel der pere-Odom wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen etc.

— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, אָדָם הָרִאשׁוֹן װִירְד דַיין מַאנְן זַיין; פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן זִיעה אִיהְן דוּ אַן! — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, אָדָם הָרִאשׁוֹן קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע פוּן עֵץ הַדַּעַת װִירְד זַיין אֲכִילָה זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען, זִיצֶען, זִיצֶען בַּיי דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַיין טָאכְטֶער בַּיי אִיהְר פָאטֶער, אֵיידֶער זִי װִירְד גְרוֹיס. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, נֹחַ הַצַּדִּיק װִירְד דִיִין מַאנְן זַיין; פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן זִיעה אִיהְן דוּ אַן! — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֹחַ הַצַּדִּיק קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע חָם װִירְד זַיין זוּהְן זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען, זִיצֶען, זִיצֶען בַּיי דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס, װִי אַיין טָאכְטֶער בַּיי אִיהְר פָאטֶער, אֵיידֶער זִי װִירְד גְרוֹיס. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין אַבְרָהָם אָבִינוּ װִירְד דַיין מַאנְן זַיין; פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן זִיעה אִיהְן דוּ אַן! — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, אַבְרָהָם אָבִינוּ קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע יִשְׁמָעֵאל דֶער פֶּרֶא אָדָם װִירְד זַיין זוּהְן זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ.

↤ 11

— Tochter du Main, Tochter du fain, Jizchok-Hazadik wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Jizchok - Hazadik kenn main Mann nicht sain, Waile, waile Eissow-Horoschoh wird sain Suhn sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Jaakow-Owinu wird dain Mann sain; Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Jaakow-Owinu kenn main Mann nicht sain, Waile, waile zwei Schwestern kennen Waiber nicht sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Ahron-Hakeihein wird dain Mann sain, Fir ain lieben, herzlichen etc. — Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein, Ahron-Hakeihein kenn main Mann nicht sain, Waile, waile die Másse vun Eigel Wird sain Chet sain. Ich wel sitzen etc. — Tochter du Main, Tochter du fain, Moische-Rabeinu soll dain Mann sain, Fir ain lieben, herzlichen Mann Sieh ihn du an! — Ja, Voter, ja, ja, Voter, ja, Moische-Rabeinu wird main Mann sain! Fir ain lieben, herzlichen Mann Nehme ich ihn an!

— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, יִצְחָקְ הַצַּדִּיק װִירְד דַיין מַאנְן זַיין; פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, יִצְחָק הַצַּדִּיק קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע עֵשָׂו-הָרָשָׁעה װִירְד זַיין זוּהְן זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, יַעֲקְֹב אָבִינוּ װִירְד דַיין מַאנְן זַיין; פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, יַעֲקְֹב אָבינוּ קֶענְן מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע צְװֵיי שְׁװֶעסְטֶערְן קֶענֶען װַייבֶּער נִיכְט זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, אַהֲרֹן הַכֹּהֵן װִירְד דַיין מַאנְן זַיין, פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, אַהֲרֹן הַכֹּהֵן קֶענְן מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין, װַיילֶע, װַיילֶע דִי מַעֲשֵׂה פוּן עֵגֶל װִירְד זַיין חֵטְא זַיין. אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ. — טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין, מֹשֶׁה רַבֵּינוּ זָאל דַיין מַאנְן זַיין, פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן זִיעה אִיהְן דוּ אַן! — יַא, פָאטֶער, יַא, יַא, פָאטֶער, יַא, מֹשֶׁה רַבֵּינוּ װִירְד מַיין מַאנְן זַיין! פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן נֶעהְמֶע אִיךְ אִיהְן אַן!

Д. Г. Гальпернъ (Курляндск. губ).

↤ 12

№ 8.

Af’n heichen Gorn, Af’n grinen Zwaig Los ich sich arop’et Zu main liebste Waib. Fischelech in Wasser Seiher viel; Itlechs Meilech Hot sain Spiel. Spielen un tanzen Un leiben Gott; Gott hot baschaffen Chawe’n auf der Welt. Chawe is gegangen Dem Gärtele aufschliessen, Hot sie dersehn A-n-Epele a sissen. Wie sie hot gethon Dem ersten Biss, Asei hot sie verstanen, Wie naket sie is.

אַפְ׳ן הוֹיכֶען גָארְן, אַפְ׳ן גְרִינֶען צְװַייג לָאז אִיךְ זִיךְ אַרָאפְּ׳עֶט צוּ מַיין לִיעבְּסְטֶע װַייבּ. פִישֶׁעלֶעךְ אִין װַאסֶער זֵייעֶר פִיעל; אִיטְלֶעכְס מֶלֶךְ הָאט זַיין שְׁפִּיעל. שְׁפִּיעלֶען אוּנ טַאנְצֶען אוּנ לוֹיבֶּען גָאט; גָאט הָאט בַּאשַׁאפֶען חַוָה׳ן אוֹיף דֶער װֶעלְט. חַוָה אִיז גֶעגַאנְגֶען דֶעם גֶערְטֶעלֶע אוֹיף-שְׁלִיסֶען, הָאט זִי דֶערְזֶעהְן אַנְ-עֶפֶּעלֶע אַ זִיסֶען. װִי זִי הָאט גֶעטָאהְן דֶעם עֶרְסְטֶען בִּיס, אַזוֹי הָאט זִי פֶערְשְׁטַאנֶען, װִי נַאקֶעט זִי אִיז.

Д. Г. Гальпернъ (Вильва).

№ 9.

Auf’n heichen Luster (?) Auf’n grinem Zwaig Kukt es sich arop’et Zu sain liebste Waib. Fischelech in Wasser Schwimmen hin un her; Nodlen un Spiljkes Is die beste Gewehr. Raiche Meiden Trogen die Fones, Oreme Meiden Klaiben die Mones. . . . . . . . . . .

אוֹיפְ׳ן הוֹיכֶען לוּסְטֶער, (?) אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם צְװַייג קוּקְט עֶס זִיךְ אַרָאפְּ׳עֶט צוּ זַיין לִיעבְּסְטֶע װַייבּ. פִישֶׁעלֶעךְ אִין װַאסֶער שְׁװִימֶען הִין אוּנ הֶער; נָאדְלֶען אוּנ שְׁפִּילְקֶעס אִיז דִי בֶּעסְטֶע גֶעװֶעהר. רַייכֶע מֵיידֶען טְרָאגֶען דִי פָאנֶעס, אָרִימֶע מֵיידֶען קְלַייבֶּען דִי מָנוֹת. . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 13

№ 10.

Tate, Voter, sai sech mrachem, Iber unsere Zores sai sech mnachem. Mir sainen doch in der klem, Leiw Mlochim w’Ssorim b’Jad Haschem!

טַאטֶע, פָאטֶער, זַיי זֶעךְ מְרַחֵם, אִיבֶּער אוּנְזֶערֶע צָרוֹת זַיי זֶעךְ מְנַחֵם. מִיר זַיינֶען דָאךְ אִין דֶער קְלֶעם, לֵב מְלָכִים וְשָׂרִים בְּיַד הַשֵּׁם!

А. Л. Ліонъ (Ц. Польск.).

№ 11

Schnirele, Perele, gilderne Fohn, Moschiach ben-Dowid sitzt eiben on; Halt er a Becher in rechten Hand, Macht er a Broche iber die ganze Land. Omein w’omein dos is wohr, Moschiach wet kummen haintigen Johr. Wet er kummen zuraiten, Welen mir hoben gute Zaiten. Wet er kummen zufohren, Welen mir hoben gute Johren. Wet er kummen zugeihn, Welen mir alle in Erez-Jissroel ainsteihn.

שִׁירֶעלֶע, פֶּערֶעלֶע, גִילְדֶערְנֶע פָאהְן, מָשִׁיחַ בֶּן דָּוִד זִיצְט אֵייבֶּען אָן; הַאלְט עֶר אַ בֶּעכֶער אִין רֶעכְטֶען הַאנְד, מַאכְט עֶר אַבְּרָכָה אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע לַאנְד. אָמֵן וְאָמֵן דָאס אִיז װָאהְר, מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר. װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ רַייטֶען, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע צַייטֶען. װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ פָאהְרֶען, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע יָאהְרֶען. װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ גֵעהְן, װֶעלֶען מִיר אַלֶע אִין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל אַיינְשְׁטֵעהְן.

Д. Г. Гальпернъ (Виленск. губ.).

№ 12.

Варiантъ:

Moschiach ben Dowid sitzt eibn on, In Gold un in Silber ongethon. Er halt a Becher in die rechte Hand, Macht er a Broche iber die ganze Land. Omein w’omein, dos is wohr: Die G’ule wet kummen haintigen Johr. Wet sie kummen zuraiten, Welen mir hoben gute Zaiten. Wet sie kummen zufohren, Welen mir hoben gute Johren,

מָשִׁיחַ בֶּן דָּוִד זִיצְט אוֹיבְּן אָן, אִין גָאלְד אוּנ אִין זִילְבֶּער אָנְגֶעטָאהְן. עֶר הַאלְט אַ בֶּעכֶער אִין דִי רֶעכְטֶע הַאנְד, מַאכְט עֶר אַ בְּרָכָה אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע לַאנְד. אָמֵן וְאָמֵן, דָאס אִיז װָאהְר: דִי גְאוּלָה װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר. װֶעט זִי קוּמֶען צוּ רַייטֶען, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע צַייטֶען. װֶעט זִי קוּמֶען צוּפָאהְרֶען, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע יָאהְרֶען,

↤ 14

Wet sie kummen zugeihn, Welen die Meissim aufsteihn. Mir welen kain Erez-Jissroel geihn, Uwo l’Zion Geieil w’neimar omein!

װֶעט זִי קוּמֶען צוּ גֵעהְן, װֶעלֶען דִי מֵתִים אוֹיף שְׁטֵעהְן. מִיר װֶעלֶען קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל גֵעהְן, וּבָא לְצִיּוֹן גוֹאֵל וְנֹאמַר אָמֵן!

А. Д. Пикъ и Б. М. Кассель. (Ковенск. губ.).

№ 13.

Второй варіантъ:

Omein w’omein, dos is wohr: Moschiach wet kummen haintigen Johr. Moschiach wet kummen zu raiten, Welen sain gute Zaiten. Moschiach wet kummen zufohren, Welen sain gute Johren. Moschiach wet kummen auf a waissen Ferd, Welen alle Meissim aufsteihn vun der Erd. Moschiach wet kummen zugeihn, Wet Tchiass-hameissim aufsteihn.

אָמֵן וְאָמֵן, דָאס אִיז װָאהְר: מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר. מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ רַייטֶען, װֶעלֶען זַיין גוּטֶע צַייטֶען. מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ פָאהְרֶען, װֶעלֶען זַיין גוּטֶע יָאהְרֶען. מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען אוֹיף אַ װַייסֶען פֶערְד, װֶעלֶען אַלֶע מֵתִים אוֹיפְשְׁטֵעהְן פוּן דֶער עֶרְד. מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ גֵעהְן, װֶעט תְּחִיַּת הַמֵּתִים אוֹיפְשְׁטֵעהְן.

А. Рейзинъ (Ковна).

№ 14.

In mitten Weg steiht a Beim Un hot sich aingebeigen; Fohrt ain Jid kain Erez-Jissroel Mit verweinte Eigen. Gott main Gott, Gott main Gott! Lomir dawnen Minche, — Bischass mir welen fohren kain Erez-Jissroel, Wet sain a greisse Ssimche!

אִין מִיטֶען װֶעג שְׁטֵעהְט אַבּוֹים אוּנ הָאט זִיךְ אַיינְגֶעבּוֹיגֶען; פָאהְרְט אַיין אִיד קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל מִיט פֶערְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען. גָאט מַיין גָאט, גָאט מַיין גָאט! לָאמִיר דַאװְנֶען מִנְחָה, — בִּשְּׁעַת מִיר װֶעלֶען פָאהְרֶען קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל, װֶעט זַיין אַ גְרוֹיסֶע שִׂמְחָה!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 15

№ 15.

Awrohom-unju, Awrohom-unju, Awrohom unju, Staruschek 1) ty nasch, Jizchok unju, Jizchok-unju, Jizchok-unju, Djeduschek 2) ty nasch, Jakow-unju, Jakow-unju, Jakow-unju, Oitjeż 3) ty nasch, — Tschewo-ż wy nje prossitje, Tschewo-ż wy nje prossitje, Tschewo-ż wy nje prossitje Pana Buga sa nas? Żeb naschu Chatku wystroili, Naschu-b Semlju wykupili, 4) Nas by w’Semlju otwodili, W’naschu Semlju nas, 5) W’naschu Semlju nas! Moische-nju, Moische-nju, Moische-nju, Pastuschek ty nasch, Ahron-unju, Ahron-unju, Ahron-unju, Pastyr ty nasch, Schmuel-unju,Schmuel-unju,Schmuel-unju, Prowidjez ty nasch, — Tschewo-ż wy nje prossitje etc. Dowid-unju, Dowid unju, Dowid-unju, Krulik 6) ty nasch, Schloim-unju, Schloim-unju, Schloim-unju, Mondry ty nasch, . . . . . . . . . . Tschewo-ż wy nje prossitje etc.

אַבְרָהָם-וּנְיוּ, אַבְרָהָם-וּנְיוּ, אַבְרָהָם-וּנְיוּ, סְטַארוּשֶׁעק 1) טִי נַאשׁ, יִצְחָק-וּנְיוּ, יִצְחָקְ-וּנְיוּ, יִצְחָקְ-וּנְיוּ, דְיֶעדוּשֶׁעק 2) טִי נַאשׁ, יַעֲקֹב-וּנְיוּ, יַעֲקֹב-וּנְיוּ, יַעֲקֹב-וּנְיוּ, אָיְטְיֶעץ 3) טִי נַאשׁ, — טְשֶׁעװָאזְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע, טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע, טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע פַּאנַא בּוּגַא זַא נַאס? זְשֶׁעבּ-נַאשׁוּ חַאטְקוּ װִיסְטְרָאִילִי, נַאשׁוּ-בְּ זֶעמְלְיוּ װִיקוּפִּילִי, 4) נַאס בִּי װְ׳ זֶעמְלְיוּ אָטְװָאדִילִי, װְ׳-נַאשׁוּ זֶעמְלְיוּ נַאס, 5) װְ׳-נַאשׁוּ זֶעמְלְיוּ נַאס! מֹשֶׁה-נְיוּ, מֹשֶׁה-נְיוּ, מֹשֶׁה-נְיוּ, פַּאסְטוּשֶׁעק טִי נַאשׁ, אַהֲרֹן-וּנְיוּ, אַהֲרֹן-וּנְיוּ, אַהֲרֹן-וּנְיוּ, פַּאסְטִיר טִי נַאשׁ, שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ,שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ,שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ, פְּרָבִידְיֶעץ טִי נַאשׁ, — טְשֶׁעװָא-זְשׁ װִי נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע א. ז. װ. דָּוִד-וּנְיוּ, דָּוִד-וּנְיוּ, דָּוִד-וּנְיוּ, קְרוּלִיק, 6) טִי נַאשׁ, שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ, שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ, שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ, מָאנְדְרִי טִי נַאשׁ, . . . . . . . . . . טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע א. ז. װ.

Варіанты:

Djeduschek. Staruschek. Batschka. Naschu Matke oswobudili. L’arzeinu naschu. Pewuschek.

1) דְיֶעדוּשֶׁעק. 2) סְטַארוּשֶׁעק. 3) בַּאטְשְׁקַא. 4) נַאשׁוּ מַאטְקֶע אָסְװָאבִּידִילִי. 5) לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ. 6) פֶּעװְאוּשֶׁעק.

↤ 16

Ssynok, Ssynok, Ssynok, Ssynok, Chatka benda wystrojena, Semlja benda wykupjena, Ty w’Semlju otwedjeny, Bondz mondr, Tschekai konzu, W’noschiro Schiro chadoscho Hallujoh! 7)

סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק, חַאטְקַא בֶּענְדַא װִיסְטְרָאיֶענַא, זֶעמְלְיַא בֶּענְדַא װִיקוּפְּיֶענַא, טִי-זְשׁ װְ׳ זֶעמְלְיוּ אָטְװֶעדְיֶענוּ, בָּאנְדְז מָאנְדְר, טְשֶׁעקַיי קָאנְצוּ, וְנָשִׁירָה שִׁירָה חֲדָשָׁה הַלְלוּיָה! 7)

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

И. Ю. Нейфахъ (Минскъ).

№ 16.

Варіантъ:

Awraham, 1) Awraham, Batjka nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass, 2) Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wykupity 3) L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! 4) Jizchok, Jizchok, Molitjelj 5) nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass. Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wukupity L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! Jakow, Jakow, Pastuch 6) nasch! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.

אַבְרַהַם, 1) אַבְרַהַם, בַּאטְיקַא נַאשׁ! טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס, 2) לִיעבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיזְװָאלִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי 3) לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ, לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ! 4) יִצְחָק, יִצְחָק, מָאלִיטְיֶעל 5) נַאשׁ! טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס. לִיעבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיזְװָאלִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ, לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ! יַעֲקֹב, יַעֲקֹב, פַּאסְטוּךְ 6) נַאשׁ! טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס א. ז. װ.

Ach ty Ssynok, Ssynok, Ssynok, Mje petschal-że swoie Sserdze! Matka bendzie wykupiana, Chatka bendzie wystrojana, W’neimar lfonow Schiro chadoscho Hallujoh!

7) אַךְ טִי סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק, נְיֶע פֶּעטְשַׁאל־זְשֶׁע סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע! מַאטְקַא בֶּענְדְזִי װִיקוּפִּיַאנַא, חַאטְקַא בֶּענְדְזִי װִיסְטְרָאיַאנַא, וְנֹאמַר לְפָנָיו שִׁירָה חֲדָשָׁה הַלְלוּיָה!

Варіанты:

Awrohom-unju. Potchemu nje prossisch, potschemu nje prossisch Boga sa nass? Aljbo nas wykupiti, aljbo nas wyprossiti. L’arzeinu nas, l’arzeinu nas! Batjka. Batjka.

1) אַבְרַהַם־וּנְיוּ. 2) פָּאטְשֶׁעמוּ נְיֶע פְּרָאסִישׁ, פָּאטְשֶׁעמוּ נְיֶע פְּרָאסִישׁ בָּאגַא זַא נַאס? 3) אַלְיבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי, אַלְיבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי. 4) לְאַרְצֵנוּ נַאס, לְאַרְצֵנוּ נַאס! 5) בַּאטְיקַא. 6) בַּאטְיקַא.

↤ 17

Rachilj, Rachilj, Matj nascha! Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.

רַחִל, רַחִל, מַאטִי נַאשַׁא! טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס א. ז. װ.

В. Юсинъ (Подольск. губ.).

C. М. Дубновъ (Одесса).

№ 17.

Ach Ty Ribeinei schel Eilom, Satschem Ty nje smotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Goulsseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu — perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Adeineinu, W’schom naidjom Beir’einu, W’schom naidjom Geialeinu! — Ssynku, Ssynku, nje bjedui, Sswoje Sserdze nje sapssui! Bendsje Matka wykupliana, Bendsje Chatka wybudowana. Bondsj mondry, patschai Końza! Ach Ty Ribeinei schel Eilom, Satschem Ty nje ssmotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Golusseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom najdjom Dejdejnu, W’schom naidjom Hadrosseinu, W’schom naidjom Wiudeinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Swuleinu, W’schom naidjom Chachomeinu, W’schom naidjom Tohoreinu! — Ssynku, Ssynku etc.

אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע סְמָאטְרִישׁ, זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מַר גָלוּתֵינוּ — פֶּערֶעבּוּדְיֶעם, לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם! פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם אֲדוֹנֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם בּוֹרְאֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם גּוֹאֲלֵנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ, נְיֶע בְּיֶעדוּי, סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע נְיֶע זַאפְּסוּי! בֶּענְדְזְיֶע מַאטְקַא װִיקוּפְּלִיַאנַא, בֶּענְדְזְיֶע חַאטְקַא װִיבּוּדָאװַאנַא. בָּאנְדְזְי מָאנְדְרִי, פַּאטְשַׁאי קָאנְצַא! אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע סְמָאטְרִישׁ, זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מַר גָלוּתֵינוּ פֶּערֶעבּוּדְיֶעם, לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם! פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם דוֹדֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם הַדְרָתֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם וִעוּדֶנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ. אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. — מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ. פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם זְבוּלֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם חֲכָמֵינוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם טָהֳרֵנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.

↤ 18

Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Jeiudeinu, W’schom naidjom Kweideinu, W’schom naidjom Limudeinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom Tarzeinu, W’schom naidjom Malkeinu, W’schom naidjom Nisreinu, W’schom naidjom Sgulosseinu! — Ssynku, Ssynku etc. Ach ty Ribeinei schel Eilom etc. — Mar Golusseinu etc. Poidjom Tarzeinu, W’schom naidjom Useinu, W’schom naidjom Peeireinu, W’schom naidjom Zidkosseinu, — Ssynku, Ssynku etc. Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc. Satschem Ty nie ssmotrisch, Satschem Ty nje widisch Mar Golusseinu, Mar Golusseinu! ⎫ ⎬ ⎭ bis — Mar Golusseinu perebudjem, L’arzeinu fort poidjom! Poidjom l’arzeinu, W’schom naidjom Kduschosseinu, W’schom naidjom Reieinu, W’schom naidjom Ssigweinu, W’schom naidjom Tifarteinu! — Ssynku, Ssynku, nje bjedui, Swoje Sserdze nje sapsui! Bendsie Matka wykupliana, Bendsie Chatka wybudowana, Bonds mondri, patschai Końza!

אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. — מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ. פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם יֵעוּדֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם כְּבוֹדֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם לִמוּדֵנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ. אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. — מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ. פָּאיְדְיָאם טַארְצֵיינוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם מַלְכֵּנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם נִזְרֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם סְגוּלָּתֵנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ. אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. — מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ. פָּאיְדְיָאם טַארְצֵיינוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם עֻזֵּנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם פְּאֵרֵיינוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם צִדְקָתֵנוּ, — סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ. אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. זַאטְשֶׁעם טִי נִי סְמָאטְרִישׁ, זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ! ⎧ ⎨ ⎩ bis — מַר גָלוּתֵינוּ פֶּערֶעבּוּדְיֶעם, לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם! פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם קְדֻשָׁתֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם רוֹעֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם שִׂגְבֵנוּ, וְשָׁם נַאיְדְיָאם תִּפְאַרְתֵּנוּ! — סִינְקוּ, סִינְקוּ, נְיֶע בְּיֶעדוּי, סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע נְיֶע זַאפְּזוּי! בֶּענְדְזִי מַאטְקַא װִיקוּפְּלִיַאנַא, בֶּענְדְזִי חַאטְקַא װִיבּוּדָאװַאנַא, בָּאנְדְז מָאנְדְרִי, פַּאטְשַׁיי קָאנְצַא!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 19

№ 18.

Adir Eleiheinu, adiro ha-Teiro, Adiro ha-Teiro schekiblu Jissroeil, Schekiblu Jissroeil mipi ha-Gwuro Uru no, uru no, Acheinu, Simchas ha-Teiro mei-Adeineinu! Al seis onu mchakim, W’al seis onu mzapim, W’al seis onu mkawim, Wenn-że wet dos sain? Bimheiro bejomeinu! Durch wemen wet dos sain? Durch Moschiach Zidkeinu! Wos wet er uns mwasseir sain? Jowei ben-Dowid Geialeinu! Wos wet damols sain? W-noschuw l’jruscholaim Ir-Kodscheinu! Haint wos wet damols sain? Jeim Gilo, Jeim Dizo, Jeim Rino! To schrait-że, Briderlach: Gilo, Dizo, Chedwo, Rino, Hallujoh!

אַדִּיר אֱלֹהֵינוּ, אַדִּירָה הַתּוֹרָה, אַדִּירָה הַתּוֹרָה שֶׁקִּבְּלוּ יִשְׂרָאֵל, שֶׁקִּבְּלוּ יִשְׂרָאֵל מִפִּי הַגְּבוּרָה עוּרוּ נָא, עוּרוּ נָא, אַחֵינוּ, שִׂמְחַת הַתּוֹרָה מֵאֲדוֹנֵנוּ! עַל זֹאת אָנוּ מְחַכִּים, וְעַל זֹאת אָנוּ מְצַפִּים, וְעַל זֹאת אָנוּ מְקַוִּים, װֶען זְשֶׁע װֶעט דָאס זַיין? בִּמְהֵרָה בֶּיָמֵינוּ! דוּרְךְ װֶעמֶען װֶעט דָאס זַיין? דוּרְךְ מָשִׁיחַ צִדְקֵנוּ! װָאס װֶעט עֶר אוּנְז מְבַשֵׂר זַיין? יָבוֹא בֶּן דָּוִד גֹּאֲלֵנוּ! װָאס װֶעט דַאמָאלְס זַיין? וְנָשׁוּב לִירוּשָׁלַיִם עִיר קָדְשֵׁנוּ! הַיינְט װָאס װֶעט דַאמָאלְס זַיין? יוֹם גִילָה, יוֹם דִיצָה, יוֹם רִנָה! טָא שְׁרַייט זְשֶׁע, בְּרִידֶערְלֶעךְ: גִילָה, דִיצָה, חֶדְוָה, רִנָה, הַלְלוּיָה!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 19.

Omar Adeinoi l’Jakow, — Je, Voter, je! Al tiro Awdi Jakow. — Nein, Voter, nein, Ich hob var keinem kein Meire nit, Nor var Gott allein! 1) Omar Adeinoi l’Jakow, — Tak, tak, tak! Al tiro Awdi Jakow, Nje pugaissja, Barin Jakow. — Njet, njet, nitschewo, Nje bojussja nikowo, Toljko Boga odnowo!

אָמַר ה׳ לְיַעֲקֹב, — יֶע, פָאטֶער, יֶע! אַל תִּירָא עַבְדִּי יַעֲקֹב. — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, אִיךְ הָאבּ פַאר קֵיינֶעם קֵיין מוֹרָא נִיט, נָאר פַאר גָאט אַלֵיין! 1) אָמַר ה׳ לְיַעֲקֹב, — טַאק, טַאק, טַאק! אַל תִּירָא, יַעֲקֹב, נְיֶע פּוּגַאְיְסְיַא, בַּארִין יַעֲקֹב. — נְיֶעט, נְיֶעט, נִיצֶעװָא, נְיֶע בָּאיוּסַא נִיקָאװָא, טָאלְקָא בָּאגַא אָדְנָאװָא!

Ich hob nit Meire nit var keinem, Nor var Gott einem, Nor var Gott allein! Njet, njet, nitschewo, Nje bojuss ja nikowo, Toljko Boga odnowo!

1) אִיךְ הָאבּ נִיט מוֹרָא נִיט פַאר קֵיינֶעם, נָאר פַאר גָאט אֵיינֶעם, נָאר פַאר גָאט אַלֵיין! נְיֶעט, נְיֶעט, נִיצֶעװָא, נְיֶע בָּאיוּס יַא נִיקָאװָא, טָאלְקָא בָּאגַא אָדְנָאװָא!

↤ 20

Bochar Adeinoi b’Jakow, — Je, Voter, je! Al tiro Awdi Jakow, — Nein, Voter, nein etc. Bochar Adeinoi b’Jakow etc. Nje pugaissja etc.

בָּחַר ה׳ בְּיַעֲקֹב, — יֶע, פָאטֶער, יֶע! אַל תִּירָא עַבְדִּי יַעֲקֹב, — נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ. בָּחַר ה׳ בְּיַעֲקֹב א. ז. װ. נְיֶע פּוּגַאְיְסְיַא א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 20.

Far wos sollen mir sorgen, Wos wet sain mit uds morgen? Lomir besser varrechten, Wos mir hoben gesindigt nechten! Nischt sorgen un nischt thun a Krechz, Nor Gott dienen, welen mir nischt wissen vun Schlecht’s!

פַאר װָאס זָאלֶען מִיר זָארְגֶען, װָאס װֶעט זַיין מִיט אוּדְז מָארְגֶען? לָאמִיר בֶּעסֶער פַארְרֶעכְטֶען, װָאס מִיר הָאבֶּען גֶעזִינְדִיגְט נֶעכְטֶען! נִישְׁט זָארְגֶען אוּנ נִישְׁט טוּהְן אַ קְרֶעכְץ, נָאר גָאט דִינֶען, װֶעלֶען מִיר נִישְׁט װִיסֶען פוּן שְׁלֶעכְטְס!

А. Л. Ліонъ (Коцкъ, Сѣдл. губ.).

№ 21.

Wu nehmt men karge Mehl, Af zu backen Breit? Wer wet borgen, Wer wet laihen, Wer wet kneten, Wer wet backen? — Es is nito kein Geld! Ai, mi wet borgen, Mi wet laihen, Mi wet kneten, Mi wet hacken, — Es is do a Gott, Wos wet geben Geld, Un Graupen auch!

װְאוּ נֶעמְט מֶען קַארְגֶע מֶעהְל, אַף צוּ בַּאקֶען בְּרוֹיט? װֶער װֶעט בָּארְגֶען, װֶער װֶעט לַייהֶען, װֶער װֶעט קְנֶעטֶען, װֶער װֶעט בַּאקֶען? — עֶס אִיז נִיטָא קֵיין גֶעלְד! אַי, מִי װֶעט בָּארְגֶען, מִי װֶעט לַייהֶען, מִי װֶעט קְנֶעטֶען, מִי װֶעט הַאקֶען, — עֶס אִיז דָא אַ גָאט, װָאס װֶעט גֶעבֶּען גֶעלְד, אוּנ גְרוֹיפֶּען אוֹיךְ!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

↤ 21

№ 22.

Ato hu, Geleibt bistu! ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Nit zu kennen Dem Mentschen, Wer es nehmt dos zu. Gott is a Harr, Der Mentsch is a Narr. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis As es geiht ihm nit Sain Parnosse, Is er sich mzár. Geiht er in Gass, Stellt er sich sorgen. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Geiht er Zwischen die Kromem, Kriegt er nit zu borgen. Kummt er aheim, Sogt er asei: Ribeinei-schel-Eilom, Oder gib mir Nachas, Oder gib mir Freid, Oder gib mir A gringen Leben, Oder a sissen Teit!

אַתָּה הוּא, גֶעלוֹיבְּט בִּינְסְטוּ! ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis נִיט צוּ קֶענֶען דֶעם מֶענְטְשֶׁען, װֶער עֶס נֶעהְמְט דָאס צוּ. גָאט אִיז אַ הַארְר, דֶער מֶענְטְשׁ אִיז אַ נַארְר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis אַז עֶס גֵעהְט אִיהְם נִיט זַיין פַּרְנָסָה, אִיז עֶר זִיךְ מְצַעֵר. גֵעהְט עֶר אִין גַאס, שְׁטֶעלְט עֶר זִיךְ זָארְגֶען. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis גֵעהְט עֶר צְװִישֶׁען דִי קְרָאמֶען, קְרִיגְט עֶר נִיט צוּ בָּארְגֶען. קוּמְט עֶר אַהֵיים, זָאגְט עֶר אַזוֹי: רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, אָדֶער גִיבּ מִיר נַחַת, אָדֶער גִיבּ מִיר פְרֵייד, אָדֶער גִיבּ מִיר אַ גְרִינְגֶען לֶעבֶּען, אָדֶער אַ זִיסֶען טוֹידְט!

Б. М. Кассель и А. Д, Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 23.

Wer mir sainen, seinen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Essroig bentschen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Broches sogen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Gott dienen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Dawnen, dawnen mir.

װֶער מִיר זַיינֶען, זֵיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער אֶתְרוֹג בֶּענְטְשֶׁען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער בְּרָכוֹת זָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער גָאט דִינֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער דַאװְנֶען, דַאװְנֶען מִיר.

↤ 22

Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Heischanes sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Widui sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Smires singen mir. Wer mir sainen etc Wos mir thuen etc. Ober Chanuke-licht bentschen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Taleissim trogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Jom’kipur fasten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Kapores schlogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober lernen, lernen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Maze essen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Ndowes giben mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober in Ssuke sitzen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Arowes halten mir.

װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער הוֹשַׁעְנוֹת זָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער וִדוּי זָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער זְמִירוֹת זִינְגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער חֲנֻכָּה-לִיכְט בֶּענְטְשֶׁען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער טַלֵּתִים טְרָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער יוֹם כִּפּוּר פַאסְטֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער כַּפָּרוֹת שְׁלָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער לֶערְנֶען, לֶערְנֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער מַצָּה עֶסֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער נְדָבוֹת גִיבֶּען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער אִין סֻכָּה זִיצֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער עֲרָבוֹת הַאלְטֶען מִיר.

↤ 23

Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Peissach hitten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Zizis trogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Kduscho sogen mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Rosch-haschono halten mir. Wer mir sainen etc. Wos mir thuen etc. Ober Schabes ruhen mir. Wer mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Tfilin trogen mir.

װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער פֶּסַח הִיטֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער צִיצִית טְרָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער קְדוּשָׁה זָאגֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער רֹאשׁ-הַשָׁנָה הַאלְטֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ. װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ. אָבֶּער שַׁבָּת רוּהֶען מִיר. װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער תְּפִלִין טְרָאגֶען מִיר.

М. З. Левинъ (Новоалекс., Ковенск. губ.).

№ 24.

Варіантъ:

Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Jidischkait halten mir. Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir, Ober Broches bentschen mir. Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir; Wos mir thuen, thuen mir. Ober Gemore lernen mir.

װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער אִידִישְׁקַייט הַאלְטֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר, אָבֶּער בְּרָכוֹת בֶּענְטְשֶׁען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר; װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר. אָבֶּער גְמָרָא לֶערְנֶען מִיר.

↤ 24

Wos mir sainen etc. Ober dawnen, dawnen mir, Wos mir sainen etc. Ober Heischanes schlogen mir. Wos mir sainen etc. Ober Widui sogen mir. Wos mir sainen etc. Ober Sochjes hoben mir. Wos mir sainen etc. Ober Chessed thuen mir. Wos mir sainen etc. Ober Teiwes thuen mir. Wos mir sainen etc. Ober Jaschronus zaigen mir. Wos mir sainen, sainen mir, Ober Kapores schlogen mir, Wos mir sainen etc. Ober Lulow schoklen mir. Wos mir sainen etc. Ober Mizwes keifen mir. Wos mir sainen etc. Ober Ndowes geben mir. Wos mir sainen etc. Ober in Ssuke sitzen mir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wos mir sainen etc. Ober Zizis kussen mir. Wos mir sainen etc. Ober Kidusch machen mir. Wos mir sainen etc. Ober Rosch haschono halten mir. Wos mir sainen etc. Ober Schabes halten mir.

װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער דַאװְנֶען, דַאװְנֶען מִיר, װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער הוֹשַׁעְנוֹת שְׁלָאגֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער וִדוּי זָאגֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער זָכְיוֹת הָאבֶּען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער חֶסֶד טוּהֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער טוֹבוֹת טוּהֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער יַשְׁרָנוּת צַייגֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער כַּפָּרוֹת שְׁלָאגֶען מִיר, װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער לוּלָב שָׁאקְלֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער מִצְוֹת קוֹיפֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער נְדָבוֹת גֶעבֶּען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער אִין סֻכָּה זִיצֶען מִיר. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער צִיצִית קְוּסֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער קִדוּשׁ מַאכֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער רֹאשׁ-הַשָׁנָה הַאלְטֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער שַׁבָּת הַאלְטֶען מִיר.

↤ 25

Wos mir sainen etc. Ober Teire lernen mir. 1)

װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ. אָבֶּער תּוֹרָה לֶערְנֶען מִיר. 1)

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

См. юмористическую передѣлку этой пѣсни, помѣщ. подъ № 366.

№ 25.

Lomir onheiben zu derzeilen Die Maile vun unsere Jiden. Die erste Maile is: Eim ani Cheimo. Die zweite Maile is: Boro ka-Chamo. Ai, chotsch, chotsch, chotsch Geilo w’ssuro, Fort, fort, fort Domsso l’Ssomor. Ober a Maile, wieder a Maile: Harugo olecho w’nechschewes k’-Zein Tiwcho. Chotsch, chotsch mir sainen doch Sruo bein Mach’isseho, Doch, doch sainen mir doch Chawuko udwuko boch. Ober a Maile, wieder a Maile etc. Ai, chotsch, chotsch etc. Fort, fort, etc. Vun wemen stammen sei? Vun Khilos Jakow! Wie chasmenen sei? Rschumim bischmecho! Wos schraien sei? Scheiagim heischano!

לָאמִיר אָנְהֵייבֶּען צוּ דֶערְצֵיילֶען דִי מַעֲלוֹת פוּן אוּנְזֶערֶע אִידֶען. דִי עֶרְסְטֶע מַעֲלָה אִיז: אוֹם אֲנִי חוֹמָה. דִי צְװֵייטֶע מַעֲלָה אִיז: בָּרָה כַּחַמָּה. אַי, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ גוֹלָה וְסוּרָה, פָארְט, פָארְט, פָארְט דָּמְתָה לְתָמָר. אָבֶּער אַ מַעֲלָה, װִידֶער אַ מַעֲלָה: הֲרוּגָה עָלֶיךָ וְנֶחְשֶׁבֶת כְּצֹּאן טִבְחָה. חָאטְשׁ, חָאטְשׁ מִיר זַיינֶען דָאךְ זְרוּעָה בֵּין מַכְעִסֶיָה, דָאךְ, דָאךְ זַיינֶען מִיר דָאךְ חֲבוּקָה וּדְבוּקָה בָּךְ. אָבֶּער אַ מַעֲלָה, װִידֶער אַ מַעֲלָה א. ז. װ. אַי, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ א. ז. װ. פָארְט, פָארְט, א. ז. װ. פוּן װֶעמֶען שְׁטַאמֶען זֵיי? פוּן קְהִלּוֹת יַעֲקֹב! װִי חַתְמֶ׳ענֶען זֵיי? רְשׁוּמִים בִּשְׁמֶךָ! װָאס שְׁרַייעֶן זֵיי? שׁוֹאֲגִים הוֹשַׁע נָא!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

I. Л. Раввинскій (Годячъ, Полтавск. губ.).

1) Кроме приведеннаго, существуетъ нѣсколько другихъ варіантовъ этой пѣсни, послѣдния въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ распѣвается при סיום, а также въ праздникъ שמחת תורה.

↤ 26

№ 26.

Nit kain Jidischkait, nit kain Geld, Wos-że lebt men af der Welt? Nit kain Broches, nit kain Geld, Wos-że braucht men gor die Welt? Nit kain Gadl’us, nit kain Geld, Wos-że geiht men af der Welt? Nit kain Daas, nit kain Geld, Wos-że darf men die Welt? Nit kain Hachnosses, nit kain Geld, Wos-że horewet men af der Welt? Nit kain Widui, nit kain Geld, Wos-że walgert men sich af der Welt? Nit kain S’chijöis, nit kain Geld, Wos-że sorgt men af der Welt? Nit kain Chochmes, nit kain Geld, Wos-że chapt men die Welt? Nit kain Taharus, nit kain Geld, Wos-że thut men af der Welt? Nit kain Jeischer, nit kain Geld, Wos-że jogt men sich af der Welt? Nit Kaschrus, nit kain Geld, Wos-że keilet men sich af der Welt? Nit kain Lamdonus, nit kain Geld, Wos-że lebt men af der Welt? Nit kain Mides, nit kain Geld, Wos-że mattert’n sich af der Welt? Nit kain Nadwonus, nit kein Geld, Wos-że narrt men sich af der Welt? Nit kain Ssawlonus, nit kain Geld, Wos-że Ssarwert men sich af der Welt? Nit kain Eischer, nit kain Geld, Wos-że eissekt men af der Welt? Nit kain Peires, nit kain Geld, Wos-że prawet men af der Welt? Nit kain Zdoke, nit kain Geld, Wos-że zappelt men sich af der Welt?

נִיט קַיין אִידעֶשְׁקַייט, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע לֶעבְּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין בְּרָכוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע בְּרוֹיכְט מֶען גָאר דִי װֶעלְט? נִיט קַיין גַדְלוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע גֵעהְט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין דַעַת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע דַארְף מֶען דִי װֶעלְט? נִיט קַיין הַכְנָסוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע הָארֶעװֶעט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין וִדוּי, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס־זְשֶׁע װַאלְגֶערְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין זְכִיוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע זָארְגְט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט-קַיין חָכְמוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע חַאפְּט מֶען דִי װֶעלְט? נִיט קַיין טַהֲרוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע טוּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין יוֹשֶׁר, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע יָאגְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט כַּשְׁרוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע כֵּיילֶעט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין לַמְדָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע לֶעבְּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין מִדּוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע מַאטֶערְטְ׳ן זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין נַדְבָנוּת, נִיט קֵיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע נַארְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין סַבְלָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע סַארְװֶערְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין עֹשֶׁר, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס זְשֶׁע עֵסֶקְ׳ט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין פֵּרוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס זְשֶׁע פְּרַאװֶעט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין צְדָקָה, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע צַאפֶּעלְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?

↤ 27

Nit kain Kdusche, nit kain Geld, Wos-że quält men sich af der Welt? Nit kain Rachmones, nit kain Geld, Wos-że raisst men sich af der Welt? Nit kain Sseichel, nit kain Geld, Wos-że schmajet men af der Welt? Nit kain Teire, nit kain Geld, Wos-że teig gor die Welt?

נִיט קַיין קְדֻשָׁה, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע קְװֶעלְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין רַחֲמָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע רַייסְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין שֵׂכֶל, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע שְׁמַייעֶט מֶען אַף דֶער װֶעלְט? נִיט קַיין תּוֹרָה, נִיט קַיין גֶעלְד, װָאס-זְשֶׁע טוֹיג גָאר דִי װֶעלְט?

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.)

№ 27.

Gewalt-że, Brider, Wos schlofft ihr? Eins—zwei—drai—vier; Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ’s is schoin Zait Zu geihn in Mikwe, Eins—zwei—drai—vier. ’s is schoin Zait Zu geihn in Mikwe, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mikwe, Nor geschlofen; Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos’t ihr kummen Af jener Welt? ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu sogen Thilim, Eins—zwei—drai—vier.

גֶעװַאלְד-זְשֶׁע, בְּרִידֶער, װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר? אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר; גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר? אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ גֵעהְן אִין מִקְוֶה, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ גֵעהְן אִין מִקְוֶה, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. נִיט קֵיין מִקְוֶה, נָאר גֶעשְׁלָאפֶען; טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר אַף דֶער װֶעלְט? מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען אַף יֶענֶער װֶעלְט? ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר? אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ זָאגֶען תְּהִלִּים, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.

↤ 28

Nit kein Thilim, Nit kein Mikwe, Nit kein Mikwe, Nor geschlofen; Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos’t ihr kummen Af jener Welt? Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu geihn dawnen, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Dawnen, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu lernen Mikre, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mikre, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu lernen Mischne, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Thilim etc. Gewalt-że, Brider, etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s schoin Zait Zu lernen Gemore, Eins—zwei—drai—vier.

נִיט קֵיין תְּהִלִּים, נִיט קֵיין מִקְוֶה, נִיט קֵיין מִקְוֶה, נָאר גֶעשְׁלָאפֶען; טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר אַף דֶער װֶעלְט? מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען אַף יֶענֶער װֶעלְט? גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ גֵעהְן דַאװְנֶען, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. נִיט קֵיין דַאװְנֶען, נִיט קֵיין תְּהִלִּים, נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ. גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ לֶערְנֶען מִקְרָא, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין תְּהִלִּים, נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ. גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ לֶערְנֶען מִשְׁנָה, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. נִיט קֵיין מִשְׁנָה, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ. גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳שׁוֹין צַייט צוּ לֶערְנֶען גְמָרָא, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.

↤ 29

Nit kein Gemore, Nit kein Mischne, Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Thilim etc. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis Gewalt-że, Brider, Wos schloft ihr? Eins—zwei—drai—vier. ⎫ ⎪ ⎬ ⎪ ⎭ bis ’s is schoin Zait Zu trinken Branfen, Eins—zwei—drai—vier. Nit kein Branfen, Nit kein Gemore, Nit kein Gemore, Nit kein Mischne, Nit kein Mischne, Nit kein Mikre, Nit kein Mikre, Nit kein Dawnen, Nit kein Dawnen, Nit kein Thilim, Nit kein Thilim, Nit kein Mikwe, Nit kein Mikwe, Nor geschlofen, — Tu wos-że teigt ihr Af der Welt? Mit wos ’t ihr kummen Af jener Welt?

נִיט קֵיין גְמָרָא, נִיט קֵיין מִשְׁנָה, נִיט קֵיין מִשְׁנָה, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר? אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. ⎧ ⎪ ⎨ ⎪ ⎩ bis סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט צוּ טְרִינְקֶען בְּרַאנְפֶען, אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר. נִיט קֵיין בְּרַאנְפֶען, נִיט קֵיין גְמָרָא, נִיט קֵיין גְמָרָא, נִיט קֵיין מִשְׁנָה, נִיט קֵיין מִשְׁנָה, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין מִקְרָא, נִיט קֵיין דַאװְנֶען, נִיט קֵיין דַאװְנֶען, נִיט קֵיין תְּהִלִּים, נִיט קֵיין תְּהִלִּים, נִיט קֵיין מִקְוֶה, נִיט קֵיין מִקְוֶה, נָאר גֶעשְׁלָאפֶען, — טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר אַף דֶער װֶעלְט? מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען אַף יֶענֶער װֶעלְט?

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 28.

Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren reith. Wie er kummt arain in die mittele Johren, Sucht er zu vardienen Breit. Wie er kummt af der Elter, Richt er sich auf’n bittern Teit.

װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען, װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען רוֹיט. װִי עֶר קוּמְט אַרַיין אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהְרֶען, זוּכְט עֶר צוּ פַארְדִינֶען בְּרוֹיט. װִי עֶר קוּמְט אַף דֶער עֶלְטֶער, רִיכְט עֶר זִיךְ אוֹיפְ׳ן בִּיטֶערְן טוֹיט.

↤ 30

Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren mit a Kop. Wie er kummt arain in die mittele Johren, Springt er gor: hop-hop! Wie er kummt af der Elter, Wiegt er sich schoin wie a Snop. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Hor. Wie er kummt etc. Will er ainhobewen gor. Wie er kummt etc. Richt er sich zu geben vun der Welt a Fohr. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Stern. Wie er kummt etc. Thut er sich zu all’s-ding kehren. Wie er kummt etc. Kenn er sich vun keinem nit wehren. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Bremen. Wie er kummt etc. Thut er sich mit kein Sach nit schämen. Wie er kummt etc. Richt er sich m’soll ihm vun der Welt zu nehmen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Eigen. Wie er kummt etc. Thut er zu all’s ding teigen. Wie er kummt etc. Geiht er schoin aingebeigen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Nos, Wie er kummt etc. Springt er wie a Hos. Wie er kummt etc. Hot er Meire vun a Wind var a Blos.

װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען, װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ קָאפּ. װִי עֶר קוּמְט אַרַיין אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהרֶען, שְׁפְּרִינְגְט עֶר גָאר: הָאפּ-הָאפּ! װִי עֶר קוּמְט אַף דֶער עֶלְטֶער, װִיגְט עֶר זִיךְ שׁוֹין װִי אַ סְנָאפּ. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט הָאר. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װִיל עֶר אַיינְהָאבֶּעװֶען גָאר. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. רִיכְט עֶר זִיךְ צוּ גֶעבֶּען פוּן דֶער װֶעלְט אַ פָאהְר. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ שְׁטֶערְן. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּט עֶר זִיךְ צוּ אַלְסְדִינְג קֶעהְרְן. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. קֶען עֶר זִיךְ פוּן קֵיינֶעם נִיט װֶעהְרֶען. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט בְּרֶעמֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּט עֶר זִיךְ מִיט קֵיין זַאךְ נִיט שֶׁעמֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. רִיכְט עֶר זִיךְ מְ׳זָאל אִיהְם פוּן דֶער װֶעלְט צוּנֶעהְמֶען. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אוֹיגֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּט עֶר צוּ אַלְסְדִינג טוֹיגֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. גֵעהְט עֶר שׁוֹין אַיינְגֶעבּוֹיגֶען. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ נָאז, װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. שְׁפְּרִינְגְט עֶר װִי אַ הָאז. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. הָאט עֶר מוֹרָא פוּן אַ װִינְד פַאר אַ בְּלָאז.

↤ 31

Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Lippen. (As er hot gedarft Chassene hoben, Hot er genummen a Waib Zippen.) Wie er kummt etc. Thut’n vun ihm lachen un hipen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Maul. Wie er kummt etc. Meint er es is mit ihm a Graul Wie er kummt etc. Kaikelt er sich wie a Knaul. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Zung, Wie er kummt etc. Git er in der-Luften a Sprung. Wie er kummt etc. Seht er, as er is schoin nit jung. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Gumen. Wie er kummt etc. Will er zuneifklaiben a Ssach msumen. Wie er kummt etc. Thun die Kinder auf ihm schraien un brummen. Wie der Mensch etc. Wert er geboren ohn Zeiner, Wie er kummt etc. Meint er ’s is nito zu ihm noch Einer. Wie er kummt etc. Brecht ihm schoin die Beiner. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Morde. Wie er kummt etc. Wert’s bai ihm in Stub aingeordert. Wie er kummt etc. Geiht er aingekorzet un gehorbet.

װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט לִיפֶּען. (אַז עֶר הָאט גֶעדַארְפְט חֲתֻנָּה הָאבֶּען, הָאט עֶר גֶענוּמֶען אַ װַייבּ צִיפֶּען.) װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּטְ׳ן פוּן אִיהְם לַאכֶען אוּנ הִיפֶּען. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ מוֹיל. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. מֵיינְט עֶר עֶס אִיז מִיט אִיהְם אַ גְרוֹיל װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. קַייקֶעלְט עֶר זִיךְ װִי אַ קְנוֹיל. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ צוּנְג, װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. גִיט עֶר אִין דֶער לוּפְטֶען אַ שְׁפְּרוּנְג. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. זֶעהְט עֶר, אַז עֶר אִיז שׁוֹין נִיט יוּנְג. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ גוּמֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װִיל עֶר צוּנוֹיפְקְלַייבֶּען אַ סַךְ מְזֻמָּן. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּהְן דִי קִינְדֶער אוֹיף אִיהְם שְׁרַייעֶן אוּנ בְּרוּמֶען. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען אָהן צֵיינֶער, װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. מֵיינְט עֶר סְ׳אִיז נִיטָא צוּ אִיהְם נָאךְ אֵיינֶער. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. בְּרֶעכְט אִיהְם שׁוֹין דִי בֵּיינֶער. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ מָארְדֶע. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װֶערְטְ׳ס בַּיי אִיהְם אִין שְׁטוּבּ אַיינְגֶעאָרְדֶערְט. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. גֵעהְט עֶר אַיינְגֶעקָארְצֶעט אוּנ גֶעהָארְבֶּעט.

↤ 32

Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Hals. Wie er kummt etc. Will er arainchapen All’s. Wie er kummt etc. Hot er schoin nit auf sich kein Muk Schmalz. Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit a Harzen, Wie er kummt etc. Will er All’s besser in Stub der starzen. Wie er kummt etc. Thut er essen un... Wie der Mensch etc. Wert er geboren mit Händ. Wie er kummt etc. Wert er mit allemen bakennt. Wie er kummt etc. Weiss er schoin, as ’s wet weren vun ihm a-n-End. Wie der Mensch wert geboren, Wert er geboren mit Fiss. Wie er kummt in die mittele Johren, Is er lebedig un frisch. Wie er kummt auf der Elter, Hot er schoin kein Zeiner zu knaken Niss.

װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ הַאלְז. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װִיל עֶר אַרַיינְחַאפֶּען אַלְץ. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. הָאט עֶר שׁוֹין נִיט אוֹיף זִיךְ קֵיין מוּק שְׁמַאלְץ. װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ הַארְצֶען, װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װִיל עֶר אַלְס בֶּעסֶער אִין שְׁטוּבּ דֶער שְׁטַארְצֶען. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. טוּט עֶר עֶסֶען אוּנ... װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ. װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט הֶענְד. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װֶערְט עֶר מִיט אַלֶעמֶען בַּאקֶענְט. װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ. װֵייס עֶר שׁוֹין, אַז סְ׳װֶעט װֶערֶען פוּן אִיהְם אַנְ-עֶנְד. װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען, װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט פִיס. װִי עֶר קוּמְט אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהְרֶען, אִיז עֶר לֶעבֶּעדִיג אוּנ פְרִישׁ. װִי עֶר קוּמְט אוֹיף דֶער עֶלְטֶער, הָאט עֶר שׁוֹין קֵיין צֵיינֶער צוּ קְנַאקֶען נִיס.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 29.

Aheim, aheim mus men geihn, Es helft kein Jommer un kein Gewein! Beise Machschowes thut der Mensch awekwarfen, Bisch’as der Malech-hamowess thut dem Chalef scharfen. . . . . . . . . . . Wenn die beise Kapelje thut in Hals spielen. . . . . . . . . . .

אַהֵיים, אַהֵיים מוּז מֶען גֵעהְן, עֶס הֶעלְפְט קֵיין יָאמֶער אוּנ קֵיין גֶעװֵיין! בֵּייזֶע מַחֲשָׁבוֹת טוּהְט דֶער מֶענְשׁ אַװֶעק װַארְפֶען, בִּשְּׁעַת דֶער מַלְאָךְ הַמָּוֶת טוּהְט דֶעם חַלָּף שַׁארְפֶען. . . . . . . . . . . װֶען דִי בֵּייזֶע קַאפֶּעלְיֶע טוּהְט אִין הַאלְז שְׁפִּיעלֶען. . . . . . . . . . .

Л. А. Рабиновичъ (Виленск. губ.).

↤ 33

№ 30.

— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder? — Oi schlecht, Bruder, schlecht! Men schmaisst un men schlogt; Kummt der Mal’ach hadeime un nehmt araus die Eigen! (bis) — Far wosser Chet is dos, guter Bruder, Far wosser Sind is dos, guter Bruder? — Al Chet schechotonu lfonecho b’Emaim romeis! Wal kulom Eleiha Slicheis slach lonu, mchal lonu, kapeir lonu! — Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder? — Oi schlecht, Bruder, schlecht! Men schmaisst un men schlogt; Kummt der Mal’ach Michoeil un git a Klap in Stern! (bis) — Far wosser Chet is dos, guter Bruder? Far wosser Sind is dos, guter Bruder? — Al Chet schechotónu lfonecho b’Asus Meizach! W’al kulom Eleiha Slicheis slach etc.

— װָאס הֶערְט זִיךְ אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט, גוּטֶער בְּרוּדֶער? — אָי שְׁלֶעכְט, בְּרוּדֶער, שְׁלֶעכְט! מֶען שְׁמַייסְט אוּנ מֶען שְׁלָאגְט; קוּמְט דֶער מַלְאָךְ הַדּוֹמָה אוּנ נֶעהְמְט אַרוֹיס דִי אוֹיגֶען! (bis) — פַאר װָאסֶער חֵטְא אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער, פַאר װָאסֶער זִינְד אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער? — עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּעֵינַיִם רָמוֹת! וְעַל כֻּלָם אֱלוֹהַּ סְלִיחוֹת סְלַח לָנוּ, מְחַל לָנוּ, כַּפֶּר לָנוּ! — װָאס הֶערְט זִיךְ אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט, גוּטֶער בְּרוּדֶער? — אָי שְׁלֶעכְט, בְּרוּדֶער, שְׁלֶעכְט! מֶען שְׁמַייסְט אוּנ מֶען שְׁלָאגְט; קוּמְט דֶער מַלְאָךְ מִכָאֵל אוּנ גִיט אַקְלַאפּ אִין שְׁטֶערְן! (bis) — פַאר װָאסֶער חֵטְא אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער? פַאר װָאסֶער זִינְד אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער? — עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּעַזוּת מֵצַךְ! וְעַל כֻּלָם אֱלוֹהַּ סְלִיחוֹת סְלַח א. ז. װ.

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 31.

Boruch Eleiheinu, unser guter Fraind! Schabes keidesch is doch ba uns haint. Schabes hot doch a Ponim vun jener Welt, Schabes tor men nit halten Faier un Geld. Schabes in Himmel is Faier viel, Hoben die Malochim seiher Spiel — Tanzen un springen un leiben Gott, Wos er hot beschafen unser Gebot.

בָּרוּךְ אֱלֹהֵנוּ, אוּנְזֶער גוּטֶער פְרַיינְד! שַׁבָּת קֹדֶשׁ אִיז דָאךְ בַּא אוּנְז הַיינְט. שַׁבָּת הָאט דָאךְ אַ פָּנִים פוּן יֶענֶער װֶעלְט, שַׁבָּת טָאר מֶען נִיט הַאלְטֶען פַייעֶר אוּנ גֶעלְד. שַׁבָּת אִין הִימֶעל אִיז פַייעֶר פִיעל, הָאבֶּען דִי מַלְאָכִים זֵייעֶר שְׁפִּיעל — טַאנְצֶען אוּנ שְׁפְּרִינְגֶען אוּנ לוֹיבֶּען גָאט, װָאס עֶר הָאט בֶּעשַׁאפֶען אוּנְזֶער גֶעבָּאט.

М. З. Левинъ (Витебск. губ).

↤ 34

№ 32. ^*)

Got vun Awrohom, vun Jizchok un Jakow, Der heiliger schabes geit schoin awek; Asei sollen unsere Zores hoben a-n-Eck, Un mir alle, Kind un Keit, Sollen hoben Naches un Freid; Un alle Jiden, greiss un klein, Sollen sain bai Gott neissei-Chein. Eiijohu ha-Nowi steiht auf a greisser Leiter Un wet thun a greissen Tromeiter: „Aheim in aier Land — wet er sogen — Hert auf jommern un Klogen!“

גָאט פוּן אַבְרָהָם, פוּן יִצְחָק אוּנ יַעֲקֹב, דֶער הֵיילִיגֶער שַׁבָּת גֵעהְט שׁוֹין אַװֶעק; אַזוֹי זָאלֶען אוּנְזֶערֶע צָרוֹת הָאבֶּען אַנְ-עֶק, אוּנ מִיר אַלְלֶע, קִינְד אוּנ קֵייט, זָאלֶען הָאבֶּען נַחַת אוּנ פְרֵייד; אוּנ אַלְלֶע אִידֶען, גְרוֹיס אוּנ קְלֵיין, זָאלֶען זַיין בַּיי גָאט נוֹשְׂאֵי חֵן. אֵלִיָהוּ הַנָּבִיא שְׁטֵעהְט אוֹיף אַ גְרוֹיסֶער לֵייטֶער אוּנ װֶעט טְהוּן אַ גְרוֹיסֶען טְרָאמֵייטֶער: „אַ הֵיים אִין אַייעֶר לַאנְד — װֶעט עֶר זָאגֶען — הֶערְט אוֹיף יָאמֶערְן אוּנ קְלָאגֶען!“

А. Л. Ліонъ (Ц. Польск.).

№ 33.

Peissach zum Sseider bin ich freilech, Die Waib a Malke un ich — a Meilech, Der Suhn — der Nasljednik in kurze Frack; Un ich mach mir: hop-zik-zak! . . . . . . . . . .

פֶּסַח צוּם סֵדֶר בִּין אִיךְ פְרֵיילֶעךְ, דִי װַייבּ אַ מַלְכָּה אוּנ אִיךְ — אַ מֶלֶךְ, דֶער זוּהְן — דֶער נַאסְלֶעדְנִיק אִין קוּרְצֶע פְרַאק; אוּנ אִיךְ מַאךְ מִיר: הָאפּ-צִיק-צַאק! . . . . . . . . . .

г-жа Б. Б. Гинзбургъ (Могилевск. губ.),

№ 34.

. . . . . . . . . . Haint is Purim, morgen is aus, — Git mir a Groschen un warfft mich araus!

. . . . . . . . . . הַיינְט אִיז פּוּרִים, מָארְגֶען אִיז אוֹיס, — גִיט מִיר אַ גְרָאשֶׁען אוּנ װַארְפְט מִיךְ אַרוֹיס!

А. C. Таненбаумъ (Гродненск. губ.).

№ 35.

Gut Purim gut Purim, maine liebe Lait! Weisst ihr, wos Purim batait? Purim batait, me soll theilen oreme, Lait!

גוּט פּוּרִים גוּט פּוּרִים, מַיינֶע לִיעבֶּע לַייט! װֵייסְט אִיהְר, װָאס פּוּרִים בַּאטַייט? פּוּרִים בַּאטַייט, מֶע זָאל טֵיילֶען אָרִימֶעלַייט!

N. N. 1. (Ковенск. губ.).

*) См. варіантъ настоящей пѣсни, напеч. д-ромъ С. Вейсенбергомъ въ журн. „Globus“ 1900 г. т. IXXVII, № 8.

↤ 35

№ 36.

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait! Weisst ihr, wos der Purim betait? Der Purim betait Kreplach zu essen Un on mir nit zu vergessen! — Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig, Jch kumm beten un reiden, As du sollst mich, vun die Jiden ob scheiden! — Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig, Jch kumm reiden un beten, As du sollst uns vun Homon ha-Roscho retten!

גוּט פּוּרִים, גוּט פּוּרִים, מַיינֶע לִיעבֶּע לַייט! װֵייסְט אִיהְר, װָאס דֶער פּוּרִים בֶּעטַייט? דֶער פּוּרִים בֶּעטַייט קְרֶעפְּלָאךְ צועֶסֶען אוּנ אָן מִיר נִיט צוּ פֶערְגֶעסֶען! — אַךְ, אֲדוֹנִי קֶענִיג, גֶעטְרַייעֶר קֶענִיג, אִיךְ קוּם בֶּעטֶען אוּנ רֵיידֶען, אַז דוּ זָאלְסְט מִיךְ, פוּן דִי אִידֶען אָבְּשֵׁיידֶען! — אַךְ, אֲדוֹנִי קֶענִיג, גֶעטְרַייעֶר קֶענִיג, אִיךְ קוּם רֵיידֶען אוּנ בֶּעטֶען, אַז דוּ זָאלְסְט אוּנְז פוּן הָמָן הָרָשָׁע רֶעטֶען!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

№ 37.

Ai, sogt er, „Peh lohem w’lei jdabeiru“ — A Maul hoben sei un kennen nit reiden. As och un weih is zu sei, Teidte Getter hoben sei, Sei hoben Mailer un reiden nit! Ober, sogt er, mir — w’Eloiheinu baschomaïm“, Unser Gott in Himmel, Oi, „Kol ascher chofeiz osso,“ — Oi, wos er will thut er, Oi, wemmen er will git er! „Einaïm lohem w’lei jir’u“ — Eigen hoben sei un kennen nit sehen. As och un weih is zu sei, Blinde Getter hoben sei, Sei hoben Eigen un sehen nit, Sei hoben a Maul un reiden nit! Ober, sogt er, mir — etc.

אַיי, זָאגְט עֶר, „פֶּה לָהֶם וְלֹא יְדַבְּרוּ“ — אַ מוֹיל הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט רֵיידֶען. אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי, טוֹידְטֶע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי, זֵיי הָאבֶּען מַאילֶער אוּנ רֵיידֶען נִיט! אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — וֵאלֹהֵינוּ בַּשָׁמַיִם“, אוּנְזֶער גָאט אִין הִימֶעל, אָי, „כָּל אֲשֶׁר חָפֵץ עָשָׂה,“ — אָי, װָאס עֶר װִיל טוּהְט עֶר, אָי, װֶעמֶען עֶר װִיל גִיט עֶר! „עֵינַיִם לָהֶם וְלֹא יִרְאוּ“ — אוֹיגֶען הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט זֶעהֶען. אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי, בְּלִינְדֶע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי, זֵיי הָאבֶּען אוֹיגֶען אוּנ זֶעהֶען נִיט, זֵיי הָאבֶּען אַ מוֹיל אוּנ רֵיידֶען נִיט! אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — א. ז. װ.

↤ 36

„Osnaïm lohem w’lei jischmou“ — Eihern hoben sei un kennen nit heren. As och un weih is zu sei, Teibe Getter hoben sei, Sei hoben Eiheren un heren nit, Sei hoben Eigen un sehen nit, Sei hoben a Maul un reiden nit! Ober, sogt er, mir — etc. „Af lohem w’lei jrichun“... „Jdeihem w’lei jmischun“... “Ragleihem w’lei jhaleichu“.“

«אָזְנַיִם לָהֶם וְלֹא יִשְׁמָעוּ» — אוֹיעֶרֶען הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט הֶערֶען. אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי, טוֹיבֶּע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי, זֵיי הָאבֶּען אוֹיערֶען אוּנ הֶערֶען נִיט, זֵיי הָאבֶּען אוֹיגֶען אוּנ זֶעהֶען נִיט, זֵיי הָאבֶּען אַ מוֹיל אוּנ רֵעדֶען נִיט! אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — א. ז. װ. „אַף לָהֶם וְלֹא יְרִיחוּן“... „יְדֵיהֶם וְלֹא יְמִישׁוּן“... “רַגְלֵיהֶם וְלֹא יְהַלֵכוּ“.“

Д-ръ М. Л. Крепсъ (Херсонск. губ.).

№ 38.

Getschinke, wos du mach? (bis) Du host Härelech Un kenst sei nit kämen, Du host Häntelech Un kenst sei nit nehmen, Getschinke, wos du mach? As och un weih Is zu sei, A leimenem Gott Hobn sei! Du host a Meiach’l Un kenst nit klären, Du host Eiherlach Un kennst nit heren! As och un weih Is zu sei! A teiben Gott Hoben sei! Du host Eigelach Un kennst nit kuken, Host Knielach Un kennst sich nit bucken! As och un weih Is zu sei, A blinden Gott Hoben sei!

גֶעטְשִׁינְקֶע, װָאס דוּ מַאךְ? (bis) דוּ הָאסְט הֶערֶעלֶעךְ אוּנ קֶענְסְט זֵיי נִיט קֶעמֶען, דוּ הָאסְט הֶענְטֶעלֶעךְ אוּנ קֶענְסְט זֵיי נִיט נֶעהְמֶען, — גֶעטְשִׁינְקֶע, װָאס דוּ מַאךְ? אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי, אַ לֵיימֶענֶעם גָאט הָאבְּן זֵיי! דוּ הָאסְט אַ מוֹחַ׳ל אוּנ קֶענְסְט נִיט קְלֶערֶען, דוּ הָאסְט אוֹיעֶרְלַאךְ אוּנ קֶענְסְט נִיט הֶערֶען! אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי! אַ טוֹיבֶּען גָאט הָאבֶּען זֵיי! דוּ הָאסְט אוֹיגֶעלָאךְ אוּנ קֶענְסְט נִיט קוּקֶען, הָאסְט קְנִיעֶלָאךְ אוּנ קֶענְסְט זִיךְ נִיט בּוּקֶען! אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי, אַ בְּלִינְדֶען גָאט הָאבֶּען זֵיי!

↤ 37

Du host a Näsele Un kennst nit Schmecken, Du host a Lippele Un kennst nit lecken! As och un weih etc.

דוּ הָאסְט אַ נֶעזֶעלֶע אוּנ קֶענְסְט נִיט שְׁמֶעקֶען, דוּ הָאסְט אַ לִיפֶּעלֶע אוּנ קֶענְסְט נִיט לֶעקֶען! אַז אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ.

Л. А. Рабиновичъ (Гродненск. губ).

№ 39.

Purim esst men Homon-taschen Un men leidigt aus alle Flaschen, Un alle sainen schiker. Purim is der Iker, Zu verbaissen Kreplach heisse Un derzu Kitkes greisse. ⎫ ⎬ ⎭ bis Ach wie weil, ach wie gut Is doch zu sain a Jid! Peischach esst men Maze-kneidlach, Un bai’m Tisch sitzen Meidlach. Peissach hot uns a Nes getrofen, As mir sainen vun Par’en antlofen. Zulieb uns hot men dem Jam gespalten Un die Mizrim dort behalten. Ach wie weil etc. Schwues esst men Putter-kuchen, Wer es hot nit, — mus dos suchen. Schwues hoben mir die Teire mkabeil gewen, Un auf’n Barg Sinai Wunder gesehn. Darum macht jeder greiss Patrawe: Blinzes, Babkes, waisse Kawe. Ach wie weil etc. Tische-b’Ow thut men fasten Un zu essen thut nit pasten. Men varfast die Beigel mit Asch Un men fast op mit a vulle Flasch. Bis drai Uhr thut men Kines sogen, Dernoch verleigt men dem hungerigen, Mogen. Ach wie weil etc.

פּוּרִים עֶסְט מֶען הָמָן טַאשֶׁען אוּנ מֶען לֵיידִיגְט אוֹיס אַלְלֶע פְלַאשֶׁען, אוּנ אַלְלֶע זַיינֶען שִׁכּוֹר. פּוּרִים אִיז דֶער עִקָר, צוּ פֶערְבַּייסֶען קְרֶעפְּלַאךְ הֵייסֶע אוּנ דֶערְצוּ קִיטְקֶעס גְרוֹיסֶע. ⎧ ⎨ ⎩ bis אַךְ װִי װֵייל, אַךְ װִי גוּט אִיז דָאךְ צוּ זַיין אַ אִיד! פָּסַח עֶסְט מֶען מַצָּה קְנֵיידְלַאךְ, אוּנ בַּיי׳ם טִישׁ זִיצֶען מֵיידְלַאךְ. פֶּסַח הָאט אוּנְז אַ נֵס גֶעטְרָאפֶען, אַז מִיר זַיינֶען פוּן פַּרְעֹה׳ן אַנְטְלָאפֶען. צוּלִיעבּ אוּנְז הָאט מֶען דֶעם יַם גֶעשְׁפַּאלְטֶען אוּנ דִי מִצְרִיִים דָארְט בֶּעהַאלְטֶען. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ. שְׁבֻעוֹת עֶסְט מֶען פּוּטֶער קוּכֶען, װֶער עֶס הָאט נִיט, — מוּז דָאס זוּכֶען. שְׁבֻעוֹת הָאבֶּען מִיר דִי תּוֹרָה מְקַבֵּל גֶעװֶען, אוּנ אוֹיפְ׳ן בַּארְג סִינַי װְאוּנְדֶער גֶעזֶעהְן. דַארוּם מַאכְט יֶעדֶער גְרוֹיס פַּאטְרַאװֶע: בְּלִינְצֶעס, בַּאבְּקֶעס, װַייסֶע קַאװֶע. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ. תִּשְׁעָה בְּאָב טוּהְט מֶען פַאסְטֶען אוּנ צוּ עֶסֶען טוּהְט נִיט פַּאסְטֶען. מֶען פַארְפַאסְט דִי בֵּייגֶעל מִיט אַשׁ אוּנ מֶען פַאסְט אָפּ מִיט אַפוּלֶע פְלַאשׁ. בִּיז דְרַיי אוּהְר טוּהְט מֶען קִינוֹת זָאגֶען, דֶערְנָאךְ פֶערְלֵייגְט מֶען דֶעם הוּנְגֶערִיגֶען, מָאגֶען. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.

↤ 38

Rosch-ha-Schono dawent men mit greiss Kawone Un iber Peires macht men „schehechionu“. Rosch-ha-Schono mus a Chason bai’m Omed singen Un „hameizi“ mit Honig aintinken. Bis drai Uhr dawnen mir bin’imes, Dernoch essen mir dem heissen Zimes. Ach wie weil etc. Jom-kipur is far Jiden a greisse Swore, Jeder muss keilenen a Kapore. Jom-kipur git Gott awek sain Mechile, Bifrat wer es keift Psiche zu „N’ile“. A ganzen Tog thut men steihn in Socken, Un var-Nacht varklappt men in Ssuke a Flocken. Ach wie weil etc. Ssukes lost sich keiner nit steissen, Jeder muss essen auf draussen. Auf Ssukes greit men sich on a hibsche bissel: Einer dem andern kuckt arain in Schissel. Zu lieb dem Esroig thut men sich raissen, Wail die Meidlach un die Waiblach thuen sich flaissen. Ach wie weil etc. Ssimchas-Teire weren bleich alle Flaschen, Men wälgert sich iber sei in alle Gassen. Mehr vun alle trinken die Gaboïm, Wail dem ganzen Eilom giben sei Inuim. Alle Mentschen, narrische un kluge, Weren vun die Maschke mschuge. Ach wie weil etc.

רֹאשׁ הַשָּׁנָה דַאװֶענְט מֶען מִיט גְרוֹיס כַּוָּנָה אוּנ אִיבֶּער פֵּרוֹת מַאכְט מֶען „שֶׁהֶחֱיָנוּ“. רֹאשׁ הַשָּׁנָה מוּז אַ חַזָּן בַּיי׳ם עָמּוּד זִינְגֶען אוּנ „הַמוֹצִיא“ מִיט הָאנִיג אַיינְטִינְקֶען. בִּיז דְרַיי אוּהְר דַאװְנֶען מִיר בִּנְעִימוֹת, דֶערְנָאךְ עֶסֶען מִיר דֶעם הֵייסֶען צִימֶעס. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ. יוֹם כִּפּוּר אִיז פַאר אִידֶען אַ גְרוֹיסֶע סְבָרָא, יֶעדֶער מוּז קוֹילֶענֶען אַ כַּפָּרָה. יוֹם כִּפּוּר גִיט גָאט אַװֶעק זַיין מְחִילָה, בִּפְרַט װֶער עֶס קוֹיפְט פְּתִיחָה צוּ נְעִילָה. אַ גַאנְצֶען טָאג טוּהְט מֶען שְׁטֵעהְן אִין זָאקֶען, אוּנ פַארְנַאכְט פַארְקְלַאפְּט מֶען אִין סֻכָּה אַ פְלָאקֶען. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ. סֻכּוֹת לָאזְט זִיךְ קֵיינֶער נִיט שְׁטוֹיסֶען, יֶעדֶער מוּז עֶסֶען אוֹיף דְרוֹיסֶען. אוֹיף סֻכּוֹת גְרֵייט מֶען זִיךְ אָן אַ הִיבְּשֶׁע בִּיסֶעל: אֵיינֶער דֶעם אַנְדֶערְן קוּקְט אַרַיין אִין שִׁיסֶעל. צוּ לִיעבּ דֶעם אֶתְרוֹג טוּהְט מֶען זִיךְ רַייסֶען, װַייל דִי מֵיידְלַאךְ אוּנ דִי װַייבְּלַאךְ טוּהֶען זִיךְ פְלַייסֶען. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ. שִׂמְחַת תּוֹרָה װֶערֶען בְּלֵייךְ אַלְלֶע פְלַאשֶׁען, מֶען װֶעלְגֶערְט זִיךְ אִיבֶּער זֵיי אִין אַלְלֶע גַאסֶען. מֶעהְר פוּן אַלְלֶע טְרִינְקֶען דִי גַבָּאִים, װַייל דֶעם גַאנְצֶען עוֹלָם גִיבֶּען זֵיי עִנוּייִם. אַלְלֶע מֶענְטְשֶׁען, נַארְרִישֶׁע אוּנ קְלוּגֶע, װֶערֶען פוּן דִי מַשְׁקֶה מְשֻׁגָּע. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.

↤ 39

Chanuke bentscht men Lichtlach acht, Dervar weren gute Latkes gemacht. A ganze Woch thut men „Halel“ sogen, Un Bachurim un N’oreis thuen sich iber die Korten schlogen. Ach wie weil etc.

חֲנֻכָּה בֶּענְטְשְׁט מֶען לִיכְטְלַאךְ אַכְט, דֶערְפַאר װֶערֶען גוּטֶע לַאטְקֶעס גֶעמַאכְט. אַ גַאנְצֶע װָאךְ טוּהְט מֶען הַלֵּל זָאגֶען, אוּנ בַּחוּרִים אוּנ נְעָרוֹת טוּהֶען זִיךְ אִיבֶּער דִי קָארְטֶען שְׁלָאגֶען. אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.

Д. Г. Гальпернъ (Витебск. губ.).

М. З. Левинъ (Новоалекс., Ковенск. губ).

№ 40.

Варiантъ:

Der Tog vun Peissach is kein Kleinigkait, Wenn Gott hot uns vun Mizra’im bafrait, Par’eh’s Harz mit Makes baschmiert Un uns dem Jam aribergefihrt. Oi wie schein, oi wie gut, Is doch zu sain a Jid! Derfar essen mir Maze kneidlach Un bai’n Sseider sitzen ganze Reidlach, Vun arba Keisses wert men freilach, Un Jeder Jid is bai sich a Meilach. Oi wie schein etc. Schwues is doch a Vargenigen, ’ch-leben, Wenn Gott hot uns die Teire gegeben. Derfar essen mir Kreplach un Putterkuchen, Un jeder mus dervun varsuchen, Oi wie schein etc. Rosch-ha-Schono Host men Scheifer, Un vun die Alies wert jeder Jid a Keifer. M’geiht sich obschoklen bai dem Tach Vun die Aweires wos m’hot a Ssach, Oi wie schein etc.

דֶער טָאג פוּן פֶּסַח אִיז קֵיין קְלֵיינִיקַייט, װֶען גָאט הָאט אוּנְז פוּן מִצְרַיִם בַּאפְרַייט, פַּרעֹה׳ס הַארְץ מִיט מַכּוֹת בַּאשְׁמִירְט אוּנ אוּנְז דֶעם יַם אַרִיבֶּערְגֶעפִיהְרְט. אָי װִי שֵׁיין, אָי װִי גוּט, אִיז דָאךְ צוּ זַיין אַ אִיד! דֶערְפַאר עֶסֶען מִיר מַצָּה קְנֵיידְלַאךְ אוּנ בַּיי׳ן סֵדֶר זִיצֶען גַאנְצֶע רֵיידְלַאךְ, פוּן אַרְבַּע כּוֹסוֹת װֶערְט מֶען פְרֵיילַאךְ, אוּנ יֶעדֶער אִיד אִיז בַּיי זִיךְ אַ מֶלֶךְ. אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ. שְׁבֻעוֹת אִיז דָאךְ אַ פַארְגֶענִיגֶען, כְ׳לֶעבֶּען, װֶען גָאט הָאט אוּנְז דִי תּוֹרָה גֶעגֶעבֶּען. דֶערְפַאר עֶסֶען מִיר קְרֶעפְּלַאךְ אוּנ פּוּטֶערְקוּכֶען, אוּנ יֶעדֶער מוּז דֶערְפוּן פַארְזוּכֶען, אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ. רֹאשׁ הַשָּׁנָה הָאסְט מֶען שׁוֹפָר, אוּנ פוּן דִי עֲלִיּוֹת װֶערְט יֶעדֶער אִיד אַ קוֹיפֶער. מְ׳גֵעהְט זִיךְ אָבְּשָׁאקְלֶען בַּיי דֶעם טַייךְ פוּן דִי עֲבֵרוֹת װָאס מְ׳הָאט אַ סַךְ, אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.

↤ 40

Erew Jom-Kipur macht men wachsene Licht, In dem Tog vun Jom-Kipur weren alle gericht. A ganzen Tog geihen alle in Socken, Un bai der Nacht schlogt’n arain in Ssuke a Floken. Oi wie schein etc. Ssukes, ’ch-leben a Vargenigen, Wenn Mann un Waib heren sich auf zu kriegen: Sie git ihm essen nit kein bissel, Weil der Schoch’n kukt arain in Schissel. Oi wie schein etc. Die Woch vun Chanuke is a Welt, Wenn Alle geihen klaiben Chanuke-geld. Kabzonim vardripenen sich iber die Knies, Fräg ich, — zi dos is mies! Oi wie schein etc. Der Tog vun Purim is kein Chaies — Af’n Gass seht men all’s a naies: Do freit men sich mit der Kehile, Do schlogt men Homon’en bai der Megile. Oi wie schein etc.

עֶרֶב יוֹם כִּפּוּר מַאכְט מֶען װַאקְסֶענֶע לִיכְט, אִין דֶעם טָאג פוּן יוֹם כִּפּוּר װֶערֶען אַלֶע גֶערִיכְט. אַ גַאנְצֶען טָאג גֵעהֶען אַלֶע אִין זָאקֶען, אוּנ בַּיי דֶער נַאכְט שְׁלָאגְטְ׳ן אַרַיין אִין סֻכָּה אַ פְלָאקֶען. אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ. סֻכּוֹת, כְ׳לֶעבֶּען אַ פַארְגֶענִיגֶען, װֶען מַאנְן אוּנ װַייבּ הֶערְן זִיךְ אוֹיף צוּ קְרִיגֶען: זִי גִיט אִיהְם עֶסֶען נִיט קֵיין בִּיסֶעל, װֵייל דֶער שָׁכַן קוּקְט אַרַיין אִין שִׁיסֶעל. אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ. דִי װָאךְ פוּן חֲנֻכָּה אִיז אַ װֶעלְט, װֶען אַלֶע גֵעהֶען קְלַייבֶּען חֲנֻכָּה גֶעלְד. קַבְּצָנִים פַארְדְרִיפֶּענֶען זִיךְ אִיבֶּער דִי קְנִיעֶס, פְרֶעג אִיךְ, — צִי דָאס אִיז מִאוּס! אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ. דֶער טָאג פוּן פּוּרִים אִיז קֵיין חַיוֹת — אַפֶען גַאס זֶעהְט מֶען אַלְץ אַנַייעֶס: דָא פְרֵייהְט מֶען זִיךְ מִיט דֶער קְהִילָה, דָא שְׁלָאגְט מֶען הָמָנֶ׳ען בַּיי דֶער מְגִילָה. אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.

И. У. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. г.)

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 41.

Kogda u Jewrejew Peissach nastupajet, Wssje Jewreji Mazes napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Schwues nastupajet, Wssje Jewreji Blinzes napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)

קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ פֶּסַח נַאסְטוּפַּאיֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי מַצּוֹת נַאפֶּעקַאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis) קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ שְׁבֻעוֹת נַאסְטוּפַּאיֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי בְּלִינְצֶעס נַאפֶּעקַאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)

↤ 41

Kogda u jewrejew Rosch-ha-Schono nastupajet, Wssje Jewrei drug druga posdrawlajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Jom-kipur nastupaet, Wssje Jewreji platschut i rydajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Ssukes nastupajet, Wssje Jewreji Lulowim katschajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis) Kogda u Jewrejew Purim nastupajet, Wssje Jewreji Homon-taschen napekajut. Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)

קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ רֹאשׁ הַשָּׁנָה נַאסְטוּפַּאיֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵיי דְרוּג דְרוּגַא פָּאזְדְרַאװְלְיַאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis) קָאגְד אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ יוֹם כִּפּוּר נַאסְטוּפַּאֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי פְּלַאטְשׁוּט אִי רִידַאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis) קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ סֻכּוֹת נַאסְטוּפַּאיֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי לוּלָבִים קַאטְשַׁאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis) קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ פּוּרִים נַאסְטוּפַּאיֶעט, װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי הָמָן טַאשֶׁען נַאפֶּעקַאיוּט. סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

II.

Пѣсни историческаго содержанія.

№ 42.

Wer lebt sich asei frai, Wie der Semljedjeljez mit sain Plug? Er is sain Geselen, Sain emesser Drug! Wie die Sunn geiht nor auf, Steiht er auf schoin ganz frih, A Gesunder, a frischer, Opgeruht vun sain Mih! Der Schlof is ihm siss, Geschmak is der Essn, On Zores un on Leidn Thut er vargessn. Gebentscht is der Keisser, Der Keisser Nikolai, Wos hot uns gegeben Prawes Un hot uns gemacht asei frai!

װֶער לֶעבְּט זִיךְ אַזוֹי פְרַיי, װִי דֶער זֶעמְלְיֶעדְיֶעלְיֶעץ מִיט זַיין פְּלוּג? עֶר אִיז זַיין גֶעזֶעלֶען, זַיין אֶמֶתֶ׳ר דְרוּג! װִי דִי זוּנְן גֵעהְט נָאר אוֹיף, שְׁטֵעהְט עֶר אוֹיף שׁוֹין גַאנְץ פְרִיה, אַ גֶעזוּנְדֶער, אַ פְרִישֶׁער, אָפְּגֶערוּהְט פְוּן זַיין מִיה! דֶער שְׁלָאף אִיז אִיהְם זִיס, גֶעשְׁמַאק אִיז דֶער עֶסְן, אָן צָרוֹת אוּנ אָן לֵיידְן טְהוּט עֶר פַארְגֶעסְסְן. גֶעבֶּענְטְשְׁט אִיז דֶער קֵיסַר, דֶער קֵיסַר נִיקָאלַאי, װָאס הָאט אוּנְז גֶעגֶעבֶּען פְּרַאװֶעס אוּנ הָאט אוּנְז גֶעמַאכְט אַזוֹי פְרַיי!

И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. губ.)

↤ 42

№ 43. ^*)

As Aleksander Pawlowitsch is Meilech geworen, 1) Sainen jidische Herzer freilech geworen. Oi weih, oi weih! As Nikolai Pawlowitsch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Der erster Ukas is arobgekummen auf jidische Selner, Sainen sich alle zulofen in die puste Wälder. Oi weih, oi weih! In alle puste Wälder sainen mir zulofen, In puste Griber sainen mir varlofen. Oi weih, oi weih! Bin ich gelegen in Grub a Tog mit drai Mes-les, Bin ich geworen teit wie a Mes. Oi weih, oi weih! Thu ich a kuk: steiht a Stibele vun der waiten, Is nischt do kein schum Laiten. Oi weih, oi weih! Geih ich zu, zu der Thir, Sog ich: Bal-haboste, effent mir! Oi weih, oi meih! Die Bal-haboste hot a kuk gethon auf mir: Bin ich seihr teit, — Git sie mir var Rachmones a stikele Breit. Oi weih, oi weih!

אַז אַלֶכְּסַנְדֶר פַּאװְלָאװִיטְשׁ אִיז מֶלֶךְ גֶעװָארֶען, 1) זַיינֶען יוּדִישֶׁע הֶערְצֶער פְרֵיילֶעךְ גֶעװָארֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! אַז נִיקָאלַאי פַּאװְלָאװִיטְשׁ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . דֶער עֶרְשְׁטֶער אוּקַאז אִיז אַרָאפּ גֶעקוּמֶען אוֹיף יוּדִישֶׁע זֶעלְנֶער, זַיינֶען זִיךְ אַלֶע צוּ לָאפֶען אִין דִי פּוּסְטֶע װֶעלְדֶער. אָי װֵעה, אָי װֵעה! אִין אַלֶע פּוּסְטֶע װֶעלְדֶער זַיינֶען מִיר צוּ לָאפֶען, אִין פּוּסְטֶע גְרִיבֶּער זַיינֶען מִיר פַארְלָאפֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען אִין גְרוּבּ אַ טָאג מִיט דְרַיי מְעֵת-לְעֵת, בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען טוֹידְט װִי אַמֵת. אָי װֵעה, אָי װֵעה! טוּה אִיךְ אַ קוּקְ: שְׁטֵעהְט אַ שְׁטִיבֶּעלֶע פוּן דֶער װַייטֶען, אִיז נִישְׁט דָא קֵיין שׁוּם לַייטֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! גֵעה אִיךְ צוּ, צוּ דֶער טִיר, זָאג אִיךְ: בַּעַל-הַבַּיִת׳טֶע, עֶפֶענְט מִיר! אָי װֵעה, אָי װֵעה! דִי בַּעַל-הַבַּיִת׳טֶע הָאט אַ קוּק גֶעטָאהְן אוֹיף מִיר: בִּין אִיךְ זֵעהְר טוֹידְט, — גִיט זִי מִיר פַאר רַחְמָנוּת אַ שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט. אָי װֵעה, אָי װֵעה!

*) Содержаніе пѣсенъ №№ 43—50 относится къ рекрутчинѣ прежняго времени (до введенія всвобщей воинской повинвости 1874 г.)

1) См. варіантъ настоящей пѣсни, напечат. г. Л. Винеромъ въ ст. «Popular Poetry of the Rusjian Jews» «Americana Germanica», 1898 vol II № 2)

↤ 43

Zum stickel Breit darf men sich waschen, Un die Chapers geihen arum in alle Gassen. Oi weih, oi weih! Kummt arain der Chaper Meier, Trog ich ihm arain dem waissen Zweier. Oi weih, oi weih! Dem waissen Zweier zugenummen, zugenummen, Un mich far kein Rekrut nit genummen. Oi weih, oi weih! Kummt arain der Chaper Mendel, Trog ich ihm arain dos reithe Rendel. Oi weih, oi weih! Dos reithe Rendel zugenummen, zugenummen, Un mich far ain Rekrut mitgenummen. Oi weih, oi weih! Leigt men mich arauf auf dem Wogen Sog ich: Oi, Mamenju, besser sollstu mich begroben! Oi weih, oi weih! Fihrt men mich zum Prijom, zum Prijom, Sog ich: Oi, Mamenju, besser mach a Zom! Oi weih, oi weih! Fihrt men mich arain in der erster Thir, Steihen Soldaten un kuken auf mir. Oi weih, oi weih! Fihrt men mich arain in der zweiter Thir, Steihen Żandaren un kuken auf mir. Oi weih, oi weih!

צוּם שְׁטִיקֶעל בְּרוֹיט דַארְף מֶען זִיךְ װַאשֶׁען, אוּנ דִי חַאפֶּערְס גֵעהֶען אַרוּם אִין אַלֶע גַאסֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! קוּמְט אַרַיין דֶער חַאפֶּער מֵאִיר, טְרָאג אִיךְ אִיהְם אַרַיין דֶעם װַייסֶען צְװֵייעֶר. אָי װֵעה, אָי װֵעה! דֶעם װַייסֶען צְװֵייעֶר צוּ גֶענוּמֶען, צוּ גֶענוּמֶען, אוּנ מִיךְ פַאר קֵיין רֶעקְרוּט נִיט גֶענוּמֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! קוּמְט אַרַיין דֶער חַאפֶּער מֶענְדִיל, טְרָאג אִיךְ אִיהְם אַרַיין דָאס רוֹיטֶע רֶענְדִיל. אָי װֵעה, אָי װֵעה! דָאס רוֹיטֶע רֶענְדֶעל צוּ גֶענוּמֶען, צוּ גֶענוּמֶען, אוּנ מִיךְ פַאר אַיין רֶעקְרוּט מִיטְגֶענוּמֶען. אָי װֵעה, אָי װֵעה! לֵייגְט מֶען מִיךְ אַרוֹיף אוֹיף דֶעם װָאגֶען זָאג אִיךְ: אָי, מַאמֶענְיוּ, בֶּעסֶער זָאלְסְטוּ מִיךְ בֶּעגְרָאבֶּען! אָי װֵעה, אָי װֵעה! פִיהרְט מֶען מִיךְ צוּם פְּרִיָאם, צוּם פְּרִיָאם, זָאג אִיךְ: אָי, מַאמֶענְיוּ, בֶּעסֶער מַאךְ מיר אַ צָאם! אָי װֵעה, אָי װֵעה! פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער עֶרְשְׁטֶער טִיהר, שְׁטֵעהֶען סָאלְדַאטֶען אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר. אָי װֵעה, אָי װֵעה! פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער צְװֵייטֶער טִיהר, שְׁטֵעהֶען זְשַׁאנְדַארֶען אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר. אָי װֵעה, אָי װֵעה!

↤ 44

Fihrt men mich arain in der dritter Thir, Steihen Dokteirim un kuken auf mir. Oi weih, oi weih! Er thut mir a kuk in die Eigen, in die Eigen: — Far a Soldat wet er teigen! Oi weih, oi weih! Er thut mir a kuk auf die Fiss, auf die Fiss: Far a Soldat bin ich zucker-siss! Oi weih, oi weih! Sait-że mir gesund, maine Voter un Mutter, Ich geih schoin awek far a Moskwiter! Gott soll aich geben Gesund un Leben, Un mir ain glicklichen Weg! Wos-że wet aich helfen aier Gewein? Ich geih sich nit allein!

פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער דְרִיטְטֶער טִיהר, שְׁטֵעהֶען דָאקְטוֹרִים אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר. אָי װֵעה, אָי װֵעה! עֶר טוּהְט מִיר אַ קוּק אִין דִי אוֹיגֶען, אִין דִי אוֹיגֶען: — פַאר אַ סָאלְדַאט װֶעט עֶר טוֹיגֶען! אָי װֵעה, אָי װֵעה! עֶר טוּהְט מִיר אַ קוּק אוֹיף דִי פִיס, אוֹיף דִי פִיס: פַאר אַ סָאלְדַאט בִּין אִיךְ צוּקֶער-זִיס! אָי װֵעה, אָי װֵעה! זַייט זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע פָאטֶער אוּנ מוּטֶער, אִיךְ גֵעה שׁוֹין אַװֶעק פַאר אַיין מָאסְקְװִיטֶער! גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען גֶעזוּנְד אוּנ לֶעבֶּען, אוּנ מִיר אַיין גְלִיקְלִיכֶען װֶעג! װָאס זְשֶׁע װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין? אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין!

Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынской губ.).

№ 44.

Einer is arain in a Stub sich bahalten, Hot er gefunen a Mann a-n-alten. „Hert zu, ich wel aich sogen a Wort, As far aich in Stub is nit kein sicherer Ort. Es thut do in Stub far aich zu bahalten nit teigen, ’s wet aich noch kennen dersehn saitige Eigen. ’s wet nit helfen kein jommern un kein klogen, Soll men nehmen etliche Rubl un die Kohols-lait nit sogen. Kummt araus mit mir vun Stub, ’ch wel aich waisen a-n-Ort in a Grub!“ Is er araus vun Stub mit’n Alten, Hot er gesehen a gute Grub sich zu bahalten.

אֵיינֶער אִיז אַרַיין אִין אַ שְׁטוּבּ זִיךְ בַּאהַאלְטֶען, הָאט עֶר גֶעפוּנֶען אַ מַאנְן אַנְ-אַלְטֶען. „הֶערְט צוּ, אִיךְ װֶעל אַייךְ זָאגֶען אַ װָארְט, אַז פַאר אַייךְ אִין שְׁטוּבּ אִיז נִיט קֵיין זִיכֶערֶער אָרְט. עֶס טוּהְט דָא אִין שְׁטוּבּ פַאר אַייךְ צוּ בַּאהַאלְטֶען נִיט טוֹיגֶען, סְ׳װֶעט אַייךְ נָאךְ קֶענֶען דֶערְזֶעהְן זַייטִיגֶע אוֹיגֶען. סְ׳װֶעט נִיט הֶעלְפֶען קֵיין יָאמֶערְן אוּנ קֵיין קְלָאגֶען, זָאל מֶען נֶעמֶען עֶטְלִיכֶע רוּבְּל אוּנ דִי קָהָלְ׳ס-לַייט נִיט זָאגֶען. קוּמְט אַרוֹיס מִיט מִיר פוּן שְׁטוּבּ, כְ׳װֶעל אַייךְ װַייזֶען אַנְ-אָרְט אִין אַ גְרוּבּ!“ אִיז עֶר אַרוֹיס פוּן שְׁטוּבּ מִיטְ׳ן אַלְטֶען, הָאט עֶר גֶעזֶעהֶען אַ גוּטֶע גְרוּבּ זִיךְ צוּ בַּאהַאלְטֶען.

↤ 45

Wie er is in Grub aropgekrochen, Is ihm a Skruch iber’n Laib aribergelofen. Is er dorten obgelegen drai Mes-les, Hot er schoin ausgewiesen wie a Mes. Hot men on ihm dort gor vergessen, Un m’hot ihm nit gegeben nit trinken un nit essen. Wos wet er sich allein vardarben? — Keiner wet nit wissen, as er wet starben! Is er vun Grub arausgekrochen, Hot er dersehn die Bal-habostinke Roche’n. „Bal-habostinke, Bal-habostinke, wos ’t ihr on mir vergessen? Drai Mes-les t’ ihr mir nit gegeben trinken un essen!“ Sie hot gegeben a kuk, as er is teit, Hot sie af’n Tisch arufgeleigt a Läbele Breit. Nehmt er die Kendel un will sich geihn waschen, Ducht sich ihm, as die Chapers geihen arum in die Gassen. Geiht er zu zum Handtech sich wischen, Ducht sich ihm die Keiten zu schliessen. Geiht er zu die Breit un will „Hameizi“ machen, Ducht sich ihm, as m’thut die Stub varwachen. Wie er hot g’nummen dem ersten Wort bentschen, Sainen araingekummen a vulle Stub Mentschen. „Jiden, ’ch weiss, ihr sait gekummen nit noch Weiz, un nit noch Korn, Ihr sait doch gekummen noch maine junge Johrn!

װִי עֶר אִיז אִין גְרוּבּ אַרָאפְּגֶעקְרָאכֶען, אִיז אִיהְם אַ שְׁקְרוּךְ אִיבֶּערְ׳ן לַייבּ אַרִיבֶּערְגֶעלָאפֶען. אִיז עֶר דָארְטֶען אָפְּגֶעלֶעגֶען דְרַיי מֵעֵת-לְעֵת, הָאט עֶר שׁוֹין אוֹיסְגֶעװִיזֶען װִי אַ מֵת. הָאט מֶען אָן אִיהְם דָארְט גָאר פֶערְגֶעסֶען, אוּנ מְ׳הָאט אִיהְם נִיט גֶעגֶעבֶּען נִיט טְרִינְקֶען אוּנ נִיט עֶסֶען. װָאס װֶעט עֶר זִיךְ אַלֵיין פַארְדַארְבֶּען? — קֵיינֶער װֶעט נִיט װִיסֶען, אַז עֶר װֶעט שְׁטַארְבֶּען! אִיז עֶר פוּן גְרוּבּ אַרוֹיסְגֶעקְרָאכֶען, הָאט עֶר דֶערְזֶעהְן דִי בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע רָחֶ׳ן. „בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע, בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע, װָאסְ׳ט אִיהְר אָן מִיר פֶערְגֶעסֶען? דְרַיי מֵת-לֶעז טְ׳ אִיהְר מִיר נִיט גֶעגֶעבֶּען טְרִינְקֶען אוּנ עֶסֶען!“ זִי הָאט גֶעגֶעבֶּען אַ קוּק, אַז עֶר אִיז טֵייט, הָאט זִי אַפְ׳ן טִישׁ אַרוּפְגֶעלֵייגְט אַ לֶעבֶּעלֶע בְּרוֹיט. נֶעהְמְט עֶר דִי קֶענְדֶעל אוּנ װִיל זִיךְ גֵעהְן װַאשֶׁען, דוּכְט זִיךְ אִיהְם, אַז דִי חַאפֶּערְס גֵעהֶען אַרוּם אִין דִי גַאסֶען. גֵעהְט עֶר צוּ צוּם הַאנְטֶעךְ זִיךְ װִישֶׁען, דוּכְט זִיךְ אִיהְם דִי קֵייטֶען צוּ שְׁלִיסֶען. גֵעהְט עֶר צוּ דִי בְּרוֹיט אוּנ װִיל „הַמוֹצִיא“ מַאכֶען, דוּכְט זִיךְ אִיהְם, אַז מְ׳טוּהְט דִי שְׁטוּבּ פַארְװַאכֶען. װִי עֶר הָאט גְ׳נוּמֶען דֶעם עֶרְסְטֶען װָארְט בֶּענְטְשֶׁען, זַיינֶען אַרַיינְגֶעקוּמֶען אַפוּלֶע שְׁטוּבּ מֶענְטְשֶׁען. „אִידֶען, כְ׳װֵייס, אִיהְר זַייט גֶעקוּמֶען נִיט נָאךְ װֵייץ, אוּנ נִיט נָאךְ קָארְן, אִיהְר זַייט דָאךְ גֶעקוּמֶען נָאךְ מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרְן!

↤ 46

Jch hob nit kein Geld vun aich sich auszukeifen, Die Wegen ’t ihr mir varstellt, ’ch hob nit wu zu antleifen!“ M’hot ihm awekgeleigt af d’r Erd in Keiten zu schliessen, Die lezte Kapotke hot men ihm f’ Brekelech zurissen. M’hot ihm in Wogen araingeheiben, Djessjatnikes hobn sich arumgesetzt, wie Bärn un wie Leiben. M’hot ihm schoin in Stodt gebracht zufihren, A Glied vun Jssurim hot er nit gekennt rihren. Die Mutter is zu die Kohols-lait glaich gelofen, Hot sie var Zores die Thir nit getroffen. — Wos hot ihr a ganze Otschered zuneifgekliben, Un main einziges Kind zu vier Brider zugeschrieben? Wos i’ dos var asa Welt, A m’nehmt on a n-einziges Kind un m’varkeift far Geld! — Waibel, Waibel, sollst nit machen kein Ljarm af der Welt, Schwaig still, west kriegen a ssach Geld!

כ׳הָאבּ נִיט קֵיין גֶעלְד פוּן אַייךְ זִיךְ אוֹיסְצוּקוֹיפֶען, דִי װֶעגֶען טְ׳אִיהְר מִיר פַארְשְׁטֶעלְט, כְ׳הָאבּ נִיט װְאוּ צוּ אַנְטְלוֹיפֶען!“ מְ׳הָאט אִיהְם אַװֶעקְגֶעלֵייגְט אַף דְ׳רְ׳עֶרְד אִין קֵייטֶען צוּ שְׁלִיסֶען, דִי לֶעצְטֶע קַאפָּאטְקֶע הָאט מֶען אִיהְם פְ׳בְּרֶעקֶעלֶעךְ צוּרִיסֶען. מְ׳הָאט אִיהְם אִין װָאגֶען אַרַיינְגֶעהֵייבֶּען, דְיֶעסְיַאטְנִיקֶעס הָאבְּן זִיךְ אַרוּמְגֶעזֶעצְט, װִי בֶּערְן אוּנ װִי לֵייבֶּען. מְ׳הָאט אִיהְם שׁוֹין אִין שְׁטָאדְט גֶעבְּרַאכְט צוּ פִיהְרֶען, אַ גְלִיד פוּן יְסוּרִים הָאט עֶר נִיט גְ׳קֶענְט רִיהְרֶען. דִי מוּטֶער אִיז צוּ דִי קָהָלְ׳ס-לַייט גְלַייךְ גֶעלָאפֶען, הָאט זִי פַאר צָרוֹת דִי טִיהְר נִיט גֶעטְרָאפֶען. — װָאס הָאט אִיהְר אַ גַאנְצֶע אָטְשֶׁערֶעד צוּנוֹיפְגֶעקְלִיבֶּען, אוּנ מַיין אֵיינְצִיגֶעס קִינְד צוּפִיר בְּרִידֶער צוּ גֶעשְׁרִיבֶּען? װָאס אִי׳דָאס פַאר אַזַא װֶעלְט, אַז מְ׳נֶעהְט אָן אַנְ-אֵיינְצִיגֶעס קִינְד אוּנ מְ׳פַארְקוֹיפְט פַאר גֶעלְד! — װַייבֶּעל, װַייבֶּעל, זָאלְסְט נִיט מַאכֶען קֵיין לַארְם אַף דֶער װֶעלְט, שְׁװַייג שְׁטִיל, װֶעסְט קְרִיגֶען אַ סַךְ גֶעלְד!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 45 ^*).

Geih ich aruf Af’n Gass, Frägt’n bai mir: Wu is main Pass?

גֵעה אִיךְ אַרוֹיף אַפְ׳ן גַאס, פְרֶעגְטְ׳ן בַּיי מִיר: װְאוּ אִיז מַיין פַּאס?

*) См варіантъ этой пѣсни напеч. г. Л. Винеромъ въ ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» (loc. cit).

↤ 47

Main Pass, main Pass Hob ich gethon varlieren, Mi thut mir in Prijom Arainfihren. Mi stellt mir awek Unter’n Moss, — Derlangt’n a Geschrei: „Soldat chorosch!“ Fihrt men mich araus Vun Schul schweren, wie a Choss’n, Ich derlang a kuk, — Steihen arum mir A Rote Soldatn geschlossen. Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt, Hob ich gelernt Chumesch mit Raschi; Un izter darf ich essen Vun Kessel die Kasche. Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt, Hot men gethon mir in Cheider fihren. Un izt darf ich Af’n Ferd spazieren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besser wolt ich gelegen Zehn Eilen in der Erd, Eider zu trogen Dem . . . . . . . . . . . Schwert. Besser wollt ich gelegen Zehn Eilen in der Blote, Eider zu trogen Die naie Kapote. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besser zu sogen „Hamejïr lo-Orez“, Eider zu essen Chaser wie a Porez. Besser zu sogen Thilim a Kapitel, Eider zu trogen dem soldatsken Hitel.

מַיין פַּאס, מַיין פַּאס הָאבּ אִיךְ גֶעטְהָאן פַארְלִירֶען, מִי טוּהְט מִיר אִין פְּרִיָאם אַרַיין פִיהְרֶען. מִי שְׁטֶעלְט מִיר אַװֶעק אוּנְטֶערְ׳ן מָאס, — דֶערְלַאנְגְטְ׳ן אַ גֶעשְׁרֵיי: „סָאלְדַאט חָארָאשׁ!“ פִיהְרְט מֶען מִיךְ אַרוֹיס פוּן שׁוּל שְׁװֶערֶען, װִי אַחָתָן, אִיךְ דֶערְלַאנְג אַ קוּק, — שְׁטֵעהֶען אַרוּם מִיר אַ רָאטֶע סָאלְדַאטְן גֶעשְׁלָאסֶען. בִּשְּׁעַת אִיךְ בִּין גֶעװֶען צֶעהְן יָאהְר אַלְט, הָאבּ אִיךְ גֶעלֶערְנְט חוּמָשׁ מִיט רַשִׁי; אוּנ אִיצְטֶער דַארְף אִיךְ עֶסֶען פוּן קֶעסֶעל דִי קַאשֶׁע. בִּשְּׁעַת אִיךְ בִּין גֶעװֶען צֶעהְן יָאהְר אַלְט, הָאט מֶען גֶעטְהָאן מִיר אִין חֶדֶר פִיהְרֶען. אוּנ אִיצְט דַארְף אִיךְ אַפְ׳ן פֶערְד שְׁפַּאצִירֶען. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעלֶעגֶען צֶעהְן אֵיילֶען אִין דֶער עֶרְד, אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דֶעם . . . . . . . . . . . שְׁװֶערְד. בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעלֶעגֶען צֶעהְן אֵיילֶען אִין דֶער בְּלָאטֶע, אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דִי נַייעֶ קַאפָּאטֶע. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . בֶּעסֶער צוּ זָאגֶען „הַמֵּאִיר לָאָרֶץ“, אֵיידֶער צוּ עֶסֶען חֲזִיר װִי אַ פָּרִיץ. בֶּעסֶער צוּ זָאגֶען תְּהִלִּים אַ קַאפִּיטֶעל, אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דֶעם סָאלְדַאטְסְקֶען הִיטֶעל.

↤ 48

Besser zu lernen a bissele Mischnaïs, Eider zu essen dem soldatsken Kasaïs. Besser Gott’s Teire zu wissen, Eider mit’n Bichs zu schiessen.

בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען אַ בִּיסֶעלֶע מִשְׁנַיוֹת, אֵיידֶער צוּ עֶסֶען דֶעם סָאלְדַאטְסְקֶען כַּזַיִת. בֶּעסֶער גָאטְ׳ס תּוֹרָה צוּ װִיסֶען, אֵיידֶער מִיטְ׳ן בִּיקְס צוּ שִׁיסֶען.

М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебской губ.).

№ 46.

’s is a Gsar min ha-Schomajim, as ’s geihen sich greiss un klein, (bis) Sait-że mir gesund, Schwester un Brider, Ich geih sich schoin awek! Gott soll aich geben gute Siwugim, Un mir a glicklichen Weg! Wos-że wet aich helfen aier Gewein? Ich geih sich nit allein! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc. Sait-że mir gesund, Vetters, Muhmes, Ich geih sich schoin awek! Gott soll mir geben a glicklichen Weg! Sait że gesund, maine Seides un Babes, Ich geih sich schoin awek! Gott soll aich geben a gute Aelter, Un mir a glicklichen Weg! Wos wet aich helfen aier Gewein? Ich geih sich nit allein! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc. Sait-że nit gesund, maine Deputaten, Ich geih sich schoin awek! Gott soll aich geben Kreink zum Leben, Un mir a glicklichen Weg! ’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.

סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם, אַז סְ׳גֵעהֶען זִיךְ גְרוֹיס אוּנ קְלֵיין, (bis) זַייט-זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער, אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק! גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען גוּטֶע זִוֻּגִים, אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג! װָאס זְשֶׁע װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין? אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין! סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ. זַייט זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, פֶעטֶערְס, מוּמֶעס, אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק! גָאט זָאל מִיר גֶעבֶּען אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג! זַייט זְשֶׁע גֶעזוּנְד, מַיינֶע זֵיידֶעס אוּנ בַּאבֶּעס, אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק! גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען אַ גוּטֶע עֶלְטֶער, אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג! װָאס װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין? אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין! סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ. זַייט זְשֶׁע נִיט גֶעזוּנְד, מַיינֶע דֶעפּוּטַאטֶען, אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק! גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען קְרֵיינְק צוּם לֶעבֶּען, אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג! סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ.

Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынской губ.).

↤ 49

№ 47.

Issureinu-Issur d’Rabonim, Lomir singen a Lied vun die jidesche Iwonim. Bord un Peies thut men uns opscheren, Schabossim, Jom-teiwim thut men uns varsteren. Gor die Welt thut greiss klogen, As mir darfen Schatnes trogen. Dokteirim thuen auf unsere Laiber kuken, Un zu . . . . . . . . . . . musen mir sich bucken. Haintige Welt sainen mir geboren geworen, Die Welt un jene Welt hoben mir ongeworen. Wos sollen mir wejnen un schraien, As dos is a Gsar min ha-Schomajim! Sieben Täg hoben mir in Ssuke gethon sitzen, Un haint darfen mir soldatske Breit nitzen. Chasonim un Rabonim thuen uns traiben zu der Schwue, Un zu unser Gseire is nito kein Rfue. Taichen Thrären hot vun unsere Mutters gethon rinnen, Eider sei hoben uns gethon gewinnen. Joh, Gott, kuk arop, — Wie die jidesche Jwonim kumen op!

אִסוּרֵנוּ — אִיסוּר דְרַבָּנִים, לָאמִיר זִינְגֶען אַ לִיד פוּן דִי אִידֶעשֶׁע יְוָנִים. בָּארְד אוּנ פֵּאוֹת טוּהְט מֶען אוּנְז אָפְּשֶׁערֶען, שַׁבָּתִים, יוֹם טוֹבִים טוּהְט מֶען אוּנְז פַארְשְׁטֶערֶען. גָאר דִי װֶעלְט טוּהְט גְרוֹיס קְלָאגֶען, אַז מִירְ דַארְפֶען שַׁעַטְנֵז טְרָאגֶען. דָאקְטוֹרִים טוּהֶען אוֹיף אוּנְזֶערֶע לַייבֶּער קוּקֶען, אוּנ צוּ . . . . . . . . . . . מוּזֶען מִיר זִיךְ בּוּקֶען. הַיינְטִיגֶע װֶעלְט זַיינֶען מִיר גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען, דִי װֶעלְט אוּנ יֶענֶע װֶעלְט הָאבֶּען מִיר אָנְגֶעװָארֶען. װָאס זָאלֶען מִיר װֵיינֶען אוּנ שְׁרַייעֶן, אַז דָאס אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם! זִיבֶּען טֶאג הָאבֶּען מִיר אִין סֻכָּה גֶעטְהָאן זִיצֶען, אוּנ הַיינְט דַארְפֶען מִיר סָאלְדַאטְסְקֶע בְּרוֹיט נִיצֶען. חַזָּנִים אוּנ רַבָּנִים טוּהֶען אוּנְז טְרַייבֶּען צוּ דֶער שְׁבוּעָה, אוּנ צוּ אוּנְזֶער גְזֵירָה אִיז נִיטָא קֵיין רְפוּאָה. טַייכֶען טְרֶערֶען הָאט פוּן אוּנְזֶערֶע מוּטֶערְס גֶעטָאן רִינֶען, אֵיידֶער זֵיי הָאבֶּען אוּנְז גֶעטָאן גֶעװִינֶען. יָהּ, גָאט, קוּק אַרָאפּ, — װִי דִי אִידֶעשֶׁע יְוָנִים קוּמֶען אָפּ.

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенской губ.).

№ 48.

Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, As m’hot uns do un Karaulke araingefihrt, Musen mir doch gor still Schwaigen.

נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער, אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען, אַז מְ׳הָאט אוּנְז דָא אוּנ קַארַאוּלְקֶע אַרַיינְגֶעפִיהְרְט, מוּזֶען מִיר דָאךְ גָאר שְׁטִיל שְׁװַייגֶען.

↤ 50

Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen Blätter; As m’ hot uns do un Karaulke araingefihrt, Musen mir schlofen auf die heile Bretter. Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Niss; Un as m’ hot uns genummen far Rekruten, Thut men uns schliessen die Händ mit die Fiss. Neben Wasser wachsen Beimer, Un auf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Epel; As m’ hot uns schoin im Prijom araingefihrt, Golt men uns doch op a halbe Kepel. Neben Wasser wachsen Beimer, Unauf die Beimer wachsen Zwaigen, Un auf die Zwaigen wachsen Blätter, Un auf die Blätter wachsen Doilen; As m’ git uns op far Soldaten, Lernt men uns doch schissen mit greisse Koilen. As m’ fihrt uns schoin araus vun der Heim, Thuen doch Volter un Mutter un Schwester un Brider schraien Ach! uns thut men doch lernen schiessen Mit allerlei Klei saïn.

נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער, אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען, אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען בְּלֶעטֶער; אַז מְ׳הָאט אוּנְז דָא אוּנ קַארַאוּלְקֶע אַרַיינְגֶעפִיהְרְט, מוּזֶען מִיר שְׁלָאפֶען אוֹיף דִי הֵיילֶע בְּרֶעטֶער. נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער, אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען, אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער, אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען נִיס; אוּנ אַז מְ׳הָאט אוּנְז גֶענוּמֶען פַאר רֶעקְרוּטֶען, טוּהְט מֶען אוּנְז שְׁלִיסֶען דִי הֶענְד מִיט דִי פִיס. נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער, אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען, אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער, אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען עֶפֶּעל; אַז מְ׳הָאט אוּנְז שׁוֹין אִין פְּרִיָאם אַרַיינְגֶעפִיהְרְט, גָאלְט מֶען אוּנְז דָאךְ אָפּ אַ הַאלְבֶּע קֶעפֶּעל. נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער, אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען, אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער, אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען דוֹילֶען; אַז מְ׳גִיט אוּנְז אָפּ פַאר סָאלְדַאטֶען, לֶערְנְט מֶען אוּנְז דָאךְ שִׁיסֶען מִיט גְרוֹיסֶע קוֹילֶען. אַז מְ׳פִיהְרְט אוּנְז שׁוֹין אַרוֹיס פוּן דֶער הֵיים, טוּהֶען דָאךְ פָאטֶער אוּנ מוּטֶער אוּנ שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער שְׁרַייעֶן אַךְ! אוּנְז טוּהְט מֶען דָאךְ לֶערְנֶען שִׁיסֶען מִיט אַלֶערְלֵיי כְּלֵי זַיִן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

↤ 51

№ 49.

Oi, Aw horachamim, scheichein bamreimim, Du bist a Voter iber alle Jsseimim! Besser zu lernen Chumesch mit Raschi, Eider zu essen die soldatske Kasche. Besser zu liegen auf heile Bretter, Eider zu rufen dem Jown „Vetter“. Besser zu trogen Talis un Kittel, Eider zu trogen die soldatske Hitel Besser zu essen hrezene Halkes, Eider zu laiden amol Palkes. Besser lernen zwanzig Johr Gemore, Eider zu hoben auf sich die Zore. Besser zu lernen zwanzig Johr Teisfeis un Maharscho, Eider zu steihn na Tschassach a halb Scho. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

אָי, אַב הָרַחֲמִים, שׁוֹכֵן בַּמְרוֹמִים, דוּ בִּיסְט אַ פָאטֶער אִיבֶּער אַלֶע יְתוֹמִים! בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען חוּמָשׁ מִיט רַשִׁי, אֵיידֶער צוּ עֶסֶען דִי סָאלְדַאטְסְקֶע קַאשֶׁע. בֶּעסֶער צוּ לִיגֶען אוֹיף הֵיילֶע בְּרֶעטֶער, אֵיידֶער צוּ רוּפֶען דֶעם יָוָן „פֶעטֶער“. בֶּעסֶער צוּ טְרָאגֶען טַלִּית אוּנ קִיטֶעל, אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דִי סָאלְדַאטְסְקֶע הִיטֶעל בֶּעסֶער צוּ עֶסֶען הְרֶעצֶענֶע הַאלְקֶעס, אֵיידֶער צוּ לַיידֶען אַמָאל פַּאלְקֶעס. בֶּעסֶער לֶערְנֶען צְװַאנְצִיג יָאהְר גְּמָרָא, אֵיידֶער צוּ הָאבֶּען אוֹיף זִיךְ דִי צָרָה. בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען צְװַאנְצִיג יָאהְר תּוֹסְפוֹת אוּנ מַהַרְשָׁ״א, אֵיידֶער צוּ שְׁטֵעהְן נַא טְשַׁאסַאךְ אַ הַאלְבּ שָׁעָה. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)

№ 50.

Thrären giessen sich in die Gassen, In kindersche Blut kenn men sich waschen. Gewald, wos is dos far a Klog — Zi denn wet kein mol nit weren Tog? Kleine Eifelech raisst men vun Cheider, Men thut sei on jwonische Kleider. Unsere Parneissim, unsere Rabonim Helfen noch opzugeben sei far Jwonim. Bai Susche Rakower sainen do sieben Bonim, Is vun sei nit einer in Jwonim; Nor Leie-die-Almone’s einzige Kind Is a Kapore far koholsche Sind.

טְרֶערֶען גִיסֶען זִיךְ אִין דִי גַאסֶען, אִין קִינְדֶערְשֶׁע בְּלוּט קֶענְן מֶען זִיךְ װַאשֶׁען. גֶעװַאלְד, װָאס אִיז דָאס פַאר אַ קְלָאג — צִי דֶען װֶעט קֵיין מָאל נִיט װֶערֶען טָאג? קְלֵיינֶע עוֹפֶעלֶעךְ רַייסְט מֶען פוּן חֵדֶר, מֶען טוּהְט זֵיי אָן יְוָנִישֶׁע קְלֵיידֶער. אוּנְזֶערֶע פַּרְנֵסִים, אוּנְזֶערֶע רַבָּנִים הֶעלְפֶען נָאךְ אָפְּצוּגֶעבֶּען זֵיי פַאר יְוָנִים. בַּיי זוּשֶׁע רַאקָאװֶער זַיינֶען דָא זִיבֶּען בָּנִים, אִיז פוּן זֵיי נִיט אֵיינֶער אִין יְוָנִים; נָאר לֵאָה דִי אַלְמָנָה׳ס אֵיינְצִיגֶע קִינְד אִיז אַ כַּפָּרָה פַאר קָהָלְ׳שֶׁע זִינְד.

↤ 52

Es is a Mizwe opzugeben Prostakes, — Schuster, Schnaider sainen doch Laidakes; Krätzige Chaiziqlech vun a Mischpoche a scheiner Tor bai uns nit awekgeihn nit einer.

עֶס אִיז אַ מִצְוָה אָפְּצוּגֶעבֶּען פְּרָאסְטַאקֶעס, — שׁוּסְטֶער, שְׁנַיידֶער זַיינֶען דָאךְ לַיידַאקֶעס; קְרֶעצִיגֶע חַייצִיקְלֶעךְ פוּן אַ מִשְׁפָּחָה אַ שֵׁיינֶער טָאר בַּיי אוּנְז נִיט אַװֶעקְגֵעהְן נִיט אֵיינֶער.

Ю. М. Нейфахъ (Минск. губ.).

№ 51 ^*).

Welches Meidel ’s nehmt a Selner, Is sie nit wert kein Pryte. Geihn, geihn kain Sewastopol, Wie ain Ochs zu der Sch’chite! Welches Meidel ’s nehmt a Selner, Is sie nit wert kein Draier. Geihn, geihn kain Sewastopol In dos erste Faier! . . . . . . . . . .

װֶעלְכֶעס מֵיידֶעל סְ׳נֶעמְט אַ זֶעלְנֶער, אִיז זִי נִיט װֶערְט קֵיין פְּרוּטָה. גֵעהְן, גֵעהְן קַיין סֶעװַאסְטָאפָּאל, װִי אַיין אָקְס צוּ דֶער שְׁחִיטָה! װֶעלְכֶעס מֵיידֶעל סְ׳נֶעמְט אַ זֶעלְנֶער, אִיז זִי נִיט װֶערְט קֵיין דְרַייעֶר. גֵעהְן, גֵעהְן קַיין סֶעװַאסְטָאפָּאל אִין דָאס עֶרְשְׁטֶע פַייעֶר! . . . . . . . . . .

Л. Гросгликъ (Варшава).

№ 52.

A Suhn mit a Taten Thut aus die Chalaten, Die thaiere Bgodim Mit die koschere Fodim, Mit die Passmes un mit die Knopen! 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lomir weinen, lomir schraien Zu dem Keisser Nikolai’en! . . . . . . . . . .

אַ זוּהְן מִיט אַ טַאטֶען טְהוּט אוֹיס דִי חַאלַאטֶען, דִי טַייעֶרֶע בְּגָדִים מִיט דִי כָּשֵׁרֶ׳ע פָאדִים, מִיט דִי פַּאסְמֶעס אוּנ מִיט דִי קְנָאפֶּען! 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . לָאמִיר װֵיינֶען, לָאמִיר שְׁרַייעֶן צוּ דֶעם קֵיסַר נִיקָאלַאייעֶן! . . . . . . . . . .

М. Д. Рывкинъ (Витебск. губ).

*) См. пѣсню аналогичнаго содержанія, напеч. г. Л. Перецомь въ журналѣ «Urquell», т. II, вып. 1—2 (стр. 29).

1) Указомъ 1 мая 1850 г. воспрещено повсемѣстно съ 1 января 1851 г., употребленіе особой еврейской одежды. (В. П. С. 3., т. XXV, № 24127).

↤ 53

№ 53.

A naie Gseire mit die Rasrjaden, 1) Lju-lju-lju! A Zore, a Gseire mit die Rasrjaden, Lju-lju-lju! — Leif zu Romanowsken, Sog — du bist a Wasserträger, Sog — du bist a Holzenseger, Sog, sog, wer du bist, Wer du bist, wer du bist, Nor nit blaib a prasdnoschatajuschzijssja! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

אַ נַאיֶע גְזֵרָה מִיט דִי רַאזְרַיאדֶען, 1) לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ! אַ צָרָה, אַ גְזֵרָה מִיט דִי רַאזְרַיאדֶען, לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ! — לוֹיף צוּ רָאמַאנָאװְסְקֶען, זָאג — דוּ בִּיסְט אַ װַאסֶערְטְרֶעגֶער, זָאג — דוּ בִּיסְט אַ הָאלְצֶענְזֶעגֶער, זָאג, זָאג, װֶער דוּ בִּיסְט, װֶער דוּ בִּיסְט, װֶער דוּ בִּיסְט, נָאר נִיט בְּלַייבּ אַ פְּרַאזְדְנָאשַׁאטַאיוּשְׁצִיאסְיַא! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C. М. Дубновъ (Одесса).

№ 54. ^*)

Nit kein Stein, Nit kein Bein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wer es weiss nit, wos dos is, Der is dos allein. Sollen mir asei potur wern vun jideschen Golus, Wie gich me wet zutraiben vun die Schkoles!

נִיט קֵיין שְׁטֵיין, נִיט קֵיין בֵּיין . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . װֶער עֶס װֵייס נִיט, װָאס דָאס אִיז, דֶער אִיז דָאס אַלֵיין. זָאלֶען מִיר אַזוֹי פָּטוּר װֶערְן פוּן אִידֶעשֶׁען גָּלוּת, װִי גִיךְ מֶע װֶעט צוּטְרַייבֶּען פוּן דִי שְׁקָאלֶעס!

1) „Временными правилами о разборѣ евреевъ“, 23 ноября 1851 г., повелѣно было раздѣлить еврейское населеніе, въ губерніяхъ гдѣ ему позволено постоянное жительство, на пять разрядовъ: 1) купцовъ, 2) земледѣльцевъ, 3) ремесленниковъ, 4) мѣщанъ осѣдлыхъ и 5) мѣщанъ неосѣдлыхъ. Всѣмъ евреямъ предписано объявить, до 1 апрѣля 1852 г., — къ которому изъ четырехъ первыхъ разрядовъ они должны быть причислены; не исполнившіе того въ указанный срокъ подлежать зачисленію въ пятый разрядъ (п. ІІ-й празилъ). За первыми четырьмя разрядами сохранены всѣ права и преимущвства, коими оаи пользовались до того, на основаніи общихъ узаконеній о евреяхъ (п. 2-й); что же касается пятаго разряда, то согласно п. 3-му правилъ, „мѣщане неосѣдлые, какъ неимѣющiе производительнаго труда, подвергаются, на основаніи особаго о томъ положенія, разнымъ въ правахъ состоянія ограниченіямъ, и въ томъ числѣ усиленной рекрутской повинности“. — Изданіе правилъ о „разрядахъ“, въ связи съ возвѣщанными ими строгими мѣрами относительно „мѣщанъ неосѣдлыхъ“, породило въ тогдашнемъ еврейскомъ населеніи рядъ тревожныхъ слуховъ и опасеній, отголоски которыхъ звучатъ въ настоящей пѣснѣ.

*) По сообщенію лица, доставившаго настоящую пѣсенку, послѣдняя распѣвалась въ нѣкоторыхъ мѣстахъ, во время поѣздокъ д-ра Лиліенталя въ 40-хъ гг. по чертѣ еврейской осѣдлости по дѣлу устройства училищъ для евреевъ.

↤ 54

№ 55.

Un akzisne 1) junge Lait Sainen varschait: Golen die Bärdelach Un fohren auf Ferdelach, Geihen in Kalaschen Un essn ungewaschen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

אוּנ אַקְצִיזְנֶע 1) יוּנְגֶע לַייט זַיינֶען פַארְשַׁייט: גָאלֶען דִי בֶּערְדֶעלַאךְ אוּנ פָאהְרֶען אוֹיף פֶערְדֶעלַאךְ, גֵעהֶען אִין קַאלַאשֶׁען אוּנ עֶסְן אוּנְגֶעװַאשֶׁען . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

А. C. Таненбаумъ (Крынки, Гродн. губ.).

№ 56.

Варiантъ:

Die akzisne Lait Sainen, sainen seiher varschait: Geihen in die Gassen Un fressen ungewassn. Sei geihen in die Traktiren . . . . . . . . . . Trinken Thei, Un der Waib is wind un weih. . . . . . . . . . .

דִי אַקְצִיזְנֶע לַייט זַיינֶען, זַיינֶען זֵייעֶר פַארְשַׁייט: גֵעהֶען אִין דִי גַאסֶען אוּנ פְרֶעסֶען אוּנְגֶעװַאסֶען. זֵיי גֵעהֶען אִין דִי טְרַאקְטִירֶען . . . . . . . . . . טְרִינְקֶען טֵיי, אוּנ דֶער װַייבּ אִיז װִינְד אוּנ װֵעה. . . . . . . . . . .

М. Д. Рывкинъ (Витебск. губ.).

№ 57. ^*)

Dos Herz, dos Herz schrekt in mir, Men klappt mir on hastig in Thir. Es geien arain Chajil, Mit heile Degen Un mit die Spiesen Mir antkegen.

דָאס הֶערְץ, דָאס הֶערְץ שְׁרֶעקְט אִין מִיר, מֶען קְלַאפְּט מִיר אָן הַאסְטִיג אִין טִיהְר. עֶס גֵעהֶען אַרַיין חַיִל, מִיט הֵיילֶע דֶעגֶען אוּנ מִיט דִי שְׁפִּיזֶען מִיר אַנְטְקֶעגֶען.

1) „Акцизные“ т. е. служившіе по винному откупу, какъ извѣстно, представляли собою одну изъ первыхъ по времени категорій „культуртрегеровъ“ среди еврейскаго населенія въ Россіи; своимъ свободнымъ отношеніемъ къ религіознымъ постановленіямъ и обычаямъ они вызывали недовольство со стороны еврейской массы.

*) Настоящая пѣсня, по воспоминаніямъ лица, со словъ котораго она записана, относится ко времени послѣдняго польскаго возстанія.

↤ 55

Un ich weiss nit, Wos un wenn; Wos bedait dos, Versteihn nit kenn. Ich richt sich, ich richt sich Auf dos Gewisse, — Men wet mich nehmen Gewiss in Tfisse! Dos Herz sogt mir allein: Gib a kuk draussen, wos thut steihn. Konowoijen mit die Schwerten Un Żandarmen auf die Ferden. Men fihrt mich araus vun Thir, Der Galach steiht kegen mir. Fräg ich ihm, mit mir wos men thut, — Sogt er: Mit dir is grailich nit gut! — Men breingt mich in Mark zufihren Un men stellt mich zwischen Offizieren. Men leient mir main Dekret — Oi, a Ssof vun main Chet! Wilno, Wilno, klog zu main Klog, Ich seh doch dir dem letzten Tog! Seht, seht, a Held, a Gwar — Men git a klap: tar — tar — tar! Dos Herz zu geiht, dos Blut zumischt, Noch amol — men schiesst, men schiesst! Men breingt mich zufihren zum waissen Slup, Erst in Keiwer fir ain Trup (?). A smertelne Hemd vorgestellt, — Dos is dain Hemd vun jener Welt! Dos is dain Kleid, dos is dain Stub, Dos is dain finstere Grub.

אוּנ אִיךְ װֵייס נִיט, װָאס אוּנ װֶען; װָאס בֶּעדַייט דָאס, פֶערְשְׁטֵעהְן נִיט קֶענְן. אִיךְ רִיכְט זִיךְ, אִיךְ רִיכְט זִיךְ אוֹיף דָאס גֶעװִיסֶע, — מֶען װֶעט מִיךְ נֶעהְמֶען גֶעװִיס אִין תְּפִיסָה! דָאס הֶערְץ זָאגְט מִיר אַלֵיין: גִיבּ אַ קוּק דְרוֹיסֶען, װָאס טוּהְט שְׁטֵעהְן. קָאנָאװָאיֶען מִיט דִי שְׁװֶערְדֶען אוּנ זְשַׁאנְדַארְמֶען אוֹיף דִי פֶערְדֶען. מֶען פִיהְרְט מִיךְ אַרוֹיס פוּן טִיהְר, דֶער גַּלַּח שְׁטֵעהְט קֶעגֶען מִיר. פְרֶעג אִיךְ אִיהְם, מִיט מִיר װָאס מֶען טוּהְט, — זָאגְט עֶר: מִיט דִיר אִיז גְרַיילִיךְ נִיט גוּט! — מֶען בְּרֵיינְגְט מִיךְ אִין מַארְק צוּפִיהְרֶען אוּנ מֶען שְׁטֶעלְט מִיךְ צְװִישֶׁען אָפִיצִירֶען. מֶען לֵייעֶנְט מִיר מַיין דֶעקְרֶעט — אָי, אַ סוֹף פוּן מַיין חֵטְא! װִילְנָא, װִילְנָא, קְלָאג צוּ מַיין קְלָאג, אִיךְ זֶעה דָאךְ דִיר דֶעם לֶעצְטֶען טָאג! זֶעהְט, זֶעהְט, אַ הֶעלְד, אַ גְבַר — מֶען גִיט אַ קְלַאפְּ: טַאר — טַאר — טַאר! דָאס הֶערְץ צוּגֵעהְט, דָאס בְּלוּט צוּמִישְׁט, נָאךְ אַמָאל — מֶען שִׁיסְט, מֶען שִׁיסְט! מֶען בְּרֵיינְגְט מִיךְ צוּפִיהְרֶען צוּם װַייסֶען סְלוּפּ, עֶרְשְׁט אִין קֶבֶר פִיר אַיין טְרוּפּ (?). אַ סְמֶערְטֶעלְנֶע הֶעמְד פָארְגֶעשְׁטֶעלְט, — דָאס אִיז דַיין הֶעמְד פוּן יֶענֶער װֶעלְט! דָאס אִיז דַיין קְלֵייד, דָאס אִיז דַיין שְׁטוּבּ, דָאס אִיז דַיין פִינְסְטֶערֶע גְרוּבּ!

А. Рейзинъ (Виленск. губ.).

↤ 56

№ 58 ^*).

In Kiew af’n Gass, 1) Die Eigen nass, Sitzt a Meidel a scheine. Ihr scheine Figur, Ihr eidele Natur Passt nor var a Kzine. — Sog-że mir, Meidel, Wos binstu asei eidel, Wos hostu asa traurige Miene? — Ach, Mensch, erbarm, Streck aus dain Arm Un scheink a Ndowe a kleine! In Kiew geborn, — Eidel derzeigen geworn Mit’n schensten Stat. Der Umglick is gekummen Un allz awekgenummen, Allz wos mir hoben gehat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wie greiss is die Schand Zu strecken die Hand Un zu betten Geld! Ach, Gott, erbarm, Streck aus dain Arm Un nehm mir schoin zu vun der Welt!

אִין קִיעֶװ אַפְ׳ן גַאס, 1) דִי אוֹיגֶען נַאס, זִיצְט אַ מֵיידֶעל אַ שֵׁיינֶע. אִיהְר שֵׁיינֶע פִיגוּר, אִיהְר אֵיידֶעלֶע נַאטוּר פַּאסְט נָאר פַאר אַ קְצִינָה. — זָאג-זְשֶׁע מִיר, מֵיידֶעל, װָאס בִּינְסְטוּ אַזוֹי אֵיידֶעל, װָאס הָאסְטוּ אַזַא טְרוֹירִיגֶע מִינֶע? — אַךְ, מֶענְשׁ, עֶרְבַּארְם, שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם אוּנ שֵׁיינְק אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע! אִין קִיעֶװ גֶעבָּארְן, — אֵיידֶעל דֶערְצֵייגֶען גֶעװָארְן מִיטְ׳ן שֶׁענְסְטֶען שְׁטַאט. דֶער אוּמְגְלִיק אִיז גֶעקוּמֶען אוּנ אַלְץ אַװֶעקְגֶענוּמֶען, אַלְץ װָאס מִיר הָאבֶּען גֶעהַאט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . װִי גְרוֹיס אִיז דִי שַׁאנְד צוּ שְׁטְרֶעקֶען דִי הַאנְד אוּנ צוּ בֶּעטְ׳ן גֶעלְט! אַךְ, גָאט, עֶרְבַּארְם, שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם אוּנ נֶעם מִיר שׁוֹין צוּ פוּן דֶער װֶעלְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Двинскъ).

Д-ръ М. Шварцъ (Виленск. губ.).

М. Ш. Берляедъ (Зиньковъ, Под. губ.).

А. И. Богомольный (Тульчинъ, Под губ.).

М. П. Когенъ (Шаргородъ, Под губ ).

*) Настоящая пѣсня, повидимому, представляетъ собою продуктъ литературнаго творчества; но по значительной ея распространенности и обилію существующихъ варіантовъ ея она можетъ бытъ отнесена къ категоріи народныхъ пѣснь.

In mitt’n der Gass.

1) אִין מִיטְ׳ן דֶער גַאס.

↤ 57

№ 59.

Варіантъ:

In Kiew auf der Gass Is finster un nass, Dort sizt a Meidel a scheine. Sie sizt varzogt, Varjommert un varklogt, Un bet a Ndowe a kleine. 1) — Oi, du schein Meidel, Wos bistu asei eidel, Mit dain scheine Miene, Dain scheine Figure, Dain eidle Nature, — Es passt dir zu sain a Grafinje! — As weih zu main Schand. Zu strecken die Hand, Zu beten a Ndowe a kleine! In Kiew geboiren Un eidel derzoigen Gor vun a Mischpoche a schäine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A Schwester hob ich gehat, Is sie araus in Gass, Gemacht a greiss Geruder. Nischto kein Voter, Nischto kein Mutter, Nischto kein Schwester un Bruder. Wie bitter is do Zu leben in Gass Un beten bai Laiten Breit! Oi, Gott, derbarm, Streck aus dain Arm Un schik schoin auf mir dem Teit!

אִין קִיעֶװ אוֹיף דֶער גַאס אִיז פִינְסְטֶער אוּנ נַאס, דָארְט זִיצְט אַ מֵיידֶעל אַ שֵׁיינֶע. זִי זִיצְט פַארְצָאגְט, פַארְיָאמֶערְט אוּנ פַארְקְלָאגְט, אוּנ בֶּעט אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע. 1) — אָי, דוּ שֵׁיין מֵיידֶעל, װָאס בִּיסְטוּ אַזוֹי אֵיידֶעל, מִיט דַיין שֵׁיינֶע מִינֶע, דַיין שֵׁיינֶע פִיגוּרֶע, דַיין אֵיידְלֶע נַאטוּרֶע, — עֶס פַּאסְט דִיר צוּ זַיין אַ גְרַאפִינְיֶע! — אַז װֵעה צוּ מַיין שַׁאנְד. צוּ שְׁטְרֶעקֶען דִי הַאנְד, צוּ בֶּעטֶען אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע! אִין קִיעֶװ גֶעבּוֹירֶען אוּנ אֵיידֶעל דֶערְצוֹיגֶען גָאר פוּן אַ מִשְׁפָּחָה אַ שֵׁיינֶע. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אַ שְׁװֶעסְטֶער הָאבּ אִיךְ גֶעהַאט, אִיז זִי אַרוֹיס אִין גַאס, גֶעמַאכְט אַ גְרוֹיס גֶערוּדֶער. נִישְׁטָא קֵיין פָאטֶער, נִישְׁטָא קֵיין מוּטֶער, נִישְׁטָא קֵיין שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרוּדֶער. װִי בִּיטֶער אִיז דָא צוּ לֶעבֶּען אִין גַאס אוּנ בֶּעטֶען בַּיי לַייטֶען בְּרוֹיט! אָי, גָאטט, דֶערְבַּארְם, שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם אוּנ שִׁיק שׁוֹין אוֹיף מִיר דֶעם טוֹיט!

a gemeine

1) אַ גֶעמֵיינֶע

↤ 58

Oj, wie bitter is do Zu leben auf der Gass Un beten bai Laiten Geld! Oi, Gott, derbarm, Streck aus dain Arm Un nehm mich schoin zu vun der Welt! 1)

אָי, װִי בִּיטֶער אִיז דָא צוּ לֶעבֶּען אוֹיף דֶער גַאס אוּנ בֶּעטֶען בַּיי לַייטֶען גֶעלְד! אָי, גָאטט, דֶערְבַּארְם, שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם אוּנ נֶעם מִיךְ שׁוֹין צוּ פוּן דֶער װֶעלְט! 1)

г. Г. Перловъ (Вороновица, Подольск. губ.).

Въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ пѣсня заканчивается слѣд. припѣвомъ:

Du junge Kind, Du host kein Sind, Du bist vun Adel geboren. Ach, Gott, hob schoin Rachmones Iber ihr Elend Un scheink ihr glickliche Johren!

דוּ יוּנְגֶע קִינְד, דוּ הָאסְט קַיין זִינְד, דוּ בִּיסְט פוּן אַדֶעל גֶעבָּארֶען. אַךְ, גָאט, הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת אִיבֶּער אִיהְר עֶלֶענְד אוּנְ שֵׁיינְק אִיהְר גְלִיקְלִיכֶע יָאהְרֶען!

1) См. др. варіантъ той же пѣсни, помѣщ. „Mittheil d. Gesellsch. für jüd. Volkskunde“ вып I стр. 64 (Hamburg 1898).

↤ 59

III.

Колыбельныя пѣсни.

№ 60. ^*)

Unter dem Kind’s Wigele Steiht a gilden Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen, Wos is die beste S’cheire? Dos Kind wet lernen Teire; Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben, A guter Jid wet er blaiben.

אוּנְטֶער דֶעם קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע שְׁטֵעהְט אַ גִילְדֶען צִיגֶעלֶע. דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען, װָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה? דָאס קִינְד װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה; תּוֹרָה װֶעט עֶר לֶערְנֶען, סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען, אַ גוּטֶער יוּד װֶעט עֶר בְּלַייבֶּען.

В. Юсинъ (Подольск. губ.).

№ 61.

Unter dem Kind’s Wiegele Steiht a gilden Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen, Rożinkes mit Mandlen — Dos is die beste S’cheire. Dos Kind wet lernen Teire; Plezelech mit Putter wet’n ihm schmieren, In Cheider arain wet men ihm fihren. Sforim wet er schraiben, Ain guter un ain frummer Jid Wet er ’m-irze-Schem blaiben. Schlof, Main Kind, Frisch un gesynd! A Schlof auf dir a gyter, Wie var-Tog auf dem Hiter!

אוּנְטֶער דֶעם קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע שְׁטֵעהְט אַ גִילְדֶען צִיגֶעלֶע. דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען, רָאזְשִׁינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען — דָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה. דָאס קִינְד װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה; פְּלֶעצֶעלֶעךְ מִיט פּוּטֶער װֶעטְ׳ן אִיהְם שְׁמִירֶען, אִין חֵדֶר אַרַיין װֶעט מֶען אִיהְם פִיהְרֶען. סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען, אַיין גוּטֶער אוּנ אַיין פְרוּמֶער יוּד װֶעט עֶר אִיִ״הַ בְּלַייבֶּען. שְׁלָאף, מַיין קִינְד, פְרִישׁ אוּנ גֶעזוּנְד! אַ שְׁלָאף אוֹיף דִיר אַ גוּטֶער, װִי פַאר-טָאג אוֹיף דֶעם הִיטֶער!

М. Ш. Берляндъ (Зивьковъ, Подольск. губ ).

*) См. варіанты настоящей и др. колыбельныхъ пѣсенъ, напеч. д-ромь С. Вейсенбергомъ въ „Globus“, 1900 г., т. L XXVII № 8, стр. 131; г. Л. Винеромъ въ „Mittheil. d. Gesellschaft f. jüd. Volkskunde“, вып. II (1898 г.), стр. 45 и сл. и въ ст. „Popular Poetry of the Russian Jems“ („Americana Germanica“, 1898 г Vol II № 2); также „Mittheil Gesellsch. f. jüd. Volkskünde“, вып. I (1898 г.), стр 50—52.

↤ 60

№ 62.

Unter main Jingele’s Wiegele Steiht a waisse Ziegele. Die Ziegele is gefohren handlen, Breingen Rosinkes mit Mandlen. Rosinkes un Mandlen sainen zucker-siss, Main Jingele wet sain gesund un frisch. Gesund un frisch is die beste S’cheire, Main Jingele wet kennen lernen Teire. Teire lernen, S’cheire keifen, K’sseider lernen, in Cheider leifen!

אוּנְטֶער מַיין אִינְגֶעלֶע׳ס װִיגֶעלֶע שְׁטֵעהְט אַ װַייסֶע צִיגֶעלֶע. דִי צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען, בְּרֵיינְגֶען רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען. רָאזִינְקֶעס אוּנ מַאנְדְלֶען זַיינֶען צוּקֶער-זִיס, מַיין אִינְגֶעלֶע װֶעט זַיין גֶעזוּנְד אוּנ פְרִישׁ. גֶעזוּנְד אוּנ פְרִישׁ אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה, מַיין אִינְגֶעלֶע װֶעט קֶענֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה. תּוֹרָה לֶערְנֶען, סְחוֹרָה קוֹיפֶען, כְּסֵדֶר לֶערְנֶען, אִין חֵדֶר לוֹיפֶען!

Д. Г. Гальпернъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).

№ 63.

Ailje — ljulje, schlof, Main liebes Kind! Mach-że zu die Eigelach Un steih uf gesund. Mach sei zu Un mach sei offen, Gesuntiker-heit Solstu schlofen! Daine junge Johrelech Bin ich dir m’kane. West doch sain a greissinker, West doch sain a Tane; Westu daine Eltern Bazieren un bascheinen, — Passt doch nit far dir, Sollst pistschenen un weinen. Pjestschest sich un weinst Un schlofen willstu nit; Machst doch on dain Mutter Schmerzen mit dermit. Singen un wiegen Is dain ganzer Grund; Schlof-że, main Kind, Schlof-że gesund!

אַיְיְלֶעלְיוּלְיֶע, שְׁלָאף, מַיין לִיבֶּעס קִינְד! מַאךְ-זְשֶׁע צוּ דִי אוֹיגֶעלֶעךְ אוּנ שְׁטֵעה אוּף גֶעזוּנְד. מַאךְ זֵיי צוּ אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען, גֶעזוּנְטִיקֶערְ-הֵייט זָאלְסְטוּ שְׁלָאפֶען! דַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶעלֶעךְ בִּין אִיךְ דִיר מְקַנֵּא. װֶעסְט דָאךְ זַיין אַ גְרוֹיסִינְקֶער, װֶעסְט דָאךְ זַיין אַ תַּנָּא; װֶעסְטוּ דַיינֶע עֶלְטֶערְן בַּאצִירֶען אוּנ בַּאשֵׁיינֶען, — פַּאסְט דָאךְ נִיט פַאר דִיר, זָאלְסְט פִּישְׁטְשֶׁענֶען אוּנ װֵיינֶען. פְּיֶעשְׁטְשֶׁעסְט זִיךְ אוּנ װֵיינְסְט אוּנ שְׁלָאפֶען װִילְסְטוּ נִיט; מַאכְסְט דָאךְ אָן דַיין מוּטֶער שְׁמֶערְצֶען מִיט דֶערְמִיט. זִינְגֶען אוּנ װִיגֶען אִיז דַיין גַאנְצֶער גְרוּנְד; שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד, שְׁלָאף זְשֶׁע גֶעזוּנְד!

↤ 61

Die Bobes mit di Dsiades Thuen in draussen sitzen, Mit die breite Schwerten, Mit die lange Spitzen. A Jingele, wos hot sich Weinendig gefunen, — Hot men ihm gechapt Un araingeworfen in Brunnen.

דִי בָּאבֶּעס מִיט דִי דְזְיַאדֶעס טוּהֶען אִין דְרוֹיסֶען זִיצֶען, מִיט דִי בְּרוֹיטֶע שְׁװֶערְדֶען, מִיט דִי לַאנְגֶע שְׁפִּיצֶען. אַ אִינְגֶעלֶע, װָאס הָאט זִיךְ װֵיינֶענְדִיג גֶעפוּנֶען, — הָאט מֶען אִיהְם גֶעחַאפְּט אוּנ אַרַיינְגֶעװָארְפֶען אִין בְּרוּנֶען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 64.

Gam Ssimcho ateres Bálo, Lomir spielen a kleine Waile. A kleine Waile welen mir spielen, A ganzen Redel welen mir fihren. Patsche-patsche, Kindelech, Welen mir keifen Schichelech; Schichelech welen mir keifen, In Cheider welen mir leifen. Teire welen mir lernen mit gute Mailes, Zu der Chassene welen mir paskenen Schailes; Schailes welen mir paskenen, A Drosche welen mir darschenen. Die Drosche wet gefällen die ganze Welt, Bifrat as die Kind kost asei viel Geld; Asei viel Geld is Masol mit Broche: Die Kind kummt araus vun a scheine Mischpoche.

גַם שִׂמְחָה עֲטֶרֶת בַּעְלָה, לָאמִיר שְׁפִּילֶען אַ קְלֵיינֶע װַיילֶע. אַ קְלֵיינֶע װַיילֶע װֶעלֶען מִיר שְׁפִּילֶען, אַ גַאנְצֶען רֶעדֶעל װֶעלֶען מִיר פִיהְרֶען. פַּאטְשֶׁע-פַּאטְשֶׁע, קִינְדֶעלֶעךְ, װֶעלֶען מִיר קוֹיפֶען שִׁיכֶעלֶעךְ; שִׁיכֶעלֶעךְ װֶעלֶען מִיר קוֹיפֶען, אִין חֵדֶר װֶעלֶען מִיר לוֹיפֶען. תּוֹרָה װֶעלֶען מִיר לֶערְנֶען מִיט גוּטֶע מַעֲלוֹת, צוּ דֶער חֲתֻנָה װֶעלֶען מִיר פַּסְקֶ׳ענֶען שַׁאֲלוֹת; שַׁאֲלוֹת װֶעלֶען מִיר פַּסְקֶ-ענֶען, אַ דְרָשָׁה װֶעלֶען מִיר דַרְשֶׁ׳ענֶען. דִי דְרָשָׁה װֶעט גֶעפֶעלְלֶען דִי גַאנְצֶע װֶעלְט, בִּפְרַט אַז דִי קִינְד קָאסְט אַזוֹי פִיל גֶעלְד; אַזוֹי פִיל גֶעלְד אִיז מַ׳זָל מִיט בְּרָכָה: דִי קִינְד קוּמְט אַרוֹיס פוּן אַ שֵׁיינֶע מִשְׁפָּחָה.

Н. З. Левинъ (Витебск. губ).

↤ 62

№ 65

As ’ch wollt gehat dem Keissers Eizres mit sain ganze Melyche, Wollt dos gor nit sain bai mir asei greiss niche, Wie du binst mir niche main Licht, main Schain! As ich derseh dir, mein ich — die ganze Wellt is main! Schlof, main Kind, schlof main Kind, Sollst mir ruhen un sain gesynd! Alle Brilljanten un alle Antiken Kennen doch main Harz asei viel nit erquicken, Wie viel du thust erquicken, main Licht, main Schain, Mit dir will ich meinen, as die ganze Welt is main! Schlof, main Kind etc. As du liegst un schlofst in dain Wiegel, Steihen gute Malochim un badecken dir mit seier Fligel. Du, main Kind, binst main Licht, main Schain, Mit dir will ich meinen — die ganze Welt is main! Schlof, main Kind etc. Der Tate hot dos Kind nit gelernt, wos Gott hot geboten, Wet men ihm auf jener Welt brennen un broten; Un du, main lieb Kind, mit daine Zidkes sollst sich mihen Dain Taten vun Geh’nem arauszuziehen. Schlof, main Kind etc.

אַז כְ׳װָאלְט גֶעהַאט דֶעם קֵיסַרְס אוֹצְרוֹת מִיט זַיין גַאנְצֶע מְלוּכָה, װָאלְט דָאס גָאר נִיט זַיין בַּיי מִיר אַזוֹי גְרוֹיס נִיחָה, װִי דוּ בִּינְסְט מִיר נִיחָה מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין! אַז אִיךְ דֶערְזֶעה דִיר, מֵיין אִיךְ — דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין! שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף מַיין קִינְד, זָאלְסְט מִיר רוּהֶען אוּנ זַיין גֶעזוּנְד! אַלֶע בְּרִילְיַאנְטֶען אוּנ אַלֶע אַַנְטִיקֶען קֶענֶען דָאךְ מַיין הַארְץ אַזוֹי פִיל נִיט עֶרְקְװִיקֶען, װִי פִיל דוּ טוּהְסְט עֶרְקְװִיקֶען, מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין, מִיט דִיר װִיל אִיךְ מֵיינֶען, אַז דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין! שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ. אַז דוּ לִיגְסְט אוּנ שְׁלָאפְסְט אִין דַיין װִיגֶעל, שְׁטֵעהֶען גוּטֶע מַלְאָכִים אוּנ בַּאדֶעקְען דִיר מִיט זֵייעֶר פְלִיגֶעל. דוּ, מַיין קִינְד, בִּינְסְט מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין, מִיט דִיר װִיל אִיךְ מֵיינֶען — דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין! שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ. דֶער טַאטֶע הָאט דָאס קִינְד נִיט גֶעלֶערְנְט, װָאס גָאט הָאט גֶעבָּאטֶען, װֶעט מֶען אִיהְם אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט בְּרֶענֶען אוּנ בְּרָאטֶען; אוּנ דוּ, מַיין לִיבּ קִינְד, מִיט דַיינֶע צִדְקוּת זָאלְסְט זִיךְ מִיהֶען דַיין טַאטֶען פוּן גֵיהִנּוֹם אַרוֹיסְצוּצִיהֶען. שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.

↤ 63

As ich wel amol darfen auf jener Welt geihn, Welen die Thiren vun Gan-eiden offen steihn. Du, main Kind, sollst mir sain a frummer un a guter, Wet men sogen auf jener Welt: Lost arain dem Zadik’s Mutter! Schlof, main Kind, schlof, main Kind, Sollst mir ruhen un sain gesynd!

אַז אִיךְ װֶעל אַמָאל דַארְפֶען אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט גֵעהְן, װֶעלֶען דִי טִיהְרֶען פוּן גַּן עֵדֶן אָפֶען שְׁטֵעהְן. דוּ, מַיין קִינְד, זָאלְסְט מִיר זַיין אַ פְרוּמֶער אוּנ אַ גוּטֶער, װֶעט מֶען זָאגֶען אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט: לָאזְט אַרַיין דֶעם צַדִּיקְ׳ס מוּטֶער! שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף, מַיין קִינְד, זָאלְסְט מִיר רוּהֶען אוּנ זַיין גֶעזוּנְד!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 66.

Ai lju-lju-lju, lju-lju lju! Unter dos Kind’s Wiegele Steiht a klein fain Ziegele. Die Ziegele is gefohren handlen, Die beste S’cheire is Rosinkes mit Mandlen. Teire, Teire in Kepele, Kasche kochen in Tepele, Breit mit Putter schmieren; Der Tate mit die Mamen Welen dos Kind zu der Chupe fihren. Ziegele-Miegele, Wachs in Krigele, Reithe Pomeranzen; As der Tate schlogt der Mamen Leifen die Kinder tanzen.

אַילְיוּ-לְיוּ-לְיוּ, לְיוּ-לְיוּ לְיוּ! אוּנְטֶער דָאס קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע שְׁטֵעהְט אַ קְלֵיין פַיין צִיגֶעלֶע. דִי צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען, דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה אִיז רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען. תּוֹרָה, תּוֹרָה אִין קֶעפֶּעלֶע, קַאשֶׁע קָאכֶען אִין טֶעפֶּעלֶע, בְּרֵייט מִיט פּוּטֶער שְׁמִירֶען; דֶער טַאטֶע מִיט דִי מַאמֶען װֶעלֶען דָאס קִינְד צוּ דֶער חוּפָּה פִיהְרֶען. צִיגֶעלֶע-מִיגֶעלֶע, װַאקְס אִין קְרִיגֶעלֶע, רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען; אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דֶער מַאמֶען לוֹיפֶען דִי קִינְדֶער טַאנְצֶען.

М. З. Левинъ (Витеб. губ.).

№ 67.

Unter (Ssoreles) Wiegele Steiht a klor-waiss Ziegele. Dos Ziegele is gefohren handlen. Rosinkes mit Mandlen, Wos is die beste S’cheire. Ssorele’s choss’n wet lernen Teire; Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben; A gute un a frumme Wet (Ssorele) blaiben.

אוּנְטֶער (שָׂרָה׳לֶעס) װִיגֶעלֶע שְׁטֵעהְט אַ קְלָאר-װַייס צִיגֶעלֶע. דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען. רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען, װָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה. שָׂרָה׳לֶעס חָתָן װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה; תּוֹרָה װֶעט עֶר לֶערְנֶען, סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען; אַ גוּטֶע אוּנ אַ פְרוּמֶע װֶעט (שָׂרָה׳לֶע) בְּלַייבֶּען.

А. А. Чигиринскій (Кіевъ).

↤ 64

№ 68.

Schlof, Tochter’l du scheine, du faine, In dain Wigele; Ich wel mir setzen leben dir Und singen a Liedele. Ai ljulje, ai ljulje, Mach zu daine faine Eigelach gich un geschwind! Wos warfstu sich arum, Wos liegstu krumm? Folg mir, lieg besser grad; Du megst mir gleiben — Alle wern dir leiben Far a scheine, erliche Mad! Ai ljulje etc. As men schloft, geiht die Nschome aruf Un schraibt die Aweires in die Bicher; Un du, main Kind, Host kain Sind, Kennst schlofen ruhig un sicher! Ai ljulje etc. Genug schon weinen, Ich wel dir vereinen, Ich wel dir keifen Beigelach, Genug schon dir wigen, Los mir a Waile liegen, Mach zu daine koschere Eigelach! Ai ljulje etc. As ich wollt wissen, Wer es kummt aher, Wos willen a-n-Ain-hore geben, — Arop vun dain Guf, Auf sei aruf, Soll sain bai sei zait seier leben! Ai ljulje etc.

שְׁלָאף, טָאכְטֶערְ׳ל דוּ שֵׁיינֶע, דוּ פַיינֶע, אִין דַיין װִיגֶעלֶע; אִיךְ װֶעל מִיר זֶעצֶען לֶעבֶּען דִיר אוּנְד זִינְגֶען אַ לִידֶעלֶע. אַי לְיוּלְיֶע, אַי לְיוּלְיֶע, מַאךְ צוּ דַיינֶע פַיינֶע אויגֶעלַאךְ גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד! װָאס װַארְפְסְטוּ זִיךְ אַרוּם, װָאס לִיגְסְטוּ קְרוּם? פָאלְג מִיר, לִיג בֶּעסֶער גְרַאד; דוּ מֶעגְסְט מִיר גְלוֹיבֶּען — אַלְלֶע װֶערְן דִיר לוֹיבֶּען פַאר אַ שֵׁיינֶע, עֶרְלִיכֶע מַאד! אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ. אַז מֶען שְׁלָאפְט, גֵעהְט דִי נְשָׁמָה אַרוּף אוּנ שְׁרַייבְּט דִי עֲבֵרוֹת אִין דִי בִּיכֶער; אוּנ דוּ, מַיין קִינְד, הָאסְט קַיין זִינְד, קֶענְסְט שְׁלָאפֶען רוּהִיג אוּנ זִיכֶער! אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ. גֶענוּג שָׁאן װֵיינֶען, אִיךְ װֶעל דִיר פֶערֵיינֶען, אִיךְ װֶעל דִיר קוֹיפֶען בֵּייגֶעלַאךְ, גֶענוּג שָׁאן דִיר װִיגֶען, לָאז מִיר אַ װַיילֶע לִיגֶען, מַאךְ צוּ דַיינֶע כָּשֵׁרֶע אוֹיגֶעלַאךְ! אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ. אַז אִיךְ װָאלְט װִיסֶען, װֶער עֶס קוּמְט אַהֶער, װָאס װִילֶען אַנְ-עַיִן-הָרָע גֶעבֶּען, — אַרָאפּ פוּן דַיין גוּף, אוֹיף זֵיי אַרוּף, זָאל זַיין בַּיי זֵיי צַייט זֵייעֶר לֶעבֶּען! אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ.

Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).

↤ 65

№ 69.

Ailje-ljulje, schlof, Main liebes Kind! Mach-że zu die Eigelach Un steih uf gesynd. Mach sei zu Un mach sei offen, Gesuntiker-heit Sollstu schlofen! Pjestschest sich un weinst Un schlofen willstu nit, — Machst doch on dain Mutter Schmerzen mit dermit. Singen un wiegen Is dain ganzer Grund; Schlof-że, main Kind, Schlof-że gesund! Żabes mit Bären Ohen af draussen sitzen, Mit die heiche Steckens, Mit die lange Spitzen. A Meidele, wos weint Un will nit ruhig sain, Nehmen sei ihr zu Un warfen in Torbe arain!

אַיְילְיֶע-לְיוּלְיֶע, שְׁלָאף, מַיין לִיבֶּעס קִינְד! מַאךְ-זְשֶׁע צוּ דִי אוֹיגֶעלֶעךְ אוּנ שְׁטֵעה אוּף גֶעזוּנְד. מַאךְ זֵיי צוּ אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען, גֶעזוּנְטִיקֶערְ-הֵייט זָאלְסְטוּ שְׁלָאפֶען! פְּיֶעשְׁטְשֶׁעסְט זִיךְ אוּנ װֵיינְסְט אוּנ שְׁלָאפֶען װִילְסְטוּ נִיט, — מַאכְסְט דָאךְ אָן דַיין מוּטֶער שְׁמֶערְצֶען מִיט דֶערְמִיט. זִינְגֶען אוּנ װִיגֶען אִיז דַיין גַאנְצֶער גְרוּנְד; שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד, שְׁלָאף-זְשֶׁע גֶעזוּנְד! זְשַׁאבֶּעס מִיט בֶּערֶען אָהֶען אַף דְרוֹיסֶען זִיצֶען, מִיט דִי הוֹיכֶע שְׁטֶעקֶענְס, מִיט דִי לַאנְגֶע שְׁפִּיצֶען. אַ מֵיידֶעלֶע, װָאס װֵיינְט אוּנ װִיל נִיט רוּהִיג זַיין, נֶעהְמֶען זֵיי אִיהְר צוּ אוּנ װַארְפֶען אִין טָארְבֶּע אַרַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пивъ (Ковенск. губ.).

№ 70.

Schlof, main Kind, in Freiden, Du west vargessen daine Leiden, Derwaile schlof gesynd! Du west lesen Bichelech, Du west stricken Tichelech, — Derwaile schlof, main Kind! Dort in a Sál Wet sain amol a Ball, Du’st machen mit dain Kleidele a Wind, Schlof-że, schlof-że, Mamele, Du west sain amol a Damele, — Derwaile schlof gesynd! . . . . . . . . . .

שְׁלָאף, מַיין קִינְד, אִין פְרֵיידֶען, דוּ װֶעסְט פַארְגֶעסֶען דַיינֶע לֵיידֶען, דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף גֶעזוּנְד! דוּ װֶעסְט לֶעזֶען בִּיכֶעלֶעךְ, דוּ װֶעסְט שְׁטְרִיקֶען טִיכֶעלֶעךְ, — דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף, מַיין קִינְד! דָארְט אִין אַ זַאל װֶעט זַיין אַמָאל אַ בַּאל, דוּ׳סְט מַאכֶען מִיט דַיין קְלֵיידֶעלֶע אַ װִינְד, שְׁלָאף-זְשֶׁע, שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַאמֶעלֶע, דוּ װֶעסְט זַיין אַמָאל אַ דַאמֶעלֶע, — דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף גֶעזוּנְד! . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іофе (Гродненск. губ ).

↤ 66

№ 71.

Schlof in Freiden, Du weisst nit kein Leiden, Schlof, main thaiere Kind! Schlof, main Veigele, Mach zu dain Eigele, Schlof, main thaiere Kind! Daine Eltern min-hastame Sainen traie Tate-Mame, Wollten wellen vun dir Gut’s derleben; Wollten gern sehn a Trittele Vun dain getraie Fissele, Wollten sei gewiss Zdoke geben. West sain geladen af die Ballen, West tanzen in die Salen; West sich dreihen aher un ahin, West gefällen weren Zwischen alle Herren, — Derwail schlof sich aus, main Kind! West aufsteihn in der-frih, Westu hoben Arbet a ssach . . . . . . . . . . West stricken Tichelech Un lesen vun die Bichelech, — Derwail schlof sich aus, main Kind!

שְׁלָאף אִין פְרֵיידֶען, דוּ װֵייסְט נִיט קֵיין לֵיידֶען, שְׁלָאף, מַיין טַייעֶרֶע קִינְד! שְׁלָאף, מַיין פֵייגֶעלֶע, מַאךְ צוּ דַיין אֵייגֶעלֶע, שְׁלָאף, מַיין טַייעֶרֶע קִינְד! דַיינֶע עֶלְטֶערְן מִן הַסְתַּמָא זַיינֶען טְרַייעֶ טַאטֶע-מַאמֶע, װָאלְטֶען װֶעלֶען פוּן דִיר גוּטְ׳ס דֶערְלֶעבֶּען; װָאלְטֶען גֶערְן זֶעהְן אַ טְרִיטֶעלֶע פוּן דַיין גֶעטְרַייעֶ פִיסֶעלֶע, װָאלְטֶען זֵיי גֶעװִיס צְדָקָה גֶעבֶּען. װֶעסְט זַיין גֶעלַאדֶען אַף דִי בַּאלֶען, װֶעסְט טַאנְצֶען אִין דִי זַאלֶען; װֶעסְט זִיךְ דְרֵייהֶען אַהֶער אוּנ אַהִין, װֶעסְט גֶעפֶעלֶען װֶערֶען צְװִישֶׁען אַלֶע הֶערֶען, — דֶערְװַייל שְׁלָאף זִיךְ אוֹיס, מַיין קִינְד! װֶעסְט אוֹיפְשְׁטֵעהְן אִין דֶער פְרִיה, װֶעסְטוּ הָאבֶּען אַרְבֶּעט אַ סַךְ . . . . . . . . . . װֶעסְט שְׁטְרִיקֶען טִיכֶעלֶעךְ אוּנ לֶעזֶען פוּן דִי בִּיכֶעלֶעךְ, — דֶערְװַייל שְׁלָאף זִיךְ אוֹיס, מַיין קִינְד!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 72.

Schlof, schlof, schlof! Der Tate wet fohren in Dorf, Wet er breingen a-n-Epele, Wet sain gesund die Kepele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Nissele, Wet sain gesund die Fissele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a-n-Entele, Wet sain gesund die Häntele.

שְׁלָאף, שְׁלָאף, שְׁלָאף! דֶער טַאטֶע װֶעט פָאהְרֶען אִין דָארְף, װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נְ-עֶפֶּעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי קֶעפֶּעלֶע. שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ. װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נִיסֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי פִיסֶעלֶע. שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ. װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נְ-עֶנְטֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי הֶענְטֶעלֶע.

↤ 67

Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Jaichele, Wet sain gesund der Baichele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Veigele, Wet sain gesund die Eigele. Schlof, schlof etc. Wet er breingen a Häsele, Wet sain gesund der Näsele.

שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ. װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ יַיְכֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דֶער בַּייכֶעלֶע. שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ. װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ פֵייגֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי אֵייגֶעלֶע. שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ. װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ הֶעזֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דֶער נֶעזֶעלֶע.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 73.

Schlof, main Kind, schlof! Der Tate wet breingen a-n-Of; Die Mame wet breingen a-n-Epele, Wet sain gesund die Kepele. Schlof, main Kind, schlof! Der Tate wet breingen a-n-Of; Die Mame wet breingen a Jaichele, Wet sain gesund die Baichele. Schlof, main Kind etc. Die Mame wet breingen a-Entele, Wet sain gesund die Häntele. Schlof, main Kind etc. Die Mame wet breingen a Schissele, Wet sain gesund die Fissele. . . . . . . . . . .

שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף! דֶער טַאטֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עוֹף; דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עֶפֶּעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי קֶעפֶּעלֶע. שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף! דֶער טַאטֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עוֹף; דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ יַיְכֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי בַּייכֶעלֶע. שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ. דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ עֶנְטֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי הֶענְטֶעלֶע. שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ. דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ שִׁיסֶעלֶע, װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי פִיסֶעלֶע. . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 74.

Schlof, schlof in dain Ruh, Mach die koschere Eigelach zu; Mach sei zu un mach sei offen Un wer gesunter-heit ainschlofen! . . . . . . . . . .

שְׁלָאף, שְׁלָאף אִין דַיין רוּה, מַאךְ דִי כָּשֵׁרֶע אֵייגֶעלַאךְ צוּ; מַאךְ זֵיי צוּ אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען אוּנ װֶער גֶעזוּנְטֶערהֵייט אַיינְשְׁלָאפֶען! . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Виленск. губ.).

↤ 68

№ 75.

Die Lwone passt auf die Stern, Wie der Pastuch saine Schof, Sei sollen cholile nit geminert wern, Schlof, main Eifele, schlof!

דִי לְבָנָה פַּאסְט אוֹיף דִי שְׁטֶערְן, װִי דֶער פַּאסְטוּךְ זַיינֶע שָׁאף, זֵיי זָאלֶען חָלִילָה נִיט גֶעמִינֶערְט װֶערְן, שְׁלָאף, מַיין עוֹפֶ׳עלֶע, שְׁלָאף!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 76

Schlof-że, main Kind, Gich un geschwind, In dain scheininke Wiegele! Ich wel sich mir setzen leben dir Un singen a scheininke Liedele. Wos is dos far a Steiger, — Es is schoin zwelf a Seiger Un du schlofst noch nit ain! Es is kein ander Swore, As du host a-n-Ain-hore, Schlof-że ain, main Kind! Wenn es wollt nit sain spät, Wollt ich arop vun Bett Un wollt a-n-Ain-hore’le opsprechen Arop vun dain Guf, Bis die Waiber sainen noch nit uf. Wos halstu asei die Kepele varworfen? . . . . . . . . . .

שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד, גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד, אִין דַיין שֵׁיינִינְקֶע װִיגֶעלֶע! אִיךְ װֶעל זִיךְ מִיר זֶעצֶען לֶעבֶּען דִיר אוּנ זִינְגֶען אַ שֵׁיינִינְקֶע לִידֶעלֶע. װָאס אִיז דָאס פַאר אַ שְׁטֵייגֶער, — עֶס אִיז שׁוֹין צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער אוּנ דוּ שְׁלָאפְסְט נָאךְ נִיט אַיין! עֶס אִיז קֵיין אַנְדֶער סְבָרָה, אַז דוּ הָאסְט אַנְ-עַיִן הָרָע, שְׁלָאף-זְשֶׁע אַיין, מַיין קִינְד! װֶען עֶס װָאלְט נִיט זַיין שְׁפֶּעט, װָאלְט אִיךְ אַרָאפּ פוּן בֶּעט אוּנ װָאלְט אַנְ-עַיִן הָרָע׳לֶע אָפְּשְׁפְּרֶעכֶען אַרָאפּ פוּן דַיין גוּף, בִּיז דִי װַייבֶּער זַיינֶען נָאךְ נִיט אוּף. װָאס הַאלְסְטוּ אַזוֹי דִי קֶעפֶּעלֶע פַארְװָארְפֶען? . . . . . . . . . .

М. З. Левинъ (Витебск. и Екатеринославск. г).

№ 77.

Ailje-ljulje, Schlof, main Gdule! Mach zu daine Eigelech die faine Ganz gich un geschwind Un steih auf wieder Mit gesunde Glieder, Main lieb-sisses Kind!

אַיילֶע-לְיוּלְיֶע, שְׁלָאף, מַיין גְדוּלָה! מַאךְ צוּ דַיינֶע אֵייגֶעלֶעךְ דִי פַיינֶע גַאנְץ גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד אוּנ שְׁטֵעה אוֹיף װִידֶער מִיט גֶעזוּנְדֶע גְלִידֶער, מַיין לִיעבּ-זִיסֶעס קִינְד!

Д. Г. Гальпернъ (Ковна)

↤ 69

№ 78.

. . . . . . . . . . In Mark darf men leifen, Beigelech darf men keifen; Mit Putter darf men schmieren, Der Tate mit der Mame Sollen dich zu der Chupe fihren.

. . . . . . . . . . אִין מַארְק דַארְף מֶען לוֹיפֶען, בֵּייגֶעלֶעךְ דַארְף מֶען קוֹיפֶען; מִיט פּוּטֶער דַארְף מֶען שְׁמִירֶען, דֶער טַאטֶע מִיט דֶער מַאמֶע זָאלֶען דִיךְ צוּ דֶער חֻפָּה פִיהרֶען.

г-жа Б. Б. Гинзбургъ (Могилвск. губ.).

№ 79.

Dos Kind liegt in Wiegele mit aus geweinte Eigen. Die Mame lie’t auf der Erd, die Fiss ausgezeigen. Nito kein Mame, Nito kein Nchome! Dos Kind liegt in Wiegele un chalescht seigen, Die Mame liegt in Keiwer mit Scharbens auf die Eigen. Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, glätten un Kammen, Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausramen? Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, putzen un glätten, Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausbetten? Nito kein Mame etc. Wer wet dir, main Kind, putzen un zieren, Wer wet dir, main Kind, in Cheider fihren? 1) Nito kein Mame etc.

דָאס קִינְד לִיגְט אִין װִיגֶעלֶע מִיט אוֹיס גֶעװֵיינְטֶע אוֹיגֶען. דִי מַאמֶע לִיגְט אוֹיף דְ׳רְערְד, דִי פִיס אוֹיסְגֶעצוֹיגֶען. נִיטָא קֵיין מַאמֶע, נִיטָא קֵיין נְחָמָה! דָאס קִינְד לִיגְט אִין װִיגֶעלֶע אוּנ חַלֶשְׁט זוֹיגֶען, דִי מַאמֶע לִיגְט אִין קֶבֶר מִיט שַׁארְבֶּענְס אוֹיף דִיא אוֹיגֶען. נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ. װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, גְלֶעטֶען אוּנ קַאמֶען, װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, דִי װִיגֶעלֶע אוֹיסְרַאמֶען? נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ. װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, פּוּצֶען אוּנ גְלֶעטֶען, װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, דִי װִיגֶעלֶע אוֹיסְבֶּעטֶען? נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ. װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, פּוּצֶען אוּנ צִירֶען, װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, אִין חֶדֶר פִיהרֶען? 1) נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.

Варіанты:

Wer wet dir, main Kind, machen far a Mentschen. Un wer wet dir, main Kind, unter der Chupe bentschen?

1) װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, מַאכֶען פַאר אַ מֶענְשֶׁען. אוּנ װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה בֶּענְטְשֶׁען?

↤ 70

’ch bin ausgegangen in alle Apteiken, ’ch hob gemeint, der Mal’ch ha-Mowes wet nit Kummen die Mamen teilen Nito kein Mame etc. ’ch bin ausgefohren in alle Schiffen un alle Jamen, ’ch hob gemeint, ’ch wel kriegen keifen far’n Jossem’l a Mamen. 1) Nito kein Mame etc. In dem Jossem’s Wiegele hot sich araingechapt a Faier, Wie auf’n fraien Feld in die Strei vun a Schaier. 2) Nito kein Mame etc.

כְ׳בִּין אוֹיסְגֶעגַאנְגֶען אִין אַלֶע אַפְּטֵייקֶען, כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, דֶער מַלְאַךְ הַמָּוֶת װֶעט נִיט קוּמֶען דִי מַאמֶען טֵיילֶען נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ. כְ׳בִּין אוֹיסְגֶעפָאהרֶען אִין אַלֶע שִׁיפֶען אוּנ אַלֶע יַם׳עֶן, כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, כְ׳װֶעל קְרִיגֶען קוֹיפֶען פַארְ׳ן יָתוֹם׳ל אַ מַאמֶען. 1) נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ. אִין דֶעם יָתוֹמ׳ס װִיגֶעלֶע הָאט זִיךְ אַרַיינְגֶעחַאפְּט אַ פַייעֶר, װִי אוֹיפְ׳ן פְרַייעֶן פֶעלְד אִין דִי שְׁטְרֵיי פוּן אַ שַׁייעֶר. 2) נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

Ю. М. Нейфанъ (Минск. губ).

№ 80.

Er hot mir zugesogt, er hot mir zugesogt, Er hot mir zugesogt zu nehmen, (bis) Er geiht awek zu a-n-ander Meidel, Thut main Harz klemmen. Schlof, main Kind, schlof In dain thaiern Schlof! Wen Gott wet un bazohlen Far die falsche Liebe, Dos wet schoin sain sain Strof! ’s i’ gor nito kein Epele, Wos soll nit sain kein Worm in drinnen; ’s i’ gor nito kein Mannsperson, Wos soll nit hoben kein falschen Sinnen. Ach schlof, main Kind, schlof In dain thaiern Schlof etc.

עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט, עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט, עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ נֶעהְמֶען, (bis) עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַנְ-אַנְדֶער מֵיידֶעל, טוּהְט מַיין הַארְץ קְלֶעמֶען. שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף! װֶען גָאט װֶעט אוּנ בַּאצָאלֶען פַאר דִי פַאלְשֶׁע לִיבֶּע, דָאס װֶעט שׁוֹין זַיין זַיין שְׁטְרָאף! סְ׳אִי׳ גָאר נִיטָא קֵיין עֶפֶּעלֶע, װָאס זָאל נִיט זַיין קֵיין װָארְם אִין דְ׳רִינֶען; סְ׳אִי׳ גָאר נִיטָא קֵיין מַאנְסְפֶּערְזָאן, װָאס זָאל נִיט הָאבֶּען קֵיין פַאלְשֶׁען זִינֶען. אַךְ שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף א. ז. װ.

. . . ich wel kriegen a-n-ander Mamen

1) . . . אִיךְ װֶעל קְרִיגֶען אַנְ-אַנְדֶער מַאמֶען

Или:

. . . ich wel keifen far Geld der Mamen. Oi, wie ain Mutter is zu Kinder thaier!

2) . . . אִיךְ װֶעל קוֹיפֶען פַאר גֶעלְט דֶער מַאמֶען. אָי, װִי אַיין מוּטֶער אִיז צוּ קִינְדֶער טַייעֶר!

↤ 71

Ich hob sich geneiht a Kleidele, Vun finf Arschin die Breit; Kein Gat’s un kein Hob sollen sei nit hoben, Die wos hoben unser Liebe vunander gescheidt! Schlof, main Kind, schlof In dain thaiern Schlof etc.

אִיךְ הָאבּ זִיךְ גֶענֵעהְט אַ קְלֵיידֶעלֶע, פוּן פִינְף אַרְשִׁין דִי בְּרֵייט; קֵיין גַוּטְ׳ס אוּנ קֵיין הָאבּ זָאלֶען זֵיי נִיט הָאבֶּען, דִי װָאס הָאבֶּען אוּנְזֶער לִיבֶּע פוּנַאנְדֶער גֶעשֵׁיידְט! שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 81. ^*)

Schliess zu, main Kind, daine Eigelech Un nehm main Chijus nit araus. Vun dain greissen Umglick, main Kind, weisstu nit, Vun dem, wos ich sog dir jetzt aus 1). Der Mal’ach wet dich zudecken mit sain Fligele Bis morgen klor-waissen Tog; 2) Leb’n der elinter Wiegele Sitz ich, dain Mutter, un klog. Ich klog, wos ich hob dich geboren Auf Zores, auf Umglick, auf Schmerz. Wenn ich hob dain Voter varloren, Bistu gewen bai mir unter’n Herz. Wenn du bist araus vun dain Blihung, Is er schoin bai uns nit gewen. Kein Voter, main Kind, hostu nit, — Er hot dich nit derlebt zu sehn. Dain Voter hot men gerufen auf’n Himmel, 3) Er wet schoin keinmol nit kummen zurick. Schlof, main Kind, un drimel, Du varsteihst nit vun greissen Umglick!

שְׁלִיס צוּ, מַיין קִינְד, דַיינֶע אֵייגֶעלֶעךְ אוּנ נֶעהם מַיין חִיוּת נִיט אַרוֹיס. פוּן דַיין גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק, מַיין קִינְד, װֵייסְטוּ נִיט, פוּן דֶעם, װָאס אִיךְ זָאג דִיר יֶעצְט אוֹיס 1). דֶער מַלְאָךְ װֶעט דִיךְ צוּ דֶעקֶען מִיט זַיין פְלִיגֶעלֶע בִּיז מָארְגֶען קְלָאר װַייסֶען טָאג; 2) לֶעבְּ׳ן דֶער עֶלִינְטֶער װִיגֶעלֶע זִיץ אִיךְ, דַיין מוּטֶער, אוּנ קְלָאג. אִיךְ קְלָאג, װָאס אִיךְ הָאבּ דִיךְ גֶעבָּארֶען אוֹיף צָרוֹת, אוֹיף אוּמְגְלִיק, אוֹיף שְׁמֶערְץ. װֶען אִיךְ הָאבּ דַיין פָאטֶער פַארְלָארֶען, בִּיסְטוּ גֶעװֶען בַּיי מִיר אוּנְטֶערְ׳ן הֶערְץ. װֶען דוּ בִּיסְט אַרוֹיס פוּן דַיין בְּלִיהוּנְג, אִיז עֶר שׁוֹין בַּיי אוּנְז נִיט גֶעװֶען. קֵיין פָאטֶער, מַיין קִינְד, הָאסְטוּ נִיט, — עֶר הָאט דִיךְ נִיט דֶערְלֶעבְּט צוּ זֶעהְן. דַיין פָאטֶער הָאט מֶען גֶערוּפֶען אוֹיפְ׳ן הִימְמֶעל, 3) עֶר װֶעט שׁוֹין קֵיין מָאל נִיט קוּמֶען צוּרִיק. שְׁלָאף, מַיין קִינְד, אוּנ דְרִימְמֶעל, דוּ פַארְשְׁטֵעהסְט נִיט פוּן גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק!

*) См. аналогичное по содержанію (но не по формѣ) стихотвореніе И. I Линецкаго „דָאס װִיקֶעלֶע“ въ его сборникѣ „בֵּייזֶער מַארְשֶׁעלִיק“ ч. II стр. 17 (Варшава, 1879 г). —

Варіанты:

Yun dem wos men sogt dir nit aus. Bis’kn klor-waissen Tog. Gott hot ihm gerufen in Himmel.

1) פוּן דֶעם װָאס מֶען זָאגְט דִיר נִיט אוֹיס. 2) בִּיסְקְ׳ן קְלָאר־װַייסֶען טָאג. 3) גָאט הָאט אִיהם גֶערוּפֶען אִין הִימְמֶעל.

↤ 72

Wenn du west a bissel älter weren Westu varsteihn vun greissen Umglick Dos wet dich begiessen mit Thrären Asei wie dain Mutter allein. Horewen westu dain ganzen Leben Mit Neith 1) wet dir onkummen dain Breit; Blut wet vun daine Eigen rinnen, Wail dain Voter is teit. 3) Horewen wollten mir beide zusammen, Wollt uns asei schlecht nit gewen. In kalte Wasser, main Kind, westu schwimmen, Un ich wel sain ganz wait vun dir. Auf dain Leben westu auf’n Jam schwimmen, Die Chwalen welen dich arumtrogen; Zu ain Breg westu wellen zukummen, Un du west sich nit kennen derschlogen. Jederer wet dich aweksteissen: Mi wet dir sogen: geih waiter, geih! Du bist unserer a fremder. A Jossem’l bistu, och weih! Far die Chewre-kadische Hot sich geeffent a Welt: 3) Sei hobn in sich die Hose Zu nehmen var a Teiten Geld. Auf’n Beiss-eilom steiht a Mazeiwele, — Opzutreten vun ihr a Spann, 4) Dorten sitzt ain junge Nkeiwele, Klogt noch ihr junginken Mann.

װֶען דוּ װֶעסְט אַ בִּיסֶעל עֶלְטֶער װֶערֶען װֶעסְטוּ פַארְשְׁטֵעהן פוּן גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק דָאס װֶעט דִיךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערֶען אַזוֹי װִי דַיין מוּטֶער אַלֵיין. הָארֶעװֶען װֶעסְטוּ דַיין גַאנְצֶען לֶעבֶּען מִיט נויט 1) װֶעט דִיר אָנְקוּמֶען דַיין בְּרוֹיט; בְּלוּט װֶעט פוּן דַיינֶע אוֹיגֶען רִינֶען, װַייל דַיין פָאטֶער אִיז טוֹיט. 3) הָארֶעװֶען װָאלְטֶען מִיר בֵּיידֶע צוּזַאמֶען, װָאלְט אוּנְז אַזוֹי שְׁלֶעכְט נִיט גֶעװֶען. אִין קַאלְטֶע װַאסֶער, מַיין קִינְד, װֶעסְטוּ שְׁװִימֶען, אוּנ אִיךְ װֶעל זַיין גַאנְץ װַייט פוּן דִיר. אוֹיף דַיין לֶעבֶּען װֶעסְטוּ אוֹיפְ׳ן יַם שְׁװִימֶען, דִיא חְװַאלֶען װֶעלֶען דִיךְ אַרוּמְטְרָאגֶען; צוּ אַיין בְּרֶעג װֶעסְטוּ װֶעלֶען צוּקוּמֶען, אוּנ דוּ װֶעסְט זִיךְ נִיט קֶענֶען דֶערְשְׁלָאגֶען. יֶעדֶערֶער װֶעט דִיךְ אַװֶעקְ שְׁטוֹיסֶען: מִי װֶעט דִיר זָאגֶען: גֵעה װַייטֶער, גֵייה! דוּ בִּיסְט אוּנְזֶערֶער אַ פְרֶעמְדֶער. אַ יָתוֹם׳ל בִּיסְטוּ, אָךְ װֵעה! פַאר דִי חֶבְרָה-קַדִישָׁה הָאט זִיךְ גֶעעֶפֶענְט אַ װֶעלְט: 3) זֵיי הָאבְּן אִין זִיךְ דִי הֶעְזָה צוּ נֶעמֶען פַאר אַ טוֹיטֶען גֶעלְט. אוֹיפְ׳ן בֵּית עוֹלָם שְׁטֵעהְט אַ מַצֵבָה׳לֶע, — אָפְּ צוּ טְרֶעטֶען פוּן אִיהְר אַ שְׁפַּאנְן, 4) דָארְטֶען זִיצְט אַיין יוּנְגֶע נְקֵבָה׳לֶע, קְלָאגְט נָאךְ אִיהְר יוּנְגִינְקֶען מַאנְן.

Schweiss. Main Kind, as du west älter weren, Ach, wie schwer wet dir onkummen dain Breit! Du west sech bagiessen mit Thrären, Dermohnendig sech on’m Taten’s Teit.

1) שְׁװֵייס. 2) מַיין קִינְד, אַז דוּ װֶעסְט עֶלְטֶער װֶערֶען, אַךְ, װִי שְׁװֶער װֶעט דִיר אָנְקוּמֶען דַיין בְּרוֹיט! דוּ װֶעסְט זֶעךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערֶען, דֶערְמָאנֶענְדִיג זֶעךְ אָנְ׳ם טַאטֶענְ׳ס טוֹיט.

Иногда вмѣсто послѣднихъ двухъ строкъ поется:

Ariber Hals in Wasser schwimmen, Wail dain Voter is teit. Var sei is schoin a Welt. Die Greiss is sie vun ein Spann.

אַרִיבֶּער הַאלְז אִין װַאסְסֶער שְׁװִימֶען, װַייל דַיין פָאטֶער אִיז טוֹיט. 3) פַאר זֵיי אִיז שׁוֹין אַ װֶעלְט. 4) דִי גְרוֹיס אִיז זִי פוּן אֵיין שְׁפַּאנְן.

↤ 73

Sie klogt, wos er is gestorben Un hot ihr gelosen ain klein Kind; Ihr ganzenem Leben darf sie sain vardorben, Asei wie ohn ain Pastuch die Rind. 1)

זִי קְלָאגְט, װָאס עֶר אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען אוּנ הָאט אִיהְר גֶעלָאזֶען אַיין קְלֵיין קִינְד; אִיהְר גַאנְצֶענֶעם לֶעבֶּען דַארְף זִי זַיין פַארְדָארְבֶּען, אַזוֹי װִי אָהְן אַיין פַּאסְטוּךְ דִי רִינְד. 1)

О. Гефтъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).

И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. губ.).

г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. г.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Двинскъ, Битебской губ.).

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).

№ 82.

Schlof, main Kind, main Krein, 2) main scheiner, Schlof-że, lju-lju-lju! Schlof, main Leben, main Kadisch einer Schlof-że, Suhn’ju-nju! Ba dain Wiegel sitzt dain Mame Un singt a Lied un weint; Du west amol versteihn, mistame, Wos sie hot gemeint. In Amerike is der Tate Dainer, lju-lju-lju! Du bist noch a Kind l’eiss-ate, Schlof-że, Suhn’ju-nju! In Amerike is far jeden, Sogt men, gor a Glick, Un far jeden a Gan-eiden, Gor epes a-n-Antik. Dorten esst men um-der-Wochen Chale, Suhn’ju-nju; Jaichele wel ich dir kochen, Schlof-że, lju-lju-lju!

שְׁלָאף, מַיין קִינְד, מַיין קְרֵיין, 2) מַיין שֵׁיינֶער, שְׁלָאף-זְשֶׁע, לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ! שְׁלָאף, מַיין לֶעבֶּען, מַיין קַדִּישׁ אֵיינֶער שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ! בַּא דַיין װִיגֶעל זִיצְט דַיין מַאמֶע אוּנ זִינְגְט אַ לִיד אוּנ װֵיינְט; דוּ װֶעסְט אַ מָאל פֶערְשְׁטֵעהְן, מִסְתַּמָא, װָאס זִיא הָאט גֶעמֵיינְט. אִין אַמֶערִיקֶע אִיז דֶער טַאטֶע דַיינֶער, לְיוּלְיוּלְיוּ! דוּ בִּיסְט נָאךְ אַ קִינְד לְעֵת-עַתָּה, שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ! אִין אַמֶערִיקֶע אִיז פַאר יֶעדֶען, זָאגְט מֶען, גָאר אַ גְלִיק, אוּנ פַאר יֶעדֶען אַ גַן עֵדֶן, גָאר עֶפֶּעס אַנְ-אַנְטִיק. דָארְטֶען עֶסְט מֶען אוּם-דֶער-װָאכֶען חַלָּה, זוּניוּנְיוּ; יַיְכֶעלֶע װֶעל אִיךְ דִיר קָאכֶען, שְׁלָאף זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!

Sie klogt, wos er hot sie gelosen, Sie hot sich nit zu wemmen zu kehren Gott, boruch hu, hob schoin Rachmones Un thu mir dem Siwug umkehren!

1) זִי קְלָאגְט, װָאס עֶר הָאט זִי גֶעלָאזֶען, זִי הָאט זִיךְ נִיט צוּ װֶעמֶען צוּ קֶערֶען גָאט, בָּרוּךְ הוּא, הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת אוּנ טוּה מִיר דֶעם זִווּג אוּמְקֶערֶען!

Варіанты:

Treist.

3) טְרֵייסְט.

↤ 74

Gott wet heissen, wet er schicken Briewelech, Suhn’ju-nju, Gor in gichen uns beglicken, Schlof-że, lju-lju-lju! Er wet schicken zwanzig Doller, Sain Porträt derzu, Un wet nehmen — leben soll er! — Uns ahinzu-zu. 1) Er wet chapen uns zu kissen Tanzen as vor Freid; Ich wel Quallen Thrären giessen, Weinen stiller-heit. Bis es kummt dos gute Quittel, Schlof-że, lju-lju-lju! Schlofen is a thaier Mittel, Schlof-że, Suhn’ju-nju!

גָאט װֶעט הֵייסֶען, װֶעט עֶר שִׁיקֶען בְּרִיװֶעלֶעךְ, זוּניוּנְיוּ, גָאר אִין גִיכֶען אוּנְז בֶּעגְלִיקֶען, שְׁלָאף זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ! עֶר װֶעט שִׁיקֶען צְװַאנְצִיג דָאלְלֶער, זַיין פָּארְטְרֶעט דֶערְצוּ, אוּנ װֶעט נֶעהְמֶען — לֶעבֶּען זָאל עֶר! — אוּנְז אַהִינְצוּ-צוּ, 1) עֶר װֶעט חַאפֶּען אוּנְז צוּ קִיסֶען טַאנְצֶען אַז פָאר פְרֵייד; אִיךְ װֶעל קְװַאלֶען טְרֶערֶען גִיסֶען, װֵיינֶען שְׁטִילֶער הֵייט. בִּיז עֶס קוּמְט דָאס גוּטֶע קְװִיטֶעל, שְׁלָאף-זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ! שְׁלָאפֶען אִיז אַ טַייעֶר מִיטֶעל, שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ!

г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. губ.).

Б М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

М. 3 Левинъ (Витебск. губ.).

Ю. М. Нейфахъ (Минск. губ.).

I. Л. Раввинскій (Гадачъ, Полтавск. губ.).

№ 83.

Amol is gewen a Maisse, Die Maisse is gor nit freilech; Die Maisse heibt sich on’et Mit a Iidischen Meilech. Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! ’ch hob ongeworen asa Liebe, Weih is mir un wind!

אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ מַעֲשֶׂה, דִי מַעֲשֶׂה אִיז גָאר נִיט פְרֵיילֶעךְ; דִי מַעֲשֶׂה הֵייבְּט זִיךְ אָנ-עֶט מִיט אַ אִידִישֶׁען מֶלֶךְ. לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע, לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְדְ! כְ׳הָאבּ אָנְגֶעװָארֶען אַזַא לִיעבֶּע, װֵעה אִיז מִיר אוּנ װִינְד!

Иногда за этимъ поется слѣдующій куплетъ:

Er wet alles unsertwegen Schaffen, Suhn’ju-nju, Un wet fohren uns antkegen. Schlof-że, lju-lju-lju!

1) עֶר װֶעט אַלְלֶעס אוּנְזֶערְטְװֶעגֶען שַׁאפֶען, זוּניוּנְיוּ, אוּנ װֶעט פָאהְרֶען אוּנְז אַנְטְקֶעגֶען. שְׁלָאף־זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!

↤ 75

Amol is gewen a Meilech, Der Meilech hot gehat a Malke, Die Malke hot gehat a Waingorten. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! ’ch hob ongeworen asa Liebe, Weih is mir un wind! Der Waingorten hot gehat a Beim Der Beim hot gehat a Zwaig, Der Zwaig hot gehat a Nestele. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Nest hot gehat a Veigele, Die Veigele hot gehat a Fligele, Die Fligele hot gehat a Feder’l. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Feder’l hot gehat a Kischele, Der Kischele hot gehat a Meilech, Der Meilech hot gehat a Malke. Ljulinke, main Kind! Ljulinke, main Veigele etc. Der Meilech is opgestorben, Die Malke is geworen verdorben; Der Beim is opgebrochen, Die Veigele vun Nest antlofen. Ljulinke, main Veigele etc. Wu nehmt men asa Leiter, Wos soll halten zehn Eilen? Wu nehm ich asa Mentschen, Wos soll Steren zeilen? Ljulinke, main Veigele, Ljulinke, main Kind! Wu nehm ich asa Dokter, Wos soll maine Wunden heilen?

אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ מֶלֶךְ, דֶער מֶלֶךְ הָאט גֶעהַאט אַ מַלְכָּה, דִי מַלְכָּה הָאט גֶעהַאט אַ װַיינְגָארְטֶען. לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע, לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! כְ׳הָאבּ אָנְגֶעװָארֶען אַזַא לִיעבֶּע, װֵייה אִיז מִיר אוּנ װִינְד! דֶער װַיינְגָארְטֶען הָאט גֶעהַאט אַ בּוֹים, דֶער בּוֹים הָאט גֶעהַאט אַ צְװַייג, דֶער צְװַייג הָאט גֶעהַאט אַ נֶעסְטֶעלֶע. לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ. דֶער נֶעסְט הָאט גֶעהַאט אַ פֵייגֶעלֶע, דִי פֵייגֶעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ פְלִיגֶעלֶע, דִי פְלִיגֶעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ פֶעדֶערְ׳ל. לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ. דֶער פֶעדֶערְ׳ל הָאט גֶעהַאט אַקִישֶׁעלֶע, דֶער קִישֶׁעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ מֶלֶךְ, דֶער מֶלֶךְ הָאט גֶעהַאט אַ מַלְכָּה. לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ. דֶער מֶלֶךְ אִיז אָפְּגֶעשְׁטָארְבֶּען, דִי מַלְכָּה אִיז גֶעװָארֶען פֶערְדָארְבֶּען; דֶער בּוֹים אִיז אָפְּגֶעבְּרָאכֶען, דִי פֵייגֶעלֶע פוּן נֶעסְט אַנְטְלָאפֶען. לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ. װְאוּ נֶעהְמְט מֶען אַזַא לֵייטֶער, װָאס זָאל הַאלְטֶען צֶעהְן אֵיילֶען? װְאוּ נֶעהְם אִיךְ אַזַא מֶענְטְשֶׁען, װָאס זָאל שְׁטֶערֶען צֵיילֶען? לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע, לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד! װְאוּ נֶעהְם אִיךְ אַזַא דָאקְטֶער, װָאס זָאל מַיינֶע װְאוּנְדֶען הֵיילֶען?

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 76

IV.

Дѣтскія и школьныя пѣсни.

№ 84. ^*)

Ani holachti ba-Derech Upoga bi Isch chosok, Uschmei Kosak. Nagaike b’Jodei, W’Cherew b’Zidei. Omar eilai: Djenjgi dawai! Eins, zwei, drai — Du geihst frai!

אֲנִי הָלַכְתִּי בַּדֶּרֶךְ וּפָגַע בִּי אִישׁ חָזָק, וּשְׁמוֹ קָאזַאק. נַאגַאיְקֶע בְּיָדוֹ, וְחֶרֶב בְּצִדּוֹ. אָמַר אֵלַי: דֶענְגִי דַאװַאי! אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי — דוּ גֵעהְסְט פְרַיי!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 85.

Karehod, karehod, Effent auf dem Theier! Wer fohrfc, wer fohrt? Dem Keisser’s Kinder!

קַארֶעהָאד, קַארֶעהָאד, עֶפֶענְט אוֹיף דֶעם טְהֵייעֶר! װֶער פָאהְרְט, װֶער פָאהְרְט? דֶעם קֵיסַרְ׳ס קִינְדֶער!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 86.

A Rod in a Rane, A streiene Pane, Sieben mol arum — Chaike, kehr sich um!

אַ רָאד אִין אַ רַאנֶע, אַ שְׁטְרֵייעֶנֶע פַּאנֶע, זִיבֶּען מָאל אַרוּם — חַייקֶע, קֶעהְר זִיךְ אוּם!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

*) №№ 84—98 распѣваются преимуществвенно при различныхъ играхъ — См. дѣтскія пѣсни, напеч. г. Л. Винеромъ въ «Mittheil. d. Gesellsch. f. jüd. Volkskunde», вып. II (стр. 40 и слѣд.) и д-ромъ С. Вейсенбергомъ въ журн, «Globus» (1900 г. т. L XXVII, № 8

↤ 77

№ 87.

Ein Otler Kotler Hot gedarft Keschel Keilim Zu beschlogen; Der Anderer weiss nit, wieviel Schindel-Nägel Me darf derzu hoben. Nit eins, nit zwei, nit drai, Oder — lider — lai! Oken boken, Beide Glocken, Zir’l, Per’l, Duks araus!

אֵיין אָטְלֶער קָאטְלֶער הָאט גֶעדַארְפְט קֶעשֶׁעל כֵּלִים צוּ בֶּעשְׁלָאגֶען; דֶער אַנְדֶערֶער װֵייס נִיט, װִיפִיעל שִׁינְדֶעל-נֶעגֶעל מֶע דַארְף דֶערְצוּ הָאבֶּען. נִיט אֵיינְס, נִיט צְװֵיי, נִיט דְרַיי, אָדֶער — לִידֶער — לַיי! אָקֶען בָּאקֶען, בֵּיידֶע גְלָאקֶען, צִירְ׳ל, פֶּערְ׳ל, דוּקְס אַרוֹיס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 88.

Ein — a Miling, Zwei — a Zwiling, Drai — Msumon, Vier — Räder, Finf — Finger, Sechs — Singer, Acht — a Taus, Nain — a Haus, Draizehn — Mit die lange Baizen, Halbe Guldens araus!

אֵיין — אַ מִילִינְג, צְװֵיי — אַ צְװִילִינְג, דְרַיי — מְזוּמָן, פִיר — רֶעדֶער, פִינְף — פִינְגֶער, זֶעקְס — זִינְגֶער, אַכְט — אַ טוֹיז, נַיין — אַ הוֹיז, דְרַייצֶעהְן — מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייצֶען, הַאלְבֶּע גוּלְדֶענְס אַרוֹיס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 89.

Kessele, Kessele, Mak, mak, mak! Możno linke, Możno tak! A my swoje Pomalinke, Ssjuda tuda Pomalinke.

קֶעסֶעלֶע, קֶעסֶעלֶע, מַאק, מַאק, מַאק! מאָזְשְׁנָא לִינְקֶע, מָאזְשְׁנָא טַאק! אַ מִי סְװָאיֶע פָּאמַאלִינְקֶע, סְיוּדַא טוּדַא פָּאמַאלִינְקֶע.

↤ 78

Hode die gele, Hode die wos, Schabsi pani Papiros!

הָאדֶע דִי גֶעלֶע, הָאדֶע דִי װָאס, שַׁאבְּסִי פַּאנִי פַּאפִּירָאס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 90.

Eine kleine Waisse Taibel Fihrte mich In Eingeland. Eingeland Is zugeschlossen, Un die Schlissel Is opgebrochen. Eins, zwei, drai. — Peilen is varbai; Russ is gelofen Mit alle Harmaten, Peilen is gebliben Ohn Soldaten.

אֵיינֶע קְלֵיינֶע װַייסֶע טַייבֶּעל פִיהְרְטֶע מִיךְ אִין אֵיינְגֶעלַאנְד. אֵיינְגֶעלַאנְד אִיז צוּגֶעשְׁלָאסֶען, אוּנ דִי שְׁלִיסֶעל אִיז אָפְּגֶעבְּרָאכֶען. אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי. — פּוֹילֶען אִיז פַארְבַּיי; רוּסס אִיז גֶעלָאפֶען מִיט אַלֶע הַארְמַאטֶען, פּוֹילֶען אִיז גֶעבְּלִיעבֶּען אָהְן סָאלְדַאטֶען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 91.

Jechal Pan Vier mol heren, (?) Wenn ’t die Koffe Fartig weren? Uhr sechs — Wert Gebäcks, Uhr sieben — Wert gerieben, Uhr acht — Wert gemacht, Uhr nain — Wet die Koffe Fartig sain.

יֶעחַאל פַּאן פִיר מָאל הֶערֶען, (?) װֶען׳ט דִי קָאפֶע פַארְטִיג װֶערֶען? אוּהְר זֶעקְס — װֶערְט גֶעבֶּעקְס, אוּהְר זִיבֶּען — װֶערְט גֶערִיבֶּען, אוּהְר אַכְט — װֶערְט גֶעמַאכְט, אוּהְר נַיין — װֶעט דִי קָאפֶע פַארְטִיג זַיין.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 79

№ 92.

Ochs Eilen, Tint un Wasser, Vun wannen Soll ich leben? Main Voter is In Foifien, Er foift Alle Morjen Ein Trifel-trafel, Alter Dudel-sack!

אָקְס אֵיילֶען, טִינְט אוּנ װַאסֶער, פוּן װַאנֶען זָאל אִיךְ לֶעבֶּען? מַיין פָאטֶער אִיז אִין פוֹיפְיֶען, עֶר פוֹיפְט אַלֶע מָארְיֶען אֵיין טְרִיפֶעל-טְרַאפֶעל, אַלְטֶער דוּדֶעל-זַאק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 93.

Jechal Pani Is Malowe, Daje Zapke, Piwa lowe. Osse kosse, Schessale, Daje Boge, Bechale. Ik mik, Pokasik, Ez prez, Dud kanjez!

יֶעחַאל פַּאנִי אִיז מַאלָאװֶע, דַאיֶע צַאפְּקֶע, פִּיװַא לָאװֶע. אָסֶע קָאסֶע, שֶׁעסַאלֶע, דַאיֶע בָּאגֶע, בֶּעכַאלֶע. אִיק מִיק, פָּאקַאזִיק, עֶץ פְּרֶעץ, דוּד קָאנְיֶעץ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 94.

Eine Juden Kummen kaufen, Kaufen sei ain, Dies un das; Zeilen sei op Drai un draissig. Eins, zwei, drai — Du binst frai!

אֵיינֶע יוּדֶען קוּמֶען קְוֹיפֶען, קְוֹיפֶען זֵיי אַיין, דִיעס אוּנ דַאס; צֵיילֶען זֵיי אָפּ דְרַיי אוּנ דְרַייסִיג. אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי — דוּ בִּינְסְט פְרַיי!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 80

№ 95.

Reithe Fatscheile, Grin un blau, Lomir fohren (In) Podaloi! Podaloi ’t gehat a Suhn, Hot er gegessen Putter mit Huhn; Putter mit Huhn Hot er gegessen, — Dawnen un bentschen Hot er vergessen.

רוֹיטֶע פַאטְשֵׁיילֶע, גְרִין אוּנ בְּלוֹי, לָאמִיר פָאהְרֶען (אִין) פָּאדַאלָאי! פָּאדַאלָאי טְ׳גֶעהַאט אַ זוּהְן, הָאט עֶר גֶעגֶעסֶען פּוּטֶער מִיט הוּהְן; פּוּטֶער מִיט הוּהְן הָאט עֶר גֶעגֶעסֶען, — דַאװְנֶען אוּנ בֶּענְטְשֶׁען הָאט עֶר פֶערְגֶעסֶען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 96.

Alter — kalter Mentschele, Geih mit die Boben A Tänzele! Unterschlak, Eibershlak, Gib die Boben A Patsch in Bak!

אַלְטֶער — קַאלְטֶער מֶענְטְשֶׁעלֶע, גֵעה מִיט דִי בָּאבֶּען אַ טֶענְצֶעלֶע! אוּנְטֶערְשְׁלַאק, אוֹיבֶּערְשְׁלַאק, גִיבּ דִי בָּאבֶּען אַ פַּאטְשׁ אִין בַּאק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 97.

Homon ho-Roscho Hot gewellt Mordchen derlangen A Schnäll in Nos, — Derum is er Geworen a Hos!

הָמָן הָרָשָׁע הָאט גֶעװֶעלְט מָרְדְכֶ׳ן דֶערְלַאנְגֶען אַ שְׁנֶעל אִין נָאז, — דֶערוּם אִיז עֶר גֶעװָארֶען אַ הָאז!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 98.

— Scheli scheloch? — Ani Amoch — Schik dain Volk! — Main Volk is krank . . . . . . . . . .

— שֶׁלִי שֶׁלָךְ? — אֲנִי עמָּךְ. — שִׁיק דַיין פָאלְק! — מַיין פָאלְק אִיז קְרַאנְק . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна),

↤ 81

№ 99.

Ziegele, Miegele, Kotinke Reithe Pomeranzen; As der Tate schlogt die Mamen, Geihen die Kinder tanzen. Ziegele, Migele, Kotinke, Chajim Boruch Sprinzes; As der Tate schlogt die Mamen, Essen die Kinder Blinzes.

צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען; אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דִי מַאמֶען, גֵעהֶען דִי קִינְדֶער טַאנְצֶען. צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע, חַיִּים בָּרוּךְ שְׁפְּרִינְצֶעס; אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דִי מַאמֶען, עֶסֶען דִי קִינְדֶער בְּלִינְצֶעס.

Д- Г. Гальпернъ (Вильна).

C. Жвифъ (Одесса).

№ 100.

Ziegele, Miegele, Kotinke, Reithe Pomeranzen; As die Kepele schikert sich ain; Geihen die Fisselech tanzen.

צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע, רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען; אַז דִי קֶעפֶּעלֶע שִׁכּוּרְ׳ט זִיךְ אַיין; גֵעהֶען דִי פִיסֶעלֶעךְ טַאנְצֶען.

М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ ).

№ 101.

— Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Hitel zu varkeifen! — Ich bin alt Un ich bin kalt, Un ich wel dos nit keifen! — Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Kapote zu varkeifen! — Ich bin alt Un ich bin kalt, Un ich wel dos nit keifen!

— אַלְטֶער אִידֶעלֶע, קַאלְטֶער אִידֶעלֶע, קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען! אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט, אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט אַ הִיטֶעל צוּ פַארְקוֹיפֶען! — אִיךְ בִּין אַלְט אוּנ אִיךְ בִּין קַאלְט, אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס נִיט קוֹיפֶען! — אַלְטֶער אִידֶעלֶע, קַאלְטֶער אִידֶעלֶע, קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען! אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט, אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט אַ קַאפָּאטֶע צוּ פַארְקוֹיפֶען! — אִיךְ בִּין אַלְט אוּנ אִיךְ בִּין קַאלְט, אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס נִיט קוֹיפֶען!

↤ 82

Alter Jidele, Kalter Jidele, Kriech arop vun Eiwen! Ich hob dir gebracht, Ich hob dir gebracht A Meidele zu varkeifen! — Ich bin jung Un ich thu a Sprung, Un ich wel dos keifen!

אַלְטֶער אִידֶעלֶע, קַאלְטֶער אִידֶעלֶע, קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען! אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט, אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט אַ מֵיידֶעלֶע צוּ פַארְקוֹיפֶען! — אִיךְ בִּין יוּנְג אוּנ אִיךְ טוּה אַ שְׁפְּרוּנְג, אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס קוֹיפֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 102.

— Alje-ljulje, Joste, Wieviel Veigelech hoste? — Ich hob ein Taub, Die Taub breingt mir Korn; Mit die Korn back ich Breit, Die Breit gib ich die Hindelech; Die Hindelech leigen mir Eielech, Die Eielech verkauf ich Un die geld varsauf ich!

— אַלְיֶע-לְיוּלְיֶע, יָאסְטֶע, װִיפִיעל פֵייגֶעלֶעךְ הָאסְטֶע? — אִיךְ הָאבּ אֵיין טוֹיבּ, דִי טוֹיבּ בְּרֵיינְגְט מִיר קָארְן; מִיט דִי קָארְן בַּאק אִיךְ בְּרוֹידְט, דִי בְּרוֹידְט גִיבּ אִיךְ דִי הִינְדֶעלֶעךְ; דִי הִינְדֶעלֶעךְ לֵייגֶען מִיר אֵייעֶלֶעךְ, דִי אֵייעֶלֶעךְ פֶערְקְוֹיף אִיךְ אוּנ דִי גֶעלְט פַאר זוֹיף אִיךְ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 103.

A Rois auf’n Dach, A lichtige Nacht; Teller in die Gassen, Wain in die Flaschen; Med in die Krigelech, Scheine, faine Iingelech Sitzen in die Wiegelech. Moschke der Häs’l Fohrt in Beres’l, Keift er a Fiedel, Spielt er a Liedel: Me-me-me!

אַ רוֹיז אוֹיפְ׳ן דַאךְ, אַ לִיכְטִיגֶע נַאכְט; טֶעלֶער אִין דִי גַאסֶען, װַיין אִין דִי פְלַאשֶׁען; מֶעד אִין דִי קְרִיגֶעלֶעךְ, שֵׁיינֶע, פַיינֶע אִינְגֶעלֶעךְ זִיצֶען אִין דִי װִיגֶעלֶעךְ. מָשְׁ׳קֶע דֶער הֶעזְ׳ל פָאהְרְט אִין בֶּערֶעזְ׳ל, קוֹיפְט עֶר אַ פִידֶעל, שְׁפִּילְט עֶר אַ ליעדֶעל: מֶע-מֶע-מֶע!

А. Рейзинъ (Минск. губ).

↤ 83

№ 104.

Madam Piten Is geritten Af’n waissen Ziegenbock; Hene die grobe Is gegangen tanzen, Hot sie varloren dem Unterrock.

מַאדַאם פִּיטֶען אִיז גֶערִיטֶען אַפְ׳ן װַייסֶען צִיגֶענְבָּאק; הֶענֶע דִי גְרָאבֶּע אִיז גֶעגַאנְגֶען טַאנְצֶען, הָאט זִי פַארְלָארֶען דֶעם אוּנְטֶערְרָאק.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 105.

Malke die Zazke, Die Bauch thut mir weih, Koch mir uf A bissele Thei! Thei is bitter, Zucker is siss, Koch mir uf Abissele Fisch! Fisch is trucken, Brech dem Ruken; Fisch is nass, Brech dem Tass!

מַלְכָּה דִי צַאצְקֶע, דִי בְּוֹיךְ טְהוּט מִיר װֵעה, קָאךְ מִיר אוּף אַ בִּיסֶעלֶע טְהֵיי! טְהֵיי אִיז בִּיטֶער, צוּקֶער אִיז זִיס, קָאךְ מִיר אוּף אַ בִּיסֶעלֶע פִישׁ! פִישׁ אִיז טְרוּקֶען, בְּרֶעךְ דֶעם רוּקֶען; פִישׁ אִיז נַאס, בְּרֶעךְ דֶעם טַאס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковевск губ.),

№ 106.

Sitzt ain alte Wittwe-Wittwe In Regen un in Schnei; Wos soll men ihr essen geben? Putter mit Kawei! Zipen-Zapen, Putter klappen, Heingen sei sich on!

זִיצְט אַיין אַלְטֶע װִיטְװֶע-װִיטְװֶע אִין רֶעגֶען אוּנ אִין שְׁנֵיי; װָאס זָאל מֶען אִיהְר עֶסֶען גֶעבֶּען? פּוּטֶער מִיט קַאװֵיי! צִיפֶּען-צַאפֶּען, פּוּטֶער קְלַאפֶּען, הֵיינְגֶען זֵיי זִיךְ אָן!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

№ 107.

Seh, Tate, Tate, Tate, Wos die Mame hot gethon! Sie hot ausgekeilet alle Hähner, Un gelosen dem schwarzen Hohn. . . . . . . . . . .

זֶעה, טַאטֶע, טַאטֶע, טַאטֶע, װָאס דִי מַאמֶע הָאט גֶעטָאהן! זִי הָאט אוֹיסְגֶעקוֹילֶעט אַלֶע הֶענֶער, אוּנ גֶעלָאזֶען דֶעם שְׁװַארְצֶען הָאן. . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна)

↤ 84

№ 108.

Mamelyge, Mamelai, Der Tate is gefohren in Wolechai! Wos wet er breingen? A Krigele Bier! Wu wet men es stellen? Unter der Thir! Mit wos wet men es zudecken? Mit a Beigen Papier! Wer wet es trinken? Ich mit dir!

מַאמֶעלִיגֶע, מַאמֶעלַיי, דֶער טַאטֶע אִיז גֶעפָאהרֶען אִין װָאלֶעכַיי! װָאס װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען? אַ קְרִיגֶעלֶע בִּיר! װְאוּ װֶעט מֶען עֶס שְׁטֶעלְלֶען? אוּנְטֶער דֶער טְהִיר! מִיט װָאס װֶעט מֶען עֶס צוּדֶעקֶען? מִיט אַ בּוֹיגֶען פַּאפִּיר! װֶער װֶעט עֶס טְרִינְקֶען? אִיךְ מִיט דִיר!

C. Жвифъ (Одесса).

№ 109.

Варіанты:

Veigele, Veigele! — Pi-pi-pi! Wu is der Tate? — Do nit hie! Wenn wet er kummen? — Morgen frih! Wos wet er breingen? — A Gläsele Bier! Wu wet er stellen? — Unter Thir! Mit wos wet er zudecken? — Mit a Stiekel Papier! Wer wet trinken? — Ich mit dir!

פֵייגֶעלֶע, פֵייגֶעלֶע! — פִּי-פִּי-פִּי! װְאוּ אִיז דֶער טַאטֶע? — דָא נִיט הִיא! װֶען װֶעט עֶר קוּמֶען? — מָארְגֶען פְרִיה! װָאס װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען? — אַ גְלֶעזֶעלֶע בִּיר! װְאוּ װֶעט עֶר שְׁטֶעלֶען? — אוּנְטֶער טְהִיר! מִיט װָאס װֶעט עֶר צוּדֶעקֶען? — מִיט אַ שְׁטִיקֶעל פַּאפִּיר! װֶער װֶעט טְרִינְקֶען? — אִיךְ מִיט דִיר!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 110.

Второй варіантъ:

Veigele, Veigele! — Pi—pi—pi! Wu і’ die Mame? — Nito hie! Wos ’t sie breingen? — A Chossele far dir! Wos ’t der Chossele breingen? — A Gläsele Bier! Wu ’stu stellen? — Unter’n Thir! Mit wemen ’stu trinken? — Ich mit dir!

פֵייגֶעלֶע, פֵייגֶעלֶע! — פִּי-פִּי-פִּי! װְאוּ אִיז דִיא מַאמֶע? — נִיטָא הִי! װָאסְ׳ט זִי בְּרֵיינְגֶען? — אַ חָתֶ׳עלֶע פַאר דִיר! װָאסְ׳ט דֶער חָתֶ׳עלֶע בְּרֵיינְגֶען? — אַ גְלֶעזֶעלֶע בִּיר! װְאוּ-סְטוּ שְׁטֶעלֶען? — אוּנְטֶערְ׳ן טְהִיר! מִיט װֶעמֶען-סְטוּ טְרִינְקֶען? — אִיךְ מִיט דִיר!

↤ 85

Tint un Feder Un Papier, — Mas’l—tow, Tochter, dir! Zugenummen, Awekgeleigt — A Ware gemacht: Der Choss’n geiht, A Ware gemacht, Dem Choss’n gebracht; Opgehuljet A ganze Nacht.

טִינְט אוּנ פֶעדֶער אוּנ פַּאפִּיר, — מַזָל טוֹב, טָאכְטֶער, דִיר! צוּגֶענוּמֶען, אַװֶעק גֶעלֵייגְט — אַ װַארֶע גֶעמַאכְט: דֶער חָתָן גֵעהְט, אַ װַארֶע גֶעמַאכְט, דֶעם חָתָן גֶעבְּרַאכְט; אָפְּגֶעהוּלֶעט אַ גַאנְצֶע נַאכְט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 111.

Третiй варіантъ.

I-fi! Wu der Tate? Nito hie! Wos’t er breingen? Doneizes mit Kih! Wer’t es essen? Sie un er, Schwieger un Schwer. Rochke die Nawke Gelofen in Iatke, Gechapt a Baranke, Geworen a Ziganke. A Räd’l dreiht sich, Choss’n-Kale freit sich; A Räd’l neigt sich, Choss’n-Kale schlogt sich.

אִי-פִי! װְאוּ דֶער טַאטֶע? נִיטָא הִי! װָאסְ׳ט עֶר בְּרֵיינְגֶען? דָאנֵיצֶעס מִיט קִיה! װֶערְ׳ט עֶס עֶסֶען? זִי אוּנ עֶר, שְׁװִיגֶער אוּנ שְׁװֶער. רָחְ׳קֶע דִי נַאװְקֶע גֶעלָאפֶען אִין יַאטְקֶע, גֶעחַאפְּט אַ בַּארַאנְקֶע, גֶעװָארֶען אַ צִיגַאנְקֶע. אַ רֶעדֶעל דְרֵעהְט זִיךְ, חָתָן-כַּלָּה פְרֵייט זִיךְ; אַ רֶעדֶעל נֵייגְט זִיךְ, חָתָן-כַּלָּה שְׁלָאגְט זִיךְ.

Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№

↤ 86

№ 112.

Auf’n heichen Barg, Auf’n grinem Gros Steihen a Por Taitschen, Mit die lange Baitschen; Heiche Mannen sainen sei, Kurze Kleider trogen sei. Owinu-Meilech, ’s Harz is mir freilech. Freilech welen mir sain, Trinken welen mir Wain, 1) Kreplech welen mir essen, On dem lebedigen 2) Gott Welen mir nit vargessen!

אוֹיפְ׳ן הוֹיכֶען בַּארְג, אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם גְרָאז שְׁטֵעהֶען אַ פָּאר טַייטְשֶׁען, מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייטְשֶׁען; הוֹיכֶע מַאנֶען זַיינֶען זֵיי, קוּרְצֶע קְלֵיידֶער טְרָאגֶען זֵיי. אָבִינוּ-מֶלֶךְ, סְ׳הַארְץ אִיז מִיר פְרֵיילֶעךְ. פְרֵיילֶעךְ װֶעלִין מִיר זַיין, טְרִינְקֶען װֶעלִין מִיר װַיין, 1) קְרֶעפְּלֶעךְ װֶעלִין מִיר עֶסֶען, אָן דֶעם לֶעבֶּעדִיגֶען 2) גָאט װֶעלִין מִיר נִיט פַארְגֶעסֶען!

М. Ш. Берлявдъ (Зиньковъ, Подольск. губ.).

C. М. Дубновъ (Волынск. губ.).

С. Жвифъ (Одесса).

В. Юсинъ (Подольск. губ.).

№ 113.

Варіантъ:

Steihen a Por Taitschen, Taitschen, Mit die lange Baitschen; Heiche Mannen sainen sei, Kurze Kleider trogen sei, Zehn Tholer vermogen sei. Faigen in die Taschen, Med in die Flaschen, Bier in die Krigelach, Kinder in die Wiegelach, Sei schraien wie die Ziegelach. Kummt Chajim der blinder, Mit die zwelf Kinder; Kummt Meische-Flechter, Macht on a Gelächter;

שְׁטֵעהֶען אַפָּאר טַייטְשֶׁען, טַייטְשֶׁען, מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייטְשֶׁען; הוֹיכֶע מַאנֶען זַיינֶען זֵיי, קוּרְצֶע קְלֵיידֶער טְרָאגֶען זֵיי, צֶעהְן טָאלֶער פֶערְמָאגֶען זֵיי. פַייגֶען אִין דִי טַאשֶׁען, מֶעד אִין דִי פְלַאשֶׁען, בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ, קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ, זֵיי שְׁרַייעֶן װִי דִי צִיגֶעלַאךְ. קוּמְט חַיִים דֶער בְּלִינְדֶער, מִיט דִי צְװֶעלְף קִינְדֶער; קוּמְט מֹשֶׁה-פְלֶעכְטֶער, מַאכְט אָן אַ גֶעלֶעכְטֶער;

Варіанты:

Wain welen mir trinken, Lieder welen mir singen Lieben.

1) װַיין װֶעלִין מִיר טְרִינְקֶען, לִיעדֶער װֶעלִין מִיר זִינְגֶען 2) לִיעבֶּען.

↤ 87

Oi cha-cha-cha, oi cha-cha-cha! Kummt der Tate vun nit hie, Er breingt Milch vun die Kih. Wer wet trinken? Ich un er, Schwieger un Schwer, Awrohom der heicher, Jud’l der Sseicher. Fiedl die Katz, fiedl die Maus, — Die Maisse is aus!

אָי חַא-חַא-חַא, אָי חִא-חִא-חִא! קוּמְט דֶער טַאטֶע פוּן נִיט הִי, עֶר בְּרֵיינְגְט מִילְךְ פוּן דִי קִיה. װֶער װֶעט טְרִינְקֶען? אִיךְ אוּנ עֶר, שְׁװִיגֶער אוּנ שְׁװֶער, אַבְרָהָם דֶער הוֹיכֶער, יוּדְ׳ל דֶער סוֹחֵר. פִיעדְל דִי קַאטְץ, פִיעדְל דִי מוֹיז, — דִי מַעֲשֶׂה אִיז אוֹיס!

Д Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 114.

A scheine Meidele bin ich, Bloe Seckelach trog ich, Tausend Tholer vermog ich Tholer in die Taschen, Wain in die Flaschen, Bier in die Kriegelach! Kinder in die Wiegelach.

אַ שֵׁיינֶע מֵיידֶעלֶע בִּין אִיךְ, בְּלָאעֶ זֶעקֶעלַאךְ טְרָאג אִיךְ, טוֹיזֶענְד טָאלֶער פֶערְמָאג אִיךְ טָאלֶער אִין דִי טַאשֶׁען, װַיין אִין דִי פְלַאשֶׁען, בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ! קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ.

Д. Г. Гальпернъ (Туккумъ, Курляндск. губ)

№ 115.

Hei, hei Hämmer’l, Kumm zu mir in Kämmer’l, Ich wel dir wos waisen — Schisselach mit Rais’n, Tepelach mit lauter Gold, 1) Choss’n-Kale hobn sich seiher holt

הֵיי, הֵיי הֶעמֶערְ׳ל, קוּם צוּ מִיר אִין קֶעמֶערְ׳ל, אִיךְ װֶעל דִיר װָאס װַייזִין — שִׁיסֶעלַאךְ מִיט רַייזְ׳ן, טֶעפֶּעלַאךְ מִיט לוֹיטֶער גָאלְד, 1) חָתָן-כַּלָּה הָאבְּן זִיךְ זֵייעֶר הָאלְט

1) Иногда за этою строфою слѣдуетъ:

Ich hob dich seiher holt. Geih ich ahin, Treff ich a Bien; Geih ich aher, Treff ich a Bär; Geih ich a bissele waiter, Treff ich a Kuh mit a-n-Aiter:

אִיךְ הָאבּ דִיךְ זֵייעֶר הָאלְט. גֵעה אִיךְ אַהִין, טְרֶעף אִיךְ אַ בִּין; גֵעה אִיךְ אַהֶער, טְרֶעף אִיךְ אַ בֶּער; גֵעה אִיךְ אַ בִּיסֶעלֶע װַייטֶער, טְרֶעף אִיךְ אַ קוּה מִיט אַנְ-אַייטֶער,

↤ 88

Thir un Theier offn, Choss’n-Kale schlofn; Thir un Theier vermacht. Chosson-Kale vartracht. 1)

טְהִיר אוּנ טְהֵייעֶר אָפְ׳ן, חָתָן-כַּלָּה שְׁלָאפְן; טְהִיר אוּנ טְהֵייעֶר פֶערְמַאכְט. חָתָן-כַּלָּה פַארְטְרַאכְט. 1)

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 116.

Zip, zap, Emer’l, Kummt zu mir in Kämmer’l, Wel ich dir epes waisen — Schisselach vun Aisen, Bier in die Krigelach, Kinder in die Wiegelach, Ai, ai, ai!

צִיפּ, צַאפּ, עֶמֶערְ׳ל, קוּמְט צוּ מִיר אִין קֶעמֶערְ׳ל, װֶעל אִיךְ דִיר עֶפֶּעס װַייזֶען — שִׁיסֶעלַאךְ פוּן אַייזֶען, בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ, קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ, אַי, אַי, אַי!

C. Жвифъ (Одесса).

№ 117.

Варіантъ:

Hei, hei, Hendele, Nei die Boben a Stendele! Ufgeneiht un ongethon, Un araufgesetzt sich eiben on. Holz hacken, Bulkes backen Ba die Boben af Chassunke. . . . . . . . . . .

הֵיי, הֵיי, הֶענְדֶעלֶע, נֵיי דִי בָּאבֶּען אַ שְׁטֶענְדֶעלֶע! אוּף גֶענֵייט אוּנ אָנְגֶעטָאהן, אוּנ אַרוֹיף גֶעזֶעצְט זִיךְ אוֹיבֶּען אָן. הָאלְץ הַאקֶען, בּוּלְקֶעס בַּאקֶען בַּא דִי בָּאבֶּען אַף חַתֻנְקֶה. . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна.).

1) Варіантъ послѣдняго четверостишія:

A Por Räder dreihen sich, Chosson-Kale freihen sich; A Por Räder dreihen sich Chosson-Kale freihen sich.

אַ פָּאר רֶעדֶער דְרֵעהֶען זִיךְ, חָתָן-כַּלָּה פְרֵייהֶען זִיךְ; אַ פָּאר רֶעדֶער דְרֵעהֶען זִיךְ חָתָן-כַּלָּה פְרֵייהֶען זִיךְ.

↤ 89

№ 118.

Amol is gewen a Pastuch vun Schof, Is auf ihm ongefallen a Schlof; Hot er sich aufgechapt vun Schlof, — Erst es is nito die Schof. Bjeda, bjedui, Njema, nito! Jak ja sawtra Do doma pridu Bes Owza? Geih ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Dernelach; Hob ich gemeint: dos is vun maine Schof die Hernelach. Bjeda, bjedui etc. Geih ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Epelach; Hob ich gemeint — vun maine Schof die Kepelach. Bjeda, bjedui etc. Geih ich mir araus auf’n Schljach, Seh ich: men fihrt a Wogen mit Steindelach; Hob ich gemeint — vun maine Schof die Beindelach. Bjeda, bjedui etc.

אַמָאל אִיז גֶעװֶען אַ פַּאסְטוּךְ פוּן שָׁאף, אִיז אוֹיף אִיהְם אָנְגֶעפַאלֶען אַ שְׁלָאף; הָאט עֶר זִיךְ אוֹיפְגֶעחַאפְּט פוּן שְׁלָאף, — עֶרְשְׁט עֶס אִיז נִיטָא דִי שָׁאף. בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי, נְיֶעמַא, נִיטָא! יַאק יַא זַאװְטְרַא דָא דָאמַא פְּרִידוּ, בֶּעז אָװְצַא? גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ, זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַיין װָאגֶען מִיט דֶערְנֶעלַאךְ; הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט: דָאס אִיז פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי הֶערְנֶעלַאךְ. בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ. גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ, זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַיין װָאגֶען מִיט עֶפֶּעלַאךְ; הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט — פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי קֶעפֶּעלַאךְ. בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ. גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ, זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַ װָאגֶען מִיט שְׁטֵיינְדֶעלַאךְ; הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט — פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי בֵּיינְדֶעלַאךְ. בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ.

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 119.

Sitzen, sitzen sieben Waiber Bai’n Quall un Brunnem, Bai’n Quall un Brunem; Spracht eine zu die andere: — Wollt main Mann gekummen Wollt ich sich varstellt Far a Hos! Wollt ich gesprungen Iber’n Gros, Wollt mir weil bakummen, Wollt mir weil bakummen!

זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער בַּיי׳ן קְװַאל אוּנ בְּרוּנֶעם, בַּיי׳ן קְװַאל אוּנ בְּרוּנֶעם; שְׁפְּרַאכְט אֵיינֶע צוּ דִי אַנְדֶערֶע: — װָאלְט מַיין מַאנְן גֶעקוּמֶען װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אַ הָאז! װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען אִיבֶּערְ׳ן גְרָאז, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען!

↤ 90

Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Bär! Wollt ich gesprungen Hin un her, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Katz! Wollt ich gesprungen Iber’n Platz, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Maus! Wollt ich gesprungen Iber’n Haus, Wollt mir weil bakummen! (bis) Sitzen, sitzen sieben Waiber etc. — Wollt ich sich varstellt Far a Bien! Wollt ich gesprungen Aher un ahin, Wollt mir weil bakummen! (bis)

זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ. — װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אַ בֶּער! װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען הִין אוּנ הֶער, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis) זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ. — װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אַ קַאטְץ! װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען אִיבֶּערְ׳ן פְּלַאטְץ, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis) זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ. — װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אַ מוֹיז! װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען אִיבֶּערְ׳ן הוֹיז, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis) זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ. — װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט פַאר אַ בִּין! װָאלְט אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען אַהֶער אוּנ אַהִין, װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis)

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 120.

Gott, Gott, gib a Regen Vun die kleine Kinder’s wegen, ba Tog, i ba Nacht. Alle Loden zugemacht, Nit kain ssach, nit kain bissel, Nor a vulle Schissel!

גָאט, גָאט, גִיבּ אַ רֶעגֶען פוּן דִי קְלֵיינֶע קִינְדֶער׳ס ז װֶעגֶען, בַּא טָאג, אִי בַּא נַאכְט. אַלְלֶע לָאדֶען צוּגֶעמַאכְט, נִיט קַיין סַךְ, נִיט קַיין בִּיסֶעל, נָאר אַ פוּלֶע שִׁיסֶעל!

C. Жвифъ (Одесса).

А. C. Таненбаумъ (Гродненск. губ.).

№ 121.

Geih, main Kind, geih in Cheider Lern Teire, lern k’sseider Vun Iwre bis zum Gemore, Dos wet dir hiten vun beis un Zore!

גֵעה, מַיין קִינְד, גֵעה אִין חֵדֶר לֶערְן תּוֹרָה, לֶערְן כְּסֵדֶר פוּן עִבְרי בִּיז צוּם גְמָרָא, דָאס װֶעט דִיר הִיטֶען פוּן בֵּייז אוּנ צָרָה!

↤ 91

Leif, main Kind, leif zum Reben, Er wet dain Nschomele Spais geben; Leif zu ihm, leif un lern Un wie Gott sollstu ihm ehren. Gott’s Mizwes sainen wie Honig siss Sain Teire schitzt uns, wie Wasser Fisch; In ihr rechte Hand — Leben auf der Welt, In die linke — Kowed un Geld. Geih, main Kind, lern, Lern mit Cheischek, — Dos is auf der Welt Der bester Eissek!

לוֹיף, מַיין קִינְד, לוֹיף צוּם רֶבִּי׳ן, עֶר װֶעט דַיין נְשָׁמָה׳לֶע שְׁפַּייז גֶעבֶּען; לוֹיף צוּ אִיהם, לוֹיף אוּנ לֶערְן אוּנ װִי גָאט זָאלְסְטוּ אִיהְם עֶהרֶען. גָאטְ׳ס מִצְוֹת זַיינֶען װִי הָאנִיג זִיס זַיין תּוֹרָה שִׁיטְצְט אוּנְז, װִי װַאסֶער פִישׁ; אִין אִיהר רֶעכְטֶע הַאנְד — לֶעבֶּען אוֹיף דֶער װֶעלְט, אִין דִי לִינְקֶע — כָּבוֹד אוּנ גֶעלְט. גֵעה, מַיין קִינְד, לֶערְן, לֶערְן מִיט חֵשֶׁק, — דָאס אִיז אוֹיף דֶער װֶעלְט דֶער בֶּעסְטֶער עֵסֶק!

C. Найгаузенъ (Волковышки, Сувалкск. губ.)

№ 122.

Ow — a Voter, Keidor — a Toter, A Toter — Keidor, Bgodim — Kleider, Kleider — Bgodim, Chut — a Fodim, A Fodim — Chut, Teiw — gut, Gut — teiw, Bär — deiw, Deiw — Bär Lek (?) — a Rehr, A Rehr — Lek, Atudim — Beck, Beck — Atudim, Sailen — Amudim, Amudim — Sailen, Chizim — Failen, Failen — Chizim. . . . . . . . . . . .

אָב — אַ פָאטֶער, קֵדָר — אַ טָאטֶער, אַ טָאטֶער — קֵדָר, בְּגָדִים — קְלֵיידֶער, קְלֵיידֶער — בְּגָדִים, חוּט — אַ פָאדִים, אַ פָאדִים — חוּט, טוֹב — גוּט, גוּט — טוֹב, בֶּער — דוֹב, דוֹב — בֶּער לֶק (?) — אַ רֶער, אַ רֶער — לֶק, עַתּוּדִים — בֶּעק, בֶּעק — עַתּוּדִים, זַיילֶען — עַמּוּדִים, עַמּוּדִים — זַיילֶען, חִצִּים — פַיילֶען, פַיילֶען — חִצִּים. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

↤ 92

№ 123.

Варiантъ:

Ow is a Voter, Keidor is a Toter, A Toter is a Keidor, Bgodim is Kleider, Kleider is Bgodim, Said is nit Fodim, Fodim is nit Said. Nit wait vun aich thu ich weinen, Thu ich weinen nit wait vun aich, Ich thu sitzen leben Taich. Leben Taich thu ich sitzen, In Bod thu ich schwitzen, Schwitzen thu ich in Bod, A Wogen is zu main Rod. A Rod is zu main Wogen, Ich wel aich epes sogen, Sogen wel ich aich, As der Arendar is raich, Raich is der Arendar, Baissen soll ehm a Komar! A Komar soll ihm baissen, Fohren soll er in Praissen. In Praissen soll er fohren, Darauf hob ich geschworen. Geschworen darauf hob ich, Zu main Kissen a Zich, A Zich zu main Kissen, Um Reisch-Cheidesch Nisson. Nisson um Reisch-Cheidesch, A Schames is a Klei-keidesch, A Klei-keidesch is a Schames, Nomir spielen in Dames. In Dames nomir Spielen, Der Essen soll ihm kihlen, Kihlen soll ihm der Essen, Gott soll ihm vargessen. Vargessen soll ihm Gott, Schiker soll er weren, wie Lot. Wie Lot soll er weren schiker, In Maul soll ihm weren bitter.

אָב אִיז אַ פָאטֶער, קֵדָר אִיז אַ טָאטֶער, אַ טָאטֶער אִיז אַ קֵדָר, בְּגָדִים אִיז קְלֵיידֶער, קְלֵיידֶער אִיז בְּגָדִים, זַייד אִיז נִיט פָאדִים, פָאדִים אִיז נִיט זַייד. נִיט װַייט פוּן אַייךְ טוּה אִיךְ װֵיינֶען, טוּה אִיךְ װֵיינֶען נִיט װַייט פוּן אַייךְ, אִיךְ טוּה זִיצֶען לֶעבֶּען טַייךְ. לֶעבֶּען טַייךְ טוּה אִיךְ זִיצֶען, אִין בָּאד טוּה אִיךְ שְׁװִיצֶען, שְׁװִיצֶען טוּה אִיךְ אִין בָּאד, אַ װָאגֶען אִיז צוּ מַיין רָאד. אַ רָאד אִיז צוּ מַיין װָאגֶען, אִיךְ װֶעל אַייךְ עֶפֶּעס זָאגֶען, זָאגֶען װֶעל אִיךְ אַייךְ, אַז דֶער אַרֶענְדַאר אִיז רַייךְ, רַייךְ אִיז דֶער אַרֶענְדַאר, בַּייסֶען זָאל אִיהם אַ קָאמַאר! אַ קָאמַאר זָאל אִיהם בַּייסֶען, פָאהרֶען זָאל עֶר אִין פְּרַייסֶען. אִין פְּרַייסֶען זָאל עֶר פָאהרֶען, דַארוֹיף הָאבּ אִיךְ גֶעשְׁװָארֶען. גֶעשְׁװָארֶען דַארוֹיף הָאבּ אִיךְ, צוּ מַיין קִיסֶען אַ צִיךְ, אַ צִיךְ צוּ מַיין קִיסֶען, אוּם רֹאשׁ חֹדֶשׁ נִיסָן. נִיסָן אוּם רֹאשׁ חֹדֶשׁ, אַ שַׁמָשׁ אִיז אַ כְּלֵי-קֹדֶשׁ, אַ כְּלֵי קֹדֶשׁ אִיז אַ שַׁמָשׁ, נָאמִיר שְׁפִּילֶען אִין דַאמֶעס. אִין דַאמֶעס נָאמִיר שְׁפִּילֶען, דֶער עֶסֶען זָאל אִיהם קִיהְלֶען, קִיהלֶען זָאל אִיהם דֶער עֶסֶען, גָאט זָאל אִיהם פַארְגֶעסֶען. פַארְגֶעסֶען זָאל אִיהְם גָאט, שִׁכּוֹר זָאל עֶר װֶערֶען, װִי לָאט. װִי לָאט זָאל עֶר װֶערֶען שִׁכּוֹר, אִין מוֹיל זָאל אִיהם װֶערֶען בִּיטֶער.

↤ 93

Bitter soll ihm weren in Maul, Schissen soll un a Koil, A Koil soll ihm schiessen . . . . . . . . . . .

בִּיטֶער זָאל אִיהם װֶערֶען אִין מוֹיל, שִׁיסֶען זָאל אוּנ אַ קוֹיל, אַ קוֹיל זָאל אִיהם שִׁיסֶען . . . . . . . . . . .

М. З. Левинъ (Витеб. губ.)

№ 124.

Un Hewel is Hawolim, Un die Welt is a Cholem, Un a Cholem is die Welt, Un Allz keift men far Geld. Un far Geld keift men Bier, Un wos drai is nit vier, Un wos vier is nit drai, Un wos alt is nit nai. Un wos nai is nit alt, Un wos warem is nit kalt, Un wos kalt is nit warem, Un wos raich is nit arem. Un wos arem is nit raich, Un wos krumm is nit glaich, Un wos glaich is nit krumm, Un wos redt is nit stumm. Un stumm is doch schlecht Un der Pauer is gerecht, Un gerecht is der Pauer, Un wos siss is nit sauer. Un wos sauer is nit siss, Un wos schein is nit mi’s, Un mi’s is nit schein, Un wos zum Sitzen is nit zum Steihn, Un wos zum Steihn is nit zum Sitzen. Un zum Laib is gut zu schwitzen, Un zu schwitzen is gut zum Laib, Un wos a Mann is nit kein Waib. Un wos a Waib is nit kein Mann, Un wos a Top is nit kein Fann, Un wos a Fann is nit kein Top, Un wos Kimmel is nit kein Krop.

אוּנ הֶבֶל אִיז הֲבָלִים, אוּנ דִי װֶעלְט אִיז אַ חָלוֹם, אוּנ אַ חָלוֹם אִיז דִי װֶעלְט, אוּנ אַלְץ קוֹיפְט מֶען פַאר גֶעלְט. אוּנ פַאר גֶעלְט קוֹיפְט מֶען בִּיר, אוּנ װָאס דְרַיי אִיז נִיט פִיר, אוּנ װָאס פִיר אִיז נִיט דְרַיי, אוּנ װָאס אַלְט אִיז נִיט נַיי. אוּנ װָאס נַיי אִיז נִיט אַלְט, אוּנ װָאס װַארֶעם אִיז נִיט קַאלְט, אוּנ װָאס קַאלְט אִיז נִיט װַארֶעם, אוּנ װָאס רַייךְ אִיז נִיט אַרֶעם. אוּנ װָאס אַרֶעם אִיז נִיט רַייךְ, אוּנ װָאס קְרוּם אִיז נִיט גְלַייךְ, אוּנ װָאס גְלַייךְ אִיז נִיט קְרוּם, אוּנ װָאס רֶעדְט אִיז נִיט שְׁטוּם. אוּנ שְׁטוּם אִיז דָאךְ שְׁלֶעכְט אוּנ דֶער פְּוֹיעֶר אִיז גֶערֶעכְט, אוּנ גֶערֶעכְט אִיז דֶער פְּוֹיעֶר, אוּנ װָאס זִיס אִיז נִיט זוֹיעֶר. אוּנ װָאס זוֹיעֶר אִיז נִיט זִיס, אוּנ װָאס שֵׁיין אִיז נִיט מִיאוּס, אוּנ מִיאוּס אִיז נִיט שֵׁיין, אוּנ װָאס צוּם זִיצֶען אִיז נִיט צוּם שְׁטֵעהְן. אוּנ װָאס צוּם שְׁטֵעהְן אִיז נִיט צוּם זִיצֶען, אוּנ צוּם לַייבּ אִיז גוּט צוּ שְׁװִיצֶען, אוּנ צוּ שְׁװִיצֶען אִיז גוּט צוּם לַייבּ, אוּנ װָאס אַ מַאנְן אִיז נִיט קַיין װַייבּ. אוּנ װָאס אַ װַייבּ אִיז נִיט קַיין מַאנְן, אוּנ װָאס אַ טָאפּ אִיז נִיט קֵיין פַאנְן, אוּנ װָאס אַ פַאנְן אִיז נִיט קֵיין טָאפּ, אוּנ װָאס קִימְמֶעל אִיז נִיט קַיין קְרָאפּ.

↤ 94

Un wos Krop is nit kein Kimmel, Un kein Erd is nit kein Himmel, Un kein Himmel is nit kein Erd, Un a Bichs is nit kein Schwert. Un a Schwert is nit kein Bichs, Un a Futter is vun Fichs, Un vun Fichs is a Futter, Un Schmalz is nit kein Futter. Un Putter is nit kein Schmalz, Un Maze backt men ohn Salz, Un ohn Salz backt men Maze, Un a Ferd is nit kein Kljaze. Un a Kljaze is nit kein Ferd, Un a Pauer liegt in d’r Erd, Un in d’r Erd liegt a Pauer, Un es is ihm siss un sauer.

אוּנ װָאס קְרָאפּ אִיז נִיט קַיין קִימְמֶעל, אוּנ קֵיין עֶרְד אִיז נִיט קַיין הִימְמֶעל, אוּנ קֵיין הִימְמֶעל אִיז נִיט קֵיין עֶרְד, אוּנ אַ בִּיקְס אִיז נִיט קַיין שְׁװֶערְד. אוּנ אַ שְׁװֶערְד אִיז נִיט קַיין בִּיקְס, אוּנ אַ פוּטֶער אִיז פוּן פִיקְס, אוּנ פוּן פִיקְס אִיז אַ פוּטֶער, אוּנ שְׁמַאלְץ אִיז נִיט קֵיין פוּטֶער. אוּנ פּוּטֶער אִיז נִיט קַיין שְׁמַאלְץ, אוּנ מַצָּה בַּאקְט מֶען אָהְן זַאלְץ, אוּנ אָהן זַאלְץ בַּאקְט מֶען מַצָּה, אוּנ אַ פֶערְד אִיז נִיט קַיין קְלְיַאצֶע. אוּנ אַ קְלְיַאצֶע אִיז נִיט קֵיין פֶערְד, אוּנ אַ פְּוֹיעֶר לִיגְט אִין דְ׳רְ עֶרְד, אוּנ אִין דְ׳רְ עֶרְד לִיגְט אַ פְּוֹיעֶר, אוּנ עֶס אִיז אִיהם זִיס אוּנ זוֹיעֶר.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ)

№ 125.

— Wer weiss eins? — Eins weiss ich: Eins is a Jidene, Nit sie lebt, Nit sie schwebt Auf der Himmel un der Erd. — Wer weiss zwei? — Zwei weiss ich auch: Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene, Nit sie lebt etc. — Wer weiss drai? — Drai weiss ich auch: Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene etc.

— װֶער װֵייס אֵיינְס? — אֵיינְס װֵייס אִיךְ: אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע, נִיט זִי לֶעבְּט, נִיט זִי שְׁװֶעבְּט אוֹיף דֶער הִימְמֶעל אוּנ דֶער עֶרְד. — װֶער װֵייס צְװֵיי? — צְװֵיי װֵייס אִיךְ אוֹיךְ: צְװֵיי עֶקֶען הָאט אַ שְׁטֶעקֶען; אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע, נִיט זִי לֶעבְּט א. ז. װ. — װֶער װֵייס דְרַיי? — דְרַיי װֵייס אִיךְ אוֹיךְ: דְרַיי עֶקֶען הָאט אַ קְרֶעפֶּעל; צְװֵיי עֶקֶען הָאט אַ שְׁטֶעקֶען; אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע א. ז. װ.

↤ 95

— Wer weiss vier? — Vier weiss ich auch: Vier Fisslach Hot a Bettel; Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene etc. — Wer weiss finf? — Finf weiss ich auch: Finf Finger Is a Chap; 1) Vier Fisslach Hot a Bettel; Drai Ecken Hot a Krepel; Zwei Ecken Hot a Stecken; Eins is a Jidene, Nit sie lebt, Nit sie schwebt Auf der Himmel un der Erd.

— װֶער װֵייס פִיער? — פִיער װֵייס אִיךְ אוֹיךְ: פִיער פִיסְלַאךְ הָאט אַ בֶּעטֶעל; דְרַיי עֶקֶען הָאט אַ קְרֶעפֶּעל; צְװֵיי עֶקֶען הָאט אַ שְׁטֶעקֶען; אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע א. ז. װ. — װֶער װֵייס פִינְף? — פִינְף װֵייס אִיךְ אוֹיךְ: פִינְף פִינְגֶער אִיז אַ חַאפּ; 1) פִיער פִיסְלַאךְ הָאט אַ בֶּעטֶעל; דְרַיי עֶקֶען הָאט אַ קְרֶעפֶּעל; צְװֵיי עֶקֶען הָאט אַ שְׁטֶעקֶען; אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע, נִיט זִי לֶעבְּט, נִיט זִי שְׁװֶעבְּט אוֹיף דֶער הִימְמֶעל אוּנ דֶער עֶרְד.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Левитанъ (Шавли, Ковенск. губ)

№ 126.

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt 2) A Beimele arop, a Beimele arop, 3) Beimele soll Barelech wachsen, (bis) Beimele will nit Barelech wachsen, Barelach willen nit fallen, (bis)

הָאט הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אַרָאפְּ געֶשִׁיקְט 2) אַ בּוֹימֶעלֶע אַרָאפּ, אַ בּוֹימֶעלֶע אַרָאפּ, 3) בּוֹימֶעלֶע זָאל בַּארֶעלֶעךְ װַאקְסֶען, (bis) בּוֹימֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ װַאקְסֶען, בַּארֶעלַאךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען, (bis)

Finf rithlach Is a Heischane. Gott hot beschafen A Beimele (Bernele) af der Welt,

1) פִינְף רִיטְלַאךְ אִיז אַ הוֹשַׁע-נָא. 2) גָאט הָאט בֶּעשַׁאפֶען 3) אַ בּוֹימֶעלֶע (בֶּערְנֶעלֶע) אַף דֶער װֶעלְט,

(Тѣ же варіанты и въ дальнѣйшихъ куплетахъ.)

↤ 96

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt Jekelen arop, Jekelen arop, — Soll Barelech raissen. (bis) Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Hintele arop, a Hintele arop, Soll Jekelen baissen. (bis) Hintele will nit Jekelen baissen, Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Stekele arop, a Stekele arop, Soll Hintelen schlogen. (bis) Steckele will nit Hintelen schlogen, Hintele will nit Jekelen baissen, Jekele will nit Barelech raissen, Barelech willen nit fallen. (bis) Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Faier’l arop, a Faier’l arop, Soll Steckelen brennen, (bis) Faier’l will nit Steckelen brennen, Steckele will nit Hintelen schlogen etc. Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A Wasser’l arop, a Wasser’l arop, Soll Faier’l leschen. (bis) Wasser’l will nit Faier’l leschen, Faier’l will nit Steckeln brennen etc. Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt A-n Echsele arop, a-n Echsele arop, Soll Wasser’l trinken. Echsele will nit Wasser’l trinken, Wasser’l will nit Faier’l leschen etc.

הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט יֶעקֶעלֶען אַרָאפּ, יֶעקֶעלֶען אַרָאפּ, — זָאל בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען. (bis) יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען, בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis) הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַ הִינְטֶעלֶע אַרָאפּ, אַ הִינְטֶעלֶע אַרָאפּ, זָאל יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען. (bis) הִינְטֶעלֶע װִיל נִיט יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען, יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען, בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis) הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַ שְׁטֶעקֶעלֶע אַרָאפּ, אַ שְׁטֶעקֶעלֶע אַרָאפּ, זָאל הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען. (bis) שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל נִיט הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען, הִינְטֶעלֶע װִיל נִיט יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען, יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען, בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis) הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַ פַייעֶרְ׳ל אַרָאפּ, אַ פַייעֶרְ׳ל אַרָאפּ, זָאל שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען, (bis) פַייעֶרְ׳ל װִיל נִיט שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען, שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל נִיט הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען א. ז. װ. הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַ װַאסֶערְ׳ל אַרָאפּ, אַ װַאסֶערְ׳ל אַרָאפּ, זָאל פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען. (bis) װַאסֶערְ׳ל װִיל נִיט פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען, פַייעֶרְ׳ל װִיל נִיט שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען א. ז. װ. הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַנְ-אֶקְסֶעלֶע אַרָאפּ, אַנְ-אֶקְסֶעלֶע אַרָאפּ, זָאל װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען. אֶקְסֶעלֶע װִיל נִיט װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען, װַאסֶערְ׳ל װִיל נִיט פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען א. ז. װ.

↤ 97

Hot ha-Schem jissborach aropgeschikt A Scheichet’l arop, a Scheichet’l arop, Soll Echselen schechten. (bis) Scheichet’l will nit Echselen schechten Echsele will nit Wasser’l trinken etc. Hot ha-Schem jissborach aropge schikt Dem Mal’ach-ha-Mowes arop, des Mal’ach-ha-Mowes arop, Soll Scheichet’len teiten. (bis) Mal’ach ha-Mowes will nit Scheichet’len teiten, Scheichet’l will nit Echselen schechten etc. Is ha-Schem jissborach Allein arop, allein arop, — Mal’ach ha-Mowes will Scheichet’len teiten, Scheichet’l will Echselen schechten, Echsele will Wasserl trinken, Wasser’l will Faier’l leschen, Faier’l will Steckelen brennen, Steckele will Hintelen schlogen, Hintele will Jekelen baissen, Jekele will Barelech raissen, Barelech willen fallen, Barelech willen fallen!

הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט אַ שׁוֹחֵטְ׳ל אַרָאפּ, אַ שׁוֹחֵטְ׳ל אַרָאפּ, זָאל אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען. (bis) שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל נִיט אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען אֶקְסֶעלֶע װִיל נִיט װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען א. ז. װ. הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט דֶעם מַלְאֵךְ הַמָּוֶת אַרָאפּ, דֶעם מַלְאַךְ הַמָּוֶת אַרָאפּ, זָאל שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען. (bis) מַלְאַךְ הַמָּוֶת װִיל נִיט שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען, שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל נִיט אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען א. ז. װ. אִיז הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אַלֵיין אַרָאפּ, אַלֵיין אַרָאפּ, — מַלְאֵךְ הַמָּוֶת װִיל שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען, שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען, אֶקְסֶעלֶע װִיל װַאסֶערְל טְרִינְקֶען, װַאסֶערְ׳ל װִיל פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען, פַייעֶרְ׳ל װִיל שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען, שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען, הִינְטֶעלֶע װִיל יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען, יֶעקֶעלֶע װִיל בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען, בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען פַאלֶען, בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען פַאלֶען!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Б. М. Кассель a А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

Б. М. Кассель אַ אַ. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

№ 127.

Bin ich mir a Jidele, Bedarf ich a Waib hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie main Waib wet heissen? Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro!

בִּין אִיךְ מִיר אַ אִידֶעלֶע, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ װַייבּ הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי מַיין װַייבּ װֶעט הֵייסֶען? חַיָה-רָחֵל רָעָה הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!

↤ 98

Hob ich mir a Waib, Bedarf ich a Kind hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie main Kind wet heissen? Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro! Hob ich mir a Kind, Bedarf ich a Wieg hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie die Wieg wet heissen? Ziegel-Miegel Heisst die Wiegel, Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje Rochl Roh Heist main liebe Fro! Hob ich mir a Wiegel, Bedarf ich a Dire hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie die Dire ’t heissen? Pint’l-Mir’l Heisst die Dir’l, Ziegel-Miegel etc. Hob ich mir a Dire, Bedarf ich a Stall hoben! Wollt ich wellen wissen, Wie main Stall wet heisen? Al-Dal Heisst die Stall, Pint’l-Mir’l etc. Hob ich mir a Stall, Bedarf ich a Wogen hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie der Wogen wet heissen? Kose-do-Wose Heisst der Wogen, Al-Dal etc.

הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װַייבּ, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ קִינְד הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי מַיין קִינְד װֶעט הֵייסֶען? בֵּיילֶע-הִינְדֶעל הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל, חַיָה-רָחֵל רָעָה הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה! הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קִינְד, בֶּעדַארְף אִיךְ אַװִיעג הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי דִי װִיעג װֶעט הֵייסֶען? צִיגֶעל-מִיעגֶעל הֵייסְט דִי װִיעגֶעל, בֵּיילֶע-הִינְדֶעל הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל, חַיָה רָחֵל רָעָה הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה! הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װִיגֶעל, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ דִירָה הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי דִי דִירָה׳טְ׳הֵייסֶען? פִּינְטְ׳ל-מִירְ׳ל הֵייסְט דִי דִירְ׳ל, צִיעגֶעל-מִיעגֶעל א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ דִירָה, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ שְׁטַאל הָאבֶּען! װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי מַיין שְׁטַאל װֶעט הֵייסֶען? עַל-דַּל הֵייסְט דִי שְׁטַאל, פִּינְטְ׳ל-מִירְ׳ל א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ שְׁטַאל, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ װָאגֶען הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי דֶער װָאגֶען װֶעט הֵייסֶען? קָאזֶע-דָא-װָאזֶע הֵייסְט דֶער װָאגֶען, עַל-דַּל א. ז. װ.

↤ 99

Hob ich mir a Wogen, Bedarf ich a Ferd hoben; Wollt ich wellen wissen, Wie der Ferd wet heissen? Himmel un Erd Heisst der Ferd, Kose-do-Wose Heisst der Wogen, Al-Dal Heisst die Stall, Pint’l Mir’l Heisst die Dir’l, Ziegel-Miegel Heisst die Wiegel, Beile-Hindel Heisst main Kindel, Chaje-Rochl Roh Heisst main liebe Fro!

הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װָאגֶען, בֶּעדַארְף אִיךְ אַ פֶערְד הָאבֶּען; װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען, װִי דֶער פֶערְד װֶעט הֵייסֶען? הִימְמֶעל אוּנ עֶרְד הֵייסְט דֶער פֶערְד, קָאזֶע-דָא-װָאזֶע הֵייסְט דֶער װָאגֶען, עַל-דַּל הֵייסְט דִי שְׁטַאל, פִּינְטְ׳ל מִירְ׳ל הֵייסְט דִי דִירְ׳ל, צִיעגֶעל-מִיעגֶעל הֵייסְט דִי װִיעגֶעל, בֵּיילֶע-הִינְדֶעל הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל, חַיָה-רָחֵל רָעָה הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 128.

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku, Weint er in die lange Strasse; Macht er mir wos er will, Macht er mir wos er kenn; Macht er mir a Faifelu, a Faifelu, Faifelu macht asei: Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon. Dos is Faifelu! Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Trombezku, a Trombezku, Trombezku macht asei: Tru—tru—tru, tru—tru—tru, Dos is Trombezku! Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon, Dos is Faifelu!

הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ, װֵיינְט עֶר אִין דִי לַאנְגֶע שְׁטְרַאסֶע; מַאכְט עֶר מִיר װָאס עֶר װִיל, מַאכְט עֶר מִיר װָאס עֶר קֶענְן; מַאכְט עֶר מִיר אַ פַייפֶעלוּ, אַ פַייפֶעלוּ, פַייפֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי: טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן, דָאס אִיז פַייפֶעלוּ! הָאבּ אִיךְ מִיר אַקְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. מַאכְט עֶר מִיר אַטְרָאמְבֶּעצְקוּ, אַטְרָאמְבֶּעצְקוּ, טְרָאמְבֶּעצְקוּ מַאכְט אַזוֹי: טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, דָאס אִיז טְרָאמְבֶּעצְקוּ! טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן, דָאס אִיז פַייפֶעלוּ!

↤ 100

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Paikelu, a Paikelu, Paikelu macht asei: Trbom—bom—bom, trbom—bom—bom, Dos is Paikelu! Tru—tru—tru, tru—tru—tru etc. Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Macht er mir a Fiedelu, a Fiedelu, Fiedelu macht asei: Tidl—nidl, tidl—nidl. Dos is Fiedelu! Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Sogt er mir a jidisch Wort, a jidisch Wort, Jidisch Wort macht asei: Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel Eilom Dos is jidisch Wort! Tidl—nidl, tidl—nidl etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc. Sogt er mir a russisch Wort, a russisch Wort, Russisch Wort mach asei: . . . . . . . . . . . Dos is russisch Wort! Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom etc. Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc Sogt er mir a daitschen Wort, a daitschen Wort, Daitschen Wort macht asei: Hol der Daiwel, hol der Daiwel, Dos is daitschen Wort! . . . . . . . . . . .

הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. מַאכְט עֶר מִיר אַ פַּייקֶעלוּ, אַ פַּייקֶעלוּ, פַּייקֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי: טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, דָאס אִיז פַּייקֶעלוּ! טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ א. ז. װ. טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. מַאכְט עֶר מִיר אַפִידֶעלוּ, אַ פִידֶעלוּ, פִידֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי: טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל. דָאס אִיז פִידֶעלוּ! טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם — בָּאם א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. זָאגְט עֶר מִיר אַ יוּדִישׁ װָארְט, אַ יוּדִישׁ װָארְט, יוּדִישׁ װָארְט מַאכְט אַזוֹי: רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם דָאס אִיז יוּדִישׁ װָארְט! טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. זָאגְט עֶר מִיר אַ רוּסְסִישׁ װָארְט, אַ רוּסְסִישׁ װָארְט, רוּסְסִישׁ װָארְט מַאכְט אַזוֹי: . . . . . . . . . . . דָאס אִיז רוּסְסִישׁ װָארְט! רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ. זָאגְט עֶר מִיר אַדַייטְשֶׁען װָארְט, אַ דַייטְשֶׁען װָארְט, דַייטְשֶׁען װָארְט מַאכְט אַזוֹי: הָאל דֶער דַייװֶעל, הָאל דֶער דַייװֶעל, דָאס אִיז דַייטְשֶׁען װָארְט! . . . . . . . . . . .

↤ 101

Dos is russisch Wort, Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom, Dos is jidisch Wort; Tidl—nidl, tidl—nidl, Dos is Fiedelu; Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom. Dos is Paikelu; Tru—tru—tru, tru—tru—tru, Dos is Trombezku; Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon, Dos is Faifelu! Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск губ.)

דָאס אִיז רוּסְסִישׁ װָארְט, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, דָאס אִיז יוּדִישׁ װָארְט; טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל, דָאס אִיז פִידֶעלוּ; טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם — בָּאם. דָאס אִיז פַּייקֶעלוּ; טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, דָאס אִיז טְרָאמְבֶּעצְקוּ; טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן, דָאס אִיז פַייפֶעלוּ! Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.)

№ 129

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geiht araus a Huhn. — Huhn, Huhn, wos gibstu zu? — Ich gib main Ei! Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei 1) Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geiht araus a Hohn. — Hohn, Hohn, wos gibstu zu? — Ich gib main Kreih! Dem Hohn’s Kreih, Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei. Spielen mir in Kästelach in Kästelach, Geiht araus a Gans. Gans, Gans, wos gibstu zu? — Ich gieb main Kop! Die Gans’s Kop Dem Hohnes Kreih etc.

שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ הוּהְן. — הוּהְן, הוּהְן, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין אֵיי! דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי, שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי 1) שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ הָאהְן. — הָאהְן, הָאהְן, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין קְרֵעה! דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה, דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי, שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי. שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ גַאנְז. גַאנְז, גַאנְז, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין קָאפּ! דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה א. ז. װ.

Spielen mir waiter asei.

1) שְׁפִּיעלֶען מִיר װַייטֶער אַזוֹי.

Или

Schlogen mir andere zwei.

שְׁלָאגֶען מִיר אַנְדֶערֶע צְװֵיי.

↤ 102

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geiht araus a Endig. — Endig, Endig, wos gibstu zu? — Ich gib main Krop! Dem Endig’s Krop, Die Gans’s Kop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geiht araus a Mad. — Mad, Mad, wos gibstu zu? — Ich gib main Zop! Die Mad’s Zop, Dem Endig’s Krop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach, Geiht araus a Bochur. — Bochur, Bochur, wos gibstu zu? — Ich gib main Peie! Dem Bochur’s Peie, Die Mad’s Zop etc. Spielen mir in Kästelach, in Kästelach? Geiht araus a Porez. 1) — Porez, Porez, wos gibstu zu? — Ich gib main Deie! Dem Porez’s Deie, Dem Bochur’s Peie, Die Mad’s Zop, Dem Endig’s Krop, Die Gans’s Kop, Dem Hohnes Kreih, Die Huhn’s Ei, Spielen mir wieder zwei!

שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ עֶנְדִיג. — עֶנְדִיג, עֶנְדִיג, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין קְרָאפּ! דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ, דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ א. ז. װ. שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ מַאד. — מַאד, מַאד, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין צָאפּ! דִי מַאדְ׳ס צָאפּ, דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ א. ז. װ. שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, גֵעהְט אַרוֹיס אַ בָּחוּר. — בָּחוּר, בָּחוּר, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין פֵּאָה! דֶעם בָּחוּרְ׳ס פֵּאָה, דִי מַאדְ׳ס צָאפּ א. ז. װ. שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ? גֵעהְט אַרוֹיס אַ פָּרִיץ. 1) — פָּרִיץ, פָּרִיץ, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ? — אִיךְ גִיבּ מַיין דֵעָה! דֶעם פָּרִיצְ׳ס דֵעָה, דֶעם בָּחוּרְ׳ס פֵּאָה, דִי מַאדְ׳ס צָאפּ, דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ, דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ, דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה, דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי, שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 130.

Schmer’l mit der Fiedel Jek’l mit dem Bass, Spielt mir uf a Liedel Uf’n Mitt’n Gass! Oi-oi-oi, oi-oi-oi! 2)

שְׁמֶערְ׳ל מִיט דֶער פִידֶעל יֶעקְ׳ל מִיט דֶעם בַּאס, שְׁפִּיעלְט מִיר אוּף אַ לִיעדֶעל אוּפְ׳ן מִיטְ׳ן גַאס! אָי-אָי-אָי, אָי-אָי-אָי! 2)

Dajon Row.

1) רָב, דַיָן

2) Первый куплетъ, равно какъ и послѣдній, въ нѣкоторыхъ мѣстахъ пропускается.

↤ 103

Zehn gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Wain, Is vun uns geworen mehr nit wie nain. (bis) Nain gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Fracht, Is vun uns geworen mehr nit wie acht. (bis) Acht gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Riben, Is vun uns geworen mehrnit wie sieben (bis) Sieben gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Gebäcks, Is vun uns geworen mehr nit wie sechs, (bis) Sechs gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Strimf, Is vun uns geworen mehr nit wie finf. (bis) Finf gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Bier, Is vun uns geworen mehr nit wie vier. (bis) Vier gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Blai, Is vun uns geworen mehr nit wie drai. (bis) Drai gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Thei Is vun uns geworen mehr nit wie zwei, (bis) Zwei gute Brider sainen mir gewen, Hoben mir gehandelt mit, mit Beiner, Is vun uns gebliben nor ich einer, (bis) Ein guter Bruder bin ich mir gewen, Hob ich gehandelt mit, mit Thron, Is vun mir geworen a greisser Hohn. (bis)

צֶעהְן גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט װַיין, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי נַיין. (bis) נַיין גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט פְרַאכְט, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי אַכְט. (bis) אַכְט גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט רִיבֶּען, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהְרְנִיט װִי זִיעבֶּען (bis) זִיעבֶּען גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט גֶעבֶּעקְס, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי זֶעקְס, (bis) זֶעקְס גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט שְׁטְרִימְף, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי פִינְף. (bis) פִינְף גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בִּיער, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי פִיער. (bis) פִיער גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בְּלַיי, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי דְרַיי. (bis) דְרַיי גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט טְהֵיי, אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי צְװֵיי. (bis) צְװֵיי גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען, הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בֵּיינֶער, אִיז פוּן אוּנְז גֶעבְּלִיבֶּען נָאר אִיךְ אֵיינֶער, (bis) אֵיין גוּטֶער בְּרוּדֶער בִּין אִיךְ מִיר גֶעװֶען, הָאבּ אִיךְ גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט טְרָאהן, אִיז פוּן מִיר גֶעװָארֶען אַ גְרוֹיסֶער הָאהְן. (bis)

↤ 104

Schmer’l mit der Fiedel, Jek’l mit dem Bass, Spielt mir uf a Liedel Uf’n Mitt’n Gass! Oi-oi-oi, oi-oi-oi!

שְׁמֶערְ׳ל מִיט דֶער פִידֶעל, יֶעקְ׳ל מִיט דֶעם בַּאס, שְׁפִּילְט מִיר אוּף אַ לִיעדֶעל אוּפְ׳ן מִיטְ׳ן גַאס! אָי-אָי-אָי, אָי-אָי-אָי!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

C. М. Дубновъ (Одесса).

№ 131.

Hob ich 1) a Por Ochsen, Ochsen, Wos sei brocken Lokschen. Ach, Wunder, Lieber Wunder, Wie die Ochsen Brocken Lokschen, Dos is mir a Wunder! (bis) 2) Hob ich a Por Bären, Bären, Wos sei Stiber kehren. Ach, Wunder, Lieber Wunder, Wie die Bären Stiber kehren. Dos is a Wunder! (bis) Hob ich a Por Ziegen, Ziegen, Wos sei Kinder wiegen. Ach, Wurder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Meiden, Meiden, Wos sei Kinder wiegen, Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Hint, Hint, Wos sei machen Tint, Ach, Wunder, Lieber Wunder etc.

הָאבּ אִיךְ 1) אַ פָּאר אָקְסֶען, אָקְסֶען, װָאס זֵיי בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער, װִי דִי אָקְסֶען בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען, דָאס אִיז מִיר אַ װְאוּנְדֶער! (bis) 2) הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר בֶּערֶען, בֶּערֶען, װָאס זֵיי שְׁטִיבֶּער קֶעהרֶען. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער, װִי דִי בֶּערֶען שְׁטִיבֶּער קֶעהרֶען. דָאס אִיז אַ װְאוּנְדֶער! (bis) הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר צִיגֶען, צִיגֶען, װָאס זֵייא קִינְדֶער װִיגֶען. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר מֵיידֶען, מֵיידֶען, װָאס זֵיי קִינְדֶער װִיגֶען, אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר הִינְט, הִינְט, װָאס זֵיי מַאכֶען טִינְט, אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.

Варіанты:

Bai main Reben is gewesen. Oi, a Wunder iber a Wunder: Ochsen brocken Lokschen!

1) בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען. 2) אָי, אַ װְאוּנְדֶער אִיבֶּער אַ װְאוּנְדֶער: אָקְסֶען בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען!

↤ 105

Hob ich a Por Tauben, Tauben, Wos sei neihen Hauben. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Hähner, Hähner, Wos sei klaiben Späner. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Kazkes, Kazkes, Wos sei backen Bazkes. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Veigelach, Veigelach, Wos sei backen Beigelach. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Kätzlach, Kätzlach, Wos sei machen Plezlach. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc. Hob ich a Por Brider, Brider, Wos sei dawnen in ein Sider. Ach, Wunder, Lieber Wunder etc.

הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר טוֹיבֶּען, טוֹיבֶּען, װָאס זֵיי נֵייהֶען הוֹיבֶּען. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר הֶענֶער, הֶענֶער, װָאס זֵיי קְלַייבֶּען שְׁפֶּענֶער. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר קַאצְקֶעס, קַאצְקֶעס, װָאס זֵיי בַּאקֶען בַּאצְקֶעס. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר פֵייגֶעלַאךְ, פֵייגֶעלַאךְ, װָאס זֵיי בַּאקֶען בֵּייגֶעלַאךְ. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר קֶעצְלַאךְ, קֶעצְלַאךְ, װָאס זֵיי מַאכֶען פְּלֶעצְלַאךְ. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ. הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר בְּרִידֶער, בְּרִידֶער, װָאס זֵיי דַאװְנֶען אִין אֵיין סִידוּר. אַךְ, װְאוּנְדֶער, לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна.).

А. Д. Идельсонъ (Курляндск. губ).

М. Г Каганъ (Столбцы, Минск. губ).

В. М Кессель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

Д. И. Магидъ (Оникшта, Ковенск. губ ).

A С. Таненбаумъ (Гродненской губ).

אַ С. Таненбаумъ (Гродненской губ).

№ 132.

Bai main Reben is gewesen, Is gewesen bai main Reben, Bai main Reben is gewesen A Gneiwe! Sieben Hemder, wie die Blätter, Drai mit Lates, vier mit Lecher, — A Gneiwe!

בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען, אִיז גֶעװֶעזֶען בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן, בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען אַ גְּנֵבָה! זִיעבֶּען הֶעמְדֶער, װִי דִי בְּלֶעטֶער, דְרַיי מִיט לַאטֶעס, פִיר מִיט לֶעכֶער, — אַ גְּנֵבָה!

↤ 106

Bai main Reben is gewesen, Is gewesen bai main Reben, Bai main Reben is gewesen A Gneiwe! Sieben Laichter, wie die Stern, Drai ohn Fisslach, vier ohn Rehren, — A Gneiwe!

בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען, אִיז גֶעװֶעזֶען בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן, בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען אַ גְּנֵבָה! זִיעבֶּען לַייכְטֶער, װִי דִי שְׁטֶערְ׳ן, דְרַיי אָהן פִיסְלַאךְ, פִיער אָהן רֶעהְרֶען, — אַ גְּנֵבָה!

А. Д. Идельсонь (Курляндск. губ.)

№ 133.

W’eile ha-Mischpotim ascher tossim, — Lomir onfangen zu schmuessen mikeiach ha-Noschim. Dui im, dui im, dui dui dui, Dui-im, Dui-im, dui-dui-dui! Amol is gewen a greisser Gwir, 1) Hot er gehat Geld ohn a Schi’r; Hot er gehat zehn Techter, Sainen sei gewesen vun laiteschen Gelächter. Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis) Die erste Eide, die zweite Beile, Die dritte Golde, die vierte Dweire, Die finfte Hene, die sechste Wichne, Die siebte Selde, die achte Chane, Die nainte Taube, die zehnte Jdaschne. Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis) Hot er mir fir a Schadchon gemacht, Hob ich ihm die Schiduchim in Stub arain gebracht. Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben, Fir die Schiduchim, wos ich wel sei geben. Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis) Eide mit Eljen sainen a Por, Beile mit Berken sainen wieder a Por. Dui im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)

וְאֵלֶּה הַמּשְׁפָּטִים אֲשֶׁר תָּשִׂים, — לָאמִיר אָנְפַאנְגֶען צוּ שְׁמוּעֶסֶען מִכּוֹחַ הַנָּשִׁים. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי, דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער גְבִיר, 1) הָאט עֶר גֶעהַאט גֶעלְט אָהן אַ שִׁיעוּר; הָאט עֶר גֶעהַאט צֶעהְן טֶעכְטֶער, זַיינֶען זֵיי גֶעװֶעזֶען פוּן לַייטֶעשֶׁען גֶעלֶעכְטֶער. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי דוּי! (bis) דִי עֶרְשְׁטֶע אֵיידֶע, דִי צְװֵייטֶע בֵּיילֶע, דִי דְרִיטְטֶע גָאלְדֶע, דִי פִיערְטֶע דְבוֹרָה, דִי פִינְפְטֶע הֶענֶע, דִי זֶעכְּסְטֶע װִיכְנֶע, דִי זִיעבֶּעטֶע זֶעלְדֶע, דִי אַכְטֶע חַנָּה, דִי נַיינְטֶע טוֹיבֶּע, דִי צֶעהֶענְטֶע יְדַשְׁנֶע. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis) הָאט עֶר מִיר פִיר אַ שַׁדְכֶן גֶעמַאכְט, הָאבּ אִיךְ אִיהְם דִי שִׁדּוּכִים אִין שְׁטוּבּ אַרַיין גֶעבְּרַאכְט. זֵיי װֶעלֶען מִיר דַאנְקֶען, כָּל זְמַן זֵיי װֶעלֶען לֶעבֶּען, פִיר דִי שִׁדּוּכִים, װָאס אִיךְ װֶעל זֵיי גֶעבֶּען. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis) אֵיידֶע מִיט אֶלְיֶה׳ן זַיינֶען אַ פָּאר, בֵּיילֶע מִיט בֶּערְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)

A J’schuwnikl

1) אַ יְשׁוּבְנִיקְ׳ל

↤ 107

Golde mit Gdaljen sainen a Por, Dweire mit Dowidken sainen wieder a Por. Dui im, dui-im, dui’ dui-dui! (bis) Hene mit Hirschen sainen a Por, Wichne un Wolfe sainen wieder a Por. Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis) Selde mit Sorach’n sainen a Por, Chane mit Chazken sainen wieder a Por. Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis) Taube mit Tewken sainen a Por, Jdaschne mit Jruchom’en sainen wie der a Por. Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis) Sei hoben mir fir ain Schadchon gemacht, Ich hob sei die Schiduchim in Stub arain gebracht. Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben, Die Chalokim, wos ich wel sei geben 1).

גָאלְדֶע מִיט גְדַלְיֶה׳ן זַיינֶען אַ פָּאר, דְבוֹרָה מִיט דָּוִדְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי׳ דוּי-דוּי! (bis) הֶענֶע מִיט הִירְשֶׁען זַיינֶען אַ פָּאר, װִיכְנֶע אוּנ װָאלְפֶע זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis) זֶעלְדֶע מִיט זָרַחְ׳ן זַיינֶען אַ פָּאר, חַנָּה מִיט חַצְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis) טוֹיבֶּע מִיט טֶבְ׳קֶען זַיינֶען אַ פָּאר, יְדַשְׁנֶע מִיט יְרוּחָמֶ׳ען זַיינֶען װִי דֶער אַ פָּאר. דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי דוּי! (bis) זֵיי הָאבֶּען מִיר פִיר אַיין שַׁדְכָן גֶעמַאכְט, אִיךְ הָאבּ זֵיי דִי שִׁדּוּכִים אִין שְׁטוּבּ אַרַיין גֶעבְּרַאכְט. זֵיי װֶעלֶען מִיר דַאנְקֶען, כָּל זְמַן זֵיי װֶעלֶען לֶעבֶּען, דִי חֲלָקִים, װָאס אִיךְ װֶעל זֵיי גֶעבֶּען 1).

Д. Г. Гальпернъ (Курляндск губ.).

А Д. Идельсонъ (ibid)

1) Иногда за этимъ куплетомъ слѣдуетъ перечень приданаго каждой изъ дочерей:

Eiden Nadan Arbeslach, Beilen Nadan Bebelach, Golden Nadan Gerstelach etc.

אֵיידֶען נַדַן אַרְבֶּעסְלַאךְ, בֵּיילֶען נַדַן בֶּעבֶּעלַאךְ, גָאלְדֶען נַדַן גֶערְשְׁטֶעלַאךְ א. ז. װ.

↤ 108

V.

Любовныя пѣсни.

№ 134. ^*)

Unteren Schloss, Perehos, 1) Steiht Ester die grine; Ester steiht, der Choss’n geiht, Meint sie — Awrohom-Owinu Wollt sie wissen, wer dos is, Wollt sie zu ihm winken; Wollt sie hoben a Gläsele Wain, Wollt sie zu ihm trinken. Wollt sie hoben Ferd un Wogen, Wollt sie zu ihm leifen; Wollt sie hoben a Säckele Geld, Wollt sie ihm opkeifen.

אוּנְטֶערֶען שְׁלָאס, פֶּערֶעהָאז, 1) שְׁטֵעהט אֶסְתֵּר דִי גְרִינֶע; אֶסְתֵּר שְׁטֵעהט, דֶער חָתָן גֵעהט, מֵיינְט זִי — אַבְרָהָם אָבִינוּ. װָאלְט זִי װִיסֶען, װֶער דָאס אִיז, װָאלְט זִי צוּ אִים װִינְקֶען; װָאלְט זִי הָאבֶּען אַ גְלֶעזֶעלֶע װַיין, װָאלְט זִי צוּ אִיהם טְרִינְקֶען. װָאלְט זִי הָאבֶּען פֶערְד אוּנ װָאגֶען, װָאלְט זִי צוּ אִיהם לוֹיפֶען; װָאלְט זִי הָאבֶּען אַ זֶעקֶעלֶע גֶעלְט, װָאלְט זִי אִיהם אָפּ קוֹיפֶען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 135.

Main siss-Leben fort awek, Un ich blaib allein; (bis) Wenn ich dermohn sich on main siss-Leben, Sitz ich nur un wein. Main siss-Leben awekgefohren, Un ich bin allein geblieben; (bis) Wollt ich wissen, wu er is, Wollt ich ihm a Briew’l geschrieben. Wollt ich gewen a Veigele, Wollt ich zu ihm gefleigen; (bis) Nichai wollt er auch gesehen Maine varweinte Eigen!

מַיין זִיס-לֶעבֶּען פָאהרְט אַװֶעק, אוּנ אִיךְ בְּלַייבּ אַלֵיין; (bis)׳ װֶען אִיךְ דֶערְמָאהן זִיךְ אָן מַיין זִיס-לֶעבֶּען, זִיץ אִיךְ נוּר אוּנ װֵיין. מַיין זִיס-לֶעבֶּען אַװֶעק גֶעפָאהרֶען, אוּנ אִיךְ בִּין אַלֵיין גֶעבְּלִיבֶּען; (bis) װָאלְט אִיךְ װִיסֶען, װְאוּ עֶר אִיז, װָאלְט אִיךְ אִיהם אַ בְּרִיװְ׳ל גֶעשְׁרִיבֶּען. װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פֵייגֶעלֶע, װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעפְלוֹיגֶען; (bis) נִיחַיי װָאלְט עֶר אוֹיךְ גֶעזֶעהֶען מַיינֶע פַארְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען!

*) №№ 134—137 принадлежатъ къ числу немногихъ любовныхъ пѣсенъ стариннаго происхожденія.

1) Переводъ?

↤ 109

Wollt ich gehat a Fligele, Wollt ich zu ihm gefleigen Un leben ihm gesessen,— Efscher wollt ich ihm ausgestroft, Wos er hot on mir asei vargessen! Wollt ich gewen a Fischele, Wollt ich zu ihm geschwummen; As er wollt wissen main bitter Harz, Wollt er zu mir gekummen. — Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait, Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis) Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben, Git ihm op vun mir a Geriss! Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen In alle vier Saiten; (bis) Hoben sei dersehen, as ihr siss-Leben Steiht sich gor vun-waiten. — Oi, du Mensch, du narrischer Mensch, Wos steihstu asei vertracht? (bis) Geih zu a bissele näh’nter, Mir hoben dir a Bsure gebracht! Wie er hot genummen näh’nter kummen; Hot er sich bagossen mit Thrären: (bis) — Lost gerissen main siss-Leben, As ich wel sich zurick nit kehren! — Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait, Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis) Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben, Git ihr op vun mir a Geriss!

װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט אַ פְלִיגֶעלֶע, װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעפְלוֹיגֶען אוּנ לֶעבֶּען אִיהם גֶעזֶעסֶען,— אֶפְשֶׁר װָאלְט אִיךְ אִיהם אוֹיס גֶעשְׁטְרָאפְט, װָאס עֶר הָאט אָן מִיר אַזוֹי פַארְגֶעסֶען! װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישֶׁעלֶע, װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעשְׁװְאוּמֶען; אַז עֶר װָאלְט װִיסֶען מַיין בִּיטֶער הַארְץ, װָאלְט עֶר צוּ מִיר גֶעקוּמֶען. — אָי, אִיהר װֶעגְס-לַייט, אִיהר װֶעגְס-לַייט, װִי װֶערְט אִיהר נִיט מִיד אוֹיף דִי פִיס? (bis) טָאמֶער װֶעט אִיהר דֶערְזֶעהֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען, גִיט אִיהם אָפּ פוּן מִיר אַ גֶערִיס! הָאבֶּען זִיךְ דִי װֶעגְס-לַייט צוּלָאזֶען לוֹיפֶען אִין אַלֶע פִיר זַייטֶען; (bis) הָאבֶּען זֵיי דֶערְזֶעהֶען, אַז אִיהר זִיס-לֶעבֶּען שְׁטֵעהט זִיךְ גָאר פוּן-װַייטֶען. — אָי, דוּ מֶענְשׁ, דוּ נַארְרִישֶׁער מֶענְשׁ, װָאס שְׁטֵעהְסְטוּ אַזוֹי פֶערְטְרַאכְט? גֵעה צוּ אַ בִּיסֶעלֶע נֶעהֶענְטֶער, מִיר הָאבֶּען דִיר אַ בְּשׂוּרָה גֶעבְּרַאכְט! װִי עֶר הָאט גֶענוּמֶען נֶעהְ׳נְטֶער קוּמֶען; הָאט עֶר זִיךְ בַּאגָאסֶען מִיט טְרֶערֶען: (bis) — לָאזְט גֶערִיסֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען, אַז אִיךְ װֶעל זִיךְ צוּרִיק נִיט קֶערֶען! — אָי, אִיהְר װֶעגְס-לַייט, אִיהְר װֶעגְס-לַייט, װִי װֶערְט אִיהְר נִיט מִיד אוֹיף דִי פִיס? (bis) טָאמֶער װֶעט אִיהְר דֶערְזֶעהֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען, גִיט אִיהְר אָפּ פוּן מִיר אַ גֶערִיס!

↤ 110

Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen, In alle vier seiten; (bis) Hoben sei dersehen, as sain siss-Leben Steiht doch gor vun waiten. — Oi, du Mensch, du narrischer Mensch, Wos steihstu asei vetracht? (bis) Geih zu a bissele näh’nter, Mir hoben dir a Bsure gebracht! Wie sie hot genummen näh’nter kummen, Hot sie sich bagossen mit Thrären: (bis) — Dir lost gerissen dein siss-Leben, As er wet sich schoin karik nit kehren! Nehm-że arop dain Krein vun Kop Un die Freid vun Harzen: (bis) Er lost dir gerissen, dain siss-Leben, As du kennst sich onthon in Schwarzen!

הָאבֶּען זִיךְ דִי װֶעגְס-לַייט צוּלָאזֶען לוֹיפֶען, אִין אַלֶע פִיר זֵייטֶען; (bis) הָאבֶּען זֵיי דֶערְזֶעהֶען, אַז זַיין זִיס-לֶעבֶּען שְׁטֵעהט דָאךְ גָאר פוּן װַייטֶען. — אָי, דוּ מֶענְשׁ, דוּ נַארְרִישֶׁער מֶענְשׁ, װָאס שְׁטֵעהסְטוּ אַזוֹי פֶערְטְרַאכְט? (bis) גֵעה צוּ אַ בִּיסֶעלֶע נֶעהְ׳נְטֶער, מִיר הָאבֶּען דִיר אַ בְּשׂוּרָה גֶעבְּרַאכְט! װִי זִי הָאט גֶענוּמֶען נֶעהְ׳נְטֶער קוּמֶען, הָאט זִי זִיךְ בַּאגָאסֶען מִיט טְרֶערֶען: (bis) — דִיר לָאזְט גֶערִיסֶען דֵיין זִיס-לֶעבֶּען, אַז עֶר װֶעט זִיךְ שׁוֹין קַארִיק נִיט קֶערְ׳ן! נֶעם-זְשֶׁע אַרָאפּ דַיין קְרוֹין פוּן קָאפּ אוּנ דִי פְרֵייד פוּן הַארְצֶען: (bis) עֶר לָאזְט דִיר גֶערִיסֶען, דַיין זִיס-לֶעבֶּען, אַז דוּ קֶענְסְט זִיךְ אָנְ-טָאהן אִין שְׁװַארְצֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 136.

Klip-klap in golden Thir: — Maine Liebe, 1) effen mir! — Klappen, klappen sollstu nit, Effenen wel ich dir nit! — Der Regen geiht, der Wind spreit, 2) Wu soll ich ahinthon main saidn Kleid? — Kehr ihr um af’n linken Sait . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

קְלִיפּ-קְלַאפּ אִין גָאלְדֶען טְהִיר: — מַיינֶע לִיעבֶּע, 1) עֶפֶען מִיר! — קְלַאפֶּען, קְלַאפֶּען זָאלְסְטוּ נִיט, עֶפֶענֶען װֶעל אִיךְ דִיר נִיט! — דֶער רֶעגֶען גֵעהְט, דֶער װִינְט שְׁפְּרֵייט, 2) װְאוּ זָאל אִיךְ אַהִין טָאן מַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד? — קֶעהר אִיהר אוּם אַפְ׳ן לִינְקֶען זַייט . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sisser Leben A Wint weiht, a Regen geiht, Ich schmutz ain main sai’den — Kleid! — Dain saidn Kleid kehr um auf’n linken Sait! Un leig sich schlofen auf’n grinem Gros (Barg),

1) זִיסֶער לֶעבֶּען 2) אַ װִינְט װֵעהט, אַ רֶעגֶען גֵעהט, אִיךְ שְׁמוּטְץ אַיין מַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד! — דַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד קֶעהְר אוּם אוֹיפְ׳ן לִינְקֶען זַייט! אוּנ לֵייג זִיךְ שְׁלָאפֶען אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם גְרָאז (בַּארְג),

↤ 111

— Mit wos soll ich sech zudecken, Un wer wet doch mir ufwecken, — Der Blatt vun Beim wet dir zudecken Der strahl vun Sunn 1) wet dir ufwecken . . . . . . . . . . .

— מִיט װָאס זָאל אִיךְ זֶעךְ צוּ דֶעקֶען, אוּנ װֶער װֶעט דָאךְ מִיר אוּפְװֶעקֶען? — דֶער בְּלַאט פוּן בּוֹים װֶעט דִיר צוּ דֶעקֶען דֶער שְׁטְרַאהל פוּן זוּנְן 1) װֶעט דִיר אוּפְװֶעקֶען . . . . . . . . . . .

Д Г. Гальпернъ (Вильна).

В. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 137.

Варіантъ:

— Klip-klap, effen mir! Schlofstu, to sog-że mir! — Schlofen schlof ich afilu nit, Nor effenen wel ich dir awade nit! — ’s-’ar a Wind es weiht, ’s-’ar a Regen es geiht, — ’ch wel ainnetzen main saiden Kleid! — Die saiden Kleid westu ufheiben, Unter’n Beimele sich awekleigen; Der Beimele wet dich zudecken, Die Veigele wet dich aufwecken!

— קְלִיפּ-קְלַאפּ, עֶפֶען מִיר! שְׁלָאפְסְטוּ, טָא זָאג-זְשֶׁע מִיר! — שְׁלָאפֶען שְׁלָאף אִיךְ אֲפִילוּ נִיט, נָאר עֶפֶענֶען װֶעל אִיךְ דִיר אַװַדַאי נִיט! — סְ׳אַר אַ װִינְט עֶס װֵעהְט, סְ׳אַר אַ רֶעגֶען עֶס גֵעהְט, — כְ׳װֶעל אַיינְנֶעצֶען מַיין זַיידֶען קְלֵייד! — דִי זַיידֶען קְלֵייד װֶעסְטוּ אוּפְהֵייבֶּען, אוּנְטֶערְ׳ן בֵּיימֶעלֶע זִיךְ אַװֶעק לֵייגֶען; דֶער בֵּיימֶעלֶע װֶעט דִיךְ צוּ דֶעקֶען, דִי פֵייגֶעלֶע װֶעט דִיךְ אוֹיפְװֶעקֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 138.

— Wer geiht asei spät bai Nacht? — Iossele Kasantschik! Seh, Nechamele, effen mir, Ich bin bin dain Kochantschik! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Mamen! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel sich gor nit samen! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Taten! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet dir gor nit schaten,

— װֶער גֵעהְט אַזוֹי שְׁפֶּעט בַּיי נַאכְט? — יָאסֶעלֶע קַאזַאנְטְשִׁיק! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, אִיךְ בִּין בִּין דַיין קָאחַאנְטְשִׁיק! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר! — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין מַאמֶען! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, כְ׳װֶעל זִיךְ גָאר נִיט זַאמֶען! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר! — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין טַאטֶען! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, סְ׳װֶעט דִיר גָאר נִיט שַׁאטֶען,

Der schain vun Tog.

1) דֶער שַׁיין פוּן טָאג.

↤ 112

Seh, Nechamele, effen mir. — ’ch hob Meire var main Schwester! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet sain far dir besser! Seh, Nechamele effen mir! — ’ch hob Meire far main Bruder! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel nit machen kein Geruder! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Seiden! — Seh, Nechamele, effen mir, ’s wet gut sain far uns beiden. Seh, Nechamele, effen mir! — ;ch hob Meire var main Boben! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel Keinem nit aussogen! Seh, Nechamele, effen mir, — ’ch hob Meire var main Vetter! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel nit kummen später! Seh, Nechamele, effen mir! — ’ch hob Meire var main Muhmen! — Seh, Nechamele, effen mir, ’ch wel schoin mehr nit kummen!

זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר. — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין שְׁװֶעסְטֶער! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, סְ׳װֶעט זַיין פַאר דִיר בֶּעסֶער! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע עֶפֶען מִיר! — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין בְּרוּדֶער! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, כְ׳װֶעל נִיט מַאכֶען קֵיין גֶערוּדֶער! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר! — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין זֵיידֶען! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, סְ׳װֶעט גוּט זַיין פַאר אוּנְז בֵּיידֶען. זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר! — ;ךְ הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין בָּאבֶּען! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, כְ׳װֶעל קֵיינֶעם נִיט אוֹיסְזָאגֶען! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין פֶעטֶער! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, כְ׳װֶעל נִיט קוּמֶען שְׁפֶּעטֶער! זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר! — כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין מוּמֶען! — זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר, כְ׳װֶעל שׁוֹין מֶעהְר נִיט קוּמֶען!

Д Г. Гальпернъ (Вильна).

Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)

№ 139.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Varflucht soll sain die Liebe, wos hot mir varirrt, Main Harz thut in mir aingeihn; Sie hot mir main Leben ongerihrt — Ihr Harz is hart, wie a Stein. Sai gesund, main Leben, main guter Fraind, Vargessn vargess nit on mir; Der letzter Tog is doch haint, Wos ich kenn reiden mit dir!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . פַארְפְלוּכְט זָאל זַיין דִי לִיבֶּע, װָאס הָאט מִיר פַאר אִירְט, מַיין הַארְץ טוּהְט אִין מִיר אַיינְגֵעהְן; זִי הָאט מִיר מַיין לֶעבֶּען אָנְגֶערִיהְרְט — אִיהְר הַארְץ אִיז הַארְט, װִי אַ שְׁטֵיין. זַיי גֶעזוּנְד, מַיין לֶעבֶּען, מַיין גוּטֶער פְרַיינְד, פַארְגֶעסְן פַארְגֶעס נִיט אָן מִיר; דֶער לֶעצְטֶער טָאג אִיז דָאךְ הַיינְט, װָאס אִיךְ קֶען רֵיידֶען מִיט דִיר!

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).

↤ 113

№ 140.

A scheinem Ringele hostu mir geschonken, Vun reine Gingold is er gewesen; (bis) As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben, As me thut mir opgeben. . . . . . . . . . . .

אַ שֵׁיינֶעם רִינְגֶעלֶע הָאסְט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען, פוּן רֵיינֶע גִינְגָאלְד אִיז עֶר גֶעװֶעזֶען; (bis) אַז אִיךְ דֶערְמָאן זִיךְ אָן דִיר, מַיין זִיס לֶעבֶּען, אַז מֶע טוּהְט מִיר אָפְּגֶעבֶּען. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Венденъ, Лифляндск. губ).

№ 141.

Schein binstu, binstu, Wie die ganze Welt; (bis) Nor ein Chissor’n is on dir— Wos du binst ohn a Kopike Geld. Geld is doch kailechdig, — Geld geiht awek; (bis) Ich hob sich in dir aingeliebt, Wie in a scheinem Porträt! In draussen is a Regen, Alle Steiner sainen nass; (bis) Itztige Bochurim is zu gleiben Wie die Hind af’n Gass!

שֵׁיין בִּינְסְטוּ, בִּינְסְטוּ, װִי דִי גַאנְצֶע װֶעלְט; (bis) נָאר אֵיין חִסָרוֹן אִיז אָן דִיר — װָאס דוּ בִּינְסְט אָהְן אַ קָאפִּיקֶע גֶעלְט. גֶעלְט אִיז דָאךְ קַיילֶעכְדִיג, — גֶעלְט גֵעהְט אַװֶעק; (bis) אִיךְ הָאבּ זִיךְ אִין דִיר אַיינְגֶעלִיבְּט, װִי אִין אַ שֵׁיינֶעם פָּאטְרֶעט! אִין דְרוֹיסֶען אִיז אַ רֶעגֶען, אַלֶע שְׁטֵיינֶער זַיינֶען נַאס; (bis) אִיצְטִיגֶע בָּחוּרִים אִיז צוּ גְלוֹיבֶּען װִי דִי הִינְט אַפְ׳ן גַאס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 142.

Sie sitzt sich in Fenster Un kämmt sich die Härlach; Far wemen sie is zulosen — Far mir is sie ehrlach. Oi weih, a Jommer, Oi weih, a Klog! Nito die scheine Rochele Bis haintigen Tog! Lait mit die Zinger Thuen sei reiden, — Un ich mit main Rochele Welen sich keinmol nit scheiden.

זִי זִיצְט זִיךְ אִין פֶענְסְטֶער אוּנ קֶעמְט זִיךְ דִי הֶערְלַאךְ; פַארְװֶעמֶען זִי אִיז צוּלָאזֶען — פַאר מִיר אִיז זִי עֶהְרְלַאךְ. אָי װֵעה, אַ יָאמֶער, אָי װֵעה, אַ קְלָאג! נִיטָא דִי שֵׁיינֶע רָחֵלֶ׳ע בִּיז הַיינְטִיגֶען טָאג! לַייט מִיט דִי צִינְגֶער טוּהֶען זֵיי רֵיידֶען, — אוּנ אִיךְ מִיט מַיין רָחֵלֶ׳ען װֶעלֶען זִיךְ קֵיין מָאל נִיט שֵׁיידֶען.

↤ 114

Oi weih, a Jommer, Oi weih, a Klog! Nito die scheine Rochele Bis haintigen Tog!

אָי װֵעה, אַ יָאמֶער, אָי װֵעה, אַ קְלָאג! נִיטָא דִי שֵׁיינֶע רָחֵלֶ׳ע בִּיז הַיינְטִיגֶען טָאג!

Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.).

№ 143.

Af’n Jam blost a Wind, Die Wellen thuen sich schlogen; Ach, lieb hob ich dich grunt Vun Herzen un kenn keinem sogen, Sog-że mir, Duschinke, liebstu nur mir, Oder liebstu nur l’ponim? Denn du host mir opgekeilet, Asei wie ain Kite Gaslonim! As a Gaslon keilet doch, Keilet er mit a Messer; Ober du host mir, Duschinke, opgekeilet Viel gringer un viel besser. Du host mir geschlossen die Händ un die Fiss Un mir gelosen schwimmen; Ach, wie viel Mauern wel ich noch zubrechen, Ober zu dir wel ich noch kummen! Ich hob geflanzt ain Waingorten, Der Waingorten іs mir nicht geroten; Ich hob Verspielt maine junge Johren, Asei wie a Kartesnik in Korten! Ich hob gehat a Mauer, Der Mauer hot gehat zwelf Fenster; Un wie viel Schiduchim mi hot mir geredt, Bistu bai mir der schenster!

אַפְ׳ן יַם בְּלָאזְט אַ װִינְט, דִי װֶעלְלֶען טוּהֶען זִיךְ שְׁלָאגֶען; אַךְ, לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיךְ גְרוּנְט פוּן הֶערְצֶען אוּנ קֶען קֵיינֶעם זָאגֶען! זָאג-זְשֶׁע מִיר, דוּשִׁינְקֶע, לִיבְּסְטוּ נוּר מִיר, אָדֶער לִיבְּסְטוּ נוּר לְפָּנִים? דֶען דוּ הָאסְט מִיר אָפְּגֶעקוֹילֶעט, אַזוֹי װִי אַיין כִּתָּה גַּזְלָנִים! אַז אַ גַּזְלָן קוֹילֶעט דָאךְ, קוֹילֶעט עֶר מִיט אַ מֶעסֶער; אָבֶּער דוּ הָאסְט מִיר, דוּשִׁינְקֶע, אָפְּגֶעקוֹילֶעט פִיל גְרִינְגֶער אוּנ פִיל בֶּעסֶער. דוּ הָאסְט מִיר גֶעשְׁלָאסֶען דִי הַענְט אוּנ דִי פִיס אוּנ מִיר גֶעלָאזֶען שְׁװִימֶען; אַךְ, װִי פִיל מוֹיעֶרְן װֶעל אִיךְ נָאךְ צוּ בְּרֶעכֶען, אָבֶּער צוּ דִיר װֶעל אִיךְ נָאךְ קוּמֶען! אִיךְ הָאבּ גֶעפְלַאנְצְט אַיין װַיינְגָארְטֶען, דֶער װַיינְגָארְטֶען אִיז מִיר נִיכְט גֶערָאטֶען; אִיךְ הָאבּ פֶערְשְׁפִּילְט מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען, אַזוֹי װִי אַ קַארְטֶעזְנִיק אִין קָארְטֶען! אִיךְ הָאבּ גֶעהַאט אַ מוֹיעֶר, דֶער מוֹיעֶר הָאט גֶעהַאט צְװֶעלְף פֶענְסְטֶער אוּנ װִי פִיל שִׁדוּכִים מִי הָאט מִיר גֶערֶעדְט; בִּיסְטוּ בַּיי מִיר דֶער שֶׁענְסְטֶער!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

↤ 115

№ 144.

Mamenju, Kreinele, Harzele, Schwaig schoin a Wailinke still! (bis) Lesch in mir main hellischen Faier Un gib mir schoin wemen ich will! Ich hob sich aingeliebt in a schein Meidele, Schein wie Rendl-gold; (bis) Ihr, Mamenju, hob ich doch geliebt Un ihr hob ich take gewollt! Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen Arum un arum dem Bulwar; (bis) Alle Bochurim spielen doch Liebes, Un ich bin geblieben a Narr. Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen Arum un arum dem Gros; (bis) Un wos far a n-Umchein hostu auf mir geworfen, Gewald, ich weiss nit far wos! Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen A Hand varleigt auf a Hand; (bis) As ich nehm sich dermonen a du binst nit main, Schlog ich sich Kop on der Wand. Oi, a Cholem hot sich mir gecholemt Un a Cholem hot sich mir gedacht: (bis) Die rosinke Backelech mit die schwarzinke Eigelech Hoben mir krank gemacht! Krank, Dusches-Leben, bin ich gelegen, Binstu zu mir nit gekummen: (bis) Haint seh ich, main lieb-Leben, As du host schener’s, un besseres bekummen.

מַאמֶענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, קְרוֹינֶעלֶע, הַארְצֶעלֶע, שְׁװַייג שׁוֹין אַ װַיילִינְקֶע שְׁטִיל! (bis) לֶעשׁ אִין מִיר מַיי הֶעלִישֶׁען פַייעֶר אוּנ גִיבּ מִיר שׁוֹין װֶעמֶען אִיךְ װִיל! אִיךְ הָאבּ זִיךְ אַיינְגֶעלִיבְּט אִין אַ שֵׁיין מֵיידֶעלֶע, שֵׁיין װִי רֶענְדִיל-גָאלְד; (bis) אִיהְר, מַאמֶענְיוּ, הָאבּ אִיךְ דָאךְ גֶעלִיבְּט אוּנ אִיהְר הָאבּ אִיךְ טַאקֶע גֶעװָאלְט! שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרוּם דֶעם בּוּלְװַאר; (bis) אַלֶע בָּחוּרִים שְׁפִּילֶען דָאךְ לִיבֶּעס, אוּנ אִיךְ בִּין גֶעבְּלִיבֶּען אַ נַארר. שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרוּם דֶעם גְרָאז; (bis) אוּנ װָאס פַאר אַנְ-אוּם-חֵן הָאסְטוּ אוֹיף מִיר גֶעװָארְפֶען, גֶעװַאלְד, אִיךְ װֵייס נִיט פַאר װָאס! שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען אַ הַאנְד פַארְלֵייגְט אוֹיף אַ הַאנְד; (bis) אַז אִיךְ נֶעם זִיךְ דֶערְמָאנֶען אַ דוּ בִּינְסְט נִיט מַיין, שְׁלָאג אִיךְ זִיךְ קָאפּ אָן דֶער װַאנְד. אָי, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט אוּנ אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעדַאכְט: דִי רָאזִינְקֶע בַּאקֶעלֶעךְ מִיט דִי שְׁװַארצִינְקֶע אֵייגֶעלֶעךְ הָאבֶּען מִיר קְרַאנְק גֶעמַאכְט! קְרַאנְק, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען, בִּינְסְטוּ צוּ מִיר נִיט גֶעקוּמֶען: (bis) הַיינְט זֶעה אִיךְ, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען, אַז דוּ הָאסְט שֶׁענֶערְס אוּנ בֶּעסֶערְס בֶּעקוּמֶען.

↤ 116

— Schener’s un besser’s, main lieb-Leben, Is gor nito auf der Welt! — Haint seh ich, main siss-Leben, As du liebst mir nor far main Geld!

— שֶׁענֶערְס אוּנ בֶּעסֶערְס, מַיין לִיבּ לֶעבֶּען, אִיז גָאר נִיטָא אוֹיף דֶער װֶעלְט! — הַיינְט זֶעה אִיךְ, מַיין זִיס לֶעבֶּען, אַז דוּ לִיבְּסְט מִיר נָאר פַאר מַיין גֶעלְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 145.

Wer es hot nur ausgeklärt, Wer es weiss nor vun dem Zorn, — Vun der Liebe bin ich vun der Erd gestert, Vun der Liebe bin ich krank geworn! Alle hoben mich geleibt un geschätzt, Wos fir ain Kale ich hob genummen, — Plutzlung hot men mich in Tfisse gesetzt Un main Kop aropgenummen! Dos goldene Spiegel, wos auf main Herzen gelegen, Wie lichtig is sie mir gewen; Plutzlung is main Spiegele zu schotten geworen, Un ich kenn schoin main Schotten nit sehn! Gelegen bin ich auf main Nare, Gelegen in Mitt’n Nacht, Un wegen main Duschenje lieber Hob ich ohn Aufher getracht.

װֶער עֶס הָאט נוּר אוֹיסְגֶעקְלֶערְט, װֶער עֶס װֵייס נָאר פוּן דֶעם צָארְן, — פוּן דֶער לִיבֶּע בִּין אִיךְ פוּן דֶער עֶרְד גֶעשְׁטֶערְט, פוּן דֶער לִיבֶּע בִּין אִיךְ קְרַאנְק גֶעװָארְן! אַלֶע הָאבֶּען מִיךְ גֶעלֵייבְּט אוּנ גֶעשֶׁעצְט, װָאס פִיר אַיין כַּלָה אִיךְ הָאבּ גֶענוּמֶען, — פְּלוּצְלוּנְג הָאט מֶען מִיךְ אִין תְּפִיסָה גֶעזֶעצְט אוּנ מַיין קָאפּ אַרָאפְּגֶענוּמֶען! דָאס גָאלְדֶענֶע שְׁפִּיגֶעל, װָאס אוֹיף מַיין הֶערְצֶען גֶעלֶעגֶען, װִי לִיכְטִיג אִיז זִי מִיר גֶעװֶען; פְּלוּצְלוּנְג אִיז מַיין שְׁפִּיגֶעלֶע צוּ שָׁאטֶען גֶעװָארֶען, אוּנ אִיךְ קֶען שׁוֹין מַיין שָׁאטֶען נִיט זֶעהְן! גֶעלֶעגֶען בִּין אִיךְ אוֹיף מַיין נַארֶע, גֶעלֶעגֶען אִין מִיטְ׳ן נַאכְט, אוּנ װֶעגֶען מַיין דוּשֶׁענְיֶע לִיבֶּער הָאבּ אִיךְ אָהְן אוֹיפְהֶער גֶעטְרַאכְט.

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 146.

Wein nit, Duschinje, wein nit, Ljubinje! Ich schwer dir ich hob dir b’emes lieb, Un auf welche Stanzie ich wel sich opstellen, Wel ich dir schraiben Brief.

װֵיין נִיט, דוּשִׁינְיֶע, װֵיין נִיט, לְיוּבִּינְיֶע! אִיךְ שְׁװֶער דִיר אִיךְ הָאבּ דִיר בֶּאֱמֶת לִיעבּ, אוּנ אוֹיף װֶעלְכֶע סְטַאנְצְיֶע אִיךְ װֶעל זִיךְ אָפְּשְׁטֶעלְלֶען, װֶעל אִיךְ דִיר שְׁרַייבֶּען בְּרִיף.

↤ 117

— Fier Johr wel ich auf dir warten, Af dem finften westu araus, — Und eib du west mir nit wellen nehmen, Wet die Schand sain seiher greiss! — Ein Sach, Duschinje, ein Sach, Ljubinje, Wel ich bai dir peieln: Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern, Du sollst mir geihn bagleiten!

— פִיער יָאהְר װֶעל אִיךְ אוֹיף דִיר װַארְטֶען, אַף דֶעם פִינְפְטֶען װֶעסְטוּ אַרוֹיס, — אוּנְד אוֹיבּ דוּ װֶעסְט מִיר נִיט װֶעלֶען נֶעהְמֶען, װֶעט דִי שַׁאנְד זַיין זֵייהֶער גְרוֹיס! — אֵיין זַאךְ, דוּשִׁינְיֶע, אֵיין זַאךְ, לְיוּבִּינְיֶע, װֶעל אִיךְ בַּיי דִיר פּוֹעֶלְ׳ן: דוּ זָאלְסְט זִיךְ אָבְּגַנְבֶנֶען פוּן דַיינֶע עֶלְטֶערְ׳ן, דוּ זָאלְסְט מִיר גֵעהְן בַּאגְלֵייטֶען!

г-жа Б. Іоффе (Минск. губ)

№ 147.

Geih ich mir zu dem Brunnen Wasser arausziehn, Steiht dort a Meidele — ich kenn sie nit bekummen: — Chap a Bär vun Wald un lern ehm aus schraiben, Ot damolst, damolst westu mainer blaiben! Neih mir aus sieben Hemder ohn Laiwind un ohn Said, Mach mir sieben Wiegen ohn Holz un ohn Gezaig, Chap mir aus vun Jam die Fisch, un in Jam sollen sei blaiben, Mach mir asa Leiter, — zu dem Himmel soll er staigen. . . . . . . . . . . .

גֵעה אִיךְ מִיר צוּ דֶעם בְּרוּנֶען װַאסְסֶער אַרוֹיס צִיהֶען, שְׁטֵעהְט דָארְט אַ מֵיידֶעלֶע — אִיךְ קֶען זִי נִיט בֶּעקוּמֶען: — חַאפּ אַ בֶּער פוּן װַאלְד אוּנ לֶערְן עֶם אוֹיס שְׁרַייבֶּען, אָט דַאמָאלְסְט, דַאמָאלְסְט װֶעסְטוּ מַיינֶער בְּלַייבֶּען! נֵעה מִיר אוֹיס זִיבֶּען הֶעמְדֶער אָהְן לַייװִינְד אוּנ אָהְן זַייד, מַאךְ מִיר זִיבֶּען װִיגֶען אָהְן הָאלְץ אוּנ אָהְן גֶעצַייג, חַאפּ מִיר אוֹיס פוּן יַם דִי פִישׁ, אוּנ אִין יַם זָאלֶען זֵיי בְּלַייבֶּען, מַאךְ מִיר אַזַא לֵייטֶער, — צוּ דֶעם הִימֶעל זָאל עֶר שְׁטַייגֶען. . . . . . . . . . . .

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)

№ 148.

Adje, adje, main Eig vun Kop, Dain bester Fraind fohrt vun dir schoin op! ⎫ ⎬ ⎭ bis A kurze Zait hob ich mit dir verbracht Mit dir die Liebe nit gut betracht!

אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיין אוֹיג פוּן קָאפּ, דַיין בֶּעסְטֶער פְרַיינְד פָאהְרְט פוּן דִיר שׁוֹין אָפּ! ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ קוּרְצֶע צַייט הָאבּ אִיךְ מִיט דִיר פֶערְבְּרַאכְט מִיט דִיר דִי לִיבֶּע נִיט גוּט בֶּעטְרַאכְט!

↤ 118

Ich fohr doch op seiher wait, Bai Mentschen, wos sainen unbekannte Lait; ⎫ ⎬ ⎭ bis Noch asa Fraind, wie du, wel ich nit gefinen, Wos sol mir ständig liegen in mainem Sinnen! Ich kumm zu dir, wie a Veigele, wos flieht, Un ich steih leben dir, wie a Beimele, wos blieht; ⎫ ⎬ ⎭ bis Ich kumm zu dir in greiss Freiden, Nit willendig musen mir sich beide scheiden! Ständig lieg ich auf ein Tracht, Ssai bai Tog un ssai bai Nacht: ⎫ ⎬ ⎭ bis Trachten tracht ich, liebe, wegen dir Un Thrären giessen sich ohn a Schi’r! Daine sisse Reid wel ich nit vergessen, Ssai bai’m Trinken un ssai bai’m Essen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Daine scheine Miene mit dain Adelkait Wel ich gedeinken a lange Zait! Die letzte Zait hostu mir seiher geschaint, Du, main Leben, main bester Fraind! ⎫ ⎬ ⎭ bis Un Haint weinendig fohr ich vun dir op, Adje, adje, main Eig vun Kop!

אִיךְ פָאהְר דָאךְ אָפּ זֵעהֶער װַייט, בַּיי מֶענְטְשֶׁען, װָאס זַיינֶען אוּנְבֶּעקַאנְטֶע לַייט; ⎧ ⎨ ⎩ bis נָאךְ אַזַא פְרַיינְד, װִי דוּ, װֶעל אִיךְ נִיט גֶעפִינֶען, װָאס זָאל מִיר שְׁטֶענְדִיג לִיגֶען אִין מַיינֶעם זִינֶען! אִיךְ קוּם צוּ דִיר, װִי אַ פֵייגֶעלֶע, װָאס פְלִיהְט, אוּנ אִיךְ שְׁטֵעה לֶעבֶּען דִיר, װִי אַ בֵּיימֶעלֶע, װָאס בְּלִיהְט; ⎧ ⎨ ⎩ bis אִיךְ קוּם צוּ דִיר אִין גְרוֹיס פְרֵיידֶען, נִיט װִילֶענְדִיג מוּזֶען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע שֵׁיידֶען! שְׁטֶענְדִיג לִיג אִיךְ אוֹיף אֵיין טְרַאכְט, סַיי בַּיי טָאג אוּנ סַיי בַּיי נַאכְט: ⎧ ⎨ ⎩ bis טְרַאכְטֶען טְרַאכְט אִיךְ, לִיבֶּע, װֶעגֶען דִיר אוּנ טְרֶערֶען גִיסֶען זִיךְ אָהְן אַ שִׁיעוּר! דַיינֶע זִיסֶע רֵייד װֶעל אִיךְ נִיט פֶערְגֶעסֶען, סַיי בַּיי׳ם טְרִינְקֶען אוּנ סַיי בַּיי׳ם עֶסֶען; ⎧ ⎨ ⎩ bis דַיינֶע שֵׁיינֶע מִינֶע מִיט דַיין אַדֶעלְקַייט װֶעל אִיךְ גֶעדֵיינְקֶען אַ לַאנְגֶע צַייט! דִי לֶעצְטֶע צַייט הָאסְטוּ מִיר זֶעהְר גֶעשַׁיינְט, דוּ, מַיין לֶעבֶּען, מַיין בֶּעסְטֶער פְרַיינְד! ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ הַיינְט װֵיינֶענְדִיג פָאהְר אִיךְ פוּן דִיר אָפּ, אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיין אוֹיג פוּן קָאפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

№ 149.

Ach, seh, Gott, wos vun mir is geworen, Die Schmerzen, wos hoben mir batribt! (bis) Main sissen Hoffenung hob ich verloren, Begroben in d’r Erd ganz tief.

אַךְ, זֶעה, גָאט, װָאס פוּן מִיר אִיז גֶעװָארֶען, דִי שְׁמֶערְצֶען, װָאס הָאבֶּען מִיר בֶּעטְרִיבְּט! (bis) מַיין זִיסֶען הָאפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ פֶערְלָארֶען, בֶּעגְרָאבֶּען אִין דְרְ׳עֶרְד גַאנְץ טִיף.

↤ 119

Ach, mit daine Reid die kalte Eckt mir main Leben ohn a Schi’r, (bis) Unsere Liebe is geglichen zu a Fiedel a-n-alte, Die Strunes wos platzen in ihr. B’eiss bai dir wet Tnoïm sain, Wet die Ssimche sain bai mir: (bis) Dann wet main Nschome in Himmel opfiiehen Un machen a-n-Opbet far dir. B’eiss bai dir wet Chassene sain Un passen westu dain Chupe-Kleid, (bis) Dann wel ich liegen auf main Bett’l Un ranglen sich mit’n Teit. As du west dem ersten Kind hoben A Nomen sollstu geben noch mir, — A-n-Andeinkung auf Johren sellstu hoben, As ich bin gestorben durch dir. Ich wel sei keinmol nit vergessen, Die wos hoben gemacht mit ihr bakennt; Quallen Wasser kennen nit varleschen Dem Faier, wos in main Harz brennt! Sai gesund, main thaire Nschome, Ich starb schoin durch dir awek; Gott soll geben, sollst hoben Nechome Bis daine letzte Täg!

אַךְ, מִיט דַיינֶע רֵייד דִי קַאלְטֶע עֶקְט מִיר מַיין לֶעבֶּען אָהְן אַשִׁיעוּר, (bis) אוּנְזֶערֶע לִיבֶּע אִיז גֶעגְלִיכֶען צוּ אַ פִידֶעל אַנְ-אַלְטֶע, דִי סְטְרוּנֶעס װָאס פְּלַאצֶען אִין אִיהְר. בְּעֵת בַּיי דִיר װֶעט תְּנָאִים זיין, װֶעט דִי שִׂמְחָה זַיין בַּיי מיר: (bis) דַאן װֶעט מַיין נְשָׁמָה אִין הִימֶעל אָפְּפְלִיהֶען אוּנ מַאכֶען אַנְ׳אָפְּ-בֶּעט פַאר דִיר. בְּעֵת בַּיי דִיר װֶעט חֲתֻנָּה זַיין אוּנ פַּאסֶען װֶעסְטוּ דַיין חֻפָּה קְלֵייד, (bis) דַאן װֶעל אִיךְ לִיגֶען אוֹיף מַיין בֶּעטְ׳ל אוּנ רַאנְגְלֶען זִיךְ מִיטְ׳ן טוֹידְט. אַז דוּ װֶעסְט דֶעם ערְשְׁטֶען קִינְד הָאבֶּען, אַ נָאמֶען זָאלְסְטוּ גֶעבֶּען נָאךְ מִיר, — אַנְ׳אַנְדֵיינְקוּנְג אוֹיף יָאהְרֶען זָאלסְטוּ הָאבֶּען, אַז איךְ בִּין גֶעשְׁטָארְבֶּען דוּרְךְ דִיר. אִיךְ װֶעל זֵיי קֵיין מָאל נִיט פֶערְגֶעסֶען, דִי װָאס הָאבֶּען מִיר גֶעמַאכְט מִיט אִיהְר בֶּעקַאנְט ; קְװַאלֶען װַאסֶער קֶענֶען נִישְׁט פֶערְלֶעשֶׁען דֶעם פַייעֶר, װָאס אִין מַיין הַארְץ בְּרֶענְט! זַיי גֶעזוּנְד, מַיין טַייעֶרֶע נְשָׁמָה, אִיךְ שְׁטַארְבּ שׁוֹין דוּרְךְ דִיר אַװֶעק; גָאט זָאל גֶעבֶּען, זָאלסְט הָאבֶּען נֶחָמָה בִּיז דַיינֶע לֶעצְטֶע טֶעג!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 150.

Wein nit, Duschinke, wein nit Leben, Nit eibig is dos a Strof! Gott lebt eibig — er wet uns helfen, Mir welen beide zusammen sain.

װֵיין נִיט, דוּשִׁינְקֶע, װֵיין נִיט לֶעבֶּען, נִיט אֵייבִּיג אִיז דָאס אַ שְׁטְרָאף! גָאט לֶעבְּט אֵייבִּיג — עֶר װֶעט אוּנְז הֶעלְפֶען, מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע צוּזַאמְמֶען זַיין.

↤ 120

A goldenem Ring hot mir Ljubunje geschonken, Vun reinem Gingold is er gewen; As ich dormohn sich on dir, main Leben, Thu ich mir weinen un klogen. Perwe is schoin ongekummen, Un zum Żereb mus men geihn: Ich wel arausziehen a Nummer a greissen, Kummen wel ich zurick aheim!

אַ גָאלְדֶענֶעם רִינְג הָאט מִיר לְיוּבּוּנְיֶע גֶעשָׁאנְקֶען, פוּן רֵיינֶעם גִין-גָאלְד אִיז עֶר גֶעװֶען; אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר, מַיין לֶעבֶּען, טוּה אִיךְ מִיר װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען. פֶּערְװֶע אִיז שׁוֹין אָנְגֶעקוּמֶען, אוּנ צוּם זְשֶׁערֶעבּ מוּז מֶען גֵעהְן: אִיךְ װֶעל אַרוֹיס צִיהֶען אַ נוּמֶער אַ גְרוֹיסֶען, קוּמֶען װֶעל אִיךְ צוּרִיק אַהֵיים!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 151.

Ich geih araus allein in Gass — Die Eigen vun Thrären sainen nass; Geih ich mir antkegen main sies-Leben, Damolst weiss ich nit, wu ich thu schweben. Oi, finster is mir main Welt, Es zittert in mir jeder Eiwer; Wos teig mir main Gut’s un main Geld, Zi wel ich dos mit nehmen in Keiwer? Ba Nacht, bisch’as ich thu in Trauerkait liegen, Damolst dermohn ich main amoligen Vargnigen: Akkurat wie ich sitz leben dir, — Der Kop spalt sich mir gor ohn a Schi’r! Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum a Gebai; Ich chap sich uf vun main sissen Schlof: ’s is gor a Cholem derbai!

אִיךְ גֵעה אַרוֹיס אַלֵיין אִין גַאס — דִי אוֹיגֶען פוּן טְרֶערֶען זַיינֶען נַאס; גֵעה אִיךְ מִיר אַנְטְקֶעגֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען, דַאמָאלְסְט װֵייס אִיךְ נִיט, װְאוּ אִיךְ טוּה שְׁװֶעבֶּען. אָי, פִינְסְטֶער אִיז מִיר מַיין װֶעלְט, עֶס צִיטֶערְט אִין מִיר יֶעדֶער אֵבֶר; װָאס טוֹיג מִיר מַיין גוּטס אוּנ מַיין גֶעלְד, צִי װֶעל אִיךְ דָאס מִיט נֶעמֶען אִין קֵבֶר? בַּאנַאכְט, בְּשַׁעַת אִיךְ טוּה אִין טְרוֹיעֶרְקַייט לִיגֶען, דַאמָאלְסְט דֶערְמָאן אִיךְ מַיין אַמָאלִיגֶען פַארְגְנִיגֶען: אַקוּרַאט װִי אִיךְ זִיץ לֶעבֶּען דִיר, — דֶער קָאפּ שְׁפַּאלְט זִיךְ מִיר גָאר אָהְן אַ שִׁיעוּר! שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרוּם אַ גֶעבַּיי; אִיךְ חַאפּ זִיךְ אוּף פוּן מַיין זִיסֶען שְׁלָאף: סְ׳אִיז גָאר אַ חָלוֹם דֶערְבַּיי!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 121

№ 152.

Daine Bäckelach — Wie rosowe Blumen. Daine Lippelach — Wie Zucker siss; Daine Eigelach — Wie schwarze Karschen, Zu bekummen vun sei A sissinken Kusch! Daine Härelach — Wie der gegrauster Sammet, Daine Häntelach — Wie die Ribelach, Dain Harz mit mainer Zusammen gebunden, Un keiner weiss nit Vun unsere Wunden!

דַיינֶע בֶּעקֶעלַאךְ — װִי רָאזָאװֶע בְּלוּמֶען. דַיינֶע לִיפֶּעלַאךְ — װִי צוּקֶער זִיס; דַיינֶע אֵייגֶעלַאךְ — װִי שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען, צוּ בֶּעקוּמְמֶען פוּן זֵיי אַ זִיסִינְקֶען קוּשׁ! דַיינֶע הֶערֶעלַאךְ — װִי דֶער גֶעגְרוֹיזְטֶער זַאמֶעט, דַיינֶע הֶענְטֶעלַאךְ — װִי דִי רִיבֶּעלַאךְ, דַיין הַארְץ מִיט מַיינֶער צוּזַאמֶען גֶעבּוּנְדֶען, אוּנ קֵיינֶער װֵייס נִיט פוּן אוּנְזֶערֶע װְאוּנְדֶען!

С. И. Савельсонъ (Минск. губ.).

№ 153.

Bakennt hoben mir sich in a Summer nacht, Auf draussen is gewen seiher schein; A-n-emes Wort hob ich dir gegeben, As’ch soll dir keinmol nit losen allein. Die Stern hoben sich auf’n Jam gesternt, Un die Wallen schlogt zum Breg; A-n-emes Wort hostu mir gegeben, As du west mir nit losen allein. Lieb hob ich dir, Duschinke, wie main Leben, Du binst mir heilig un thaier; Far dir wollt ich main Kop gestellt, Un du willst mir nit gleiben! Ich bin arausgefohren auf der Welt, Zu vardienen main Stickele Breit; Un ich hob schi’r nit bakummen Durch dir dem finstern Teit.

בַּאקֶענְט הָאבֶּען מִיר זִיךְ אִין אַ זוּמְמֶער-נַאכְט, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען זֵעהֶער שֵׁיין; אַנְ-אֱמֶת װָארְט הָאבּ אִיךְ דִיר גֶעגֶעבֶּען, אַז כְ׳זָאל דִיר קֵיינְמָאל נִיט לָאזֶען אַלֵיין. דִי שְׁטֶעהְרְן הָאבֶּען זִיךְ אוֹיפְ׳ן יַם גֶעשְׁטֶערְנְט, אוּנ דִי װַאלֶען שְׁלָאגְט צוּם בְּרֶעג; אַנְ-אֱמֶת װָארְט הָאסְטוּ מִיר גֶעגֶעבֶּען, אַז דוּ װֶעסְט מִיר נִיט לָאזֶען אַלֵיין. לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיר, דוּשִׁינְקֶע, װִי מַיין לֶעבֶּען, דוּ בִּינְסְט מִיר הֵיילִיג אוּנ טַייעֶר; פַאר דִיר װָאלְט אִיךְ מַיין קָאפּ גֶעשְׁטֶעלְט, אוּנ דוּ װִילְסְט מִיר נִיט גְלוֹיבֶּען! אִיךְ בִּין אַרוֹיסְגֶעפָאהְרֶען אוֹיף דֶער װֶעלְט, צוּ פֶערְדִינֶען מַיין שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט; אוּנ אִיךְ הָאבּ שִׁיעוּר נִיט בֶּעקוּמֶען דוּרְךְ דִיר דֶעם פִינְסְטֶערְן טוֹידְט.

↤ 122

Ich hob geackert un geseiht, Af’n Hand a gildernem Finger’l getrogen; Un dos hob ich auch zulieb dir, Duschinke, varloren!

אִיךְ הָאבּ גֶעאַקֶערְט אוּנ גֶעזֵייט, אַפְ׳ן הַאנְד אַ גִילְדֶערְנֶעם פִינְגֶערְ׳ל גֶעטְרָאגֶען; אוּנ דָאס הָאבּ אִיךְ אוֹיךְ צוּ לִיבּ דִיר, דוּשִׁינְקֶע, פַארְלָארֶען!

В. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 154.

Lieben hoben mir sich geliebt, Viel Keiches hot dos uns gekost, — Un vun asa thaiere Liebe A-n-Ende hot sich ausgelost. Geiht araus a naie Mode — Schwarze saidene Ticher auf’n Hals; A Frailen tor men nit gleiben, Worum sei sainen alle falsch! Geiht araus a naie Mode — Kleider mit Schnuren gedreiht; A Frailen tor men nit gleiben, Ssaiden a Scho var’n Teit. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Regen; Sie hot mit mir asei viel getainet, As Gott weiss vun wemest-wegen. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Schnei; Sie hot mit mir asei viel getainet, As in Harzen is bai mir geworen thut weih. Spazieren sainen mir beide gegangen, Is gewen a greisser Wind; Sie hot mit mir asei viel getainet, Asei wie a Mutter iber ihr einzige Kind. Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum Jam; Sie hot mit mir asei viel getainet, As ich soll sain ihr Mann.

לִיבֶּען הָאבֶּען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע גֶעלִיבְּט, פִיל כֹּחוֹת הָאט דָאס אוּנְז גֶעקָאסְט, — אוּנ פוּן אַזַא טַייעֶרֶע לִיבֶּע אַנְ-עֶנְדֶע הָאט זִיךְ אוֹיסְגֶעלָאזְט. גֵעהְט אַרוֹיס אַ נַייעֶ מָאדֶע — שְׁװַארְצֶע זַיידֶענֶע טִיכֶער אוֹיפְ׳ן הַאלְז; אַ פְרֵיילֶען טָאר מֶען נִיט גְלוֹיבֶּען, װָארוּם זֵיי זַיינֶען אַלֶע פַאלְשׁ! גֵעהְט אַרוֹיס אַ נַייעֶ מָאדֶע — קְלֵיידֶער מִיט שְׁנוּרֶען גֶעדְרֵייהְט; אַ פְרֵיילֶען טָאר מֶען נִיט גְלוֹיבֶּען, סַיידֶען אַ שָׁעָה פַארְ׳ן טוֹיט. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער רֶעגֶען; זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט, אַז גָאט װֵייס פוּן װֶעמֶעסְט װֶעגֶען. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער שְׁנֵיי; זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט, אַז אִין הַארְצֶען אִיז בַּיי מִיר גֶעװָארֶען טְהוּט-װֵעה. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער װִינְד; זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט, אַזוֹי װִי אַ מוּטֶער אִיבֶּער אִיהְר אֵיינְצִיגֶע קִינְד. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרוּם יַם; זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט, אַז אִיךְ זָאל זַיין אִיהְר מַאנְן.

↤ 123

Die Lwone schaint in halbe Nacht Mit ihre bleiche Stern; As ich wel dersehn main Liebe, Wel ich sich bagissen mit Thrärn,

דִי לְבָנָה שַׁיינְט אִין הַאלְבֶּע נַאכְט מִיט אִיהְרֶע בְּלֵייכֶע שְׁטֶערְן; אַז אִיךְ װֶעל דֶער זֶעהְן מַיין לִיבֶּע, װֶעל אִיךְ זִיךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערְן,

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ).

№ 155.

As ich wollt gehat Ot dos, wos ich mein, (bis) Wollt ich doch glicklich gewen. ⎫ ⎬ ⎭ bis Mir thut doch main Harz ausgeihn, Wenn ich thu dich dersehn! Mir wollten beide Glicklich leben, (bis) Wenn ich wollt dir gehat. ⎫ ⎬ ⎭ bis Mir wollten wie Veigelech schweben, Mir wollten keinmol nit wern matt! Ach, greisser Gott, Du weist doch alls (bis) In main Harzen, wemen ich mein, ⎫ ⎬ ⎭ bis Un Du weisst doch dem, wos redt falsch, Varnehm main greiss Gewein! Schick schoin Dain Mal’ach, Far a Schadchon (bis) Zu ihr Taten in Stub arain, ⎫ ⎬ ⎭ bis Er soll sain allain der Badchon Sie sol schoin bai mir af eibig sain!

אַז אִיךְ װָאלְט גֶעהַאט אָט דָאס, װָאס אִיךְ מֵיין, (bis) װָאלְט אִיךְ דָאךְ גְלִיקְלִיךְ גֶעװֶען. ⎧ ⎨ ⎩ bis מִיר טוּהְט דָאךְ מַיין הַארְץ אוֹיסְגֵעהְן, װֶען אִיךְ טוּה דִיךְ דֶערְזֶעהְן! מִיר װָאלְטֶען בֵּיידֶע גְלִיקְלִיךְ לֶעבֶּען, (bis) װֶען אִיךְ װָאלְט דִיר גֶעהַאט. ⎧ ⎨ ⎩ bis מִיר װָאלְטֶען װִי פֵייגֶעלֶעךְ שְׁװֶעבֶּען, מִיר װָאלְטֶען קֵיינְמָאל נִיט װֶערְן מַאט! אַךְ, גְרוֹיסֶער גָאט, דוּ װֵייזְט דָאךְ אַלְס (bis) אִין מַיין הַארְצֶען, װֶעמֶען אִיךְ מֵיין, ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ דוּ װֵייסְט דָאךְ דֶעם, װָאס רֶעדְט פַאלְשׁ, פַארְנֶעם מַיין גְרוֹיס גֶעװֵיין! שִׁיק שׁוֹין דַיין מַלְאָךְ, פַאר אַ שַׁדְכֶן (bis) צוּ אִיהר טַאטֶען אִין שְׁטוּבּ אַרַיין, ⎧ ⎨ ⎩ bis עֶר זָאל זַיין אַלֵיין דֶער בַּדְחָן זִי זָאל שׁוֹין בַּיי מִיר אַף אֵייבִּיג זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

№ 156.

Zores, Zores hob ich allein genummen. Wos ich hob dos nit gethon bedarfen, (bis) A Stein auf main Harzen hob ich aruf geleigt, In tiefn Jam will ich sich thon arainwarfen! (bis)

צָרוֹת, צָרוֹת הָאבּ אִיךְ אַלֵיין גֶענוּמֶען. װָאס אִיךְ הָאבּ דָאס נִיט גֶעטָאהְן בֶּעדַארְפֶען; (bis) אַ שְׁטֵיין אוֹיף מַיין הַארְצֶען הָאבּ אִיךְ אַרוּף גֶעלֵייגְט, אִין טִיפֶען יַם װִיל אִיךְ זִיךְ טָאהְן אַרַיינְװַארְפֶען! (bis)

↤ 124

In Jam, in Jam will ich sich arain warfen Un dorten wel ich sich thon dertreinken; (bis) On alle maine Zores wel ich sich vergessen Un dir, main Leben wel ich doch gedeinken! (bis) Dorten, dorten steiht doch ain Figure, Mit ein Por schwarzenke Eigen; (bis) Wenn ich wollt hoben Fligelech, — Zu dir, main Leben, wollt ich gefleigen! (bis) Mutter, Mutter, main getraie Mutter, Host mir zugesogt zu der Chupe bentschen; (bis) Un haint bin ich nebech in a fremde Land vartrieben Un darf doch onkummen zu fremde Mentschen! (bis)

אִין יַם, אִין יַם װִיל אִיךְ זִיךְ אַרַיין װַארְפֶען אוּנ דָארְטֶען װֶעל אִיךְ זִיךְ טָאהְן דֶערְטְרֵיינְקֶען; (bis) אָן אַלֶע מַיינֶע צָרוֹת װֶעל אִיךְ זִיךְ פֶערְגֶעסֶען אוּנ דִיר, מַיין לֶעבֶּען װֶעל אִיךְ דָאךְ גֶעדֵיינְקֶען! (bis) דָארְטֶען, דָארְטֶען שְׁטֵעהְט דָאךְ אַיין פִיגוּרֶע, מִיט אֵיין פָּאר שְׁװַארְצֶענְקֶע אוֹיגֶען; (bis) װֶען אִיךְ װָאלְט הָאבֶּען פְלִיגֶעלֶעךְ, — צוּ דִיר, מַיין לֶעבֶּען, װָאלְט אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען! (bis) מוּטֶער, מוּטֶער, מַיין גֶעטְרַייעֶ מוּטֶער, הָאסְט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ דֶער חֻפָּה בֶּענְטְשֶׁען; (bis) אוּנ הַיינְט בִּין אִיךְ נֶעבֶּעךְ אִין אַפְרֶעמְדֶע לַאנְד פַארְטְרִיבֶּען אוּנ דַארְף דָאךְ אָנְקוּמֶען צוּ פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען! (bis)

М. З. Левинъ (Гродно).

№ 157.

Zait ich hob ongeheiben a Liebe zu spielen, Is af maine Eigen nit gekummen kein Schlof. (bis) Oi, in dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt, Zi is dos vun Gott asa Strof? Mi hot mir ausgeredt a Welt mit Schiduchim, Un ich will sei kein einem nit kennen. (bis) In dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt Un dir mus ich schoin nehmen!

צַייט אִיךְ הָאבּ אָנְגֶעהֵייבֶּען אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען, אִיז אַף מַיינֶע אוֹיגֶען נִיט גֶעקוּמֶען קֵיין שְׁלָאף. (bis) אָי, אִין דִיר, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען, הָאבּ אִיךְ זִיךְ פֶערְלִיבְּט, צִי אִיז דָאס פוּן גָאט אַזַא שְׁטְרָאף? מִי הָאט מִיר אוֹיסְגֶערֶעדְט אַ װֶעלְט מִיט שִׁדּוּכִים, אוּנ אִיךְ װִיל זֵיי קֵיין אֵיינֶעם נִיט קֶענֶען. (bis) אִין דִיר, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען, הָאבּ אִיךְ זִיךְ פֶערְלִיבְּט אוּנ דִיר מוּז אִיךְ שׁוֹין נֶעמֶען!

↤ 125

Un as du sollst mir cholile nit nehmen Un as ich wel starben, wet men mir doch bagroben. (bis) To wie wel ich kennen in Keiwer ainliegen, As du west a-n-Anderen hoben! As ongeworen hob ich dir noch nit, Du kennst noch a mol maine sain; (bis) Mit Oremkait soll mich Gott strofen, Nur mit dir in-einem zu sain!

אוּנ אַז דוּ זָאלְסְט מִיר חָלִילָה נִיט נֶעמֶען אוּנ אַז אִיךְ װֶעל שְׁטַארְבֶּען, װֶעט מֶען מִיר דָאךְ בֶּעגְרָאבֶּען, (bis) טָא װִי װֶעל אִיךְ קֶענֶען אִין קֵבֶר אַיינְלִיגֶען, אַז דוּ װֶעסְט אַנְ-אַנְדֶערֶען הָאבֶּען! אַז אָנְגֶעװָארֶען הָאבּ אִיךְ דִיר נָאךְ נִיט, דוּ קֶענְסְט נָאךְ אַ מָאל מַיינֶע זַיין; (bis) מִיט אָרֶעמְקַייט זָאל מִיךְ גָאט שְׁטְרָאפֶען, נוּר מִיט דִיר אִין אֵיינֶעם צוּ זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 158.

Ach, sai schoin gesund, main thaierer Leben, Ich fohr doch schoin vun dir awek; (bis) On wen, on wen westu mir kummen sogen, Un wenn wet kummen zu a Breg? Die erste Städtele, der zweiter Derfele, Der erster Briewele is zu dir; (bis) Un ich bet dir, main thaierer Leben, Vergessen sollstu nit on mir! Vergessen wel ich dir keinmol nit Un mit Thrären wel ich dir dermohnen. (bis) . . . . . . . . . . .

אַךְ, זַיי שׁוֹין גֶעזוּנְד, מַיין טַייעֶרֶער לֶעבֶּען, אִיךְ פָאהְר דָאךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק; (bis) אָן װֶען, אָן װֶען װֶעסְטוּ מִיר קוּמֶען זָאגֶען, אוּנ װֶען װֶעט קוּמֶען צוּ אַ בְּרֶעג? דִי עֶרְשְׁטֶע שְׁטֶעדְטֶעלֶע, דֶער צְװֵייטֶער דֶערְפֶעלֶע, דֶער עֶרְשְׁטֶער בְּרִיװֶעלֶע אִיז צוּ דִיר; (bis) אוּנ אִיךְ בֶּעט דִיר, מַיין טַייעֶרֶער לֶעבֶּען, פֶערְגֶעסֶען זָאלְסְטוּ נִיט אָן מִיר! פֶערְגֶעסֶען װֶעל אִיךְ דִיר קֵיינְמָאל נִיט אוּנ מִיט טְרֶערֶען װֶעל אִיךְ דִיר דֶערְמָאנֶען. (bis) . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 159.

Ich schwer dir b’neemones, Ich sog dir dem Emes: Ich hob keinem nit lieb asei wie dir! Effen mir main Harz Un seh, — wie schwarz, Un hob schoin Rachmones auf mir!

אִיךְ שְׁװֶער דִיר בְּנֶאֱמָנוּת, אִיךְ זָאג דִיר דֶעם אֱמֶת: אִיךְ הָאבּ קֵיינֶעם נִיט לִיבּ אַזוֹי װִי דִיר! עֶפֶען מִיר מַיין הַארְץ אוּנ זֶעה, — װִי שְׁװַארְץ, אוּנ הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת אוֹיף מִיר!

↤ 126

Bitter is mir, As ich dermohn sich on dir, Un du thust mir nit gleiben die Sach; Es is nit asei thaier Bai a-n-andern die Eigen, Wie bai mir is thaier dain Sprach!

בִּיטֶער אִיז מִיר, אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר, אוּנ דוּ טוּהְסְט מִיר נִיט גְלוֹיבֶּען דִי זַאךְ; עֶס אִיז נִיט אַזוֹי טַייעֶר בַּיי אַנְ-אַנְדֶערְן דִי אוֹיגֶען, װִי בַּיי מִיר אִיז טַייעֶר דַיין שְׁפְּרַאךְ!

Б. М. Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.).

№ 160.

Geih ich mir araus in Gass Varpuzter-heit die Hor — ⎫ ⎬ ⎭ bis Mit ihre rose Backen, Mit ihre blonde Hor. Nit asei die blonde Hor, Wie die schwarze Eigen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Nit asei die schwarze Eigen, Wie die Dusche allein. Nit asei die schwarze Eigen, Wie ihr schein Gestalt; ⎫ ⎬ ⎭ bis Nit asei ihr schein Gestalt, Wie die Dusche allein. Geih ich mir zu zum Stub, — Finster is mir in Grub; ⎫ ⎬ ⎭ bis In Grub is mir finster zu liegen: Asa Dusche wel ich schoin nit kriegen! Geih ich mir zu zum Tisch, — In Harzen is mir a Riss: ⎫ ⎬ ⎭ bis Der Riss is nit lang geworen, Varschnitten maine junge Johren! Geih ich mir zu zum Teller, — Dermohn ich mir on alten Fehler: ⎫ ⎬ ⎭ bis Der Fehler is nit lang goworen, Varschnitten maine junge Johren! Geih ich mir zu zum Trinken, — Dermohn ich sich on ihre Winken: ⎫ ⎬ ⎭ bis Ihr Miene liegt mir in Sinnen, Ich kenn zu ihr nit kummen!

גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אִין גַאס פֶערְפּוּצְטֶערְ-הֵייט דִי הָאר — ⎧ ⎨ ⎩ bis מִיט אִיהרֶע רָאזֶע בַּאקֶען, מִיט אִיהרֶע בְּלָאנְדֶע הָאר. נִיט אַזוֹי דִי בְּלָאנְדֶע הָאר, װִי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען; ⎧ ⎨ ⎩ bis נִיט אַזוֹי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען, װִי דִי דוּשֶׁע אַלֵיין. נִיט אַזוֹי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען, װִי אִיהר שֵׁיין גֶעשְׁטַאלְט; ⎧ ⎨ ⎩ bis נִיט אַזוֹי אִיהר שֵׁיין גֶעשְׁטַאלְט, װִי דִי דוּשֶׁע אַלֵיין. גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם שְׁטוּבּ, — פִינְסְטֶער אִיז מִיר אִין גְרוּבּ; ⎧ ⎨ ⎩ bis אִין גְרוּבּ אִיז מִיר פִינְסְטֶער צוּ לִיגֶען: אַזַא דוּשֶׁע װֶעל אִיךְ שׁוֹין נִיט קְרִיגֶען! גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טִישׁ, — אִין הַארְצֶען אִיז מִיר אַ רִיס: ⎧ ⎨ ⎩ bis דֶער רִיס אִיז נִיט לַאנְג גֶעװָארֶען, פַארְשְׁנִיטֶען מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען! גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טֶעלֶער, — דֶערְמָאן אִיךְ מִיר אָן אַלְטֶען פֶעהְלֶער: ⎧ ⎨ ⎩ bis דֶער פֶעהְלֶער אִיז נִיט לַאנְג גֶעװָארֶען, פַארְשְׁנִיטֶען מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען! גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טְרִינְקֶען, — דֶערְמָאן אִיךְ זִיךְ אָן אִיהרֶע װִינְקֶען: ⎧ ⎨ ⎩ bis אִיהר מִינֶע לִיגְט מִיר אִין זִינֶען, אִיךְ קֶען צוּ אִיהְר נִיט קוּמֶען!

↤ 127

’ch hob die Dusche geneiht a Kleid, — Die Kleid is gewen vun Said; ⎫ ⎬ ⎭ bis Bekummen hot sie dem Teit Vun Kowner Chewre-lait! ’ch hob die Dusche gescheinkt a Ring, — Der Ring is gewen vun Gold; ⎫ ⎬ ⎭ bis Die Zores, wos sie hot gelitten, Dos hot sie allein gewollt!

כְ׳הָאבּ דִי דוּשֶׁע גֶענֵעהט אַ קְלֵייד, — דִי קְלֵייד אִיז גֶעװֶען פוּן זַייד; ⎧ ⎨ ⎩ bis בֶּעקוּמֶען הָאט זִי דֶעם טוֹידְט פוּן קָאװְנֶער חֶבְרָה-לַייט! כְ׳הָאבּ דִי דוּשֶׁע גֶעשֵׁיינְקְט אַ רִינְג, — דֶער רִינְג אִיז גֶעװֶען פוּן גָאלְד; ⎧ ⎨ ⎩ bis דִי צָרוֹת, װָאס זִי הָאט גֶעלִיטֶען, דָאס הָאט זִי אַלֵיין גֶעװָאלְט!

Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ).

№ 161.

Ich sitz un brech die Händ, Ich brech die Händ, oi weih! A ganzen Tog wie Nacht Sitz ich bai der Arbait un wein. Wos teig mir main Leben, Wos kenn mir helfen maine Thrären, — Zi denn kenn ich meinen, As mir wet besser weren? Denn main Hoffenung hob ich nit ongeworen, Du kennst noch amol sain maine, — Maine Eltern hob ich opgeschworen. As kein ander Liebe kenn nit sain! — Main Hoffenung hob ich schoin lang ongeworen, Ich kenn schoin nit sain daine: Daine Eltern hobn opgeschworen, As a Schnur soll ich seiere nit sain! Haint woss teig mir main Leben, Woss kenn mir helfen maine Thrären, Zi denn kenn ich meinen, As mir wet besser weren?

אִיךְ זִיץ אוּנ בְּרֶעךְ דִי הֶענְד, אִיךְ בְּרֶעךְ דִי הֶענְד, אָי װֵעה! אַ גַאנְצֶען טָאג װִי נַאכְט זִיץ אִיךְ בַּיי דֶער אַרְבַּייט אוּנ װֵיין. װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען, װָאס קֶען מִיר הֶעלְפֶען מַיינֶע טְרֶערֶען, — צִי דֶען קֶען אִיךְ מֵיינֶען, אַז מִיר װֶעט בֶּעסֶער װֶערֶען? דֶען מַיין הָאפְפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ נִיט אָנְגֶעװָארֶען, דוּ קֶענְסְט נָאךְ אַ מָאל זַיין מַיינֶע, — מַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבּ אִיךְ אָפּ גֶעשְׁװָארֶען. אַז קֵיין אַנְדֶער לִיבֶּע קֶען נִיט זַיין! — מַיין הָאפְפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ שׁוֹין לַאנְג אָנְגֶעװָארֶען, אִיךְ קֶען שׁוֹין נִיט זַיין דַיינֶע: דַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבְּן אָפּ גֶעשְׁװָארֶען, אַז אַ שְׁנוּר זָאל אִיךְ זֵייעֶרֶע נִיט זַיין! הַיינְט װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען, װָאס קֶען מִיר הֶעלְפֶען מַיינֶע טְרֶערֶען, צִי דֶען קֶען אִיךְ מֵיינֶען, אַז מִיר װֶעט בֶּעסֶער װֶערֶען?

М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебск. губ).

№ 162.

Mit ein Wund in mainem Herzen Hostu mich vun sich verjogt. Laiden laid ieh greisse Schmerzen, Wail ich bin geschlogen un geplogt.

מִיט אֵיין װְאוּנְד אִין מַיינֶעם הֶערְצֶען הָאסְטוּ מִיךְ פוּן זִיךְ פֶערְיָאגְט. לַיידֶען לַייד אִיךְ גְרוֹיסֶע שְׁמֶערְצֶען, װַייל אִיךְ בִּין גֶעשְׁלָאגֶען אוּנ גֶעפְּלָאגְט.

↤ 128

Ich hob gedeinkt, as auf immer Verlosen wel ich sain vun dir, Sollstu eibig mit Kymmer Thon un trachten wegen mir!

אִיךְ הָאבּ גֶעדֵיינְקְט, אַז אוֹיף אִימֶער פֶערְלָאזֶען װֶעל אִיךְ זַיין פוּן דִיר, זָאלְסְטוּ אֵייבִּיג מִיט קִימֶער טָאהן אוּנ טְרַאכְטֶען װֶעגֶען מִיר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 163.

Ich fohr schoin awek In ssame Odess, Duschinke, Ljubinke, on mir nit vargess! Genug schoin zu weinen, Genug schoin zu klogen, Los schoin nehmen a-n-End! — Wie asei sol ich nit weinen, Wie asei sol ich nit klogen, As du werst vun mir asei fremd? — Genug schoin zu weinen, Genug schoin zu klogen, Sol schoin nehmen a Schi’r! — Wie asei soll ich nit weinen, Wie asei soll ich nit klogen, As du werst asei wait vun mir?

אִיךְ פָאהְר שׁוֹין אַװֶעק אִין סַאמֶע אָדֶעסְס, דוּשִׁינְקֶע, לְיוּבִּינְקֶע, אָן מִיר נִיט פַארְגֶעס! גֶענוּג שׁוֹין צוּ װֵיינֶען, גֶענוּג שׁוֹין צוּ קְלָאגֶען, לָאז שׁוֹין נֶעמֶען אַ׳ן עֶנְד! — װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט װֵיינֶען, װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט קְלָאגֶען, אַז דוּ װֶערְסְט פוּן מִיר אַזוֹי פְרֶעמְד? — גֶענוּג שׁוֹין צוּ װֵיינֶען, גֶענוּג שׁוֹין צוּ קְלָאגֶען, זָאל שׁוֹין נֶעמֶען אַ שִׁיעוּר! — װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט װֵיינֶען, װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט קְלָאגֶען, אַז דוּ װֶערְסְט אַזוֹי װַייט פוּן מִיר?

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 164.

Dem Nos dainem hostu aropgelost, Haint wos welen damols Lait reiden? Es is gekummen a Zait auf uns, As mir sollen sich beide zuscheiden! Zuscheiden welen mir sich beide, Asei wie der Guf mit der Nschome; Och, wie Sson’im welen vun derwaiten steihn, Sei welen derleben sehn, Nkome! 1)

דֶעם נָאז דַיינֶעם הָאסְטוּ אַרָאפּ גֶעלָאזְט, הַיינְט װָאס װֶעלֶען דַאמָאלְס לַייט רֵיידֶען? עֶס אִיז גֶעקוּמֶען אַ צַייט אוֹיף אוּנְז, אַז מִיר זָאלֶען זִיךְ בֵּיידֶע צוּ שֵׁיידֶען! צוּ שֵׁיידֶען װֶעלֶען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע, אַזוֹי װִי דֶער גוּף מִיט דֶער נְשָׁמָה; אָךְ, װִי שׂוֹנְאִים װֶעלֶען פוּן דֶערְװַייטֶען שְׁטֵעהְן, זֵיי װֶעלֶען דֶערְלֶעבֶּען זֶעהְן נְקָמָה! 1)

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

Варіантъ:

Ot steihen unsere Sson’im Un sehn auf uns Nkome.

1) אָט שְׁטֵעהֶען אוּנְזֶערֶע שׂוֹנְאִים אוּנ זֶעהֶען אוֹיף אוּנְז נְקָמָה.

↤ 129

№ 165 ^*).

Ssheine Meidele, faine Meidele, — Kumm spielen in Ballen! Seh, Tatele, seh, Mamele, — Der Jingele will mir naren! — Nehm a Stekele, gib iber’n Kepele, Wet er sich awekscharren! Scharrt er sach, scharrt er sach Bis die Maskeraden, Bagegent er, bagegent er Drai scheine Maden. Eeine ruft men Chane, Die andere Marjane; Die dritte wel ich nit aussogen: Dos is main Kuchane!

שֵׁיינֶע מֵיידֶעלֶע, פַיינֶע מֵיידֶעלֶע, — קוּם שְׁפִּיעלֶען אִין בַּאלְלֶען! זֶעה, טַאטֶעלֶע, זֶעה, מַאמֶעלֶע, — דֶער אִינְגֶעלֶע װִיל מִיר נַארֶען! — נֶעהְם אַ שְׁטֶעקֶעלֶע, גִיבּ אִיבֶּערְ׳ן קֶעפֶּעלֶע, װֶעט עֶר זִיךְ אַװֶעק שַׁארֶען! שַׁארְרְט עֶר זַאךְ, שַׁארְט עֶר זַאךְ בִּיז דִי מַאסְקֶערַאדֶען, בַּאגֶעגֶענְט עֶר, בַּאגֶעגֶענְט עֶר דְרַיי שֵׁיינֶע מַאדֶען. אֵיינֶע רוּפְט מֶען חַנָּה, דִי אַנְדֶערֶע מַארְיַאנֶע; דִי דְרִיטֶע װֶעל אִיךְ נִיט אוֹיס זָאגֶען: דָאס אִיז מַיין קוּכַאנֶע!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 166.

Es sitzen Meidelech drai, Leift araus die schenste, die klenste Un chapt a bochur’l arain, Un setzt ihm awek bai’n Tisch, Un git ihm die beste Wain Un die beste Fisch. Gekummen die Mame vun Gass Frägt sie: Wos is dos? — A Schnaider gekummen aropnehmen a Moss! — Ihr narrt mir die Telerlech aus! Sie hot ihm gelechert dem Kop; Un durch’n Thir araus!

עֶס זִיצֶען מֵיידֶעלֶעךְ דְרַיי, לוֹיפְט אַרוֹיס דִי שֶׁענְסְטֶע, דִי קְלֶענְסְטֶע אוּנ חַאפְּט אַ בָּחוּרְ׳ל אַרַיין, אוּנ זֶעצְט אִיהְם אַװֶעק בַּיי׳ן טִישׁ, אוּנ גִיט אִיהְם דִי בֶּעסְטֶע װַיין אוּנ דִי בֶּעסְטֶע פִישׁ. גֶעקוּמֶען דִי מַאמֶע פוּן גַאס פְרֶעגְט זִי: װָאס אִיז דָאס? — אַ שְׁנַיידֶער גֶעקוּמֶען אַרָאפּ נֶעהְמֶען אַמָאס! — אִיהר נַארְרְט מִיר דִי טֶעלֶערְלֶעךְ אוֹיס! זִי הָאט אִיהְם גֶעלֶעכֶערְט דֶעם קָאפּ, אוּנ דוּרְכְ׳ן טִיהְר אַרוֹיס!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 167.

Steihen, steihen, Steih ich in Thir; Kucken kuck ich Mit die Eigelech auf dir. Duschenju, Ljubenju, Wos is do mit dir? Zait vun Schabes on Binst nit gewen bai mir!

שְׁטֵעהֶען, שְׁטֵעהֶען, שְׁטֵעה אִיךְ אִין טִיהר; קוּקֶען, קוּק אִיךְ מִיט דִי אֵייגֶעלֶעךְ אוֹיף דִיר. דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, װָאס אִיז דָא מִיט דִיר? צַייט פוּן שַׁבָּת אָן בִּינְסְט נִיט גֶעװֶען בַּיי מִיר!

*) Ср. № 172

↤ 130

Mit Keiles un Geschreien Kenn ich bai dir nit peieln, Duschenju, Ljubenju, Laiten zu die Eihern; Laiten zu die Eihern Is doch gor a Cholem, — Duschenju, Ljubenju, Lomir schliessen Scholem! Scholem zu schliessen Is doch gor kein Sach; Duschenju, Ljubenju, Hob a gute Nacht! Nit asei die gute Nacht, Wie der guter Johr; Nit asei die scheine Meidele, Wie die blonde Hor! Ich kenn dir schweren; As ich hob dir lieb, — Lomir fohren Zu dein guten Jid. Nit asei zum guten Jiden, Wie zum guten Reben; Nit asei die scheine Meidele, Wie der sisser Leben!

מִיט קוֹלוֹת אוּנ גֶעשְׁרֵייעֶן קֶען אִיךְ בַּיי דִיר נִיט פּוֹעֶלְ׳ן, דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, לַייטֶען צוּ דִי אוֹיהֶערֶען; לַייטֶען צוּ דִי אוֹיהֶערֶען אִיז דָאךְ גָאר אַ חָלוֹם, — דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, לָאמִיר שְׁלִיסֶען שָׁלוֹם! שָׁלוֹם צוּ שְׁלִיסֶען אִיז דָאךְ גָאר קֵיין זַאךְ; דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, הָאבּ אַ גוּטֶע נַאכְט! נִיט אַזוֹי דִי גוּטֶע נַאכְט, װִי דֶער גוּטֶער יָאהר; נִיט אַזוֹי דִי שֵׁיינֶע מֵיידֶעל, װִי דִי בְּלָאנְדֶע הָאר! אִיךְ קֶען דִיר שְׁװֶערֶען; אַז אִיךְ הָאבּ דִיר לִיעבּ, — לָאמִיר פָאהרֶען צוּ דֵיין גוּטֶען אִיד. נִיט אַזוֹי צוּם גוּטֶען אִידֶען, װִי צוּם גוּטֶען רֶבֶּ׳ן; נִיט אַזוֹי דִי שֵׁיינֶע מֵיידֶעל, װִי דֶער זִיסֶער לֶעבֶּען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 168.

Ich fohr doch schoin vun aich op, Un ein Gott weiss zulieb wemen; Beten bet ich dir, main siss-Leben, As du sollst sich nit klemmen! — Wie asei soll ich sich nit klemmen, As du fohrst schoin vun mir op? Ein Gott weiss, zi mir welen sich nehmen, — Derwaile blaib ich ohn a Kop!

אִיךְ פָאהר דָאךְ שׁוֹין פוּן אַייךְ אָפּ, אוּנ אֵיין גָאט װֵייס צוּ לִיבּ װֶעמֶען; בֶּעטֶען בֶּעט אִיךְ דִיר, מַיין זִיס-לֶעבֶּען, אַז דוּ זָאלְסְט זִיךְ נִיט קְלֶעמֶען! — װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ זִיךְ נִיט קְלֶעמֶען, אַז דוּ פָאהרְסְט שׁוֹין פוּן מִיר אָפּ? אֵיין גָאט װֵייס, צִי מִיר װֶעלֶען זִיךְ נֶעמֶען, — דֶערְװַיילֶע בְּלַייבּ אִיךְ אָהן אַ קָאפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

↤ 131

№ 169.

Ich hob geschworen, Wie ich bin a Jid, As ich wel dain Choss’n nit sain: Wos du host gemacht Auf mir a Lied, Gewiss is dos nit schein. Tu wer is dir schuldig, As nit du allein! Du host asei schlecht gefihrt: Es is schoin gewen viel zu spät, Hostu mit Fremde spaziert . . . . . . . . . . .

אִיךְ הָאבּ גֶעשְׁװָארֶען, װִי אִיךְ בִּין אַ אִיד, אַז אִיךְ װֶעל דַיין חָתָן נִיט זַיין: װָאס דוּ הָאסְט גֶעמַאכְט אוֹיף מִיר אַ לִיעד, גֶעװִיס אִיז דָאס נִיט שֵׁיין. טוּ װֶער אִיז דִיר שׁוּלְדִיג, אַז נִיט דוּ אַלֵיין! דוּ הָאסְט אַזוֹי שְׁלֶעכְט גֶעפִיהְרְט: עֶס אִיז שׁוֹין גֶעװֶען פִיעל צוּ שְׁפֶּעט, הָאסְטוּ מִיט פְרֶעמְדֶע שְׁפַּאצִירְט . . . . . . . . . . .

г-жа Р Н. Маймонъ (Ковенск. губ).

№ 170.

Kummt der lieber Summer, Spielen mir in Samd; Kummt der lieber Winter, Fohren mir zu Land. Schwarze Karschen raissen mir, Reithe losen mir steihn, — Scheine Bochurim nehmen mir, Miesse losen mir geihn. Holz is in Wald, 1) Wasser is in Haus, — Alle faule 2) Bochurim Vun Stodt araus!

קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער, שְׁפִּילֶען מִיר אִין זַאמְד; קוּמְט דֶער לִיבֶּער װִינְטֶער, פָאהרֶען מִיר צוּ לַאנְד. שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען רַייסֶען מִיר, רוֹיטֶע לָאזֶען מִיר שְׁטֵעהְן, — שֵׁיינֶע בָּחוּרִים נֶעמֶען מִיר, מִאוּסֶע לָאזֶען מִיר גֵעהְן. הָאלְץ אִיז אִין װַאלְד, 1) װַאסֶער אִיז אִין הוֹיז, — אַלֶע פוֹילֶע 2) בָּחוּרִים פוּן שְׁטָאדְט אַרוֹיס!

М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 171.

Варіантъ:

Wie es kummt der lieber Summer, Spielen mir in Samd; Wu es unser Weihnung, Dort is unser Land.

װִי עֶס קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער, שְׁפִּילֶען מִיר אִין זַאמְד; װְאוּ עֶס אוּנְזֶער װֵיינוּנְג, דָארְט אִיז אוּנְזֶער לַאנְד.

Holz in die Thіren Miesse

1) הָאלְץ אִין דִי טְהִירֶען 2) מִאוּסֶע

↤ 132

Schwarze Karschen raissen mir, Reithe losen mir steihn, — Schoine Bochurim nehmen mir, Miesse losen mir geihn. Schwarzer Zigainer, Du bist nit mainer; As Gott wet dir bascheren Westu mainer weren!

שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען רַייסֶען מִיר, רוֹיטֶע לָאזֶען מִיר שְׁטֵעהְן, — שֵׁיינֶע בָּחוּרִים נֶעהְמֶען מִיר, מִאוּסֶע לָאזֶען מִיר גֵעהְן. שְׁװַארְצֶער צִיגַיינֶער, דוּ בִּיסְט נִיט מַיינֶער; אַז גָאט װֶעט דִיר בַּאשֶׁערֶען װֶעסְטוּ מַיינֶער װֶערֶען!

А. Рейзинъ (Минск. губ).

№ 172. ^*)

Is der Winter, Winter Schoin ongekummen, Meidelech mit Bochurim Hoben sich zunummen. Kummt der lieber Summer, Geihen mir in Baren. — Seh, Tate, seh, Mame, Der Jingele will mir narren! — Nehm a Steck’l Klap take in Kep’l, Wet er dir nit narren! (bis)

אִיז דֶער װִינְטֶער, װִינְטֶער שׁוֹין אָנְגֶעקוּמֶען, מֵיידֶעלֶעךְ מִיט בָּחוּרִים הָאבֶּען זִיךְ צוּנוּמֶען. קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער, גֵעהֶען מִיר אִין בַּארֶען. — זֶעה, טַאטֶע, זֶעה, מַאמֶע, דֶער אִינְגֶעלֶע װִיל מִיר נַארֶען! — נֶעהְם אַ שְׁטֶעקֶעל קְלַאפּ טַאקֶע אִין קֶעפֶּעל, װֶעט עֶר דִיר נִיט נַארֶען! (bis)

А. Рейзинъ Минск губ.)

№ 173.

Maine Schabossim un maine Jom-teiwim Thuen in Umet geihn; 1) As ich dermohn sich on main siss-Leben, 2) Sitz ich un trauer un wein. Wollt ich gewen a Veigele, Wollt ich zu dir gefleigen, — As du sollst wissen main trauer Harz Mit maine varweinte Eigen.

מַיינֶע שַׁבָּתִים אוּנ מַיינֶע יוֹם-טוֹבִים טוּהֶען אִין אוּמֶעט גֵעהְן; 1) אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן מַיין זִיס לֶעבֶּען, 2) זִיץ אִיךְ אוּנ טְרוֹיעֶר אוּנ װֵיין. װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פֵייגֶעלֶע, װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעפְלוֹיגֶען, — אַז דוּ זָאלְסְט װִיסֶען מַיין טְרוֹיעֶר הַארְץ מִיט מַיינֶע פַארְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען.

*) Ср. № 165.

Варіанты:

Thuen mir nit aingeihn Noch dir, main siss-Leben, Noch dir, main Harz

1) טוּהֶען מִיר נִיט אַיינְגֵעהְן 2) נָאךְ דִיר, מַיין זִיס-לֶעבֶּען, נָאךְ דִיר, מַיין הַארְץ

↤ 133

Wollt ich gewen a Fischele, Wollt ich zu dir geschwummen; As du wollst wissen main varbittert Harz, Wollstu zu mir gekummen. 1) Oi, wollt ich gehat Ferd un Wogen, Wollt ich zu dir gefohren, — As du wollst wissen main varbittert Harz Mit maine obgeschnittene Johren! Wollt ich gehat Tint un Feder, Wollt ich zu dir Briewelech geschrieben; As du wollst geleient maine varbitterte Brief, Wollstu in chalosches geblieben. Ich ess nit un trink nit un schlof kein Nächt Un beinken beink ich noch dir; As du wollst wissen main vartrauert Harz, Wollstu gekummen zu mir!

װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישֶׁעלֶע, װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעשְׁװְאוּמֶען; אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְבִּיטֶערְט הַארְץ, װָאלְסְטוּ צוּ מִיר גֶעקוּמֶען. 1) אָי, װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט פֶערְד אוּנ װָאגֶען, װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעפָאהְרֶען, — אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְבִּיטֶערְט הַארְץ מִיט מַיינֶע אָבְּגֶעשְׁנִיטֶענֶע יָאהְרֶען! װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט טִינְט אוּנ פֶעדֶער, װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר בְּרִיװֶעלֶעךְ גֶעשְׁרִיבֶּען; אַז דוּ װָאלְסְט גֶעלֵייעֶנְט מַיינֶע פַארְבִּיטֶערְטֶע בְּרִיף, װָאלְסְטוּ אִין חַלָשׁוֹת גֶעבְּלִיעבֶּען. אִיךְ עֶס נִיט אוּנ טְרִינְק נִיט אוּנ שְׁלָאף קֵיין נֶעכְט אוּנ בֵּיינְקֶען בֵּיינְק אִיךְ נָאךְ דִיר; אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְטְרוֹיעֶרְט הַארְץ, װָאלְסְטוּ גֶעקוּמֶען צוּ מִיר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ ).

С. И. Савельсонъ (Минск. губ ).

№ 174.

Schwarz binstu, schwarz, Ober mit Chein; Far wemen du binst miess, Far mir binstu schein! As du liebst mir nit Un du schätzst mir nit Un du thust mir Keine Vargenigen nit.

שְׁװַארְץ בִּינְסְטוּ, שְׁװַארְץ, אָבֶּער מִיט חֵן; פַאר װֶעמֶען דוּ בִּינְסְט מִאוּס, פַאר מִיר בִּינְסְטוּ שֵׁיין! אַז דוּ לִיבְּסְט מִיר נִיט אוּנ דוּ שֶׁעצְסְט מִיר נִיט אוּנ דוּ טוּהְסְט מִיר קֵיינֶע פַארְגֶענִיגֶען נִיט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

Wolt ich gewen a Fisch in Wasser, — Wolt ich zu dir geschwummen Haint seh-ze main Harz, Wie zie is schwarz, Ich zitz un trauer un wein.

1) װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישׁ אִין װַאסֶער, — װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעשְׁװְאוּמֶען הַיינְט זֶעה־זְשֶׁע מַיין הַארְץ, װִיא זִי אִיז שְׁװַארְץ, — אִיךְ זִיץ אוּנ טְרוֹיעֶר אוּנ װֵיין.

↤ 134

№ 175.

Die faierdike Liebe, Sie thut in uns brennen; Lieb hob ich dich, Duschinke, — Mir kennen sich nit nehmen! Schuldig is dain Mytter, Schuldig is dain Mytter; Helf-że mir, Gott in Himmel, Wie mir is bitter! Bitter is mir, Finster is main Welt; Ich wel dich nehmen, wie du steihst un geihst, Ohn a Kop’ke Geld. Nito wos zu reiden, Nito sich wos zu schämen; Ich well sich altern a Bochur’l, Kein andere wel ich nit nehmen! Vun saine Eigen, Thuen Trhären giesen: „Ich wel dich mkadeisch sain in a Winkele, Un keiner wet nit wissen!“ Vun saine Eigen Thuen Trhären rinnen: „Ich bin ausgefohren die ganze Welt, Kein andere nit gefynen!“ — Wie kenn ich dos thon Ohn main Eltern’s Willen? As mir weln beide zu der Chupe geihn Un kein Klesmer weln nit spielen! Ich wel sei bagroben, Ich wel sei bagroben!... — Un lomir opfohren in a kleine Städtele Un mir welen beide Chupe-hoben! — Sai-że nit kein guter, Kein Eizes mir nit gib Un thu mir die Teiwe, Un geih araus vun Styb!

דִי פַייעֶרְדִיקֶע לִיבֶּע, זִי טוּהְט אִין אוּנְז בְּרֶענְנֶען; לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיךְ, דוּשִׁינְקֶע, — מִיר קֶענֶען זִיךְ נִיט נֶעהְמֶען! שׁוּלְדִיג אִיז דַיין מוּטְטֶער, שׁוּלְדִיג אִיז דַיין מוּטְטֶער; הֶעלְף זְשֶׁע מִיר, גָאטְט אִין הִימְמֶעל, װִי מִיר אִיז בִּיטֶער! בִּיטֶער אִיז מִיר, פִינְסְטֶער אִיז מַיין װֶעלְט; אִיךְ װֶעל דִיךְ נֶעהְמֶען, װִי דוּ שְׁטֵעהְסְט אוּנ גֵעהְסְט, אָהְן אַ קָאפְּ׳קֶע גֶעלְד. נִיטָא װָאס צוּ רֵיידֶען, נִיטָא זִיךְ װָאס צוּ שֶׁעמֶען; אִיךְ װֶעל זִיךְ אַלְטֶערְן אַ בָּחוּרְ׳ל, קֵיין אַנְדֶערֶע װֶעל אִיךְ נִיט נֶעהְמֶען! פוּן זַיינֶע אוֹיגֶען, טוּהֶען טְרֶערֶען גִיסֶען: „אִיךְ װֶעל דִיךְ מְקַדֵּשׁ זַיין אִין אַ װִינְקֶעלֶע, אוּנ קֵיינֶער װֶעט נִיט װִיסְסֶען!“ פוּן זַיינֶע אוֹיגֶען טוּהֶען טְרֶערֶען רִינֶען: „אִיךְ בִּין אוֹיסְגֶעפָאהְרֶען דִי גַאנְצֶע װֶעלְט, קֵיין אַנְדֶערֶע נִיט גֶעפוּנֶען!“ — װִי קֶענְן אִיךְ דָאס טָאהְן אָהְן מַיין עֶלְטֶערְ׳נְס װִילְלֶען? אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע צוּ דֶער חֻפָּה גֵעהְן אוּנ קֵיין כְּלֵי-זֶמֶר װֶעלְ׳ן נִיט שְׁפִּיעלֶען! אִיךְ װֶעל זֵיי בַּאגְרָאבֶּען, אִיךְ װֶעל זֵיי בַּאגְרָאבֶּען!... — אוּנ לָאמִיר אָפְּפָאהְרֶען אִין אַ קְלֵיינֶע שְׁטֶעדְטֶעלֶע אוּנ מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע חֻפָּה-הָאבֶּען! — זַיי זְשֶׁע נִיט קֵיין גוּטֶער, קֵיין עֵצוֹת מִיר נִיט גִיבּ אוּנ טוּה מִיר דִי טוֹבָה, אוּנ גֵעה אַרוֹיס פוּן שְׁטוּבּ!

↤ 135

In a fremde Stodt, Zwischen fremde Mentschen,— Un as mir welen beide unter der Chupe steihn, Wer wet uns bentschen? — Mir darfen nit keinem, Mir sainen allein Mentschen; As mir welen beide unter der Chupe steihn, Gott wet uns bentschen! — Geih araus vun main Stub Un du sollst sich nit varsamen, Un ich wel sich do stelln stolz Un iberreiden main Mamen: Mamunju, Ljubunju, Ich wel dir epes sogen, Un die Zores vun main Geliebten Kenn ich nit vertrogen! — Wu is er, der Scharlatan, Main Tochter wet far ihm nit blaiben! Un as er wet kummen dem zweiten mol, Vun Stub wel ich ihm araus traiben! Mamunju, Ljubunju, Ich wel dir epes sogen, Un die Zores vun main Geliebten Kenn ich nit vertrogen! Zwelf a Seiger bai der Nacht, Wenn Thir un Loden zugemacht, In mitten derinnen hert men a klap, — A Dank zu Gott, wos ich hob auf ihm derharrt! — Gut’n Owend maine Liebe! Wos is varweint daine Eigen? Chotsch daine Eltern hoben mich faint, Zu dir bin ich gefleigen!

אִין אַ פְרֶעמְדֶע שְׁטָאדְט, צְװִישֶׁען פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען,— אוּנ אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה שְׁטֵעהְן, װֶער װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען? — מִיר דַארְפֶען נִיט קֵיינֶעם, מִיר זַיינֶען אַלֵיין מֶענְטְשֶׁען; אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה שְׁטֵעהְן, גָאט װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען!“ — גֵעה אַרוֹיס פוּן מַיין שְׁטוּבּ אוּנ דוּ זָאלְסְט זִיךְ נִיט פַארְזַאמֶען, אוּנ אִיךְ װֶעל זִיךְ דָא שְׁטֶעלְ׳ן שְׁטָאלְץ אוּנ אִיבֶּער רֵיידֶען מַיין מַאמֶען: מַאמוּנְיוּ, לְיוּבּוּנְיוּ, אִיךְ װֶעל דִיר עֶפֶּעס זָאגֶען, אוּנ דִי צָרוֹת פוּן מַיין גֶעלִיבְּטֶען קֶענְן אִיךְ נִיט פֶערְטְרָאגֶען! — װְאוּ אִיז עֶר, דֶער שַׁארְלַאטַאן, מַיין טָאכְטֶער װֶעט פַאר אִיהְם נִיט בְּלַייבֶּען! אוּנ אַז עֶר װֶעט קוּמֶען דֶעם צְװֵייטֶען מָאל, פוּן שְׁטוּבּ װֶעל אִיךְ אִיהְם אַרוֹיסְטְרַייבֶּען! מַאמוּנְיוּ, לְיוּבּוּנְיוּ, אִיךְ װֶעל דִיר עֶפֶּעס זָאגֶען, אוּנ דִי צָרוֹת פוּן מַיין גֶעלִיעבְּטֶען קֶענְן אִיךְ נִיט פֶערְטְרָאגֶען! צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער בַּיי דֶער נַאכְט, װֶען טִיהְר אוּנ לָאדֶען צוּגֶעמַאכְט, אִין מִיטֶען דֶערִינֶען הֶערְט מֶען אַ קְלַאפּ, — אַ דַאנְק צוּ גָאטט, װָאס אִיךְ הָאבּ אוֹיף אִיהְם דֶערְהַארְט! — גוּטְ׳ן אָבִינְד, מַיינֶע לִיעבֶּע! װָאס אִיז פַארְװֵיינְט דַיינֶע אוֹיגֶען? חָאטְשׁ דַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבֶּען מִיךְ פַיינְט, צוּ דִיר בִּין אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען!

↤ 136

Ich bin zu dir gefleigen, Wie a Fail vun a Beigen, — Nit mehr wie der Teit allein Wet uns zuscheiden! Wos hot dain Mame gesogt? Main Mame hot gesogt: „Wos thut er do? main Tochter wet far ihm nit blaiben! Un as er wet kummen dem zweiten mol, Vun Stub wel ich ihm araustraiben!“ Hot er aingebeigen sain Kop Un gethon alles ausheren, Un vun saine zwei schwarze Eigen Giessen Taichen Thrären. — Klaib zuneif daine Sachen Un leig arain in Korb’n Un ganwe sich araus vun a Fenster’l Un mir welen beide Chupe hobn!

אִיךְ בִּין צוּ דִיר גֶעפְלוֹיגֶען, װִי אַ פַייל פוּן אַ בּוֹיגֶען, — נִיט מֶעהְר װִי דֶער טוֹידְט אַלֵיין װֶעט אוּנְז צוּשֵׁיידֶען! װָאס הָאט דַיין מַאמֶע גֶעזָאגְט? מַיין מַאמֶע הָאט גֶעזָאגְט: „װָאס טוּהְט עֶר דָא? מַיין טָאכְטֶער װֶעט פַאר אִיהְם נִיט בְּלַייבֶּען! אוּנ אַז עֶר װֶעט קוּמֶען דֶעם צְװֵייטֶען מָאל, פוּן שְׁטוּבּ װֶעל אִיךְ אִיהְם אַרוֹיס טְרַייבֶּען!“ הָאט עֶר אַיינְגֶעבּוֹיגֶען זַיין קָאפּ אוּנ גֶעטָאהְן אַלֶעס אוֹיסְהֶערֶען, אוּנ פוּן זַיינֶע צְװֵיי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען גִיסֶען טַייכֶען טְרֶערֶען. — קְלַייבּ צוּנוֹיף דַיינֶע זַאכֶען אוּנ לֵייג אַרַיין אִין קָארְבְּ׳ן, אוּנ גַנְבֶ׳ע זִיךְ אַרוֹיס פוּן אַ פֶענְסְטֶערְ׳ל אוּנ מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע חֻפָּה הָאבְּן!

О. Гехтъ (Жлобининъ, Могилевск. губ.)

№ 176.

Варіантъ:

Oi, du Gott! Genug schoin zu strofen, Soll schoin kumen noch halbe Nacht, Maine Eltern sollen schoin schlofen! Alle Thiren sainen vermacht, Alle Lodens sainen verspart; Ich bin gesessen allein in Zimmer’l, ’ch hob ihm kam derwart. — Ich bin doch gefleigen, Wie a Fail vun Beigen, Nor mit dir, nor mit dir Zwei Werter auszureiden! Wos teig unser Leben, As der Faier thut brennen, — Wos teig unser Liebschaft, As mir kennen sich nit nehmen?

אָי, דוּ גָאט! גֶענוּג שׁוֹין צוּ שְׁטְרָאפֶען, זָאל שׁוֹין קוּמֶען נָאךְ הַאלְבֶּע נַאכְט, מַיינֶע עֶלְטֶערְן זָאלֶען שׁוֹין שְׁלָאפֶען! אַלֶע טִיהְרֶען זַיינֶען פֶערְמַאכְט, אַלֶע לָאדִינְס זַיינֶען פֶערְשְׁפַּארְט; אִיךְ בִּין גֶעזֶעסֶען אַלֵיין אִין צִימֶערְ׳ל, כְ׳הָאבּ אִיהְם קָאם דֶערְװַארְט. — אִיךְ בִּין דָאךְ גֶעפְלוֹיגֶען, װִי אַ פַייל פוּן בּוֹיגֶען, נָאר מִיט דִיר, נָאר מִיט דִיר צְװֵיי װֶערְטֶער אוֹיסְ צוּ רֵיידֶען! װָאס טוֹיג אוּנְזֶער לֶעבֶּען, אַז דֶער פַייעֶר טוּהְט בְּרֶענֶען, — װָאס טוֹיג אוּנְזֶער לִיבְּשַׁאפְט, אַז מִיר קֶענֶען זִיךְ נִיט נֶעהְמֶען?

↤ 137

— Geih araus in draussen, Thu a Waile steihn, — Ich wel sich stellen stolz, — ’ch wel main Mamen iberreiden: Mame, die Gefälligkeit Sollstu mir thon, — Ich kenn vun main geliebten Nit ibertrogen! Main Mame thut sogen, Main Mame thut reiden — ’s is kein ander Sswore nit, Mir musen sich beide scheiden! — Sog mir, main Kind, Zu wemen thustu geihn? Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain, Main Eidem westu nit sain! 1) — Nit zu aich thu ich geihn, Nit zu aich thu ich reiden — Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain, Wet aier Tochter maine blaiben! 2) Nehm daine Sachen, Warf arain in die Korn, Ganwe sich durch durch’n Fenster’l, Mir welen beide awekfohren! — In a fremde Stodt, Zwischen fremde Mentschen, — Wer wet uns zu der Chupe fihren Un wer wet uns bentschen?

— גֵעה אַרוֹיס אִין דְרוֹיסֶען, טוּה אַ װַיילֶע שְׁטֵעהְן, — אִיךְ װֶעל זִיךְ שְׁטֶעלֶען שְׁטָאלְץ, — כְ׳װֶעל מַיין מַאמֶען אִיבֶּערְרֵיידֶען: מַאמֶע, דִי גֶעפֶעלִיגְקֵייט זָאלְסְטוּ מִיר טָאהְן, — אִיךְ קֶען פוּן מַיין גֶעלִיבְּטֶען נִיט אַרִיבֶּערְטְרָאגֶען! מַיין מַאמֶע טוּהְט זָאגֶען, מַיין מַאמֶע טוּהְט רֵיידֶען — סְ׳אִיז קֵיין אַנְדֶער סְבָרָה נִיט, מִיר מוּזֶען זִיךְ בֵּיידֶע שֵׁיידֶען! — זָאג מִיר, מַיין קִינְד, צוּ װֶעמֶען טוּהְסְטוּ גֵעהְן? װֶען אִיךְ װֵייס אֲפִילוּ — מַיין טוֹידְט װֶעט זַיין, מַיין אֵיידֶעם װֶעסְטוּ נִיט זַיין! 1) — נִיט צוּ אַייךְ טוּה אִיךְ גֵעהְן, נִיט צוּ אַייךְ טוּה אִיךְ רֵיידֶען — װֶען אִיךְ װֵייס אֲפִילוּ — מַיין טוֹידְט װֶעט זַיין, װֶעט אַייעֶר טָאכְטֶער מַיינֶע בְּלַייבֶּען! 2) נֶעהְם דַיינֶע זַאכֶען, װַארְף אַרַיין אִין דִי קָארְן, גַנְבֶ׳ע זִיךְ דוּרְךְ דוּרְכְ׳ן פֶענְסְטֶערְ׳ל, מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע אַװֶעק פָאהְרְ׳ן! — אִין אַ פְרֶעמְדֶע שְׁטָאדְט, צְװִישֶׁען פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען, — װֶער װֶעט אוּנְז צוּ דֶער חֻפָּה פִיהְרֶען אוּנ װֶער װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען?

Ich sitz mir ba main Arbet, Ich sitz un thu neihen: „Araus, Laidak, — Ich hack dir aus die Zeihn!“ — Nit zu aich bin ich gekummen, Nit mit aich thu ich reiden — Ihr megt afile dem Teit bakummen, Wel ich sich mit main Duschinke nit scheiden!

1) אִיךְ זִיץ מִיר בַּא מַיין אַרְבֶּעט, אִיךְ זִיץ אוּנ טוּה נֵייהֶען: — „אַרוֹיס, לַיידַאק, — אִיךְ הַאק דִיר אוֹיס דִי צֵיין!“ 2) — נִיט צוּ אַייךְ בִּין אִיךְ גֶעקוּמֶען, נִיט מִיט אַייךְ טוּה אִיךְ רֵיידֶען — אִיהְר מֶעקְט אֲפִילוּ דֶעם טוֹידְט בַּאקוּמֶען, װֶעל אִיךְ זִיךְ מִיט מַיין דוּשִׁינְקֶע נִיט שֵׁיידֶען!

↤ 138

— Kumm arain in a Winkele, Ich wel dir mkadeisch sain Zwischen vier Mentschen, Mehr wet keiner nit sain! — Wie kenn ich dos thon Mit main eigenem Willen, — As auf main Chassene Sollen kein Klesmorim nit spielen?

— קוּם אַרַיין אִין אַ װִינְקֶעלֶע, אִיךְ װֶעל דִיר מְקַדֵּשׁ זַיין צְװִישֶׁען פִיר מֶענְטְשֶׁען, מֶעהְר װֶעט קֵיינֶער נִיט זַיין! — װִי קֶען אִיךְ דָאס טְהָאן מִיט מַיין אֵייגֶענֶעם װִילֶען, — אַז אוֹיף מַיין חֲתֻנָה זָאלֶען קֵיין כְּלֵי-זְמָרִים נִיט שְׁפִּילֶען?

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 177. ^*)

Vun wannen nehmt sich a Liebe? Vun sitzen un vun reiden un vun lachen; Unser Liebe hot sich beschlossen Vun eins bis zwei in der Nacht. Bischas unser Liebe hot sich beschlossen, Hot doch keiner nit gewusst; Un haint klingt doch in alle Gassen, As unser Liebe is schoin aus! — Genug schoin dir zu reiden un su schmuessn, Fihr schoin mich op aheim! Wos far a Teruz wel ich sogen Bai main Mamen in der-heim? — Dem ersten Teruz sollstu sogen, As du host gearbet spät, Dem ander Teruz sollstu sogen, As du host varblonset in dem Weg. Dem dritten Teruz sollstu sogen: Du host geboden, geschwummen; Dem verten Teruz sollstu sogen, As du host dain Lieben bakummen.

פוּן װַאנֶען נֶעהְמְט זִיךְ אַ לִיבֶּע? פוּן זִיצֶען אוּנ פוּן רֵיידֶען אוּנ פוּן לַאכֶען; אוּנְזֶער לִיעבֶּע הָאט זִיךְ בֶּעשְׁלָאסֶען פוּן אֵיינְס בִּיז צְװֵיי אִין דֶער נַאכְט. בְּשַׁעַת אוּנְזֶער לִיעבֶּע הָאט זִיךְ בֶּעשְׁלָאסֶען, הָאט דָאךְ קֵיינֶער נִיט גֶעװְאוּסְט; אוּנ הַיינְט קְלִינְגְט דָאךְ אִין אַלְלֶע גַאסֶען, אַז אוּנְזֶער לִיבֶּע אִיז שׁוֹין אוֹיס! — גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ רֵיידֶען אוּנ צוּ שְׁמוּעֶסְן, פִיהְר שׁוֹין מִיךְ אָפּ אַ הֵיים! װָאס פַאר אַ תירוּץ װֶעל אִיךְ זָאגֶען בַּיי מַיין מַאמֶען אִין דֶער הֵיים? — דֶעם עֶרְשְׁטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען, אַז דוּ הָאסְט גֶעאַרְבֶּעט שְׁפֶּעט, דֶעם אַנְדֶער תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען, אַז דוּ הָאסְט פַארְבְּלָאנְזֶעט אִין דֶעם װֶעג. דֶעם דְרִיטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען: דוּ הָאסְט גֶעבָּאדֶען, גֶעשְׁװְאוּמֶען; דֶעם פֶערְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען, אַז דוּ הָאסְט דַיין לִיבֶּען בַּאקוּמֶען.

*) См. варіантъ этой пѣсни, напечатанный г. I. Лернеромъ (ст. „די אידישע מוזע“ въ „הויזפֿריינד“, т. II ст. 188).

↤ 139

Dem finften Teruz sollstu sogen: Du host aufgeneiht a Kleid’l mit a Haib’l; Dem sechsten Teruz sollstu sogen, As du bist geworen a Waib’l. — Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn, Fihr mich op aheim! Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen, Die Thir is varspart in der-heim! — Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen, Wel ich mit’n Gleckele onklingen; A Lied wel ich vun sich araus breingen — Die ganze Welt wet sie singen!

דֶעם פִינְפְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען: דוּ הָאסְט אוֹיפְגֶענֵהְט אַ קְלֵיידֶעל מִיט אַ הַייבְּ׳ל; דֶעם זֶעקְסְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען, אַז דוּ בִּיסְט גֶעװָארֶען אַ װַייבְּ׳ל. — גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ רֵיידֶען אוּנ צוּ שְׁמוּעֶסְן, פִיהְר מִיךְ אָפּ אַהֵיים! דֶער זֵייגֶער הָאט שׁוֹין צְװֶעלְף אָבְּגֶעשְׁלָאגֶען, דִי טִיהְר אִיז פַארְשְׁפַּארְט אִין דֶער הֵיים! — דֶער זֵייגֶער הָאט שׁוֹין צְװֶעלְף אָבְּגֶעשְׁלָאגֶען, װֶעל אִיךְ מִיטְ׳ן גְלֶעקֶעלֶע אָנְקְלִינְגֶען; אַ לִיעד װֶעל אִיךְ פוּן זִיךְ אַרוֹיס בְּרֵיינְגֶען — דִי גַאנְצֶע װֶעלְט װֶעט זִי זִינְגֶען!

Ш. Финкельштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).

№ 178.

Oi, elend bin ich gebliben, Oi, elend asei wie a Stein! Beten bet ich dich, main thaier Leben, — Kummen sollstu zu mir zugeihn! — Kummen wel ich zu dir kummen, Nor treisten kenn ich dich nischt; Lieben lieb ich dich grund vun Harzen, Nor nehmen, Duschinke, konnen mir sich nischt! Main Mutter flegt mir ständig sogen, ’ch soll nischt geihn spät ba Nacht in Gass; Jetzt is mir finster un derzu noch bitter, — Far a-n-ander Meidel hot men ihm schoin varknast

אָי, עֶלֶענְד בִּין אִיךְ גֶעבְּלִיעבֶּען, אָי, עֶלֶענְד אַזוֹי װִי אַשְׁטֵיין! בֶּעטֶען בֶּעט אִיךְ דִיךְ, מַיין טַייעֶר לֶעבֶּען, — קוּמֶען זָאלְסְטוּ צוּ מִיר צוּ גֵעהְן! — קוּמֶען װֶעל אִיךְ צוּ דִיר קוּמֶען, נָאר טְרֵייסְטֶען קֶענְן אִיךְ דִיךְ נִישְׁט; לִיעבֶּען לִיעבּ אִיךְ דִיךְ גְרוּנְד פוּן הַארְצֶען, נָאר נֶעהְמֶען, דוּשִׁינְקֶע, קָאנֶען מִיר זִיךְ נִישְׁט! מַיין מוּטֶער פְלֶעגְט מִיר שְׁטֶענְדִיג זָאגֶען, כְ׳זָאל נִישְׁט גֵעהְן שְׁפֶּעט בַּא-נַאכְט אִין גַאס; יֶעצְט אִיז מִיר פִינְסְטֶער, אוּנ דֶער צוּ נָאךְ בִּיטֶער, — פַאר אַנְ-אַנְדֶער מֵיידֶעל הָאט מֶען אִיהְם שׁוֹין פַארְקְנַסְ׳ט!

↤ 140

Dos Knas-mohl is doch schoin gewen, Un die Chassene darf schoin sain azund. Jetzt is mir finster, derzu noch bitter, Un in main Harzen blaibt a-n-ewig Wund! Du fohrst doch schoin jetzt awek vun mir, — Gott soll dich breingen auf a Lad! Dich hob ich lieb, weiss doch Gott dem Emes, Nor main Mutter hot doch nischt derlost, — Ich kon gor dain Mutter dos nischt winschen, As ihre Kinder sollen blaiben asei wie ich, — Auch ohn a Taten un ohn a Mamen Sollen sich umblonken asei wie ich!

דָאס קְנַס-מָאהְל אִיז דָאךְ שׁוֹין גֶעװֶען, אוּנ דִי חֲתֻנָה דַארְף שׁוֹין זַיין אַצוּנְד. יֶעצְט אִיז מִיר פִינְסְטֶער, דֶער צוּ נָאךְ בִּיטֶער, אוּנ אִין מַיין הַארְצֶען בְּלַייבְּט אַנְעֶװִיג װְאוּנְד! דוּ פָאהְרְסְט דָאךְ שׁוֹין יֶעצְט אַװֶעק פוּן מִיר, — גָאט זָאל דִיךְ בְּרֵיינְגֶען אוֹיף אַ לַאד! דִיךְ הָאבּ אִיךְ לִיעבּ, װֵייס דָאךְ גָאט דֶעם אֱמֶת, נָאר מַיין מוּטֶער הָאט דָאךְ נִישְׁט דֶערְלָאזְט. — אִיךְ קָאנְן גָאר דַיין מוּטֶער דָאס נִישְׁט װִינְשֶׁען, אַז אִיהְרֶע קִינְדֶער זָאלֶען בְּלַייבֶּען אַזוֹי װִי אִיךְ, — אוֹיךְ אָהְן אַ טַאטֶען אוּנ אָהְן אַ מַאמֶען זָאלֶען זִיךְ אוּמְבְּלָאנְקֶען אַזוֹי װִי אִיךְ!

М. А. Зонъ (старая-синява, Подольск. губ ).

№ 179.

Main Harz zugeiht in mir; As ich thu sich dermohnen, Winsch ich mir dem Teit, ’ch will main Leben nit konnen. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Wos teig mir main Leben Mit maine Vargnigen, As wemen ich lieb Dem kenn ich nit krigen Auf eibig verbunden Hot uns Gott beschlossen; Wer kenn heilen maine Wunden, A Koil hot mich geschossen! ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Zu maine Schmerzen Is kein Balsam nito, Tief in main Herzen Ot liegstu do!

מַיין הַארְץ צוּגֵעהְט אִין מִיר; אַז אִיךְ טוּה זִיךְ דֶער מָאנֶען, װִינְשׁ אִיךְ מִיר דֶעם טוֹידְט, כְ׳װִיל מַיין לֶעבֶּען נִיט קָאנֶען. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען מִיט מַיינֶע פַארְגְנִיגֶען, אַז װֶעמֶען אִיךְ לִיעבּ דֶעם קֶען אִיךְ נִיט קְרִיגֶען אוֹיף אֵייבִּיג פֶערְבּוּנְדֶען הָאט אוּנְז גָאט בֶּעשְׁלָאסֶען; װֶער קֶען הֵיילֶען מַיינֶע װְאוּנְדֶען, אַ קָוֹל הָאט מִיךְ גֶעשָׁאסֶען! ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis צוּ מַיינֶע שְׁמֶערְצֶען אִיז קֵיין בַּאלְזַאם נִיטָא, טִיף אִין מַיין הַארְצֶען אָט לִיגְסְטוּ דָא!

↤ 141

As ich nehm sich dermohnen Die vorige Zait: ’s is nit gewen kein Raisender, Wos hoben mich gemaid’t ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Du host gebliht in maine Eigen Auf ein Augenblick, Du binst vun mir awek Un kummst schoin nit karick. Main Sinnen, maine Gedanken Hoben rak geklärt — West kummen zu mir karick, Wet sain Alles verkehrt! ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Ober wenn wollt ich wissen, As die Harz is bai dir rein, — Vun die Welt die Vergnigen Wollt ich mir winschen allein. ’s wet sain asa Zait. Wos du west zu mir kummen Suchen dem Ort, Wu mir flegen sich gefinen. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Dann auf main Keiwer Welen sprozen die schenste Blumen, Die selbe Minut grade, Wenn du west zu mir kummen. Mehr zu vertrogen Is kein Keiach nit, Zu weinen un zu klogen Un zu singen dos Lied. ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎭ bis Host gebliht in maine Eigen Auf ein Augenblick Du binst vun mir verfleigen Un kummst schoin nit zurick!

אַז אִיךְ נֶעם זִיךְ דֶערְמָאנֶען דִי פָארִיגֶע צַייט: סְ׳ אִיז נִיט גֶעװֶען קֵיין רַייזֶענְדֶער, װָאס הָאבֶּען מִיךְ גֶעמַיידְט. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis דוּ הָאסְט גֶעבְּלִיהְט אִין מַיינֶע אוֹיגֶען אוֹיף אֵיין אוֹיגֶענְבְּלִיק, דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר אַװֶעק אוּנ קוּמְסְט שׁוֹין נִיט קַארִיק. מַיין זִינֶען, מַיינֶע גֶעדַאנְקֶען הָאבֶּען רַק גֶעקְלֶערְט — װֶעסְט קוּמֶען צוּ מִיר קַארִיק, װֶעט זַיין אַלֶעס פַארְקֶעהְרְט! ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis אָבֶּער װֶען װָאלְט אִיךְ װִיסֶען, אַז דִי הַארְץ אִיז בַּיי דִיר רֵיין, — פוּן דִי װֶעלְט דִי פֶערְגְנִיגֶען װָאלְט אִיךְ מִיר װִינְשֶׁען אַלֵיין. סְ׳װֶעט זַיין אַזַא צַייט. װָאס דוּ װֶעסְט צוּ מִיר קוּמֶען זוּכֶען דֶעם אָרְט, װְאוּ מִיר פְלֶעגֶען זִיךְ גֶעפִינֶען. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis דַאן אוֹיף מַיין קֵבֶר װֶעלֶען שְׁפְּרָאצֶען דִי שֶׁענְסְטֶע בְּלוּמֶען, דִי זֶעלְבֶּע מִינוּט גְרַאדֶע װֶען דוּ װֶעסְט צוּ מִיר קוּמֶען. מֶעהְר צוּ פֶערְטְרָאגֶען אִיז קֵיין כֹּחַ נִיט, צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען אוּנ צוּ זִינְגֶען דָאס לִיעד. ⎧ ⎪ ⎪ ⎨ ⎪ ⎪ ⎩ bis הָאסְט גֶעבְּלִיהְט אִין מַיינֶע אוֹיגֶען אוֹיף אֵיין אוֹיגֶענְבְּלִיק דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר פֶערְפְלֵייגֶען אוּנ קוּמְסְט שׁוֹין נִיט צוּרִיק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 142

№ 180.

Bai’m Breg Wasser thu ich steihn Un konn zu dir nit kymmen: Oi, vun waiten rufstu mir, Ich konn ober nit schwimen.

בַּיי׳ם בְּרֶעג װַאסֶער טוּה אִיךְ שְׁטֵעהְן אוּנ קָאן צוּ דִיר נִיט קוּמֶען: אָי, פוּן װַייטֶען רוּפְסְטוּ מִיר, אִיךְ קָאן אָבֶּער נִיט שְׁװִימֶען.

Д. Г. Гальпернъ (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 181.

Sitzt a Meidele auf’n Loden, (?) Schainen schaint sie, wie der Tog; Geiht a Schuster-bochur vun die Korn, Sogt er ihr: „gut Morgen,“ — Na dir awek dain „gut Morgen!“ Na dir awek dain „gut Morgen!“ Griss dain Taten, griss dain Mamen, Sei sollen far dir nit sorgen! Hot sie sich ongethon die Seckelech Mit die Reithinke Bändelech, — Un as mir welen beide Chassene hoben, Welen mir zeilen Rendelech!

זִיצְט אַ מֵיידֶעלֶע אוֹיפְ׳ן לָאדֶען, (?) שַׁיינֶען שַׁיינְט זִי, װִי דֶער טָאג; גֵעהְט אַ שׁוּסְטֶער-בָּחוּר פוּן דִי קָארְן, זָאגְט עֶר אִיהְר: „גוּט מָארְגֶען!“ — נַא דִיר אַװֶעק דַיין „גוּט מָארְגֶען!“ נַא דִיר אַװֶעק דַיין „גוּט מָארְגֶען!“ גְרִיס דַיין טַאטֶען, גְרִיס דַיין מַאמֶען, זֵיי זָאלֶען פַאר דִיר נִיט זָארְגֶען! הָאט זִי זִיךְ אָנְגֶעטָאהְן דִי זֶעקֶעלֶעךְ מִיט דִי רוֹיטִינְקֶע בֶּענְדֶעלֶעךְ, — אוּנ אַז מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע חֲתֻנָה הָאבֶּען, װֶעלֶען מִיר צֵיילֶען רֶענְדֶעלֶעךְ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

Ach, Got, helf uns asei, Wie die Jiden in Mizra’im! (bis) As unser Liebe wet weren ausgefihrt, Welen mir trinken l’chajim. L’chajim, l’chajim unsere gute Fraind, Iber a Johr alle in ganzen! (bis) As unsere Liebe wet weren ausgefihrt, Welen mir huljenen un tanzen.

אַךְ, גָאט, הֶעלְף אוּנְז אַזוֹי, װִי דִי אִידֶען אִין מִצְרַיִם! (bis) אַז אוּנְזֶער לִיבֶּע װֶעט װֶערֶען אוֹיסְגֶעפִיהְרְט, װֶעלֶען מִיר טְרִינְקֶען לְחַיִּים. לְחַיִּים, לְחַיִּים, אוּנְזֶערֶע גוּטֶע פְרַיינְד, אִיבֶּער אַיָאהְר אַלֶע אִין גַאנְצֶען! (bis) אַז אוּנְזֶערֶע לִיבֶּע װֶעט װֶערֶען אוֹיסְגֶעפִיהְרְט, װֶעלֶען מִיר הוּלְיֶענֶען אוּנ טַאנְצֶען.

↤ 143

A Finger’l hot er mir geschickt Mit a goldene Emalje; (bis) Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll nit leben kein Waile! A Seiger’l hot er mir gekeift Mit a goldernem Waiser; (bis) Un der wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll sich schleppen in die Haiser! Die Schlepenes un die Jogenes Soll sei verjogen un vertraiben; (bis) Un wer es hot a Schuld in unser Liebe, Sollen sei Jsseimim blaiben! Oi, Mutter, Mutter, ich sog dir ob, As vun main Raien sollstu wissen: (bis) ’ch hob varflantzt asa scheinem Waingorten, Auf eibig sollstu ihm vershliessen! Sei hoben nit gewollt zuheren Un sainen in Waingorten gekummen; (bis) Die scheine Peirele vun Beimele Hoben sei aropgenummen!

אַ פִינְגֶערְ׳ל הָאט עֶר מִיר גֶעשִׁיקְט מִיט אַ גָאלְדֶענֶע עֶמַאלְיֶע; (bis) אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע, זָאל נִיט לֶעבֶּען קֵיין װַיילֶע! אַ זֵייגֶערְ׳ל הָאט עֶר מִיר גֶעקוֹיפְט מִיט אַ גָאלְדֶערְנֶעם װַייזֶער; (bis) אוּנ דֶער װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע, זָאל זִיךְ שְׁלֶעפֶּען אִין דִי הַייזֶער! דִי שְׁלֶעפֶּענֶעס אוּנ דִי יָאגֶענֶעס זָאל זֵיי פֶערְיָאגֶען אוּנ פֶערְטְרַייבֶּען; (bis) אוּנ װֶער עֶס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע, זָאלֶען זֵיי יְתוֹמִים בְּלַייבֶּען! אָי, מוּטֶער, מוּטֶער, אִיךְ זָאג דִיר אָבּ, אַז פוּן מַיין רַעְיוֹן זָאלְסְטוּ װִיסֶען: (bis) כְ׳הָאבּ פַארְפְלַאנְצְט אַזַא שֵׁיינֶעם װַיינְגָארְטֶען, אוֹיף אֵייבִּיג זָאלְסְטוּ אִיהְם פֶערְשְׁלִיסֶען! זֵיי הָאבֶּען נִיט גֶעװָאלְט צוּהֶערֶען אוּנ זַיינֶען אִין װַיינְגָארְטֶען גֶעקוּמֶען; (bis) דִי שֵׁיינֶע פֵּרֶי׳לֶע פוּן בֵּיימֶעלֶע הָאבֶּען זֵיי אַרָאפְּגֶענוּמֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 183.

Варіантъ:

Oi, Mamunje, du wollst wissen Vun main Raichthum dem sissen: Ich hob aingeflanzt a Waingorten, Af eibig wollt ich ehm varschliessen! 1)

אָי, מַאמוּנְיֶע, דוּ װָאלְסְט װִיסֶען פוּן מַיין רַייכְטוּם דֶעם זִיסֶען: אִיךְ הָאבּ אַיינְגֶעפְלַאנְצְט אַ װַיינְגָארְטֶען, אַף אֵייבִּיג װָאלְט אִיךְ עֶם פַארְשְׁלִיסֶען! 1)

Варіантъ:

Her-że, main liebste Mutter, Wos ich wel dir schmu’ssen: Tomer wel ich hoben noch ain Waingorten, Auf eibig wel ich ihm verschliessen!

הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבְּסְטֶע מוּטֶער, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר שְׁמוּעֶסְ׳ן: טָאמֶער װֶעל אִיךְ הָאבֶּען נָאךְ אַיין װַיינְגָארְטֶען, אוֹיף אֵייבִּיג װֶעל אִיךְ אִיהְם פֶערְשְׁלִיסֶען!

↤ 144

Oi, Mamunje, er hot nit ongefrägt Un is zu mir in Waingorten gekummen; Die beste Fruchten vun die schenste Zwaigen Hot er bai mir zugenummen! A goldernem Ring hot er mir geschonken, Af maine Finger zu trogen; Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll kein tkume nit hoben! A goldernem Armband hot er mir geschonken Mit a goldene Emalje; Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe, Soll nit leben kein Waile! A saiden Tuch hot er mir geschickt, Sie hot vartrogen in blo; Sain Bild liegt bai mir in Harzen, Un allein is er nito! Ach Jiden, ihr gute Jiden, Lomir fohren kain Jruscholaïm! Un wen die liebe wet geendigt weren, Welen mir machen l’chajim!

אָי, מַאמוּנְיֶע, עֶר הָאט נִיט אָנְגֶעפְרֶעגְט אוּנ אִיז צוּ מִיר אִין װַיינְגָארְטֶען גֶעקוּמֶען; דִי בֶּעסְטֶע פְרוּכְטֶען פוּן דִי שֶׁענְסְטֶע צְװַייגֶען הָאט עֶר בַּיי מִיר צוּגֶענוּמֶען! אַ גָאלְדֶערְנֶעם רִינְג הָאט עֶר מִיר גֶעשָׁאנְקֶען, אַף מַיינֶע פִינְגֶער צוּ טְרָאגֶען; אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע, זָאל קֵיין תְּקוּמָה נִיט הָאבֶּען! אַ גָאלְדֶערְנֶעם אַרְמְ-בַּאנְד הָאט עֶר מִיר גֶעשָׁאנְקֶען מִיט אַ גָאלְדֶענֶע עֶמַאלְיֶע; אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע, זָאל נִיט לֶעבֶּען קֵיין װַיילֶע! אַ זַיידֶען טוּךְ הָאט עֶר מִיר גֶעשִׁיקְט, זִי הָאט פַארְטְרָאגֶען אִין בְּלָא; זַיין בִּילְד לִיגְט בַּיי מִיר אִין הַארְצֶען, אוּנ אַלֵיין אִיז עֶר נִיטָא! אַךְ אִידֶען, אִיהְר גוּטֶע אִידֶען, לָאמִיר פָאהְרֶען קַיין יְרוּשָׁלַיִם! אוּנ װֶען דִי לִיבֶּע װֶעט גֶעעֶנְדִיגְט װֶערֶען, װֶעלֶען מִיר מַאכֶען לְחַיִּים!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

А Рейзинъ (Ковенск губ ).

№ 184.

Второй варіантъ:

Ich hob genakert un geseiht, Kdei die Twue soll nit brennen; Wer es hot mir main siss-Leben zuscheidt, Ienem soll die Erd zunehmen! Ich hob zu weinen un zu klogen, So wie einer noch a Korb’n; Main Mutter flegt mir ständig sogen, As main Siwug is schoin gestorbn.

אִיךְ הָאבּ גֶעאַקֶערְט אוּנ גֶעזֵייט, כְּדֵי דִי תְּבוּאָה זָאל נִיט בְּרֶענֶען; װֶער עֶס הָאט מִיר מַיין זִיס-לֶעבֶּען צוּ שֵׁייט, יֶענֶעם זָאל דִיעזֶע צוּנֶעהְמֶען! אִיךְ הָאבּ צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען, זָא װִי אֵיינֶער נָאךְ אַ קָרְבְּ׳ן; מַיין מוּטֶער פְלֶעגְט מִיר שְׁטֶענְדִיג זָאגֶען, אַז מַיין זִווּג אִיז שׁוֹין גֶעשְׁטָארְבְּ׳ן.

↤ 145

Un as er is gestorben, Hot men ihm bagroben; Far kein andern wil ich nit Chassene hoben, Asa Siwug wel ich schoin nit hoben! Ich hob ehm geschickt a Seiger Mit a goldenem Waiser; Wer es hot nor mir mit main siss-Leben zuscheidt, Arumgeihn soll jener iber die Haiser! Iber die Haiser soll er arumgeihn; Leben jeder Stub soll er blaiben steihn: In wos far a Stub er wet nor arainkummen, Sollt ihr sogen, as er is schoin gewen!

אוּנ אַז עֶר אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען, הָאט מֶען אִיהְם בַּאגְרָאבֶּען; פַאר קֵיין אַנְדֶערְן װִיל אִיךְ נִיט חֲתֻנָה הָאבֶּען, אַזַא זִווּג װֶעל אִיךְ שׁוֹין נִיט הָאבֶּען! אִיךְ הָאבּ עֶם גֶעשִׁיקְ׳ט אַ זֵייגֶער מִיט אַ גָאלְדֶענֶעם װַייזֶער; װֶער עֶס הָאט נָאר מִיר מִיט מַיין זִיס-לֶעבֶּען צוּשֵׁייט, אַרוּם גֵעהְן זָאל יֶענֶער אִיבֶּער דִי הַייזֶער! אִיבֶּער דִי הַייזֶער זָאל עֶר אַרוּם גֵעהְן; לֶעבֶּען יֶעדֶער שְׁטוּבּ זָאל עֶר בְּלַייבֶּען שְׁטֵעהְן: אִין װָאס פַאר אַ שְׁטוּבּ עֶר װֶעט נָאר אַרַיין קוּמֶען, זָאלְט אִיהְר זָאגֶען, אַז עֶר אִיז שׁוֹין גֶעװֶען!

М. З. Левинъ (Витебск. губ)

№ 185.

A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt, A Cholem hot sich mir aus gedacht; Oi, der falscher Merder mit saine falsche Werter, Oi, zu alle Zores hot er mir gebracht! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Wind, a Wind; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, Wie a Mutter mit a kleines Kind, a’s Kind! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Regen; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, Grott weis — vun wemen’s wegen!

אַ חָלוֹם, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר אוֹיס גֶעדַאכְט; אָי, דֶער פַאלְשֶׁער מֶערְדֶער מִיט זַיינֶע פַאלְשֶׁע װֶערְטֶער, אָי, צוּ אַלֶע צָרוֹת הָאט עֶר מִיר גֶעבְּרַאכְט! שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער װִינְד, אַ װִינְד; פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, װִי אַ מוּטֶער מִיט אַ קְלֵיינֶעס קִינְד, אַ׳ס קִינְד! שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער רֶעגֶען; פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַענֶה׳ט, גָאט װֵייס — פוּן װֶעמֶענְ׳ס װֶעגֶען!

↤ 146

Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisser Schnei, a Schnei; Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, — In main Harzen thut mir weih, oi weih! Spazieren, spasieren sainen mir gegangen, Auf draussen is gewen a greisse Blote, Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, — Oi af alle maine Reid hob ich gor Charote! Spazieren, spazieren sainen mir gegangen, Af draussen is gewen a Moro-sch’cheire; — Ot geiht men schoin vun main Heim, mi wet mir dersehn! — Duschenje, far wemen hostu Meire! Ich schelt dem Tog vun main Geboren, Besser wollt ich varloren geworen! Besser wollt ich varloren geworen, Eider ich hob dir derkonnt! Nit mein, nit mein, as dos wet dir sain g’rotn, Mir zu leigen a junge in der Erd! Neikem wet sich mit dir sain der Ssot’n, Du west nit hoben bai kein Mentschen kein Werd! Wos a Waile un wos a Rege Seh ich dir mit a zweite gehen; Stechen wel ich sich mit a Messer, — Maine Eigen sollen die Zores nit sehen!

שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער שְׁנֵיי, אַ שְׁנֵיי; פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַענֶה׳ט, — אִין מַיין הַארְצֶען טוּט מִיר װֵעה, אָי װֵעה! שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶע בְּלָאטֶע, פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, — אָי אַף אַלֶע מַיינֶע רֵייד הָאבּ אִיךְ גָאר חֲרָטָה! שְׁפַּ צִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען, אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ מָרָה שְׁחוֹרֶה; — אָט גֵעהְט מֶען שׁוֹין פוּן מַיין הֵיים, מִי װֶעט מִיר דֶערְזֶעהְן! — דוּשֶׁענְיֶע, פַאר װֶעמֶען הָאסְטוּ מוֹרָא! אִיךְ שֶׁעלְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען, בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ פַארְלָארֶען גֶעװָארֶען! בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ פַארְלָארֶען גֶעװָארֶען, אֵיידֶער אִיךְ הָאבּ דִיר דֶערְקָאנְט! נִיט מֵיין, נִיט מֵיין, אַז דָאס װֶעט דִיר זַיין גְרָאטְן, מִיר צוּ לֵייגֶען אַ יוּנְגֶע אִין דֶער עֶרְד! נוֹקֵם װֶעט זִיךְ מִיט דִיר זַיין דֶער שָׂטָן, דוּ װֶעסְט נִיט הָאבֶּען בַּיי קֵיין מֶענְטְשֶׁען קֵיין װֶערְד! װָאס אַ װַיילֶע אוּנ װָאס אַ רֶגַע זֶעה אִיךְ דִיר מִיט אַ צְװֵייטֶע גֶעהֶען; שְׁטֶעכֶען װֶעל אִיךְ זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער, — מַיינֶע אוֹיגֶען זָאלֶען דִי צָרוֹת נִיט זֶעהֶען!

↤ 147

— Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer, Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer! Ich wel mit Mas’l a Choss’n weren, Un dir wet Gott auch wemen bascheren! A naie Lied wel ich aich, Mentschen, singen — Die Liebe hot mir gekost Gesund mit Schmerzen; Wemen es is vorgekummen a falsche Liebe, Jener soll kummen zu main bittern Herzen!

— נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשֶׁענְיֶע, מִיט אַ מֶעסֶער, נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשֶׁענְיֶע, מִיט אַ מֶעסֶער! אִיךְ װֶעל מִיט מַזָל אַ חָתָן װֶערֶען, אוּנ דִיר װֶעט גָאט אוֹיךְ װֶעמֶען בַּאשֶׁערֶען! אַ נַייעֶ לִיעד װֶעל אִיךְ אַייךְ, מֶענְטְשֶׁען, זִינְגֶען — דִי לִיבֶּע הָאט מִיר גֶעקָאסְט גֶעזוּנְד מִיט שְׁמֶערְצֶען; װֶעמֶען עֶס אִיז פָארְגֶעקוּמֶען אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע, יֶענֶער זָאל קוּמֶען צוּ מַיין בִּיטֶערְ׳ן הֶערְצֶען!

М. 3 Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск губ.).

№ 186.

A weile Lied hob ich arausgegeben, Sie kost mir Thrären mit viel Schmerz; Wer es hot varbracht a falsche Liebe, Der konn fihlen main Weihtog vun main Herz! Ich schelt dem Tog vun main Geboren, Ich schelt ihm bis azynd; Besser wollt ich gewen varloren As ich bin gewen a klein Kind! Mit wosser a Teit zu starben besser, — Heib ich sich on bedeinken a mol: Stechen wel ich sich mit a Messer, Oder schiessen mit a heisser Koil! Du sollst nit meinen, as dir wet geroten: Du host vartrieben a jung Kind in Grub,— Neikem wet on dir sain main Schotten, Er wet dich schrecken Tog as Nacht!

אַ װֵיילֶע לִיעד הָאבּ אִיךְ אַרוֹיסְגֶעגֶעבֶּען, זִי קָאסְט מִיר טְרֶערֶען מִיט פִיל שְׁמֶערְץ; װֶער עֶס הָאט פַארְבְּרַאכְט אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע, דֶער קָאן פִיהלֶען מַיין װֵייטָאג פוּן מַיין הֶערְץ! אִיךְ שֶׁעלְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען, אִיךְ שֶׁעלְט עֶם בִּיז אַצוּנְד; בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען פַארְלָארֶען אַז אִיךְ בִּין גֶעװֶען אַ קְלֵיין קִינְד! מִיט װָאסֶער אַ טוֹיט צוּ שְׁטַארבֶּען בֶּעסֶער, — הֵייבּ אִיךְ זִיךְ אָן בֶּעדֵיינְקֶען אַ מָאל: שְׁטֶעכֶען װֶעל אִיך זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער, אָדֶער שִׁיסֶען מִיט אַ הֵייסֶער קוֹיל! דוּ זָאלְסְט נִיט מֵיינֶען, אַז דִיר װֶעט גֶערָאטֶען: דוּ הָאסְט פַארְטרִיבֶּען אַ יוּנְג קִינְד אִין גְרוּבּ,— נוֹקֵם װֶעט אָן דִיר זַיין מַיין שָׁאטֶען, עֶר װֶעט דִיךְ שְׁרֶעקֶען טָאג אַז נַאכְט!

↤ 148

Un die Lwone wet auch nit schwaigen, — Du host var ihr falsche Kompli mentengemacht Un auf die Knie var mir gestanen, Un host allein die Liebe zu nischt gemacht! Un die Stern welen dir auch nit Schwaigen, — Du host sei in falsche Eidus gestellt; A falsche Schwue hostu var mir geschworen Un host allein zu nischt gemacht! Ein Sach thu ich bai dir beten: Mi soll mich trogen varbai main Voters Stub, Drai Tritt sollstu beleiten — Gringer wet mir sain liegen in main Grub! As du west heren die Lied singen, Wos var a Ponim westu hoben bai der Welt? Die ganze Welt wet mit dir klingen, — Du host vartrieben a jung Kind in der Erd!

אוּנ דִי לְבָנָה װֶעט אוֹיךְ נִיט שְׁװַייגֶען, — דוּ הָאסְט פַאר אִיהְר פַאלְשֶׁע קָאמְפְּלִימֶענְטֶען גֶעמַאכְט אוּנ אוֹיף דִי קְנִי פַאר מִיר גֶעשְׁטַאנֶען, אוּנ הָאסְט אַלֵיין דִי לִיבֶּע צוּ נִישְׁט גֶעמַאכְט! אוּנ דִי שְׁטֶערְן װֶעלֶען דִיר אוֹיךְ נִיט שְׁװַייגֶען, — דוּ הָאסְט זֵיי אִין פַאלְשֶׁע עֵדוּת גֶעשְׁטֶעלְט; אַ פַאלְשֶׁע שְׁבוּעָה הָאסְטֶע פַאר מִיר גֶעשְׁװָארֶען אוּנ הָאסְט אַלֵיין צוּ נִישְׁט גֶעמַאכְט! אֵיין זַאךְ טוּה אִיךְ בַּא דִיר בֶּעטֶען: מִי זָאל מִיךְ טְרָאגֶען פַאר בַּיי מַיין פָאטֶערְס שְׁטוּבּ, דְרַיי טְרִיט זָאלְסְטוּ בֶּעלֵייטֶען — גְרִינְגֶער װֶעט מִיר זַיין לִיגֶען אִין מַיין גְרוּבּ! אַז דוּ װֶעסְט הֶערֶען דִי לִיעד זִינְגֶען, װָאס פַאר אַפָּנִים װֶעסְטוּ הָאבֶּען בַּיי דֶער װֶעלְט? דִי גַאנְצֶע װֶעלְט װֶעט מִיט דִיר קְלִינְגֶען, — דוּ הָאסְט פַארְטְרִיבֶּען אַ יוּנְג קִינְד אִין דֶער עֶרְד!

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)

№ 187.

A naie Liebe hob ich ausgetracht, Sie is vun Zores un vun Schmerz; Der wos weiss vun a falsche Liebe, Der konn spiren main bitter Herz. A Ring a Matone hot er mir gegeben, Er is gewen vun lauter Gold; Un der wos’t o’geredt main siss-Leben, Soll weren gich grau un alt! Ich schilt, ich schilt maine junge Johren, Ich schilt dem Tog vun main Geboren; Besser wollt ich nit geboren geworen, Eider ich hob derkennt die Liebe gor!

אַ נַייעֶ לִיבֶּע הָאבּ אִיךְ אוֹיסְגֶעטְרַאכְט, זִי אִיז פוּן צָרוֹת אוּנ פוּן שְׁמֶערְץ; דֶער װָאס װֵייס פוּן אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע, דֶער קָאן שְׁפִּירֶען מַיין בִּיטֶער הֶערְץ. אַ רִינְג אַ מַתָּנָה הָאט עֶר מִיר גֶעגֶעבֶּען, עֶר אִיז גֶעװֶען פוּן לוֹיטֶער גָאלְד; אוּנ דֶער װָאסְ׳ט אָ׳גֶערֶעדְט מַיין זִיס לֶעבֶּען, זָאל װֶערֶען גִיךְ גְרוֹי אוּנ אַלְט! אִיךְ שִׁילְט, אִיךְ שִׁילְט מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען, אִיךְ שִׁילְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען; בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ נִיט גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען, אֵיידֶער אִיךְ הָאבּ דֶערְקֶענְט דִי לִיבֶּע גָאר!

↤ 149

Sollst nit meinen as ’s wet dir sain g’roten, Wos du host main jungen Leben umgebracht: Neikem wet sich sain on dir der Ssot’n, Er wet dir schrecken bai Tog un bai Nacht!

זָאלְסְט נִיט מֵיינֶען אַז סְ׳װֶעט דִיר זַיין גְ׳רָאטֶען, װָאס דוּ הָאסְט מַיין יוּנְגֶען לֶעבֶּען אוּמְגֶעבְּרַאכְט: נוֹקֵם װֶעט זִיךְ זַיין אָן דִיר דֶער שָׂטְן, עֶר װֶעט דִיר שְׁרֶעקֶען בַּיי טָאג אוּנ בַּיי נַאכְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ ).

№ 188.

’ch varschilt dem Tog vun main Geboren Un bawein ihm alle mol; (bis) Halwai wollt ich gor nit gewen geboren, Eider ich hob ihm derkonnt! Wos a Waile wert main Weihtog gresser, As ich derseh dich mit a zweite geihn; (bis) Stechen wollt ich sich mit a Messer, As maine Eigen sollen die Zores nit sehn! — Nit stech sich, Duschinke, mit kein Messer Un wisch schoin op daine Thrären; (bis) Ich wer mit Glick a Choss’n besser, Un dir soll Gott auch bascheren!

כְ׳פַארְשִׁילְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען אוּנ בַּאװֵיין אִיהְם אַלֶע מָאל; (bis) הַלְוַאי װָאלְט אִיךְ גָאר נִיט גֶעװֶען גֶעבָּארֶען, עֵהדֶער אִיךְ הָאבּ אִיהְם דֶער קָאנְט! װָאס אַ װַיילֶע װֶערְט מַיין װֵעהְטָאג גְרֶעסֶער, אַז אִיךְ דֶערְזֶעה דִיךְ מִיט אַ צְװֵייטֶע גֵעהְן; (bis) שְׁטֶעכֶען װָאלְט אִיךְ זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער, אַז מַיינֶע אוֹיגֶען זָאלֶען דִי צָרוֹת נִיט זֶעהְן! — נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשִׁינְקֶע, מִיט קֵיין מֶעסֶער אוּנ װִישׁ שׁוֹין אָפּ דַיינֶע טְרֶערֶען; (bis) אִיךְ װֶער מִיט גְלִיק אַ חָתָן בֶּעסֶער, אוּנ דִיר זָאל גָאט אוֹיךְ בַּאשֶׁערֶען!

Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск губ.)

№ 189.

Finster is mir in maine Eigen, As ich ken schoin nit sehen die Schain; Wie glicklich wollt ich gewesen, Wenn du wollst mainer sain!

פִינְסְטֶער אִיז מִיר אִין מַיינֶע אוֹיגֶען, אַז אִיךְ קֶען שׁוֹין נִיט זֶעהֶען דִי שַׁיין; װִי גְלִיקְלִיךְ װָאלְט אִיךְ גֶעװֶעזֶען, װֶען דוּ װָאלְסְט מַיינֶער זַיין!

↤ 150

Sitz ich mir bai mainem Fenster Un sing mir a trauerige Lied: Zehn Kales sollstu hoben, Un zu mir sollstu sich umkehren zurick! Spazieren sainen mir beide gegangen Arum un arum Bulwar; Alle Meidlech spielen aus a Liebe, Un mir hostu gelosen fir a Narr! — Genug schoin dir zu weinen un zu klogen, Auf allz darf doch sain ain Schi’r! Mit ain anderer Chassene zu hoben, Mit ain schenerer un besserer vun dir! — Spazieren sainen mir beide gegangen Arum jener un jener Taich; Du host doch mir allz versprochen; Jezt sainen daine Reid nit glaich! Spazieren sainen mir beide gegangen, Gegangen is damols a Schnei; Un jetzt is mir main Leben Geworen wind un weih! Kein Sach wollt mir nit gewen zu schwer, — Sieben Jamen zu schwimmen far dir; Duschinje, beten dir bet ich: Du sollst nit vergessen on mir! Eib du willst mit der zweiter spazieren, Geihn sollstu geihn var main Grub; Blumen welen dorten sprozen, Dermohnen sollstu mir mit a Thrär!

זִיץ אִיךְ מִיר בַּיי מַיינֶעם פֶענְסְטֶער אוּנ זִינְג מִיר אַ טְרוֹיעֶרִיגֶע לִיעד: צֶעהְן כַּלוֹת זָאלְסְטוּ הָאבֶּען, אוּנ צוּ מִיר זָאלְסְטוּ זִיךְ אוּם קֶעהְרֶען צוּרִיק! שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרוּם בּוּלְװַאר; אַלֶע מֵיידְלֶעךְ שְׁפִּילֶען אוֹיס אַ לִיבֶּע, אוּנ מִיר הָאסְטוּ גֶעלָאזֶען פִיר אַ נַארְר! — גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען, אוֹיף אַלְץ דַארְף דָאךְ זַיין אַיין שִׁיעוּר! מִיט אַיין אַנְדֶערֶער חֲתֻנָּה הָאבֶּען, מִיט אַיין שֶׁענֶערֶער אוּנ בֶּעסֶערֶער פוּן דִיר! — שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אַרוּם יֶענֶער אוּנ יֶענֶער טַייךְ; דוּ הָאסְט דָאךְ מִיר אַלְץ פֶערְשְׁפְּרָאכֶען; יֶעצְט זַיינֶען דַיינֶע רֵייד נִיט גְלַייךְ! שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, גֶעגַאנְגֶען אִיז דַאמָאלְס אַ שְׁנֵיי; אוּנ יֶעצְט אִיז מִיר מַיין לֶעבֶּען גֶעװָארֶען װִינְד אוּנ װֵעה! קֵיין זַאךְ װָאלְט מִיר נִיט גֶעװֶען צוּ שְׁװֶער, — זִיבֶּען יַמֶ׳ען צוּ שְׁװִימֶען פַאר דִיר; דוּשִׁינְיֶע, בֶּעטֶען דִיר בֶּעט אִיךְ: דוּ זָאלְסְט נִיט פֶערְגֶעסֶען אָן מִיר! אוֹיבּ דוּ װִילְסְט מִיט דֶער צְװֵייטֶער שְׁפַּאצִירֶען, גֵעהְן זָאלְסְטוּ גֵעהן פַאר מַיין גְרוּבּ; בְּלוּמֶען װֶעלֶען דָארְטֶען שְׁפְּרָאצֶען, דֶערְמָאנֶען זָאלְסְטוּ מִיר מִיט אַטְרֶער!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

↤ 151

№ 199.

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Wind, a Wind; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide die Liebe aingetainet, Wie a Mutter ihr einzigen Kind. Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Schnei, a Schnei; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide asei viel aingetainet, As mir is geworen wind un weih! Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Regen; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un mir hoben beide die Liebe aingetainet, Der Taiwel weiss zulieb wemen’s wegen! Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen, In draussen is gewen a Moro-sch’cheire; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis — Ot geiht men vun main Heim, ot wet men mich derkonnen! Gwald, var wemen hostu Meire! A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt, A Cholem hot sich mir gedacht, gedacht; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Ach, du falscher Merder, mit daine sisse Reid, Hostu mich zum Krankenbett gebracht.

שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ װִינְד, אַ װִינְד; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, װִי אַ מוּטֶער אִיהר אֵיינְצִיגֶען קִינְד. שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ שְׁנֵיי, אַ שְׁנֵיי; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע אַזוֹי פִיל אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, אַז מִיר אִיז גֶעװָארֶען װִינְד אוּנ װֵעה, שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ רֶעגֶען; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, דֶער טַייװֶעל װֵייס צוּ לִיבּ װֶעמֶענְ׳ס װֶעגֶען! שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ מָרָה שְׁחוֹרֶה; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis — אָט גֵעהְט מֶען פוּן מַיין הֵיים, אָט װֶעט מֶען מִיךְ דֶערְקָאנֶען! גְװַאלְד פַאר װֶעמֶען הָאסְטוּ מוֹרָא! אַ חָלוֹם, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעדַאכְט, גֶעדַאכְט; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַךְ, דוּ פַאלְשֶׁער מֶערְדֶער, מִיט דַיינֶע זִיסֶע רֵייד, הָאסְטוּ מִיךְ צוּם קְרַאנְקֶען-בֶּעט גֶעבְּרַאכְט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 152

№ 191

Kumm-że zu mir, main getraies Leben, Wos bistu vun mir asei wait? Lomir schoin beide Chassene hoben, Wos fihren mir sich um asa Zait? Arumgefihrt hoben mir sich beide A Johr un zwei, un drai, Un as ich fleg dir dermohnen dem Knas-mohl machen, Flegst sogen, as die Kop is nit derbai! Oi, der Knas-mohl is bai uns gewen, Kein Chassene wet bai uns nit sain; Finster is mir zu reiden, bitter is mir zu Schwaigen, As du host sich mit a-n-anderer varknast! Oi, mit der Klole wel ich dich thon schilten, As du sollst blaiben elend, wie vun a Stein, Ohn a Voter, ohn a Mutter, Un sollst blaiben elend, wie ich allein! — Oi, main Voter’s Kind hostu nit wos zu schilten, Ich bin allein a Mensch mit a Varstand, Ich wel nehmen a Meidele, wos mir wet gefällen, Un soll hoben a Remeslo in ihr Hand. Ich setz mir in Schiff un sing mir a Lied, Die Lied, wos zu mir passt! — Dermohn sich, mit wemen du host sich ongeheiben, — Mit a Jsseimele hostu sich varknast! Spazieren sainen mir beide geganoon Arum un arum Breg Jam; Zi gedeinkst, as du host mir zugesogt, A du west sain mainer a Mann?

קוּם-זְשֶׁע צוּ מִיר, מַיין גֶעטְרַייעֶס לֶעבֶּען, װָאס בִּיסְטוּ פוּן מִיר אַזוֹי װַייט? לָאמִיר שׁוֹין בֵּיידֶע חֲתֻנָּה הָאבֶּען, װָאס פִיהרֶען מִיר זִיךְ אוּם אַזַא צַייט? אַרוּם גֶעפִיהרְט הָאבֶּען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע אַ יָאהר אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי, אוּנ אַז אִיךְ פְלֶעג דִיר דֶערְמָאהנֶען דֶעם קְנַס-מָאהל מַאכֶען, פְלֶעגְסְט זָאגֶען, אַז דִי קָאפּ אִיז נִיט דֶערְבַּיי! אָי, דֶער קְנַס-מָאהל אִיז בַּיי אוּנְז גֶעװֶען, קֵיין חֲתֻנָּה װֶעט בַּיי אוּנְז נִיט זַיין; פִינְסְטֶער אִיז מִיר צוּ רֵיידֶען, בִּיטֶער אִיז מִיר צוּ שְׁװַייגֶען, אַז דוּ הָאסְט זִיךְ מִיט אַנְ-אַנְדֶערֶער פַארְקְנַסְט! אָי, מִיט דֶער קְלָלָה װֶעל אִיךְ דִיךְ טָאהן שִׁילְטֶען, אַז דוּ זָאלְסְט בְּלַייבֶּען עֶלֶענְד װִי פוּן אַ שְׁטֵיין, אָהן אַ פָאטֶער, אָהן אַ מוּטֶער, אוּנ זָאלְסְט בְּלַייבֶּען עֶלֶענְד, װִי אִיךְ אַלֵיין! — אָי, מַיין פָאטֶערס קִינְד הָאסְטוּ נִיט װָאס צוּ שִׁילְטֶען, אִיךְ בִּין אַלֵיין אַ מֶענְשׁ מִיט אַ פַארְשְׁטַאנְד, אִיךְ װֶעל נֶעהמֶען אַ מֵיידֶעלֶע, װָאס מִיר װֶעט גֶעפֶעלֶען, אוּנ זָאל הָאבֶּען אַ רֶעמֶעסְלָא אִין אִיהְר הַאנְד. אִיךְ זֶעץ מִיר אִין שִׁיף אוּנ זִינְג מִיר אַ לִיעד, דִי לִיעד, װָאס צוּ מִיר פַּאסְט! — דֶערְמָאהן זִיךְ מִיט װֶעמֶען דוּ הָאסְט זִיךְ אָנְגֶעהֵייבֶּען, — מִיט אַ יְתוֹמֶה׳לֶע הָאסְטוּ זִיךְ פַארְקְנַאסְט! שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אַרוּם אוּנ אַרְוּם בְּרֶעג יַם; צִי גֶעדֵיינְקְסְט, אַז דוּ הָאסְט מִיר צוּ גֶעזָאגְט, אַ דוּ װֶעסְט זַיין מַיינֶער אַ מַאנְן?

О. Гехтъ (Жлобининъ, Могилевск. губ.)

Ш. Финкельштейнъ (ibid.).

↤ 153

№ 192.

Wos teig mir der Waingorten, As flanzen kenn ich ihm nit? Wos teig mir a Liebe zu spielen, As nehmen kenn ich dich nit? As weih is zu maine Johren, — A Liebe hob ich ongeworen, As weih is zu maine Johren, — Main Welt is schoin lang varloren! Ich kumm arain in Stub, — Finster is, wie in a Grub; In a Grub is finster zu liegen, Un a fain Meidel is schwer zu kriegen. As weih is zu maine Johren etc. Ich geih araus in Gass, Stellstu sich var mir vor; Mit daine goldene Hor Kirzst du maine Johr. As weih is zu maine Johren etc.

װָאס טוֹיג מִיר דֶער װַיינְגָארְטֶען, אַז פְלַאנְצֶען קֶען אִיךְ אִיהְם נִיט? װָאס טוֹיג מִיר אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּיעלֶען, אַז נֶעהמֶען קֶען אִיךְ דִיךְ נִיט? אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען, — אַ לִיעבֶּע הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעװָארֶען, אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען, — מַיין װֶעלְט אִיז שׁוֹין לַאנְג פַארְלָארֶען! אִיךְ קוּם אַרַיין אִין שְׁטוּבּ, — פִינְסְטֶער אִיז, װִי אִין אַ גְרוּבּ; אִין אַ גְרוּבּ אִיז פִינְסְטֶער צוּ לִיעגֶען, אוּנ אַ פַיין מֵיידֶעל אִיז שְׁװֶער צוּ קְרִיגֶען. אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען א. ז. װ. אִיךְ גֵעה אַרוֹיס אִין גַאס, שְׁטֶעלְסְטוּ זִיךְ פַאר מִיר פָאר; מִיט דַיינֶע גָאלְדֶענֶע הָאר. קִירצְסְט דוּ מַיינֶע יָאהר. אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען א. ז. װ.

№ 193.

’s is mir finster main Welt, Main Jugend is varschwarzt; Main Glick is mir varstellt, Es fault mir main Harz. Es zittert in mir jeder Eiwer, Es kihlt in mir main Blut; Mit dir in ein Keiwer 1) Wollt mir sain ganz gut! Wos willstu, Mutter, hoben, Wos materstu dain Kind? Wos willt ihr mir bagroben, Far wossere Sind? 2)

סְ׳אִיז מִיר פִינְסְטֶער מַיין װֶעלְט, מַיין יוּגֶענְד אִיז פַארְשְׁװַארְצְט; מַיין גְלִיק אִיז מִיר פַארְשְׁטֶעלְט, עֶס פוֹילְט מִיר מַיין הַארְץ. עֶס צִיטֶערְט אִין מִיר יֶעדֶער אֵבֶר, עֶס קִיהלְט אִין מִיר מַיין בְּלוּט; מִיט דִיר אִין אֵיין קֵבֶר 1) װָאלְט מִיר זַיין גַאנְץ גוּט! װָאס װִילְסְטוּ, מוּטֶער, הָאבֶּען, װָאס מַאטֶערְסְטוּ דַיין קִינְד? װָאס װִילְט אִיהר מִיר בֶּעגְרָאבֶּען, פַאר װָאסֶערֶע זִינְד? 2)

Варіанты:

Nor in eingen Keiwer Oi, wos Is main Sind? Wenn ihr wollt wissen, Wie mir is nit gut, Wollt ihr nit vargiessen Wie Wasser main Blut!

1) נָאר אִין אֵיינְגֶען קֵבֶר 2) אָי, װָאס אִיז מַיין זִינְד? װֶען אִיהר װָאלְט װִיסֶען, װִי מִיר אִיז נִיט גוּט, װָאלְט אִיהר נִיט פַארְגִיסֶען װִי װַאסֶער מַיין בְּלוּט!

↤ 154

’ch hob kein Naches nit gehat, Nur Leiden un Kummer; Ich wjanje wie a Cholem, 1) Wie a Blum in Ssof Summer! Maine Eltern, oi weih, Varjogen mich vun dir; Varnehm main Geschrei, Ich leb nit ohn dir! Wu binstu, main Fraind, 2) Chotsch auf a Scho? Alle hoben mich faind, Un du binst nito! Wu binstu, main Nschome, Wu binstu, oi gwald, sog, — Wu binstu du, main Nechome, 3) Bai Nacht un bai Tog?

כְ׳הָאבּ קֵיין נַחַת נִיט גֶעהַאט, נוּר לֵיידֶען אוּנ קוּמֶער; אִיךְ װְיַאנְיֶע װִי אַ חָלוֹם, 1) װִי אַ בְּלוּם אִין סוֹף זוּמֶער! מַיינעֶ עֶלְטֶערְן, אָי װֵעה, פַארְיָאגֶען מִיךְ פוּן דִיר; פַארְנֶעהם מַיין גֶעשְׁרֵיי, אִיךְ לֶעבּ נִיט אָהן דִיר! װְאוּ בִּינְסְטוּ, מַיין פְרַיינְד, 2) חָאטְשׁ אוֹיף אַ שָׁעָה? אַלֶע הָאבֶּען מִיךְ פַיינְד, אוּנ דוּ בִּינְסְט נִיטָא! װְאוּ בִּינְסְטוּ, מַיין נְשָׁמָה, װְאוּ בִּינְסְטוּ, אָי גְװַאלְד זָאג, — װְאוּ בִּינְסְטוּ דוּ, מַיין נֶחָמָה, 3) בַּיי נַאכְט אוּנ בַּיי טָאג?

г-жа Б. Іоффе (Гродненск губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. 3 Левинъ (Витебск губ.).

Е. Нурокъ (Тукумъ, Курляндск губ ).

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск губ.).

№ 194.

Wie a Strahl Faier 4) Hot main Harzen ongezunden; Un wer kenn schoin sain bai mir thaier, Un wer kenn schoin heilen maine Wunden? Mehr nit wie Einer Kenn schoin heilen main Wund, — Mehr wie Gott is nit einer, Er kenn mich ratewen azund! Mit a kurze Zait zurick Wer is gewen glaich zu mir? Es hot mir gespielt main Glick, Wenn ich bin gesessen zusammen mit dir!

װִי אַ שְׁטְרַאהל פַייעֶר 4) הָאט מַיין הַארְצֶען אָנְגֶעצוּנְדֶען; אוּנ װֶער קֶען שׁוֹין זַיין בַּיי מִיר טַייעֶר, אוּנ װֶער קֶען שׁוֹין הֵיילֶען מַיינֶע װְאוּנְדֶען? מֶעהְר נִיט װִי אֵיינֶער קֶען שׁוֹין הֵיילֶען מַיין װְאוּנְד, — מֶעהר װִי גָאט אִיז נִיט אֵיינֶער, עֶר קֶען מִיךְ רַאטֶעװֶען אַצוּנְד! מִיט אַ קוּרְצֶע צַייט צוּרִיק װֶער אִיז גֶעװֶען גְלַייךְ צוּ מִיר? עֶס הָאט מִיר גֶעשְׁפִּילְט מַיין גְלִיק, װֶען אִיךְ בִּין גֶעזֶעסֶען צוּזַאמֶען מִיט דִיר!

Ich welk wie a Blatt Wu nehm ich main Fraihait Du bist doch main Nechome A Funk vun a Strahl Faier

1) אִיךְ װֶעלְק װִי אַ בְּלַאט 2) װְאוּ נֶעהְם אִיךְ מַיין פְרַייהַייט 3) דוּ בִּיסְט דָאךְ מַיין נֶחָמָה 4) אַ פוּנְק פוּן אַ שְׁטְרַאהְל פַייעֶר

↤ 155

Un haint thu ich weinen un klogen, Maine Liebe is vun mir wait; Var keinem kenn ich nit sogen, As ich hob in Harzen a Strait. Ich trink sich jetzt in a Taich, Wos 1) alle Mentschen sehen mit die Eigen; Wos teig mir main Gut’s un main Raich, As er is vun mir verfleigen! Verfleigen is er vun mir In a ganz waite Land; Zu sogen var maine Eltern Is mir a greisser Schand. Maine Eltern thuen mich frägen: Wos bin ich asei betribt? Zi denn kenn ich sei sogen, As ich bin in einem verliebt! Verliebt bin ich in einem, Wos er is mir take nit wert; Derzeilen kenn ich var keinem — Mistome is mir vun Gott asei beschert!

אוּנ הַיינְט טוּה אִיךְ װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען, מַיינֶע לִיבֶּע אִיז פוּן מִיר װַייט; פַאר קֵיינֶעם קֶען אִיךְ נִיט זָאגֶען, אַז אִיךְ הָאבּ אִין הַארְצֶען אַ שְׁטְרַייט. אִיךְ טְרִינְק זִיךְ יֶעצְט אִין אַ טַייךְ, װָאס 1) אַלֶע מֶענְטְשֶׁען זֶעהֶען מִיט דִי אוֹיגֶען; װָאס טוֹיג מִיר מַיין גוּטס אוּנ מַיין רַייךְ, אַז עֶר אִיז פוּן מִיר פֶערְפְלוֹיגֶען! פֶערְפְלוֹיגֶען אִיז עֶר פוּן מִיר אִין אַ גַאנְץ װַייטֶע לַאנְד; צוּ זָאגֶען פַאר מַיינֶע עֶלְטֶערְן אִיז מִיר אַ גְרוֹיסֶער שַׁאנְד. מַיינֶע עֶלְטֶערְן טוּהֶען מִיךְ פְרֶעגֶען: װָאס בִּין אִיךְ אַזוֹי בֶּעטְרִיבְּט? צִי דֶענְן קֶען אִיךְ זֵיי זָאגֶען, אַז אִיךְ בִּין אִין אֵיינֶעם פֶערְלִיבְּט! פֶערְלִיבְּט בִּין אִיךְ אִין אֵיינֶעם, װָאס עֶר אִיז מִיר טַאקֶע נִיט װֶערְט; דֶערְצֵיילֶען קֶען אִיךְ פַאר קֵיינֶעם — מִסְתָּמָה אִיז מִיר פוּן גָאט אַזוֹי בֶּעשֶׁערְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 195.

Mit daine sissenke Reidelech Hostu mir zu sich zugezeigen, Un haint lachstu vun mir aus Un du willst schoin mit mir gor nit reiden! Deriber bin ich varändert geworen, Main Gesicht hot a Faier varbrennt; Main Nomen hob ich ongeworen, Vun die Zait wos ich hob dich derkennt.

מִיט דַיינֶע זִיסֶענְקֶע, רֵיידֶעלֶעךְ הָאסְטוּ מִיר צוּ זִיךְ צוּ גֶעצוֹיגֶען, אוּנ הַיינְט לַאכְסְטוּ פוּן מִיר אוֹיס אוּנ דוּ װִילְסְט שׁוֹין מִיט מִיר גָאר נִיט רֵיידֶען! דֶערִיבֶּער בִּין אִיךְ פַארֶענְדֶערְט גֶעװָארֶען, מַיין גֶעזִיכְט הָאט אַ פַייעֶר פַארְבְּרֶענְט; מַיין נָאמֶען הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעװָארֶען, פוּן דִי צַייט װָאס אִיךְ הָאבּ דִיךְ דֶערְקֶענְט.

Un

1) אוּנ

↤ 156

Bai maine Eltern bin ich thaier gewesen, Asei wie die Eigen in Kop; Un haint hostu mir varschmodert, Asei wie a leimenem Top. Main Gesicht hot a Faier varbrennt, Vun maine Eigen thut es regenen; Oi und weih is zu mir, Ich wel sich mit dir opgesegenen!

בַּיי מַיינֶע עֶלְטֶערְן בִּין אִיךְ טַייעֶר גֶעװֶעזֶען, אַזוֹי װִי דִי אוֹיגֶען אִין קָאפּ; אוּנ הַיינְט הָאסְטוּ מִיר פַארְשְׁמָאדֶערְט, אַזוֹי װִי אַ לֵיימֶענֶעם טָאפּ. מַיין גֶעזִיכְט הָאט אַ פַייעֶר פַארְבְּרֶענְט, פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טוּהְט עֶס רֶעגֶענֶען; אָי אוּנְד װֵעה אִיז צוּ מִיר, אִיךְ װֶעל זִיךְ מִיט דִיר אָפְּגֶעזֶעגֶענֶען!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 196.

Spazieren sainen mir Beide gegangen; Viel Dunnern un Blitzen Sainen ariber gegangen Oi, ’ch hob gethon asa Sach, ’ch hob gor nit betracht; ’ch hob gemeint, as ’s is Tog — Zum Ssof is gor Nacht! Oi, Mame, Mame, Du binst doch gerecht: As men folgt nit kein Eltern, Kummt araus schlecht! Er hot mir geschonken A Fingerl Gold; Er hot sich gebeten, Un ich hob nit gewollt. Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc. Er hot mir geschonken A Bintele Perl, Kdei main schwarz Ponim Soll klärer weren. Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc. Mame, Mame! ’s kenn anders nit sain: Der scheininker Jingele Mus mainer sain! Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.

שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען; פִיל דוּנֶערְן אוּנ בְּלִיטְצֶען זַיינֶען אַרִיבֶּער גֶעגַאנְגֶען אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהן אַזַא זַאךְ, כְ׳הָאבּ גָאר נִיט בֶּעטְרַאכְט; כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז סְ׳אִיז טָאג — צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט! אָי, מַאמֶע, מַאמֶע, דוּ בִּינְסְט דָאךְ גֶערֶעכְט: אַז מֶען פָאלְגְט נִיט קֵיין עֶלְטֶערְן, קוּמְט אַרוֹיס שְׁלֶעכְט! עֶר הָאט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען אַ פִינְגֶערְ׳ל גָאלְד; עֶר הָאט זִיךְ גֶעבֶּעטֶען, אוּנ אִיךְ הָאבּ נִיט גֶעװָאלְט. אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ. עֶר הָאט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען אַ בִּינְטֶעלֶע פֶּערְל, כְּדֵי מַיין שְׁװַארְץ פָּנִים זָאל קְלֶערֶער װֶערְ׳ן. אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ. מַאמֶע, מַאמֶע! סְ׳קֶען אַנְדֶערְס נִיט זַיין: דֶער שֵׁיינִינְקֶער אִינְגֶעלֶע מוּז מַיינֶער זַיין! אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.

↤ 157

Wie gut un wie weihl Wollt uns gewen, Wenn mir wollten beide A Por-volk gewen! Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc. Du host mir gegeben Seiher viel Geld, Hob nischt kein Schand, — Du host varfinstert main Welt! Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc. ’ch hob gespielt a Liebe — ’ch hob gemeint, ’s wet sain gut, Un itzt vergiesst men Wie Wasser main Blut. Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc. Gespaziert hoben mir Barg aruf un arop, Un itzt sogt mir main Mame: „Brech du dain Kop!“ Oi, ’ch hob gethon asa Sach, etc. ’ch hob doch getrunken Die thaierste Wain, Itzt ruft mir main Mame; „Du Chaser, du Schwain!“ Oi, ’ch hob gethon asa Sach, ’ch hob gor nit betracht; ’ch hob gemeint, as ’s is Tog — Zum Ssof is gor Nacht! Oi, Mame, Mame, Du binst doch gerecht: As men folgt nit kein Eltern, Kummt doch aus schlecht!

װִי גוּט אוּנ װִי װֵייהל װָאלְט אוּנְז גֶעװֶען, װֶען מִיר װָאלְטֶען בֵּיידֶע אַ פָּאר-פָאלְק גֶעװֶען! אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהן אַזַא זַאךְ א. ז. װ. דוּ הָאסְט מִיר גֶעגֶעבֶּען זֶעהֶער פִיל גֶעלְד, הָאבּ נִישְׁט קֵיין שַׁאנְד, — דוּ הָאסְט פַאר פִינְסְטֶערְט מַיין װֶעלְט! אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ. כְ׳הָאבּ גֶעשְׁפִּילְט אַ לִיבֶּע — כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, סְ׳װֶעט זַיין גוּט, אוּנ אִיצְט פֶערְגִיסְט מֶען װִי װַאסֶער מַיין בְּלוּט. אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ. גֶעשְׁפַּאצִירְט הָאבֶּען מִיר בַּארְג אַרוּף אוּנ אַרָאפּ, אוּנ אִיצְט זָאגְט מִיר מַיין מַאמֶע: „בְּרֶעךְ דוּ דַיין קָאפּ!“ אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ, א. ז. װ. כְ׳הָאבּ דָאךְ גֶעטְרוּנְקֶען דִי טַייעֶרְסְטֶע װַיין, אִיצְט רוּפְט מִיר מַיין מַאמֶע, „דוּ חֲזִיר, דוּ שְׁװַיין!“ אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ, כְ׳הָאבּ גָאר נִיט בֶּעטְרַאכְט; כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז סְ׳אִיז טָאג — צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט! אָי, מַאמֶע, מַאמֶע, דוּ בִּינְסְט דָאךְ גֶערֶעכְט: אַז מֶען פָאלְגְט נִיט קֵיין עֶלְטֶערְן, קוּמְט דָאךְ אוֹיס שְׁלֶעכְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 158

№ 197.

Die Lwone schaint in Mitten der Welt. Orm is kein Schand, nit ich hob varspielt main Welt! Ich hob opgelebt a Leben, ich hob sich gor nit betracht: Ich hob gemeint — ’s is Tog, zum Ssof is gor Nacht! — Seh, main Tochter, die Stern geihen auf; As mi folgt nit a Mamen, geiht aus asa Ssof! — Ach jo, Mame, du bist awade gerecht, Nor wos far aMame will thon a Kind Schlecht! Thir un Theier sainen gewen offen, Dunnern un Blitzen sainen gelofen; Allemen hot dos gefehlt, Mir hot dos getroffen! Oi, main Mutter, die Kop thut mir weih, Schick noch a Dokter, wenn nit noch zwei! A Dokter ken heilen dem Kranken sain Kreink, Ober nit mir, Mame, noch wemen ich beink!

דִי לְבָנָה שַׁיינְט אִין מִיטֶען דֶער װֶעלְט. אָרְם אִיז קֵיין שַׁאנְדְ, נִיט אִיךְ הָאבּ פַארְשְׁפִּילְט מַיין װֶעלְט! אִיךְ הָאבּ אָבְּגֶעלֶעבְּט אַ לֶעבֶּען, אִיךְ הָאבּ זִיךְ גָאר נִיט בֶּעטְרַאכְט: אִיךְ הָאבּ גֶעמֵיינְט — סְ׳אִיז טָאג, צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט! — זֶעה, מַיין טָאכְטֶער, דִי שְׁטֶערְ׳ן גֵעהֶען אוֹיף; אַז מִי פָאלְגְט נִיט אַ מַאמֶען, גֵעהְט אוֹיס אַזַא סוֹף! — אַךְ יָא, מַאמֶע, דוּ בִּיזְט אַוַדְאַי גֶערֶעכְט, נָאר װָאס פַאר אַ מַאמֶע װִיל טָאהְן אַ קִינְד שְׁלֶעכְט! טְהִיר אוּנ טֵייעֶר זַיינֶען גֶעװֶען אָפֶען, דוּנֶערְ׳ן אוּנ בְּלִיצֶען זַיינֶען גֶעלָאפֶען; אַלֶעמֶען הָאט דָאס גֶעפֶעהְלְט, מִיר הָאט דָאס גֶעטְרָאפֶען! אָי, מַיין מוּטֶער, דִי קָאפּ טוּהְט מִיר װֵעה, שִׁיק נָאךְ אַ דָאקְטֶער, װֶענְן נִיט נָאךְ צְװֵיי! אַ דָאקְטֶער קֶענְן הֵיילֶען דֶעם קְרַאנְקֶען זַיין קְרֵיינְק, אָבֶּער נִיט מִיר, מַאמֶע, נָאךְ װֶעמֶען אִיךְ בֵּיינְק!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

Т. В. Ротенбергъ (Ромны, Полтавск губ)

№ 198.

Варiантъ:

Die Lwone schaint auf’n fraien Welt, Oi, nit vun wemen hob ich varfinztert main Welt! Wemen es hot gefehlt — un mir hot es getroffen, Es hot sich main Herz in zweien zubrochen. Ich hob gethon asa Sach, Ich hob sich nit betracht; Ich hob gemeint, es is Tog, — Zum Ssof is gor Nacht!

דִי לְבָנָה שַׁיינְט אוֹיפְ׳ן פְרַייעֶן װֶעלְט, אָי, נִיט פוּן װֶעמֶען הָאבּ אִיךְ פַאר פְינְצְטֶערְט מַיין װֶעלְט! װֶעמֶען עֶס הָאט גֶעפֶעהלְט — אוּנ מִיר הָאט עֶס גֶעטְרָאפֶען, עֶס הָאט זִיךְ מַיין הֶערְץ אִין צְװֵייעֶן צוּבְּרָאכֶען. אִיךְ הָאבּ גֶעטָאהן אַזַא זַאךְ, אִיךְ הָאבּ זִיךְ נִיט בֶּעטְרַאכְט; אִיךְ הָאבּ גֶעמֵיינְט, עֶס אִיז טָאג, — צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט!

↤ 159

Er hot mir gegeben, Oi, Silber un Gold, Er hot mir gebeten, Un ich hob nit gewollt. Spazieren sainen mir beide gegangen, Die Gass is gewen far uns breit; Oi un weih soll Mendken derlangen, Wos er hot uns beiden zuscheidt! . . . . . . . . . . . Mame, Mame, du host take gerecht: ⎫ ⎬ ⎭ bis A mi folgt nit a Mamen, Lost sich aus take schlecht!

עֶר הָאט מִיר גֶעגֶעבֶּען, אָי, זִילְבֶּער אוּנ גָאלְד, עֶר הָאט מִיר גֶעבֶּעטֶען, אוּנ אִיךְ הָאבּ נִיט גֶעװָאלְט. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען, דִי גַאס אִיז גֶעװֶען פַאר אוּנְז בְּרֵייט; אָי, אוּנ װֵעה זָאל מֶענְדְקֶען דֶערְלַאנְגֶען, װָאס עֶר הָאט אוּנְז בֵּיידֶען צוּשֵׁייט! . . . . . . . . . . . מַאמֶע, מַאמֶע, דוּ הָאסְט טַאקֶע גֶערֶעכְט: ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ מִי פָאלְגְט נִיט אַ מַאמֶען, לָאזְט זִיךְ אוֹיס טַאקֶע שְׁלֶעכְט!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна.).

№ 199.

Welche Meidele Spielt a Liebe, (bis) Spielt sie doch aus ihre Farben; (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un as sie liebt ihm Un er ihr gor nit, Do mus sie doch a jńnginke starben! — Nit starb, nit starb, Du main Leben, (bis) Vun unser Liebe nehmt schoin a-n-End. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis — Du geihst awek Dem Keisser dienen Un mich losstu in fremde Händ! — In fremde Händ Is viel besser, (bis) Is viel besser vun mir: (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis A zweite Liebe Westu kriegen, Schener un besser vun mir! Du fohrst awek In a waiter Weg (bis) Un du west sich mit Mentschen bakonen: (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis A zweite Liebe Westu kriegen, Un mich sollstu auch dermohnen!

װֶעלְכֶע מֵיידֶעלֶע שְׁפִּילְט אַ לִיבֶּע, (bis) שְׁפִּילְט זִי דָאךְ אוֹיס אִיהרֶע פַארְבֶּען; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ אַז זִי לִיבְּט אִיהם אוּנ עֶר אִיהר גָאר נִיט, דָא מוּז זִי דָאךְ אַ יוּנְגִינְקֶע שְׁטַארְבֶּען! — נִיט שְׁטַארְבּ, נִיט שְׁטַארְבּ, דוּ מַיין לֶעבֶּען, (bis) פוּן אוּנְזֶער לִיבֶּע נֶעמְט שׁוֹין אַנְ׳עֶנְד. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis — דוּ גֵעהְסְט אַװֶעק דֶעם קֵיסַר דִינֶען אוּנ מִיךְ לָאסְטוּ אִין פְרֶעמְדֶע הֶענְד! — אִין פְרֶעמְדֶע הֶענְד אִיז פִיל בֶּעסֶער: (bis) אִיז פִיל בֶּעסֶער פוּן מִיר; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ צְװֵייטֶע לִיבֶּע װֶעסְטוּ קְרִיגֶען, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער פוּן מִיר! דוּ פָאהרְסְט אַװֶעק אִין אַ װַייטֶער װֶעג (bis) אוּנ דוּ װֶעסְט זִיךְ מִיט מֶענְטְשֶׁען בַּאקָאנֶען; (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַ צְװֵייטֶע לִיבֶּע װֶעסְטוּ קְרִיגֶען, אוּנ מִיךְ זָאלְסְטוּ אוֹיךְ דֶערְמָאנֶען!

↤ 160

Verflucht, verflucht Soll weren die Strick, (bis) Wos hot uns zusammen gebunden! (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du geihst awek Dem Keisser dienen; Un mir losstu die Wunden!

פֶערְפְלוּכְט, פֶערְפְלוּכְט זָאל װֶערֶען דִי שְׁטְרִיק, (bis) װָאס הָאט אוּנְז צוּ זַאמֶען גֶעבּוּנְדֶען! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דוּ גֵעהְסְט אַװֶעק דֶעם קֵיסַר דִינֶען; אוּנ מִיר לָאזְסְטוּ דִי װְאוּנְדֶען!

Б М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

200

A goldenem Ring hob ich ihm geschonken, Vun reine Gingold is er gewen; Un wenn ich dermohn sich on dir, main Leben, Och un weih is mir geschehn! Wein nit, Dusche, wein nit Ljube, Pjerwe darf ich zu die Żrebe geihn, Un as ich wel arausziehen a Żrebe a greisse, Wel ich kummen glaich zu dir allein! A Żrebe a kleine hob ich arausgezeigen, . . . . . . . . . . . A Soldat dienen is seiher bitter. In Soldaten is seiher schlecht! Ich bet bai dir, Duschinke, Du sollst mir bis Bahn bagleiten! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wie der Pojesd hot sich genummen rihren, Asei hot sie arausgelosen a greiss Gewein, — Nit wein-że, Dusche, nit wein-że, Ljube, Af jeder Stanzje wel ich dir schraiben allein!

אַ גָאלְדֶענֶעם רִינְג הָאבּ אִיךְ אִיהם גֶעשָׁאנְקֶען, פוּן רֵיינֶע גִינְגָאלְד אִיז עֶר גֶעװֶען; אוּנ װֶען אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר, מַיין לֶעבֶּען, אָךְ אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן! װֵיין נִיט, דוּשֶׁע, װֵיין נִיט לְיוּבֶּע, פְּיֶערְװֶע דַארְף אִיךְ צוּ דִי זְשְׁרֶעבֶּע גֵעהְן, אוּנ אַז אִיךְ װֶעל אַרוֹיסְצִיהֶען אַ זְשְׁרֶעבֶּע אַ גְרוֹיסֶע, װֶעל אִיךְ קוּמֶען גְלַייךְ צוּ דִיר אַלֵיין! אַ זְשְׁרֶעבֶּע אַ קְלֵיינֶע הָאבּ אִיךְ אַרוֹיסְגֶעצוֹיגֶען, . . . . . . . . . . . אַ סָאלְדַאט דִינֶען אִיז זֵייעֶר בִּיטֶער. אִין סָאלְדַאטֶען אִיז זֶעהֶער שְׁלֶעכְט! אִיךְ בֶּעט בַּיי דִיר, דוּשִׁינְקֶע, דוּ זָאלְסְט מִיר בִּיז בַּאהְן בַּאגְלֵייטֶען! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . װִי דֶער פָּאיֶעזְד הָאט זִיךְ גֶענוּמֶען רִיהְרֶען, אַזוֹי הָאט זִי אַרוֹיסְגֶעלָאזֶען אַ גְרוֹיס גֶעװֵיין, — נִיט װֵיין-זְשֶׁע, דוּשֶׁע, נִיט װֵיין-זְשֶׁע, לְיוּבֶּע, אַף יֶעדֶער סְטַאנְצְיֶע װֶעל אִיךְ דִיר שְׁרַייבֶּען אַלֵיין!

↤ 161

Ain Rosenblum hob ich gethon flanzen, Mit grine Blättelech is er gewen, — Fremde Menschen hoben ihm zurissen, Och un weih is uns geschehn!

אַיין רָאזֶענְבְּלוּם הָאבּ אִיךְ גֶעטָאהן פְלַאנְצֶען, מִיט גְרִינֶע בְּלֶעטֶעלֶעךְ אִיז עֶר גֶעװֶען, — פְרֶעמְדֶע מֶענְשֶׁען הָאבֶּען אִיהם צוּרִיסֶען, אָךְ אוּנ װֵעה אִיז אוּנְז גֶעשֶׁעהְן!

М 3 Левинъ (Витебск. губ)

№ 201.

Unser Onfang vun unser Liebe Hot sich ongefangen zucker-siss, (bis) Un der Auslos vun unser Liebe Hot sich ausgelosen seiher mi’s. Wein nit, Duschiake, wein nit, Ljubinke, Mir sainen beide a glaiche Por. (bis) Sogen sog ich dir, main siss-Leben? As ich for awek auf vier Johr. Seh, Duschinke, seh, Ljubinke, Sollst noch mir nit beinken; (bis) In die schenste Gesellschaft sollstu geihn Un wegen mir sollstu deinken! Seh, Duschinke, seh, Ljubinke, ’ch wel dir ein Sach beten: (bis) Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern Un sollst mich fohren bagleiten! — Bagleiten wel ich dir, main siss-Leben, Vun Theier bis Woksal! (bis) Ongekusst un ongehalst, Un der Pojesd steiht noch allz. Er is geblieben in Pojesd sitzen, Un sie is geblieben af’n Plazforme steihn; (bis) Un wie der Pojesd hot sich genummen rihren, Is sie arausgefallen mit a greiss Gewein.

אוּנְזֶער אָנְפַאנְג פוּן אוּנְזֶער לִיבֶּע הָאט זִיךְ אָנְגֶעפַאנְגֶען צוּקֶער-זִיס, (bis) אוּנ דֶער אוֹיסְלָאז פוּן אוּנְזֶער לִיבֶּע הָאט זִיךְ אוֹיסְגֶעלָאזֶען זֵעהֶער מִאוּס. װֵיין נִיט, דוּשִׁיַאקֶע, װֵיין נִיט, לְיוּבִּינְקֶע, מִיר זַיינֶען בֵּיידֶע אַ גְלַייכֶע פָּאר. (bis) זָאגֶען זָאג אִיךְ דִיר, מַיין זִיס-לֶעבֶּען? אַז אִיךְ פָאהר אַװֶעק אוֹיף פִיר יָאהר. זֶעה, דוּשִׁינְקֶע, זֶעה, לְיוּבִּינְקֶע, זָאלְסְט נָאךְ מִיר נִיט בֵּיינְקֶען; (bis) אִין דִי שֶׁענְסְטֶע גֶעזֶעלְשַׁאפְט זָאלְסְטוּ גֵעהְן אוּנ װֶעגֶען מִיר זָאלְסְטוּ דֵיינְקֶען! זֶעה, דוּשִׁינְקֶע, זֶעה, לְיוּבִּינְקֶע, כְ׳װֶעל דִיר אֵיין זַאךְ בֶּעטֶען: (bis) דוּ זָאלְסְט זִיךְ אָפְּגַנְבֶ׳ענֶען פוּן דַיינֶע עֶלְטֶערְן אוּנ זָאלְסְט מִיךְ פָאהרֶען בַּאגְלֵייטֶען! — בַּאגְלֵייטֶען װֶעל אִיךְ דִיר, מַיין זִיס לֶעבֶּען, פוּן טֵייעֶר בִּיז װָאקְזַאל! (bis) אָנְגֶעקוּסְט אוּנ אָנְגֶעהַאלְדְזְט, אוּנ דֶער פָּאיֶעזְד שְׁטֵעהט נָאךְ אַלְץ. עֶר אִיז גֶעבְּלִיבֶּען אִין פָּאיֶעזְד זִיטְצֶען, אוּנ זִי אִיז גֶעבְּלִיבֶּען אַפְ׳ן פְּלַאצְפָארְמֶע שְׁטֵעהְן; (bis) אוּנ װִי דֶער פָּאיֶעזְד הָאט זִיךְ גֶענוּמֶען רִיהְרֶען, אִיז זִי אַרוֹיס גֶעפַאלֶען מִיט אַ גְרוֹיס גֶעװֵיין.

↤ 162

— Wein nit, Duschinke, wein nit, Ljubinke, Hoben hob ich dir lieb! Af wosser Stanzje ’ch wel sich opstellen, Wel ich schraiben zu dir ofte Brief! — Vier Johr westu dienen, Auf’n finften westu araus; Un as der lieber Gott wet uns helfen, Kennstu noch mit a Żerebe araus! Eib du west mit a Żerebe araus, Westu mir schoin nit wellen; Lomir opfohren in a klein Städtele, Welen mir beide Chupe stellen! — Chupe, Duschinke, Chupe, Ljubinke, Wet doch sain seiher siss; Ober wos welen sogen unsere Eltern, As ’s wet sich auslosen seiher mi’s?

— װֵיין נִיט, דוּשִׁינְקֶע, װֵיין נִיט, לְיוּבִּינְקֶע, הָאבֶּען הָאבּ אִיךְ דִיר לִיבּ! אַף װָאסֶער סְטַאנְצְיֶע כְ׳װֶעל זִיךְ אָפְּשְׁטֶעלֶען, װֶעל אִיךְ שְׁרַייבֶּען צוּ דִיר אָפְטֶע בְּרִיף! — פִיר יָאהר װֶעסְטוּ דִינֶען, אוֹיפְ׳ן פִינְפְטֶען װֶעסְטוּ אַרוֹיס; אוּנ אַז דֶער לִיבֶּער גָאט װֶעט אוּנְז הֶעלְפֶען, קֶענְסְטוּ נָאךְ מִיט אַ זְשֶׁערֶעבֶּע אַרוֹיס! אוֹיבּ דוּ װֶעסְט מִיט אַ זְשֶׁערֶעבֶּע אַרוֹיס, װֶעסְטוּ מִיר שׁוֹין נִיט װֶעלֶען; לָאמִיר אָפְּפָאהרֶען אִין אַ קְלֵיין שְׁטֶעדְטֶעלֶע, װֶעלֶען מִיר בֵּיידֶע חֻפָּה שְׁטֶעלֶען! — חֻפָּה, דוּשִׁינְקֶע, חֻפָּה, לְיוּבִּינְקֶע, װֶעט דָאךְ זַיין זֵעהֶער זִיס; אָבֶּער װָאס װֶעלֶען זָאגֶען אוּנְזֶערֶע עֶלְטֶערְן, אַז סְ׳װֶעט זִיךְ אוֹיסְלָאזֶען זֵעהֶער מִאוּס?

Б. М. Кассоль и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ)

№ 202.

— Ach, nit gut, Ich hob kein frai Muth, 1) Es geiht mir nit ain main Leben: Wie schlecht is mir, As men hot dir Far a Soldat opgegeben! ’s nemt mir on a Schreck, As me traibt dir awek Vun mir asei wait. To wie soll ich kennen On dir auskummen Asa lange Zait?

— אַךְ, נִיט גוּט, אִיךְ הָאבּ קֵיין פְרַיי מוּט, 1) עֶס גֵעהְט מִיר נִיט אַיין מַיין לֶעבֶּען: װִי שְׁלֶעכְט אִיז מִיר, אַז מֶען הָאט דִיר פַאר אַ סָאלְדַאט אָפְּגֶעגֶעבֶּען! סְ׳נֶעמְט מִיר אָן אַ שְׁרֶעק, אַז מֶע טְרַייבְּט דִיר אַװֶעק פוּן מִיר אַזוֹי װַייט. טָא װִי זָאל אִיךְ קֶענֶען אָהן דִיר אוֹיסְקוּמֶען אַזַא לַאנְגֶע צַייט?

Fraie Minut.

1) פְרַייעֶ מִינוּט.

↤ 163

— Ich bet dir, main Getraie, Du blaibst doch a fraie, Du timst doch in der-heim verblaiben: Bet ich bai dir, Hob Mitleid mit mir, Du sollst mir a Briewele schraiben! As ich wel blaiben allein, Wet mir nit aingeihn Kein Essen un kein Schlofen; Un du, main Krein, Vergiess kein Gewein Un thu auf mir hoffen! — As ich dermohn sich dem Glick, Mit a Por Johr zurick, Wie mir hoben beide gelebt: Bai mir in Gezelt Hot kein Essen gefehlt, Un ich bin ständig mit dir gewen satt. Es is umsist Aselchene Treist, Die Hoffnung, wos du host mir varleigen: ’s wollt gewen beschert, Wollt geworen verkehrt — Wollst a greissen Nummer arausgezeigen! Ach, seh nor dem Broch, As. der Umglick jogt dir noch; As du west daine Johren ausdienen, — Ich meg dir sogen, As ’ch wel dos nit aribertrogen, Gott weiss zi west mir a gesunte gefinen! — Verwarf daine Leiden, Mir welen noch hoben Freiden, As ich wel kummen b’scholem: Es flihen die Täg Gor ohn a Breg, Die finf Johr wet awek wie a Cholem!

— אִיךְ בֶּעט דִיר, מַיינְ׳גֶעטְרַייעֶ, דוּ בְּלַייבְּסְט דָאךְ אַ פְרַייעֶ, דוּ טִוּהְסְט דָאךְ אִין דֶער הֵיים פֶערְבְּלַייבֶּען: בֶּעט אִיךְ בַּיי דִיר, הָאבּ מִיטְלֵייד מִיט מִיר, דוּ זָאלְסְט מִיר אַ בְּרִיװֶעלֶע שְׁרַייבֶּען! אַז אִיךְ װֶעל בְּלַייבֶּען אַלֵיין, װֶעט מִיר נִיט אַיינְגֵעהְן קֵיין עֶסֶען אוּנ קֵיין שְׁלָאפֶען; אוּנ דוּ, מַיין קְרוֹין, פֶערְגִיס קֵיין גֶעװֵיין אוּנ טוּה אוֹיף מִיר הָאפֶען! — אַז אִיךְ דֶערְמָאן זִיךְ דֶעם גְלִיק, מִיט אַ פָּאר יָאהְר צוּרִיק, װִי מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע גֶעלֶעבְּט: בַּיי מִיר אִין גֶעצֶעלְט הָאט קֵיין עֶסֶען גֶעפֶעהְלְט, אוּנ אִיךְ בִּין שְׁטֶענְדִיג מִיט דִיר גֶעװֶען זַאט. עֶס אִיז אוּמְזִיסְט אַזֶעלְכֶענֶע טְרֵייסְט, דִי הָאפְנוּנְג, װָאס דוּ הָאסְט מִיר פַארְלֵייגֶען: סְ׳װָאלְט גֶעװֶען בֶּעשֶׁערְט, װָאלְט גֶעװָארֶען פֶערְקֶערְט — װָאלְסְט אַ גְרוֹיסֶען נוּמֶער אַרוֹיסְגֶעצוֹיגֶען! אַךְ, זֶעה נָאר דֶעם בְּרָאךְ, אַז. דֶער אוּמְגְלִיק יָאגְט דִיר נָאךְ; אַז דוּ װֶעסְט דַיינֶע יָאהרֶען אוֹיסְדִינֶען, — אִיךְ מֶעג דִיר זָאגֶען, אַז כְ׳װֶעל דָאס נִיט אַרִיבֶּערְטְרָאגֶען, גָאט װֵייס צִי װֶעסְט מִיר אַ גֶעזוּנְטֶער גֶעפִינֶען! — פֶערְװַארְף דַיינֶע לֵיידֶען, מִיר װֶעלֶען נָאךְ הָאבֶּען פְרֵיידֶען, אַז אִיךְ װֶעל קוּמֶען בְּשָׁלוֹם; עֶס פְלִיהֶען דִי טֶעג גָאר אָהְן אַ בְּרֶעג, דִיא פִינְף יָאהְר װֶעט אַװֶעק װִי אַ חָלוֹם!

↤ 164

Ach, main Leben, Viel’n hot men opgegeben, Sei hoben gehat dem Umglick; Sei hoben gelosen Kales in der-heim sitzen Un sainen gekummen zurick! Ach, main Leben, ’ch wel dir a Kuss geben, Un thu mir dain Bild scheinken! Lomir geniessen Dem Kuss dem sissen Un ich soll dir hoben zu gedeinken! — Es is arop Der Krein vun main Kop, Main Harz is bai mir ausgeschnitten; Ich bin geblieben steihn Eine allein In tiefen Jam in Mitten. . . . . . . . . . . .

אַךְ, מַיין לֶעבֶּען, פִיעלְ׳ן הָאט מֶען אָפְּגֶעגֶעבֶּען, זֵיי הָאבֶּען גֶעהַאט דֶעם אוּמְגְלִיק; זֵיי הָאבֶּען גֶעלָאזֶען כַּלּוֹת אִין דֶער הֵיים זִיצֶען אוּנ זַיינֶען גֶעקוּמֶען צוּרִיק! אַךְ, מַיין לֶעבֶּען, כְ׳װֶעל דִיר אַ קוּס גֶעבֶּען, אוּנ טוּה מִיר דַיין בִּילְד שֵׁיינְקֶען! לָאמִיר גֶענִיסֶען דֶעם קוּס דֶעם זִיסֶען אוּנ אִיךְ זָאל דִיר הָאבֶּען צוּ גֶעדֵיינְקֶען! — עֶס אִיז אַרָאפּ דֶער קְרוֹין פוּן מַיין קָאפּ, מַיין הַארְץ אִיז בַּיי מִיר אוֹיסְגֶעשְׁנִיטֶען; אִיךְ בִּין גֶעבְּלִיבֶּען שְׁטֵעהְן אֵיינֶע אַלֵיין אִין טִיפֶען יַם אִין מִיטֶען. . . . . . . . . . . .

И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. губ.).

М. А. Зонъ (старая синява, Подольск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

Е. Левенштамъ (кол. Львово, Херсонск. губ)

№ 203.

Steih ich mir bai’n Fenster, thu ich mir deinken, Fall ich arain in allerlei Kreinken. (bis) Vun allerlei Kreinken kenn a Dokter heilen, Die Wunden vun main Harzen kenn ich var keinem nit derzeilen. Schwarz binstu, schwarz ot wie a Zigainer, Zehn, Liebes ausgespielt un geblieben mainer! Schwarz binstu, schwarz wie a Toter Wer is do schuldig — main Mutter mit’n Voter!

שְׁטֵעה אִיךְ מִיר בַּיי׳ן פֶענְסְטֶער, טוּה אִיךְ מִיר דֵיינְקֶען, פַאל אִיךְ אַרַיין אִין אַלֶערְלֵיי קְרֵיינְקֶען. (bis) פוּן אַלֶערְלֵיי קְרֵיינְקֶען קֶען אַ דָאקְטֶער הֵיילֶען, דִי װְאוּנְדֶען פוּן מַיין הַארְצֶען קֶען אִיךְ פַאר קֵיינֶעם נִיט דֶערְצֵיילֶען. שְׁװַארְץ בִּינְסְטוּ, שְׁװַארְץ אָט װִי אַ צִיגַיינֶער, צֶעהְן לִיבֶּעס אוֹיסְגֶעשְׁפִּילְט אוּנ גֶעבְּלִיבֶּען מַיינֶער! שְׁװַארְץ בִּינְסְטוּ, שְׁװַארְץ װִי אַ טָאטֶער װֶער אִיז דָא שׁוּלְדִיג — מַיין מוּטֶער מִיטְ׳ן פָאטֶער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 165

№ 204.

Die Sunn hot sich aropgelosen, Zu belaichten die Welt, — Un mir wert umetig auf’n Harzen, Dann seh ich, wer mir fehlt. Die Berg mit die Tholen, Sei bedauern auch mir, — Maine Zores auszuschraiben Wet nit kleken kein Papier. B’eis ich bin bai maine Eltern gewen. Is mir gewen seiher gut: Schlofen fleg ich mir ruhig leigen Un ufsteihn mit frai Muth. Grau un alt bin ich geworen Gor in a kurze Zait; Maine Zores vun main Geliebten Lost sich heren gor seiher wait. As einer wollt gekummen sogen, As main Geliebter geiht, — Wollt ich alle Gassen Mit Blumen ausgespreit! In Turme bin ich gesessen Finf Jor noch anand, ’ch hob nit geschlofen un nit gegessen, ’ch beink noch dem, wos ich bin bekannt. Spazieren sainen mir beide gegangen Un af a Dronske gefohren, — Zulieb dir, main Leben; Hob ich main Nomen ongeworen!

דִי זוּנְן הָאט זִיךְ אַרָאפְּגֶעלָאזֶען, צוּ בֶּעלַייכְטֶען דִי װֶעלְט, — אוּנ מִיר װֶערְט אוּמֶעטִיג אוֹיפְ׳ן הַארְצֶען, דַאנְן זֶעה אִיךְ, װֶער מִיר פֶעהלְט. דִי בֶּערְג מִיט דִי טָאלֶען, זֵיי בֶּעדוֹיעֶרְן אוֹיךְ מִיר, — מַיינֶע צָרוֹת אוֹיסְצוּשְׁרַייבֶּען װֶעט נִיט קְלֶעקֶען קֵיין פַּאפִּיר. בְּעֵת אִיךְ בִּין בַּיי מַיינֶע עֶלְטֶערְן גֶעװֶען. אִיז מִיר גֶעװֶען זֵעהֶר גוּט: שְׁלָאפֶען פְלֶעג אִיךְ מִיר רוּהִיג לֵייגֶען אוּנ אוּפְשְׁטֵעהְן מִיט פְרַיי מוּט. גְרוֹי אוּנ אַלְט בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען גָאר אִין אַ קוּרְצֶע צַייט; מַיינֶע צָרוֹת פוּן מַיין גֶעלִיבְּטֶען לָאזְט זִיךְ הֶערֶען גָאר זֵעהֶער װַייט. אַז אֵיינֶער װָאלְט גֶעקוּמֶען זָאגֶען, אַז מַיין גֶעלִיבְּטֶער גֵעהְט, — װָאלְט אִיךְ אַלֶע גַאסֶען מִיט בְּלוּמֶען אוֹיסְגֶעשְׁפְּרֵייט! אִין טוּרְמֶע בִּין אִיךְ גֶעזֶעסֶען פִינְף יָאהר נָאךְ אַנְ-אַנְד, כְ׳הָאבּ נִיט גֶעשְׁלָאפֶען אוּנ נִיט גֶעגֶעסֶען, כְ׳ בֵּיינְק נָאךְ דֶעם, װָאס אִיךְ בִּין בֶּעקַאנְט. שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען אוּן אַף אַ דְרָאנְסְקֶע גֶעפָאהרֶען, — צוּ לִיבּ דִיר, מַיין לֶעבֶּען; הָאבּ אִיךְ מַיין נָאמֶען אָנְגֶעװָארֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 205.

Die Lwone schaint in Miten der Nacht, Un Perele sitzt bai der Thir; Sie sifzt, sie krechzt, sie is schoin vertracht, Oi, a Weihtog is ihr! . . . . . . . . . . .

דִי לְבָנָה שַׁיינְט אִין מִיטֶען דֶער נַאכְט, אוּנ פֶּערֶעלֶע זִיצְט בַּיי דֶער טְהִיר; זִי זִיפְצְט, זִי קְרֶעכְצְט, זִי אִיז שׁוֹין פֶערְטְרַאכְט, אָי, אַ װֵעהְטָאג אִיז אִיהר! . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Газенпоть, Курляндск. губ).

↤ 166

№ 206.

Wos westu sich derwaitern in asa waite Weg? Ich wel geihn in alle Gassen Un besser sich onnehmen Gret zu wassen, — Nor mit dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain! Wos westu, liebinker, thon mit daine schwarze Gret? Ich mus schoin varkeifen die alte Baleie, Wail ich seh: ich hob bai dir gor kein Deie, Die Letzte Lupetkes, die letzte Kleid’l main, — Mit dir, nor mit dir in-einem zu sain! Wos westu, lieber, thon mit daine alte Gret? Ich wel varkeifen die lezte Spodnizke, Un wel dir keifen a naie Watownizke, — Nor mit dir in-einem, zu sain! Nor mit dir zusammen zu sain! Wos westu essen auf asa waite Weg? Ich wel varkeifen main alten Futter Un halten far dir ongegreit Breit mit Putter Nor mit dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain! Wie westu schlofen in asa waite Weg? Main Kischen wel ich varkeifen, nor kumm domoi, Ich wel allein schlofen auf’n heilen Stroih, — Nor mir dir in-einem zu sain, Nor mit dir zusammen zu sain!

װָאס װֶעסְטוּ זִיךְ דֶערְװַייטֶערְן אִין אַזַא װַייטֶער װֶעג? אִיךְ װֶעל גֵעהְן אִין אַלֶע גַאסֶען אוּנ בֶּעסֶער זִיךְ אָנְנֶעמֶען גְרֶעט צוּ װַאסֶען, — נָאר מִיט דִיר אִין-אֵיינֶעם צוּ זַיין, נָאר מִיט דִיר צוּזַאמֶען צוּ זַיין! װָאס װֶעסְטוּ, לִיבִּינְקֶער, טָאהן מִיט דַיינֶע שְׁװַארְצֶע גְרֶעט? אִיךְ מוּז שׁוֹין פַארְקוֹיפֶען דִי אַלְטֶע בַּאלֵייעֶ, װַייל אִיךְ זֶעה: אִיךְ הָאבּ בַּיי דִיר גָאר קֵיין דֵעָה, דִי לֶעצְטֶע לוּפֶּעטְקֶעס, דִי לֶעצְטֶע קְלֵיידְ׳ל מַיין, — מִיט דִיר, נָאר מִיט דִיר אִין-אֵיינֶעם צוּ זַיין! װָאס װֶעסְטוּ, לִיבֶּער, טָאהן מִיט דַיינֶע אַלְטֶע גְרֶעט? אִיךְ װֶעל פַארְקוֹיפֶען דִי לֶעצְטֶע סְפָּאדְנִיצְקֶע, אוּנ װֶעל דִיר קוֹיפֶען אַ נַייעֶ װַאטָאװְנִיצְקֶע, — נָאר מִיט דִיר אִין-אֵיינֶעם, צוּ זַיין! נָאר מִיט דִיר צוּזַאמֶען צוּ זַיין! װָאס װֶעסְטוּ עֶסֶען אוֹיף אַזַא װַייטֶע װֶעג? אִיךְ װֶעל פַארְקוֹיפֶען מַיין אַלְטֶען פוּטֶער אוּנ הַאלְטֶען פַאר דִיר אָנְגֶעגְרֵייט בְּרוֹיט מִיט פּוּטֶער נָאר מִיט דִיר אִין-אֵיינֶעם צוּ זַיין, נָאר מִיט דִיר צוּזַאמֶען צוּ זַיין! װִי װֶעסְטוּ שְׁלָאפֶען אִין אַזַא װַייטֶע װֶעג? מַיין קִישֶׁען װֶעל אִיךְ פַארְקוֹיפֶען, נוּר קוּם דָאמָאי, אִיךְ װֶעל אַלֵיין שְׁלָאפֶען אוֹיפְ׳ן הֵיילֶען שְׁטְרוֹי, — נָאר מִיר דִיר אִין אֵיינֶעם צוּ זַיין, נָאר מִיט דִיר צוּזַאמֶען צוּ זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 167

№ 207.

In draussen, Mame, geiht a Regen, Bai mir in Stub is sich trucken; Wu-że nehm ich main Geliebten As ich soll mich mit saine Reid derquicken? Oi weih, oi weih, Mame maine, Es is schoin varfallen, oi, alls-ding; Oi weih, Mame, Mame maine, Zugebunden bin ich mit a Strick! Mit ain Strick, Mame, bin ich gebunden, Ranglen kenn ich mich schoin nit; Oi weih, Mame, es is schoin varfallen; Zurick chapen kenn ich schoin nit! Die Lwone schaint, sie schaint, sie schaint, Sie schaint arum ihre Stern; Un die Sonne lescht dos Licht, Bichdei die Welt soll finster wern. Mir is finster, Mame maine, Ich hob sich ihm emes lieb; Schweren schwer ich dir, Mame maine, As gedeinken wel ich ihm bis in Grub! Main Welt, Mame, is mir schoin nim’es, Ich konn on ihm nit vargessen; Du sehst doch, Mame, oi, allein, As ich konn nit trinken und essen! Main Kop, Mame, is mir derschlogen, Ich wel sich arop vun maine Gedanken; Ain greissen Weihtog hob ich, Mame, Wos ich kenn ihm nit derlangen. Ain greissen Weihtog hob ich, Mame, Wos ich kenn ihm var keinem nit derzeilen; Wu-że nehm ich, oi, a Dokter, As er soll mir maine Wunden ausheilen!

אִין דְרוֹיסֶען, מַאמֶע, גֵעהְט אַ רֶעגֶען, בַּיי מִיר אִין שְׁטוּבּ אִיז זִיךְ טְרוּקֶען; װְאוּ-זְשֶׁע נֶעהְם אִיךְ מַיין גֶעלִיבְּטֶען אַז אִיךְ זָאל מִיךְ מִיט זַיינֶע רֵייד דֶערְקְװִיקֶען? אָי װֵעה, אָי װֵעה, מַאמֶע מַיינֶע, עֶס אִיז שׁוֹין פַארְפַאלֶען, אָי, אַלְסְדִינְג; אָי װֵעה, מַאמֶע, מַאמֶע מַיינֶע, צוּ גֶעבּוּנְדֶען בִּין אִיךְ מִיט אַ שְׁטְרִיק! מִיט אַיין שְׁטְרִיק, מַאמֶע, בִּין אִיךְ גֶעבּוּנְדֶען, רַאנְגְלֶען קֶען אִיךְ מִיךְ שׁוֹין נִיט; אָי װֵעה, מַאמֶע, עֶס אִיז שׁוֹין פַארְפַאלֶען; צוּרִיק חַאפֶּען קֶען אִיךְ שׁוֹין נִיט! דִי לְבָנָה שַׁיינְט, זִי שַׁיינְט, זִי שַׁיינְט, זִי שַׁיינְט אַרוּם אִיהרֶע שְׁטֶערְן; אוּנ דִי זָאנֶע לֶעשְׁט דָאס לִיכְט, בִּכְדֵי דִי װֶעלְט זָאל פִינְסְטֶער װֶערְן. מִיר אִיז פִינְסְטֶער, מַאמֶע מַיינֶע, אִיךְ הָאבּ זִיךְ אִיהְם אֱמֶת לִיעבּ; שְׁװֶערֶען שְׁװֶער אִיךְ דִיר, מַאמֶע מַיינֶע, אַז גֶעדֵיינְקֶען װֶעל אִיךְ אִיהְם בִּיז אִין גְרוּבּ! מַיין װֶעלְט, מַאמֶע, אִיז מִיר שׁוֹין נִמְאָס, אִיךְ קָאנְן אָן אִיהְם נִיט פַארְגֶעסֶען; דוּ זֶעהְסְט דָאךְ, מַאמֶע, אָי, אַלֵיין, אַז אִיךְ קָאנְן נִיט טְרִינְקֶען אוּנְד עֶסְסֶען! מַיין קָאפּ, מַאמֶע, אִיז מִיר דֶערְשְׁלָאגֶען, אִיךְ װֶעל זִיךְ אַרָאפּ פוּן מַיינֶע גֶעדַאנְקֶען; אַיין גְרוֹיסֶען װֵעהְטָאג הָאבּ אִיךְ, מַאמֶע, װָאס אִיךְ קֶענְן אִיהְם נִיט דֶערְלַאנְגֶען. אַיין גְרוֹיסֶען װֵעהְטָאג הָאבּ אִיךְ, מַאמֶע, װָאס אִיךְ קֶענְן אִיהְם פַאר קֵיינֶעם נִיט דֶערְצֵיילֶען; װְאוּ-זְשֶׁע נֶעהְם אִיךְ, אָי, אַ דָאקְטֶער, אַז עֶר זָאל מִיר מַיינֶע װְאוּנְדֶען אוֹיסְהֵיילֶען!

А. И. Богомольный (Тульчинъ, Подольск губ )

↤ 168

№ 208.

Wu is dos Bochur’l, Wos hot mich gewollt, Wos hot mir zugesogt A Fazeile mit Gold? Dorten steiht er, unter der Wand, Halt die Fazeile in der Hand!

װְאוּ אִיז דָאס בָּחוּרְ׳ל, װָאס הָאט מִיךְ גֶעװָאלְט, װָאס הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט אַ פַאצֵיילֶע מִיט גָאלְד? דָארְטֶען שְׁטֵעהְט עֶר, אוּנְטֶער דֶער װַאנְד, הַאלְט דִי פַאצֵיילֶע אִין דֶער הַאנְד!

Л. Гросгликъ (Варшава.)

№ 209.

Mentschen thuen sogen, Un main Harz thut in mir klemmen; Ach, wind is mir un weih, — Du host mir zugesogt zu nehmen! Du binst gewen main Vergenigen, Main ganzer Glick; Du binst vun mir awek In ein Augenblick! Auf dem Ort wu ich geih, Vun maine Eigen Thrären rinnen; Ach, wind is mir un weih, — Auf dem Ort flegen mir sich gefinen! Du binst gewen main Vergenigen etc. Auf dem Ort wu ich geih, Vun maine Eigen Thrären giessen: Ach, wind is mir un weih, — Auf dem Ort flegen mir sich kissen! Du binst gewen main Vergenigen, Main ganzer Glick; Du binst vun mir awek Un kummst schoin nit zurick!

מֶענְטְשֶׁען טוּהֶען זָאגֶען, אוּנ מַיין הַארְץ טוּהְט אִין מִיר קְלֶעמֶען; אַךְ, װִינְד אִיז מִיר אוּנ װֵעה, — דוּ הָאסְט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ נֶעמֶען! דוּ בִּינְסְט גֶעװֶען מַיין פֶערְגֶענִיגֶען, מַיין גַאנְצֶער גְלִיק; דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר אַװֶעק אִין אֵיין אוֹיגֶענְבְּלִיק! אוֹיף דֶעם אָרְט װְאוּ אִיךְ גֵעה, פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טְרֶערֶען רִינֶען; אַךְ, װִינְד אִיז מִיר אוּנ װֵעה, — אוֹיף דֶעם אָרְט פְלֶעגֶען מִיר זִיךְ גֶעפִינֶען! דוּ בִּינְסְט גֶעװֶען מַיין פֶערְגֶענִיגֶען א. ז. װ. אוֹיף דֶעם אָרְט װְאוּ אִיךְ גֵעה, פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טְרֶערֶען גִיסֶען: אַךְ, װִינְד אִיז מִיר אוּנ װֵעה, — אוֹיף דֶעם אָרְט פְלֶעגֶען מִיר זִיךְ קִיסֶען! דוּ בִּינְסְט גֶעװֶען מַיין פֶערְגֶענִיגֶען, מַיין גַאנְצֶער גְלִיק; דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר אַװֶעק אוּנ קוּמְסְט שׁוֹין נִיט צוּרִיק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 210.

Steih ich mir bai’m Breg Taich Un kenn zu dir nit kummen. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du mit daine sisse Reid Host mir main Leben zugenummen.

שְׁטֵעה אִיךְ מִיר בַּיי׳ם בְּרֶעג טַייךְ אוּנ קֶען צוּ דִיר נִיט קוּמֶען. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דוּ מִיט דַיינֶע זִיסֶע רֵייד הָאסְט מִיר מַיין לֶעבֶּען צוּגֶענוּמֶען.

↤ 169

Maine Finger welen weren Feder, Un maine Lippen is blass wie Papier. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Vun maine Eigen mit maine Thrären Wel ich schraiben Liebe-brief zu dir. Main Harz, main Harz zieht zu dir, Asei wie Magnet zieht zu Stohl. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un wer es heibt on a Liebe zu spielen, Darf sehn, ’s soll sain auf alle mol. Maine Eigen thut mir nit trickenen, Un vun Schmerzen is schoin main Meiach darr. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Wer es heibt on a Liebe zu spielen, Darf doch nit sain kein Narr. Wos thustu mir on aselche Schmerzen, Ach, Schmerzen un Pain? (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un die schenste Liebe, wos men spielt, Darf men sehn, wos der ssof wet sain. Du willst mit mir in Amerika fohren, Wail du weisst, as ich hob nit kein Geld, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Du willst machen a Ssof vun maine junge Johren, Zulieb dir hob ich varspielt main Welt! Adje, adje, main liebe Dusche, ’ch fohr doch schoin vun dir awek! (bis ⎫ ⎬ ⎭ bis ’ch nehm sich dermohnen, as ’ch darf sich scheiden, Nehmt mich on a Jommer mit a Schreck!

מַיינֶע פִינְגֶער װֶעלֶען װֶערֶען פֶעדֶער, אוּנ מַיינֶע לִיפֶּען אִיז בְּלַאס װִי פַּאפִּיר. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען מִיט מַיינֶע טְרֶערֶען װֶעל אִיךְ שְׁרַייבֶּען לִיבֶּע-בְּרִיף צוּ דִיר. מַיין הַארְץ, מַיין הַארְץ צִיהְט צוּ דִיר, אַזוֹי װִי מַאגְנֶעט צִיהְט צוּ שְׁטָאל. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ װֶער עֶס הוֹיבְּט אָן אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען, דַארְף זֶעהְן, סְ׳ זָאל זַיין אוֹיף אַלֶע מָאל. מַיינֶע אוֹיגֶען טוּהְט מִיר נִיט טְרִיקֶענֶען, אוּנ פוּן שְׁמֶערְצֶען אִיז שׁוֹין מַיין מֹחַ דַאר. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis װֶער עֶס הוֹיבְּט אָן אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען, דַארְף דָאךְ נִיט זַיין קֵיין נַארְר. װָאס טוּהְסְטוּ מִיר אָן אַזֶעלְכֶע שְׁמֶערְצֶען, אַךְ, שְׁמֶערְצֶען אוּנ פַּיין? (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ דִי שֶׁענְסְטֶע לִיבֶּע, װָאס מֶען שְׁפִּילְט, דַארְף מֶען זֶעהְן, װָאס דֶער סוֹף װֶעט זַיין. דוּ װִילְסְט מִיט מִיר אִין אַמֶערִיקַא פָאהְרֶען, װַייל דוּ װֵייסְט, אַז אִיךְ הָאבּ נִיט קֵיין גֶעלְד, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דוּ װִילְסְט מַאכֶען אַ סוֹף פוּן מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶען, צוּ לִיבּ דִיר הָאבּ אִיךְ פַאר שְׁפִּילְט מַיין װֶעלְט! אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיין לִיבֶּע דוּשֶׁע, כְ׳פָאהְר דָאךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis כְ׳נֶעהְם זִיךְ דֶערְמָאנֶען, אַז כְ׳דַארְף זִיךְ שֵׁיידֶען, נֶעהְמְט מִיךְ אָן אַ יָאמֶער מִיט אַ שְׁרֶעק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 170

№ 211

Ich hob mir varliebt in a Schuster jingele, Allein is er vun Wien; Er is gefohren zu saine Eltern Sehn, wos sei thyn. Sitzt er sich bai sain Warstat’l Un ’s thut ihm herzlich bang; Hert er plutzlung a schlechte Bsure, As sain siss-Leben is ihm krank. Geiht er araus auf’n Podwor Die Städtele aussehn; Flieht adurch a scheine Veigel Un thut sain Harz erfreien. Nischt asei der scheiner Veigel, Wie sain heich fliehen; Un warft ihm arop a Briewele: In Schul-Gan-eid’n soll sie ryhen.

אִיךְ הָאבּ מִיר פַאר לִיבְּט אִין אַ שׁוּסְטֶער אִינְגֶעלֶע, אַלֵיין אִיז עֶר פוּן װִין; עֶר אִיז גֶעפָאהרֶען צוּ זַיינֶע עֶלְטֶערְן זֶעהְן, װָאס זֵיי טְהוּן. זִיצְט עֶר זִיךְ בַּיי זַיין װַארְשְׁטַאטְ׳ל אוּנ סְ׳טְהוּט אִיהְם הֶערְצְלִיךְ בַּאנְק; הֶערְט עֶר פְּלוּצְלוּנְג אַ שְׁלֶעכְטֶע בְּשׂוּרָה, אַז זַיין זִיס לֶעבֶּען אִיז אִיהם קְרַאנְק. גֵעהְט עֶר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן פָּאדְװָאר דִי שְׁטֶעדְטֶעלֶע אוֹיסְזֶעהְן; פְלִיהְט אַדוּרְךְ אַ שֵׁיינֶע פוֹיגֶעל אוּנ טְהוּט זַיין הַארְץ עֶרְפְרֵעהֶען. נִישְׁט אַזוֹי דֶער שֵׁיינֶער פוֹיגֶעל, װִי זַיין הוֹיךְ פְלִיהֶען; אוּנ װַארְפְט אִיהם אַרָאפּ אַ בְּרִיװֶעלֶע: אִין שׁוּל-גַּן-עֵדֶן זָאל זִי רוּהֶען.

В. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 212.

Wos geihstu arum var maine Fenster, Du meinst, — ich wel arauskucken zu dir? Du meinst, as ich bin doch die schenste, — Oi, gwald, wos liebstu sich in mir! Wos geihstu arum var maine Thiren, — Du meinst, — ich wel arauskummen zu dir? . . . . . . . . . . .

װָאס גֵעהְסְטוּ אַרוּם פַאר מַיינֶע פֶענְסְטֶער, דוּ מֵיינְסְט — אִיךְ װֶעל אַרוֹיסְקוּקֶען צוּ דִיר? דוּ מֵיינְסְט, אַז אִיךְ בִּין דָאךְ דִי שֶׁענְסְטֶע, — אָי, גְװַאלְד, װָאס לִיעבְּסְטוּ זִיךְ אִין מִיר! װָאס גֵעהְסְטוּ אַרוּם פַאר מַיינֶע טְהִירֶען, — דוּ מֵיינְסְט, — אִיךְ װֶעל אַרוֹיסְקוּמֶען צוּ דִיר? . . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іоффе (Минск. губ.).

№ 213.

Ich wel aich singen a Lied, Wos ich hob sich badacht vun Schlof; Ich wel aich ganz richtig erzeilen Vun a falsche Liebe dem Ssof:

אִיךְ װֶעל אַייךְ זִינְגֶען אַ לִיעד, װָאס אִיךְ הָאבּ זִיךְ בַּאדַאכְט פוּן שְׁלָאף; אִיךְ װֶעל אַייךְ גַאנְץ רִיכְטִיג עֶרְצֵיילֶען פוּן אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע דֶעם סוֹף:

↤ 171

Ich hob sich varliebt in a Menschen, Wos is ehm ganz wait zu gefinen; Un wie er flegt awekgeihn vun mir, Asei flegt er halten ain zweiter in Sinnen. Ich verginn ihr mifn ganzen Herzen, Sie soll dem falschen Jung der kennen: Wie sie wet kriegen vun ehm a Sinnen, Asei wet ihr die Liebe thon brennen. Er hot mir zugesogt zu keifen Präsenten, Ober es is alles awek wie ohn a Wird; Es is gekummen a Merder, a Betriger Un hot mir vun Weg aropgefihrt. Er hot genummen main Hand Un hot mir ganz heilig zugeschworen, Er hot gesogt-es kenn anders nit sain, As mir musen verblaiben auf eibige Johren.

אִיךְ הָאבּ זִיךְ פַארְלִיעבְּט אִין אַ מֶענְשֶׁען, װָאס אִיז עֶם גַאנְץ װַייט צוּ גֶעפִינֶען; אוּנ װִי עֶר פְלֶעגְט אַװֶעק גֵעהְן פוּן מִיר, אַזוֹי פְלֶעגְט עֶר הַאלְטֶען אַיין צְװֵייטֶע אִין זִינֶען. אִיךְ פֶערְגִין אִיהר מִיטְ׳ן גַאנְצֶען הֶערְצֶען, זִי זָאל דֶעם פַאלְשֶׁען יוּנְג דֶערְקֶענֶען: װִי זִי װֶעט קְרִיגֶען פוּן עֶם אַ זִינֶען, אַזוֹי װֶעט אִיהר דִי לִיבֶּע טְהָאן בְּרֶענֶען. עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ קוֹיפֶען פְּרֶעזֶענְטֶען, אָבֶּער עֶס אִיז אַלֶעס אַװֶעק װִי אָהְן אַ װִירְד; עֶס אִיז גֶעקוּמֶען אַ מֶערְדֶער, אַ בֶּעטְרִיגֶער אוּנ הָאט מִיר פוּן װֶעג אַרָאפְּגֶעפִיהְרְט. עֶר הָאט גֶענוּמֶען מַיין הַאנְד אוּנ הָאט מִיר גַאנְץ הֵיילִיג צוּגֶעשְׁװָארֶען, עֶר הָאט גֶעזָאגְט-עֶס קֶען אַנְדֶערְשׁ נִיט זַיין, אַז מִיר מוּזֶען פֶערְבְּלַייבֶּען אוֹיף אֵייבִּיגֶע יָאהרֶען.

М. З Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск губ.).

№ 214.

— Wos geihstu mir arum asei varumert, Wos geihstu mir aus wie a Licht? Un wu is ahingekummen Dain scheines, dain liebes Gesicht? 1) Geih-że, main Leben, zum Dokter, Derzeil ihm, wos dir fehlt, — Medizin wet er dir geben, Un varfinster du mir nit die Welt! Es effent sich alle Quallen, Ihre Eigen varlofen mit Blut, Un sie is in Unmacht gefallen Un schrait: Nit gut, nit gut!

— װָאס גֵעהְסְטוּ מִיר אַרוּם אַזוֹי פַארְאוּמֶערְט, װָאס גֵעהְסְטוּ מִיר אוֹיס װִי אַ לִיכְט? אוּנ װְאוּ אִיז אַהִינְגֶעקוּמֶען דַיין שֵׁיינֶעס, דַיין לִיבֶּעס גֶעזִיכְט? 1) גֵעה-זְשֶׁע, מַיין לֶעבֶּען, צוּם דָאקְטֶער, דֶערְצֵייל אִיהְם, װָאס דִיר פֶעהְלְט, — מֶעדִיצִין װֶעט עֶר דִיר גֶעבֶּען, אוּנ פַאר פִינְסְטֶער דוּ מִיר נִיט דִי װֶעלְט! עֶס עֶפֶענְט זִיךְ אַלֶע קְװַאלֶען, אִיהְרֶע אוֹיגֶען פַארְלָאפֶען מִיט בְּלוּט, אוּנ זִי אִיז אִין אוּנְמַאכְט גֶעפַאלֶען אוּנ שְׁרַייט: נִיט גוּט, נִיט גוּט!

Wos hostu dain frai Muth varloren, Wos geihctu aus wie a Licht? Wos is mit dir geworen, Wu is dain scheine Gesicht?

1) װָאס הָאסְטוּ דַיין פְרַיי מוּטְה פַארְלָארֶען, װָאס גֵעהְסְטוּ אוֹיס װִי אַ לִיכְט? װָאס אִיז מִיט דִיר גֶעװָארֶען, װְאוּ אִיז דַיין שֵׁיינֶע גֶעזִיכְט?

↤ 172

— Ach, Mutter, wos kenn ich dir derzeilen, Wos ich wein un klog ohn a Schier! Kein Dokter kenn mir schoin nit heilen, Kein Medizin is nito far mir! Ich hob sich varliebt in a Merder, Er hot mir main Kerper geraubt, Er hot mir geraubt main Kerper, Er hot mir geraubt main Ehre, main Glick! In dem Gorten, wu die Reisen un Blumen, Dortn hob ich sich wie a Cholem ausgedacht, Un dortn is main Unglick gekummen Un Laiten zu Reid gebracht! A Kleid hob ich getrogen, Es war nor zehn Eilen die Breit; Kein Gutes soll der Mensch nit hoben, Wer es hot mir main Liebe zuscheidt! A Kleid hob ich getrogen, Es war nur die Felchen (?) gezeigen; As ich on main Liebe dermohn mir, Trickent in mir maine Eigen. Es zieht mir zu dir asei, main Leben, Asei, wie a Magnet zu Aisen; Es is mir varfinstert main Parschein, As ich kenn mir var keinem nit waisen!

— אַךְ, מוּטֶער, װָאס קֶענְן אִיךְ דִיר דֶערְצֵיילֶען, װָאס אִיךְ װֵיין אוּנ קְלָאג אָהְן אַ שִׁיעוּר! קֵיין דָאקְטֶער קֶען מִיר שׁוֹין נִיט הֵיילֶען, קֵיין מֶעדִיצִין אִיז נִיטָא פַאר מִיר! אִיךְ הָאבּ זִיךְ פַארְלִיבְּט אִין אַ מֶערְדֶער, עֶר הָאט מִיר מַיין קֶערְפֶּער גֶערוֹיבְּט, עֶר הָאט מִיר גֶערוֹיבְּט מַיין קֶערְפֶּער, עֶר הָאט מִיר גֶערוֹיבְּט מַיין עֶהְרֶע, מַיין גְלִיק! אִין דֶעם גָארְטֶען, װְאוּ דִי רוֹיזֶען אוּנ בְּלוּמֶען, דָארְטֶען הָאבּ אִיךְ זִיךְ װִי אַ חָלוֹם אוֹיסְגֶעדַאכְט, אוּנ דָארְטֶען אִיז מַיין אוּנְגְלִיק גֶעקוּמֶען אוּנ לַייטֶען צוּ רֵייד גֶעבְּרַאכְט! אַ קְלֵייד הָאבּ אִיךְ גֶעטְרָאגֶען, עֶס װַאר נָאר צֶעהְן אֵיילֶען דִי בְּרֵייט; קֵיין גוּטֶעס זָאל דֶער מֶענְשׁ נִיט הָאבֶּען, װֶער עֶס הָאט מִיר מַיין לִיבֶּע צוּ שֵׁיידְט! אַ קְלֵייד הָאבּ אִיךְ גֶעטְרָאגֶען, עֶס װַאר נוּר דִי פֶעלְכֶען (?) גֶעצוֹיגֶען; אַז אִיךְ אָן מַיין לִיבֶּע דֶער מָאהְן מִיר, טְרִיקֶענְט אִין מִיר מַיינֶע אוֹיגֶען. עֶס צִיהְט מִיר צוּ דִיר אַזוֹי, מַיין לֶעבֶּען, אַזוֹי, װִי אַ מַאגְנֶעט צוּ אַייזֶען; עֶס אִיז מִיר פַארְפִינְסְטֶערְט מַיין פַּארְשׁוֹין, אַז אִיךְ קֶען מִיר פַאר קֵיינֶעם נִיט װַייזֶען!

г-жа А Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск губ)

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 215.

Er kummt zu mir zugeihn, Mit’n Steckele in Hand; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geiht awek zu a-n-andere, ’s is far mir a Schand! Er kummt zu mir zu geihn, Git er mir a Por Handschen; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geiht awek zu-n-andere, Geiht er mit ihr tanzen.

עֶר קוּמְט צוּ מִיר צוּגֵעהְן, מִיטְ׳ן שְׁטֶעקֶעלֶע אִין הַאנְד; ⎧ ⎨ ⎩ bis עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַ-נְ-אַנְדֶערֶע, סְ׳אִיז פַאר מִיר אַ שַׁאנְד! עֶר קוּמְט צוּ מִיר צוּ גֵעהְן, גִיט עֶר מִיר אַ פָּאר הַאנְדְשֶׁען; ⎧ ⎨ ⎩ bis עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַ-נְאַנְדֶערֶע, גֵעהְט עֶר מִיט אִיהְר טַאנְצֶען.

↤ 173

Er kummt zu mir zugeihn Un kusst mir aus maine Glieder ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geiht awek zu a-n-andere, Macht er vun mir a Geschlider. Er kummt zu mir zugeihn Un sogt mir a Ssod auf’n Eiwer; ⎫ ⎬ ⎭ bis Er geiht awek zu a-n-andere, Grobt er far mir a Keiwer. A Liebe zu spielen Is auch nit kein Awlerai, ⎫ ⎬ ⎭ bis Wenn is dos geredt? Mit einer, nit mit drai! A Liebe zu spielen Darf men wissen wenn; ⎫ ⎬ ⎭ bis Wenn is dos geredt? Mit einer, nit mit zehn!

עֶר קוּמְט צוּ מִיר צוּ גֵעהְן אוּנ קוּסְט מִיר אוֹיס מַיינֶע גְלִידֶער ⎧ ⎨ ⎩ bis עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַ-נְ-אַנְדֶערֶע, מַאכְט עֶר פוּן מִיר אַ גֶעשְׁלִידֶער. עֶר קוּמְט צוּ מִיר צוּ גֵעהְן אוּנ זָאגְט מִיר אַ סוֹד אוֹיפְ׳ן אֵייװֶער; ⎧ ⎨ ⎩ bis עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַ-נְ-אַנְדֶערֶע, גְרָאבְּט עֶר פַאר מִיר אַ קֵבֶר. אַלִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען אִיז אוֹיךְ נִיט קֵיין עַוְלָה׳רַיי, ⎧ ⎨ ⎩ bis װֶען אִיז דָאס גֶערֶעדְט? מִיט אֵיינֶער, נִיט מִיט דְרַיי! אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען דַארְף מֶען װִיסֶען װֶענְן; ⎧ ⎨ ⎩ bis װֶענְן אִיז דָאס גֶערֶעדְט? מִיט אֵיינֶער, נִיט מִיט צֶעהְן!

Б М. Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 216.

A Liebe is gut zu spielen, — Dos is nit kein Narrerai; Wenn is dos geredt geworen? Mit einer, nit mit drai! Kummt zugeihn zu mir, Kusst mir aus maine Glieder; Er geiht awek’t zu der anderer Un schraibt vun mir Lieder. Er kummt zugeihn zu mir, Un sogt: ich wel dich nehmen; Geiht awek zu der anderer Un schraibt vun mir Nämen. Kummt zugeihn zu mir, Sogt: ich hob dich lieb; Geiht awek zu der anderer Un grobt auf mir a Gryb.

אַ לִיבֶּע אִיז גוּט צוּ שְׁפִּילֶען, — דָאס אִיז נִיט קֵיין נַארֶערַיי; װֶען אִיז דָאס גֶערֶעדְט גֶעװָארֶען? מִיט אֵיינֶער, נִיט מִיט דְרַיי! קוּמְט צוּ גֵעהְן צוּ מִיר, קוּסְט מִיר אוֹיס מַיינֶע גְלִידֶער; עֶר גֵעהְט אַװֶעקְ׳ט צוּ דֶער אַנְדֶערֶער אוּנ שְׁרַייבְּט פוּן מִיר לִידֶער. עֶר קוּמְט צוּ גֵעהְן צוּ מִיר, אוּנ זָאגְט: אִיךְ װֶעל דִיךְ נֶעהְמֶען; גֵעהְט אַװֶעק צוּ דֶער אַנְדֶערֶער אוּנ שְׁרַייבְּט פוּן מִיר נֶאמֶען. קוּמְט צוּ גֵעהְן צוּ מִיר, זָאגְט: אִיךְ הָאבּ דִיךְ לִיבּ; גֵעהְט אַװֶעק צוּ דֶער אַנְדֶערֶער אוּנ גְרָאבְּט אוֹיף מִיר אַ גְרוּבּ.

↤ 174

Skutschno, dossadno, Ja po Ulize nje idu; On, Podljez, nje snajet, Tschto ja jewo ljublju! Die Himmel un Steren Nehmen on maine Thrären, Un main Gewein Geiht zu Gott allein! Ich bin gegangen mit ihm spazieren Arum Weiz un arum Korn; Ich hob gehat a thaiern Stick Un ich hob ihm verloren!

סְקוּטְשְׁנָא, דָאסַאדְנָא, יַא פָּא אוּלִיצֶע נְיֶע אִידוּ; אָן, פָּאדְלְיֶעץ, נְיֶע זְנַאיֶעט, טְשְׁטָא יַא יֶעװָא לְיוּבְּלְיוּ! דִי הִימְמֶעל אוּנ שְׁטֶערֶען נֶעהְמֶען אָן מַיינֶע טְרֶעהְרֶען, אוּנ מַיין גֶעװֵיין גֵעהְט צוּ גָאט אַלֵיין! אִיךְ בִּין גֶעגַאנְגֶען מִיט אִיהְם שְׁפַּאצִירֶען אַרוּם װֵייץ אוּנ אַרוּם קָארְן; אִיךְ הָאבּ גֶעהַאט אַ טַייעֶרְן שְׁטִיק אוּנ אִיךְ הָאבּ אִיהְם פֶערְלָארֶען!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

№ 217.

Die scheine Reis in Gorten, Der Regele spritzt auf ihr; Wie der Regele hert auf, Asei blatbt sie ohn Kolir. As och un weih un wind Is zu mir un zu maine Johren: Main Geliebter vun main Harzen Is awekgefohren! As och un weih un wind Is zu mir un zu mir: Main Geliebter is nito, Do blaib ich ohn Kolir! Ariber Hals in Wasser Hob ich gethon schwimmen, Geschwummen, wie a Fisch, — Zu sehen, wu er is. Ariber Hals in Wasser Hob ich gethon schwimmen, — Zu sehen main Geliebten, Zi wet er gicher kymmen. Ich ess un ich trink, — Es geiht mir nit ain, Main Geliebter is schoin do, Un ich kenn mit ihm nit sain!

דִי שֵׁיינֶע רוֹיז אִין גָארְטֶען, דֶער רֶעגֶעלֶע שְׁפְּרִיצְט אוֹיף אִיהְר; װִי דֶער רֶעגֶעלֶע הֶערְט אוֹיף, אַזוֹי בְּלַייבְּט זִי אָהְן קָאלִיר. אַז אָךְ אוּנ װֵעה אוּנ װִינְד אִיז צוּ מִיר אוּנ צוּ מַיינֶע יָאהְרֶען: מַיין גֶעלִיבְּטֶער פוּן מַיין הַארְצֶען אִיז אַװֶעק גֶעפָאהְרֶען! אַז אָךְ אוּנ װֵעה אוּנ װִינְד אִיז צוּ מִיר אוּנ צוּ מִיר: מַיין גֶעלִיבְּטֶער אִיז נִיטָא, דָא בְּלַייבּ אִיךְ אָהְן קָאלִיר! אַרִיבֶּער הַאלְז אִין װַאסֶער הָאבּ אִיךְ גֶעטְהָאן שְׁװִימֶען, גֶעשְׁװְאוּמֶען, װִי אַ פִישׁ, — צוּ זֶעהֶען, װְאוּ עֶר אִיז. אַרִיבֶּער הַאלְז אִין װַאסֶער הָאבּ אִיךְ גֶעטְהָאן שְׁװִימֶען, — צוּ זֶעהֶען מַיין גֶעלִיבְּטֶען, צִי װֶעט עֶר גִיכֶער קוּמְמֶען. אִיךְ עֶס אוּנ אִיךְ טְרִינְק, — עֶס גֵעהְט מִיר נִיט אַיין, מַיין גֶעלִיבְּטֶער אִיז שׁוֹין דָא, אוּנ אִיךְ קֶענְן מִיט אִיהְם נִיט זַיין!

↤ 175

Du sogst, — du host mich lieb, Du gist mir a Hand, — Du geihst awek zu a-n-anderer. Du machst auf mir a Schand! A Liebe zu fihren Is doch oi weih, — Ober mit einer, Un nit mit zwei! A Liebe zu fihren Is doch kdai, — Ober mit einer, Un nit mit drai!

דוּ זָאגְסְט, — דוּ הָאסְט מִיךְ לִיעבּ, דוּ גִיסְט מִיר אַ הַאנְד, — דוּ גֵעהְסְט אַװֶעק צוּ אַ-אַנְדֶערֶער. דוּ מַאכְסְט אוֹיף מִיר אַ שַׁאנְד! אַ לִיעבֶּע צוּ פִיהְרֶען אִיז דָאךְ אָי װֵעה, — אָבֶּער מִיט אֵיינֶער, אוּנ נִיט מִיט צְװֵיי! אַ לִיעבֶּע צוּ פִיהְרֶען אִיז דָאךְ כְּדַאי, — אָבֶּער מִיט אֵיינֶער, אוּנ נִיט מִיט דְרַיי!

Ш. Финкелштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).

№ 218.

Ain Bochur liebt a Meidel, Er liebt sie seiher weihl; Er ruft sie „Kätz’l“, „Taib’l“, Sie soll schoin sain far ihm. Zu der zweiter Meid’l thut er sogen: „Meidele, kumm aher!“ — A Bochur sollstu gleiben Vun dannen bis aher!

אַיין בָּחוּר לִיבְּט אַ מֵיידְ׳ל, עֶר לִיבְּט זִי זֶעהֶער װֵייל; עֶר רוּפְט זִי „קֶעצְ׳ל“, „טַייבְּ׳ל“, זִי זָאל שׁוֹין זַיין פַאר אִיהְם. צוּ דֶער צְװֵייטֶער מֵיידְ׳ל טְהוּט עֶר זָאגֶען: „מֵיידֶעלֶע, קוּם אַהֶער!“ — אַ בָּחוּר זָאלְסְטוּ גְלוֹיבֶּען פוּן דַאנֶען בִּיז אַהֶער!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 219.

Die Johrelech ziehen, die Johrelech fliehen, Die Zait geiht awek wie a Reich; As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben, Geiht mir aus main Keiach! 1) Oi, die Keichelech geihen mir aus, Ich kenn sei in sich nit derfihlen; A zehnte Meidele wil ich varsogen, As sie soll kein Liebe nit spielen!

דִי יָאהרֶעלֶעךְ צִיהֶען, דִי יָאהרֶעלֶעךְ פְלִיהֶען, דִי צַייט גֵעהְט אַװֶעק װִי אַ רוֹיךְ; אַז אִיךְ דֶערְמָאהן זִיךְ אָן דִיר, מַיין זִיס לֶעבֶּען, גֵעהְט מִיר אוֹיס מַיין כֹּחַ! 1) אָי, דִי כֹּחַעֶלֶעךְ גֵעהֶען מִיר אוֹיס, אִיךְ קֶען זֵיי אִין זִיךְ נִיט דֶערְפִילֶען; אַ צֶעהְנְטֶע מֵיידֶעלֶע װִיל אִיךְ פַארְזָאגֶען, אַז זִי זָאל קֵיין לִיבֶּע נִיט שְׁפִּילֶען!

1) Иногда за этимъ куплетомъ поется слѣдующій:

Maine Zores auszuderzeilen is doch nito kein Schi’r; Maine Zores, oi, auszuschraiben is doch nito kein Papier!

מַיינֶע צָרוֹת אוֹיסְצוּדֶערְצֵיילֶען אִיז דָאךְ נִיטָא קֵיין שִׁיעוּר; מַיינֶע צָרוֹת, אָי, אוֹיסְצוּשְׁרַייבֶּען אִיז דָאךְ נִיטָא קֵיין פַּאפִּיר!

↤ 176

As a Meidele 1) spielt a Liebe, Spielen in ihr 2) alle Farben; Un as sie 3) spielt nit aus die Liebe, Mus sie a junge starben. 4) — Starb nit, starb nit, Dusche main Leben, Es wet vun dir nehmen a-n-Eck; Adje, adje, Dusche, main Leben, Ich fohr schoin vun dir awek! Auf wieviel Chassenes ich bin gewesen, Hob ich gesehn, orm un raich; Es meg sain die schenste Liebe, Lost sie sich aus a Taich! 5) Oi, die Taichelech tricknen aus, Die Gribelech blaiben leidig; Un as ’s trefft sich af a Meid’l a Umglick, Blaibt der Schem af eibig! 6)

אַז אַ מֵיידֶעלֶע 1) שְׁפִּילְט אַ לִיבֶּע, שְׁפִּילֶען אִין אִיהְר 2) אַלֶע פַארְבֶּען; אוּנ אַז זִי 3) שְׁפִּילְט נִיט אוֹיס דִי לִיבֶּע, מוּז זִי אַ יוּנְגֶע שְׁטַארְבֶּען. 4) — שְׁטַארְבּ נִיט, שְׁטַארְבּ נִיט, דוּשֶׁע מַיין לֶעבֶּען, עֶס װֶעט פוּן דִיר נֶעמֶען אַנְ-עֶק; אַדְיֶע, אַדְיֶע, דוּשֶׁע, מַיין לֶעבֶּען, אִיךְ פָאהר שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק! אוֹיף װִיפִיל חֲתֻנּוֹת אִיךְ בִּין גֶעװֶעזֶען, הָאבּ אִיךְ גֶעזֶעהְן, אָרְם אוּנ רַייךְ; עֶס מֶעג זַיין דִי שֶׁענְסְטֶע לִיבֶּע, לָאזְט זִי זִיךְ אוֹיס אַ טַייךְ! 5) אָי, דִי טַייכֶעלֶעךְ טְרִיקְנֶען אוֹיס, דִי גְרִיבֶּעלֶעךְ בְּלַייבֶּען לֵיידִיג; אוּנ אַז סְ׳טְרֶעפְט זִיךְ אַף אַ מֵיידְ׳ל אַ אוּמְגְלִיק, בְּלַייבְּט דֶער שֵׁם אַף אֵייבִּיג! 6)

М 3 Левинъ (Витебск губ.).

I. Я. Раввинскій (Годячъ, Полтавск. губ )

А. Реизинъ (Минск губ.)

Bochur ehm er Junger-heit mus er starben. Vun der schenster, bester Liebe Lost sich doch aus ain Taich. Un as ’s lost sich aus die Taich, Blaibt doch a leidige Grub; Wenn du kummst mir auf main Gedanken, Wert mir finster in Stub. Ich bin gegangen mit ihr spazieren Auf’n grinem Gros; Sie hot auf mir ain Um-chein geworfen, — Ich weiss nit, far wenn un far wos. Ich bin mit ihr gegangen spazieren Auf Weiz un auf Korn; Auf alle Laiten is vull mit Freid, Un auf mir is ain Umet un Zorn. Ich bin mit ihr gegangen spazieren Auf’n tiefen Wald; Alle sogen, as sie is varloren, Un ich sog, as sie wet kummen bald.

1) בָּחוּר 2) עֶהם 3) עֶר 4) יוּנְגֶערְ־הֵייט מוּז עֶר שְׁטַארְבֶּען. 5) פוּן דֶער שֶׁענְסְטֶער, בֶּעסְטֶער לִיבֶּע לָאזְט זִיךְ דָאךְ אוֹיס אַיין טַייךְ. 6) אוּנ אַז סְ׳לָאזְט זִיךְ אוֹיס דִי טַייךְ, בְּלַייבְּט דָאךְ אַ לֵיידִיגֶע גְרוּבּ; װֶען דוּ קוּמְסְט מִיר אוֹיף מַיין גֶעדַאנְקֶען, װֶערְט מִיר פִינְסְטֶער אִין שְׁטוּבּ. אִיךְ בִּין גֶעגַאנְגֶען מִיט אִיהר שְׁפַּאצִירֶען אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם גְרָאז; זִי הָאט אוֹיף מִיר אַיין אוּם־חֵן גֶעװָארְפֶען, — אִיךְ װֵייס נִיט, פַאר װֶען אוּנ פַאר װָאס. אִיךְ בִּין מִיט אִיהר גֶעגַאנְגֶען שְׁפַּאצִירֶען אוֹיף װֵייץ אוּנ אוֹיף קָארְן; אוֹיף אַלֶע לַייטֶען אִיז פוּל מִיט פְרֵייד, אוּנ אוֹיף מִיר אִיז אַיין אוּמֶעט אוּנ צָארְן. אִיךְ בִּין מִיט אִיהר גֶעגַאנְגֶען שְׁפַּאצִירֶען אוֹיפְ׳ן טִיפֶען װַאלְד; אַלֶע זָאגֶען, אַז זִי אִיז פַארְלָארֶען, אוּנ אִיךְ זָאג, אַז זִי װֶעט קוּמֶען בַּאלְד.

↤ 177

№ 220.

Ich bin gewen schein, Wie a Blum in Frihlings zait, Main Sinnen is mir gewen rein — Dos weissen Gott un Lait. Jetzt bin ich verändert geworen, Maine Backen is wie a Faier verbrennt, Zait vun der erster Minut Sind ich hob dich derkennt. Du host mir gesogt, As du west daine Reid nit verbaiten; Jetzt hot mich geschossen a Koil, Ich schäm sich zu waisen var Laiten!

אִיךְ בִּין גֶעװֶען שֵׁיין, װִי אַ בְּלוּם אִין פְרִילִינְגְס-צַייט, מַיין זִינֶען אִיז מִיר גֶעװֶען רֵיין — דָאס װֵייסֶען גָאט אוּנ לַייט. יֶעצְט בִּין אִיךְ פֶערֶענְדֶערְט גֶעװָארֶען, מַיינֶע בַּאקֶען אִיז װִי אַ פַייעֶר פֶערְבְּרֶענְט, צַייט פוּן דֶער עֶרְשְׁטֶער מִינוּט זִינְד אִיךְ הָאבּ דִיךְ דֶערְקֶענְט. דוּ הָאסְט מִיר גֶעזָאגְט, אַז דוּ װֶעסְט דַיינֶע רֵייד נִיט פֶערְבַּייטֶען; יֶעצְט הָאט מִיךְ גֶעשָׁאסֶען אַקוֹיל, אִיךְ שֶׁעם זִיךְ צוּ װַייזֶען פַאר לַייטֶען!

Т. М. Брамсонъ (Ковенск. губ.).

№ 221.

As ich bin alt gewesen draizehn Johr, Hob ich vun kein Liebe nit gewusst; As ich bin alt geworen funfzehn Johr, Hot zu mir a Bochur’l gekrogen Lust. Lieb hot er mich, wie sain Leben, Un ain Präsent hot er mir auch gegeben; Un as ich wel ihm lieben wie die Welt, Wet er mich nehmen ohn a Kopike Geld.

אַז אִיךְ בִּין אַלְט גֶעװֶעזֶען דְרַייצֶעהן יָאהר, הָאבּ אִיךְ פוּן קֵיין לִיעבֶּע נִיט גֶעװְאוּסְט; אַז אִיךְ בִּין אַלְט גֶעװָארֶען פוּנְפְצֶעהְן יָאהר, הָאט צוּ מִיר אַ בָּחוּרְ׳ל גֶעקְרָאגֶען לוּסְט. לִיעבּ הָאט עֶר מִיךְ, װִי זַיין לֶעבֶּען, אוּנ אַיין פְּרֶעזֶענְט הָאט עֶר מִיר אוֹיךְ גֶעגֶעבֶּען; אוּנ אַז אִיךְ װֶעל אִיהם לִיבֶּען װִי דִי װֶעלְט, װֶעט עֶר מִיךְ נֶעהְמֶען אָהן אַ קָאפִּיקֶע גֶעלְד.

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 222.

Och, main Harz, thaiere Krein, Wie schlecht un wie bitter is mir, Doss maine Eigen thuen fliessen vun geihn, (?) Zulieb wemen — nor zulieb dir! Mit maine helle Gedanken thu ich klärn, Wie asei konn ich kummen zu dir; Main lieber Gott will main Gebet nit zuhern, — Och, wie bitter is mir!

אָךְ, מַיין הַארְץ, טְהַייעֶרֶע קרוֹין, װִי שְׁלֶעכְט אוּנ װִי בִּיטֶער אִיז מִיר, דָאס מַיינֶע אוֹיגען טְהוּעֶן פְלִיסֶען פוּן גֵיין, (?) צוּ לִיבּ װֶעמֶען — נָאר צוּ לִיבּ דִיר! מִיט מַיינֶע הֶעלֶע גֶעדַאנְקֶען טְהוּ אִיךְ קְלֶערְן, װִי אַזוֹי קָאן אִיךְ קוּמֶען צוּ דִיר; מַיין לִיבֶּער גָאט װִיל מַיין גֶעבֶּעט נִיט צוּ הֶערְן, — אָךְ, װִי בִּיטֶער אִיז מִיר!

↤ 178

Och, main Gott, her zu main Gebet, Wos ich thn betn ba Dir: Ich winsch mir zu schlofen auf ain heiler Bett, Nor zusammen mit dir! As ich leig sich mir schlofn, stell ich sich vor, Akkurat wie ich wollt dich hobn lebn mir; Ich seh dich in ganzen, mit daine scheine Hor, Och, wie bitter is mir! Schat, Kinder, geiht nit on, Zuschlogt mir nit dem Schlof dem sissen! Lost mich do sehen dem thaiern Person, Wos ich wel do in Cholem geniessen. . . . . . . . . . . .

אָךְ, מַיין גָאט, הֶער צוּ מַיין גֶעבֶּעט, װָאס אִיךְ טְהוּ בֶּעטְן בַּא דִיר: אִיךְ װִינְשׁ מִיר צוּ שְׁלָאפֶען אוֹיף אַיין הוֹילֶער בֶּעט, נָאר צוּ זַאמֶען מִיט דִיר! אַז אִיךְ לֵייג זִיךְ מִיר שְׁלָאפְן, שְׁטֶעל אִיךְ זִיךְ פָאר, אַקוּרַאט װִי אִיךְ װָאלְט דִיךְ הָאבֶּען לֶעבֶּען מִיר; אִיךְ זֶעה דִיךְ אִין גַאנְצֶען, מִיט דַיינֶע שֵׁיינֶע הָאר, אָךְ, װִי בִּיטֶער אִיז מִיר! שַׁאט, קִינְדֶער, גֵעהְט נִיט אָן, צוּ שְׁלָאגְט מִיר נִיט דֶעם שְׁלָאף דֶעם זִיסֶען! לָאזְט מִיךְ דָא זֶעהֶען דֶעם טְהַייעֶרְן פֶּערְסָאן, װָאס אִיךְ װֶעל דָא אִין חָלוֹם גֶענִיסֶען. . . . . . . . . . . .

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.)

№ 223.

Es is araus a Mode — Schichelech auf Watten; Alle scheine Bochurim Geihen fir Soldaten. Dem scheinem git men op, Der miesser geiht araus; Er hot doch mir zugesogt, As er wet araus. Un as Gott hot schoin geholfen, As er is schoin araus,— Sucht er sich aus a schenere Un vun mir lacht er aus!

עֶס אִיז אַרוֹיס אַ מָאדֶע — שִׁיכֶעלֶעךְ אוֹיף װַאטֶען; אַלֶע שֵׁיינֶע בָּחוּרִים גֵעהֶען פִיר סָאלְדַאטֶען. דֶעם שֵׁיינֶעם גִיט מֶען אָפּ, דֶער מִאוּסֶער גֵעהְט אַרוֹיס; עֶר הָאט דָאךְ מִיר צוּ גֶעזָאגְט, אַז עֶר װֶעט אַרוֹיס. אוּנ אַז גָאט הָאט שׁוֹין גֶעהָאלְפֶען, אַז עֶר אִיז שׁוֹין אַרוֹיס,— זוּכְט עֶר זִיךְ אוֹיס אַ שֶׁענֶערֶע אוּנ פוּן מִיר לַאכְט עֶר אוֹיס!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 179

№ 224.

Ich geih un geih, un geih Un ich geih arum un fall; Ich hob verfihrt a Liebe, Ich ess mir aus main Gall. Ich ess mir aus main Gall, Es fault in mir main Lung; Ich hob verfihrt a Liebe Mit a Schnaider-jung. Mit a Schnaider-jung Wollt sich gewesen kdai; Wie-że wollt geredt gewen? As er soll mir sain getrai! — Ich kenn far dir kein Choss’n weren, Verdreih dir nit daine Johr; Du bist doch a jung Meidele, Un ich darf dienen vier Johr! — Vier Johr wel ich auf dir warten, Dain Żereb steih ich aus — Dain Mame wet wellen Nadan Un du west sich machen groiss! Kein Nadan hob ich dir nit zu giben, Dos weisst sich gut allein; Wieviel Zores wel ich laiden, As du west zum Żereb steihn! Ich hob zu keinem gor nit, Nor zu main Chawerte allein: Sie flegt mich ständig jogen, — Haint thut sie mit ihm allein geihn.

אִיךְ גֵעה אוּנ גֵעה, אוּנ גֵעה אוּנ אִיךְ גֵעה אַרוּם אוּנ פַאל; אִיךְ הָאבּ פֶערְפִיהרְט אַ לִיבֶּע, אִיךְ עֶס מִיר אוֹיס מַיין גַאהְל. אִיךְ עֶס מִיר אוֹיס מַיין גַאהְל, עֶס פוֹילְט אִין מִיר מַיין לוּנְג; אִיךְ הָאבּ פֶערְפִיהרְט אַ לִיבֶּע מִיט אַ שְׁנַיידֶער-יוּנְג. מִיט אֵיין שְׁנַיידֶער-יוּנְג װָאלְט זִיךְ גֶעװֶעזֶען כְּדַאי; װִי-זְשֶׁע װָאלְט גֶערֶעדְט גֶעװֶען? אַז עֶר זָאל מִיר זַיין גֶעטְרַיי! — אִיךְ קֶען פַאר דִיר קֵיין חָתָן װֶערֶען, פַארְדְרֵייה דִיר נִיט דַיינֶע יָאהר; דוּ בִּיסְט דָאךְ אַ יוּנְג מֵיידֶעלֶע, אוּנ אִיךְ דַארְף דִינֶען פִיר יָאהר! — פִיר יָאהר װֶעל אִיךְ אוֹיף דִיר װַארְטֶען, דַיין זְשֶׁערֶעבּ שְׁטֵעה אִיךְ אוֹיס — דַיין מַאמֶע װֶעט װֶעלֶען נַדַּן אוּנ דוּ װֶעסְט זִיךְ מַאכֶען גְרוֹיס! קֵיין נַדַּן הָאבּ אִיךְ דִיר נִיט צוּ גִיבֶּען, דָאס װֵייסְט זִיךְ גְוּט אַלֵיין; װִיפִיל צָרוֹת װֶעל אִיךְ לַיידֶען, אַז דוּ װֶעסְט צוּם זְשֶׁערֶעבּ שְׁטֵעהְן! אִיךְ הָאבּ צוּ קֵיינֶעם גָאר נִיט, נָאר צוּ מַיין חַבֶרְ׳טֶע אַלֵיין: זִי פְלֶעגְט מִיךְ שְׁטֶענְדִיג יָאגֶען, — הַיינְט טְהוּט זִי מִיט אִיהם אַלֵיין גֵעהְן.

А. И. Богомольный (Тульчинъ, Подольск. губ)

№ 225.

Main Harz weint in mir, Zait ich hob dir derkonnt; Es hot mich gezeigen zu dir, Wenn ich sich on dir dermohnt. Haint mus ich sich schämen, Es wet vun mir nischt wern: Mir konnen sich nischt nehmen, — Men thut derain stern!

מַיין הַארְץ װֵיינְט אִין מִיר, צַייט אִיךְ הָאבּ דִיר דֶערְקָאנְט; עֶס הָאט מִיךְ גֶעצוֹיגֶען צוּ דִיר, װֶען אִיךְ זִיךְ אָן דִיר דֶערְמָאנְט. הַיינְט מוּז אִיךְ זִיךְ שֶׁעמֶען, עֶס װֶעט פוּן מִיר נִישְׁט װֶערְן: מִיר קָאנֶען זִיךְ נִישְׁט נֶעהְמֶען, — מֶען טְהוּט דֶערַיין שְׁטֶערְן!

↤ 180

Ich hob on dir gedeinkt, Main Treist bistu gewen; Ich hob noch dir gebeinkt, As ich hob dir nischt gesehn. Haint wos teig main Lebn, Es wet vun mir nischt wern: Men will mir dich nit gebn, — Men thut derain stern! Wuhin ich bin gegangen un gestanen, Hob ich dich gehalten in Sinn; Main Ponim hot gethon schainen, Ich hob allein nit gewusst, wer ich bin. Haint is varkehrt, Es wet vun mir nischt wern: Du bist mir nit baschert, Men thut derain stern! Wen einer hot mich gerufen: „Spaziren kumm“, Bin ich doch mit ihm nit gegangen; Ich bin lieber gelofen drai Gassen arum, Tomer wel ich dir antfangen. Haint is geworen benummen, Es wet vun mir nischt wern: Ich kenn dir nit bakummen Men thut derain stern! Wie glicklich wollt ich gewen, As mir wollten sich beide nehmen; Wer es wollt uns dersehn Wollt doch sich as’n schämen. Haint mus ich steihn bai’n Thir, Es wet vun mir nischt wern: Du kennst nit sain bai mir, Men thut derain stern!

אִיךְ הָאבּ אָן דִיר גֶעדֵיינְקְט, מַיין טְרֵייסְט בִּיסְטוּ גֶעװֶען; אִיךְ הָאבּ נָאךְ דִיר גֶעבֵּיינְקְט, אַז אִיךְ הָאבּ דִיר נִישְׁט גֶעזֶעהְן. הַיינְט װָאס טוֹיג מַיין לֶעבְּן, עֶס װֶעט פוּן מִיר נִישְׁט װֶערְן: מֶען װִיל מִיר דִיךְ נִיט גֶעבְּן, — מֶען טְהוּט דֶערַיין שְׁטֶערְן! װְאוּהִין אִיךְ בִּין גֶעגַאנְגֶען אוּנ גֶעשְׁטַאנֶען, הָאבּ אִיךְ דִיךְ גֶעהַאלְטֶען אִין זִינְן; מַיין פָּנִים הָאט גֶעטָאהן שַׁיינֶען, אִיךְ הָאבּ אַלֵיין נִיט גֶעװְאוּסְט, װֶער אִיךְ בִּין. הַיינְט אִיז פַאר קֶעהְרְט, עֶס װֶעט פוּן מִיר נִישְׁט װֶערְן: דוּ בִּיסְט מִיר נִיט בַּאשֶׁערְט, מֶען טְהוּט דֶערַיין שְׁטֶערְן! װֶען אֵיינֶער הָאט מִיךְ גֶערוּפֶען: „שְׁפַּאצִירֶען קוּם“, בִּין אִיךְ דָאךְ מִיט אִיהְם נִיט גֶעגַאנְגֶען; אִיךְ בִּין לִיעבֶּער גֶעלָאפֶען דְרַיי גַאסֶען אַרוּם, טָאמֶער װֶעל אִיךְ דִיר אַנְטְפַאנְגֶען. הַיינְט אִיז גֶעװָארֶען בֶּענוּמֶען, עֶס װֶעט פוּן מִיר נִישְׁט װֶערְן: אִיךְ קֶען דִיר נִיט בַּאקוּמֶען מֶען טְהוּט דֶערַיין שְׁטֶערְן! װִי גְלִיקְלִיךְ װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען, אַז מִיר װָאלְטֶען זִיךְ בֵּיידֶע נֶעהְמֶען; װֶער עֶס װָאלְט אוּנְז דֶערְזֶעהְן װָאלְט דָאךְ זִיךְ אַזְ׳ן שֶׁעמֶען. הַיינְט מוּז אִיךְ שְׁטֵעהְן בַּיי׳ן טְהִיר, עֶס װֶעט פוּן מִיר נִישְׁט װֶערְן: דוּ קֶענְסְט נִיט זַיין בַּיי מִיר, מֶען טְהוּט דֶערַיין שְׁטֶערְן!

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).

↤ 181

№ 226.

Main Gesicht is blass un varändert, Un keiner weisst nit, wu ich thu geihn; Lait sainen in mir varblendet, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Zait zwei Johr hob ich gethon derkenen, Var maine Eigen thustu immer steihn; Mit daine scheine Blicken hostu mich gethon varbrennen, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Wos a Tog starbt bai mir op a-n-Eiwer, Un maine Blicken blaiben steihn; Du west michgefineninmainem Keiwer, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Oi, main Leben kenn lang nit dauern, Un die Welt is far mir zu klein; Mit a Sifz sollstu mich bedauern, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Ach, main Harz thut mir klemmen, Un maine Kräften geihen aus; Ach, main Lieber, ’ch kenn zu dir nit kummen, Dermohn mich jei, oder-besser nein! Vun maine Eigen thuen Thrären fliessen, Un ’ch kenn nit ainhalten main Gewein; Ach, main Lieber, wenn du wollst wissen! — Dermohn mich jei, oder-besser nein! Dain adel Hand hostu mir gethon raichen, In mainem Seele binstu geblieben steihn; Ich gefin nit zu dainem glaichen, Dermohn mich jei, oder-besser nein!

מַיין גֶעזִיכְט אִיז בְּלַאס אוּנ פַארֶענְדֶערְט, אוּנ קֵיינֶער װֵייסְט נִיט, װְאוּ אִיךְ טְהוּ גֵעהְן; לַייט זַיינֶען אִין מִיר פַארְבְּלֶענְדֶעט, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! צַייט צְװֵיי יָאהר הָאבּ אִיךְ גֶעטָאהן דֶערְקֶענֶען, פַאר מַיינֶע אוֹיגֶען טְהוּסְטוּ אִימֶער שְׁטֵעהְן; מִיט דַיינֶע שֵׁיינֶע בְּלִיקֶען הָאסְטוּ מִיךְ גֶעטְאָהן פַארְבְּרֶענֶען, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! װָאס אַ טָאג שְׁטַארְבְּט בַּיי מִיר אָפּ אַ-נְ-אֵבֶר, אוּנ מַיינֶע בְּלִיקֶען בְּלַייבֶּען שְׁטֵעהְן; דוּ װֶעסְט מִיךְ גֶעפִינֶען אִין מַיינֶעם קֵבֶר, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! אָי, מַיין לֶעבֶּען קֶען לַאנְג נִיט דוֹיעֶרְן, אוּנ דִי װֶעלְט אִיז פַאר מִיר צוּ קְלֵיין; מִיט אַ זִיפְץ זָאלְסְטוּ מִיךְ בֶּעדוֹיעֶרְן, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! אַךְ, מַיין הַארְץ טְהוּט מִיר קְלֶעמֶען, אוּנ מַיינֶע קְרֶעפְטֶען גֵעהֶען אוֹיס; אַךְ, מַיין לִיעבֶּער, כְ׳קֶען צוּ דִיר נִיט קוּמֶען, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טְהוּעֶן טְרֶערֶען פְלִיסֶען, אוּנ כְ׳קֶען נִיט אַיינְהַאלְטֶען מַיין גֶעװֵיין; אַךְ, מַיין לִיעבֶּער, װֶען דוּ װָאלְסְט װִיסֶען! — דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין! דַיין אַדֶעל הַאנְד הָאסְטוּ מִיר גֶעטָאהן רַייכֶען, אִין מַיינֶעם זֶעלֶע בִּינְסְטוּ גֶעבְּלִיבֶּען שְׁטֵעהְן; אִיךְ גֶעפִין נִיט צוּ דַיינֶעם גְלַייכֶען, דֶערְמָאן מִיךְ יֵעי, אָדֶער — בֶּעסֶער נֵיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 182

№ 227.

Zwelf a Seiger bai Nacht, Wenn alle hoben geschlofen, Umetum die Lodens vermacht, — Nor in ein Stell is offen: Dort a Faier brennt, A Kranke liegt in Bett; A Por alte Lait brechen mit die Händ Un hoben die Werter geredt: „Oi weih is zu unsere Johren, Wos mir losen nit kein Dor! Main Tochter, wos i’ mit dir geworen In Zait vun finf Johr?! Wie du host geschaint Mit finf Johr Zurick, — Asei is uns haint Verstert unser Glick! Oi weih is zu unser Leben, Wos mir leben auf der Welt: Alle Kinder hoben mir opgegeben, Nor die eine hot sich uns opgestellt! Mir hoben gehofft Viel Naches vun dir zu derleben; Itzt musen mir dir Zurick opgeben!“ Wie sei steihen un jommern Un klogen ohn a Schi’r, Thut a junger Mann araingeihn In a-n-offizersken Mundir. Er hot nit geredt Kein Wort mit sei, Er is zugelofen zum Bett Un gegeben a schreklichen Geschrei: — Wos thustu do liegen, Main Leben, main Glick! Gib nor a kuck, Wer’s is gekummen zurick!

צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער בַּיי נַאכְט, װֶען אַלֶע הָאבֶּען גֶעשְׁלָאפֶען, אוּמֶעטוּם דִי לָאדֶענְס פֶערְמַאכְט, — נָאר אִין אֵיין שְׁטֶעל אִיז אָפֶען: דָארְטֶען אַ פַייעֶר בְּרֶענְט, אַ קְרַאנְקֶע לִיגְט אִין בֶּעט; אַ פָּאר אַלְטֶע לַייט בְּרֶעכֶען מִיט דִי הֶענְד אוּנ הָאבֶּען דִי װֶערְטֶער גֶערֶעדְט: „אָי װֵעה אִיז צוּ אוּנְזֶערֶע יָאהרֶען, װָאס מִיר לָאזֶען נִיט קֵיין דוֹר! מַיין טָאכְטֶער, װָאס אִי׳ מִיט דִיר גֶעװָארֶען אִין צַייט פוּן פִינְף יָאהר?! װִי דוּ הָאסְט גֶעשַׁיינְט מִיט פִינְף יָאהר צוּרִיק, — אַזוֹי אִיז אוּנְז הַיינְט פֶערְשְׁטֶערְט אוּנְזֶער גְלִיק! אָי װֵעה אִיז צוּ אוּנְזֶער לֶעבֶּען, װָאס מִיר לֶעבֶּען אוֹיף דֶער װֶעלְט: אַלֶע קִינְדֶער הָאבֶּען מִיר אָפְּגֶעגֶעבֶּען, נָאר דִי אֵיינֶע הָאט זִיךְ אוּנְז אָפְּגֶעשְׁטֶעלְט! מִיר הָאבֶּען גֶעהָאפְט פִיל נַחַת פוּן דִיר צוּ דֶערְלֶעבֶּען; אִיצְט מוּזֶען מִיר דִיר צוּרִיק אָפְּגֶעבֶּען!“ װִי זֵיי שְׁטֵעהֶען אוּנ יָאמֶערֶען אוּנ קְלָאגֶען אָהן אַ שִׁיעוּר, טְהוּט אַ יוּנְגֶער מַאנְן אַרַיינְגֵעהְן אִין אַ׳נְ-אָפִיצֶערְסְקֶען מוּנְדִיר. עֶר הָאט נִיט גֶערֶעדְט קֵיין װָארְט מִיט זֵיי, עֶר אִיז צוּגֶעלָאפֶען צוּם בֶּעט אוּנ גֶעגֶעבֶּען אַ שְׁרֶעקְלִיכֶען גֶעשְׁרֵיי: — װָאס טוּהסְטוּ דָא לִיגֶען, מַיין לֶעבֶּען, מַיין גְלִיק! גִיבּ נָאר אַקוּק, װֶער סְ׳אִיז גֶעקוּמֶען צוּ רִיק!

↤ 183

Mir thut main Meiach Af zweien spalten; Ach, wu nehmt men Keiach Die Zores auszuhalten! ’ch hob gemeint, ’ch wel kummen vun Dienst, Wel ich sain glicklich ohn a Schi’r; ’ch hob gemeint, ’ch wel dem Glick Kennen derzeilen dir! In Wach un in Schlof Hob ich wegen dir getracht, Un auf asa Ssof Hob ich gor nit geacht! . . . . . . . . . . .

מִיר טְהוּט מַיין מֹחַ אַף צְװֵייעֶן שְׁפַּאלְטֶען; אַךְ, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען כֹּחַ דִי צָרוֹת אוֹיס צוּ הַאלְטֶען! כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, כְ׳װֶעל קוּמֶען פוּן דִינְסְט, װֶעל אִיךְ זַיין גְלִיקְלִיךְ אָהְן אַ שִׁיעוּר; כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, כְ׳װֶעל דֶעם גְלִיק קֶענֶען דֶערְצֵיילֶען דִיר! אִין װַאךְ אוּנ אִין שְׁלָאף הָאבּ אִיךְ װֶעגֶען דִיר גֶעטְרַאכְט, אוּנ אוֹיף אַזַא סוֹף הָאבּ אִיךְ גָאר נִיט גֶעאַכְט! . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 228.

In Amerika fohren Fuhren Barg aruf, Barg arop; Un as der Bochur liebt die Meidel. Leigt er far ihr die Kop. In Amerika backt men Chales Far die ganze Welt; Un as der Bochur liebt die Meidel, Nehmt er ihr ohn a Kop’ke Geld. In Amerika backt men Beigel Auf a ganzen Johr; Ich-dain Choss’n un du-main Kale, Sainen mir beide a glaiche Por!

אִין אַמֶערִיקַא פָאהְרֶען פוּהרֶען בַּארְג אַרוּף, בַּארְג אַרָאפּ; אוּנ אַז דֶער בָּחוּר לִיבְּט דִי מֵיידֶעל. לֵייגְט עֶר פַאר אִיהְר דִי קָאפּ. אִין אַמֶערִיקַא בַּאקְט מֶען חַלּוֹת פַאר דִי גַאנְצֶע װֶעלְט; אוּנ אַז דֶער בָּחוּר לִיבְּט דִי מֵיידֶעל, נֶעהְמט עֶר אִיהר אָהן אַ קָאפִּ׳קֶע גֶעלְד. אִין אַמֶערִיקַא בַּאקְט מֶען בֵּייגֶעל אוֹיף אַ גַאנְצֶען יָאהְר; אִיךְ — דַיין חָתָן אוּנ דוּ — מַיין כַּלָּה, זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע אַ גְלַייכֶע פָּאר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 184

№ 229.

— Tochter liebe, getraie, Wos hostu sich in Bochur varliebt, Wos host in ehm dersehen? Er is nacket, borwes, ain orem-Mann! Verlieb sich besser in ain raichen, — Wos nitzt dir der orem-Mann? Bakenn sich besser in dain glaichen, As er soll kennen sain dain Mann! Matter liebe, getraie, Mach mir die Kop nit dyl, — Lesch schoin mir ope’t dem Faier Un gib schoin mir wemen ich will! Verliebt hob ich sich in sain schein Ponim, Gekrogen hot er ba mir Chein, Die ganze Welt sogt, as er is mies un orm, Un bai mir is er thaier un schein! Gebliht hob ich, wie a scheine Rose, Verbliht hob ich maine Täg; Die Eltern machen mir schoin dul, Wos nitzt mir main Vermeg! Der Ponim wert doch schwarz, Ich weiss gor nit far wos, A Steindele liegt af main Harzen, Un der Ponim wert grin wie a Gros. Thaierer, geschätzter Brilljant, Du verschainst main ganzen Leben, Ich nehm dich in oremen Stand Un ich mohn nit bai dir kein Geld! Allz iber dain schein Ponim, — Gekrogen hostu bai mir Chein: Die ganze Welt sogt, as du bist mies un orm, Bai mir bistu thaier un schein!

— טָאכְטֶער לִיבֶּע, גֶעטְרַייעֶ, װָאס הָאסְטוּ זִיךְ אִין בָּחוּר פַארְלִיעבְּט, װָאס הָאסְט אִין עֶם דֶערְזֶעהֶען? עֶר אִיז נַאקֶעט, בָּארְװֶעס, אַיין אָרֶעמַאנְן! פֶערְלִיבּ זִיךְ בֶּעסֶער אִין אַיין רַייכֶען, — װָאס נִיצְט דִיר דֶער אָרֶעמַאנְן? בַּאקֶענְן זִיךְ בֶּעסֶער אִין דַיין גְלַייכֶען, אַז עֶר זָאל קֶענֶען זַיין דַיין מַאנְן! מַאטֶער לִיבֶּע, גֶעטְרַייעֶ, מַאךְ מִיר דִי קָאפּ נִיט דוּל, — לֶעשׁ שׁוֹין מִיר אָפֶּעט דֶעם פַייעֶר אוּנ גִיבּ שׁוֹין מִיר װֶעמֶען אִיךְ װִיל! פֶערְלִיעבְּט הָאבּ אִיךְ זִיךְ אִין זַיין שֵׁיין פָּנִים, גֶעקְרָאגֶען הָאט עֶר בַּא מִיר חֵן, דִי גַאנְצֶע װֶעלְט זָאגְט, אַז עֶר אִיז מִיאוּס אוּנ אָרְם, אוּנ בַּיי מִיר אִיז עֶר טְהַייעֶר אוּנ שֵׁיין! גֶעבְּלִיהְט הָאבּ אִיךְ, װִי אַ שֵׁיינֶע רָאזֶע, פֶערְבְּלִיהְט הָאבּ אִיךְ מַיינֶע טֶעג; דִי עֶלְטֶערְן מַאכֶען מִיר שׁוֹין דוּל, װָאס נִיצְט מִיר מַיין פֶערְמֶעג! דֶער פָּנִים װֶערְט דָאךְ שְׁװַארְץ, אִיךְ װֵייס גָאר נִיט פַאר װָאס, אַ שְׁטֵיינְדֶעלֶע לִיגְט אַף מַיין הַארְצֶען, אוּנ דֶער פָּנִים װֶערְט גְרִין װִי אַ גְרָאז. טְהַייעֶרֶער, גֶעשֶׁעצְטֶער בְּרִילְלְיַאנְט, דוּ פֶערְשַׁיינְסְט מַיין גַאנְצֶען לֶעבֶּען, אִיךְ נֶעהם דִיךְ אִין אָרֶעמֶען שְׁטַאנְד אוּנ אִיךְ מָאהְן נִיט בַּיי דִיר קֵיין גֶעלְד! אַלְץ אִיבֶּער דַיין שֵׁיין פָּנִים, — גֶעקְרָאגֶען הָאסְטוּ בַּיי מִיר חֵן: דִי גַאנְצֶע װֶעלְט זָאגְט, אַז דוּ בִּיזְט מִיאוּס אוּנ אָרְם, בַּיי מִיר בִּיסְטוּ טְהַייעֶר אוּנ שֵׁיין!

↤ 185

Die Welt hot bai mir nit kein Werd, Un die Welt is far mir gor klein., Ich hob schoin aseins verklärt, As ich soll vun der Welt awekgeihn: Asa thaier Welt hob ich! Ach, wie greiss is mir main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! Ich hob noch kein Welt nit gesehn, Chuz Jekaterinoslawer Stodt allein, Main ganzer Vergnign is gewen, In Gass zu spazieren geihn. Ach, wie greiss is mir main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! Die Mite wet sain main Bett Un Tachrichim weln sain maine Kleider, Un der finsterer Kabinet-der Keiwer, Un Werm welen essen Main jederer Eiwer. Ach, wie greiss is main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind! A Bass-jchide bin ich gewesen, Maine Eltern flegen vun mir kwelen; Zu der Chupe fihren flegen sei allz wellen, — Die Chupe hob ich auf a Lwaje verbiten! Ach, wie greiss is main Wynd, Maine junge Johren hob ich verschnitten, — Vun siebezehn Johr a junge Kind!

דִי װֶעלְט הָאט בַּיי מִיר נִיט קֵיין װֶערְד, אוּנ דִי װֶעלְט אִיז פַאר מִיר גָאר קְלֵיין., אִיךְ הָאבּ שׁוֹין אַזוֹינְס פֶערְקְלֶעהְרְט, אַז אִיךְ זָאל פוּן דֶער װֶעלְט אַװֶעקְגֵעהְן: אַזַא טְהַייעֶרֶע װֶעלְט הָאבּ אִיךְ! אַךְ, װִי גְרוֹיס אִיז מִיר מַיין װְאוּנְד, מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען הָאבּ אִיךְ פֶערְשְׁנִיטֶען, — פוּן זִיבֶּעצֶען יָאהְר אַ יוּנְגֶע קִינְד! אִיךְ הָאבּ נָאךְ קֵיין װֶעלְט נִיט גֶעזֶעהְן, חוּץ יֶעקַאטֶערִינָאסְלַאװֶער שְׁטָאדְט אַלֵיין, מַיין גַאנְצֶער פֶערְגעֶנִיגֶען אִיז גֶעװֶען, אִין גַאס צוּ שְׁפַּאצִירֶען גֵעהְן. אַךְ, װִי גְרוֹיס אִיז מִיר מַיין װְאוּנְד, מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען הָאבּ אִיךְ פֶערְשְׁנִיטֶען, — פוּן זִיבֶּעצֶען יָאהְר אַ יוּנְגֶע קִינְד! דִי מִטָּה װֶעט זַיין מַיין בֶּעט אוּנ תַּכְרִיכִים װֶעלְן זַיין מַיינֶע קְלֵיידֶער, אוּנ דֶער פִינְסְטֶערֶער קַאבִּינֶעט — דֶער קֵבֶר, אוּנ װֶערְם װֶעלֶען עֶסְסֶען מַיין יֶעדֶערֶער אֵבֶר. אַךְ, װִי גְרוֹיס אִיז מַיין װְאוּנְד, מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען הָאבּ אִיךְ פֶערְשְׁנִיטֶען, — פוּן זִיבֶּעצֶען יָאהְר אַ יוּנְגֶע קִינְד! אַ בַּת יְחִידָה בִּין אִיךְ גֶעװֶעזֶען, מַיינֶע עֶלְטֶערְן פְלֶעגֶען פוּן מִיר קְװֶעלֶען; צוּ דֶער חֻפָּה פִיהרֶען פְלֶעגֶען זֵיי אַלְץ װֶעלֶען, — דִי חֻפָּה הָאבּ אִיךְ אוֹיף אַ לְוַיָה פֶערְבִּיטֶען! אַךְ, װִי גְרוֹיס אִיז מַיין װְאוּנְד, מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען הָאבּ אִיךְ פֶערְשְׁנִיטֶען, — פוּן זִיבֶּעצֶען יָאהְר אַ יוּנְגֶע קִינְד!

Т. В. Ротенбергъ (Ромны, Полтавск. губ).

↤ 186

№ 230.

Oi weih, Chaïm’l, Die Kepele thut mir weih! To wos-że sogstu, Chaïm’l? To wos sogstu asei? Far wos soll ich nit weinen, — Du, Chaïm’l, fohrst awek Vun asa sisse Liebe In a waite Weg! — ’ch hob dir gesogt haint, ’ch hob dir gesogt noch: Varkeif dem grinem Jackele Un fohr noch mir noch! — ’ch wel varkeifen dem grinem Jackele, Welen Laiten vun mir auslachen. — As Gott wet mir helfen, Wel ich dir a naiem machen!

אָי װֵעה, חַיִים׳ל, דִי קֶעפֶּעלֶע טְהוּט מִיר װֵעה! טָא װָאס-זְשֶׁע זָאגְסְטוּ, חַיִים׳ל? טָא װָאס זָאגְסְטוּ אַזוֹי? פַאר װָאס זָאל אִיךְ נִיט װֵיינֶען, — דוּ, חַיִ׳ם׳ל, פָאהרְסְט אַװֶעק פוּן אַזַא זִיסֶע לִיבֶּע אִין אַ װַייטֶע װֶעג! — כְ׳הָאבּ דִיר גֶעזָאגְט הַיינְט, כְ׳ הָאבּ דִיר גֶעזָאגְט נָאךְ: פַארְקוֹיף דֶעם גְרִינֶעם יַאקֶעלֶע אוּנ פָאהר נָאךְ מִיר נָאךְ! — כְ׳װֶעל פַארְקוֹיפֶען דֶעם גְרִינֶעם יַאקֶעלֶע, װֶעלֶען לַייטֶען פוּן מִיר אוֹיסְלַאכֶען. — אַז גָאט װֶעט מִיר הֶעלְפֶען, װֶעל אִיךְ דִיר אַ נַייעֶם מַאכֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 231.

— Chaïm, Chaïm, wos wet vun uns sain, Wos mir leben wie die Goïm? Nomir geihn zum Dajon Un lomir schraiben Tnoïim! — Tnoïim, Tnoïim, Tnoïim Is jetzt, Duschunje, nit kain Zait: Duschunje, Ljubunje, Ich hob dich asei auch nit faint! — Faint, faint, faint Far wos sollstu mich hoben? Var main Taten, var main Mamen Darfstu Meire hoben! — Var dain Taten, var dain Mamen Hob ich nit kain Meire: Far maine Gut’s far maine Geld Wel ich kriegen a selche S’cheire!

— חַיִּים, חַיִּים, װָאס װֶעט פוּן אוּנְז זַיין, װָאס מִיר לֶעבֶּען װִי דִי גּוֹיִם? נָאמִיר גֵעהְן צוּם דַיָּן אוּנ לָאמִיר שְׁרַייבֶּען תְּנָאִים! — תְּנָאִים, תְּנָאִים, תְּנָאִים אִיז יֶעצְט, דוּשׁוּנְיֶע, נִיט קַיין צַייט: דוּשׁוּנְיֶע, לְיוּבּוּנְיֶע, אִיךְ הָאבּ דִיךְ אַזוֹי אוֹיךְ נִיט פַיינְט! — פַיינְט, פַיינְט, פַיינְט פַאר װָאס זָאלְסְטוּ מִיךְ הָאבֶּען? פַאר מַיין טַאטֶען, פַאר מַיין מַאמֶען דַארְפְסְטוּ מוֹרָא הָאבֶּען! — פַאר דַיין טַאטֶען, פַאר דַיין מַאמֶען הָאבּ אִיךְ נִיט קַיין מוֹרָא: פַאר מַיינֶע גוּטְ׳ס פַאר מַיינֶע גֶעלְד װֶעל אִיךְ קְרִיגֶען אַ זֶעלְכֶע סְחוֹרָה!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 187

№ 232.

— Bassje-Malke, effen mir! Hob nit kein Meire: Meier der Schljosser, hot verklappt A vullen Sklad mit S’cheire! — Meier der Schljosser, Her schoin uf zu klappen, — Bald wet kummen der Obchod, Wet er dir zuchapen! Er wet dir zuchapen Un er wet dir zunehmen, Er wet dir in Klotz arainsetzen, Dain Herzele wet dir klemmen. In draussen is a Regentog, In Stub is a Chmare; ’ch hob opgelebt maine junge Johren Auf die heile Nare. Auf die heile Nare, Vun Tog vun main Geboren; ’ch hob gehat a fainem Diment Un hob ihm ongeworen. ’ch hob ihm ongeworen, ’ch kenn zu ihm nit kummen; Oi, on steiht er, oi on geiht er, Me hot ihm zugenummen!

— בַּתְיָה-מַלְכָּה, עֶפֶען מִיר! הָאבּ נִיט קֵיין מוֹרָא: מֵאִיר דֶער שְׁלָאסֶער, הָאט פֶערְקְלַאפְּט אַפוּלֶען סְקְלַאד מִיט סְחוֹרָה! — מֵאִיר דֶער שְׁלָאסֶער, הֶער שׁוֹין אוּף צוּ קְלַאפֶּען, — בַּאלְד װֶעט קוּמֶען דֶער אָבְּחָאד, װֶעט עֶר דִיר צוּ חַאפֶּען! עֶר װֶעט דִיר צוּ חַאפֶּען אוּנ עֶר װֶעט דִיר צוּ נֶעהְמֶען, עֶר װֶעט דִיר אִין קְלָאץ אַרַיינְזֶעצֶען, דַיין הֶערְצֶעלֶע װֶעט דִיר קְלֶעמֶען. אִין דְרוֹיסֶען אִיז אַרֶעגֶענְטָאג, אִין שְׁטוּבּ אִיז אַ חְמַארֶע; כְ׳הָאבּ אָפְּגֶעלֶעבְּט מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶען אוֹיף דִי הֵיילֶע נַארֶע. אוֹיף דִי הֵיילֶע נַארֶע, פוּן טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען; כְ׳הָאבּ גֶעהַאט אַ פַיינֶעם דִימֶענְט אוּנ הָאבּ אִיהְם אָנְגֶעװָארֶען. כְ׳הָאבּ אִיהְם אָנְגֶעװָארֶען, כְ׳קֶען צוּ אִיהְם נִיט קוּמֶען; אָי, אָן שְׁטֵעהְט עֶר, אָי אָן גֵעהְט עֶר, מֶע הָאט אִיהְם צוּגֶענוּמֶען!

Б М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.).

№ 233.

In a stiller Nacht, — Kein Mentschen seht men nit arum, Dorten geiht a junge Meidel Un a Bochur arum un arum. Wie er hot sie nor dersehen, Asei is er geblieben steihn: — „Jetzt is die Zait gekummen, Sollst mir sogen: jo zi nein!“

אִין אַ שְׁטִילֶער נַאכְט, — קֵיין מֶענְטְשֶׁען זֶעהְט מֶען נִיט אַרוּם, דָארְטֶען גֵעהְט אַ יוּנְגֶע מֵיידֶעל אוּנ אַ בָּחוּר אַרוּם אוּנ אַרוּם. װִי עֶר הָאט זִי נָאר דֶערְזֶעהֶען, אַזוֹי אִיז עֶר גֶעבְּלִיבֶּען שְׁטֵעהְן: — „יֶעצְט אִיז דִי צַייט גֶעקוּמֶען, זָאלְסְט מִיר זָאגֶען: יָא צִי נֵיין!“

↤ 188

— Lieben lieb ich dich, Maine Eltern losen mich nit. Maine Eltern thuen mir stern, Ich konn far dir a Kale nit wern! Wie er hot dos derhert, Is er gefallen mit’n Ponim zu d’r Erd; Sain Liebe hot sich geschlossen: Vun a Rewolwer hot er sie geschossen. Wie er hot dos dersehn, As sain Liebe is gefallen wie a Stein, Hot er umgekehrt dem Rewolwer Un hot geschossen sich allein. — Mentschen, Mentschen liebe, Nehmt arop vun mir a Raje: Ich hob gehofft zu der Tochter’s Chupe geihn, Zum Ssof darf ich zu der Lwaje! — Mentschen, Mentschen traie, Nehmt arop vun uns a Raje: Derinnen is Gott nit schuldig, Nor Voter un Mutter traie! — Sait-że gesund, maine liebe Eltern, Ihr hot mich vun ihm varhasst; Besser wollt var aich gewesen, As ihr sollt mich var ihm varknast! Sait gesund, maine liebe Eltern, Ihr hot mich varjogt vun der Welt; Jetzt darf er geihn in Keiten geschlos sen, Un ich darf liegen in der Erd!

— לִיבֶּען לִיבּ אִיךְ דִיךְ, מַיינֶע עֶלְטֶערְן לָאזֶען מִיךְ נִיט. מַיינֶע עֶלְטֶערְן טְהוּעֶן מִיר שְׁטֶערְן, אִיךְ קָאן פַאר דִיר אַ כַּלָה נִיט װֶערְן! װִי עֶר הָאט דָאס דֶערְהֶערְט, אִיז עֶר גֶעפַאלֶען מִיטְ׳ן פָּנִים צוּ דְ׳רְ׳עֶרְד; זַיין לִיבֶּע הָאט זִיךְ גֶעשְׁלָאסֶען: פוּן אַ רֶעװָאלְװֶער הָאט עֶר זִי גֶעשָׁאסֶען. װִי עֶר הָאט דָאס דֶערְזֶעהְן, אַז זַיין לִיבֶּע אִיז גֶעפַאלֶען װִי אַ שְׁטֵיין, הָאט עֶר אוּמְגֶעקֶעהְרְט דֶעם רֶעװָאלְװֶער אוּנ הָאט גֶעשָׁאסֶען זִיךְ אַלֵיין. — מֶענְטְשֶׁען, מֶענְטְשֶׁען לִיבֶּע, נֶעהְמְט אַרָאפּ פוּן מִיר אַ רַאֲיָה: אִיךְ הָאבּ גֶעהָאפְט צוּ דֶער טָאכְטֶערְס חֻפָּה גֵעהְן, צוּם סוֹף דַארְף אִיךְ צוּ דֶער לְוַיָה! — מֶענְטְשֶׁען, מֶענְטְשֶׁען טְרַייעֶ, נֶעמְט אַרָאפּ פוּן אוּנְז אַ רַאֲיָה: דֶערִינֶען אִיז גָאט נִיט שׁוּלְדִיג, נָאר פָאטֶער אוּנ מוּטֶער טְרַייעֶ! — זַייט-זְשֶׁע גֶעזוּנְד, מַיינֶע לִיבֶּע עֶלְטֶערְן, אִיהְר הָאט מִיךְ פוּן עֶם פַארְהַאסְט; בֶּעסֶער װָאלְט פַאר אַייךְ גֶעװֶעזֶען, אַז אִיהְר זָאלְט מִיךְ פַאר עֶם פַארְקְנַ׳סְט! זַייט גֶעזוּנְד, מַיינֶע לִיבֶּע עֶלְטֶערְן, אִיהְר הָאט מִיךְ פַארְיָאגְט פוּן דֶער װֶעלְט; יֶעצְט דַארְף עֶר גֵעהְן אִין קֵייטֶען גֶעשְׁלָאסְסֶען, אוּנ אִיךְ דַארְף לִיגֶען אִין דֶער עֶרְד!

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.).

↤ 189

№ 234.

Dort geiht a Frailin allein, Die Harz zugeiht ihr vun Gewein; Sie geiht — kain Mentschen sollen ihr nit stern, Un singt a Lied vun sich mit bittere Thrärn: A Musser kennt ihr, Frailins, nehmen, Vun wos der Umglick is mir geschehn; A Liebe soll kain Frailin nit wissen, Oi, vun a Liebe is mir geschehn! Main Kind! ich tgog dich auf die Händ, Gott soll maine Thrären sehn; Jeder Mutter kenn fihlen main Herz, — Main Kind, ich los dich in Wald allein! Main Kind, ich trog dich auf die Händ, Gott soll daine Thrären sehn; Er soll aropschicken vun Himmel a Mal’ach Un soll dich zunehmen zu sich! Main Kind, ich konn do lang nit somen, Ich darf gich geihn aheim; Seh, main Kind, dain umglickliche Mutter — Sie darf dich losen in tiefen Wald allein! As gute Mentschen welen dich gefinen, Sei welen Rachmones hoben auf dir; Seh, main Kind, sollst sei ehrlich dienen, Sollst nit vargessen auf mir! As du west zu dem rechten Sseichel kummen Un west welen wissen, zi die Welt, is schein, Du west wellen daine Eltern gefinen, — Nit vargess, as du bist elend, wie a Stein!

דָארְט גֵעהְט אַ פְרַיילִין אַלֵיין, דִי הַארְץ צוּגֵעהְט אִיהְר פוּן גֶעװֵיין; זִי גֵעהְט — קַיין מֶענְטְשֶׁען זָאלֶען אִיהְר נִיט שְׁטֶערְ׳ן, אוּנ זִינְגְט אַ לִיעד פוּן זִיךְ מִיט בִּיטֶערֶע טְרֶערְן: — אַ מוּסָר קֶענְט אִיהְר, פְרַיילִינְס, נֶעהְמֶען, פוּן װָאס דֶער אוּמְגְלִיק אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן; אַ לִיבֶּע זָאל קַיין פְרַיילִין נִיט װִיסֶען, אָי, פוּן אַ לִיבֶּע אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן! מַיין קִינְד! אִיךְ טְרָאג דִיךְ אוֹיף דִי הֶענְד, גָאט זָאל מַיינֶע טְרֶערְן זֶעהְן; יֶעדֶער מוּטֶער קֶען פִיהְלֶען מַיין הֶערְץ, — מַיין קִינְד, אִיךְ לָאז דִיךְ אִין װַאלְד אַלֵיין! מַיין קִינְד, אִיךְ טְרָאג דִיךְ אוֹיף דִי הֶענְד, גָאט זָאל דַיינֶע טְרֶערֶען זֶעהְן; עֶר זָאל אַרָאפּ שִׁיקֶען פוּן הִימֶעל אַ מַלְאָךְ אוּנ זָאל דִיךְ צוּנֶעהְמֶען צוּ זִיךְ! מַיין קִינְד, אִיךְ קָאנְן דָא לַאנְג נִיט זַאמֶען, אִיךְ דַארְף גִיךְ גֵעהְן אַ הֵיים; זֶעה, מַיין קִינְד, דַיין אוּמְגְלִיקְלִיכֶע מוּטֶער — זִי דַארְף דִיךְ לָאזֶען אִין טִיפֶען װַאלְד אַלֵיין! אַז גוּטֶע מֶענְטְשֶׁען װֶעלֶען דִיךְ גֶעפִינֶען, זֵיי װֶעלֶען רַחֲמָנוּת הָאבֶּען אוֹיף דִיר; זֶעה, מַיין קִינְד, זָאלְסְט זֵיי עֶהְרְלִיךְ דִינֶען, זָאלְסְט נִיט פַארְגֶעסֶען אוֹיף מִיר! אַז דוּ װֶעסְט צוּ דֶעם רֶעכְטֶען שֵׂכֶל קוּמֶען אוּנ װֶעסְט װֶעלֶען װִיסֶען, צִי דִי װֶעלְט אִיז שֵׁיין, דוּ װֶעסְט װֶעלֶען דַיינֶע עֶלְטֶערְן גֶעפִינֶען, — נִיט פַארְגֶעס, אַז דוּ בִּיסְט עֶלֶענְד, װִי אַ שְׁטֵיין!

↤ 190

Dain varfluchten Voter westu nit gefinen, Dain eigene Mutter westu auch mehr nit sehn; Halwai wollt ich ehm nit gewen konnen Wollt ich nit asei umglicklich gewen!

דַיין פַארְפְלוּכְטֶען פָאטֶער װֶעסְטוּ נִיט גֶעפִינֶען, דַיין אֵייגֶענֶע מוּטֶער װֶעסְטוּ אוֹיךְ מֶעהְר נִיט זֶעהְן; הַלְוַאי װָאלְט אִיךְ עֶם נִיט גֶעװֶען קְָאנֶען װָאלְט אִיךְ נִיט אַזוֹי אוּמְגְלִיקְלִיךְ גֶעװֶען!

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ )

№ 235.

Auf’n Barg dem grinem Gros Varfleizt doch Wasser; Leben sinken Fischen, Fischen auf Millionen Hot doch dortn varfleizt. Ach, o dortn leben Breg Jam Sitzt a Frailen eine allein; In scheine Kleider geiht sie doch Un sitzt allein auf a Stein. Halt a Kind auf ihre Händ, Punkt wie vun zwei Chadoschim alt; Wie schein un eidel is er doch, — Punkt in ihr Gestalt! Zugetuljet zu ihr Brust, — A letzten mol geseigen! Vun ihre Eigen Thrären fliezen, Asei wie a Fail vun Beigen. Schwimmt a Fischer Iber dem Taich dem breiten, Mit sain Lodke umetum Un mit’n Faier dem reithen. — Asa lieb Rind mus ich dertrinken, Iber dem Wasser dersinken! Die wilde Wasser wet sie vertrogen, Ich wel sie schoin mehr nit hoben!

אוֹיפְ׳ן בַּארְג דֶעם גְרִינֶעם גְרָאז פַארְפְלֵייצְט דָאךְ װַאסֶער; לֶעבֶּען זִינְקֶען פִישֶׁען, פִישֶׁען אוֹיף מִילִיָאנֶען הָאט דָאךְ דָארְטְ׳ן פַארְפְלֵייצְט. אַךְ, אָ דָארְטֶען לֶעבֶּען בְּרֶעג יַם זִיצְט אַ פְרַיילֶען אֵיינֶע אַלֵיין; אִין שֵׁיינֶע קְלֵיידֶער גֵעהְט זִי דָאךְ אוּנ זִיצְט אַלֵיין אוֹיף אַ שְׁטֵיין. הַאלְט אַ קִינְד אוֹיף אִיהְרֶע הֶענְד, פּוּנְקְט װִי פוּן צְװֵיי חֲדָשִׁים אַלְט; װִי שֵׁיין אוּנ אֵיידֶעל אִיז עֶר דָאךְ, — פּוּנְקְט אִין אִיהְר גֶעשְׁטַאלְט! צוּ גֶעטוּלְיֶעט צוּ אִיהְר בְּרוּסְט, — אַ לֶעצְטֶען מָאל גֶעזוֹיגֶען! פוּן אִיהְרֶע אוֹיגֶען טְרֶערֶען פְלִיצֶען, אַזוֹי װִי אַ פַייל פוּן בּוֹיגֶען. שְׁװִימְט אַפִישֶׁער אִיבֶּער דֶעם טַייךְ דֶעם בְּרֵייטֶען, מִיט זַיין לָאטְקֶע אוּמֶעטוּם אוּנ מִיטְ׳ן פַייעֶר דֶעם רֵייטֶען. — אַזַא לִיבּ רִינְד מוּז אִיךְ דֶערְטְרִינְקֶען, אִיבֶּער דֶעם װַאסֶער דֶערְזִינְקֶען! דִי װִילְדֶע װַאסֶער װֶעט זִי פֶערְטְרָאגֶען, אִיךְ װֶעל זִי שׁוֹין מֶעהְר נִיט הָאבֶּען!

↤ 191

Ach, ihr Fischen, ihr thaierste Fischen, Ich hob aich gebracht dem besten Bissen; Ich hob aich gebracht dem besten Bissen, Ihr sollt vun mir epes geniessen! Schwimmt a Fischer Iber dem Taich dem breiten, Mit sain Lodke umetum Un mit’n Faier dem reithen. — Ach, der Voter, der Toter, der Keider, Er hot dich auf det Welt aufgebracht; Ach, der Voter, der Toter, der Keider, Er hot mich um glicklich gemacht! Ich hob ihm gegleibt auf ernst Wort Un auf sain eidelen Sowjest, — Bai maine Eltern in Waingorten Hob ich gelebt in Towes! . . . . . . . . . . .

אַךְ, אִיהְר פִישֶׁען, אִיהְר טַייעֶרְסְטֶע פִישֶׁען, אִיךְ הָאבּ אַייךְ גֶעבְּרַאכְט דֶעם בֶּעסְטֶען בִּיסֶען; אִיךְ הָאבּ אַייךְ גֶעבְּרַאכְט דֶעם בֶּעסְטֶען בִּיסֶען, אִיהְר זָאלְט פוּן מִיר עֶפֶּעס גֶענִיסֶען! שְׁװִימְט אַ פִישֶׁער אִיבֶּער דֶעם טַייךְ דֶעם בְּרֵייטֶען, מִיט זַיין לָאדְקֶע אוּמֶעטוּם אוּנ מִיטְ׳ן פַייעֶר דֶעם רֵייטֶען. — אַךְ, דֶער פָאטֶער, דֶער טָאטֶער, דֶער קֵדָר, עֶר הָאט דִיךְ אוֹיף דֶער װֶעלְט אוֹיפְגֶעבְּרַאכְט; אַךְ, דֶער פָאטֶער, דֶער טָאטֶער, דֶער קֵדָר, עֶר הָאט מִיךְ אוּמְגְלִיקְלִיךְ גֶעמַאכְט! אִיךְ הָאבּ אִיהְם גֶעגְלוֹיבְּט אוֹיף עֶרְנְסְט װָארְט אוּנ אוֹיף זַיין אֵיידֶעלֶען סָאװְיֶעסְט, — בַּיי מַיינֶע עֶלְטֶערְן אִין װַיינְגָארְטֶען הָאבּ אִיךְ גֶעלֶעבְּט אִין טָאװֶעס (טָעוּת)! . . . . . . . . . . .

Ш. Финкелштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).

↤ 192

VI.

Пѣсни о женихѣ и невѣстѣ.

№ 236.

Wer ich mir a Choss’n Gor in ein Minut, Un es ducht sich aus, As ’s wet mir sain ganz gut: Der Schwer wet geben Kest Un a ssach Geld, Un derzu a Meidel A-n-Ausnahm vun der Welt. Stellt men var mir a Warmes, Nor, Bruder, ess, — Un ich fihl mir, Wie Gott in Odess. Fihrt men uns zu der Chupe, Fihrt men uns zurick, — Steihen Meidlech, Waiblech Un sainen mkane dem Glick. Nein, Bruder, nein, Hob-że nit kein Toes: Der Schwer wen nit geben kein Kest Un nit kein Moes! Na dir a Waib Un halt sich mit ihr, Un Zores westu hoben Gor on a Schi’r!

װֶער אִיךְ מִיר אַ חָתָן גָאר אִין אֵיין מִינוּט, אוּנ עֶס דוּכְט זִיךְ אוֹיס, אַז׳סְ װֶעט מִיר זַיין גַאנְץ גוּט: דֶער שְׁװֶער װֶעט גֶעבֶּען קֶעסְט אוּנ אַ סַךְ גֶעלְד, אוּנ דֶערְצוּ אַ מֵיידֶעל אַנְ-אוֹיסְנַאם פוּן דֶער װֶעלְט. שְׁטֶעלְט מֶען פַאר מִיר אַ װַארְמֶעס, נָאר, בְּרוּדֶער, עֶס, — אוּנ אִיךְ פִיהְל מִיר, װִי גָאט אִין אָדֶעסְס. פִיהְרְט מֶען אוּנְז צוּ דֶער חֻפָּה, פִיהְרְט מֶען אוּנְז צוּרִיק, — שְׁטֵעהֶען מֵיידְלֶעךְ, װַייבְּלֶעךְ אוּנ זַיינֶען מְקַנֵא דֶעם גְלִיק. נֵיין, בְּרוּדֶער, נֵיין, הָאבּ-זְשֶׁע נִיט קֵיין טָעוּת: דֶער שְׁװֶער װֶעט נִיט גֶעבֶּען קֵיין קֶעסְט אוּנ נִיט קֵיין מָעוּת! נַא דִיר אַ װַייבּ אוּנ הַאלְט זִיךְ מִיט אִיהר, אוּנ צָרוֹת װֶעסְטוּ הָאבֶּען גָאר אָהְן אַ שִׁיעוּר!

г-жа Б. Іоффе (Гродненск. губ.).

↤ 193

№ 237.

Варіантъ:

Wie einer wert a Choss’n Bald zu der Minut, Ihm mält sich op’et, 1) As ihm wet sain gut: Kest wet men ihm geben Auch a vule Geld, Un er wet fihren Geschäft in der Welt. 2) Dem Choss’n mält 3) sich op, As er is raich geworen; Er meint, er lebt schon op Glicklich saine Johren. Men stellt ihm vor 4) a Warmes, Viel du willst ess, — Er meint, er lebt schoin op, Wie Gott 5) in Odess. Der Schwer sogt ihm zu Drai hundert Rubel Nadan Un hot beklärt in Kop Gor a weihlen Plan. Kest wel ich dir geben, Geld viel du west wellen, Wail ich hob dich lieb Un du bist mir gefällen! Nein, Bruder, nein Nit leb schoin in Toes! Der Tate wet nit geben kein Kest Un auch nit kein Moes! 6)

װִי אֵיינֶער װֶערְט אַ חָתָן בַּאלְד צוּ דֶער מִינוּט, אִיהְם מֶעלְט זִיךְ אָפֶּ׳עט, 1) אַז אִיהם װֶעט זַיין גוּט: קֶעסְט װֶעט מֶען אִיהְם גֶעבֶּען אוֹיךְ אַ פוּלֶע גֶעלְד, אוּנ עֶר װֶעט פִיהְרֶען גֶעשֶׁעפְט אִין דֶער װֶעלְט. 2) דֶעם חָתָן מֶעלְט 3) זִיךְ אָפּ, אַז עֶר אִיז רַייךְ גֶעװָארֶען; עֶר מֵיינְט, עֶר לֶעבְּט שׁוֹין אָפּ גְלִיקְלִיךְ זַיינֶע יָאהְרֶען. מֶען שְׁטֶעלְט אִיהְם פָאר 4) אַ װַארְמֶעס, פִיהְל דוּ װִילְסְט עֶס, — עֶר מֵיינְט, עֶר לֶעבְּט שׁוֹין אָפּ, װִי גָאט 5) אִין אָדֶעסְס. דֶער שְׁװֶער זָאגְט אִיהְם צוּ דְרַיי הוּנְדֶערְט רוּבֶּעל נַדַּן אוּנ הָאט בֶּעקְלֶערְט אִין קָאפּ גָאר אַ װֵיילֶען פְּלַאן. קֶעסְט װֶעל אִיךְ דִיר גֶעבֶּען, גֶעלְד פִיל דוּ װֶעסְט װֶעלֶען, װַייל אִיךְ הָאבּ דִיךְ לִיבּ אוּנ דוּ בִּיסְט מִיר גֶעפֶעלֶלען! נֵיין, בְּרוּדֶער, נֵיין נִיט לֶעבּ שׁוֹין אִין טָעוּת! דֶער טַאטֶא װֶעט נִיט גֶעבֶּען קֵיין קֶעסְט אוּנ אוֹיךְ נִיט קֵיין מָעוּת! 6)

Варіанты:

Tracht er sich schoin op. Un er wet fihren Geschäften Gor einer auf der Welt. tracht. var ihm, glicklich. Un Geld awade nit.

1) טְרַאכְט עֶר זִיךְ שׁוֹין אָפּ. 2) אוּנ עֶר װֶעט פִיהְרֶען גֶעשֶׁעפְטֶען גָאר אֵיינֶער אוֹיף דֶער װֶעלְט. 3) טְרַאכְט. 4) פַאר אִיהְם, 5) גְלִיקְלִיךְ. 6) אוּנ גֶעלְד אַװַדַאי נִיט.

↤ 194

Er wet geben a Waib 1) Un halt sich mit ihr, Un Zores westu hoben Gor ohn a Schi’r. 2) Er lostewet dich op Un verdreiht dir dem Kop, Bis wannen er stellt Die Chupe op! Demelt weiss er, As Geld is b’ihm varan, Un er is schoin besichert, As die Tochter hot a Mann! Wos wet er nur pruwen A Wort auszureiden, Wet men doch uns geben Hals-un-Nacken beiden. — Westu noch pruwen Arauf auf’n Schwell, — Krank bistu zu suchen Sich ain ander Stell?! Main Tochter is a Bild, Eine in der Welt, Du host sie gemegt nehmen Gor ohn a Groschen Geld!

עֶר װֶעט גֶעבֶּען אַ װַייבּ 1) אוּנ הַאלְט זִיךְ מִיט אִיהְר, אוּנ צָרוֹת װֶעסְטוּ הָאבֶּען גָאר אָהְן אַ שִׁיעוּר. 2) עֶר לָאסְטֶעװֶעט דִיר אָפּ אוּנ פֶערְדְרֵעהְט דִיר דֶעם קָאפּ, בִּיז װַאנֶען עֶר שְׁטֶעלְט דִי חֻפָּה אָפּ! דֶעמֶעלְט װֵייס עֶר, אַז גֶעלְד אִיז בְּ׳אִיהְם פַארַאן, אוּנ עֶר אִיז שׁוֹין בֶּעזִיכֶערְט, אַז דִי טָאכְטֶער הָאט אַ מַאנְן! װָאס װֶעט עֶר נוּר פְּרוּבֶען אַ װָארְט אוֹיס צוּרֵיידֶען, װֶעט מֶען דָאךְ אוּנְז גֶעבֶּען הַאלְז-אוּנ-נַאקֶען בֵּיידֶען. — װֶעסְטוּ נָאךְ פְּרוּבֶען אַרוֹיף אוֹיפְן שְׁװֶעל, — קְרַאנְק בִּיזְטוּ צוּ זוּכֶען זִיךְ אַיין אַנְדֶער שְׁטֶעל?! מַיין טָאכְטֶער אִיז אַ בִּילְד, אֵיינֶע אִין דֶער װֶעלְט, דוּ הָאסְט זִי גֶעמֶעגְט נֶעהְמֶען גָאר אָהְן אַ גְרָאשֶׁען גֶעלְד!

Er git dir nor a Waib.

1) עֶר גִיט דִיר נָאר אַ װַייבּ.

1) Въ одномъ из варiантѣ затѣмъ слѣдуютъ заключительныя строфы:

Der Schwer hot dir gegeben Kest a ganze Woch, Un wieviel is der Schi’r Zu sitzen un fressen noch? Ich bin doch allein A blut orem-Mann, Krank bistu zu horewen, Du bist doch a junger Mann! Tomer wet ihr noch Wos epes reiden, Traib ich glaich araus In der Minut beiden! Ihr sollt nit smeien Jawen auf mein Schwell, — Ihr sait doch junge Menschen, Tu Sucht sich a Stell!

דֶער שְׁװֶער הָאט דִיר גֶעגֶעבֶּען קֶעסְט אַ גַאנְצֶע װָאךְ, אוּנ װִיפִיל אִיז דֶער שִׁיעוּר צוּ זִיצֶען אוּנ פְרֶעסֶען נָאךְ? אִיךְ בִּין דָאךְ אַלֵיין אַ בְּלוּט־אָרֶעמַאנְן, קְרַאנְק בִּיזְטוּ צוּ הָארֶעװֶען, דוּ בִּיזְט דָאךְ אַ יוּנְגֶערְמַאנְן! טָאמֶער װֶעט אִיהְר נָאךְ װָאס עֶפֶּעס רֵיידֶען, טְרַייבּ אִיךְ גְלַייךְ אַרוֹיס אִין דֶער מִינוּט בֵּיידֶען! אִיהְר זָאלְט נִיט סְמֵייעֶן יַאװֶען אוֹיף מֵיין שְׁװֶעל, — אִיהְר זַייט דָאךְ יוּנְגֶע מֶענְשֶׁען, טוּ זוּכְט זִיךְ אַ שְׁטֶעלְל!

↤ 195

— Ich bin doch nebach Ain blutiger orem-Mann! — Krank bistu zu horewen, Du bist a junger-Mann!

— אִיךְ בִּין דָאךְ נֶעבַּאךְ אַיין בְּלוּטִיגֶער אָרִימַאנְן! — קְרַאנְק בִּיזְטוּ צוּ הָארֶעװֶען, דוּ בִּיזְט אַ יוּנְגֶערְמַאנְן!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 238.

Ot asei, un ot asei Narrt men op a Choss’n: M’sogt ihm zu a ssach Nadan, Un m’git ihm nit a Groschen. Ohn Kleider un ohn Nadan, — Abile main Tochter hot a Mann!

אָט אַזוֹי, אוּנ אָט אַזוֹי נַארְרְט מֶען אָפּ אַ חָתָן: מְ׳זָאגְט אִיהְם צוּ אַסַךְ נַדַּן, אוּנ מְ׳גִיט אִיהְם נִיט אַ גְרָאשֶׁען. אָהְן קְלֵיידֶער אוּנ אָהְן נַדַּן, — אַבִּילֶע מַיין טָאכְטֶער הָאט אַ מַאנְן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 239.

Choss’n, Choss’n, wos bistu breiges? Ich weiss gor nit far wos, Wos du geihst dem ganzen Tog Aropgelosen dem Nos. Nu wos is schoin die P’ule, As m’hot schoin Geld a vule? . . . . . . . . . . .

חָתָן, חָתָן, װָאס בִּיסְטוּ בְּרֹגֶז? אִיךְ װֵייס גָאר נִיט פַאר װָאס, װָאס דוּ גֵעהְסְט דֶעם גַאנְצֶען טָאג אַרָאפְּגֶעלָאזֶען דֶעם נָאז. נוּ װָאס אִיז שׁוֹין דִי פְּעֻלָה, אַז מְ׳הָאט שׁוֹין גֶעלְד אַ פוּלֶע? . . . . . . . . . . .

г-жа Р. И. Маймонъ (Ковенск. губ.).

№ 240.

Oi, mir oreme Meidelech, Wos teig unser ssach Nadan, Az men putzt uns aus A Ferd far a Mann! Unsere Eltern thuen Schiduchim, Sei thuen uns gor nit frägen, — Darum verbreingen mir sehr schlecht dem Leben! Wos teig unser Reiden, Wos teig unser Klären, As vun raich Kenn men orem weren, Un vun orem kenn men weren raich! As men kriegt a Mann a Mentschen, Is men schoin Laiten glaich!

אָי, מִיר אָרֶעמֶע מֵיידֶעלֶעךְ, װָאס טוֹיג אוּנְזֶער סַךְ נַדַּן, אַז מֶען פּוּצְט אוּנְז אוֹיס אַ פֶערְד פַאר אַ מַאנְן! אוּנְזֶערֶע עֶלְטֶערְן טְהוּעֶן שִׁדּוּכִים, זֵיי טְהוּעֶן אוּנְז גָאר נִיט פְרֶעגֶען, — דַארוּם פֶערְבְּרֵיינְגֶען מִיר זֶעהְר שְׁלֶעכְט דֶעם לֶעבֶּען! װָאס טוֹיג אוּנְזֶער רֵיידֶען, װָאס טוֹיג אוּנְזֶער קְלֶערֶען, אַז פוּן רַייךְ קֶען מֶען אָרֶעם װֶערֶען, אוּנ פוּן אָרֶעם קֶען מֶען װֶערֶען רַייךְ! אַז מֶען קְרִיגְט אַ מַאנְן אַמֶענְטְשֶׁען, אִיז מֶען שׁוֹין לַייטֶען גְלַייךְ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 196

№ 241.

Варіантъ:

Asei un ot asei Wert varfihrt die Welt, Wu mi hot Chassene On a Groschen Geld! Wos helft unsere Kleider Mit a ssach Nadan? Wemen mir willen nit, Der is unser Mann! Wos teig uns unsere Kleider Mit a ssach Nadan? Wemen mir willen nit, Der is unser Mann! Eider Chassene hoben Un varbreingen a schlechten Leben, — Besser die Nschome Zu Gott awekzugeben!

אַזוֹי אוּנ אָט אַזוֹי װֶערְט פַארְפִיהְרְט דִי װֶעלְט, װְאוּ מִי הָאט חֲתֻנָּה אָן אַ גְרָאשֶׁען גֶעלְד! װָאס הֶעלְפְט אוּנְזֶערֶע קְלֵיידֶער מִיט אַ סַךְ נַדַּן? װֶעמֶען מִיר װִילֶען נִיט, דֶער אִיז אוּנְזֶער מַאנְן! װָאס טוֹיג אוּנְז אוּנְזֶערֶע קְלֵיידֶער מִיט אַ סַךְ נַדַּן? װֶעמֶען מִיר װִילֶען נִיט, דֶער אִיז אוּנְזֶער מַאנְן! עֵהדֶער חֲתֻנָּה הָאבֶּען אוּנ פֶערְבְּרֵיינְגֶען אַ שְׁלֶעכְטֶען לֶעבֶּען, — בֶּעסֶער דִי נְשָׁמָה צוּ גָאט אַװֶעק צוּגֶעבֶּען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 242.

Die Kale hot sich far a Waib farstellt: Die Zore hot mir geeffent die Eigen, As vun zwei wert drai auf der Welt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

דִי כַּלָּה הָאט זִיךְ פַאר אַ װַייבּ פַארְשְׁטֶעלְט: דִי צָרָה הָאט מִיר גֶעעֶפֶענְט דִי אוֹיגֶען, אַז פוּן צְװֵיי װֶערְט דְרַיי אוֹיף דֶער װֶעלְט . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Ковна).

№ 243.

Sitz ich af a Stein, Klog ich un wein: Alle Meidlech hoben Chassene, Nor ich eine nein.

זִיטְץ אִיךְ אַף אַ שְׁטֵיין, קְלָאג אִיךְ אוּנ װֵיין: אַלֶע מֵיידְלֶעךְ הָאבֶּען חֲתֻנָּה, נָאר אִיךְ אֵיינֶע נֵיין.

М. Г. Каганъ (Минск. губ.).

↤ 197

№ 244.

— Mame, wu geihstu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Por Schichelach hoben? Ich wel geihn dem Schuster sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: 1) Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geihstu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Kleidele hohn? Ich wel geihn die Schnaiderke sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geihstu? — Tochter, wos willstu? Willstu nit a Hitele hobn? Ich wel geihn die Putzmacherke sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geihstu? Tochter, wos willstu? Willstu nit a Por Seckelach hobn? Ich wel geihn die Knitterke 2) sogen! — Nein, Mame, nein! Heisst a schlechte Mame ich hob: Sie weiss nit, wos ich mein! — Mame, wu geihstu? — Tochter wos willstu? Willstu nit a Chossele hobn? Ich wel geihn dem Schadchon sogen! — Ja, Mame, ja! Heisst a gute Mame ich hob: Sie weiss schoin, wos ich mein!

— מַאמֶע, װְאוּ גֵעהְסְטוּ? — טָאכְטֶער, װָאס װִילְסְטוּ? װִילְסְטוּ נִיט אַ פָּאר שִׁיכֶעלַאךְ הָאבְּן? אִיךְ װֶעל גֵעהְן דֶעם שׁוּסְטֶער זָאגֶען! — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! הֵייסְט אַ שְׁלֶעכְטֶע מַאמֶע אִיךְ הָאבּ: 1) זִי װֵייס נִיט, װָאס אִיךְ מֵיין! — מַאמֶע, װְאוּ גֵעהְסְטוּ? — טָאכְטֶער, װָאס װִילְסְטוּ? װִילְסְטוּ נִיט אַ קְלֵיידֶעלֶע הָאהְן? אִיךְ װֶעל גֵעהְן דִי שְׁנַיידֶערְקֶע זָאגֶען! — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! הֵייסְט אַ שְׁלֶעכְטֶע מַאמֶע אִיךְ הָאבּ: זִי װֵייס נִיט, װָאס אִיךְ מֵיין! — מַאמֶע, װְאוּ גֵעהְסְטוּ? — טָאכְטֶער, װָאס װִילְסְטוּ? װִילְסְטוּ נִיט אַ הִיטֶעלֶע הָאבְּן? אִיךְ װֶעל גֵעהְן דִי פּוּצְמַאכֶערְקֶע זָאגֶען! — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! הֵייסְט אַ שְׁלֶעכְטֶע מַאמֶע אִיךְ הָאבּ: זִי װֵייס נִיט, װָאס אִיךְ מֵיין! — מַאמֶע, װְאוּ גֵעהְסְטוּ? טָאכְטֶער, װָאס װִילְסְטוּ? װִילְסְטוּ נִיט אַ פָּאר זֶעקֶעלַאךְ הָאבְּן? אִיךְ װֶעל גֵעהְן דִי קְנִיטֶערְקֶע 2) זָאגֶען! — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! הֵייסְט אַ שְׁלֶעכְטֶע מַאמֶע אִיךְ הָאבּ: זִי װֵייס נִיט, װָאס אִיךְ מֵיין! — מַאמֶע, װְאוּ גֵעהְסְטוּ? — טָאכְטֶער װָאס װִילְסְטוּ? װִילְסְטוּ נִיט אַ חָתֶ׳לֶע הָאבְּן? אִיךְ װֶעל גֵעהְן דֶעם שַׁדְכָן זָאגֶען! — יַא, מַאמֶע, יַא! הֵייסְט אַ גוּטֶע מַאמֶע אִיךְ הָאבּ: זִי װֵייס שׁוֹין, װָאס אִיךְ מֵיין!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ. (Ковенск. губ.).

Варіанты:

Oi, ich hob a schlechte Mamen. a Strickerke.

1) אָי, אִיךְ הָאבּ אַ שְׁלֶעכְטֶע מַאמֶען. 2) אַ שְׁטְרִיקֶערְקֶע.

↤ 198

№ 245.

Sitz ich auf’n Stein Un klog un wein: Alle Meidlech Kales weren, Un ich blaib allein. As main Mutter wollt gewen a gute, Wollt sie mir varknast; Sie wollt gefohren in Walkemir, 1) Gebracht a Chossele far mir: Mit die schwarze Hor, mit die bloe Eigen, Zu der Teire soll er teigen. Un wie die Teire ausgemacht, Soll er lernen Tog un Nacht; A Briewele soll er mir schraiben, A guter Jidele soll er blaiben.

זִיץ אִיךְ אוֹיפְ׳ן שְׁטֵיין אוּנ קְלָאג אוּנ װֵיין: אַלֶע מֵיידְלֶעךְ כַּלּוֹת װֶערֶען, אוּנ אִיךְ בְּלַייבּ אַלֵיין. אַז מַיין מוּטֶער װָאלְט גֶעװֶען אַ גוּטֶע, װָאלְט זִי מִיר פַארְקְנַסְ׳ט; זִי װָאלְט גֶעפָאהְרֶען אִין װַאלְקֶעמִיר, 1) גֶעבְּרַאכְט אַ חָתֶ׳לֶע פַאר מִיר: מִיט דִי שְׁװַארְצֶע הָאר, מִיט דִי בְּלוֹיעֶ אוֹיגֶען, צוּ דֶער תּוֹרָה זָאל עֶר טוֹיגֶען. אוּנ װִי דִי תּוֹרָה אוֹיס גֶעמַאכְט, זָאל עֶר לֶערְנֶען טָאג אוּנ נַאכְט; אַ בְּרִיװֶעלֶע זָאל עֶר מִיר שְׁרַייבֶּען, אַ גוּטֶער אִידֶעלֶע זָאל עֶר בְּלַייבֶּען.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ. (Ковенск. губ.).

№ 246 ^*).

Tate, Mame, fohren in Walkemir, Westu sehn a fainem Choss’n, breing far mir! — Efscher willstu a Schuster far a Mann? — Nein, Mame, nein! A schuster far a Mann will ich nit, Dratwe ziehen kenn ich nit. — Efscher willstu a Schnaider far a Mann? — Nein, Mame, nein! A Schnaider far a Mann will ich nit, Aisen brenen kenn ich nit. — Efscher willstu a Scheinker far a Mann? — Nein, Mame, nein! A Scheinker var a Mann will ich nit, Fläschlach schweinken kenn ich nit.

טַאטֶע, מַאמֶע, פָאהְרֶען אִין װַאלְקֶעמִיר, װֶעסְטוּ זֶעהְן אַ פַיינֶעם חָתָן, בְּרֵיינְג פַאר מִיר! — אֶפְשַׁר װִילְסְטוּ אַ שׁוּסְטֶער פַאר אַ מַאנְן? — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! אַ שׁוּסְטֶער פַאר אַ מַאנְן װִיל אִיךְ נִיט, דְרַאטְװֶע צִיהֶען קֶען אִיךְ נִיט. — אֶפְשַׁר װִילְסְטוּ אַ שְׁנַיידֶער פַאר אַ מַאנְן? — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! אַ שְׁנַיידֶער פַאר אַ מַאנְן װִיל אִיךְ נִיט, אַייזֶען בְּרֶענֶען קֶען אִיךְ נִיט. — אֶפְשַׁר װִילְסְטוּ אַ שֵׁיינְקֶער פַאר אַ מַאנְן? — נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! אַ שֵׁיינְקֶער פַאר אַ מַאנְן װִיל אִיךְ נִיט, פְלֶעשְׁלַאךְ שְׁװֵיינְקֶען קֶען אִיךְ נִיט.

1) Вилкоміръ.

*) Ср. № 249.

↤ 199

— Efscher wilstu a Melamed far a Mann? Nein, Mame, nein! A Melamed far a Mann will ich nit, S’chires mohnen kenn ich nit. . . . . . . . . . . .

— אֶפְשַׁר װִילְסְטוּ אַ מְלַמֵּד פַאר אַ מַאנְן? נֵיין, מַאמֶע, נֵיין! אַ מְלַמֵּד פַאר אַ מַאנְן װִיל אִיךְ נִיט, שְׂכִירוּת מָאנֶען קֶען אִיךְ נִיט. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 247.

A scheine Meidl hin ich doch, Reithe Fodim spinn ich doch, A raichn Tat’n hob ich doch, — Haint wos fehlt mir noch? Tate, Tate, geih auf’n Ben-sochor Un klaib mir aus a scheinem Bochur, Mit lange Peiss’n, mit schwarze Eigen, Un zu der heiliger Teire soll er teigen.

אַ שֵׁיינֶע מֵיידְל הִין אִיךְ דָאךְ, רוֹיטֶע פָאדִים שְׁפִּינְן אִיךְ דָאךְ, אַ רַייכְן טַאטְ׳ן הָאבּ אִיךְ דָאךְ, — הַיינְט װָאס פֶעהְלְט מִיר נָאךְ? טַאטֶע, טַאטֶע, גֵעה אוֹיפְ׳ן בֶּן־זָכָר אוּנ קְלַייבּ מִיר אוֹיס אַ שֵׁיינֶעם בָּחוּר, מִיט לַאנְגֶע פֵּאוֹת׳ן, מִיט שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען, אוּנ צוּ דֶער הֵיילִיגֶער תּוֹרָה זָאל עֶר טוֹיגֶען.

М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 248.

Варіантъ:

Tatele, fohr in Walkemir Un breing a guten Chossele far mir, Mit gele Hor, mit schwarze Eigen, Un zu der Teire soll er teigen.

טַאטֶעלֶע, פָאהְר אִין װַאלְקֶעמִיר אוּנ בְּרֵיינְג אַ גוּטֶען חָתֶ׳לֶע פַאר מִיר, מִיט גֶעלֶע הָאר, מִיט שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען, אוּנ צוּ דֶער תּוֹרָה זָאל עֶר טוֹיגֶען.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна),

№ 249 ^*).

Sitz ich auf’n Stein Un platz vun Gewein: Alle Meidlech sainen Kales, Un ich eine nein.

זִיץ אִיךְ אוֹיפְ׳ן שְׁטֵיין אוּנ פְּלַאץ פוּן גֶעװֵיין: אַלֶע מֵיידְלֶעךְ זַיינֶען כַּלּוֹת, אוּנ אִיךְ אֵיינֶע נֵיין.

*) Ср. № 246.

↤ 200

— Geben dir, main Tochter, A Schuster far ain Mann? (bis) — Kain Schuster will ich nit, A Schuster’s Tochter bin ich nit, A Schusterin sein kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Schnaider far ain Mann? (bis) — Kain Schnaider will ich nit, A Schnaider’s Tochter bin ich nit, A Schnaiderin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Schmied far ain Mann? (bis) — Kain Schmied will ich nit, A Schmied’s Tochter bin ich nit, A Schmiederin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Stoljer far ain Mann? (bis) — Kain Stoljer will ich nit, A Stoljer’s Tochter bin ich nit! A Stoljerin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Garber far ain Mann? (bis) — Kain Garber will ich nit, A Garber’s Tochter bin ich nit, A Garberin sain kenn ich nit! Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis)

— גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ שׁוּסְטֶער פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין שׁוּסְטֶער װִיל אִיךְ נִיט, אַ שׁוּסְטֶערְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט, אַ שׁוּסְטֶערִין זֵיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis) — גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ שְׁנַיידֶער פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין שְׁנַיידֶער װִיל אִיךְ נִיט, אַ שְׁנַיידֶערְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט, אַ שְׁנַיידֶערִין זַיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis) — גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ שְׁמִיד פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין שְׁמִיד װִיל אִיךְ נִיט, אַ שְׁמִידְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט, אַ שְׁמִידֶערִין זַיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis) — גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ סְטָאלְיֶער פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין סְטָאלְיֶער װִיל אִיךְ נִיט, אַ סְטָאלְיֶערְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט! אַ סְטָאלְיֶערִין זַיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis) — גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ גַארְבֶּער פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין גַארְבֶּער װִיל אִיךְ נִיט, אַ גַארְבֶּערְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט, אַ גַארְבֶּערִין זַיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis)

↤ 201

— Geben dir, main Tochter, A Petschkur 1) far ain Mann? (bis) — Kain Petschkur will ich nit, A Petschkur’s Tochter bin ich nit, A Petschkurerin sain kenn ich nit. Lieber Voter, Kawaljer, Dos is gor nit main Manjer! (bis) — Geben dir, main Tochter, A Rebe far ain Mann? (bis) — A Rebe far ain Mann will ich doch, A Rebezin sain kenn ich doch, A Rebezin’s Einikel bin ich doch! Lieber Voter, Kawaljer, Ot dos is doch main Manjer! (bis)

— גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ פֶּעצְקוּר 1) פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — קַיין פֶּעצְקוּר װִיל אִיךְ נִיט, אַ פֶּעצְקוּרְ׳ס טָאכְטֶער בִּין אִיךְ נִיט, אַ פֶּעצְקוּרֶערִין זַיין קֶען אִיךְ נִיט! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, דָאס אִיז גָאר נִיט מַיין מַאנְיֶער! (bis) — גֶעבֶּען דִיר, מַיין טָאכְטֶער, אַ רֶבִּי פַאר אַיין מַאנְן? (bis) — אַ רֶבִּי פַאר אַיין מַאנְן װִיל אִיךְ דָאךְ, אַ רֶבִּיצִין זַיין קֶען אִיךְ דָאךְ, אַ רֶבִּיצִינְ׳ס אֵיינִיקֶעל בִּין אִיךְ דָאךְ! לִיבֶּער פָאטֶער, קַאװַאלְיֶער, אָט דָאס אִיז דָאךְ מַיין מַאנְיֶער! (bis)

М. Шалытъ (Орша, Могилевск. губ.).

№ 250.

Ich steih mir in Spiegel Un varkämm mir maine Hor, Geiht varbai a Schuster Un stellt sich mir vor. Oi weih, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld! Es is araus a Mode — Manischkelech mit Schleifen; As ihr seht die Schljujelech, Sollt ihr vun sei antleifen! Oi weih, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld! Main Tate mit main Mamen Hoben mir zugesogt Rosinkes mit Mandlen, Ich soll mit die Schljujelech Keinmol nit handlen! Oi weih, wos i’dos far a Welt, As jeder Schljuje bet haint Geld!

אִיךְ שְׁטֵעה מִיר אִין שְׁפִּיגֶעל אוּנ פַארְקֶעם מִיר מַיינֶע הָאר, גֵעהְט פַארְבַּיי אַ שׁוּסְטֶער אוּנ שְׁטֶעלְט זִיךְ מִיר פָאר. אָי װֵעה, װָאס אִי׳דָאס פַאר אַ װֶעלְט, אַז יֶעדֶער שְׁלְיוּיֶע בֶּעט הַיינְט גֶעלְט! עֶס אִיז אַרוֹיס אַ מָאדֶע — מַאנִישְׁקֶעלֶעךְ מִיט שְׁלֵייפֶען; אַז אִיהְר זֶעהְט דִי שְׁלְיוּיֶעלֶעךְ, זָאלְט אִיהְר פוּן זֵיי אַנְטְלוֹיפֶען! אָי װֵעה, װָאס אִי׳דָאס פַאר אַ װֶעלְט, אַז יֶעדֶער שְׁלְיוּיֶע בֶּעט הַיינְט גֶעלְט! מַיין טַאטֶע מִיט מַיין מַאמֶען הָאבֶּען מִיר צוּגֶעזָאגְט רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען, אִיךְ זָאל מִיט דִי שְׁלְיוּיֶעלֶעךְ קֵיינְמָאל נִיט הַאנְדְלֶען! אָי װֵעה, װָאס אִי׳דָאס פַאר אַ װֶעלְט, אַז יֶעדֶער שְׁלְיוּיֶע בֶּעט הַיינְט גֶעלְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

1) Печникъ.

↤ 202

№ 251.

Drai Rotten, drai Rotten varfohren, varfohren Zu reb-Leibelen in Haus: — Reb-Leibele, Reb-Leibele, hot ihr nit A Gläsele Wain? — Nein, ich hob a scheine Raschinke! In Stub arain: — Scheine Raschinke! zier sach un fihr sach Un thu sich on, — Borissewer Choss’n kummt zu dir on! Wet er dir schicken a gildernem Kasten, Alle Monntig un Donnerstig sollstu fasten; Wet er dir schicken a gildernem Stuhl, Sollstu alle Tog geihn in Schul; Wet er dir schicken a Bund Karellen, — Wu du west geihn sollst sach nit opstellen.

דְרַיי רָאטֶען, דְרַיי רָאטֶען פַארְפָאהְרֶען, פַארְפָאהְרֶען צוּ רֶבּ לֵייבֶּעלֶען אִין הוֹיז: — רֶבּ לֵייבֶּעלֶע, רֶבּ לֵייבֶּעלֶע, הָאט אִיהר נִיט אַ גְלֶעזֶעלֶע װַיין? — נֵיין, אִיךְ הָאבּ אַ שֵׁיינֶע רַאשִׁינְקֶע! אִין שְׁטוּבּ אַרַיין: — שֵׁיינֶע רַאשִׁינְקֶע! צִיר זַאךְ אוּנ פִיהְר זַאךְ אוּנ טְהוּה זִיךְ אָן, — בָּארִיסֶעװֶער חָתָן קוּמְט צוּ דִיר אָן! װֶעט עֶר דִיר שִׁיקֶען אַ גִילְדֶערְנֶעם קַאסְטֶען, אַלֶע מָאנְטִיג אוּנ דָאנֶערְשְׁטִיג זָאלְסְטוּ פַאסְטֶען; װֶעט עֶר דִיר שִׁיקֶען אַ גִילְדֶערְנֶעם שְׁטוּהְל, זָאלְסְטוּ אַלֶע טָאג גֵעהְן אִין שׁוּל, װֶעט עֶר דִיר שִׁיקֶען אַ בּוּנְד קַארֶעלֶען, — װְאוּ דוּ װֶעסְט גֵעהְן זָאלְסְט זַאךְ נִיט אָפּ שְׁטֶעלֶען.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 252.

’ch bin amol in a klein Städt’l gewen, Hob ich a Mame mit a Tochter gesehn: Die Mame hot men gerufen mit dem Nomen Scheine, Mirke is gewen bai ihr eine. Mirke flegt ständig jommern un klogen, Sie hot nit gehat var wemen zu sogen: Wos is gewen ihr ganzer Gewein? Sie flegt sehn alle Waiblach in Haiblach geihn.

כְ׳בִּין אַ מָאל אִין אַ קְלֵיין שְׁטֶעדְטְל גֶעװֶען, הָאבּ אִיךְ אַ מַאמֶע מִיט אַ טָאכְטֶער גֶעזֶעהְן: דִי מַאמֶע הָאט מֶען גֶערוּפֶען מִיט דֶעם נָאמֶען שֵׁיינֶע, מִירְקֶע אִיז גֶעװֶען בַּיי אִיהְר נוּר אֵיינֶע. מִירְקֶע פְלֶעגְט שְׁטֶענְדִיג יָאמֶמערְן אוּנ קְלָאגֶען, זִי הָאט נִיט גֶעהַאט פַאר װֶעמֶען צוּ זָאגֶען: װָאס אִיז גֶעװֶען אִיהְר גַאנְצֶער גֶעװֵיין? זִי פְלֶעגְט זֶעהְן אַלֶע װַייבְּלַאךְ אִין הַייבְּלַאךְ גֵעהְן.

↤ 203

— Genug gethon, genug geredt, — Verkram die Stub, vermach die Bett! Nehm a Stickel Seif un wasch sich op, Verkämm sich die Kop mit’n groben Zop! — Wos soll ich mir waschen die Zubes, die Zabes, Die Zure is noch rein vun varachtogen Schabes! Mit die Stub soll dir schoin nit aren: Ich wel schoin verkramen un verscharren. Mit Mas’l, mit Glick, mit die rechte Fuss, Thu nit asei, wie ständig du thust! Geih gicher un geschwind Un breing mir dem Schadchon asei wie a Wind! — Nochum der Schadchon is a greisser Kaiss’n, — Besorg a bissel Branfen un epes verbaissn! Eider Branfen, besser Bier, Aingemachts is gut — los blaiben far mir! — Gut morgen, Reb-Nochum, jo getroffen, ’ch hob gehert ’n Städt’l — ihr sait a greisser Chochom; Ihr willt doch awade a Rubl ver dienen,— Far wos sollt ihr nit halten main Mirken in Sinnen? — Nu sogt, in wos besteiht die Nadan? Ich hob far aier Mirken a Breitgeber far a Mann: Berkes Suhn, a Bochur a Zazke, — Er hot a Wegel mit a-n-eigener Kljatschke!

— גֶענוּג גֶעטְהָאן, גֶענוּג גֶערֶעדְט, — פֶערְקְרַאם דִי שְׁטוּבּ, פֶערְמַאךְ דִי בֶּעט! נֶעהְם אַ שְׁטִיקֶעל זֵייף אוּנ װַאשׁ זִיךְ אָפּ, פֶערְקֶעם זִיךְ דִי קָאפּ מִיטְ׳ן גְרָאבֶּן צָאפּ! — װָאס זָאל אִיךְ מִיר װַאשֶׁען דִי צוּבֶּעס, דִי צַאבֶּעס, דִי צוּרָה אִיז נָאךְ רֵיין פוּן פַארְאָכְטָאגֶן שַׁבָּת! מִיט דִי שְׁטוּבּ זָאל דִיר שׁוֹין נִיט אַרֶען: אִיךְ װֶעל שׁוֹין פֶערְקְרַאמֶען אוּנ פֶערְשַׁארֶען. מִיט מַזָל, מִיט גְלִיק, מִיט דִי רֶעכְטֶע פוּס, טְהוּ נִיט אַזוֹי, װִי שְׁטֶענְדִיג דוּ טְהוּסְט! גֵעה גִיכֶער אוּנ גֶעשְׁװִינְד אוּנ בְּרֵיינְג מִיר דֶעם שַׁדְכָן אַזוֹי װִי אַ װִינְד! — נָחוּם דֶער שַׁדְכָן אִיז אַ גְרוֹיסֶער כַּעֲסָן, — בֶּעזָארְג אַבִּיסְל בְּרַאנְפֶען אוּנ עֶפֶּעס פֶערְבַּייסְן! אֵיידֶער בְּרַאנְפֶען, בֶּעסֶער בִּיר, אַיינְגֶעמַאכְץ אִיז גוּט — לָאז בְּלַייבֶּען פַאר מִיר! — גוּט מָארְגֶען, רֶבּ נָחוּם, יָא גֶעטְרָאפֶען, כְ׳הָאבּ גֶעהֶערְט ׳נְשְׁטֶעטְל — אִיהְר זַייט אַ גְרוֹיסֶער חָכָם; אִיהְר װִילְט דָאךְ אַװַדַאי אַ רוּבְּל פֶערְדִינֶען,— פַאר װָאס זָאלְט אִיהְר נִיטְ הַאלְטֶען מַיין מִירְקֶען אִין זִינֶען? — נוּ זָאגְט, אִין װָאס בֶּעשְׁטֵעהְט דִי נַדַּן? אִיךְ הָאבּ פַאר אַייעֶר מִירְקֶען אַ בְּרֵייטְגֶעבֶּער פַאר אַ מַאנְן: בֶּערְקֶעס זוּהְן, אַ בָּחוּר, אַ צַאצְקֶע, — עֶר הָאט אַ װֶעגֶעל מִיט אַנְ־אֵייגֶענֶער קְלְיַאצְקֶע!

↤ 204

Ssimen-teiw, Mas’l-tow, Ssim-teiw dem Eilom! Branfen un Bier, asei wie in a Heif. Ssimen-teiw, Mas’l-tow, Ssim-teiw dem Eilom! Chazke sitzt wie a leimener Geilom, Mirke rihrt sich nit vun Ort, Chazke redt mit ihr kain Wort. . . . . . . . . . . .

סִמָּן טוֹב, מַזָל טוֹב, סִמְ׳טוֹב דֶעם עוֹלָם! בְּרַאנְפְן אוּנ בִּיר, אַזוֹי װִי אִין אַ הוֹיף. סִמָּן טוֹב, מַזָל טוֹב, סִמְ׳טוֹב דֶעם עוֹלָם! חַאצְקֶע זִיצְט װִי אַ לֵיימֶענֶער גוֹלָם, מִירְקֶע רִיהְרְט זִיךְ נִיט פוּן אָרְט, חַאצְקֶע רֶעדְט מִיט אִיהְר קַיין װָארְט. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Пильтенъ, Курляндск. губ.).

А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).

№ 253.

Варіантъ:

Amol hin ich in a klein Städt’l gewen, A Mamen mit a Tochter hob ich dort’n gesehn: Die Mamen ruft men mit’n Nomen Scheine, Hot sie a Tochter Mirele eine. Mirele flegt ständig weinen un klogen, Sie ’t nit gehat var wemen die Harz auszusogen. Wos is gewen Mirkes Gewein? Sie flegt sehn alle Waiblach in Haiblach geihn. — Mame, Mame, leif giech un geschwind Un breing dem Schadchon wie a Wind! Die Mame is gegangen varbai a Schlup Un hot dersehn dem Schadchon’s Stub. Gut Morgen, reb-Schimen! Wos Macht ihr, reb-Nochum? ’ch hob gehert in der Wellt, ihr sait a greisser Chochom; Wos sollt ihr nit halten main Mirken in Sinnen,

אַ מָאל הִין אִיךְ אִין אַ קְלֵיין שְׁטֶעדְטְל גֶעװֶען, אַ מַאמֶען מִיט אַ טָאכְטֶער הָאבּ אִיךְ דָארְטְן גֶעזֶעהְן: דִי מַאמֶען רוּפְט מֶען מִיטְ׳ן נָאמֶען שֵׁיינֶע, הָאט זִי אַ טָאכְטֶער מִירֶעלֶע אֵיינֶע. מִירֶעלֶע פְלֶעגְט שְׁטֶענְדִיג װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען, זִי ׳טְ נִיט גֶעהַאט פַאר װֶעמֶען דִי הַארְץ אוֹיסְצוּזָאגֶען. װָאס אִיז גֶעװֶען מִירְקֶעס גֶעװֵיין? זִי פְלֶעגְט זֶעהְן אַלֶע װַייבְּלַאךְ אִין הַייבְּלַאךְ גֵעהְן. — מַאמֶע, מַאמֶע, לוֹיף גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד אוּנ בְּרֵיינְג דֶעם שַׁדְכָן װִי אַ װִינְד! דִי מַאמֶע אִיז גֶעגַאנְגֶען פַארְבַּיי אַ שְׁלוּפּ אוּנ הָאט דֶערְזֶעהְן דֶעם שַׁדְכָנְ׳ס שְׁטוּבּ. גוּט מָארְגֶען, רֶבּ שִׁמְעוֹן! װָאס מַאכְט אִיהְר, רֶבּ נָחוּם? כְ׳הָאבּ גֶעהֶערְט אִין דֶער װֶעלְט, אִיהְר זַייט אַ גְרוֹיסֶער חָכָם; װָאס זָאלְט אִיהְר נִיט הַאלְטֶען מַיין מִירְקֶען אִין זִינֶען,

↤ 205

Far ihr a Choss’n zu gefinen? — Wos betrefft aier Mirkes Nadan? ’ch hob far ihr a Breitgeber a Mann: Awrohoml’s a Suhn, a Bochur a Zazke, — Er hot a Ferd mit a-n-eigener Kljatschke! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Varbett die Bett, mach rein umetum Un nehm die Seif un wasch sich arum! — Wos soll ich sich waschen wie Summer die Żabes, As ich bin noch klor vun varachtogen Schabes! . . . . . . . . . . . „Mas’l-tow!” schrait der Eilom. Chazke sitzt wie der leimener Geilom; Mirke rihrt sich nit vun Ort, Un Chazke redt nit aus kain Wort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

פַאר אִיהְר אַ חָתָן צוּ גֶעפִינֶען? — װָאס בֶּעטְרֶעפְט אַייעֶר מִירְקֶעס נַדַּן? כְ׳הָאבּ פַאר אִיהְר אַ בְּרוֹידְט־גֶעבֶּער אַ מַאנְן: אַבְרָהָמְ׳לְס אַ זוּהְן, אַ בָּחוּר אַ צַאצְקֶע, — עֶר הָאט אַ פֶערְד מִיט אַנְ׳אֵייגֶענֶער קְלְיַאצְקֶע! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — פַארְבֶּעט דִי בֶּעט, מַאךְ רֵיין אוּמֶעטוּם אוּנ נֶעהְם דִי זֵייף אוּנ װַאשׁ זִיךְ אַרוּם! — װָאס זָאל אִיךְ זִיךְ װַאשֶׁען װִי זוּמֶער דִי זְשַׁאבֶּעס, אַז אִיךְ בִּין נָאךְ קְלָאר פוּן פַאר אַכְטָאגֶען שַׁבָּת! . . . . . . . . . . . „מַזָל טוֹב!” שְׁרַייט דֶער עוֹלָם. חַצְקֶע זִיצְט װִי דֶער לֵיימֶענֶער גוֹלָם; מִירְקֶע רִיהְרְט זִיךְ נִיט פוּן אָרְט, אוּנ חַצְקֶע רֶעדְט נִיט אוֹיס קַיין װָארְט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 206

VII.

Свадебныя пѣсни.

№ 254.

Nit kein gebetene Allein gekummen — Chotz a-n-oreme. Fort a Muhme. 1) Gegeben a Peimele — Zugenummen: Spielt a Ssmene 2) Far a Muhmen! 3)

נִיט קֵיין גֶעבֶּעטֶענֶע אַלֵיין גֶעקוּמֶען — חָאץ אַ׳ן אָרֶעמֶע. פָארְט אַ מוּמֶע. 1) גֶעגֶעבֶּען אַ פֵּיימֶעלֶע — צוּגֶענוּמֶען: שְׁפִּילְט אַ סֶעמֶענֶע 2) פַאר אַ מוּמֶען! 3)

С. И. Абельманъ (Могилевск. губ.).

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

Ssorele die Rebezin, Die Kale’s a Muhme, Nit kein gebetene Allein gekummen.

1) שָׂרָה׳לֶע דִי רֶבֶּצִין, דִי כַּלָּ׳הס אַ מוּמֶע, נִיט קֵיין גֶעבֶּעטֶענֶע אַלֵיין גֶעקוּמֶען.

2) Старинный танецъ.

3) Варiанты:

Speilt mit a Ssemene, Nit kein Kasazke, Ich bin a-n-oreme, Ober a chwatske! Nat aich a Peiem, Spielt mir a Ssemene, — Chanele’s Chossele Ruft men Awremele. . . . . . . . . . . . Nat aich a Peiem, Spielt mir a Kasazke, Ich bin a-n-oreme, Ober a chwatske!

שְׁפִּיעלְט מִיר אַ סֶעמֶענֶע, נִיט קַיין קַאזַאצְקֶע, אִיךְ בִּין אַנְ־אָרֶעמֶע, אָבֶּער אַ חְװַאטְסְקֶע! נַאט אַייךְ אַ פֵּייעֶם, שְׁפִּיעלְט מִיר אַ סֶעמֶענֶע, — חַנָּה־לֶע׳ס חָתֶ׳לֶע רוּפְט מֶען אַבְרֶהְמֶ׳לֶע. . . . . . . . . . . . נַאט אַייךְ אַ פֵּייעֶם, שְׁפִּיעלְט מִיר אַ קַאזַאצְקֶע, אִיךְ בִּין אַנְ-אָרֶעמֶע, אָבֶּער אַ חְװַאטְסְקֶע!

↤ 207

№ 255.

Jingelech mit Meidelech Hoben sich zunummen; Tische-b’ow die Chassene — Keiner is nit gekummen; Nor der Tate mit der Mamen 1) Mit dem Vetter Elje, Mit der langer Delje, Mit der kurzer Bärd’l, Springt un tanzt zusammen, Wie a mischugener Ferd’l.

אִינְגֶעלֶעךְ מִיט מֵיידֶעלֶעךְ הָאבֶּען זִיךְ צוּנוּמֶמען; תִּשְׁעָה בְּאָב דִי חֲתֻנָּה — קֵיינֶער אִיז נִיט גֶעקוּמֶען; נָאר דֶער טַאטֶע מִיט דֶער מַאמֶען 1) מִיט דֶעם פֶעטֶער אֶלְיֶה, מִיט דֶער לַאנְגֶער דֶעלְיֶע, מִיט דֶער קוּרְצֶער בֶּערְדְ׳ל, שְׁפְּרִינְגְט אוּנ טַאנְצְט צוּזַאמֶען, װִי אַ מְשֻׁגָּע׳נֶער פֶערְדְ׳ל.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).

№ 256.

Варіантъ:

Amol і g’ewen a Chasunke, Keiner nit gekummen — Jingelech un Meidelech Hoben sech genummen. Kummt zugeihn Elinke Mit’n grauen Ferdele, Tanzt sech aus un springt sech aus Mit’n grauen Bärdele.

אַמָאל אִי׳ גְ׳װֶען אַ חֲתֻנְ־קֶע, קֵיינֶער נִיט גֶעקוּמֶען — אִינְגֶעלֶעךְ אוּנ מֵיידֶעלֶעךְ הָאבֶּען זֶעךְ גֶענוּמֶען. קוּמְט צוּגֵעהְן אֶלִי׳נְקֶע מִיטְ׳ן גְרוֹיעֶן פֶערְדֶעלֶע, טַאנְצְט זֶעךְ אוֹיס אוּנ שְׁפְּרִינְגְט זֶעךְ אוֹיס מִיטְ׳ן גְרוֹיעֶן בֶּערְדֶעלֶע.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 257.

— Gut Morgen, gut Morgen, Mchuteneste, Zi is gefälln, gefällen die Schnirele? — Gefälln gefällt sie mir seiher, Schein is die Kale unter’n Schleier; Schein is sie wie a Kailine, Siss is sie wie a Mailine, Siss is sie wie Zucker, — Far’n Choss’n is dos der Iker!

— גוּט מָארְגֶען, גוּט מָארְגֶען, מְחֻתֶּנֶתְ׳טֶע, צִי אִיז גֶעפֶעלְן, גֶעפֶעלְן דִי שְׁנִירֶעלֶע? — גֶעפֶעלְ׳ן גֶעפֶעלְט זִי מִיר זֵעהֶער, שֵׁיין אִיז דִי כַּלָּה אוּנְטֶערְן שְׁלֵייעֶר; שֵׁיין אִיז זִי װִי אַ קַיילִינֶע, זִיס אִיז זִי װִי אַ מַיילִינֶע, זִיס אִיז זִי װִי צוּקֶער, — פַארְ׳ן חָתָן אִי׳ דָאס דֶער עִקָּר!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

1) Варiантъ:

Kummt der Vetter Eljezke, Mit sain ziegener Bärdele, Tanzt mit sain Kapeljezke, Wie a mischugener Ferdele,

קוּמְט דֶער פֶעטֶער אֶלְיֶה׳צְקֶע, מִיט זַיין צִיגֶענֶער בֶּערְדֶעלֶע, טַאנְצְט מִיט זַיין קַאפֶּעלְיֶעצְקֶע, װִי אַ מְשֻׁגָּענֶער פֶערְדֶעלֶע,

↤ 208

№ 258

Oi weih, Mutter, Die Katz leckt die Putter; Die Hihner picken die Eier, Die Kale bet dem Schleier; Der Choss’n bet dem Talis, Der Mechut’n wert b’dales. 1) . . . . . . . . . . .

אָי װֵעה, מוּטֶער, דִי קַאץ לֶעקְט דִי פּוּטֶער; דִי הִינֶער פִּיקֶען דִי אֵייעֶר, דִי כַּלָּה בֶּעט דֶעם שְׁלֵייעֶר; דֶער חָתָן בֶּעט דֶעם טַלִּית, דֶער מְחֻתָּן װֶערְט בְּדַלּוּת. 1) . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 259.

Oi ach B’jomienu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Mimaal eljeinim, — Achas w’achas! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „eins“ Thut bataiten: Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst, Awu me trinkt, Awu m’ huljet, Awu m’ singt, Awu me tanzt, Awu me springt. Alte, Junge, Tanzt Alle, Sait m’ssameiach Chosson w’Kalo! Wos die Chassene Hot gekosst, Wet doch Gott Sain m’male!

אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ! לָאמִיר גֶעבֶּען אַ שְׁבַח צוּם בְּוֹרֵא אֱלֹהֵינוּ, װָאס עֶר זִיצְט מִמַּעַל עֶלְיוֹנִים, — אַחַת וְאַחַת! לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „אֵיינְס“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: אֵיינְס אִיז דֶעם חָתָנְ׳ס טִישׁ, 2) אַװְאוּ מֶע עֶסְט, אַװְאוּ מֶע טְרִינְקְט, אַװְאוּ מְ׳הוּלְיֶעט, אַװְאוּ מְ׳זִינְגְט, אַװְאוּ מֶע טַאנְצְט, אַװְאוּ מֶע שְׁפְּרִינְגְט. אַלְטֶע, יוּנְגֶע, טַאנְצְט אַלֶע, זַייט מְשַׂמֵּחַ חָתָן וְכַלָּה! װָאס דִי חֲתֻנָּה הָאט גֶעקָאסְט, װֶעט דָאךְ גָאט זַיין מְמַלֵּא!

Die Klesmer beten Geld, Die Mchuteneste sitzt un quelt. Die Chassene-stub.

1) דִי כְּלֵי־זֶמֶר בֶּעטֶען גֶעלְט, דִי מְחֻתֶּנֶתְ׳טֶע זִיצְט אוּנ קְװֶעלְט. 2) דִי חֲתֻנָּה־שְׁטוּבּ.

↤ 209

Oi ach B’jomeinu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Mimaal eljeinim, — Achas u-schtajim! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „zwei“ Thut bataiten: Zwei sainen Choss’n-Kale, — Gott soll sei Sain m’male! 1) Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst etc. Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’scholeisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „drai“ Thut bataiten: Drai sainen Die Kle-smorim, Wos sainen m’ssameiach Skeinim u-N’orim. 2) Zwei sainen Choss’n-Kale, Gott soll sei Sain m’male. Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst etc.

אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ! לָאמִיר גֶעבֶּען אַ שְׁבַח צוּם בְּוֹרֵא אֱלֹהֵינוּ, װָאס עֶר זִיצְט מִמַּעַל עֶלְיוֹנִים, — אַחַת וּשְׁתַּיִם! לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „צְװֵיי“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: צְװֵיי זַיינֶען חָתָן-כַּלָּה, — גָאט זָאל זֵיי זַיין מְמַלֵּא! 1) אֵיינְס אִיז דֶעם חָתָנְ׳ס טִישׁ, אַװְאוּ מֶע עֶסְט א. ז. װ. אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ א. ז. װ. אַחַת וְשָׁלֹשׁ! לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „דְרַיי“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: דְרַיי זַיינֶען דִי כְּלֵי זְמָרִים, װָאס זַיינֶען מְשַׂמֵּחַ זְקֵנִים וּנְעָרִים. 2) צְװֵיי זַיינֶען חָתָן־כַּלָּה, גָאט זָאל זֵיי זַיין מְמַלֵּא. אֵיינְס אִיז דֶעם חָתָנְ׳ס טִישׁ, אַװְאוּ מֶע עֶסְט א. ז. װ.

Wos sainen Uns m’male. Raich un orem.

1) װָאס זַיינֶען אוּנְז מְמַלֵּא. 2) רַייךְ אוּנ אָרֶעם.

↤ 210

Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’arba! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „vier“ Thut bataiten: Vier sainen Die Chupe-stangen, Wos Choss’n-Kale Sainen d’rain varhangen. 1) Drai sainen Die Kle-smorim etc. Oi ach B’jomeinu! Lomir geben a Schwach Zum Beire Eleiheinu, Wos Er sitzt Lemaalo eljeino, — Achas w’chomeisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „finf“ Thut bataiten: Finf sainen Die Mchutonim, Wos sainen Mkabeil Ponim. 2) Vier sainen Die Chupe-stangen, Wos Choss’n-Kale Sainen d’rain varhangen. Drai sainen Die Kle-smorim, Wos sainen m’ssameiach Skeinim u-N’orim. Zwei sainen Choss’n-Kale,

אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ א. ז. װ. אַחַת וְאַרְבַּע! לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „פִיער“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: פִיער זַיינֶען דִי חֻפָּה־שְׁטַאנְגֶען, װָאס חָתָן־כַּלָה זַיינֶען דְ׳רַיין פַארְהַאנְגֶען. 1) דְרַיי זַיינֶען דִי כְּלֵי זְמָרִים א. ז. װ. אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ! לָאמִיר גֶעבֶּען אַ שְׁבַח צוּם בְּוֹרֵא אֱלֹהֵינוּ, װָאס עֶר זִיצְט לְמַעְלָה עֶלְיוֹנָה, — אַחַת וְחָמֵשׁ! לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „פִינְף“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: פִינְף זַיינֶען דִי מְחֻתָּנִים, װָאס זַיינֶען מְקַבֵּל פָּנִים. 2) פִיער זַיינֶען דִי חֻפָּה־שְׁטַאנְגֶען, װָאס חָתָן־כַּלָּה זַיינֶען דְ׳רַיין פַארְהַאנְגֶען. דְרַיי זַיינֶען דִי כְּלֵי זְמָרִים, װָאס זַיינֶען מְשַׂמֵּחַ זְקֵנִים וּנְעָרִים. צְװֵיי זַיינֶען חָתָן־כַּלָּה,

Vier sainen Die Unter-fihrer, Welche die Choss’n-kalo Zu der Chupe fihren. Wos geihen Zu kabolas-ponim.

1) פִיער זַיינֶען דִי אוּנְטֶער־פִיהְרֶער, װֶעלְכֶע דִי חָתָן-כַּלָּה צוּ דֶער חֻפָּה פִיהְרֶען. 2) װָאס גֵעהֶען צוּ קַבָּלַת פָּנִים.

↤ 211

Gott soll sei Sain m’male. Eins is Dem Chossn’s Tisch, Awu me esst Un wu me trinkt, Awu me huljet Un wu me singt, Awu me Tanzt Un wu men springt. Alte, Junge, Tanzt alle, Sait m’ssameiach Choss’n-Kale! Wos die Chassene Hot gekost, Wet der Beire Sain m’male! Oi ach B’jomeinu etc. Achas w’scheisch! Lomir sehn Zu vartaizen, Wos „sechs“ Tuht bataiten: Sechs is Die Hawdoles, Gott soll geben Gute Masoles! Finf sainen Die Mchutonim etc. Oi ach etc. Achas woschewa etc. Wos „sieben“ Thut bataiten? Sieben is Die schewa Broches, Gott soll geben Gute Hazloches! Sechs is Die Hawdoles etc.

גָאט זָאל זֵיי זַיין מְמַלֵּא. אֵיינְס אִיז דֶעם חָתָנְ׳ס טִישׁ, אַװְאוּ מֶע עֶסְט אוּנ װְאוּ מֶע טְרִינְקְט, אַװְאוּ מֶע הוּלְיֶעט אוּנ װְאוּ מֶע זִינְגְט, אַװְאוּ מֶע טַאנְצְט אוּנ װְאוּ מֶען שְׁפְּרִינְגְט. אַלְטֶע, יוּנְגֶע, טַאנְצְט אַלֶע, זַייט מְשַׂמֵּחַ חָתָן־כַּלָּה! װָאס דִי חֲתֻנָּה הָאט גֶעקָאסְט, װֶעט דֶער בְּוֹרֵא זַיין מְמַלֵּא! אָי אַךְ בְּיָמֵינוּ א. ז. װ. אַחַת וָשֵׁשׁ לָאמִיר זֶעהְן צוּ פַארְטַייצֶען, װָאס „זֶעקְס“ טְהוּט בַּאטַייטֶען: זֶעקְס אִיז דִי הַבְדָלוֹת, גָאט זָאל גֶעבֶּען גוּטֶע מַזָלוֹת! פִינְף זַיינֶען דִי מְחֻתָּנִים א. ז. װ. אָי אַךְ א. ז. װ. אַחַת וָשֶׁבַע א. ז. װ. װָאס „זִיבֶּען“ טְהוּט בַּאטַייטֶען? זִיבֶּען אִיז דִי שֶׁבַע בְּרָכוֹת, גָאט זָאל גֶעבֶּען גוּטֶע הַצְלָחוֹת! זֶעקְס אִיז דִי הַבְדָלוֹת א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

Левитанъ (Шавли, Ковенск. губ.).

↤ 212

№ 260 ^*).

Varbai Mihl, varbai Rod Fihrt men die Kale glaich in Bod; Varbai die naie Brucken, Eihrt men die Kale tuken. Fihrt men die Kale tuken. Leifen die Waiber kucken, Wie men fihrt nor die Kale araus, Geiht der Choss’n vun Klaus araus. Mit a Gläsele Wain, mit a Stikele Floden, Mi soll ihr gicher opboden, Mi soll ihr nit dertreinken, Mi soll ihr koscher schweinken. Chapt men on far a Häntele, Schweinkt men op a Häntele; Chapt men on far a Fissele, Schweinkt men op a Fissele. — Kale main, Kale fain, Wie is dir gegangen? — Mikwe-wasser — zucker-siss, ’ch hob opgefroren die junge Fiss! Oi weih, bitter, Seh, main Choss’n, ich zitter! Nehm mich arunter Unter dain Futter! — Wie ken ich dir nehmen? ’ch mus sich var Laiten schämen! — Schäm sich je, un schäm sich nit, Nehm dem Futter un nehm mich mit! Leibele Bäder, Gilderne Räder, Abele brumm, Selik’l stumm, Dreih sich, die Kale, Draimol arum!

פַארְבַּיי מִיהְל, פַארְבַּיי רָאד פִיהְרְט מֶען דִי כַּלָּה גְלַייךְ אִין בָּאד; פַארְבַּיי דִי נַייעֶ בְּרוּקֶען, פִיהְרְט מֶען דִי כַּלָּה טוּקֶען. פִיהְרְט מֶען דִי כַּלָּה טוּקֶען. לוֹיפֶען דִי װַייבֶּער קוּקֶען, װִי מֶען פִיהְרְט נָאר דִי כַּלָּה אַרוֹיס, גֵעהְט דֶער חָתָן פוּן קְלוֹיז אַרוֹיס. מִיט אַ גְלֶעזֶעלֶע װַיין, מִיט אַ שְׁטִיקֶעלֶע פְלָאדֶען, מִי זָאל אִיהְר גִיכֶער אָפְּבָּאדֶען, מִי זָאל אִיהְר נִיט דֶערְטְרֵיינְקֶען, מִי זָאל אִיהְר כָּשֵׁר שְׁװֵיינְקֶען. חַאפְּט מֶען אָן פַאר אַ הֶענְטֶעלֶע, שְׁװֵיינְקְט מֶען אָפּ אַ הֶענְטֶעלֶע; חַאפְּט מֶען אָן פַאר אַ פִיסֶעלֶע, שְׁװֵיינְקְט מֶען אָפּ אַ פִיסֶעלֶע. — כַּלָּה מַיין, כַּלָּה פַיין, װִי אִיז דִיר גֶעגַאנְגֶען? — מִקְוֶה װַאסֶער — צוּקֶער זִיס, כְ׳הָאבּ אָפְּגֶעפְרָארֶען דִי יוּנְגֶע פִיס! אָי װֵעה, בִּיטֶער, זֶעה, מַיין חָתָן, אִיךְ צִיטֶער! נֶעהְם מִיךְ אַרוּנְטֶער אוּנְטֶער דַיין פוּטֶער! — װִי קֶען אִיךְ דִיר נֶעהְמֶען? כְ׳מוּז זִיךְ פַאר לַייטֶען שֶׁעמֶען! שֶׁעם זִיךְ יֶע, אוּנ שֶׁעם זִיךְ נִיט, נֶעהְם דֶעם פוּטֶער אוּנ נֶעהְם מִיךְ מִיט! לֵייבֶּעלֶע בֶּעדֶער, גִילְדֶערְנֶע רֶעדֶער, אַבָּאלֶע בְּרוּם, זֶעלִיקֶעל שְׁטוּם, דְרֵעה זִיךְ, דִי כַּלָּה, דְרַיי מאל אַרוּם!

*) Предсвадебная.

↤ 213

Fiedelt die Maus, Tanzt die Laus, Flieht die Fleih Durch’n Fenster araus. Junge Schnaiders Schnaiden zu, Blotike Nkeiwes Nehmen zu. Zugenummen, Awekgeleigt, A ware gemacht: Der Choss’n geiht. A ware gemacht, Dem Choss’n gebracht Zu die Kale A ganze Nacht.

פִידֶעלְט דִי מוֹיז, טַאנְצְט דִי לוֹיז, פְלִיהְט דִי פְלוֹי דוּרְכְן פֶענְסְטֶער אַרוֹיס. יוּנְגֶע שְׁנַיידֶערְ׳ס שְׁנַיידֶען צוּ, בְּלָאטִיקֶע נְקֵבוֹת נֶעהְמֶען צוּ. צוּ גֶענוּמֶען, אַװֶעק גֶעלֵייגְט, אַװַארֶע גֶעמַאכְט: דֶער חָתָן גֵעהְט. אַ װַארֶע גֶעמַאכְט, דֶעם חָתָן גֶעבְּרַאכְט צוּ דִי כַּלָּה אַ גַאנְצֶע נַאכְט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 261.

Sait gesunter-heit, Maine liebe Eltern, Jch fohr vun aich awek! Gott soll geben Gesund un Leben, Un mir a glickliche Weg! . . . . . . . . . . .

זַייט גֶעזוּנְטֶער הֵייט, מַיינֶע לִיעבֶּע עֶלְטֶערְן, אִיךְ פָאהְר פוּן אַייךְ אַװֶעק! גָאט זָאל גֶעבֶּען גֶעזוּנְד אוּנ לֶעבֶּען, אוּנ מִיר אַגְלִיקְלִיכֶע װֶעג! . . . . . . . . . . .

г-жа Б. Іоффе (Гродненск. Губ.).

№ 262.

Варіантъ:

Sait gesund, maine liebe Eltern, Ich fohr awek in a waiten Weg, Wu kein Wind weiht nit, Un wu kein Veigele flieht nit, Un wu kein Hohn kreiht nit . . . . . . . . . . .

זַייט גֶעזוּנְד, מַיינֶע לִיעבֶּע עֶלְטֶערְן, אִיךְ פָאהְר אַװֶעק אִין אַ װַייטֶען װֶעג, װְאוּ קֵיין װִינְד װֵעהְט נִיט, אוּנ װְאוּ קֵיין פוֹיגֶעלֶע פְלִיהְט נִיט, אוּנ װְאוּ קֵיין הָאהְן קְרֵעהְט נִיט . . . . . . . . . . .

г-жа Р. И. Маймонъ (Ковенск. губ.).

↤ 214

№ 263.

Sai-że gesund, main geliebter Voter, Soll schoin nehmen ain Eck! (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Dain Salz un Breit hob ich doch gegessen, Itzter fohr ich schoin vun dir awek! Wie es is bitter, main geliebter Voter, A Veigele in wisten Wald allein, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Asei is doch bitter, main gelibter Voter, Mir in a fremde Land allein! In a fremder Land, mit keinem nit bekannt, Elend, asei wie a Stein, (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Un as ich dermohn sich on dir, main gelibter Voter, Sitz ich un trauer un wein. Sai-że gesund, main geliebte Mutter, Soll schoin nehmen ain Eck. (bis) ⎫ ⎬ ⎭ bis Dain Milch vun Brust hob ich doch geseigen, Jztter fohr ich schoin vun dir awek!

זַיי־זְשֶׁע גֶעזוּנְד, מַיין גֶעלִיבְּטֶער פָאטֶער, זָאל שׁוֹין נֶעהְמֶען אַיין עֶק! (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דַיין זַאלְץ אוּנ בְּרוֹיט הָאבּ אִיךְ דָאךְ גֶעגֶעסֶען, אִיצְטֶער פָאהְר אִיךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין גֶעלִיבְּטֶער פָאטֶער, אַ פֵייגֶעלֶע אִין װִיסְטֶען װַאלְד אַלֵיין, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אַזוֹי אִיז דָאךְ בִּיטֶער, מַיין גֶעלִיבְּטֶער פָאטֶער, מִיר אִין אַ פְרֶעמְדֶע לַאנְד אַלֵיין! אִין אַ פְרֶעמְדֶער לַאנְד, מִיט קֵיינֶעם נִיט בֶּעקַאנְט, עֶלֶענְד, אַזוֹי װִי אַ שְׁטֵיין, (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis אוּנ אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר, מַיין גֶעלִיבְּטֶער פָאטֶער, זִיטְץ אִיךְ אוּנ טְרוֹיעֶר אוּנ װֵיין. זַיי־זְשֶׁע גֶעזוּנְד, מַיין גֶעלִיבְּטֶע מוּטֶער, זָאל שׁוֹין נֶעהְמֶען אַיין עֶק. (bis) ⎧ ⎨ ⎩ bis דַיין מִילְךְ פוּן בְּרוּסְט הָאבּ אִיךְ דָאךְ גֶעזוֹיגֶען, אִיצְטֶער פָאהְר אִיךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 215

VIII.

Семейныя пѣсни.

№ 264.

Is gefleigen die golderne Pawe 1) Iber alle Jamen. (bis) Lost gerissen main thaiern Taten Mit main liebe Mamen! 2) Is gefleigen die golderne Veigel Iber alle Groben, (bis) Lost gerissen main thaiern Seiden Mit main liebe Boben! 3) Is gefleigen die golderne Pawe Iber alle Taichen. (bis) Lost gerissen main lieb Vetter Mit main Muhme Raichen! Is gefleigen die golderne Pawe Mit ihr greissen Schand. (?) 4) Hot sie varloren dem goldernem Feder In a fremde Land.

אִיז גֶעפְלוֹיגֶען דִי גָאלְדֶערְנֶע פַּאװֶע 1) אִיבֶּער אַלֶע יַמֶ׳ען. (bis) לָאזְט גֶערִיסֶען מַיין טַייעֶרְן טַאטִין מִיט מַיין לִיבֶּע מַאמֶען! 2) אִיז גֶעפְלוֹיגֶען דִי גָאלְדֶערְנֶע פוֹיגֶעל אִיבֶּער אַלֶע גְרָאבֶּען, (bis) לָאזְט גֶערִיסֶען מַיין טַייעֶרְן זֵיידִין מִיט מַיין לִיבֶּע בָּאבֶּען! 3) אִיז גֶעפְלוֹיגֶען דִי גָאלְדֶערְנֶע פַּאװֶע אִיבֶּער אַלֶע טַייכֶען. (bis) לָאזְט גֶערִיסֶען מַיין לִיבּ פֶעטֶער מִיט מַיין מוּהְמֶע רַייכֶען! אִיז גֶעפְלוֹיגֶען דִי גָאלְדֶערְנֶע פַּאװֶע מִיט אִיהְר גְרוֹיסֶען שַׁאנְד. (?) 4) הָאט זִי פַארְלָארֶען דֶעם גָאלְדֶערְנֶעם פֶעדֶער אִין אַ פְרֶעמְדֶע לַאנְד.

Варіанты:

Gefleigen, gefleigen die gilderne Veigel. Lost-że grissen, gilderne Veigel, Main liebe, harzige Mamen! Gefleigen, gefleigen die gilderne Veigel Iber alle Jamen. Lost-że grissen, liebe Veigel, Main lieben, harzigen Taten!

1) גֶעפְלוֹיגֶען, גֶעפְלוֹיגֶען דִי גִילְדֶערְנֶע פוֹיגֶעל. 2) לָאזְט־זֶע גְרִיסֶען, גִילְדֶערְנֶע פוֹיגֶעל, מַיין לִיבֶּע, הַארְצִיגֶע מַאמֶען! 3) גֶעפְלוֹיגֶען, גֶעפְלוֹיגֶען דִי גִילְדֶערְנֶע פוֹיגֶעל אִיבֶּער אַלְלֶע טַייכֶען. לָאזְט־זְע גְרִיסֶען, לִיעבֶּע פוֹיגֶעל, מַיין לִיבֶּען, הַארְצִיגֶען טַאטֶען!

4) Не означает-ли שַׁאנְד — хвостъ? Иногда, впрочемъ, вмѣсто настоящаго куплета поется слѣдующий варiантъ:

Is gefleigen die golderne Pawe Iber alle Felder, Hot sie varloren dem goldernem Feder In die fremde Länder.

אִיז גֶעפְלוֹיגֶען דִי גָאלְדֶערְנֶע פַּאװֶע אִיבֶּער אַלֶלע פֶעלְדֶער, הָאט זִי פַארְלָארֶען דֶעם גָאלְדֶערְנֶעם פֶעדֶער אִין דִי פְרֶעמְדֶע לֶענְדֶער.

↤ 216

Nit asei der golderner Feder, Wie die Pawe allein; Nit asei der fremder Suhn Wie die Tochter allein. Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Veigele ohn a Nest, — Asei is bitter, main lieb Mutter, Bai a Schwer un Schwieger auf Kest! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Wasser ohn a Fisch, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’sitzt bai a fremden Tisch! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Fisch on a Fann, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’kriegt a schlechten Mann! Wie es is bitter, main lieb Mutter, A Veigele on a Samd, — Asei is bitter, main lieb Mutter, As m’wert varwogelt in a fremde Land!

נִיט אַזוֹי דֶער גָאלְדֶערְנֶער פֶעדֶער, װִי דִי פַּאװֶע אַלֵיין; נִיט אַזוֹי דֶער פְרֶעמְדֶער זוּהְן װִי דִי טָאכְטֶער אַלֵיין. װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַ פֵייגֶעלֶע אָהְן אַ נֶעסְט, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, בַּיי אַ שְׁװֶער אוּנ שְׁװִיגֶער אוֹיף קֶעסְט! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַ װַאסֶער אָהְן אַ פִישׁ, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַז מְ׳זִיצְט בַּיי אַ פְרֶעמְדֶען טִישׁ! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַ פִישׁ אָן אַ פַאן, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַז מְ׳קְרִיגְט אַ שְׁלֶעכְטֶען מַאנְן! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַ פֵייגֶעלֶע אָן אַזַאמְד, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבּ מוּטֶער, אַז מְ׳װֶערְט פַארְװָאגֶעלְט אִין אַ פְרֶעמְדֶע לַאנְד!

Д. Г. Гальпернъ (Шкуды, Ковенск. губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 265.

Варіантъ:

Es kummt gefleigen die gilderne Pawe Vun ain fremden Land, Hot sie verloren dem gildernem Feder Mit ain greissen Schand. Es is nit asei der gilderner Feder, Wie die Pawe allein; Es is nit asei der Eidem, Wie, die Tochter allein;

עֶס קוּמְט גֶעפְלוֹיגֶען דִי גִילְדֶערְנֶע פַּאװֶע פוּן אַיין פְרֶעמְדֶען לַאנְד, הָאט זִי פֶערְלָארֶען דֶעם גִילְדֶערְנֶעם פֶעדֶער מִיט אַיין גְרוֹיסֶען שַׁאנְד. עֶס אִיז נִיט אַזוֹי דֶער גִילְדֶערְנֶער פֶעדֶער, װִי דִי פַּאװֶע אַלֵיין; עֶס אִיז נִיט אַזוֹי דֶער אֵיידֶעם, װִי, דִי טָאכְטֶער אַלֵיין.

↤ 217

Wie es is bitter, main liebe Mutter. A Veigele auf dem Jam, — Asei is bitter, main liebe Mutter, As men kummt on zu a schlechten Mann! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Veigele ohn a Nest, — Asei is bitter, main liebe Mutter, Schwer un Schwieger’s Kest! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Stub ohn a Wand, — Asei is bitter, main liebe Mutter, As me kummt on on Schwer un Schwieger’s Hand! Wie es is bitter, main liebe Mutter, A Stub ohn a Thir, — Asei is bitter, main liebe Mutter, Mir ohn dir!

װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער. אַ פֵייגֶעלֶע אַף דֶעם יַם, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אַז מֶען קוּמְט אָן צוּ אַ שְׁלֶעכְטֶען מַאנְן! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אַ פֵייגֶעלֶע אָהְן אַ נֶעסְט, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, שְׁװֶער אוּנ שְׁװִיגֶערְס קֶעסְט! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אַ שְׁטוּבּ אָהְן אַ װַאנְט, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אַז מֶע קוּמְט אָן אָן שְׁװֶער אוּנ שְׁװִיגֶערְס הַאנְד! װִי עֶס אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אַ שְׁטוּבּ אָהְן אַ טְהִיר, — אַזוֹי אִיז בִּיטֶער, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, מִיר אָהְן דִיר!

Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).

№ 266 ^*).

Stei ich auf frih, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich kai wie die zobonske Kih! Oj weih, main Leben, As ich weiss nit, wie die beise Schwieger Dem Kowed opzugeben! Steih ich auf spät, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich lieg wie a Nweile bis halben Tog in Bett! Oi weih, main Leben etc. Back ich greisse Chales, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich stell ihr gor b’dales. Oi, weih, main Leben etc.

שְׁטֵעה אִיךְ אוֹיף פְרִיה, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער: אִיךְ קַיי װִי דִי צָאבָּאנְסְקֶע קִיה! אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען, אַז אִיךְ װֵייס נִיט, װִי דִי בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער דֶעם כָּבוֹד אָפְּצוּגֶעבֶּען! שְׁטֵעה אִיךְ אוֹיף שְׁפֶּעט, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער: אִיךְ לִיג װִי אַ נְבֵלָה בִּיז הַאלְבֶּען טָאג אִין בֶּעט! אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. בַּאק אִיךְ גְרוֹיסֶע חַלּוֹת, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, אַז אִיךְ שְׁטֶעל אִיהְר גָאר בְּדַלּוּת. אָי, װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ.

*) См. отрывокъ этой пѣсни, напеч. г. I. Лернеромъ (въ ст. „דְי יוּדישע מוּזע“, въ „הוֹיזפֿריינד“, т. II стр. 186).

↤ 218

Back ich kleine Chales, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich zieh auf ihr dem dales. Oi weih, main Leben etc. Geih ich ongethon schein, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich mach ihr gor gemein. Oi weih, main Leben etc. Geih ich ongethon mies, (bis) Sogt main beise Schwieger, As ich thu ir on a Biesch. Oi weih main Leben etc. Gei ich die Bett varbetten, (bis) Sogt main beise Schwieger: Ich soll schoin mehr die Erd nit treten, Oi weih, main Leben etc. Varbett ich nit die Bett, (bis) Heist main beise Schwieger Dem Suhn schoin geben Get. Oi weih, main Leben etc. Wasch ich Tisch un Beink, (bis) Sogt main beise Schwieger: Schoin Zait ’ch soll arainfallen in a Kreink, Oi weih, main Leben etc. Thu ich Tisch un Beink nit waschen, (bis) Geiht main beise Schwieger Un baredt mich in alle Gassen. Oi weih, main Leben etc. Thu ich auskehren die Stub, (bis) Sogt main beise Schwieger, ’s soll sich effenen var mir a Grub. Oi weih, main Leben etc.

בַּאק אִיךְ קְלֵיינֶע חַלּוֹת, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, אַז אִיךְ צִיה אוֹיף אִיהְר דֶעם דַלּוּת. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. גֵעה אִיךְ אָנְגֶעטָאן שֵׁיין, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, אַז אִיךְ מַאךְ אִיהְר גָאר גֶעמֵיין. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. גֵעה אִיךְ אָנְגֶעטָאן מִאוּס, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, אַז אִיךְ טְהוּ אִיר אָן אַבִּיּושׁ. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. גֵעה אִיךְ דִי בֶּעט פַארְבֶּעטֶען, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער: אִיךְ זָאל שׁוֹין מֶעהְר דִי עֶרְד נִיט טְרֶעטֶען! אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. פַארְבֶּעט אִיךְ נִיט דִי בֶּעט, (bis) הֵייסְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער דֶעם זוּהְן שׁוֹין גֶעבֶּען גֶט. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. װַאשׁ אִיךְ טִישׁ אוּנ בֵּיינְק, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער: שׁוֹין צַייט כְ׳זָאל אַרַיינְפַאלֶען אִין אַ קְרֵיינְק, אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. טְהוּ אִיךְ טִישׁ אוּנ בֵּיינְק נִיט װַאשֶׁען, (bis) גֵעהְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער אוּנ בַּארֶעט מִיךְ אִין אַלֶע גַאסֶען. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. טְהוּ אִיךְ אוֹיסְקֶעהְרֶען דִי שְׁטוּבּ, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, סְ׳זָאל זִיךְ עֶפֶענֶען פַאר מִיר אַ גְרוּבּ. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ.

↤ 219

Thu ich die Śtub nit kehren, (bis) Sogt main beise Schwieger, ’ch soll ufheren auf beide Eihern zu heren. Oi weih, main Leben etc. Geih ich mit’n Mann spazieren, (bis) Sogt main beise Schwieger, Es soll sich mir stellen auf die Fiss Geschwiren. Oi weih, main Leben etc. Sitz ich in Stub wie a Kruk, (bis) Sogt main beise Schwieger: Sie halt schoin vardreiht dem Schnuk! Oi weih, main Leben, As ich weiss nit, wie die beise Schwieger Dem Kowed opzugeben!

טְהוּ אִיךְ דִי שְׁטוּבּ נִיט קֶעהְרֶען, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, כְ׳זָאל אוּפְהֶערֶען אוֹיף בֵּיידֶע אוֹיעֶרֶען צוּ הֶערֶען. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. גֵעה אִיךְ מִיטְ׳ן מַאנְן שְׁפַּאצִירֶען, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער, עֶס זָאל זִיךְ מִיר שְׁטֶעלֶען אוֹיף דִי פִיס גֶעשְׁװִירֶען. אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען א. ז. װ. זִיץ אִיךְ אִין שְׁטוּבּ װִי אַ קְרוּקְ, (bis) זָאגְט מַיין בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער: זִי הַאלְט שׁוֹין פאַרְדְרֵייט דֶעם שְׁנוּק! אָי װֵעה, מַיין לֶעבֶּען, אַז אִיךְ װֵייס נִיט, װִי דִי בֵּייזֶע שְׁװִיגֶער דֶעם כָּבוֹד אָפְּצוּגֶעבֶּען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 267 ^*).

— Tochter du liebste, du main, Wie halt dir die Schwieger? — Die Schwieger rak beis wie a Tiger, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie halt dir der Schwer? — Der Schwer brummt ständig wie a Bär, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie halt dir der Mann? — Bai’n Mann der Leben, wie a Spann, Mutter du liebste, du main!

— טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װִי הַאלְט דִיר דִי שְׁװִיגֶער? — דִי שְׁװִיגֶער רַק בֵּייז װִי אַ טִיגֶער, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װִי הַאלְט דִיר דֶער שְׁװֶער? — דֶער שְׁװֶער בְּרוּמְט שְׁטֶענְדִיג, װִי אַ בֶּער, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װִי הַאלְט דִיר דֶער מַאנְן? — בַּיין מַאנְן דֶער לֶעבֶּען, װִי אַ שְׁפַּאנְן, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין!

*) См. варіантъ настоящей пѣсни, напеч. г. Л. Винеромъ, въ ст. „Popular Poetry of the Russian Jews“ (Americana Germanica, 1898, vol. II № 2.).

↤ 220

— Tochter du liebste, du main, Wos estu dorten? — A Stickel Breit, lieberst der Teit, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wos trinkstu dorten? — A Gläsele Wain — Schand in Ponim arain, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, In wos geihstu ongethon? — In a kartunene Kleid, mit Zores geneiht, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wossere Schich geihstu? — Aselche Schich wos wert zurissen auf gich, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie schlofstu dorten? — Auf a Kissen, nur Lait sollen wissen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Awu liegstu dorten? — Auf’n hauen Bank, teit-krank, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Geiht zu gewohr weren der Mann? — Er geiht nit zu, er hot Sseichel wie a Kuh, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wu hot men dir aropgeheiben? — Auf aselche Erd, wos keinmol nit gekehrt, Mutter du liebste, du main!

— טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װָאס עֶסְטוּ דָארְטֶען? — אַ שְׁטִיקֶעל בְּרוֹיט, לִיבֶּערְסְט דֶער טוֹיט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װָאס טְרִינְקְסְטוּ דָארְטֶען? — אַגְלֶעזֶעלֶע װַיין — שַׁאנְד אִין פָּנִים אַרַיין, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, אִין װָאס גֵעהְסְטוּ אָנְגֶעטָאן? — אִין אַ קַארְטוּנֶענֶע קְלֵייד, מִיט צָרוֹת גֶענֵעהְט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װָאסֶערֶע שִׁיךְ גֵעהְסְטוּ? — אַזֶעלְכֶע שִׁיךְ, װָאס װֶערְט צוּרִיסֶען אוֹיף גִיךְ, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װִי שְׁלָאפְסְטוּ דָארְטֶען? — אוֹיף אַ קִיסֶען, נוּר לַייט זָאלֶען װִיסֶען, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, אַװְאוּ לִיגְסְטוּ דָארְטֶען? — אוֹיפְ׳ן הַארְטֶען בַּאנְק, טוֹיט קְרַאנְק, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, גֵעהְט צוּ גֶעװָאהְר װֶערֶען דֶער מַאנְן? — עֶר גֵעהְט נִיט צוּ, עֶר הָאט שֵׂכֶל װִי אַ קוּה, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װְאוּ הָאט מֶען דִיר אַרָאפְּגֶעהוֹיבֶּען? — אוֹיף אַזֶעלְכֶע עֶרְד, װָאס קֵיינְמָאל נִיט גֶעקֶעהְרְט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין!

↤ 221

— Tochter du liebste, du main, Wos hot men dir untergebett? — Drai Streih, wind un weih, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, In wos hot men dir ongethon? — Nit die Schameste zu raissen, nit Hind zu baissen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wu hot men dir awek gefihrt? — In a schwarzen Wogen, Lait sollen klogen, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wos’t’n dir geleigt zu-kopen? — A Säckele Erd, die Kop zum Ferd, Mutter du liebste, du main! — Tochter du liebste, du main, Wie hot men dir awekgefihrt? — Mit a waissem Ferd, junger-heit in der Erd, — Mistome bin ich asei wert, Mutter du liebste, du main!

— טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װָאס הָאט מֶען דִיר אוּנְטֶער גֶעבֶּעט? — דְרַיי שְׁטְרֵיי, װִינְד אוּנ װֵעה, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, אִין װָאס הָאט מֶען דִיר אָנְגֶעטָאן? — נִיט דִי שַׁמָּשְׂ׳טֶע צוּ רַייסֶען, נִיט הִינְט צוּ בַּייסֶען, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װְאוּ הָאט מֶען דִיךְ אַװֶעקְגֶעפִיהְרְט? — אִין אַ שְׁװַארְצֶען װָאגֶען, לַייט זָאלֶען קְלָאגֶען, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װָאסְ׳טְ׳ן דִיר גֶעלֵייגְט צוּ-קָאפֶּען? — אַ זֶעקֶעלֶע עֶרְד, דִי קָאפּ צוּם פֶערְד, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין, װִי הָאט מֶען דִיר אַװֶעק גֶעפִיהְרְט? — מִיט אַ װַייסֶעם פֶערְד, יוּנְגֶערְ הֵייט אִין דְ׳רְעֶרְד, — מִסְתָּמָא בִּין אִיךְ אַזוֹי װֶערְט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 268.

Варіантъ:

— Wu bistu gewesen, (bis) Tochter du liebste, du main? — Bai Schwieger und Schwer, Gebrummt wie a Bär, Mutter du liebste, du main!

— װְאוּ בִּיסְטוּ גֶעװֶעזֶען, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — בַּיי שְׁװִיגֶער אוּנְד שְׁװֶער, גֶעבְּרוּמְט װִי אַבֶּער, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין!

↤ 222

— Wos hot men dir dort zu essen gegeben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Fisch-gefangen Mit aiserne Zwangen, Mutter du liebste du main! — Wos hot men dir dort zu trinken gegeben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Med und Wain — Ssam derain, Mutter du liebste, du main! — Wu hot men dich ahingeleigt, (bis) Tochter du liebste, du main? — Bai’n Eiwen auf dem Bank, Dort bin ich gelegen teit-krank, Mutter du liebste, du main! — Wu hot men dich aropgeheiben, (bis) Tochter du liebste, du main? — Auf der Erd, Die Stub nit gekehrt, Mutter du liebste, du main! — Wos hot men dir untergeleigt, (bis) Tochter du liebste, du main? — A Säckele mit Erd, Mistome bin ich mehr nit wert, Mutter du liebste du main!

— װָאס הָאט מֶען דִיר דָארְט צוּ עֶסֶען גֶעגֶעבֶּען, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — פִישְׁ — גֶעפַאנְגֶען מִיט אַייזֶערְנֶע צְװַאנְגֶען, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע דוּ מַיין! — װָאס הָאט מֶען דִיר דָארְט צוּ טְרִינְקֶען גֶעגֶעבֶּען, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — מֶעד אוּנ װַיין — סַם דֶערַיין, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — װְאוּ הָאט מֶען דִיךְ אַהִין גֶעלֵייגְט, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — בַּיין אוֹיבען אוֹיף דֶעם בַּאנְק, דָארְט בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען טוֹיט קְרַאנְק, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — װְאוּ הָאט מֶען דִיךְ אַרָאפְּגֶעהוֹיבֶּען, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — אוֹיף דֶער עֶרְד, דִי שְׁטוּבּ נִיט גֶעקֶערְט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין! — װָאס הָאט מֶען דִיר אוּנְטֶער גֶעלֵייגְט, (bis) טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, דוּ מַיין? — אַ זֶעקֶעלֶע מִיט עֶרְד, מִסְתָּמָא בִּין אִיךְ מֶעהְר נִיט װֶערְט, מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע דוּ מַיין!

Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).

↤ 223

№ 269.

— Tochter’l du liebste, Tochter’l du main, Ich wel dir lernen, Wie a Schnur zu sain: Bisch’as die Schwieger’l Wet geihn vun Schul, Asei sollstu untertogen Dem gildernem Stuhl. Wie die Schwieger’l Is gegangen vun Schul, Asei hot sie nit untergetrogen Dem gildernem Stuhl. — Bisch’as du west darfen A Kind gewinen, Asei wet sich far dir Kein Bobe nit gefinen. — Wie sie hot gedarft A Kind gewinen, Asei hot sich far ihr — Kein Bobe nit gefunen. — Schwieger’l du liebste, Schwieger’l du main, Stell sich arain in Fenster, — Efscher wet mir gringer sain! — Nit ich wel sich stellen In Fenster arain, Nit es wet dir Gringer sain! — Schwieger’l du liebste, Schwieger’l du main, Stell sich arain in Waingorten, Efscher wet mir gringer sain! — Nit ich wel sich stellen In Waingorten arain, Un nit es wet dir Gringer sain!

— טָאכְטֶערְ׳ל דוּ לִיבְּסְטֶע, טָאכְטֶערְ׳ל דוּ מַיין, אִיךְ װֶעל דִיר לֶערְנֶען, װִי אַ שְׁנוּר צוּ זַיין: בִּשְּׁעַת דִי שְׁװִיגֶערְ׳ל װֶעט גֵעהְן פוּן שׁוּל, אַזוֹי זָאלְסְטוּ אוּנְטֶערְטְרָאגֶען דֶעם גִילְדֶערְנֶעם שְׁטוּל. װִי דִי שְׁװִיגֶערְ׳ל אִיז גֶעגַאנְגֶען פוּן שׁוּל, אַזוֹי הָאט זִי נִיט אוּנְטֶערְגֶעטְרָאגֶען דֶעם גִילְדֶערְנֶעם שְׁטוּל. — בִּשְּׁעַת דוּ װֶעסְט דַארְפֶען אַ קִינְד גֶעװִינֶען, אַזוֹי װֶעט זִיךְ פַאר דִיר קֵיין בָּאבֶּע נִיט גֶעפִינֶען. — װִי זִי הָאט גֶעדַארְפְט אַ קִינְד גֶעװִינֶען, אַזוֹי הָאט זִיךְ פַאר אִיהְר — קֵיין בָּאבֶּע נִיט גֶעפוּנֶען. — שְׁװִיגֶערְ׳ל דוּ לִיבְּסְטֶע, שְׁװִיגֶערְ׳ל דוּ מַיין, שְׁטֶעל זִיךְ אַרַיין אִין פֶענְסְטֶער, — אֶפְשַׁר װֶעט מִיר גְרִינְגֶער זַיין! — נִיט אִיךְ װֶעל זִיךְ שְׁטֶעלֶען אִין פֶענְסְטֶער אַרַיין, נִיט עֶס װֶעט דִיר גְרִינְגֶער זַיין! — שְׁװִיגֶערְ׳ל דוּ לִיבְּסְטֶע, שְׁװִיגֶערְ׳ל דוּ מַיין, שְׁטֶעל זִיךְ אַרַיין אִין װַיינְגָארְטֶען, אֶפְשַׁר װֶעט מִיר גְרִינְגֶער זַיין! — נִיט אִיךְ װֶעל זִיךְ שְׁטֶעלֶען אִין װַיינְגָארְטֶען אַרַיין, אוּנ נִיט עֶס װֶעט דִיר גְרִינְגֶער זַיין!

↤ 224

— Wer es is main Geliebter Un wer es is der Mann main, Wer wet leifen verzig Mail Zu main Mutter in Stub arain? — Ich bin dain Geliebter Un ich bin der Mann dain, Un ich wel leifen verzig Mail Zu dain Mutter in Stub arain! — Gut morgen Schwieger’l! — Gut Johr, main Kind! — Aier einzige Tochter Geiht schwer zu Kind! Wie sie is gegangen Spannen dem Ferd, Asei hot sie sich gewunschen Zu liegen in der Erd. Wie sie is ariber Dem aisernem Brick, Asei hot sie begegent Die Schamossim geihen zurick. Wie sie is arain In ihr Tochters Stub, Asei is sie arain In finstere Grub. Wie sie bot gehalten Dem Messer’l in Scheiss, Asei hot sie sich derlangt, As die Nschome is ihr araus. Oi oi oi, oi oi oi, A Klog, a Klog, a Klog! Zwei Nfasches, Zwei Nfasches In ein einzigen Tog!

— װֶער עֶס אִיז מַיין גֶעלִיבְּטֶער אוּנ װֶער עֶס אִיז דֶער מַאן מַיין, װֶער װֶעט לוֹיפֶען פֶערְצִיג מַייל צוּ מַיין מוּטֶער אִין שְׁטוּבּ אַרַיין? — אִיךְ בִּין דַיין גֶעלִיבְּטֶער אוּנ אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן דַיין, אוּנ אִיךְ װֶעל לוֹיפֶען פֶערְצִיג מַייל צוּ דַיין מוּטֶער אִין שְׁטוּבּ אַרַיין! — גוּט מָארְגֶען שְׁװִיגֶערְ׳ל! — גוּט יָאהְר, מַיין קִינְד! — אַייעֶר אֵיינְצִיגֶע טָאכְטֶער גֵעהְט שְׁװֶער צוּ קִינְד! װִי זִי אִיז גֶעגַאנְגֶען שְׁפַּאנֶען דֶעם פֶערְד, אַזוֹי הָאט זִי זִיךְ גֶעװְאוּנְשֶׁען צוּ לִיגֶען אִין דֶער עֶרְד. װִי זִי אִיז אַרִיבֶּער דֶעם אַייזֶערְנֶעם בְּרִיק, אַזוֹי הָאט זִי בֶּעגֶעגֶענְט דִי שַׁמָּשִׁים גֵעהֶען צוּרִיק. װִי זִי אִיז אַרַיין אִין אִיהְר טָאכְטֶערְס שְׁטוּבּ, אַזוֹי אִיז זִי אַרַיין אִין פִינְסְטֶערֶע גְרוּבּ. װִי זִי בָּאט גֶעהַאלְטֶען דֶעם מֶעסֶערְ׳ל אִין שׁוֹיס, אַזוֹי הָאט זִי זִיךְ דֶערְלַאנְגְט, אַז דִי נְשָׁמָה אִיז אִיהְר אַרוֹיס. אָי אָי אָי, אָי אָי אָי, אַ קְלָאג, אַ קְלָאג, אַ קְלָאג צְװֵיי נְפָשׁוֹת, צְװֵיי נְפָשׁוֹת אִין אֵיין אֵיינְצִיגֶען טָאג!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

↤ 225

№ 270.

Варіантъ:

— Tochter du liebste, Tochter du main, ’ch wel dirlernen, wie ba a Schwieger zu sain: As die Schwieger wet geihn vun waiten, Sollstu nit theilen kein oreme Laiten. Tochter du liebste, Tochter du main, ’ch wel dir lernen, wie ba a Schwiegr zu sain: As die Schwieger wet geihn vun Schul, Sollstu ihr trogen antkegen a Stuhl. Tochter du liebste etc. As die Schwieger wet geihn zum Tisch, Sollstu ihr untertrogen a Beinkele zu die Fiss. Tochter du liebste etc. As die Schwieger wet geihn zum Tisch, Sollstu ihr geben die beste Stick Fisch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Schwieger liebe, Schwieger main, Effent offen a Fortkele, Efscher wet a Veigele spielen Un efscher wet mir gringer sain! Schwieger liebe, Schwieger main, Effent auf a Fenster’l, Efscher wet a Wintele blosen Un efscher wet mir gringer sain! Schwieger liebe, Schwieger sisse, Effent uf die Thirele, Efscher wet main Mann arain Un efscher wet mir gringer sain!

— טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, טָאכְטֶער דוּ מַיין, כְ׳װֶעל דִיר לֶערְנֶען, װִי בַּא אַ שְׁװִיגֶער צוּ זַיין: אַז דִי שְׁװִיגֶער װֶעט גֵעהְן פוּן װַייטֶען, זָאלְסְטוּ נִיט טֵיילֶען קֵיין אָרֶעמֶע לַייטֶען. טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע, טָאכְטֶער דוּ מַיין, כְ׳װֶעל דִיר לֶערְנֶען, װִי בַּא אַ שְׁװִיגֶער צוּ זַיין: אַז דִי שְׁװִיגֶער װֶעט גֵעהְן פוּן שׁוּל, זָאלְסְטוּ אִיהְר טְרָאגֶען אַנְטְקֶעגֶען אַ שְׁטוּהְל. טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע א. ז. װ. אַז דִי שְׁװִיגֶער װֶעט גֵעהְן צוּם טִישׁ, זָאלְסְטוּ אִיהְר אוּנְטֶערְטְרָאגֶען אַ בֵּיינְקֶעלֶע צוּ דִי פִיס. טָאכְטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע א. ז. װ. אַז דִי שְׁװִיגֶער װֶעט גֵעהְן צוּם טִישׁ, זָאלְסְטוּ אִיהְר גֶעבֶּען דִי בֶּעסְטֶע שְׁטִיק פִישׁ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — שְׁװִיגֶער לִיבֶּע, שְׁװִיגֶער מַיין, עֶפֶענְט אָפֶען אַ פָארְטְקֶעלֶע, אֶפְשַׁר װֶעט אַ פֵייגֶעלֶע שְׁפִּיעלֶען אוּנ אֶפְשַׁר װֶעט מִיר גְרִינְגֶער זַיין! שְׁװִיגֶער לִיבֶּע, שְׁװִיגֶער מַיין, עֶפֶענְט אוֹיף אַ פֶענְסְטֶערְ׳ל, אֶפְשַׁר װֶעט אַ װִינְטֶעלֶע בְּלָאזֶען אוּנ אֶפְשַׁר װֶעט מִיר גְרִינְגֶער זַיין! שְׁװִיגֶער לִיבֶּע, שְׁװִיגֶער זִיסֶע, עֶפֶענְט אוּף דִי טִירֶעלֶע, אֶפְשַׁר װֶעט מַיין מַאנְן אַרַיין אוּנ אֶפְשַׁר װֶעט מִיר גְרִינְגֶער זַיין!

↤ 226

— Schnur liebe, Schnur main, ’ch well nit effenen die Thirele, Dain Mann wet keinmol nit arain Un dir wet nit gringer sain! — Mann lieber, Mann main, Geih in Stall arain, Klaib aus die beste Por Ferd, Wos sainen drai hundert Tholer wert! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Trink aus, main Tochter die Gläsele Wain, Efscher wet dir gringer sain! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mchuteneste liebe, Mchuteneste main! Mit aiere Kinder soll auch asei sain!

— שְׁנוּר לִיבֶּע, שְׁנוּר מַיין, כְ׳װֶעל נִיט עֶפֶענֶען דִי טִירֶעלֶע, דַיין מַאנְן װֶעט קֵיינְמָאל נִיט אַרַיין אוּנ דִיר װֶעט נִיט גְרִינְגֶער זַיין! — מַאנְן לִיבֶּער, מַאנְן מַיין, גֵעה אִין שְׁטַאל אַרַיין, קְלַייבּ אוֹיס דִי בֶּעסְטֶע פָּאר פֶערְד, װָאס זַיינֶען דְרַיי הוּנְדֶערְט טָאלֶער װֶערְט! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — טְרִינְק אוֹיס, מַיין טָאכְטֶער דִי גְלֶעזֶעלֶע װַיין, אֶפְשַׁר װֶעט דִיר גְרִינְגֶער זַיין! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . מְחֻתֶּנֶתְ׳טֶע לִיבֶּע, מְחֻתֶּנֶתְ׳טֶע מַיין! מִיט אַייעֶרֶע קִינְדֶער זָאל אוֹיךְ אַזוֹי זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 271

Es hot sich getroffen asei un asei — A Mann hot awekgeworfen a junge Frau; Er is awek in a waite Medine, Die junge Chanele is geblieben a-n-Agune. Zwelf a Seiger noch halber Nacht Hot men die junge Chanele’n a Brief gebracht. Wie sie hot genummen dem Brief in Hand, Hot sie sich genummn klappen Kop on Wand.

עֶס הָאט זִיךְ גֶעטְרָאפֶען אַזוֹי אוּנ אַזוֹי — אַ מַאנְן הָאט אַװֶעק גֶעװָארְפֶען אַ יוּנְגֶע פְרוֹי; עֶר אִיז אַװֶעק אִין אַ װַייטֶע מְדִינָה, דִי יוּנְגֶע חַנָּה׳לֶע אִיז גֶעבְּלִיבֶּען אַנְ־עֲגוּנָה: צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער נָאךְ הַאלְבֶּער נַאכְט הָאט מֶען דִי יוּנְגֶע חַנָּה׳לֶען אַ בְּרִיף גֶעבְּרַאכְט. װִי זִי הָאט גֶענוּמֶען דֶעם בְּרִיף אִין הַאנְט, הָאט זִי זִיךְ גֶענוּמֶען קְלַאפֶּען קָאפּ אָן װַאנְט.

↤ 227

— Zi hostu Bettgewand, zi hostu Gret? Zi leigst sich frih, zi steihst auf spät? — Nit ’ch hob kein Bettgewand, nit ’ch hob kein Gret, Nit ich leig sich frih, nit ich steih auf spät! — Zi hostu Tep, zi hostu Fannen? Zi hostu Kiuderlech vun fremde Mannen? — Nit ’ch hob kein Tep, nit ’ch hob kein Fannen, Nit ich hob kein Kinderlech vun fremde Mannen! — Zi hostu Kleider, zi hostu Blumen? Zi hostu Lust zu mir zu kummen? — Nit ’ch hob kein Kleider, nit ’ch hob kein Blumen, Nit ich hob kein Lust zu aich zu kummen! — Zi hostu Weiz, zi hostu Korn? Zi hostu gezeilt daine varschnittene Johrn? — Nit ich hob kein Weiz, nit ich hob kein Korn, Abi ich zeil maine varschnittene Johrn! — Ich wel dir geben a Tichele, Wos soll sich waschen halber-waiss; Die Tichele wel ich dir scheinken, As noch dain Mann sollstu nit beinken! — Megst mir geben a Tichele, Wos soll sich waschen halber-waiss; Die Tichele westu mir scheinken, Un noch main Mann wel ich beinken.

— צִי הָאסְטוּ בֶּעטְגֶעװַאנְד, צִי הָאסְטוּ גְרֶעט? צִי לֵייגְסְט זִיךְ פְרִיה, צִי שְׁטֵעהְסְט אוֹיף שְׁפֶּעט? — נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין בֶּעטְגֶעװַאנְד, נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין גְרֶעט, נִיט אִיךְ לֵייג זִיךְ פְרִיה, נִיט אִיךְ שְׁטֵעה אוֹיף שְׁפֶּעט! — צִי הָאסְטוּ טֶעפּ, צִי הָאסְטוּ פַאנֶען? צִי הָאסְטוּ קִינְדֶערְלֶעךְ פוּן פְרֶעמְדֶע מַאנֶען? — נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין טֶעפּ, נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין פַאנֶען, נִיט אִיךְ הָאבּ קֵיין קִינְדֶערְלֶעךְ פוּן פְרֶעמְדֶע מַאנֶען! — צִי הָאסְטוּ קְלֵיידֶער, צִי הָאסְטוּ בְּלוּמֶען? צִי הָאסְטוּ לוּסְט צוּ מִיר צוּ קוּמֶען? — נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין קְלֵיידֶער, נִיט כְ׳הָאבּ קֵיין בְּלוּמֶען, נִיט אִיךְ הָאבּ קֵיין לוּסְט צוּ אַייךְ צוּ קוּמֶען! — צִי הָאסְטוּ װֵייץ, צִי הָאסְטוּ קָארְן? צִי הָאסְטוּ גֶעצֵיילְט דַיינֶע פַארְשְׁנִיטֶענֶע יָאהְרְן? — נִיט אִיךְ הָאבּ קֵיין װֵייץ, נִיט אִיךְ הָאבּ קֵיין קָארְן, אַבִּי אִיךְ צֵייל מַיינֶע פַארְשְׁנִיטְטֶענֶע יָאהְרְן! — אִיךְ װֶעל דִיר גֶעבֶּען אַ טִיכֶעלֶע, װָאס זָאל זִיךְ װַאשֶׁען הַאלְבֶּער־װַייס; דִי טִיכֶעלֶע װֶעל אִיךְ דִיר שֵׁיינְקֶען, אַז נָאךְ דַיין מַאנְן זָאלְסְטוּ נִיט בֵּיינְקֶען! — מֶעגְסְט מִיר גֶעבֶּען אַ טִיכֶעלֶע, װָאס זָאל זִיךְ װַאשֶׁען הַאלְבֶּער־װַייס; דִי טִיכֶעלֶע װֶעסְטוּ מִיר שֵׁיינְקֶען, אוּנ נָאךְ מַיין מַאנְן װֶעל אִיךְ בֵּיינְקֶען!

↤ 228

— Ich wel dir geben a Ringele, Wos wet wegen verzig Leit; Dem Ringele wel ich dir geben, Un mit dain Mann sollstu nit leben! — Megst mir geben a Ringele, Wos soll wegen verzig Leit; Dem Ringele westu mir geben, Un mit main Mann mus ich leben! Plutzlug hot men gegeben a klap in Thir: „Seh, Chanele, effen mir!“ Wie Chanele hot dos derhert, Is sie gefallen mit dem Ponim zu d’r Erd. — Warf arop die Schmutz vun dain Laib, — Ich bin dain Mann, du binst main Waib! — Ich varf arop die Schmutz vun main Laib, — Du binst main Mann, ich bin dain Waib! Ich dank dir, Sunn, ich dank dir, Lwone, Ich dank Dir, lieber Gott, far dain Matone! Ich dank dir, Sunn, ich dank dir, Stern, Ich dank Dir, lieber Gott, far main jungen Herrn!

— אִיךְ װֶעל דִיר גֶעבֶּען אַ רִינְגֶעלֶע, װָאס װֶעט װֶעגֶען פֶערְצִיג לוֹיט; דֶעם רִינְגֶעלֶע װֶעל אִיךְ דִיר גֶעבֶּען, אוּנ מִיט דַיין מַאנְן זָאלְסְטוּ נִיט לֶעבֶּען! — מֶעגְסְט מִיר גֶעבֶּען אַ רִינְגֶעלֶע, װָאס זָאל װֶעגֶען פֶערְצִיג לוֹיט; דֶעם רִינְגֶעלֶע װֶעסְטוּ מִיר גֶעבֶּען, אוּנ מִיט מַיין מַאנְן מוּז אִיךְ לֶעבֶּען! פְּלוּצְלוּנְג הָאט מֶען גֶעגֶעבֶּען אַ קְלַאפּ אִין טְהִיר: „זֶעה, חַנָּה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!“ װִי חַנָּה׳לֶע הָאט דָאס דֶערְהֶערְט, אִיז זִי גֶעפַאלֶען מִיט דֶעם פָּנִים צוּ דְ׳רְ־עֶרְד. — װַארְף אַרָאפּ דִי שְׁמוּץ פוּן דַיין לַייבּ, — אִיךְ בִּין דַיין מַאנְן, דוּ בִּינְסְט מַיין װַייבּ! — אִיךְ װַארְף אַרָאפּ דִי שְׁמוּץ פוּן מַיין לַייבּ, — דוּ בִּינְסְט מַיין מַאנְן, אִיךְ בִּין דַיין װַייבּ! אִיךְ דַאנְק דִיר, זוּנְן, אִיךְ דַאנְק דִיר, לְבָנָה, אִיךְ דַאנְק דִיר, לִיעבֶּער גָאט, פַאר דַיין מַתָּנָה! אִיךְ דַאנְק דִיר, זוּנְן, אִיךְ דַאנְק דִיר, שְׁטֶערְן, אִיךְ דַאנְק דִיר, לִיבֶּער גָאט, פַאר מַיין יוּנְגֶען הֶערְרְן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 272.

Варіантъ:

Einmol is gewen a Geschichte asei, Wie ein Mann hot awekgeworfen a junge Frau; A junge Frau iber der Welt, Un nit kein Brief un nit kein Geld.

אֵיינְמָאל אִיז גֶעװֶען אַ גֶעשִׁיכְטֶע אַזוֹי, װִי אֵיין מַאנְן הָאט אַװֶעקְגֶעװָארְפֶען אַ יוּנְגֶע פְרוֹי; אַ יוּנְגֶע פְרוֹי אִיבֶּער דֶער װֶעלְט, אוּנ נִיט קֵיין בְּרִיף אוּנ נִיט קֵיין גֶעלְד.

↤ 229

Men mus arain in Waingorten neihen, Efscher wet der Lieber ihr Harz erfreien. Geiht varbai ain alter Jid Un frägt bai ihr: „Wos thustu hier?“ — Ich wein un klog noch main alte Liebe, Wos er hot ihr asei gich vartrieben! Nehmt er araus a scheine Kleid, lang bis her Erd, Un hundert Tholer is sie wert. — Zi willstu dos far ain Matone hoben, Un noch dain Mann sollstu nit weinen un klogen? — Ich will dos nit far ain Matone hoben, Un noch main Mann wel ich weinen un klogen! — Zi hostu Kleider, zi hostu Nadan, Zi hostu Lust zu ain fremden Mann? — Ich hob Kleider, ich hob Nadan, Ober ich hob kein Lust zu ain fremden Mann! Nehmt er ihr far’n Hand Un fihrt ihr arain in wilden Wald, Un sogt zu ihr: „As weihl is zu dir, as weihl is zu dain Laib, As ich bin dain Mann un du bist main Waib!“ — Effent die Thir, unsere scheine Blumen, Unser Voter is zu uns gekummen!

מֶען מוּז אַרַיין אִין װַיינְגָארְטֶען נֵעהֶען, אֶפְשַׁר װֶעט דֶער לִיבֶּער אִיהְר הֶערְץ עֶרְפְרֵייעֶן. גֵעהְט פַארְבַּיי אַיין אַלְטֶער אִיד אוּנ פְרֶעגְט בַּיי אִיהְר: „װָאס טְהוּסְטוּ הִיער?“ — אִיךְ װֵיין אוּנ קְלָאג נָאךְ מַיין אַלְטֶע לִיעבֶּע, װָאס עֶר הָאט אִיהְר אַזוֹי גִיךְ פַארְטְרִיבֶּען! נֶעהְמְט עֶר אַרוֹיס אַ שֵׁיינֶע קְלֵייד לַאנְג בִּיז הֶער עֶרְד, אוּנ הוּנְדֶערְט טָאלֶער אִיז זִי װֶערְט. — צִי װִילְסְטוּ דָאס פַאר אַיין מַתָּנָה הָאבֶּען, אוּנ נָאךְ דַיין מַאנְן זָאלְסְטוּ נִיט װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען? — אִיךְ װִיל דָאס נִיט פַאר אַיין מַתָּנָה הָאבֶּען, אוּנ נָאךְ מַיין מַאנְן װֶעל אִיךְ װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען! — צִי הָאסְטוּ קְלֵיידֶער, צִי הָאסְטוּ נַדַּן, צִי הָאסְטוּ לוּסְט צוּ אַיין פְרֶעמְדֶען מַאנְן? — אִיךְ הָאבּ קְלֵיידֶער, אִיךְ הָאבּ נַדַּן, אָבֶּער אִיךְ הָאבּ קֵיין לוּסְט צוּ אַיין פְרֶעמְדֶען מַאנְן! נֶעהְמְט עֶר אִיהְר פַארְ׳ן הַאנְד אוּנ פִיהְרְט אִיהְר אַרַיין אִין װִילְדֶען װַאלְד, אוּנ זָאגְט צוּ אִיהְר: „אַז װֵייל אִיז צוּ דִיר, אַז װֵייל אִיז צוּ דַיין לַייבּ, אַז אִיךְ בִּין דַיין מַאנְן אוּנ דוּ בִּיסְט מַיין װַייבּ!“ — עֶפֶענְט דִי טְהִיר, אוּנְזֶערֶע שֵׁיינֶע בְּלוּמֶען, אוּנְזֶער פָאטֶער אִיז צוּ אוּנְז גֶעקוּמֶען!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

↤ 230

№ 273 ^*).

Wos bist du af mir breiges? Ich weiss doch nit, far wos Du geihst dem ganzen Tog Arobgelosen dem Nos! Efscher willst nit gleiben, As ich hob dir lieb? Lomir fohren beide Zu dem guten Jid! Dem guten Jiden Welen mir Pidjen geben, As er soll machen Zwischen uns a gut Leben. Un as mir welen fohren Zurick vun guten Jid, Wel ich mit dir varfohren In Selwe af’n Jrid. Dort wel ich dir keifen A Seiger un a Keit, Un a scheine Stick Saiden’s auf a Kleid. Tu sai-że mehr nit breiges Un greit af gich zum Tisch, Un setz sach mit mir essen, Wel ich dir geben a Kysch!

װָאס בִּיסְט דוּ אַף מִיר בְּרוֹגֶז? אִיךְ װֵייס דָאךְ נִיט, פַאר װָאס דוּ גֵעהְסְט דֶעם גַאנְצֶען טָאג אַרָאבְּגֶעלָאזֶען דֶעם נָאז! אֶפְשַׁר װִילְסְט נִיט גְלוֹיבֶּען, אַז אִיךְ הָאבּ דִיר לִיעבּ? לָאמִיר פָאהְרֶען בֵּיידֶע צוּ דֶעם גוּטֶען אִיד! דֶעם גוּטֶען אִידֶען װֶעלֶען מִיר פִּידְיוֹן גֶעבֶּען, אַז עֶר זָאל מַאכֶען צְװִישֶׁען אוּנְז אַ גוּט לֶעבֶּען. אוּנ אַז מִיר װֶעלֶען פָאהְרֶען צוּרִיק פוּן גוּטֶען אִיד, װֶעל אִיךְ מִיט דִיר פַארְפָארֶען אִין זֶעלְװֶע אַפִ׳ן יְרִיד. דָארְט װֶעל אִיךְ דִיר קוֹיפֶען אַ זֵייגֶער אוּנ אַ קֵייט, אוּנ אַ שֵׁיינֶע שְׁטִיק זַיידֶענְס אוֹיף אַ קְלֵייד. טוּ זַיי־זְשֶׁע מֶעהְר נִיט בְּרוֹגֶז אוּנ גְרֵייט אַף גִיךְ צוּם טִישׁ, אוּנ זֶעטְץ זַאךְ מִיט מִיר עֶסֶסען, װֶעל אִיךְ דִיר גֶעבֶּען אַ קִישׁ!

А. С. Таненбаумъ (Гродненск. губ.).

№ 274.

Un eib du gleibst mir nit, As ich hob dich lieb, — To lomir beide fohren Zu dem guten Jid! Wos wet uns Der guter Jid geben? Er wet doch mispalel sain Auf a guten Leben! Vun dem guten Jiden Gekummen zu fohren;

אוּנ אוֹיבּ דוּ גְלוֹיבְּסְט מִיר נִיט, אַז אִיךְ הָאבּ דִיךְ לִיבּ, — טָא לָאמִיר בֵּיידֶע פָאהְרֶען צוּ דֶעם גוּטֶען אִיד! װָאס װֶעט אוּנְז דֶער גוּטֶער אִיד גֶעבֶּען? עֶר װֶעט דָאךְ מִתְפַּלֵּל זַיין אוֹיף אַ גוּטֶען לֶעבֶּען! פוּן דֶעם גוּטֶען אִידֶען גֶעקוּמֶען צוּ פָאהְרֶן;

*) См, отрывокъ этой пѣсни, напеч. г. I. Лернеромъ (въ ст. „די יוּדישע מוּזע“, loc. cit.).

↤ 231

As mi hot a schlechten Leben, Hot men kurze Johren. Vun dem guten Jiden Gekummen zurick, — Wos ’t men mir gegeben? A Mann wie a Byk! Geiht mit all’ die Krankait Un nehmt ihm zu zurick!

אַז מִי הָאט אַ שְׁלֶעכְטֶען לֶעבֶּען, הָאט מֶען קוּרְצֶע יָאהְרְן. פוּן דֶעם גוּטֶען אִידֶען גֶעקוּמֶען צוּרִיק, — װָאסְ טְ׳מֶען מִיר גֶעגֶעבֶּען? אַ מַאנְן װִי אַ בִּיק! גֵעהְט מִיט אַלְל׳ דִי קְרַאנְקַייט אוּנ נֶעהְמְט אִיהְם צוּ צוּרִיק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 275. ^*)

Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, ich wollt schoin wellen, Oi, a Kale weren! Schraib ich mir a Briefele Mit eine zehn Werter, — Ich wollt wellen wissen, Wer is main bescherter. Fihrt men mich zu der Chupe Fihrt men mich zurick, Steihen maine Towarischkes Un verginen mir nit dem Glick. Auf morgen noch der Chassene Die Ssimche is in ganzen, Der Choss’n iz a Meilech; Die Kale geiht noch tanzen. Drai Täg noch der Chassene, Die Ssimche is arop; Bai dos junge Waibele Dreiht sich schoin der Kop. Drai Wochen noch der Chassene Kummt sie zum Taten klogen: — Tate, du host mir gegeben a Scharlatan a Mann, Er chapt sich zu mir schlogen!

אָי, אִיךְ װָאלְט שׁוֹין װֶעלֶען, אָי, אִיךְ װָאלְט שׁוֹין װֶעלֶען, אָי, אִיךְ װָאלְט שׁוֹין װֶעלֶען, אָי, אַ כַּלָּה װֶערֶען! שְׁרַייבּ אִיךְ מִיר אַ בְּרִיעפֶעלֶע מִיט אֵיינֶע צֶעהֶען װֶערְטֶער, — אִיךְ װָאלְט װֶעלֶען װִיסֶען, װֶער אִיז מַיין בֶּעשֶׁערְטֶער. פִיהְרְט מֶען מִיךְ צוּ דֶער חֻפָּה, פִיהְרְט מֶען מִיךְ צוּרִיק, שְׁטֵעהֶען מַיינֶע טָאװַארִישְׁקֶעס אוּנ פֶערְגִינֶען מִיר נִיט דֶעם גְלִיק. אוֹיף מָארְגֶען נָאךְ דֶער חֲתֻנָּה דִי שִׂמְחָה אִיז אִין גַאנְצֶען; דֶער חָתָן אִיז אַ מֶלֶךְ, דִי כַּלָּה גֵעהְט נָאךְ טַאנְצֶען. דְרַיי טֶעג נָאךְ דֶער חֲתֻנָּה, דִי שִׂמְחָה אִיז אַרָאפּ; בַּיי דָאס יוּנְגֶע װַייבֶּעלֶע דְרֵייהְט זִיךְ שׁוֹין דֶער קָאפּ. דְרַיי װָאכֶען נָאךְ דֶער חֲתֻנָּה קוּמְט זִי צוּם טַאטֶען קְלָאגֶען: — טַאטֶע, דוּ הָאסְט מִיר גֶעגֶעבֶּען אַ שַׁארְלַאטַאן אַ מַאנְן, עֶר חַאפְּט זִיךְ צוּ מִיר שְׁלָאגֶען!

*) См. пѣсню аналогичнаго содержанія, напеч. г. Л. Перецомъ въ „Urquell”, т. II вып. I—II, стр. 27 (1898 г.).

↤ 232

— Kleider un Nadan Hob ich dir gegeben, Un a Scharlatan a Mann, — Du musst doch mit ihm leben!

— קְלֵיידֶער אוּנ נַדַּן הָאבּ אִיךְ דִיר גֶעגֶעבֶּען, אוּנ אַ שַׁארְלַאטַאן אַ מַאנְן, — דוּ מוּזְט דָאךְ מִיט אִיהְם לֶעבֶּען!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 276.

A Choss’n mit a Kale Hobn Chassene gehat; Gehulet hoben sei, Gefreit sich zu satt. Auf morgen noch der Chassene Hot sie genummen fihlen, — A gute Maaroche Hot sie genummen noch ihr Willen: Der Mann spielt in Korten, Er schikert ohn a Grund; Er liegt ständig dorten, Er hert ihr wie a Hund. Fohrt er awek, Seht sie ihm nit in die Eigen; Kummt er zufohren, — Die Maaroche thut nit teigen!

אַ חָתָן מִיט אַ כַּלָּה הָאבְּן חֲתֻנָּה גֶעהַאט; גֶעהוּלְיֶעט הָאבֶּען זֵיי, גֶעפְרֵייט זִיךְ צוּ זַאט. אוֹיף מָארְגֶען נָאךְ דֶער חֲתֻנָּה הָאט זִי גֶענוּמֶען פִיהְלֶען, — אַ גוּטֶע מַעֲרָכָה הָאט זִי גֶענוּמֶען נָאךְ אִיהְר װִילֶען: דֶער מַאנְן שְׁפִּילְט אִין קָארְטֶען, עֶר שִׁכּוּרְ׳ט אָהְן אַ גְרוּנְד; עֶר לִיגְט שְׁטֶענְדִיג דָארְטֶען, עֶר הֶערְט אִיהְר װִי אַ הוּנְד. פָאהְרְט עֶר אַ װֶעק, זֶעהְט זִי אִיהְם נִיט אִין דִי אוֹיגֶען; קוּמְט עֶר צוּ פָאהְרֶען, — דִי מַעֲרָכָה טוּט נִיט טוֹיגֶען!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 277.

Kol-sman ich bin a Meidel, Bin ich schein un eidel; Un wie ich wer a Waibel, Wer ich wie a oreme Taibel. Der Mann geiht in Beiss-hamedresch, Un leient sich die Sedres; In Dawnen singt er unter, In „Kodeisch“ springt er unter. Holz darf ich allein hacken, Un Breit is nito vun wannen zu backen. Dem Cheschb’n vun die Kinder — Is jetwideren basynder:

כָּל זְמַן אִיךְ בִּין אַ מֵיידֶעל, בִּין אִיךְ שֵׁיין אוּנ אֵיידֶעל; אוּנ װִי אִיךְ װֶער אַ װַייבֶּעל, װֶער אִיךְ װִי אַ אָרֶעמֶע טַייבֶּעל. דֶער מַאנְן גֵעהְט אִין בֵּית הַמֶּדְרָשׁ, אוּנ לֵייעֶנְט זִיךְ דִי סֶדְרוֹת; אִין דַאװְנֶען זִינְגְט עֶר אוּנְטֶער, אִין „קָדוֹשׁ“ שְׁפְּרִינְגְט עֶר אוּנְטֶער. הָאלְץ דַארְף אִיךְ אַלֵיין הַאקֶען, אוּנ בְּרוֹיט אִיז נִיטָא פוּן װַאנֶען צוּ בַּאקֶען. דֶעם חֶשְׁבּוֹן פוּן דִי קִינְדֶער — אִיז יֶעטְװִידֶערֶען בַּאזוּנְדֶער:

↤ 233

Einem schlofen leigen, Dem anderen zumachen die Eigen, Dem dritten auf draussen fihren, Dem verten die Kop ausschmiren. Un dos is noch nit gor, — A Bris alle Johr!

אֵיינֶעם שְׁלָאפֶען לֵייגֶען, דֶעם אַנְדֶערֶען צוּ מַאכֶען דִי אוֹיגֶען, דֶעם דְרִיטֶען אַף דְרוֹיסֶען פִיהְרֶען, דֶעם פֶערְטֶען דִי קָאפּ אוֹיסְשְׁמִירֶען. אוּנ דָאס אִיז נָאךְ נִיט גָאר, — אַ בְּרִית אַלֶע יָאהְר!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 278.

— Ich leif in Beiss-medresch, Ich leien aus die Sedres, Ich schraib aus Kameies, Ich graisel aus die Peies! — In Mark darf men leifen, Holz darf men keifen; Breit darf ich backen, Holz darf ich hacken, Die Kinder darf ich njantschen: Eine leigen schlofen, Die andere araus fihren, Die dritte beschmieren, — Dos is noch nit gor: A Kind alle Johr!

— אִיךְ לוֹיף אִין בֵּית־מֶדְרָשׁ, אִיךְ לֵייעֶן אוֹיס דִי סֶדְרוֹת, אִיךְ שְׁרַייבּ אוֹיס קַמֵּעוֹת, אִיךְ גְרַייזֶעל אוֹיס דִי פֵּאוֹת! — אִין מַארְק דַארְף מֶען לוֹיפֶען, הָאלְץ דַארְף מֶען קוֹיפֶען; בְּרוֹיט דַארְף אִיךְ בַּאקֶען, הָאלְץ דַארְף אִיךְ הַאקֶען, דִי קִינְדֶער דַארְף אִיךְ נְיַאנְטְשֶׁען: אֵיינֶע לֵייגֶען שְׁלָאפֶען, דִי אַנְדֶערֶע אַרוֹיס פִיהְרֶען, דִי דְרִיטְטֶע בֶּעשְׁמִירֶען, — דָאס אִיז נָאךְ נִיט גָאר: אַ קִינְד אַלֶע יָאהְר!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 279

Schadchon, Schadchon, a klog zu dir! Oi, wos hostu gehat zu mir? Du host genummen die Schadchones Un host gekeilet ohn Rachmones, a Klog zu dir, a Klog zu dir! Auf wos hostu mir gegeben a Mann a Ferd, Kreinelech, Harzelech, nehm ihm zu in der Erd! Auf wos hostu mir gegeben a Mann a Byk, Kreinelech, Harzelech, nehm ihm zu zurick!

שַׁדְכָן, שַׁדְכָן, אַ קְלָאג צוּ דִיר! אָי, װָאס הָאסְטוּ גֶעהַאט צוּ מִיר? דוּ הָאסְט גֶענוּמֶען דִי שַׁדְכָנוּת אוּנ הָאסְט גֶעקוֹילֶעט אָהְן רַחֲמָנוּת, אַ קְלָאג צוּ דִיר, אַ קְלָאג צוּ דִיר! אוֹיף װָאס הָאסְטוּ מִיר גֶעגֶעבֶּען אַ מַאנְן אַ פֶערְד, קְרֵיינֶעלֶעךְ, הַארְצֶעלֶעךְ, נֶעהְם אִיהְם צוּ אִין דֶער עֶרְד! אוֹיף װָאס הָאסְטוּ מִיר גֶעגֶעבֶּען אַ מַאנְן אַ בִּיק, קְרֵיינֶעלֶעךְ, הַארְצֶעלֶעךְ, נֶעהְם אִיהְם צוּ צוּרִיק!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 234

№ 280.

Schadchon, Schadchon, a Klog zu dir! Wos hostu gewollt vun mir! Zi hob ich dir nit bazohlt Daine Schadchones? Du host mir gekeilet Ohn Rachmones!

שַׁדְכָן, שַׁדְכָן, אַ קְלָאג צוּ דִיר! װָאס הָאסְטוּ גֶעװָאלְט פוּן מִיר! צִי הָאבּ אִיךְ דִיר נִיט בַּאצָאהְלְט דַיינֶע שַׁדְכָנוּת? דוּ הָאסְט מִיר גֶעקוֹילֶעט אָהְן רַחֲמָנוּת!

№ 281

— Steih auf, main Waib, gieb die Kinder essen, Un du dergib sich nit! — Steih auf, main Waib, varbett die Bett, Un du dergib sich nit! — Steih auf, main Waib, kehr aus die Stub, Un du dergib sich nit! — Steih auf main Waib, melk aus die Kuh, Un du dergib sich nit! Die Waib mattert sich, sie starbt schoin awek; Der Mann gleibt noch nit. Me heibt schoin die Waib arop af der Erd, Un der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin dem Or’n gebracht, Der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin die Waib auf der Mite geleigt, Un der Mann gleibt noch nit. Me trogt schoin awek die Waib vun Stub, Der Mann gleibt noch nit. Me hot schoin die Waib geleigt in Grub, Der Mann gleibt noch nit.

— שְׁטֵעה אוֹיף, מַיין װַייבּ, גִיבּ דִי קִינְדֶער עֶסֶען, אוּנ דוּ דֶערְגִיבּ זִיךְ נִיט! — שְׁטֵעה אוֹיף, מַיין װַייבּ, פַארְבֶּעט דִי בֶּעט, אוּנ דוּ דֶערְגִיבּ זִיךְ נִיט! — שְׁטֵעה אוֹיף, מַיין װַייבּ, קֶעהְר אוֹיס דִי שְׁטוּבּ, אוּנ דוּ דֶערְגִיבּ זִיךְ נִיט! — שְׁטֵעה אוֹיף מַיין װַייבּ, מֶעלְק אוֹיס דִי קוּה, אוּנ דוּ דֶערְגִיבּ זִיךְ נִיט! דִי װַייבּ מַאטֶערְט זִיךְ, זִי שְׁטַארְבְּט שׁוֹין אַװֶעק; דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט. מֶע הֵייבְּט שׁוֹין דִי װַייבּ אַרָאפּ אַף דְ׳רְעֶרְד, אוּנ דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט. מֶע הָאט שׁוֹין דֶעם אָרוֹן גֶעבְּרַאכְט, דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט. מֶע הָאט שׁוֹין דִי װַייבּ אוֹיף דֶער מִטָּה גֶעלֵייגְט, אוּנ דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט. מֶע טְרָאגְט שׁוֹין אַװֶעק דִי װַייבּ פוּן שְׁטוּבּ, דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט. מֶע הָאט שׁוֹין דִי װַייבּ גֶעלֵייגְט אִין גְרוּבּ, דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט.

↤ 235

Me hot schoin araufgeschotten die erste Lopete, Un der Mann gleibt noch nit Me hot schoin araufgeschotten die zweite Lopete, Un der Mann gleibt noch nit.

מֶע הָאט שׁוֹין אַרוּפְגֶעשָׁאטֶען דִי עֶרְסְטֶע לָאפֶּעטֶע, אוּנ דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט מֶע הָאט שׁוֹין אַרוּפְגֶעשָׁאטֶען דִי צְװֵייטֶע לָאפֶּעטֶע, אוּנ דֶער מַאנְן גְלוֹיבְּט נָאךְ נִיט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. руб.)

№ 282.

Ach Beilele, Oi Perele, Wu is er dorten, Tomdederomde (?) der Meschumed, der Rekrut, Der schwarzer Zigainer? Hirschke mit Joschken, geiht ruft die Boben: Efscher wet sie bald wos hoben! — Ach, Bobe, Es thut mir weih main Bauch! — Scha, scha, main Leben, West schoin bald suppen a bissele Joich! — Ach, Bobe, ’s thut mir weih main Kop! — Scha, scha, main lieb Leben, West schoin bald vun Weihtog arop! — Ach, Bobe, ’s zieht mir maine Fiss! — Scha, scha, main siss leben, ’s wet schoin bald sain zucker-siss! — Ach, Bobe, ’s zieht mir maine Finger! — Scha, scha, main lieb Leben, ’s wet schoin bald enin a bissele gringer! — Ach, Bobe, ’s thut mir weih der Rucken! — Scha, scha, main siss Leben, ’s wet bald sain wos zu kucken!

אַךְ בֵּיילֶעלֶע, אָי פֶּערֶעלֶע, װְאוּ אִיז עֶר דָארְטֶען, טָאמְדֶעדֶערָאמְדֶע (?) דֶער מְשֻׁמָּד, דֶער רֶעקְרוּט, דֶער שְׁװַארְצֶער צִיגַיינֶער? הִירְשְׁקֶע מִיט יָאסְקֶען, גֵעהְט רוּפְט דִי בָּאבֶּען: אֶפְשַׁר װֶעט זִי בַּאלְד װָאס הָאבֶּען! — אַךְ, בָּאבֶּע, עֶס טְהוּט מִיר װֵעה מַיין בְּוֹיךְ! — שַׁא, שַׁא, מַיין לֶעבֶּען, װֶעסְט שׁוֹין בַּאלְד זוּפֶּען אַבִּיסֶעלֶע יָאיךְ! — אַךְ, בָּאבֶּע, סְ׳ טְהוּט מִיר װֵעה מַיין קָאפּ! — שַׁא, שַׁא, מַיין לִיבּ לֶעבֶּען, װֶעסְט שׁוֹין בַּאלְד פוּן װֵעהְטָאג אַרָאפּ! — אַךְ, בָּאבֶּע, סְ׳צִיהְט מִיר מַיינֶע פִיס! — שַׁא, שַׁא, מַיין זִיס לֶעבֶּען, סְ׳װֶעט שׁוֹין בַּאלְד זַיין צוּקֶער־זִיס! — אַךְ, בָּאבֶּע, סְ׳צִיהְט מִיר מַיינֶע פִינְגֶער! — שַׁא, שַׁא, מַיין לִיבּ לֶעבֶּען, סְ׳װֶעט שׁוֹין בַּאלְד עֶנִין אַבִּיסֶעלֶע גְרִינְגֶער! — אַךְ, בָּאבֶּע, סְ׳ טְהוּט מִיר װֵעה דֶער רוּקֶען! — שַׁא, שַׁא, מַיין זִיס לֶעבֶּען, סְ׳װֶעט בַּאלְד זַיין װָאס צוּקוּקֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 236

№ 283.

Asei schein bin ich, fain bin ich, Asei schein is main Nomen. Gewesen sainen af der Chassene Scheine Mchutonim. As die Meidel nehmt dem Almen, Kriegt sie greise Sson’im. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kein Almen nit zu nehmen,— Kein Deie kenn men nit sogen; Wie die Meidel nehmt dem Almen, Hot sie wos zu klogen. Zehn Hemder liegen in Kasten Mit die breite Kreinen; As die Meidel nehmt dem Almen, Varbreingt sie ihr Leben in Weinen. Greisse Fisch un kleine Fisch Sainen in die Taichen; As die Meidel nehmt dem Almen, Kenn sie sich zu keinem nit glaichen. Fichsen-fell un bärische Fell Is doch gut af Futter; As die Meidel nehmt dem Almen, Hot wos zu klogen Voter un Mutter. Gute Bier in a schlechte Tunn Heibt doch on zu sauern; As die Meidel nehmt dem Almen, Varbreingt sie ihr Leben in Trauern. Mit Stiefkinder auszukummen Is doch a schwere Haloche: As m’ redt sei aus a Wort Leifen sei awek zu der Mutter’s Mischpoche. Mit Stiefkinder auszukummen Is doch a schwere Haloche: Kummen sei zugein zukocht Un sei bentschen ihr mit Homon’s Broche,

אַזוֹי שֵׁיין בִּין אִיךְ, פַיין בִּין אִיךְ, אַזוֹי שֵׁיין אִיז מַיין נָאמֶען. גֶעװֶעזֶען זַיינֶען אַף דֶער חֲתֻנָּה שֵׁיינֶע מְחֻתָּנִים. אַז דִי מֵיידֶעל נֶעמְט דֶעם אַלְמָן, קְרִיגְט זִי גְרוֹיסֶע שׂוֹנְאִים. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . קֵיין אַלְמָן נִיט צוּ נֶעהְמֶען, — קֵיין דֵעָה קֶען מֶען נִיט זָאגֶען; װִי דִי מֵיידֶעל נֶעהְמְט דֶעם אַלְמָן, הָאט זִי װָאס צוּ קְלָאגֶען. צֶעהְן הֶעמְדֶער לִיגֶען אִין קַאסְטֶען מִיט דִי בְּרֵייטֶע קְרוֹינֶען; אַז דִי מֵיידֶעל נֶעהְמְט דֶעם אַלְמָן, פַארְבְּרֵיינְגְט זִי אִיהְר לֶעבֶּען אִין װֵיינֶען. גְרוֹיסֶע פִישׁ אוּנ קְלֵיינֶע פִישׁ זַיינֶען אִין דִי טַייכֶען; אַז דִי מֵיידֶעל נֶעהְמְט דֶעם אַלְמָן, קֶען זִי זִיךְ צוּ קֵיינֶעם נִיט גְלַייכֶען. פִיקְסֶען פֶעל אוּנ בֶּערִישֶׁע פֶעל אִיז דָאךְ גוּט אַף פוּטֶער; אַז דִי מֵיידֶעל נֶעהְמְט דֶעם אַלְמָן, הָאט װָאס צוּ קְלָאגֶען פָאטֶער אוּנ מוּטֶער. גוּטֶע בִּיר אִין אַ שְׁלֶעכְטֶע טוּן הֵייבְּט דָאךְ אָן צוּ זוֹיעֶרְן; אַז דִי מֵיידֶעל נֶעהְמְט דֶעם אַלְמָן, פַארְבְּרֵיינְגְט זִי אִיהְר לֶעבֶּען אִין טְרוֹיעֶרְן. מִיט שְׁטִיפְקִינְדֶער אוֹיסְצוּקוּמֶען אִיז דָאךְ אַ שְׁװֶערֶע הֲלָכָה: אַז מְ׳רֶעט זֵיי אוֹיס אַ װָארְט לוֹיפֶען זֵיי אַװֶעק צוּ דֶער מוּטֶערְס מִשְׁפָּחָה. מִיט שְׁטִיפְקִינְדֶער אוֹיסְצוּקוּמֶען אִיז דָאךְ אַ שְׁװֶערֶע הֲלָכָה: קוּמֶען זֵיי צוּ גֵעהְן צוּ קָאכְט אוּנ זֵיי בֶּענְטְשֶׁען אִיהְר מִיט הָמָנְ׳ס בְּרָכָה,

↤ 237

Der Mann nehmt sich on Un macht sei a bissele leblech; Wenn der Mann wollt sich nit araingesteckt, Wollten sei ihr baklappt mit allerlei Homon-kläpplech. Maine gute Fraind zu varsogen Kein Almen nit zu nehmen: Men kenn keinmol a frai Muth nit waisen, Die Harz thut rak vun Zores klemmen!

דֶער מַאנְן נֶעהְמְט זִיךְ אָן אוּנ מַאכְט זֵיי אַבִּיסֶעלֶע לֶעבְּלֶעךְ; װֶען דֶער מַאנְן װָאלְט זִיךְ נִיט אַרַיינְגֶעשְׁטֶעקְט, װָאלְטֶען זֵיי אִיהְר בַּאקְלַאפְּט מִיט אַלֶערְלֵיי הָמָן⸗קְלֶעפְּלֶעךְ. מַיינֶע גוּטֶע פְרַיינְד צוּ פַארְזָאגֶען קֵיין אַלְמָן נִיט צוּ נֶעהְמֶען: מְ׳קֶען קֵיינְמָאל אַ פְרַיי מוּט נִיט װַייזֶען, דִי הַארְץ טְהוּט רַק פוּן צָרוֹת קְלֶעמֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ. (Ковенск. губ.).

№ 284.

Варіантъ:

Wie schein bin ich, wie fain bin ich, Wie schein is main nomen! Ich wel a Schiduch thon vun eitel Rabonim. Kein Almen nit zu nehmen, Kein Deie nit zu sogen. Welche Meidel es nehmt a-n-Almen, Hot sie wos zu klogen. Wie der Epele is schein un fain, Is a Worm in derinnen; Welche Meidele es nehmt a-n-Almen, Hot sie a falschen Sinnen.

װִי שֵׁיין בִּין אִיךְ, װִי פַיין בִּין אִיךְ, װִי שֵׁיין אִיז מַיין נָאמֶען! אִיךְ װֶעל אַ שִׁדּוּךְ טָאן פוּן אֵייטְל רַבָּנִים. קֵיין אַלְמָן נִיט צוּ נֶעהְמֶען, קֵיין דֵעָה נִיט צוּ זָאגֶען. װֶעלְכֶע מֵיידֶעל עֶס נֶעהְמְט אַנְ־אַלְמָן, הָאט זִי װָאס צוּ קְלָאגֶען. װִי דֶער עֶפֶּעלֶע אִיז שֵׁיין אוּנ פַיין, אִיז אַ װָארְם אִינְדֶערִינֶען; װֶעלְכֶע מֵיידֶעלֶע עֶס נֶעהְמְט אַנְ־אַלְמָן, הָאט זִי אַ פַאלְשֶׁען זִינֶען.

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 285.

Ich gedeink dem Tog dem schlechten, Wos mi hot mir gefihrt zu der Chupe schächten. Dann bin ich gegangen, Die Zure varhangen. Ich hob geklärt, As maine Johren sainen schoin varstert; Ich hob getracht — Wie af a Wispe in a finstere Nacht,

אִיךְ גֶעדֵיינְק דֶעם טָאג דֶעם שְׁלֶעכְטֶען, װָאס מִי הָאט מִיר גֶעפִיהְרְט צוּ דֶער חֻפָּה שֶׁעכְטֶען. דַאנְן בִּין אִיךְ גֶעגַאנְגֶען, דִי צוּרָה פַאר הַאנְגֶען. אִיךְ הָאבּ גֶעקְלֶערְט, אַז מַיינֶע יָאהְרֶען זַיינֶען שׁוֹין פַארְשְׁטֶערְט; אִיךְ הָאבּ גֶעטְרַאכְט — װִי אַף אַ װִיסְפֶּע אִין אַ פִינְסְטֶערֶע נַאכְט,

↤ 238

Ich hob geklärt: Weih und wind, Vun dos Schchite hot men gebracht aier Kind! Der Tabaas-kiduschin, der gelderner Ring, — Der scharfer Chalef, er schnait tief un gring! Der Tabaas-kiduschin, — die aiserne Keit, Mi hot mir gezwungen un geneith! Zwelf finstere Iohren noch main Chassene haint, Ich hob opgelebt mit main Mann wos ich hob faint! Die Johren leifen schnell varbai, — Es is schoin do a Kind, un zwei, un drai. Bai die liebe Kinder wel ich sich geihn barathen: Zi soll ich sich scheiden mit aier Taten? Maine liebe Kinder, es is schoin spät, Zi soll ich geihn mit aier Taten zum Get?

אִיךְ הָאבּ גֶעקְלֶערְט: װֵעה אוּנְד װִינְד, פוּן דָאס שְׁחִיטָה הָאט מֶען גֶעבְּרַאכְט אַייעֶר קִינְד! דֶער טַבַּעַת קִדּוּשִׁין, דֶער גֶעלְדֶערְנֶער רִינְג, — דֶער שַׁארְפֶער חַלָּף, עֶר שְׁנַייט טִיף אוּנ גְרִינְג! דֶער טַבַּעַת קִדּוּשִׁין, — דִי אַייזֶערְנֶע קֵייט, מִי הָאט מִיר גֶעצְװְאוּנְגֶען אוּנ גֶענֵייטְה! צְװֶעלְף פִינְסְטֶערֶע יָאהְרֶען נָאךְ מַיין חֲתֻנָּה הַיינְט, אִיךְ הָאבּ אָפְּגֶעלֶעבְּט מִיט מַיין מַאנְן װָאס אִיךְ הָאבּ פַיינְט! דִי יָאהְרֶען לוֹיפֶען שְׁנֶעל פַארְבַּיי, — עֶס אִיז שׁוֹין דָא אַ קִינְד, אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי. בַּיי דִי לִיבֶּע קִינְדֶער װֶעל אִיךְ זִיךְ גֵעהְן בַּארַאטֶען: צִי זָאל אִיךְ זִיךְ שֵׁיידֶען מִיט אַייעֶר טַאטֶען? מַיינֶע לִיבֶּע קִינְדֶער, עֶס אִיז שׁוֹין שְׁפֶּעט, צִי זָאל אִיךְ גֵעהְן מִיט אַייעֶר טַאטֶען צוּם גֶט?

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск. губ.).

№ 286.

Die Rose wachst 1) in Gorten, Der Regen giesst 2) auf ihr; Wie der Regen giesst auf ihr, 3) Varliert sie dem Kolir, 4)

דִי רָאזֶע װַאקְסְט 1) אִין גָארְטֶען, דֶער רֶעגֶען גִיסְט 2) אוֹיף אִיהְר; װִי דֶער רֶעגֶען גִיסְט אוֹיף אִיהְר, 3) פַארְלִירְט זִי דֶעם קָאלִיר. 4)

Варіанты:

A Blum liegt. Schmaisst. Un wie nor a Hor Arop vun Kolir.

1) אַ בְּלוּם לִיגְט. 2) שְׁמַייסְט. 3) אוּנ װִי נָאר אַ הָאר 4) אַרָאפּ פוּן קָאלִיר.

↤ 239

Nit wie ihr Kolir, 1) Wie ihr scheine Farben, Eider asa Leben, Besser zu starben! A junge zu starben Is nit kein Ssakone, Eider zu blaiben A junge Almone! Wos heist a-n-Almone? As der Mann starbt awek; Wos heist a-n-Agune? As der Mann warft awek!

נִיט װִי אִיהְר קָאלִיר, 1) װִי אִיהְר שֵׁיינֶע פַארְבֶּען, אֵיידֶער אַזַא לֶעבֶּען, בֶּעסֶער צוּ שְׁטַארְבֶּען! אַ יוּנְגֶע צוּ שְׁטַארְבֶּען אִיז נִיט קֵיין סַכָּנָה, אֵיידֶער צוּ בְּלַייבֶּען אַ יוּנְגֶע אַלְמָנָה! װָאס הֵייסְט אַנְ־אַלְמָנָה? אַז דֶער מַאנְן שְׁטַארְבְּט אַװֶעק; װָאס הֵייסְט אַנְ-עֲגוּנָה? אַז דֶער מַאנְן װַארְפְט אַװֶעק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск. губ.).

№ 287.

Варіантъ:

Zu weinen un zu klogen Auf main junger Welt: Geblieben bin ich elend, Wie a Schäfele in Feld, Wie a Schäfele in Feld, Heib ich sich on zu badeinken, Fall ich arain in allerlei Kreinken. Oi, allerlei Kreinken konn a Dockter heilen, Un die Zores vun main Harzen Nischto var wemen zu derzeilen! Zores maine, mit greisse Makes badeckt, Ich soll sei wellen aufschraiben, Wollt kein Papier nit geklekt; Papier wollt efscher geklekt, Nor die Hand wollt dos nischt vartrogen. Oi, die Zores vun main Harzen Nischto var wemen zu sogen, Nischto var wemen zu sogen!

צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען אוֹיף מַיין יוּנְגֶער װֶעלְט: גֶעבְּלִיעבֶּען בִּין אִיךְ עֶלֶענְד, װִי אַ שֶׁעפֶעלֶע אִין פֶעלְד, װִי אַ שֶׁעפֶעלֶע אִין פֶעלְד, הֵייבּ אִיךְ זִיךְ אָן צוּ בַּאדֵיינְקֶען, פַאל אִיךְ אַרַיין אִין אַלֶערְלֵיי קְרֵיינְקֶען. אָי, אַלֶערְלֵיי קְרֵיינְקֶען קָאנְן אַ דָאקְטֶער הֵיילֶען, אוּנ דִי צָרוֹת פוּן מַיין הַארְצֶען נִישְׁטָא פַאר װֶעמֶען צוּ דֶער צֵיילֶען! צָרוֹת מַיינֶע, מִיט גְרוֹיסֶע מַכּוֹת בַּאדֶעקְט, אִיךְ זָאל זֵיי װֶעלֶען אוֹיפְשְׁרַייבֶּען, װָאלְט קֵיין פַּאפִּיר נִיט גֶעקְלֶעקְט; פַּאפִּיר װָאלְט אֶפְשַׁר גֶעקְלֶעקְט, נָאר דִי הַאנְד װָאלְט דָאס נִישְׁט פַארְטְרָאגֶען. אָי, דִי צָרוֹת פוּן מַיין הַארְצֶען נִישְׁטָא פַאר װֶעמֶען צוּ זָאגֶען, נִישְׁטָא פַאר װֶעמֶען צוּ זָאגֶען!

Варіанты:

Nit asei vun Kolir. Wie vun scheine Farben.

1) נִיט אַזוֹי פוּן קָאלִיר. 2) װִי פוּן שֵׁיינֶע פַארְבֶּען.

↤ 240

As die Blum bliht in Gorten Un der Regn geiht auf ihr, Un as der Regen hert uf zu geihn, Wert sie on dem Kolir. Nischt asei dem Kolir, Wie die scheine Farben; Eider asa Leben, Besser jung zu starben! Junger-heit starben Is doch nit kein greisse Ssakone, Glaicher wie zu blaiben a junge Almone! Wet ihr meinen, — a-n-Almone, Wos der Mann is gestorben? Oi nein, nein, — a-n-Almone, Der Mann is vartrieben geworen!

אַז דִי בְּלוּם בְּלִיהְט אִין גָארְטֶען אוּנ דֶער רֶעגֶען גֵעהְט אוֹיף אִיהְר, אוּנ אַז דֶער רֶעגֶען הֶערְט אוֹיף צוּ גֵעהְן, װֶערְט זִי אָן דֶעם קָאלִיר. נִישְׁט אַזוֹי דֶעם קָאלִיר, װִי דִי שֵׁיינֶע פַארְבֶּען; אֵיידֶער אַזַא לֶעבֶּען, בֶּעסֶער יוּנְג צוּ שְׁטַארְבֶּען! יוּנְגֶערְהֵייט שְׁטַארְבֶּען אִיז דָאךְ נִיט קֵיין גְרוֹיסֶע סַכָּנָה, גְלַייכֶער װִי צוּ בְּלַייבֶּען אַ יוּנְגֶע אַלְמָנָה! װֶעט אִיהְר מֵיינֶען, — אַנְ־אַלְמָנָה, װָאס דֶער מַאנְן אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען? אָי נֵיין, נֵיין, — אַנְ־אַלְמָנָה, דֶער מַאנְן אִיז פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארֶען!

М. А. Зонъ (Старая Синява, Подольск. губ.).

№ 288 ^*).

Kumm ich zu main Stall arain, — Ach un wind un weih! Ferd steihen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Ferd sainen do? Sogt sie: Milch-kih sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Milch-kih mit heiche Sottlen! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Kich arain, — Ach un wind un weih! Ssablen heingen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Ssablen sainen do?

קוּם אִיךְ צוּ מַיין שְׁטַאל אַרַיין, — אַךְ אוּנ װִינְד אוּנ װֵעה! פֶערְד שְׁטֵעהֶען, אֵיינְס אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי, פְרֶעג אִיךְ מַיין לִיבְּסְטֶע פְרוֹי: װָאס פַאר פֶערְד זַיינֶען דָא? זָאגְט זִי: מִילְךְ־קִיה זַיינֶען דָא, מַיין מוּטֶער שִׁיקְט דָאס מִיר! אַךְ—אַךְ—אַךְ, װִינְד—װִינְד—װִינְד, מִילְךְ-קִיה מִיט הוֹיכֶע זָאטְלֶען! אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער קֶען שׁוֹין נִיט זַיין! קוּם אִיךְ צוּ מַיין קִיךְ אַרַיין, — אַךְ אוּנ װִינְד אוּנ װֵעה! סַאבְּלֶען הֵיינְגֶען, אֵיינְס אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי, פְרֶעג אִיךְ מַיין לִיבְּסְטֶע פְרוֹי: װָאס פַאר סַאבְּלֶען זַיינֶען דָא?

*) Повидимому заимствована изъ нѣмецкаго источника, что отчасти подтверждается обиліемъ исковерканныхъ нѣмецкихъ словъ, попадающихся въ варіантахъ этой пѣсни; тотъ-же сюжетъ, впрочемъ, встрѣчается и въ русской народной пѣснѣ.

↤ 241

Sogt sie: Brot-spiesen sainen do, Main Mutter schickt es mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Brot-spiesen mit blanke Händ! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Tisch arain, — Ach un wind un weih! Hitlen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebsto Frau: Wos far Hitlen sainen do? Sogt sie: Schmant-krig sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Schmant-krig mit lange Kosroken! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Schaf arain, — Ach un wind un weih! Mantlen heingen, eins un zwei, un drai Fräg ich main liebste Frau: Wos far Mantlen sainen do? Sogt sie: Bett-deckes sainen do, Main Mutter schickt dos mir! Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Bett-deckes mit reithe Kolners! Ich bin der Mann, ich bin der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain! Kumm ich zu main Bett arain, — Ach un wind un weih! Männer liegen, eins un zwei, un drai, Fräg ich main liebste Frau: Wos far Männer liegen do? Sogt sie: Bett-manaren (?) liegen do, Main Mutter schickt dos mir!

זָאגְט זִי: בְּרָאט-שְׁפִּיזֶען זַיינֶען דָא, מַיין מוּטֶער שִׁיקְט עֶס מִיר! אַךְ—אַךְ—אַךְ, װִינְד—װִינְד—װִינְד, בְּרָאט-שְׁפִּיזֶען מִיט בְּלַאנְקֶע הֶענְד! אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער קֶען שׁוֹין נִיט זַיין! קוּם אִיךְ צוּ מַיין טִישׁ אַרַיין, — אַךְ אוּנ װִינְד אוּנ װֵעה! הִיטְלֶען, אֵיינְס אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי, פְרֶעג אִיךְ מַיין לִיבְּסְטֶע פְרוֹי: װָאס פַאר הִיטְלֶען זַיינֶען דָא? זָאגְט זִי: שְׁמַאנְד־קְרִיג זַיינֶען דָא, מַיין מוּטֶער שִׁיקְט דָאס מִיר! אַךְ—אַךְ—אַךְ, װִינְד—װִינְד—װִינְד, שְׁמַאנְד־קְרִיג מִיט לַאנְגֶע קָאזְרָאקֶען! אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער קֶען שׁוֹין נִיט זַיין! קוּם אִיךְ צוּ מַיין שַׁאף אַרַיין, — אַךְ אוּנ װִינְד אוּנ װֵעה! מַאנְטְלֶען הֵיינְגֶען, אֵיינְס אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי פְרֶעג אִיךְ מַיין לִיבְּסְטֶע פְרוֹי: װָאס פַאר מַאנְטְלֶען זַיינֶען דָא? זָאגְט זִי: בֶּעט־דֶעקֶעס זַיינֶען דָא, מַיין מוּטֶער שִׁיקְט דָאס מִיר! אַךְ—אַךְ—אַךְ, װִינְד—װִינְד—װִינְד, בֶּעט-דֶעקֶעס מִיט רוֹיטֶע קָאלְנֶערְס! אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, אִיךְ בִּין דֶער מַאנְן, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער קֶען שׁוֹין נִיט זַיין! קוּם אִיךְ צוּ מַיין בֶּעט אַרַיין, — אַךְ אוּנ װִינְד אוּנ װֵעה! מֶענֶנער לִיגֶען, אֵיינְס אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי, פְרֶעג אִיךְ מַיין לִיבְּסְטֶע פְרוֹי: װָאס פַאר מֶענֶנער לִיגֶען דָא? זָאגְט זִי: בֶּעט־מַאנַארֶען (?) לִיגֶען דָא, מַיין מוּטֶער שִׁיקְט דָאס מִיר!

↤ 242

Ach—ach—ach, wind—wind—wind, Bett-manaren mit lange Wonzen! Ich hin der Mann, ich din der Mann, Schener un besser kenn schoin nit sain!

אַךְ—אַךְ—אַךְ, װִינְד—װִינְד—װִינְד, בֶּעט-מַאנַארֶען מִיט לַאנְגֶע װָאנְצֶען! אִיךְ הִין דֶער מַאנְן, אִיךְ דִין דֶער מַאנְן, שֶׁענֶער אוּנ בֶּעסֶער קֶען שׁוֹין נִיט זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 289.

Bin ich mir a Bal-habes’l Trog ich mir schoin a Tales, Un dem Schwer un Schwieger gebracht Zu dem gressten Dales. Derfar hoben sei A Lait far a-n-Eidem: Lernen kenn ich gut Gemore, ’ch kenn ausmischen Polize mit Beidem! Finf Johr Kest hob ich gewiss, — Soll sich Schwer un Swieger blosen; Un dernoch — sai gesund, main Waib, A „wajiwrach“ kain Wolosin!

בִּין אִיךְ מִיר אַ בַּעַל הַבֶּיתְ׳ל טְרָאג אִיךְ מִיר שׁוֹין אַ טַלִּית, אוּנ דֶעם שְׁװֶער אוּנ שְׁװִיגֶער גֶעבְּרַאכְט צוּ דֶעם גְרֶעסְטֶען דַלּוּת. דֶערְפַאר הָאבֶּען זֵיי אַ לַייט פַאר אַנְ־אֵיידֶעם: לֶערְנֶען קֶען אִיךְ גוּט גְמָרָא, כְ׳קֶען אוֹיסְמִישֶׁען פָּאלִיצֶע מִיט בּוֹידֶעם! פִינְף יָאהְר קֶעסְט הָאבּ אִיךְ גֶעװִיס, — זָאל זִיךְ שְׁװֶער אוּנ שְׁװִיגֶער בְּלָאזֶען; אוּנ דֶערְנָאךְ — זַיי גֶעזוּנְד, מַיין װַייבּ, אַ „וַיִּבְרַח“ קַיין װָאלָאזִין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 290.

Eisches Chajil mі jmzo, — Asa Waib gefint men b’nimzo: Vun Nos rinnt, vun die Eigen thrärt, Bis’kn halben Tog die Stub nit gekehrt. Geiht sie kehren, lost sie gor die Mist, In Stub is onge.... Kummt zugeihn der Mann, Heibt er on zu strofen, — Geiht sie in Bett Un leigt sich schlofen. Schloft sie a Tog mit a Nacht, Steiht sie auf vertracht.

אֵשֶׁת חַיִל מִי יִמְצָא, — אַזַא װַייבּ גֶעפִינְט מֶען בְּנִמְצָא: פוּן נָאז רִינְט, פוּן דִי אוֹיגֶען טְרֶעהְרְט, בִּיסְקֶען הַאלְבֶּען טָאג דִי שְׁטוּבּ נִיט גֶעקֶערְט. גֵעהְט זִי קֶערֶען, לָאזְט זִי גָאר דִי מִיסְט, אִין שְׁטוּבּ אִיז אָנְגֶע.... קוּמְט צוּגֵעהְן דֶער מַאנְן, הֵייבְּט עֶר אָן צוּ שְׁטְרָאפֶען, — גֵעהְט זִי אִין בֶּעט אוּנ לֵייגְט זִיךְ שְׁלָאפֶען. שְׁלָאפְט זִי אַ טָאג מִיט אַ נַאכְט, שְׁטֵעהְט זִי אוֹיף פֶערְטְרַאכְט.

↤ 243

Geiht sie suchen ihr Schleier, Zubrecht sie a Top mit Eier. . . . . . . . . . . . Si is a greiser Geilem! . . . . . . . . . . . Zores ihre greisse! . . . . . . . . . . . Men soll ihr schleppen af’n Beiss-hachajim!

גֵעהְט זִי זוּכֶען אִיהְר שְׁלֵייעֶר, צוּ בְּרֶעכְט זִי אַ טָאפּ מִיט אֵייעֶר. . . . . . . . . . . . זִי אִיז אַ גְרוֹיסֶער גוֹלָם! . . . . . . . . . . . צָרוֹת אִיהְרֶע גְרוֹיסֶע! . . . . . . . . . . . מֶען זָאל אִיהְר שְׁלֶעפֶּען אַפְ׳ן בֵּית הַחַיִּים!

Д. Г. Гальпернъ (Кликолы, Ковенск. губ.).

№ 291.

As ich bin gewen a mol a kleiner, Bin ich gewen seiher a scheiner. Haint as ich bin älter geworen, Is main Mas’l varfinstert 1) geworen. Zi soll ich weinen, zi soll ich lachen, 2) As main Waib kenn kein Kugel nit machen? Hot sie ongeheiben Montig var-Nacht Un hot ausgelosen Fratig zu Nacht, Hot men ongeheiben dem Zolent essen, Hot die Katz dem Kugel auf gegessen, 3) Hob ich gechapt a Stecken mit zwei Ecken Un hob ongeheiben die Waib zu decken. Hot sie gechapt die Schich mit die Schkrabes Un is anklofen zu dem Taten auf Schabes;

אַז אִיךְ בִּין גֶעװֶען אַ מָאל אַ קְלֵיינֶער, בִּין אִיךְ גֶעװֶען זֵעהֶר אַ שֵׁיינֶער. הַיינְט אַז אִיךְ בִּין עֶלְטֶער גֶעװָארֶען, אִיז מַיין מַזָל פַארְפִינְסְטֶערְט 1) גֶעװָארֶען. צִי זָאל אִיךְ װֵיינֶען, צִי זָאל אִיךְ לַאכֶען, 2) אַז מַיין װַייבּ קֶען קֵיין קוּגֶעל נִיט מַאכֶען? הָאט זִי אָנְגֶעהוֹיבֶּען מָאנְטִיג פַארְנַאכְט אוּנ הָאט אוֹיסְגֶעלָאזֶען פְרַייטִיג צוּ נַאכְט. הָאט מֶען אָנְגֶעהוֹיבֶּען דֶעם צָאלְנְט עֶסֶען, הָאט דִי קַאטְץ דֶעם קוּגֶעל אוֹיפְגֶעגֶעסֶען, 3) הָאבּ אִיךְ גֶעחַאפְּט אַ שְׁטֶעקֶען מִיט צְװֵיי עֶקֶען אוּנ הָאבּ אָנְגֶעהוֹיבֶּען דִי װַייבּ צוּ דֶעקֶען. הָאט זִי גֶעחַאפְּט דִי שִׁיךְ מִיט דִי שְׁקְרַאבֶּעס אוּנ אִיז אַנְקְלָאפֶען צוּ דֶעם טַאטֶען אוֹיף שַׁבָּת;

Варіанты:

Ärger. Hot men vun mir ongeheiben spotten un lachen.   Wos teig mir zu spotten un wos teig mir zu lachen.

1) עֶרְגֶער. 2) הָאט מֶען פוּן מִיר אָנְגֶעהוֹיבֶּען שְׁפָּאטֶען אוּנ לַאכֶען. Или: װָאס טוֹיג מִיר צוּ שְׁפָּאטֶען אוּנ װָאס טוֹיג מִיר צוּ לַאכֶען.

Auf Morgen — mi setzt sich essen, Hot die Waib dem Kugel vargessen.

3) אוֹיף מָארְגֶען — מִי זֶעצְט זִיךְ עֶסֶען, הָאט דִי װַייבּ דֶעם קוּגֶעל פַארְגֶעסֶען.

↤ 244

Is sie anklofen zu dem Taten auf zwei Wochen, Hob ich nit gehat wer soll mir Warmes kochen. Hob ich ongeheiben mit die Sch’cheinim studieren, 1) Mi soll main Waib k’rick breingen zufihren. — Oi main Mann, megst sich begroben, As iber dem Kugel hostu die Waib geschlogen! — Oi main Waib, asei viel dir Makes, Wie viel der Kugel kost mich Pjatakes!

אִיז זִי אַנְקְלָאפֶען צוּ דֶעם טַאטֶען אוֹיף צְװֵיי װָאכֶען, הָאבּ אִיךְ נִיט גֶעהַאט װֶער זָאל מִיר װַארְמֶעס קָאכֶען. הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעהוֹיבֶּען מִיט דִי שְׁכֵנִים שְׁטוּדִירֶען, 1) מִי זָאל מַיין װַייבּ קְרִיק בְּרֵיינְגֶען צוּפִיהְרֶען. — אָי מַיין מַאנְן, מֶעגְסְט זִיךְ בֶּעגְרָאבֶּען, אַז אִיבֶּער דֶעם קוּגֶעל הָאסְטוּ דִי װַייבּ גֶעשְׁלָאגֶען! — אָי מַיין װַייבּ, אַזוֹי פִיל דִיר מַכּוֹת, װִי פִיל דֶער קוּגֶעל קָאסְט מִיךְ פְּיַאטַאקֶעס!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.).

Т. В. Ротенбергъ (Ромны, Полт. губ.).

Ш. Финкельштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).

№ 292.

{{קעפּל|Варіантъ: ^*)

As ich bin gewen a kleininker, Bin ich mir gewen a scheininker. Wie ich bin nor gresser geworen, Asei hot men mich Chassene gemacht. Un wie men hot mich Chassene gemacht, Asei hot men vun mir ongeheiben Zu spotten un zu lachen. Wos is gewen dos Spotten un Lachen? Wos main Waib kenn kein Kugel nit machen. Sie hot dem Kugel gemacht Vun Mittwoch frih bis Fraitig bai Nacht;

אַז אִיךְ בִּין גֶעװֶען אַ קְלֵיינִינְקֶער, בִּין אִיךְ מִיר גֶעװֶען אַ שֵׁיינִינְקֶער. װִי אִיךְ בִּין נָאר גְרֶעסֶער גֶעװָארֶען, אַזוֹי הָאט מֶען מִיךְ חֲתֻנָּה גֶעמַאכְט. אוּנ װִי מֶען הָאט מִיךְ חֲתֻנָּה גֶעמַאכְט, אַזוֹי הָאט מֶען פוּן מִיר אָנְגֶעהוֹיבֶּען צוּ שְׁפָּאטֶען אוּנ צוּ לַאכֶען. װָאס אִיז גֶעװֶען דָאס שְׁפָּאטֶען אוּנ לַאכֶען? װָאס מַיין װַייבּ קֶען קֵיין קוּגֶעל נִיט מַאכֶען. זִי הָאט דֶעם קוּגֶעל גֶעמַאכְט פוּן מִיטְװָאךְ פְרִיה בִּיז פְרַייטִיג בַּיי נַאכְט;

Варіанты:

...Die Sch’cheinim zu muliren.

1) ...דִי שְׁכֵנִים צוּ מוּלִירֶען.

*) См. варіантъ той же пѣсни, напеч. Д-ромъ С. Вейнбергомъ въ журн. „Globus“ 1900 г., т. LXXVII, № 8 (стр. 131).

↤ 245

Schabes is gekummen dem Kugel essen, Asei hot sie sich dermont, as sie hot ihm Unter Pripetschik vergessen. Asei hob ich genummen a greissen Stecken Un hob genummen ihre Beindelech decken. Ich hob sie asei gedeckt un gedeckt, Bis wannen sie is vun mir in Mitt’n Woch awek. Hob ich ongeheiben mit maine Schcheinim zu studieren, Sei sollen mir die Arure in Stub arainfihren. — Sog-że mir, main Leben, wos is dain Mein, Wos du ziehst die Dratwe in die Zeihn? Sog ich ihr: Dos is main Mein, Du sollst haint in Mikwe geihn! — Sollstu asei hoben jene Welt, Wie ich hob doch Mikwe-geld! — Sollstu asei hoben in Maul die Zeihn, Wie ich wel haint in Mikwe geihn! — Geih-że je, geih-że nit, — Wer derstickt mit dermit!

שַׁבָּת אִיז גֶעקוּמֶען דֶעם קוּגֶעל עֶסֶען, אַזוֹי הָאט זִי זִיךְ דֶערְמָאנְט, אַז זִי הָאט אִיהְם אוּנְטֶער פְּרִיפֶּעטְשִׁיק פֶערְגֶעסֶען. אַזוֹי הָאבּ אִיךְ גֶענוּמֶען אַ גְרוֹיסֶען שְׁטֶעקֶען אוּנ הָאבּ גֶענוּמֶען אִיהְרֶע בֵּיינְדֶעלֶעךְ דֶעקֶען. אִיךְ הָאבּ זִי אַזוֹי גֶעדֶעקְט אוּנ גֶעדֶעקְט, בִּיז װַאנֶען זִי אִיז פוּן מִיר אִין מִיטְ׳ן װָאךְ אַװֶעק. הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעהוֹיבֶּען מִיט מַיינֶע שְׁכֵנִים צוּ שְׁטוּדִירֶען, זֵיי זָאלֶען מִיר דִי אֲרוּרָה אִין שְׁטוּבּ אַרַיין פִיהְרֶען. — זָאג זְשֶׁע מִיר, מַיין לֶעבֶּען, װָאס אִיז דַיין מֵיין, װָאס דוּ צִיהְסְט דִי דְרַאטְװֶע אִין דִי צֵיין? זָאג אִיךְ אִיהְר: דָאס אִיז מַיין מֵיין, דוּ זָאלְסְט הַיינְט אִין מִקְוֶה גֵעהְן! — זָאלְסְטוּ אַזוֹי הָאבֶּען יֶענֶע װֶעלְט, װִי אִיךְ הָאבּ דָאךְ מִקְוֶה-גֶעלְד! — זָאלְסְטוּ אַזוֹי הָאבֶּען אִין מוֹיל דִי צֵיין, װִי אִיךְ װֶעל הַיינְט אִין מִקְוֶה גֵעהְן! — גֵעה־זְשֶׁע יֶע, גֵעה־זְשֶׁע נִיט, — װֶער דֶער שְׁטִיקְט מִיט דֶערְמִיט!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 293.

Ganz Welt Waiberlech Hoben sich in Mein’g, — Wieviel der Mann git sei Geld, Is sei rak weinig. Gefint sich ain, a kluger Jung, Un git sich ech a-n-Eize: Er dreiht zuneif die grobe Strick Un git ihr iber’n Pleize!

גַאנְץ װֶעלְט װַייבֶּערְלֶעךְ הָאבֶּען זִיךְ אִין מֵיינְ׳ג, — װִיפִיעל דֶער מַאנְן גִיט זֵיי גֶעלְט, אִיז זֵיי רַק װֵיינִיג. גֶעפִינְט זִיךְ אַיין, אַ קְלוּגֶער יוּנְג, אוּנ גִיט זִיךְ עֶךְ אַנְ־עֵצָה: עֶר דְרֵעהְט צוּנוֹיף דִי גְרָאבֶּע שְׁטְרִיק אוּנ גִיט אִיהְר אִיבֶּערְ׳ן פְּלֵייצֶע!

↤ 246

— Ach, du Lotre un du Pjanize, Sollstu asai leben! Zi denn as mir auf die Heizoe weinig, Darfstu mir iber’n Pleize geben?! Tomer vardienstu a Griwnek’l, Trogstu awek in Scheink! Du giesst arain in dain Hälsele, Un aheim breingstu a Kreink!

— אַךְ, דוּ לָאטְרֶע אוּנ דוּ פְּיַאנִיצֶע, זָאלְסְטוּ אַזוֹי לֶעבֶּען! צִי דֶען אַז מִיר אוֹיף דִי הוֹצָאָה װֵיינִיג, דַארְפְסְטוּ מִיר אִיבֶּערְ׳ן פְּלֵייצֶע גֶעבֶּען?! טָאמֶער פַארְדִינְסְטוּ אַ גְרִיװְנֶעקְ׳ל, טְרָאגְסְטוּ אַװֶעק אִין שֵׁיינְק! דוּ גִיסְט אַרַיין אִין דַיין הֶעלְדְזֶעלֶע, אוּנ אַהֵיים בְּרֵיינְגְסְטוּ אַ קְרֵיינְק!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 294.

Hob ich a Schwieger, Hot sie a-n-Eidem; Schlogt er die Waib, — Zittert der Beidem. Wos binstu breiges, Wos thustu mir zu l’hoches? Wisch op die Wonzes Un kusch......!

הָאבּ אִיךְ אַ שְׁװִיגֶער, הָאט זִי אַנְ־אֵיידֶעם; שְׁלָאגְט עֶר דִי װַייבּ, — צִיטֶערְט דֶער בֵּיידֶעם. װָאס בִּינְסְטוּ בְּרוֹגֶז, װָאס טְהוּסְטוּ מִיר צוּ לְהָכְעִיס? װִישׁ אָפּ דִי װָאנְצֶעס אוּנ קוּשׁ......!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 295.

Die Ssorke, die Riwke, die Rabinkes (?), Leben a Wasser’l steihen sei; Hoben sei geredt, hoben sei gespet’t: Dowid’l mit Rainelen liegen in Bett. — Her, Mamele, wos Dowid’l redt: Dowid’l wil geben Rainelen a Get! A blaue Hitel, a bleiser Schwert — 1) A scheine Meidel is Dowid’l nit wert!

דִי שָׂרְה׳קֶה, דִי רִבְקֶה, דִי רַאבִּינְקֶעס (?), לֶעבֶּען אַ װַאסֶערְ׳ל שְׁטֵעהֶען זֵיי; הָאבֶּען זֵיי גֶערֶעדְט, הָאבֶּען זֵיי גֶעשְׁפֶּעט: דָּוִדְ׳ל מִיט רַיינֶעלֶען לִיגֶען אִין בֶּעט. — הֶער, מַאמֶעלֶע, װָאס דָּוִדְ׳ל רֶעדְט: דָּוִדְ׳ל װִיל גֶעבֶּען רַיינֶעלֶען אַ גֶּט! אַ בְּלוֹיעֶ הִיטֶעל, אַ בְּלוֹיזֶער שְׁװֶערְד — 1) אַ שֵׁיינֶע מֵיידֶעל אִיז דָּוִדְ׳ל נִיט װֶערְט!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

1) Повидимому, смыслъ таковъ: его слѣдуетъ сдать въ солдаты.

↤ 247

№ 296.

Ihr megt doch alle heren, Wos itztige Meidlech begehren: Zuratkene Kleidlech mit schmole Passen, Ssammetene Bozikes mit gummene Kalaschen. — Gich, main Tochter, leif A Kospenik keif! Wu hostu, main Tochter, a Kospenik genummen? — Ich hob ihm auf’n Gass gefunen! — A gefunene Sach hot nit kain Kijum, Der Tate wet dir machen auf’n Rucken a Ssijum! Schabes-digen Tog dem ganzen Is men gegangen bai Gdalje’n tanzen; Bai Gdalje’n tanzen Damen mit Herren, Tomer wet der Schidach weren. — Der Tate wet kummen in kās, Wet sich heren die Schmitz in Gass! Der Tate wet kummen in Hitz, Wet sich heren in draussen die Schmitz!

אִיהְר מֶעגְט דָאךְ אַלֶע הֶערֶען, װָאס אִיצְטִיגֶע מֵיידְלֶעךְ בֶּעגֶעהְרֶען: צוּרַאטְקֶענֶע קְלֵיידְלֶעךְ מִיט שְׁמָאלֶע פַּאסֶען, סַאמֶעטֶענֶע בָּאצִיקֶעס מִיט גוּמֶענֶע קַאלַאשֶׁען. — גִיךְ, מַיין טָאכְטֶער, לוֹיף אַ קָאסְפֶּענִיק קוֹיף! װְאוּ הָאסְטוּ, מַיין טָאכְטֶער, אַ קַאסְפֶּענִיק גֶענוּמֶען? — אִיךְ הָאבּ אִיהְם אוֹיפְ׳ן גַאס גֶעפוּנֶען! — אַ גֶעפוּנֶענֶע זַאךְ הָאט נִיט קַיין קִיּוּם, דֶער טַאטֶע װֶעט דִיר מַאכֶען אוֹיפְ׳ן רוּקֶען אַ סִִיּוּם! שַׁבָּת׳דִיגֶען טָאג דֶעם גַאנְצֶען אִיז מֶען גֶעגַאנְגֶען בַּיי גְדַלְיֶה׳ן טַאנְצֶען; בַּיי גְדַלְיֶה׳ן טַאנְצֶען דַאמֶען מִיט הֶערֶען, טָאמֶער װֶעט דֶער שִׁדּוּךְ װֶערֶען. — דֶער טַאטֶע װֶעט קוּמֶען אִין כַּעַס, װֶעט זִיךְ הֶערֶען דִי שְׁמִיץ אִין גַאס! דֶער טַאטֶע װֶעט קוּמֶען אִין הִיץ, װֶעט זִיךְ הֶערֶען אִין דְרוֹיסֶען דִי שְׁמִיץ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 297.

Ich hob gehat ain thairn Kind, Er is mir awek gich un geschwind. Er is mir awek, wie ain Fail vun Beigen, Es is mir geworen lichtig in die Eigen. Ich fleg amol ihm thon frägen „Main Kind, Wu nehmstu asieviel Geld?“ — Flegt er mir entfern: „Is denn Weinig Kleiten auf der Welt?“

אִיךְ הָאבּ גֶעהַאט אַיין טַייעֶרְן קִינְד, עֶר אִיז מִיר אַװֶעק גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד. עֶר אִיז מִיר אַװֶעק, װִי אַיין פַייל פוּן בּוֹיגֶען, עֶס אִיז מִיר גֶעװָארֶען לִיכְטִיג אִין דִי אוֹיגֶען. אִיךְ פְלֶעג אַמָאל אִיהְם טְהָאן פְרֶעגֶען: „מַיין קִינְד, װְאוּ נֶעהְמְסְטוּ אַזוֹי פִיל גֶעלְד?“ — פְלֶעגְט עֶר מִיר עֶנְטְפֶערְן: „אִיז דֶען װֵיינִיג קְלֵייטֶען אוֹיף דֶער װֶעלְט?“

↤ 248

Ich fleg thon amol noch ihm beinken, Wu flegt ich ihm gefinen? — in alle Scheinken!

אִיךְ פְלֶעג טְהָאן אַמָאל נָאךְ אִיהְם בֵּיינְקֶען, װְאוּ פְלֶעגְט אִיךְ אִיהְם גֶעפִינֶען? — אִין אַלֶע שֵׁיינְקֶען!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

№ 298.

Amol hot gedient a Mad bai a Rebezin sieben Johr, Is sie doch geblieben auf ain achten Johr, Hot sie doch genummen acht Tholer gor. Is die Rebezin obgestorben, Hot der Rebe genummen die Mad far a Waib, Hot sie ongeheiben die Kinder schlecht zu halten Un die Breit vun sei varschliessen un bahalten. Sainen sei araufgelofen mit a Geschrei auf die Mutter’s Keiwer: „Her-że zu, Mutter, Mutter! unser bittern Geschrei, Bai die Dienstmad is uns schoin wind un weih!“ Is sie amol gegangen die Bettele varbetten, Hot es ihr ongenummen a sisser Schlof; Hot sie obgeschlofen a Tog mit a Nacht, Is ihr geworen die Lippen Varchalescht un varschmacht. Kummt zugeihn die liebe Rebezin un sogt: — Gut Morgen dir, main Kind! Wos binstu asei varjommert un varzogt?

אַ מָאל הָאט גֶעדִינְט אַ מַאד בַּיי אַ רֶבִּיצִין זִיבֶּען יָאהְר, אִיז זִי דָאךְ גֶעבְּלִיבֶּען אוֹיף אַיין אַכְטֶען יָאהְר, הָאט זִי דָאךְ גֶענוּמֶען אַכְט טָאלֶער גָאר. אִיז דִי רֶבִּיצִין אָבְּגֶעשְׁטָארְבֶּען, הָאט דֶער רֶבִּי גֶענוּמֶען דִי מַאד פַאר אַ װַייבּ, הָאט זִי אָנְגֶעהֵייבֶּען דִי קִינְדֶער שְׁלֶעכְט צוּ הַאלְטֶען אוּנ דִי בְּרוֹיט פוּן זֵיי פַארְשְׁלִיסֶען אוּנ בַּאהַאלְטֶען. זַיינֶען זֵיי אַרוֹיף גֶעלָאפֶען מִיט אַ גֶעשְׁרֵיי אוֹיף דִי מוּטֶערְ׳ס קֵבֶר: „הֶער־זְשֶׁע צוּ, מוּטֶער, מוּטֶער! אוּנְזֶער בִּיטֶערְן גֶעשְׁרֵיי, בַּיי דִי דִינְסְט־מַאד אִיז אוּנְז שׁוֹין װִינְד אוּנ װֵעה!“ אִיז זִי אַ מָאל גֶעגַאנְגֶען דִי בֶּעטֶעלֶע פַארְבֶּעטֶען, הָאט עֶס אִיהְר אָנְגֶענוּמֶען אַ זִיסֶער שְׁלָאף; הָאט זִי אָבְּגֶעשְׁלָאפֶען אַ טָאג מִיט אַ נַאכְט, אִיז אִיהְר גֶעװָארֶען דִי לִיפֶּען פַארְחַלֶּעשְׁט אוּנ פַארְשְׁמַאכְט. קוּמְט צוּגֵעהְן דִי לִיבֶּע רֶבִּיצִין אוּנ זָאגְט: — גוּט מָארְגֶען דִיר, מַיין קִינְד! װָאס בִּינְסְטוּ אַזוֹי פַארְיָאמֶערְט אוּנ פַארְצָאגְט?

↤ 249

— Wie soll ich nit sain varjommert un varzogt, As ich hob die liebe Rebezin kein „gut-Morgen“ nit gesogt? — Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Die Sunn mit der Lwone is seiher reith Un dos batait doch, as die Rebezin is teit. Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: A Row far a Mann hostu doch nit getracht zu hoben. Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row essen doch allerlei Gerichten, Un maine Kinder żalewestu a Stiekele Breit, — Welen sei sich dermohnen, as die junge Mame is teit! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row trinken Kawe mit Thei, Un maine Kinder is bai dir wind un weih! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row essen doch allerlei Fischen, Un maine Kinder traibstu zu fremde Tischen! Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen: Du mit’n Row thuen on alle Rgolim naie Kleider, Un maine Kinder fihrstu nacket un borwess Un du host sei schoin obgerissen vun Cheider!

— װִי זָאל אִיךְ נִיט זַיין פַארְיָאמֶערְט אוּנ פַארְצָאגְט, אַז אִיךְ הָאבּ דִי לִיבֶּע רֶבִּיצִין קֵיין „גוּט מָארְגֶען“ נִיט גֶעזָאגְט? — הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: דִי זוּנְן מִיט דֶער לְבָנָה אִיז זֵייעֶר רוֹיט אוּנ דָאס בַּאטַייט דָאךְ, אַז דִי רֶבִּיצִין אִיז טוֹיט. הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: אַ רָב פַאר אַ מַאנְן הָאסְטוּ דָאךְ נִיט גֶעטְרַאכְט צוּ הָאבֶּען. הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: דוּ מִיטְ׳ן רָב עֶסֶען דָאךְ אַלֶערְלֵיי גֶערִיכְטֶען, אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער זְשַׁאלֶעװֶעסְטוּ אַ שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט, — װֶעלֶען זֵיי זִיךְ דֶערְמָאהְנֶען, אַז דִי יוּנְגֶע מַאמֶע אִיז טוֹיט! הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: דוּ מִיטְ׳ן רָב טְרִינְקֶען קַאװֶע מִיט טְהֵיי, אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער אִיז בַּיי דִיר װִינְד אוּנ װֵעה! הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: דוּ מִיטְ׳ן רָב עֶסֶען דָאךְ אַלֶערְלֵיי פִישֶׁען, אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער טְרַייבְּסְטוּ צוּ פְרֶעמְדֶע טִישֶׁען! הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען: דוּ מִיטְ׳ן רָב טְהוּעֶן אָן אַלֶע רְגָלִים נַייעֶ קְלֵיידֶער, אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער פִיהְרְסְטוּ נַאקֶעט אוּנ בָּארְװֶעס אוּנ דוּ הָאסְט זֵיי שׁוֹין אָבְּגֶערִיסֶען פוּן חֵדֶר!

↤ 250

Her-że zu, main liebe Krein, wos ich wel dir sogen; Du mit’n Row schlofen auf puchowe Kissen, Un maine Kinder żalewestu zuKopen a bissel Hei, — Welen sei sich dermohnen, as ohn a Mamen is wind un weih!

הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, װָאס אִיךְ װֶעל דִיר זָאגֶען; דוּ מִיטְ׳ן רָב שְׁלָאפֶען אוֹיף פּוּכָאװֶע קִיסֶען, אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער זְשַׁאלֶעװֶעסְטוּ צוּ קָאפֶּען אַ בִּיסְל הֵיי, — װֶעלֶען זֵיי זִיךְ דֶערְמָאהְנֶען, אַז אָהְן אַ מַאמֶען אִיז װִינְד אוּנ װֵעה!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 299.

Es flieht a Veigele vun seiher wait Un kummt doch zufliehen zu rechter Zait. Es steiht a Beimele a nasser, Gor nit wait vun Wasser. Der Wasser’l hot sich varnander gegossen, Hot er doch ihr Nest ongetroffen. Sogt sie: „Guter Bruder, du lieber, Ich los bai dir zurick maine Kinder!“ In a Johr arum in dieser Zait Kummt sie gefleigen vun seiher wait; Sogt sie: „Guter Bruder, du lieber, Gib mir schoin awek maine Kinder!“ — „Daine Kinder wel ich dir geben in a Johr arum, As sei welen weren gut un frumm!“ In a Johr arum in dieser Zait Kummt sie gefleigen vun seiher wait. Es steiht a Beimele a nasser, Er is doch nit wait vun Wasser. Der Wasser’l hot sich varnander gegossen, Hot er ganz ihr Nest iberflossen.

עֶס פְלִיהְט אַ פֵייגֶעלֶע פוּן זֵעהֶער װַייט אוּנ קוּמְט דָאךְ צוּפְלִיהֶען צוּ רֶעכְטֶער צַייט. עֶס שְׁטֵעהְט אַ בֵּיימֶעלֶע אַ נַאסֶער, גָאר נִיט װַייט פוּן װַאסֶער. דֶער װַאסֶערְ׳ל הָאט זִיךְ פַארְנַאנְדֶער גֶעגָאסֶסען, הָאט עֶר דָאךְ אִיהְר נֶעסְט אָנְגֶעטְרָאפֶען. זָאגְט זִי: „גוּטֶער בְּרוּדֶער, דוּ לִיבֶּער, אִיךְ לָאז בַּיי דִיר צוּרִיק מַיינֶע קִינְדֶער!“ אִין אַ יָאהְר אַרוּם אִין דִיזֶער צַייט קוּמְט זִי גֶעפְלוֹיגֶען פוּן זֵעהֶער װַייט; זָאגְט זִי: „גוּטֶער בְּרוּדֶער, דוּ לִיבֶּער, גִיבּ מִיר שׁוֹין אַװֶעק מַיינֶע קִינְדֶער!“ — „דַיינֶע קִינְדֶער װֶעל אִיךְ דִיר גֶעבֶּען אִין אַ יָאהְר אַרוּם, אַז זֵיי װֶעלֶען װֶערֶען גוּט אוּנ פְרוּם!“ אִין אַ יָאהְר אַרוּם אִין דִיזֶער צַייט קוּמְט זִי גֶעפְלוֹיגֶען פוּן זֵעהֶער װַייט. עֶס שְׁטֵעהְט אַ בֵּיימֶעלֶע אַ נַאסֶער, עֶר אִיז דָאךְ נִיט װַייט פוּן װַאסֶער. דֶער װַאסֶערְ׳ל הָאט זִיךְ פַארְנַאנְדֶער גֶעגָאסֶסען, הָאט עֶר גַאנְץ אִיהְר נֶעסְט אִיבֶּערְפְלָאסֶסען.

↤ 251

Thut sie a fall mit amol Un heibt on zu schraien mit a bitteren Kol; „Gott, Gott, Du guter! Nit entfer iber maine Kinder zu a fremde Mutter! Mit die Händ thut sie sei Breit brechen, — Mit die Eigen thut sie sei stechen!“ . . . . . . . . . . .

טְהוּט זִי אַ פַאל מִיט אַ מָאל אוּנ הוֹיבְּט אָן צוּ שְׁרַייעֶן מִיט אַ בִּיטֶערֶען קוֹל; „גָאט, גָאט, דוּ גוּטֶער! נִיט עֶנְטְפֶער אִיבֶּער מַיינֶע קִינְדֶער צוּ אַ פְרֶעמְדֶע מוּטֶער! מִיט דִי הֶענְד טְהוּט זִי זֵיי בְּרוֹיט בְּרֶעכֶען, — מִיט דִי אוֹיגֶען טְהוּט זִי זֵיי שְׁטֶעכֶען!“ . . . . . . . . . . .

М. З. Левинъ (Витебск. губ.)

№ 300.

. . . . . . . . . . . Vardorben alle Beimer, Alle thaiere Blumen, — Zu a Schlang a Stiefmutter Bin ich ongekummen! Oi, hob ich Zores, Oi, hob ich Pain! Ach, Gott, du bist gerecht, Mistome darf asei sain! Wie es fangt sich on der frih-Morgen, Asei fangt on maine Zores zu gilten Un wie es fangt sich on der frih-Morgen, Asei fangt sie mir on zu schilten. Ach, Mutter getraie, Nehm on main Schmerz un Pain, Un nehm mir aruf Bai dir zu sain! Jetzt is far mir main einziger Glick, As ich wollt geihn tische-b’Ow Bai dir zu Gast Un nit kummen zurick!

. . . . . . . . . . . פַארְדָארְבֶּען אַלֶלע בּוֹימֶער, אַלֶע טְהַייעֶרֶע בְּלוּמֶען, — צוּ אַ שְׁלַאנְג אַ שְׁטִיפְמוּטֶער בִּין אִיךְ אָנְגֶעקוּמֶען! אָי, הָאבּ אִיךְ צָרוֹת, אָי, הָאבּ אִיךְ פַּיין! אַךְ, גָאט, דוּ בִּיסְט גֶערֶעכְט, מִסְתָּמָא דַארְף אַזוֹי זַיין! װִי עֶס פַאנְגְט זִיךְ אָן דֶער פְרִיה⸗מָארְגֶען, אַזוֹי פַאנְגְט אָן מַיינֶע צָרוֹת צוּ גִילְטֶען; אוּנ װִי עֶס פַאנְגְט זִיךְ אָן דֶער פְרִיה⸗מָארְגֶען, אַזוֹי פַאנְגְט זִי מִיר אָן צוּ שִׁילְטֶען. אַךְ, מוּטֶער גֶעטְרַייעֶ, נֶעהְם אָן מַיין שְׁמֶערְץ אוּנ פַּיין, אוּנ נֶעהְם מִיר אַרוּף בַּיי דִיר צוּ זַיין! יֶעצְט אִיז פַאר מִיר מַיין אֵיינְצִיגֶער גְלִיק, אַז אִיךְ װָאלְט גֵעהְן תִּשְׁעָה בְּאָב בַּיי דִיר צוּ גַאסְט אוּנ נִיט קוּמֶען צוּרִיק!

г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. губ)

↤ 252

№ 301.

In Feld wachst a Beimele Gor a grininke, Hot sich opgestelt a Jsseimele Gor a kleininke. Bitter, bitter, bitterlech A Isseimele zu blaiben — Nito wemen Briewelech, Briewelech zu schraiben! Bitter, wos ich bin in a fremder Land, Wos ich hob kein Mas’l nit, Bitter, wos ich hob kein Taten nit! Dos wos ich hob kein Mas’l nit, Wel ich ihm gefinen; Dos wos ich bin in a fremder Land, Wel ich gewoihnt weren — Dos wos ich hob kein Taten nit, Wel ich noch ihm eibig klogen!

אִין פֶעלְד װַאקְסְט אַ בֵּיימֶעלֶע גָאר אַ גְרִינִינְקֶע, הָאט זִיךְ אָפְּגֶעשְׁטֶעלְט אַ יְתוֹמָה׳לֶע גָאר אַ קְלֵיינִינְקֶע. בִּיטֶער, בִּיטֶער, בִּיטֶערְלֶעךְ אַ יְתוֹמָה׳לֶע צוּ בְּלַייבֶּען — נִיטָא װֶעמֶען בְּרִיװֶעלֶעךְ, בְּרִיװֶעלֶעךְ צוּ שְׁרַייבֶּען! בִּיטֶער, װָאס אִיךְ בִּין אִין אַ פְרֶעמְדֶער לַאנְד, װָאס אִיךְ הָאבּ קֵיין מַזָל נִיט, בִּיטֶער, װָאס אִיךְ הָאבּ קֵיין טַאטֶען נִיט! דָאס װָאס אִיךְ הָאבּ קֵיין מַזָל נִיט, װֶעל אִיךְ אִיהְם גֶעפִינֶען; דָאס װָאס אִיךְ בִּין אִין אַ פְרֶעמְדֶער לַאנְד, װֶעל אִיךְ גֶעװָאינְט װֶערֶען — דָאס װָאס אִיךְ הָאבּ קֵיין טַאטֶען נִיט, װֶעל אִיךְ נָאךְ אִיהְם אֵייבִּיג קְלָאגֶען!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 302.

Sind ich bin ain Jsseimele geblieben, Asei hob ich gekrogen Varstand. Oi, Varstand! Mi hot schoin far mir dem Tachles gefunen, Zu geben die Mloche in der Hand. In der Hand! Die Mloche is far mir zu schwer, Un ich bin zu klein. Oi, zu klein! Un haint bin ich ain bittere Jsseimele, Derzu noch elnd wie ain Stein! Wie ain Stein! A ganzen Tog horewe ich sich on Un bai Nacht leig ich sich schlofen. Schlofen zu! Ich pospeie sich nit iberzukehren auf’n anderen Saitele, Mi schrait schoin: Jsseimele, steih auf, es is nit frih! Nit frih!

זִינְד אִיךְ בִּין אַיין יְתוֹמָה׳לֶע גֶעבְּלִיבֶּען, אַזוֹי הָאבּ אִיךְ גֶעקְרָאגֶען פַארְשְׁטַאנְד. אָי, פַארְשְׁטַאנְד! מִי הָאט שׁוֹין פַאר מִיר דֶעם תַּכְלִית גֶעפוּנֶען, צוּ גֶעבֶּען דִי מְלָאכָה אִין דֶער הַאנְד. אִין דֶער הַאנְד! דִי מְלָאכָה אִיז פַאר מִיר צוּ שְׁװֶער, אוּנ אִיךְ בִּין צוּ קְלֵיין. אָי, צוּ קְלֵיין! אוּנ הַיינְט בִּין אִיךְ אַיין בִּיטֶערֶע יְתוֹמֶה׳לֶע, דֶערְצוּ נָאךְ עֶלֶענְט װִי אַיין שְׁטֵיין! װִי אַיין שְׁטֵיין! אַ גַאנְצֶען טָאג הָארֶעװֶע אִיךְ זִיךְ אָן אוּנ בַּיי נַאכְט לֵייג אִיךְ זִיךְ שְׁלָאפֶען. שְׁלָאפֶען צוּ! אִיךְ פָּאסְפֵּייעֶ זִיךְ נִיט אִיבֶּערְצוּקֶערֶען אוֹיפְ׳ן אַנְדֶערֶען זַייטֶעלֶע, מִי שְׁרַייט שׁוֹין: יְתוֹמָה׳לֶע שְׁטֵעה אוֹיף, עֶס אִיז נִיט פְרִיה! נִיט פְרִיה!

↤ 253

Auf Morgen in der-frih steih ich mir auf’et Un ich heib sich mir on zu betrachten. Oi, zu betrachten! As ich hob noch auf Jom-tew kein Kleidele nit Un ich hob schoin nit, wer es soll mir machen. Oi, zu machen! — Voter, du main Voter, du thaierer, Wos thustu maine Keiles nit derheren? Oi, derheren! Haint bin ich ain elend un ain bitter Jsseimele Un ich hob schoin nit, wer es soll mir dernähren. Oi, dernähren! — Tochter, du main Tochter, du thaiere, Ich hob schoin daine Keiles, oi, lang, lang derhert, Oi, derhert! Un binstu ain elente un bittere Jsseimele, Mistome is vun Gott asei baschert! Oi, baschert!

אוֹיף מָארְגֶען אִין דֶער פְרִיה שְׁטֵעה אִיךְ מִיר אוֹיפ׳עֶט אוּנ אִיךְ הֵייבּ זִיךְ מִיר אָן צוּ בֶּעטְרַאכְטֶען. אָי, צוּ בֶּעטְרַאכְטֶען! אַז אִיךְ הָאבּ נָאךְ אוֹיף יוֹם־טוֹב קֵיין קְלֵיידֶעלֶע נִיט אוּנ אִיךְ הָאבּ שׁוֹין נִיט, װֶער עֶס זָאל מִיר מַאכֶען. אָי, צוּ מַאכֶען! — פָאטֶער, דוּ מַיין פָאטֶער, דוּ טְהַייעֶרֶער, װָאס טְהוּסְטוּ מַיינֶע קוֹלוֹת נִיט דֶערְהֶערֶען? אָי, דֶערְהֶערֶען! הַיינְט בִּין אִיךְ אַיין עֶלֶענְט אוּנ אַיין בִּיטֶער יְתוֹמָה׳לֶע אוּנ אִיךְ הָאבּ שׁוֹין נִיט, װֶער עֶס זָאל מִיר דֶערְנֶעהְרֶען. אָי, דֶערְנֶעהְרֶען! — טָאכְטֶער, דוּ מַיין טָאכְטֶער, דוּ טְהַייעֶרֶע, אִיךְ הָאבּ שׁוֹין דַיינֶע קוֹלוֹת, אָי, לַאנְג, לַאנְג דֶערְהֶערְט, אָי, דֶערְהֶערְט! אוּנ בִּינְסְטוּ אַיין עֶלֶענְטֶע אוּנ בִּיטֶערֶע יְתוֹמָה׳לֶע, מִסְתָּמָא אִיז פוּן גָאט אַזוֹי בַּאשֶׁערְט! אָי, בַּאשֶׁערְט!

М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебск. губ.).

↤ 254

IX.

Бытовыя пѣсни.

№ 303.

A Woloch’l lomir singen, A Woloch’l lomir schraien; A ganze Woch horewet men doch, — Af Schabes mus men laihen! . . . . . . . . . . .

אַ װָאלָאכְ׳ל לָאמִיר זִינְגֶען, אַ װָאלָאכְ׳ל לָאמִיר שְׁרַייעֶן; אַ גַאנְצֶע װָאךְ הָארֶעװֶעט מֶען דָאך, — אַף שַׁבָּת מוּז מֶען לַייהֶען! . . . . . . . . . . .

N. N. (Минск. губ.)

№ 304.

Hamawdil bein keidesch l‘cheil — Wos thut men, es geiht gor nit weihl! Sar‘einu — varan, w‘Kaspeinu — a ni. Der Stickel Breit kummt on mit Mih! Jeim pono, der Schabes awek, Asei wie a Schotten vun Beim; Vun alle Spaisen nit geblieben kein Seim, Un bald, oi weih un och, Morgen kummt die glickliche Woch, Morgen darf men geihn in Kleit — Bitter, bitter wie der Teit Sitzen auf’n Ganik, wie a zugebundener Hund, Un schraien: Tam maly Funt!

הַמַּבְדִּיל בֵּין קֹדֶשׁ לְחוֹל — װָאס טְהוּט מֶען, עֶס גֵעהְט גָאר נִיט װָאיהל! זַרְעֵנוּ—פַארַאן, וְכַסְפֵּנוּ — אַ נִי. דֶער שְׁטִיקֶעל בְּרוֹיט קוּמְט אָן מִיט מִיה! יוֹם פָּנָה, דֶער שַׁבָּת אַװֶעק, אַזוֹי װִי אַשָׁאטֶען פוּן בּוֹים; פוּן אַלֶע שְׁפַּייזֶען נִיט גֶעבְּלִיבֶּען קֵיין זוֹים, אוּנ בַּאלְד, אָי װֵעה אוּנ אָךְ, מָארְגֶען קוּמְט דִי גְלִיקְלִיכֶע װָאךְ, מָארְגֶען דַארְף מֶען גֵעהְן אִין קְלֵייט — בִּיטֶער, בִּיטֶער װִי דֶער טוֹיט זִיטְצֶען אוֹיפְ׳ן גַאנִיק װִי אַ צוּגֶעבּוּנְדֶענֶער הוּנְט, אוּנ שְׁרַייעֶן: טַאם מַאלִי פוּנְט!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

№ 305.

— Oi, Ssenderke, main Mann, Wu Nehmt men, wu nehmt men Geltele, Oi, Senderke, main Mann?

— אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען גֶעלְטֶעלֶע, אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן?

↤ 255

„Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein! — Oi, Ssenderke, main Mann, Wu nehmt men, wu nehmt men Breitele, Oi, Ssenderke, main Mann? — Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein! — Oi, Ssenderke, main Mann, Wu nehmt men, wu nehmt men auf Milchele, Oi, Ssenderke, main Mann? — Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Waibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Taibele, Bai’n Poriz’l, bai’n Poriz’l, main Krein, Ich blaib schoin gor allein!

„בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין װַייבֶּעלֶע, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין טַייבֶּעלֶע בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין קְרוֹין, אִיךְ בְּלַייבּ שׁוֹין גָאר אַלֵיין! — אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען בְּרוֹיטֶעלֶע, אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן? — בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין װַייבֶּעלֶע, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין טַייבֶּעלֶע, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין קְרוֹין, אִיךְ בְּלַייבּ שׁוֹין גָאר אַלֵיין! — אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען, װְאוּ נֶעהְמְט מֶען אוֹיף מִילְכֶעלֶע, אָי, סֶענְדֶערְקֶע, מַיין מַאנְן? — בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין װַייבֶּעלֶע, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין טַייבֶּעלֶע, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, בַּיין פָּרִיצְ׳ל, מַיין קְרוֹין, אִיךְ בְּלַייבּ שׁוֹין גָאר אַלֵיין!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

№ 306.

— Wu westu mir losen, Ssender‘l, main Mann? — In a Stibele, main liebste Waibele. In a Stibele, main liebste Taibele, In a stibele, main liebste Krein, Du blaibst doch schoin gor allein!

— װְאוּ װֶעסְטוּ מִיר לָאזֶען, סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן? — אִין אַ שְׁטִיבֶּעלֶע, מַיין לִיבְּסְטֶע װַייבֶּעלֶע. אִין אַ שְׁטִיבֶּעלֶע, מַיין לִיבְּסְטֶע טַייבֶּעלֶע, אִין אַ שְׁטִיבֶּעלֶע, מַיין לִיבְּסְטֶע קְרוֹין, דוּ בְּלַייבְּסְט דָאךְ שׁוֹין גָאר אַלֵיין!

↤ 256

— Wos wel ich mit die Kinder essen, Ssender’l, main Mann? — Breit, main liebe Waibele, Breit, main liebe Taibele, Breit, main liebe Krein, Du blaibst schoin gor allein! — Wu wel ich Breit nehmen, Ssender’l main Mann? — In Ssemeril (?) etc. — Wu soll ich Geld nehmen, Ssender’l main mann? — Bai’n Poriz’l etc. — Bai’n Poriz’l i’ do a Hintele, Ssender’l, main Mann! — Nehm a Steckele etc. — Wu soll ich nehmen a Steckele, Ssender’l, main Mann? — In Wald etc. — In Wald is do a Bärele, Oi Ssender’l, main Mann! — Mit a Steindele etc. — Wu soll ich a steindele nehmen, Ssender’l, main Mann? — In Bruck, main liebste Waibele In Bruck, main liebste Taibele, In Bruck, main liebste Krein, Du blaibst doch schoin gor allein!

— װָאס װֶעל אִיךְ מִיט דִי קִינְדֶער עֶסֶען, סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן? — בְּרוֹיט, מַיין לִיבֶּע װַייבֶּעלֶע, בְּרוֹיט, מַיין לִיבֶּע טַייבֶּעלֶע, בְּרוֹיט, מַיין לִיבֶּע קְרוֹין, דוּ בְּלַייבְּסְט שׁוֹין גָאר אַלֵיין! — װְאוּ װֶעל אִיךְ בְּרוֹיט נֶעהְמֶען, סֶענְדֶערְ׳ל מַיין מַאנְן? — אִין סֶעמֶערִיל (?) א. ז. װ. — װְאוּ זָאל אִיךְ גֶעלְד נֶעהְמֶען, סֶענְדֶערְ׳ל מַיין מַאנְן? — בַּיין פָּרִיצְ׳ל א. ז. װ. — בַּיין פָּרִיצְ׳ל אִי׳ דָא אַ הִינְטֶעלֶע, סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן! — נֶעם אַ שְׁטֶעקֶעלֶע א. ז. װ. — װְאוּ זָאל אִיךְ נֶעהְמֶען אַ שְׁטֶעקֶעלֶע, סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן? — אִין װַאלְד א. ז. װ. — אִין װַאלְד אִיז דָא אַ בֶּערֶעלֶע, אָי סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן! — מִיט אַ שְׁטֵיינְדֶעלֶע א. ז. װ. — װְאוּ זָאל אִיךְ אַ שְׁטֵיינְדֶעלֶע נֶעהְמֶען, סֶענְדֶערְ׳ל, מַיין מַאנְן? — אִין בְּרוּק, מַיין לִיבְּסְטֶע װַייבֶּעלֶע אִין בְּרוּק, מַיין לִיבְּסְטֶע טַייבֶּעלֶע, אִין בְּרוּק, מַיין לִיבְּסְטֶע קְרֵיין, דוּ בְּלַייבְּסְט דָאךְ שׁוֹין גָאר אַלֵיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 307.

Ribeinei schel Eilom, wos hostu vun mir gewellt, Wos hostu baschaffen a Kabzon auf der Welt, Auf a selche Zores, auf a selche Neith? Mir wollt schoin gewen lieber der Teit!

רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, װָאס הָאסְטוּ פוּן מִיר גֶעװֶעלְט, װָאס הָאסְטוּ בַּאשַׁאפֶען אַ קַבְּצָן אוֹיף דֶער װֶעלְט, אַף אַ זֶעלְכֶע צָרוֹת, אַף אַ זֶעלְכֶען נוֹיט? מִיר װָאלְט שׁוֹין גֶעװֶען לִיבֶּער דֶער טוֹיט!

↤ 257

Wos hostu dem Nogid allz gegeben, Kdei er soll hoben — af’n ganzen Leben, — Un mir hostu geżalewet daine Rachmones, As ich mit main Leben steih mir in Ssakones? In Stub is nass, nito wu zu liegen, Ich geih mir araus in Gass etwos zu Kriegen; In Gass is lichtig, Mentschen wie Stern, — Bai mir in Stub is finster, nito wu zu kehrn. Vun eigene Familje bin ich geworen varschämt, Vun eigenem Bruder bin ich geworen varfremdt, — Er thut vun mir varmaiden alle saine Wegen, Er hot sich vargessn, as mir sainen unter ein Harzen gelegen!

װָאס הָאסְטוּ דֶעם נָגִיד אַלְץ גֶעגֶעבֶּען, כְּדֵי עֶר זָאל הָאבּען — אַפְ׳ן גַאנְצֶען לֶעבֶּען, — אוּנ מִיר הָאסְטוּ גֶעזְשַׁאלֶעװֶעט דַיינֶע רַחֲמָנוּת, אַז אִיךְ מִיט מַיין לֶעבֶּען שְׁטֵעה מִיר אִין סַכָּנוּת? אִין שְׁטוּבּ אִיז נַאס, נִיטָא װְאוּ צוּ לִיגֶען, אִיךְ גֵעה מִיר אַרוֹיס אִין גַאס עֶטְװַאס צוּ קְרִיגֶען; אִין גַאס אִיז לִיכְטִיג, מֶענְטְשֶׁען װִי שְׁטֶערְ׳ן, — בַּיי מִיר אִין שְׁטוּבּ אִיז פִינְסְטֶער, נִיטָא װְאוּ צוּ קֶערְ׳ן. פוּן אֵייגֶענֶע פַאמִילְיֶע בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען פַארְשֶׁעמְט, פוּן אֵייגֶענֶעם בְּרוּדֶער בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען פַארְפְרֶעמְט, — עֶר טְהוּט פוּן מִיר פַארְמַיידֶען אַלֶע זַיינֶע װֶעגֶען, עֶר הָאט זִיךְ פַארְגֶעסֶען, אַז מִיר זַיינֶען אוּנְטֶער אֵיין הַארְצֶען גֶעלֶעגֶען!

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск. губ.)

№ 308.

Gott, du Gott derbaremdiker, Wos bin ich nit kein mas’ldiker? Wie main Mame hot mir geboren, Is schoin main Mas’l bald varloren; Un wie die Bobe hot mir zugenummen, Hot sie schoin main Mas‘l nit gefunen. Laitische Masoles thuen auf die Wassern schwimmen, Un ich thu suchen un thu nit gefinen. In die ganze Welt bin ich arumgelofn Un ich hob main Mas’l nit getroffn.

גָאט, דוּ גָאט דֶערְבַּארֶעמְדִיקֶער, װָאס בִּין אִיךְ נִיט קֵיין מַזָּלְ׳דִיקֶער? װִי מַיין מַאמֶע הָאט מִיר גֶעבָּארֶען, אִיז שׁוֹין מַיין מַזָּל בַּאלְד פַארְלָארֶען; אוּנ װִי דִי בָּאבֶּע הָאט מִיר צוּגֶענוּמֶען, הָאט זִי שׁוֹין מַיין מַזָּל נִיט גֶעפוּנֶען. לַייטִישֶׁע מַזָּלוֹת טְהוּעֶן אוֹיף דִי װַאסֶערְ׳ן שְׁװִימֶען, אוּנ אִיךְ טְהוּ זוּכֶען אוּנ טְהוּ נִיט גֶעפִינֶען. אִין דִי גַאנְצֶע װֶעלְט בִּין אִיךְ אַרוּמְגֶעלָאפְ׳ן אוּנ אִיךְ הָאבּ מַיין מַזָּל נִיט גֶעטְרָאפְ׳ן.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

↤ 258

№ 309.

Schlechte Johren un bittere Zaiten Hoben mir sich, Jidelech, do in Rumänien verdient; 1) Es fallt uns zu vun alle Saiten Alle Tog a naie Wynd! Nai—geboirene Kabzonim, Sei wachsen, wie Gros in Feld; Sei fallen, nebach, auf dem Ponim Vun Dorst un vun Kält. Vun Zores wert dos Harz zurissen, Die letzte Keiches geihen aus; Sehendig dem letzten Bissen, Raisst men ihm vun dem Maul araus. In Dorf senen mir gesessen, In plutzlung hot men uns verjogt; Haint sitzen die Kinder umgegessen, Die unglickliche Mutter weint un klogt. Dort steiht a Stibele gor besynder, In Stodt, nit wait vun dem Tach; Dort sitzt ain Almone mit acht Kinder, Ausgemutschet, bleis un schwach. Vun die Derfer hot men uns vertrieben, Vun die Scheinken mit a wilden Kas; Haint leif, chotsche heing sich, Chotsche fall auf dem Ponim in Mittn Gass! 2)

שְׁלֶעכְטֶע יָאהְרֶען אוּנ בִּיטֶערֶע צַייטֶען הָאבֶּען מִיר זִיךְ, יוּדֶעלֶעךְ, דָא אִין רוּמֶענִיעֶ פֶערְדִינְט; 1) עֶס פַאלְט אוּנְז צוּ פוּן אַלֶע זַייטֶען אַלֶע טָאג אַ נַייעֶ װְאוּנְד! נַיי—גֶעבּוֹירֶענֶע קַבְּצָנִים, זֵיי װַאקְסֶען, װִי גְרָאז אִין פֶעלְד; זֵיי פַאלֶען, נֶעבִּיךְ, אוֹיף דֶעם פָּנִים פוּן דָארְשְׁט אוּנ פוּן קֶעלְט. פוּן צָרוֹת װֶערְט דָאס הַארְץ צוּרִיסֶסען, דִי לֶעצְטֶע כֹּחוֹת גֵעהֶען אוֹיס; זֶעהְנְדִיג דֶעם לֶעצְטֶען בִּיסֶען, רַייסְט מֶען אִיהְם פוּן דֶעם מוֹיל אַרוֹיס. אִין דָארְף זֶענֶען מִיר גֶעזֶעסֶען, אִין פְּלוּצְלוּנְג הָאט מֶען אוּנְז פֶערְיָאגְט; הַיינְט זִיצֶען דִי קִינְדֶער אוּמְגֶעגֶעסֶען, דִי אוּמְגְלִיקְלִיכֶע מוּטֶער װֵיינְט אוּנ קְלָאגְט. דָארְט שְׁטֵעהְט אַ שְׁטִיבֶּעלֶע גָאר בֶּעזוּנְדֶער, אִין שְׁטָאדְט, נִיט װַייט פוּן דֶעם טַייךְ; דָארְט זִיצְט אַיין אַלְמָנָה מִיט אַכְט קִינְדֶער, אוֹיסְגֶעמוּטְשֶׁעט, בְּלוֹיז אוּנ שְׁװַאךְ. פוּן דִי דֶערְפֶער הָאט מֶען אוּנְז פֶערְטְרִיבֶּען, פוּן דִי שֵׁיינְקֶען מִיט אַ װִילְדֶען כַּעַס; הַיינְט לוֹיף, חָאטְשֶׁע הֵיינְג זִיךְ, חָאטְשֶׁע פַאל אוֹיף דֶעם פָּנִים אִין מִיטְ׳ן גַאס! 2)

Laiden mir azynd. Sie is auch amol in Dorf gesessen, Un plutzlung hot men sie verjogt; Azynd hoben sei nit wos zu essen, Die Mutter sitzt, nebach, weint un Klogt. — „Wos laiden mir asei viel, Mame?“ Frägt ihr weinendig dos ältere Kind. — Fräg nit Schailes, min hastame, Hoben mir asei verdient!

1) לַיידֶען מִיר אַצוּנְד. 2) זִי אִיז אוֹיךְ אַ מָאל אִין דָארְף גֶעזֶעסֶען, אוּנ פְּלוּצְלוּנְג הָאט מֶען זִי פֶערְיָאגְט; אַצוּנְד הָאבֶּען זֵיי נִיט װָאס צוּ עֶסֶען, דִי מוּטֶער זִיצְט נֶעבִּיךְ, װֵיינְט אוּנ קְלָאגְט. — „װָאס לַיידֶען מִיר אַזוֹי פִיל, מַאמֶע?“ פְרֶעגְט אִיהְר װֵיינֶענְדִיג דָאס עֶלְטֶערֶע קִינְד. — פְרֶעג נִיט שַׁאֲלוֹת, מִין הַסְתַּמָא הָאבֶּען מִיר אַזוֹי פֶערְדִינְט!

↤ 259

Es is schoin zu leben gor un meglich Sehendig die schwere, bittere Neith Parnosse wert geminert täglich, M‘geiht aus far a Stiek‘l Breit!

עֶס אִיז שׁוֹין צוּ לֶעבִּין גָאר אוּנְמֶעגְלִיךְ זֶעהְנְדִיג דִי שְׁװֶערֶע, בִּיטֶערֶע נוֹיט; פַּרְנָסָה װֶערְט גֶעמִינֶערְט טֶעגְלִיךְ, מְ׳גֵעהְט אוֹיס פַאר אַ שְׁטִיקְ׳ל בְּרוֹיט!

№ 310.

Ich geih arum in die Gassen einer allein, Ich hob nit mit wemen zu reiden, nor zu sich allein, In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Bro’ches un Kloles is bai Gott in die Händ. Hagam allzes-ding is vun Gott gewen, Mit Sain guten Willen hot Er mich in sain Buch varschrieben. Un in ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn. Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Wie greiss waisen aus die Täg, ober noch gresser die Nächt! Auf asa bittern Umglick hob ich sich gor nit gericht. Wie greiss ich hob ausgesehn, In die gresste Geschäften bin ich gewen! In ain fremde Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

אִיךְ גֵעה אַרוּם אִין דִי גַאסֶען אֵיינֶער אַלֵיין, אִיךְ הָאבּ נִיט מִיט װֶעמֶען צוּ רֵיידֶען, נָאר צוּ זִיךְ אַלֵיין, אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! בְּרָכוֹת אוּנ קְלָלוֹת אִיז בַּיי גָאט אִין דִי הֶענְט הַגַם אַלְצֶעס-דִינְג אִיז פוּן גָאט גֶעװֶען, מִיט זַיין גוּטֶען װִילֶען הָאט עֶר מִיךְ אִין זַיין בּוּךְ פַארְשְׁרִיבֶּען. אוּנ אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן. פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! װִי גְרוֹיס װַייזֶען אוֹיס דִי טֶעג, אָבֶּער נָאךְ גְרֶעסֶער דִי נֶעכְט! אוֹיף אַזַא בִּיטֶערְן אוּמְגְלִיק הָאבּ אִיךְ זִיךְ גָאר נִיט גֶערִיכְט. װִי גְרוֹיס אִיךְ הָאבּ אוֹיס גֶעזֶעהְן, אִין דִי גְרֶעסְטֶע גֶעשֶׁעפְטֶען בִּין אִיךְ גֶעװֶען! אִין אַיין פְרֶעמְדֶע מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן!

↤ 260

Der Mentsch is a Narr, er kenn dos gor nit versteihn, Wie thaier un geschätzt bai ihm darf sain die Heim; Der Mentsch is a Narr, er kenn dos nit baklären. Auf die geweigene Schabossim un Jom-teiwim, wos er thut in der Fremd versteren. In ain fremde Mdine bin ich var trieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Himmel un Erd hot Gott far Eidus gestellt, Ich soll sain varwogelt vun der ganzer Welt. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Wer sainen maine Fraind, wemens bin ich? Ich geih arum in die Gassen und ich weiss nit wemen ich sych. Zum klensten mus ich sogen, er will mit mir Nit reiden, er schämt sich mit mir. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn! Sisse Wellt, du sisse Welt, Auf’n Fundament vun Geld bistu gestellt! Sisser Gott, helf mir nor wieder Un kehr mich um zu maine Schwester un Brider! In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

דֶער מֶענְטְשׁ אִיז אַ נַאר, עֶר קֶען דָאס גָאר נִיט פַארְשְׁטֵעהְן, װִי טְהַייעֶר אוּנ גֶעשֶׁעצְט בַּיי עֶם דַארְף זַיין דִי הֵיים; דֶער מֶענְטְשׁ אִיז אַ נַאר, עֶר קֶען דָאס נִיט בַּאקְלֶערֶען. אוֹיף דִי גֶעװֵייגֶענֶע שַׁבָּתִים אוּנ יוֹם־טוֹבִים, װָאס עֶר טְהוּט אִין דֶער פְרֶעמְד פֶערְשְׁטֶערֶען. אִין אַיין פְרֶעמְדֶע מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! הִימֶל אוּנ עֶרְד הָאט גָאט פַאר עֵדוּת גֶעשְׁטֶעלְט, אִיךְ זָאל זַיין פַארְװָאגֶעלְט פוּן דֶער גַאנְצֶער װֶעלְט. אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! װֶער זַיינֶען מַיינֶע פְרַיינְד, װֶעמֶענְס בִּין אִיךְ? אִיךְ גֵעה אַרוּם אִין דִי גַאסֶען אוּנְד אִיךְ װֵייס נִיט װֶעמֶען אִיךְ זוּךְ. צוּם קְלֶענְסְטֶען מוּז אִיךְ זָאגֶען, עֶר װִיל מִיט מִיר נִיט רֵיידֶען, עֶר שֶׁעמְט זִיךְ מִיט מִיר. אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! זִיסֶע װֶעלְט, דוּ זִיסֶע װֶעלְט, אוֹיפְ׳ן פוּנְדַאמֶענְט פוּן גֶעלְט בִּיסְטוּ גֶעשְׁטֶעלְט! זִיסֶער גָאט, הֶעלְף מִיר נָאר װִידֶער אוּנ קֶעהְר מִיךְ אוּם צוּ מַיינֶע שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער! אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן!

↤ 261

Charote hob ich, nor ich kenn besser nit machen, Vun mir, elenten Mentschen, tuht Jederer lachen; Charote hob ich auf main bittere Sind, Denn ich bin vartrieben geworen vun main Waib un Kind. In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Von Gott allein is gekummen der Zorn! Adoin, Adoin, nehmt aich in Rajem Mich, elenten Mentschen, sait mich mchaje! Adoin, Adoin, Jissroel Am kdeischim, — „W‘ohawto es ha-Geir“ steiht in Teiras-Meische! In ain fremder Mdine bin ich vartrieben geworn, Vun Gott allein is gekummen der Zorn!

חֲרָטָה הָאבּ אִיךְ, נָאר אִיךְ קֶען בֶּעסֶער נִיט מַאכֶען, פוּן מִיר, עֶלֶענְטֶען מֶענְטְשֶׁען, טְהוּט יֶעדֶערֶער לַאכֶען; חֲרָטָה הָאבּ אִיךְ אוֹיף מַיין בִּיטֶערֶע זִינְד, דֶענְן אִיךְ בִּין פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארֶען פוּן מַיין װַייבּ אוּנ קִינְד. אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן! אֲדוֹן, אֲדוֹן, נֶעהְמְט אַייךְ אִין רַעְיוֹן, מִיךְ, עֶלֶענְטֶען מֶענְטְשֶׁען, זַייט מִיךְ מְחַיֶּה! אֲדוֹן, אֲדוֹן, יִשְׂרָאֵל עַם קְדוֹשִׁים, — „וְאָהַבְתָּ אֶת הַגֵּר“ שְׁטֵעהְט אִין תּוֹרַת מֹשֶׁה! אִין אַיין פְרֶעמְדֶער מְדִינָה בִּין אִיךְ פַארְטְרִיבֶּען גֶעװָארְן, פוּן גָאט אַלֵיין אִיז גֶעקוּמֶען דֶער צָארְן!

А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).

№ 311.

Zi weisst ihr, wer ich bin? Die Schklower Rebezin! Zi weisst ihr, wu ich weihn? Auf’n Schul-heif. Wie mi git a klap, Gib ich mir a chap; Chotsch die Kop is dul, Leif ich mir in Schul. Ich kumm in Schul zugeihn, Fallt auf mir der Chein; Alle sogen „Skozl kummt“ 1) Nor zu mir allein. Stell ich mir bai‘n Wand Un wasch mir die Hand; Stellen sich alle Waiber arum Un sehen, wie ich bin frumm!

צִי װֵייסְט אִיהְר, װֶער אִיךְ בִּין? דִי שְׁקְלָאװֶער רֶבִּיצִין! צִי װֵייסְט אִיהְר, װְאוּ אִיךְ װֵיין? אוֹיפְ׳ן שׁוּל-הֵייף. װִי מִי גִיט אַ קְלַאפּ, גִיבּ אִיךְ מִיר אַ חַאפּ; חָאטְץ דִי קָאפּ אִיז דוּל, לוֹיף אִיךְ מִיר אִין שׁוּל. אִיךְ קוּם אִין שׁוּל צוּ גֵעהְן, פַאלְט אוֹיף מִיר דֶער חֵן; אַלֶע זָאגֶען „שְׁקָאצְל קוּמְט“ 1) נָאר צוּ מִיר אַלֵיין. שְׁטֶעל אִיךְ מִיר בַּיין װַאנְד אוּנ װַאשׁ מִיר דִי הַאנְד; שְׁטֶעלֶען זִיךְ אַלֶע װַייבֶּער אַרוּם אוּנ זֶעהֶען, װִי אִיךְ בִּין פְרוּם!

г-жа Б. Б. Гинзбургь (Могилевск. губ.)

1) „Skozl kummt“ — привѣтствіе, приблизительно соотвѣтствующее русскому „добро пожаловать“

↤ 262

№ 312.

Mir hoben gehert, mir hoben gesehn, A Schuster a Mann nit zu nehmen: A Schuster a Mann — a Scharlatan, Der Taiwel soll ihm nehmen! Schustersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen Drotwes machen; Besser zu nehmen a Schnaider a Mann, Welen mir hoben alle Sachen. Schnaidersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen spät sitzen; Besser zu nehmen a Soldat a Mann, Welen mir hoben golderne Spitzen. Soldatische Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Ranzes trogen; Besser zu nehmen a Fuhrmann a Mann, Welen mir hoben Ferd un Wogen. Fuhrmannische Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Räder schmieren; Besser zu nehmen a Student a Mann, Welen Mir geihn oft spazieren. Studentische Waiber hoben gesogt: Mir darfen hoben ofte Kinder; Besser zu nehmen a Sch eichet a Mann, Welen mir hoben Schof un Rinder. Scheichetsche Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Blut waschen; Besser zu nehmen a Scheinker a Mann, Welen mir hoben wos zu naschen.

מִיר הָאבֶּען גֶעהֶערְט, מִיר הָאבֶּען גֶעזֶעהְן, אַ שׁוּסְטֶער אַ מַאנְן נִיט צוּ נֶעהְמֶען: אַ שׁוּסְטֶער אַ מַאנְן — אַ שַׁארְלַאטַאן, דֶער טַייװֶעל זָאל אִיהְם נֶעהְמֶען! שׁוּסְטֶערְשֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען דְרָאטְװֶעס מַאכֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ שְׁנַיידֶער אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען אַלֶע זַאכֶען. שְׁנַיידֶערְשֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען שְׁפֶּעט זִיצֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ סָאלְדַאט אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גָאלְדֶערְנֶע שְׁפִּיצֶען. סָאלְדַאטִישֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען דִי רַאנְצֶעס טְרָאגֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַפוּהְרְמַאנְן אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען פֶערְד אוּנ װָאגֶען. פוּהְרְמַאנְנִישֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען דִי רֶעדֶער שְׁמִירֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ סְטוּדֶענְט אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר גֵעהְן אָפְט שְׁפַּאצִירֶען. סְטוּדֶענְטִישֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען הָאבֶּען אָפְטֶע קִינְדֶער; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ שׁוֹחֵט אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען שָׁאף אוּנ רִינְדֶער. שׁוֹחֵטְ׳שֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען דִי בְּלוּט װַאשֶׁען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ שֵׁיינְקֶער אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען װָאס צוּ נַאשֶׁען.

↤ 263

Scheinkersche Waiber hoben gesogt: Mir darfen die Fläschlech schwein ken Besser zu sitzen a-n-alte Mad, Welen mir hoben, wos zu gedeinken!

שֵׁיינְקֶערְשֶׁע װַייבֶּער הָאבֶּען גֶעזָאגְט: מִיר דַארְפֶען דִי פְלֶעשְׁלֶעךְ שְׁװֵיינְקֶען בֶּעסֶער צוּ זִיצֶען אַנְ-אַלְטֶע מַאד, װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען, װָאס צוּ גֶעדֵיינְקֶן!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.).

№ 313.

Варiантъ:

A Schuster a Mann — a Scharlatan, A Faier soll ihm verbrennen! Die schusterske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Dratwe machen; Besser zu nehmen a Schnaider a Mann, Wel ich hoben naie Sachen, (bis) Die schnaiderske Waiber, sei hoben gemaint, As sei welen darfen bis spät sitzen; Besser zu nehmen a Fuhrmann a Mann, Wet er uns kennen derstitzen. (bis) Die fuhrmannische Waiber sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Achsen schmieren; Besser zu nehmen a Student a Mann. Wel ich geihn mit ihm spazieren. (bis) Die studentske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen hoben giche Kinder; Besser zu nehmen a Kazew a Mann, Wel ich hoben of un Rinder (bis)

אַ שׁוּסְטֶער אַ מַאנְן — אַ שַׁארְלַאטַאן, אַ פַייעֶר זָאל אִיהְם פֶערְבְּרֶענֶען! דִי שׁוּסְטֶערְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי דְרַאטְװֶע מַאכֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ שְׁנַיידֶער אַ מַאנְן, װֶעל אִיךְ הָאבֶּען נַייעֶ זַאכֶען. (bis) דִי שְׁנַיידֶערְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמַיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען בִּיז שְׁפֶּעט זִיצֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ פוּהְרְמַאן אַ מַאנְן, װֶעט עֶר אוּנְז קֶענֶען דֶערְשְׁטִיצֶען. (bis) דִי פוּהְרְמַאנִישֶׁע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי אַקְסֶען שְׁמִירֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ סְטוּדֶענְט אַ מַאנְן. װֶעל אִיךְ גֵעהְן מִיט אִיהְם שְׁפַּאצִירֶען. (bis) דִי סְטוּדֶענְטְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען הָאבֶּען גִיכֶע קִינְדֶער; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ קַצָּב אַ מַאנְן, װֶעל אִיךְ הָאבֶּען עוֹף אוּנ רִינְדֶער (bis)

↤ 264

Die kazowische Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Fleisch trogen; Besser zu nehmen a Magid a Mann, Wet er Droschess af’n Bime sogen. (bis) Die magidske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen vun sain Verdienst nit hoben wos zu essen; Besser zu nehmen a Zadik a Mann, Wel ich sich on Gott nit vergessen. (bis) Die zadikske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen nit kennen von Frummkait allein leben; Besser zu nehmen a Weber a Mann, Wet er mir Kleider ausweben. (bis) Die webersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Spindel warfen; Besser zu nehmen a Schleifer a Mann, Wet er mir main Messer onscharfen. (bis) Die schleiferske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen dem Rädel dreihen; Besser zu nehmen a Jischuwnik a Mann, Wet er die Felder varseihen (bis) Die jischuwnikske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen noch Allz in Stodt fohren Besser zu nehmen a Chas’n a Mann, Wet er singen in Choren. (bis)

דִי קַצָּבִישֶׁע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי פְלֵיישׁ טְרָאגֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַמַגִּיד אַ מַאנְן, װֶעט עֶר דְרָשׁוֹת אַפְ׳ן בִּימָה זָאגֶען. (bis) דִי מַגִּיד׳סְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען פוּן זַיין פֶערְדִינְסְט נִיט הָאבֶּען װָאס צוּ עֶסֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ צַדִּיק אַ מַאנְן, װֶעל אִיךְ זִיךְ אָן גָאטְט נִיט פֶערְגֶעסֶסען. (bis) דִי צַדִּיקְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען נִיט קֶענֶען פוּן פְרוּמְקֵייט אַלֵיין לֶעבֶּען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ װֶעבֶּער אַ מַאנְן, װֶעט עֶר מִיר קְלֵיידֶער אוֹיסְװֶעבֶּען. (bis) דִי װֶעבֶּערְשֶׁע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי שְׁפִּינְדֶעל װַארְפֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ שְׁלֵייפֶער אַ מַאנְן, װֶעט עֶר מִיר מַיין מֶעסֶסער אָן שַׁארְפֶען. (bis) דִי שְׁלֵייפֶערְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דֶעם רֶעדֶעל דְרֵייהֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ יִשּׁוּבְ׳נִיק אַ מַאנְן, װֶעט עֶר דִי פֶעלְדֶער פַארְזֵייהֶען (bis) דִי יִשּׁוּבְ׳נִיקְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען נָאךְ אַלְץ אִין שְׁטָאדְט פָאהְרֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ חַזָּן אַ מַאנְן, װֶעט עֶר זִינְגֶען אִין כָארֶען. (bis)

↤ 265

Die chasonske Waiber. sei hoben gemeint, As sei welen darfen mit ehm die Gal raissen; Besser zu nehmen a Farber a Mann, Wet er mir main Haus auswaissen. (bis) Die farberske Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Farb mischen; Besser zu nehmen a Stoljer a Mann, Wet er mir machen Tischen. (bis) Die stoljersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen die Bretter sägen; Besser zu nehmen a Krämer a Mann, Wet er mir Allz obwegen. (bis) Die krämersche Waiber, sei hoben gemeint, As sei welen darfen allemen borgen; Besser zu nehmen a Row a Mann, Welen mir wegen Chies nit sorgen, (bis) Die raboneske Waiber, sei weissn ganz richtig, As zu sain a Rebezin is ganz wichtig; Worum der Row paskent Schailes, Hot er doch a ssach Mailes!

דִי חַזָּנְ׳סְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען מִיט עֶם דִי גַאל רַייסֶען בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ פַארְבֶּער אַ מַאנְן, װֶעט עֶר מִיר מַיין הוֹיז אוֹיסְװַייסֶען. (bis) דִי פַארְבֶּערְסְקֶע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי פַארְבּ מִישֶׁען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ סְטָאלְיֶער אַ מַאנְן, װֶעט עֶר מִיר מַאכֶען טִישֶׁען. (bis) דִי סְטָאלְיֶערְשֶׁע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען דִי בְּרֶעטֶער זֶעגֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ קְרֶעמֶער אַ מַאנְן, װֶעט עֶר מִיר אַלְץ אָבּ װֶעגֶען. (bis) דִי קְרֶעמֶערְשֶׁע װַייבֶּער, זֵיי הָאבֶּען גֶעמֵיינְט, אַז זֵיי װֶעלֶען דַארְפֶען אַלֶעמֶען בָּארְגֶען; בֶּעסֶער צוּ נֶעהְמֶען אַ רָב אַ מַאנְן, װֶעלֶען מִיר װֶעגֶען חִיּוּת נִיט זָארְגֶען, (bis) דִי רַבָּנוּת׳קֶע װַייבֶּער, זֵיי װֵייסֶען גַאנְץ רִיכְטִיג, אַז צוּ זַיין אַ רֶבִּיצִין אִיז גַאנְץ װִיכְטִיג; װָארוּם דֶער רָב פַּסְקֶענְט שַׁאֲלוֹת, הָאט עֶר דָאךְ אַ סַךְ מַעֲלוֹת!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

↤ 266

№ 314.

In wos far a Madreige Thuen mir halten: As mir sehen die Bal-haboste, Musen mir sich bahalten! Oi weih, orem-Bochurim, Oi weih, orem-Bochurim; Bai’n Thir, bai’n Thir Musen mir sich stellen, Asei wie oreme Lait 1) Bai die Schwellen. Oi weih etc. Gut zi schlecht — Abile obgegessen, Die Bal-haboste thut sogen: „Wie a Jown opgefressen!“ Oi weih etc. Der Gabbe thut sogen: „Du Jingele Jungaz!“ Un as er hot noch Cheischek, Git er a faierdigen Patz. Oi weih etc. Hoi, weih is Zu unsere Johren, As mir darfen vun der-heim Asei jung opfohren! Oi weih etc. Wos teig schoin Unser Leben, As mir darfen dem, klenste 2) Kind Sain Titel opgeben! Oi weih etc. Seiere Machschowes Musen mir varsteihn, Die Zait wenn mir darfen Essen geihn. Oi weih etc.

אִין װָאס פַאר אַ מַדְרֵגָה טְהוּעֶן מִיר הַאלְטֶען: אַז מִיר זֶעהֶען דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע, מוּזֶען מִיר זִיךְ בַּאהַאלְטֶען! אָי װֵעה, אָרֶעם־בָּחוּרִים, אָי װֵעה, אָרֶעם־בָּחוּרִים; בַּיי׳ן טְהִיר, בַּיי׳ן טְהִיר מוּזֶען מִיר זִיךְ שְׁטֶעלֶען, אַזוֹי װִי אָרֶעמֶע לַייט 1) בַּיי דִי שְׁװֶעלֶען. אָי װֵעה א. ז. װ. גוּט צִי שְׁלֶעכְט — אַבִּילֶע אָבְּגֶעגֶעסֶען, דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע טְהוּט זָאגֶען: „װִי אַ יָוָן אָפְּגֶעפְרֶעסֶען!“ אָי װֵעה א. ז. װ. דֶער גַבַּאי טְהוּט זָאגֶען: „דוּ אִינְגֶעלֶע יוּנְגַאץ!“ אוּנ אַז עֶר הָאט נָאךְ חֵשֶׁק, גִיט עֶר אַ פַייעֶרְדִיגֶען פַּאץ. אָי װֵעה א. ז. װ. הָי, װֵעה אִיז צוּ אוּנְזֶערֶע יָאהְרֶען, אַז מִיר דַארְפֶען פוּן דֶער הֵיים אַזוֹי יוּנְג אָפְּפָאהְרֶען! אָי װֵעה א. ז. װ. װָאס טוֹיג שׁוֹין אוּנְזֶער לֶעבֶּען, אַז מִיר דַארְפֶען דֶעם קְלֶענְסְטֶען 2) קִינְד זַיין טִיטֶעל אָפְּגֶעבֶּען! אָי װֵעה א. ז. װ. זֵייעֶרֶע מַחֲשָׁבוֹת מוּזֶען מִיר פַארְשְׁטֵעהְן, דִי צַייט װֶען מִיר דַארְפֶען עֶסֶען גֵעהְן. אָי װֵעה א. ז. װ.

Die Bal-haboste tuht sogen: A Tog thut dir fehlen? jetwider.

1) דִיא בַּעַל־הַבָּיִת׳טֶע טְהוּט זָאגֶען: „אַ טָאג טְהוּט דִיר פֶעהְלֶען?“ 2) יֶעטְװִידֶער.

↤ 267

Chalojim — Krankhait Thuen mir kreinken, Vun alle Teller 1) thut men uns Zusammen schweinken. Oi weih etc. Taichen Thrären Thuen mir vargiessen, As mir darfen Schabosim un Jom-teiwim. Essen ba fremde Tischen. Oi weih etc. Joh — Gott! Kuck vun eiben arop, Seh, wos mit daine orme Bochurim Thut sich op! Oi weih etc. Kleimer’st thut die Bal-haboste sogen: „Orem-Bochur’l 2) nit schäm sich!“, In Harzen thut sie trachten: „Zum Okraizik’l nit nehm sich!“ Oi weih etc. Leffel un Gopel Thut men zu derlangen vargessen, Kdei der orem-Bochur Soll blaiben nit gegessen. 3) Oi weih etc. Mir musen geihn In lange Kapotes, ’s meg afile sain Die gresste Blotes. Oi weih etc.

חֳלָיִים — קְרַאנְקְהַייט טְהוּעֶן מִיר קְרֵיינְקֶען, פוּן אַלֶע טֶעלֶער 1) טְהוּט מֶען אוּנְז צוּזַאמֶען שְׁװֵיינְקֶען. אָי װֵעה א. ז. װ. טַייכֶען טְרֶערֶען טְהוּעֶן מִיר פַארְגִיסֶען, אַז מִיר דַארְפֶען שַׁבָּתִים אוּנ יוֹם טוֹבִים. עֶסֶען בַּיי פְרֶעמְדֶע טִישֶׁען. אָי װֵעה א. ז. װ. יָהּ — גָאט! קוּק פוּן אוֹיבֶּען אַרָאפּ, זֶעה, װָאס מִיט דַיינֶע אָרְמֶע בָּחוּרִים טְהוּט זִיךְ אָפּ! אָי װֵעה א. ז. װ. כְּלוֹמֶר׳סְט טְהוּט דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע זָאגֶען: „אָרֶעם-בָּחוּרְ׳ל 2) נִיט שֶׁעם זִיךְ!“, אִין הַארְצֶען טְהוּט זִי טְרַאכְטֶען: „צוּם אָקְרַייצִיקְ׳ל נִיט נֶעהְם זִיךְ!“ אָי װֵעה א. ז. װ. לֶעפֶעל אוּנ גָאפֶּעל טְהוּט מֶען צוּ דֶערְלַאנְגֶען פַארְגֶעסֶען, כְּדֵי דֶער אָרֶעם-בָּחוּר זָאל בְּלַייבֶּען נִיט גֶעגֶעסֶען. 3) אָי װֵעה א. ז. װ. מִיר מוּזֶען גֵעהְן אִין לַאנְגֶע קַאפָּאטֶעס, סְ׳מֶעג אֲפִילוּ זַיין דִי גְרֶעסְטֶע בְּלָאטֶעס. אָי װֵעה א. ז. װ.

jetwider Schissel Klausnik‘l Leffeln zum Tisch Macht sie sich vargessen, Ober wos is ihr Kawone? Kdei der Klausnik‘l soll bleiben nit gegesen!

1) יֶעטְװִידֶער שִׁיסֶעל 2) קְלוֹיזְנִיקְ׳ל 3) לֶעפֶעלֶען צוּם טִישׁ מַאכְט זִי זִיךְ פַארְגֶעסֶען, אָבֶּער װָאס אִיז אִיהְר כַּוָּנָה? כְּדֵי דֶער קְלוֹיזְנִיקְ׳ל זָאל בְּלַייבֶּען נִיט גֶעגֶעסֶען!

↤ 268

Nit geihn 1) essen — Thut die Harz klemmen, Ie geihn essen — Thuen mir sich schämen. Oi weih etc. ’s-row orem-Bochurim 2) Sainen Rabonim un Ssofrim, — Die Bal-haboste thut sogen, As sei sainen Kofrim. — Oi weih etc. Erter zu schlofen Musen mir sich allein machen, Zu—Kopen musen mir unterleigen Unsere eigene Sachen. Oi weih etc. „Patrones“ is unser Nomen, Mi thut uns zu stecken, Mir kennen sich keinmol nit Vun dem Nomen ausmeken. 3) Oi weih etc. Zores laiden mir Gor ohn a Schi’r, Un as die Bal-haboste is in Kaas, Trinken mir aus die Bier. Oi weih etc. Kaum wos mir fasten aus Dem Tones, — Mir kummen, schwert die Bal-haboste: „’s is nit fartig, b’nemones!“ Oi weih etc.

נִיט גֵעהְן 1) עֶסֶען — טְהוּט דִי הַארְץ קְלֶעמֶען, יֶע גֵעהְן עֶסֶען — טְהוּעֶן מִיר זִיךְ שֶׁעמֶען. אָי װֵעה א. ז. װ. סְ׳רָב אָרֶעם-בָּחוּרִים 2) זַיינֶען רַבָּנִים אוּנ סוֹפְרִים, — דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע טְהוּט זָאגֶען, אַז זֵיי זַיינֶען כּוֹפְרִים. — אָי װֵעה א. ז. װ. עֶרְטֶער צוּ שְׁלָאפֶען מוּזֶען מִיר זִיךְ אַלֵיין מַאכֶען, צוּ קָאפֶּען מוּזֶען מִיר אוּנְטֶערְלֵייגֶען אוּנְזֶערֶע אֵייגֶענֶע זַאכֶען. אָי װֵעה א. ז. װ. „פַּאטְרָאנֶעס“ אִיז אוּנְזֶער נָאמֶען, מִי טְהוּט אוּנְז צוּ שְׁטֶעקֶען, מִיר קֶענֶען זִיךְ קֵיין מָאל נִיט פוּן דֶעם נָאמֶען אוֹיסְמֶעקֶען. 3) אָי װֵעה א. ז. װ. צָרוֹת לַיידֶען מִיר גָאר אָהְן אַ שִׁיעוּר, אוּנ אַז דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע אִיז אִין כַּעַס, טְרִינְקֶען מִיר אוֹיס דִי בִּיר. אָי װֵעה א. ז. װ. קְוֹים װָאס מִיר פַאסְטֶען אוֹיס דֶעם תַּעֲנִית, — מִיר קוּמֶען, שְׁװֶערְט דִי בַּעַל-הַבָּיִת׳טֶע: „סְ׳אִי נִיט פַארְטִיג, בְּנֶאֱמָנוֹת“. אָי װֵעה א. ז. װ.

beten Ssof vun orem-Bochur Іs Lomdim un Ssofrim „Patrones,“ „Patrones“ Thut men uns zustecken, Un dem eigenem Nomen Thut men gor ausmeken.

1) בֶּעטֶען 2) סוֹף פוּן אָרֶעם־בָּחוּר אִיז לוֹמְדִים אוּנ סוֹפְרִים 3) „פַּאטְרָאנֶעס,“ „פַּאטְרָאנֶעס“ טְהוּט מֶען אוּנְז צוּשְׁטֶעקֶען, אוּנ דֶעם אֵייגֶענֶעם נָאמֶען טְהוּט מֶען גָאר אוֹיסְמֶעקֶען.

↤ 269

Reisch, die Kop, Thut uns spalten, Mir kennen schoin nit Vun Zores aushalten Oi weih etc. Schabossim un Jom-teiwim Thuen mir varsteren; Mir kummen, sogt die Bai haboste: „Jingele, geih lern!“ 1) Oi weih etc. Tam w’nischlam Vun unser Zores, Mir darfen schoin die Bal-haboste Af zehn Kapores! Tam w’nischlam Vun unser Pain, Die Bal-haboste wet noch a mol Bai uns a Mad sain! 2) Oi weih, orem-Bochurim, Oi weih, orem Bochurim!

רֹאשׁ, דִי קָאפּ, טְהוּט אוּנְז שְׁפַּאלְטֶען, מִיר קֶענֶען שׁוֹין נִיט פוּן צָרוֹת אוֹיסְהַאלְטֶען אָי װֵעה א. ז. װ. שַׁבָּתִים אוּנ יוֹם־טוֹבִים טְהוּעֶן מִיר פַארְשְׁטֶערֶען; מִיר קוּמֶען, זָאגְט דִי בַּיי הַבָּיִת׳טֶע: „אִינְגֶעלֶע, גֵעה לֶערְן!“ 1) אָי װֵעה א. ז. װ. תַּם וְנִשְׁלַם פוּן אוּנְזֶער צָרוֹת, מִיר דַארְפֶען שׁוֹין דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע אַף צֶעהְן כַּפָּרוֹת! תַּם וְנִשְׁלַם פוּן אוּנְזֶער פַּיין, דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע װֶעט נָאךְ אַ מָאל בַּיי אוּנְז אַ מַאד זַיין! 2) אָי װֵעה, אָרֶעם-בָּחוּרִים, אָי װֵעה, אָרֶעם-בָּחוּרִים!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск. губ.)

№ 315.

Варiантъ:

Ich hob sich gehodewet Auf Käs un auf Putter, Itzter bin ich geworen Ain Patron a guter. Och un weih Is zu maine Johren, Sind ich bin Ain Patron geworen!

אִיךְ הָאבּ זִיךְ גֶעהָאדֶעװֶעט אוֹיף קֶעז אוּנ אוֹיף פּוּטֶער, אִיצְטֶער בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען אַיין פַּאטְרָאן אַ גוּטֶער. אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהְרֶען, זִינְד אִיךְ בִּין אַיין פַּאטְרָאן גֶעװָארֶען!

Schabossim un Jom-teivim Is bai uns varstert; Mir hoffen zu Gott, As ’swet sain varkehrt. Mir welen seiche sain zu sehen, Wie mi wet fihren die Balhaboste in Hekdesch arain.

1) שַׁבָּתִים אוּנ יוֹם־טוֹבִים אִיז בַּיי אוּנְז פַארְשְׁטֶערְט; מִיר הָאפֶען צוּ גָאט, אַז סְ׳װֶעט זַיין פַארְקֶערְט. 2) מִיר װֶעלֶען זוֹכֶה זַיין צוּ זֶעהֶען, װִי מִי װֶעט פִיהְרֶען דִי בַּעַל הַבָּיִת׳טֶע אִין הֶקְדֶשׁ אַרַיין.

↤ 270

Besser zu klaiben Die Brecklech vun a Hohn, Wieder zu hoben Dem Nomen „Patron“ Och un weih Is maine Johren, Sind ich bin Ain Patron geworen! Ganz Welt thuen Reiden un zogen, As vun die Patrones Is gor nit zu trogen. Och un weih etc. Die Bal-habosstezke Hot Kinderlech a bissel, — Sei sainen alle Mit die Häntelech in Schissel. Och un weih etc. Heib ich mir on Zu trachten geihn ouf’n Tog, Chapt mir on A Jommer mit ain Klog. Och un weih etc. Wie ich thu Effenen die Thir, Sogt die Bal-habosstezke: „Ich hob gor vargessen auf dir!“ Och un weih etc. Sieben—acht Wochen Thu ich in ein Hemd geihn, Bis wannen ich wasch Sie aus allein. Och un weih etc. Chotz die Teire Is seiher gut, Nor sie zapt araus Die bissele Blut. Och un weih etc.

בֶּעסֶער צוּ קְלַייבֶּען דִי בְּרֶעקְלֶעךְ פוּן אַהָאן, װִידֶער צוּ הָאבֶּען דֶעם נָאמֶען „פַּאטְרָאן“. אָךְ אוּנ װֵעה אִיז מַיינֶע יָאהְרֶען, זִינְד אִיךְ בִּין אַיין פַּאטְרָאן גֶעװָארֶען! גַאנְץ װֶעלְט טְהוּעֶן רֵיידֶען אוּנ זָאגֶען, אַז פוּן דִי פַּאטְרָאנֶעס אִיז גָאר נִיט צוּ טְרָאגֶען. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. דִי בַּעַל הַבָּיִתְ׳טֶעצְקֶע הָאט קִינְדֶערְלֶעךְ אַבִּיסֶעל, — זֵיי זַיינֶען אַלֶע מִיט דִי הֶענְטֶעלֶעךְ אִין שִׁיסֶעל. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. הוֹיבּ אִיךְ מִיר אָן צוּ טְרַאכְטֶען גֵעהְן אוֹיפְ׳ן טָאג, חַאפְּט מִיךְ אָן אַ יָאמֶער מִיט אַיין קְלָאג. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. װִי אִיךְ טְהוּ עֶפֶענֶען דִי טְהִיר, זָאגְט דִי בַּעַל הַבָּיִתְ׳טֶעצְקֶע: „אִיךְ הָאבּ גָאר פַארְגֶעסֶען אוֹיף דִיר!“ אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. זִיבֶּען—אַכְט װָאכֶען טְהוּ אִיךְ אִין אֵיין הֶעמְד גֵעהְן, בִּיז װַאנֶען אִיךְ װַאשׁ זִי אוֹיס אַלֵיין. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. חָאץ דִי תּוֹרָה אִיז זֵייהֶער גוּט, נָאר זִי צַאפְּט אַרוֹיס דִי בִּיסֶעלֶע בְּלוּט. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ.

↤ 271

Taichen Thrären Thuen vun mir giessen, Bis wannen ich thu Dem Schiur wissen. Och un weih etc. Joh-Gott! Keick arop, Wie die Patrones Kummen op! Och un weih etc. Kleimerst die Bal-hahoste Sogt: „Jingele, nit schäm sich!“ — Un in Harzen tracht sie: „Zum Breit nit nehm sich!“ Och un weih etc. Leig ich mir schlofen Auf’n heilen Bank, Steih ich mir auf Teit un krank. Och un weih etc. Mutter un Voter hoben mich Gehodewet auf Putter, Un jetzt darf ich sain Ain Patron a guter. Och un weih etc. Nein, nein, Ich will aheim, Ober der Rebe Lost nit geihn. Och un weih etc. Schuster un Schnaider Thuen vun mir lachen, As ich thu Mit die Händ ummachen. Och un weih etc. Essen thu ich essen Nit in der Zait, Alle Paskudnikes Sainen auf mir Lait Och un weih etc.

טַייכֶען טְרֶעהְרֶען טְהוּעֶן פוּן מִיר גִיסֶען, בִּיז װַאנֶען אִיךְ טְהוּ דֶעם שִׁיעוּר װִיסֶען. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. יָהּ-גָאט! קוּק אַרָאפּ, װִי דִי פַּאטְרָאנֶעס קוּמֶען אָפּ! אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. כְּלוֹמֶרְ׳שְׁט דִי בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע זָאגְט: „אִינְגֶעלֶע, נִיט שֶׁעם זִיךְ!“ — אוּנ אִין הַארְצֶען טְרַאכְט זִי: „צוּם בְּרוֹיט נִיט נֶעהְם זִיךְ!“ אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. לֵייג אִיךְ מִיר שְׁלָאפֶען אוֹיפְ׳ן הוֹילֶען בַּאנְק, שְׁטֵעה אִיךְ מִיר אוֹיף טוֹידְט אוּנ קְרַאנְק. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. מוּטֶער אוּנ פָאטֶער הָאבּען מִיךְ גֶעהָאדֶעװֶעט אוֹיף פּוּטֶער, אוּנ יֶעצְט דַארְף אִיךְ זַיין אַיין פַּאטְרָאן אַ גוּטֶער. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. נֵיין, נֵיין, אִיךְ װִיל אַהֵיים, אָבֶּער דֶער רֶבִּי לָאזְט נִיט גֵעהְן. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. סוּסְטֶער אוּנ שְׁנַיידֶער טְהוּעֶן פוּן מִיר לַאכֶען, אַז אִיךְ טְהוּ מִיט דִי הֶענְד אוּם-מַאכֶען. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. עֶסֶען טְהוּ אִיךְ עֶסֶען נִיט אִין דֶער צַייט, אַלֶע פַּאסְקוּדְנִיקֶעס זַיינֶען אוֹיף מִיר לַייט אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ.

↤ 272

Peissach un Schwues Thu ich mir varsteren, As ich thu Wegen der Heim zu klären. Och un weih etc. Zigaretkes un Papiroskes Sainen seiher geschmack, Un as der Rebe derseht, Git er in Back. Och un weih etc. Kleine un greisse Thuen reiden un sogen: „Wos hoben dich Scheidim Gebracht zutrogen!“ Och un weih etc. Raiche un oreme Thuen reiden un sogen; „Vun wannen hoben dich Scheidim gebracht zutrogen?“ Och un weich etc. Schnaider un Schuster Thuen vun mir lachen, As ich thu Mit die Händ ummachen. Och un weih etc. Tam w’nischlam Unsere Zoress, — Auf iber a Johr Welen mir darfen Die Bal-habosste auf Kapores!

פֶּסַח אוּנ שָׁבֻעוֹת טְהוּ אִיךְ מִיר פַארְשְׁטֶערֶן, אַז אִיךְ טְהוּ װֶעגֶען דֶער הֵיים צוּקְלֶערֶען. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. צִיגַארֶעטְקֶעס אוּנ פַּאפִּירָאסְקֶעס זַיינֶען זֶעהְר גֶעשְׁמַאק, אוּנ אַז דֶער רֶבִּי דֶערְזֶעהְט, גִיט עֶר אִין בַּאק. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. קְלֵיינֶע אוּנ גְרוֹיסֶע טְהוּעֶן רֵיידֶען אוּנ זָאגֶען: „װָאס הָאבֶּען דִיךְ שֵׁדִים גֶעבְּרַאכְט צוּטְרָאגֶען!“ אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. רַייכֶע אוּנ אָרֶעמֶע טְהוּעֶן רֵיידֶען אוּנ זָאגֶען: „פוּן װַאנֶען הָאבֶּען דִיךְ שֵׁדִים גֶעבְּרַאכְט צוּטְרָאגֶען?“ אָךְ אוּנ װֵייךְ א. ז. װ. שְׁנַיידֶער אוּנ שׁוּסְטֶער טְהוּעֶן פוּן מִיר לַאכֶען, אַז אִיךְ טְהוּ מִיט דִי הֶענְד אוּם מַאכֶען. אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ. תַּם וְנִשְׁלַם אוּנְזֶערֶע צָרוֹת, — אוֹיף אִיבֶּער אַ יָאהְר װֶעלֶען מִיר דַארְפֶען דִי בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע אוֹיף כַּפָּרוֹת!

М. Шалытъ (Орша, Могил. губ.).

№ 316

Bin ich mir’a Melamed’l Knel ich auf’n Dorf a Sman; Nem ich dorten Melamdes-geld A-n-Achtel Kartoffel vun dem Pan.

בִּין אִיךְ מִירְ׳אַ מְלַמֵדְ׳ל קְנֶעל אִיךְ אוֹיפְ׳ן דָארְף אַ זְמַן; נֶעם אִיךְ דָארְטֶען מְלַמְדוּת-גֶעלְט אַנְ־אַכְטֶעל קַארְטָאפֶעל פוּן דֶעם פַּאן.

↤ 273

Lern ich dorten Iwre Mit die pauersche Kep Un ich raiss die Meidelech Far die greisse Zep. Kontsche ich bis Peissach Dem greissen Sman, Fohr ich zu main Waib aheim Mit a pusten Karman. Doch is sie a Malke, Un ich bin a Keisser, Un mir derzeilen Nissim, Wos thut Gott der greisser.

לֶערְן אִיךְ דָארְטֶען עִבְרי מִיט דִי פְּוֹיעֶרְשֶׁע קֶעפּ אוּנ אִיךְ רַייס דִי מֵיידֶעלֶעךְ פַאר דִי גְרוֹיסֶע צֶעפּ. קָאנְטְשֶׁע אִיךְ בִּיז פֶּסַח דֶעם גְרוֹיסֶען זְמַן, פָאהְר אִיךְ צוּ מַיין װַייבּ אַהֵיים מִיט אַ פּוּסְטֶען קַארְמַאן. דָאךְ אִיז זִי אַ מַלְכָּה, אוּנ אִיךְ בִּין אַ קֵיסַר, אוּנ מִיר דֶערְצֵיילֶען נִסִּים, װָאס טְהוּט גָאט דֶער גְרוֹיסֶער.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

№ 317.

Oi zu dem Melamed’s Johren, Wos er is geboren geworen! Es kummt Fraitig zu Nacht, Kein Schabes is nit gemacht, Sitzt er mit der Waib un tracht; Es is schoin Ssof ha-Sman. Un zum Leben is nito kein Plan! Trogt men awek die Fann, Heiben sich alle on zu missen, — Mus men awektrogen die Kissen. Die Kissen is doch ober zurissen Un es is nit wert soll auf ihr....

אָי צוּ דֶעם מְלַמֵדְ׳סְ יָאהְרֶען, װָאס עֶר אִיז גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען! עֶס קוּמְט פְרַייטִיג צוּ נַאכְט, קֵיין שַׁבָּת אִיז נִיט גֶעמַאכְט, זִיצְט עֶר מִיט דֶער װַייבּ אוּנ טְרַאכְט; עֶס אִיז שׁוֹין סוֹף הַזְמַן. אוּנ צוּם לֶעבֶּען אִיז נִיטָא קֵיין פְּלַאן! טְרָאגְט מֶען אַװֶעק דִי פַאן, הֵייבֶּען זִיךְ אַלֶע אָן צוּ מִיסֶען, — מוּז מֶען אַװֶעק טְרָאגֶען דִי קִיסֶען. דִי קִיסֶען אִיז דָאךְ אָבֶּער צוּרִיסֶען אוּנ עֶס אִיז נִיט װֶערְט זָאל אוֹיף אִיהְר....

М. Д. Рывкинъ (Витебск. губ.)

№ 318.

Schuster, Schnaider, Bal-mloches — Alle af ein Steiger: Chapt sei on a min Kadoches Bis halb drai a Seiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

שׁוּסְטֶער, שְׁנַיידֶער, בַּעַל מְלָאכוֹת — אַלֶע אַף אֵיין שְׁטֵייגֶער: חַאפְּט זֵיי אָן אַ מִין קַדָּחַת בִּיז הַאלְבּ דְרַיי אַ זֵייגֶער . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна;).

↤ 274

№ 319.

B’eis ich setz sich mir awek Zu singen das Lied, Hob ich schoin kein Harz vun Weihtog, — Wie ich bin a Jid! Ach, maine Schmerzen Kenn ich var Keinem nit derzeilen, Main Weihtog vun main Herzen Kenn mir kein Dokter nit heilen! Wu nehmt men die Zait, Wos ich bin alt gewen drai Johr, Bai main Voter un Mutter a Lait, Keiner nit genatikirt auf a Hor! Un haint thut sich jeder einziger Giessen mit main Blut, Ich schrai schoin mit Gewalden: Oi weih, es is nit gut! Wie gut kenn mir sain, As ich darf essen vun a fremde Hand? Zi der Frihstick kummt araus frih oder spät, Schwaigen mus ich, wie der Wand! Un wie bitter is dem ormen Arbaiter Zu sain glaichen nit gefinen, — Ihm is zehn mol ärger Wie far a Jown zu dienen! As me dient sich aus dem Keisser, Kummt men frisch un gesund; Bai die Bal-haboste wert men ausgemutschet, M’hot a Werde wie der Hund!

בְּעֵת אִיךְ זֶעץ זִיךְ מִיר אַװֶעק צוּ זִינְגֶען דָאס לִיעד, הָאבּ אִיךְ שׁוֹין קֵיין הַארְץ פוּן װֵעהְטָאג, — װִי אִיךְ בִּין אַ אִיד! אַךְ מַיינֶע שְׁמֶערְצֶען קֶען אִיךְ פַאר קֵיינֶעם נִיט דֶערְצֵיילֶען, מַיין װֵעהְטָאג פוּן מַיין הֶערְצֶען קֶען מִיר קֵיין דָאקְטֶער נִיט הֵיילֶען! װְאוּ נֶעהְמְט מֶען דִי צַייט, װָאס אִיךְ בִּין אַלְט גֶעװֶען דְרַיי יָאהְר, בַּיי מַיין פָאטֶער אוּנ מוּטֶער אַ לַייט, קֵיינֶער נִיט גֶעאַנְטִיקִירְט אוֹיף אַ הָאר! אוּנ הַיינְט טְהוּט זִיךְ יֶעדֶער אֵיינְצִיגֶער גִיסֶען מִיט מַיין בְּלוּט, אִיךְ שְׁרַיי שׁוֹין מִיט גֶעװַאלְדֶען: אָי װֵעה, עֶס אִיז נִיט גוּט! װִי גוּט קֶען מִיר זַיין, אַז אִיךְ דַארְף עֶסֶען פוּן אַ פְרֶעמְדֶע הַאנְד? צִי דֶער פְרִיהְשְׁטִיק קוּמְט אַרוֹיס פְרִיה אָדֶער שְׁפֶּעט, שְׁװַייגֶען מוּז אִיךְ, װִי דֶער װַאנְד! אוּנ װִי בִּיטֶער אִיז דֶעם אָרְמֶען אַרְבַּייטֶער צוּ זַיין גְלַייכֶען נִיט גֶעפִינֶען, — אִיהְם אִיז צֶעהְן מָאל עֶרְגֶער װִי פַאר אַ יָוָן צוּ דִינֶען! אַז מֶע דִינְט זִיךְ אוֹיס דֶעם קֵיסַר, קוּמְט מֶען פְרִישׁ אוּנ גֶעזוּנְד; בַּיי דִי בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע װֶערְט מֶען אוֹיסְגֶעמוּטְשֶׁעט, מְ׳הָאט אַ װֶערְדֶע װִי דֶער הוּנְט!

↤ 275

As men darf beten bain Bal-habos Geld, Darf men sich stellen wie var’n gressten Jeneral. Er entfert: „Host sich noch itzter gestellt! Zi denn is bai mir vun Geld a Quall? Vardien friher dain Essen, Geld west du kriegen mit amol!“ — Er hot schoin vargessen, As ich bin schoin bald obgewen a Johr: As m’setzt sich essen, Heibt on die Bal-haboste mit ihr Tfile: „Der Seiger is noch var zehn, — Wos ailst sich zu der Achile?“ O do blaibt men wie obgeschmissen Un me blaibt schoin steihn, M’mus die Wonzes obwischen Un zu der Arbet geihn. As es macht sich a Potschinke, A Kop’ke zu vardienen, Do mus men dos bahalten, — Der Bal-habos soll dos nit gefinen. Der Bal-habos thut nit kucken, Wos ich bin asei orem, — Ich mus dos bahalten B’chadrei Chadorim. As der Bal-habos gefint, Frägt er: „Wos is dos?“ Tu wos entfert men ihm? — Er is doch fort a Bal-habos!

אַז מֶען דַארְף בֶּעטֶען בַּיין בַּעַל הַבָּיִת גֶעלְד, דַארְף מֶען זִיךְ שְׁטֶעלֶען װִי פַארְן גְרֶעסְטֶען יֶענֶערַאל. עֶר עֶנְטְפֶערְט: „הָאסְט זִיךְ נָאךְ אִיצְטֶער גֶעשְׁטֶעלְט! צִי דֶען אִיז בַּיי מִיר פוּן גֶעלְד אַ קְװַאל? פַארְדִיען פְרִיהֶער דַיין עֶסֶען, גֶעלְד װֶעסְטוּ קְרִיגֶען מִיט אַ מָאל!“ — עֶר הָאט שׁוֹין פַארְגֶעסֶען, אַז אִיךְ בִּין שׁוֹין בַּאלְד אָבְּגֶעװֶען אַ יָאהְר. אַז מְ׳זֶעצְט זִיךְ עֶסֶען, הֵייבְּט אָן דִי בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע מִיט אִיהְר תְּפִלָּה: „דֶער זֵייגֶער אִיז נָאךְ פַאר צֶעהְן, — װָאס אַיילְסְט זִיךְ צוּ דֶער אֲכִילָה?“ אָ דָא בְּלַייבְּט מֶען װִי אָבְּגֶעשְׁמִיסֶען אוּנ מֶע בְּלַייבְּט שׁוֹין שְׁטֵעהְן, מְ׳ מוּז דִי װָאנְצֶעס אָבְּװִיסֶען אוּנ צוּ דֶער אַרְבֶּעט גֵעהְן. אַז סְ׳מַאכְט זִיךְ אַ פָּאטְשִׁינְקֶע, אַ קָאפְּ׳קֶע צוּ פַארְדִינֶען, דָא מוּז מֶען דָאס בַּאהַאלְטֶען, — דֶער בַּעַל־הַבָּיִת זָאל דָאס נִיט גֶעפִינֶען. דֶער בַּעַל-הַבָּיִת טְהוּט נִיט קוּקֶען, װָאס אִיךְ בִּין אַזוֹי אָרֶעם, — אִיךְ מוּז דָאס בַּאהַאלְטֶען בְּ׳חַדְרֵי חֲדָרִים. אַז דֶער בַּעַל-הַבָּיִת גֶעפִינְט, פְרֶעגְט עֶר: „װָאס אִיז דָאס?“ טוּ װָאס עֶנְטְפֶערְט מֶען אִיהְם? — עֶר אִיז דָאךְ פָארְט אַ בַּעַל־הַבָּיִת!

↤ 276

Do will ich sich mich auskaschern, Ich soll blaiben a reiner, Entfert er: „Ich wel noch a mol gefinen, Wel ich dir aushacken die Zeihner!“ As der Bal-habos steiht auf in der-frih, Heibt er on zu schraien: „Der Seiger is schoin nain! Ihr steiht auf, zi nit? A Choljere soll in aich arain!“ Do heibt er on schraien: „Ihr’t schoin geihn bald iberbaissen?“ Der Arbaiter wollt kennen, Wollt er sich var Zores zuraissen! Far’n Bal-habos wie me thut, Is ihm alls nit gefällen; Markir alls wos gut, — Zufrieden kenn men ihm nit stellen! Markir alls wos besser, Far ihm is alls schlecht; Er macht Keiles wos gresser Un er blaibt alls gerecht! As m’ setzt sich bai der Arbet Dem Rucken aingebeigen, M’ spirt schoin nit vun kein Fiss, M’hot schoin nit kein Eigen. Un do schleppt zu die Bal-haboste Die Stickele Breit, Sogt sie noch a Klole: „M’soll dir gefinen derworgener-heit!“

דָא װִיל אִיךְ זִיךְ מִיךְ אוֹיסְכַּשֶׁרְ׳ן, אִיךְ זָאל בְּלַייבֶּען אַ רֵיינֶער, עֶנְטְפֶערְט עֶר: „אִיךְ װֶעל נָאךְ אַ מָאל גֶעפִינֶען, װֶעל אִיךְ דִיר אוֹיסְהַאקֶען דִי צֵיינֶער!“ אַז דֶער בַּעַל־הַבָּיִת שְׁטֵעהְט אוֹיף אִין דֶער פְרִיה, הֵייבְּט עֶר אָן צוּ שְׁרַייעֶן: „דֶער זֵייגֶער אִיז שׁוֹין נַיין! אִיהְר שְׁטֵעהְט אוֹיף, צִי נִיט? אַ חֳלִירַע זָאל אִין אַייךְ אַרַיין!“ דָא הֵייבְּט עֶר אָן שְׁרַייעֶן: „אִיהְרְ׳ט שׁוֹין גֵעהְן בַּאלְד אִיבֶּערְבַּייסֶען?“ דֶער אַרְבַּייטֶער װָאלְט קֶענֶען, װָאלְט עֶר זִיךְ פַאר צָרוֹת צוּ רַייסֶען! פַארְ׳ן בַּעַל-הַבָּיִת װִי מֶע טְהוּט, אִיז אִיהְם אַלְס נִיט גֶעפֶעלֶען; מַארְקִיר אַלְס װָאס גוּט, — צוּפְרִידֶען קֶען מֶען אִיהְם נִיט שְׁטֶעלֶען! מַארְקִיר אַלְס װָאס בֶּעסֶער, פַאר אִיהְם אִיז אַלְס שְׁלֶעכְט; עֶר מַאכְט קוֹלוֹת װָאס גְרֶעסֶער אוּנ עֶר בְּלַייבְּט אַלְס גֶערֶעכְט! אַז מְ׳ זֶעצְט זִיךְ בַּיי דֶער אַרְבֶּעט דֶעם רוּקֶען אַיינְגֶעבּוֹיגֶען, מְ׳ שְׁפִּירְט שׁוֹין נִיט פוּן קֵיין פִיס, מְ׳ הָאט שׁוֹין נִיט קֵיין אוֹיגֶען. אוּנ דָא שְׁלֶעפְּט צוּ דִי בַּעַל־הַבָּיִתְ׳טֶע דִי שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט, זָאגְט זִי נָאךְ אַ קְלָלָה: „מְ׳ זָאל דִיר גֶעפִינֶען דֶערְװָארְגֶענֶערְ-הֵייט!“

↤ 277

As m’setzt sich bai der Arbet, Heibt on die Harz zu zupen un zu raissen, As m’seht die Bal-haboste schleppt a-n-Eck Hering: Dos wet sain der ganzer Iberbaissen. Un do darf sie noch geihn keifen af’n Wog Dem Funtele Breit, — Do darf men sitzen bis halben Tog Nit gigessener-heit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — „Ich wel dir chapen wu du geihst, Wel ich dir vun Stub arausjogen; Ich wel dir waisen, wos dos heisst, Var a Bal-habos kein Sach nit zu sogen!“ Do nehmt schoin nit kein frai Muth Arauszugeihn durch’n Thir; Ich mus onnehmen far gut, Wie es macht sich mit mir. In der-heim bin ich gewen eidel. Oi weih is zu mir; Un itzt as es reid aus a Wort mit a Meidel, Lost er schoin nit leben nit ihr, nit mir. Er hot gor nit kein Rachmones Auf maine junge Johren; Ich wollt welen potur weren vun maine Zores Un in der-heim awekfohren!

אַז מְ׳זֶעצְט זִיךְ בַּיי דֶער אַרְבֶּעט, הֵייבְּט אָן דִי הַארְץ צוּ צוּפֶּען אוּנ צוּ רַייסֶען, אַז מְ׳ זֶעהְט דִי בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע שְׁלֶעפְּט אַנְ-עֶק הֶערִינְג: דָאס װֶעט זַיין דֶער גַאנְצֶער אִיבֶּערְבַּייסֶען. אוּנ דָא דַארְף זִי נָאךְ גֵעהְן קוֹיפֶען אַפְ׳ן װָאג דֶעם פוּנְטֶעלֶע בְּרוֹיט, — דָא דַארְף מֶען זִיצֶען בִּיז הַאלְבֶּען טָאג נִיט גֶעגֶעסֶענֶערְ-הֵייט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — „אִיךְ װֶעל דִיר חַאפֶּען װְאוּ דוּ גֵעהְסְט, װֶעל אִיךְ דִיר פוּן שְׁטוּבּ אַרוֹיסְיָאגֶען; אִיךְ װֶעל דִיר װַייזֶען, װָאס דָאס הֵייסְט, פַאר אַ בַּעַל-הַבָּיִת קֵיין זַאךְ נִיט צוּ זָאגֶען!“ דָא נֶעהְמְט שׁוֹין נִיט קֵיין פְרַיימוּט אַרוֹיס צוּ גֵעהְן דוּרְכְ׳ן טְהִיר; אִיךְ מוּז אָנְנֶעהְמֶען פַאר גוּט, װִי עֶס מַאכְט זִיךְ מִיט מִיר. אִין דֶער הֵיים בִּין אִיךְ גֶעװֶען אֵיידֶעל. אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר; אוּנ אִיצְט אַז עֶס רֵייד אוֹיס אַ װָארְט מִיט אַ מֵיידֶעל לָאזְט עֶר שׁוֹין נִיט לֶעבֶּען נִיט אִיהְר, נִיט מִיר עֶר הָאט גָאר נִיט קֵיין רַחֲמָנוּת אוֹיף מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶען; אִיךְ װָאלְט װֶעלֶען פָּטוּר װֶערֶען פוּן מַיינֶע צָרוֹת אוּנ אִין דֶער הֵיים אַװֶעק פָאהְרֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 278

№ 320.

. . . . . . . . . . . Sitzt a Schnaider, neiht un neiht Hot Kadoches, nit kain Breit; Sitzt a Schnaider, halt a Nodel Un verdient kain Groschen godeil. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . זִיצְט אַ שְׁנַיידֶער, נֵעהְט אוּנ נֵעהְט הָאט קַדָּחַת, נִיט קַיין בְּרוֹיט; זִיצְט אַ שְׁנַיידֶער, הַאלְט אַ נָאדֶעל אוּנ פֶערְדִינְט קַיין גְרָאשֶׁען גָּדוֹל. . . . . . . . . . . .

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

№ 321.

Sitz ich mich, a Fissele iber a Fiss, Un sing mir a Liedele zucker-siss. A Schnaider zu sain is gor aus die Welt, — Wuhin er kummt, vardient er Geld! As die Jolden wollten sich welen beklären, Wollten sei alle Schnaiders weren. Wer kenn reiden chanfedige Reid Un wer kenn neihen schein a Kleid, Un wer is take a fainer Jung? Take ich — Meische Kling!

זִיץ אִיךְ מִיךְ, אַ פִיסֶעלֶע אִיבֶּער אַ פִיס, אוּנ זִינְג מִיר אַ לִיעדֶעלֶע צוּקֶער-זִיס. אַ שְׁנַיידֶער צוּ זַיין אִיז גָאר אוֹיס דִי װֶעלְט, — װְאוּהִין עֶר קוּמְט פַארְדִינְט עֶר גֶעלְט! אַז דִי יָלְדְ׳ן װָאלְטֶען זִיךְ װֶעלֶען בֶּעקְלֶערֶען, װָאלְטֶען זֵיי אַלֶע שְׁנַיידֶערְס װֶערֶען. װֶער קֶען רֵיידֶען חַנְפֶדִיגֶע רֵייד אוּנ װֶער קֶען נֵעהֶען שֵׁיין אַ קְלֵייד, אוּנ װֶער אִיז טַאקֶע אַ פַיינֶער יוּנְג? טַאקֶע אִיךְ — מֹשֶׁה קְלִינְג!

Ю. М. Нейфахъ (Минскъ).

№ 322.

Sitzt a Schuster un neiht un neiht, Hot er Kadoches, nit kain Breit. Leigt er a Late af a Late, Kriegt er a Waib a parchewate. . . . . . . . . . . .

זִיצְט אַ שׁוּסְטֶער אוּנ נֵעהְט אוּנ נֵעהְט, הָאט עֶר קַדָּחַת, נִיט קַיין בְּרוֹיט. לֵייגְט עֶר אַ לַאטֶע אַף אַ לַאטֶע, קְרִיגְט עֶר אַ װַייבּ אַ פַּארְכֶעװַאטֶע. . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенек. губ.).

323

Hob ich mir a Baud, Hob ich mir a Baud Mit kowane Räder, Un derzu zugedeckt Mit a Schwarzen Leder.

הָאבּ אִיךְ מִיר אַ בְּוֹיד, הָאבּ אִיךְ מִיר אַ בְּוֹיד מִיט קָאװַאנֶע רֶעדֶער, אוּנ דֶערְצוּ צוּגֶעדֶעקְט מִיט אַ שְׁװַארְצֶען לֶעדֶער.

↤ 279

As die Räder dreihen nit, Un die Achsen brennen, Schilt ich damols dem Ferd: „Der Taiwel soll ihm nehmen!“ As kein Hei hob ich nit Un kein Hober keif ich nit, Un der Ferd will nit geihn, Setz ich sich un wein. Will ich sain a Chas’n, Hob ich nit kein Kol; Will ich sain a Schuster, Hob ich nit kein n-Ohl. As die Räder dreihen nit etc. Will ich sain a Schmied, Hob ich nit kein Kowadle; Will ich sain a Scheinker, Is main Waib a Padle. As die Räder dreihen nit etc.

אַז דִי רֶעדֶער דְרֵעהֶען נִיט, אוּנ דִי אַקְסֶען בְּרֶענֶען, שִׁילְט אִיךְ דַאמָאלְס דֶעם פֶערְד: „דֶער טַייװֶעל זָאל אִיהְם נֶעהְמֶען!“ אַז קֵיין הֵיי הָאבּ אִיךְ נִיט אוּנ קֵיין הָאבֶּער קוֹיף אִיךְ נִיט, אוּנ דֶער פֶערְד װִיל נִיט גֵעהְן, זֶעץ אִיךְ זִיךְ אוּנ װֵיין. װִיל אִיךְ זַיין אַ חַזָּן, הָאבּ אִיךְ נִיט קֵיין קוֹל; װִיל אִיךְ זַיין אַ שׁוּסְטֶער, הָאבּ אִיךְ נִיט קֵיין נְ׳אָל. אַז דִי רֶעדֶער דְרֵעהֶען נִיט א. ז. װ. װִיל אִיךְ זַיין אַ שְׁמִיד, הָאבּ אִיךְ נִיט קֵיין קָאװַאדְלֶע װִיל אִיךְ זַיין אַ שֵׁיינְקֶער, אִיז מַיין װַייבּ אַ פַּאדְלֶע. אַז דִי רֶעדֶער דְרֵייהֶען נִיט א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

324

Un die Ferd geihen nit, Un die Räder dreihen nit, A Trunk Branfen willt sich, Un die Waib schilt sich, — Seh ich a Stein, Setz ich mir un wein. Soll ich wern a Row, Kenn ich nit kein Teire; Soll ich sain a Sseicher, Hob ich nit kein S’cheire. Un die Ferd geihen nit etc. Soll ich sain a Scheichet, Halt ich nit kein Chalef; Soll ich sain a Melamed, Kenn ich nit kein Alef. Un die Ferd geihen nit etc.

אוּנ דִי פֶערְד גֵעהֶען נִיט, אוּנ דִי רֶעדֶער דְרֵעהֶען נִיט, אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען װִילְט זִיךְ, אוּנ דִי װַייבּ שִׁילְט זִיךְ, — זֶעה אִיךְ אַ שְׁטֵיין, זֶעץ אִיךְ מִיר אוּנ װֵיין. זָאל אִיךְ װֶערְן אַ רָב, קֶען אִיךְ נִיט קֵיין תּוֹרָה; זָאל אִיךְ זַיין אַ סוֹחֵר, הָאבּ אִיךְ נִיט קֵיין סְחוֹרָה. אוּנ דִי פֶערְד גֵעהֶען נִיט א. ז. װ. זָאל אִיךְ זַיין אַ שׁוֹחֵט, הַאלְט אִיךְ נִיט קֵיין חַלָּף; זָאל אִיךְ זַיין אַ מְלַמֵּד, קֶען אִיךְ נִיט קֵיין אַלֶף. אוּנ דִי פֶערְד גֵעהֶען נִיט א. ז. װ.

N. N. (Екатеринославск. губ.).

↤ 280

№ 325.

A Schnei geiht, Die Weg varweiht, Kaum aheim gekummen. — Bal-haboste, sollt ihr leben, A Trunk Branfen sollt ihr geben . . . . . . . . . . .

אַ שְׁנֵעה גֵעהְט, דִי װֶעג פַארְװֵעהְט, קְוֹים אַהֵיים גֶעקוּמֶען. — בַּעַל-הַבָּיִתְ׳טֶע, זָאלְט אִיהְר לֶעבֶּען, אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען זָאלְט אִיהְר גֶעבֶּען . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.),

А. Рейзинъ (Минек. губ.).

№ 326.

Wer hot dos gesehn Un wer hot dos gehert, As Faier mit Wasser Sollen fihren wie a Ferd? Oi, hot er a Faifer Mit ain aisernem Keiach, Vun unten giesst sich Wasser Vun eiben spart a Reich! Heisse Keihlen Is bai ihm a Maich’l, Kake Wasser Is bai ihm a Jaich’l! Oi, hot er a Faifer etc. Gwald, Ribeinei schel Eilom, Nehm op bai ihm die Johren, — Er soll nit kennen faifen Un soll nit kennen fohren!

װֶער הָאט דָאס גֶעזֶעהְן אוּנ װֶער הָאט דָאס גֶעהֶערְט, אַז פַייעֶר מִיט װַאסֶער זָאלֶען פִיהְרֶען װִי אַ פֶערְד? אָי, הָאט עֶר אַ פַייפֶער מִיט אַיין אַייזֶערְנֶעם כֹּחַ, פוּן אוּנְטֶען גִיסְט זִיךְ װַאסֶער פוּן אוֹיבֶּען שְׁפַּארְט אַ רוֹיךְ! הֵייסֶע קוֹיהְלֶען אִיז בַּיי אִיהְם אַ מַאֲכָל, קַאלְטֶע װַאסֶער אִיז בַּיי אִיהְם אַ יַאיכְ׳ל! אָי, הָאט עֶר אַ פַייפֶער א. ז. װ. גְװַאלְד, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, נֶעהְם אָפּ בַּא אִיהְם דִי יָאהְרֶען, — עֶר זָאל נִיט קֶענֶען פַייפֶען אוּנ זָאל נִיט קֶענֶען פָאהְרֶען!

г-жа М. Я. Лившицъ (Минск. губ.).

№ 327.

Hob ich in Jaswen 1) a Ferdl gedungen, Hot er gehirset un gesprungen Hot mit ihm die Welt geklungen.

הָאבּ אִיךְ אִין יַאסְװֶען 1) אַ פֶערְדְ׳ל גֶעדוּנְגֶען, הָאט עֶר גֶעהִירְזֶעט אוּנ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען הָאט מִיט אִיהְם דִי װֶעלְט גֶעקְלוּנְגֶען.

1) Ясвоины, мѣстечко Ковенской губ.

↤ 281

Geihn geiht er nit vun Fleck, Wert is er Tabak a Schmeck, A Ssimen hot er — a kurzen Eck. Geschmiedt is er auf alle vier, Er meint — er is a greisser Gwir, Er stellt sich op bai jeder Thir. Bisch’as me spannt ihm ain in Wogen, Bet er sich, m’soll ihm vun hinten nit schlogen, Es meg ihm chapen alle Klogen! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

גֵעהְן גֵעהְט עֶר נִיט פוּן פְלֶעק, װֶערְט אִיז עֶר טַאבַּאק אַ שְׁמֶעק, אַ סִמָּן הָאט עֶר — אַ קוּרְצֶען עֶק. גֶעשְׁמִידְט אִיז עֶר אוֹיף אַלֶע פִיער, עֶר מֵיינְט — עֶר אִיז אַ גְרוֹיסֶער גְבִיר, עֶר שְׁטֶעלְט זִיךְ אָפּ בַּיי יֶעדֶער טְהִיר. בִּשְּׁעַת מֶע שְׁפַּאנְט אִיהְם אַיין אִין װָאגֶען, בֶּעט עֶר זִיךְ, מְ׳זָאל אִיהְם פוּן הִינְטֶען נִיט שְׁלָאגֶען, עֶס מֶעג אִיהְם חַאפֶּען אַלֶע קְלָאגֶען! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 328.

Fohr ich mir araus mit zwei Ferd mit gesunte Fiss, Ich thu a faif un a schmitz — is doch zucker — siss. A Por Ferd is ochwitzet geworen. Oi weih is zu maine Johren! Noch a Por Ferd sainen choljedig geworen, Is doch nito mit wos zu fohren. Fohr ich mir aruf af’n Mark, Heingen sich on Waiber auf main Kark. Dos weissen alle dem Chissor’n — Mit Waiber zu fohren is kurze Johrn. Ich nehm schoin geihn zurick, Varkeif ich die letzte Strick.

פָאהְר אִיךְ מִיר אַרוֹיס מִיט צְװֵיי פֶערְד מִיט גֶעזוּנְטֶע פִיס, כְ׳טְהוּ אַ פַייף אוּנ אַ שְׁמִיץ — אִיז דָאךְ צוּקֶער זִיס. אַ פָּאר פֶערְד אִיז אָכְװִיצֶעט גֶעװָארֶען, אָי װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהְרֶען! נָאךְ אַ פָּאר פֶערְד זַיינֶען חֳלִי׳דִיג גֶעװָארֶען, אִיז דָאךְ נִיטָא מִיט װָאס צוּ פָאהְרֶען. פָאהְר אִיךְ מִיר אַרוּף אַפְ׳ן מַארְק, הֵיינְגֶען זִיךְ אָן װַייבֶּער אוֹיף מַיין קַארְק. דָאס װֵייסֶען אַלֶע דֶעם חִסָרוֹן — מִיט װַייבֶּער צוּ פָאהְרֶען אִיז קוּרְצֶע יָאהְרֶן. אִיךְ נֶעהְם שׁוֹין גֵעהְן צוּרִיק, פַארְקוֹיף אִיךְ דִי לֶעצְטֶע שְׁטְרִיק.

↤ 282

As och un weih is zu maine Johren, — Ich hob nit mit wos aheim zu fohren!

אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהְרֶען, — אִיךְ הָאבּ נִיט מִיט װָאס אַהֵיים צוּ פָאהְרֶען!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 329.

Sluschai! Wer i’do? Ich, nebach, oremer Scheimer! Varwogelt is vun mir die Nacht, Der Schlof brecht mir maine Beiner, Zi denn bin ich vun Aisen gemacht? Alle Bale-batim thuen in die Betten liegen Un varbreingen sich in Vargenigen, Nor ich bin einer allein, Main Kissen is a Stein! 1) . . . . . . . . . . .

סְלוּשַׁאי! װֶער אִי׳ דָא? אִיךְ נֶעבֶּעךְ אָרֶעמֶער שׁוֹמֵר! פַארְװָאגֶעלְט אִיז פוּן מִיר דִי נַאכְט, דֶער שְׁלָאף בְּרֶעכְט מִיר מַיינֶע בֵּיינֶער, צִי דֶען בִּין אִיךְ פוּן אַייזֶען גֶעמַאכְט? אַלֶע בַּעֲלֵי-בָּתִּים טְהוּעֶן אִין דִי בֶּעטֶען לִיגֶען אוּנ פַארְבְּרֵיינְגֶען זִיךְ אִין פַארְגֶענִיגֶען, נָאר אִיךְ בִּין אֵיינֶער אַלֵיין, מַיין קִיסֶען אִיז אַ שְׁטֵיין 1)! . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 330.

Scheinkt a Ndowele a-n-elend Kind, Wos ihr Mutter is gestorben! Elend is sie un blind, Scheinkt a Ndowe, scheinkt etwos Geld, A-n-oreme Jsseime, wos seht nit die Welt!

שֵׁיינְקְט אַ נְדָבָה׳לֶע אַנְ-עֶלֶענְד קִינְד, װָאס אִיהְר מוּטֶער אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען! עֶלֶענְד אִיז זִי אוּנ בְּלִינְד, שֵׁיינְקְט אַ נְדָבָה, שֵׁיינְקְט עֶטְװָאס גֶעלְד, אַנְ-אָרֶעמֶע יְתוֹמָה װָאס זֶעהְט נִיט דִי װֶעלְט!

г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, (Виленск. губ.).

Alle Bale-batim thuen in die Betten liegen, Un die Kinder in die Wiegen; Nor ich bin allein. Elend wie a Stein!

1) אַלֶע בַּעֲלֵי־בָּתִּים טְהוּעֶן אִין דִי בֶּעטֶען לִיגֶען, אוּנ דִי קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶען, נָאר אִיךְ בִּין אַלֵיין עֶלֶענְד װִי אַ שְׁטֵיין!

↤ 283

X.

Солдатскія пѣсни.

№ 331

— Sog du mir, Soldat, Af main Frage entfer mir — ’s is epes nit glatt, ’s mus epes fehlen dir! Dain Gesicht is dir varändert Far die zwei Johr, — Wu hostu asei gewandert? ’s i’ dir nit zu derkennen gor! — Wu ich bin gewen, Dort binstu nit gewen; Un wos ich hob gesehn, Dos hostu nit gesehn. Bai Plewne un bai Balkanes Sainen mir auch gewen; Viel Schrek un viel Zores Hoben mir zugesehn. Dunai sainen mir ariber, — Nit far itzter gedacht; Vun unsere Kerper Is a Tel gemacht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

— זָאג דוּ מִיר, סָאלְדַאט, אַף מַיין פְרַאגֶע עֶנְטְפֶער מִיר — סְ׳אִיז עֶפֶּעס נִיט גְלַאט, סְ׳מוּז עֶפֶּעס פֶעהְלֶען דִיר! דַיין גֶעזִיכְט אִיז דִיר פַארֶענְדֶערְט פַאר דִי צְװֵיי יָאהְר, — װְאוּ הָאסְטוּ אַזוֹי גֶעװַאנְדֶערְט? סְ׳אִי׳ דִיר נִיט צוּ דֶערְקֶענֶען גָאר! — װְאוּ אִיךְ בִּין גֶעװֶען, דָארְט בִּינְסְטוּ נִיט גֶעװֶען; אוּנ װָאס אִיךְ הָאבּ גֶעזֶעהְן, דָאס הָאסְטוּ נִיט גֶעזֶעהְן. בַּיי פְּלֶעװְנֶע אוּנ בַּיי בַּאלְקַאנֶעס זַיינֶען מִיר אוֹיךְ גֶעװֶען; פִיעל שְׁרֶעק אוּנ פִיעל צָרוֹת הָאבֶּען מִיר צוּגֶעזֶעהְן. דוּנַאי זַיינֶען מִיר אַרִיבֶּער, — נִיט פַאר אִיצְטֶער גֶעדַאכְט; פוּן אוּנְזֶערֶע קֶערְפֶּער אִיז אַ תֵּל גֶעמַאכְט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 332.

Nischt kain Stub nit kain Balken, Nit kain Mamen, nit kain Taten; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men geihn!

נִישְׁט קַיין שְׁטוּבּ, נִיט קַיין בַּאלְקֶען, נִיט קַיין מַאמֶען, נִיט קַיין טַאטֶען; נֶעהְמְט מִיךְ אָן אַ גֶעװֵיין, — אִין סָאלְדַאטֶען מוּז מֶען גֵעהְן!

↤ 284

Nit kain Dach, nit kain Fenster, Nit kain Brider, nit kain Schwester; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men geihn! Nit kain Thir, nit kain Bretter, Nit kain Muhmen, nit kain Vetter; Nehmt mich on a Gewein, — In Soldaten mus men geihn!

נִיט קַיין דַאךְ, נִיט קַיין פֶענְסְטֶער, נִיט קַיין בְּרִידֶער, נִיט קַיין שְׁװֶעסְטֶער; נֶעהְמְט מִיךְ אָן אַ גֶעװֵיין, — אִין סָאלְדַאטֶען מוּז מֶען גֵעהְן! נִיט קַיין טְהִיר, נִיט קַיין בְּרֶעטֶער, נִיט קַיין מוּמֶען, נִיט קַיין פֶעטֶער; נֶעהְמְט מִיךְ אָן אַ גֶעװֵיין, — אִין סָאלְדַאטֶען מוּז מֶען גֵעהְן!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

№ 333.

. . . . . . . . . . . Ach, ain Bochur ein un zwanzig Johr, Er hot jetzt ongeheiben zu blihen, Ach, oi, oi, ach ssai orm, ssai raich, Allemen zu glaich — Mir musen dem Żerebje ziehen! Ssai orm, ssai raich etc. Chass w’cholilo, es is ein Milchome, Git men a klap in Baraban, Ach, oi, oi, mi thut uns begleiten, Richtig wie ain Teiten, Un men schrait: main Suhn, main Mann! Mi thut uns begleiten etc. Nain Chodoschim hot mir main Mutter gethon trogen Un mit greiss Mih hot sie mir gehat; Ach, oi, oi, mit greiss Schmerzen Hot sie mir derzeigen, — Un jetzt mus ich sain ain Soldat! 1) Mit greiss Schmerzen etc.

. . . . . . . . . . . אַךְ, אַיין בָּחוּר אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר, עֶר הָאט יֶעצְט אָנְ־גֶעהוֹיבֶּען צוּ בְּלִיהֶען, אַךְ, אָי, אָי, אַךְ סַיי אָרְם, סַיי רַייךְ, אַלֶעמֶען צוּ גְלַייךְ — מִיר מוּזֶען דֶעם זְשֶׁערֶעבְּיֶע צִיהֶען! סַיי אָרְם, סַיי רַייךְ א. ז. װ. חַס וְחָלִילָה, עֶס אִיז אֵיין מִלְחָמָה, גִיט מֶען אַ קְלַאפּ אִין בַּארַאבַּאן, אַךְ, אָי, אָי, מִי טְהוּט אוּנְז בֶּעגְלֵייטֶען, רִיכְטִיג װִי אַיין טוֹיטֶען, אוּנ מֶען שְׁרַייט: מַיין זוּהְן, מַיין מַאנְן! מִי טְהוּט אוּנְז בֶּעגְלֵייטֶען א. ז. װ. נַיין חֳדָשִׁים הָאט מִיר מַיין מוּטֶער גֶעטְהָאן טְרָאגֶען אוּנ מִיט גְרוֹיס מִיה הָאט זִי מִיר גֶעהַאט; אַךְ, אָי, אָי, מִיט גְרוֹיס שְׁמֶערְצֶען הָאט זִי מִיר דֶער צוֹיגֶען, — אוּנ יֶעצְט מוּז אִיךְ זַיין אַיין סָאלְדַאט! 1) מִיט גְרוֹיס שְׁמֶערְצֶען א. ז. װ.

М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебск. губ.).

Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынск. губ.).

As ’skummt Fraitag var Nacht, Lieg ich mir un tracht: Oi, ich wollt gegangen zu Kabolas-ha’Schabes, — Hot der Feldfebel a Powierke gemacht.

1) אַז סְ׳ קוּמְט פְרַייטַאג פַארְנַאכְט, לִיג אִיךְ מִיר אוּנ טְרַאכְט: אָי, אִיךְ װָאלְט גֶעגַאנְגֶען צוּ קַבָּלַת־הַשַּׁבָּת, — הָאט דֶער פֶעלְדְפֶעבֶּעל אַ פָּאװֶערְקֶע גֶעמַאכְט.

↤ 285

№ 334.

Och un weih is mir geschehn, Ich hob mir nit arum gesehn! 1) Fihrt men mir arain in ersten Cheider, Thut men mir aus main Mutter’s Kleider. 2) Och und weih is mir geschehn etc. Stellt men mir arunter unteren Moss, Un men git a geschrei: „Soldat chorosch!“ Och und weih is mir geschehn etc. Fihrt men mir arain in dritten Cheider, So thut men mir on 3) soldatske Kleider. Och und weih is mir geschehn etc. Fihrt men mir arain in Schul schweren, So giesst sich vun maine Eigen Taichen Thrären. 4) Och und weih is mir geschehn etc. Adje, adje, maine liebe Lait, Ihr bleibt do, ich mus awek wait! 5) Och und weih is mir geschehn etc.

אָךְ אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן, אִיךְ הָאבּ מִיר נִיט אַרוּם גֶעזֶעהְן! 1) פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין עֶרְשְׁטֶען חֵדֶר, טְהוּט מֶען מִיר אוֹיס מַיין מוּטֶערְס קְלֵיידֶער. 2) אָךְ אוּנְד װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. שְׁטֶעלְט מֶען מִיר אַרוּנְטֶער אוּנְטֶערֶען מָאס, אוּנ מֶען גִיט אַ גֶעשְׁרֵיי: „סָאלְדַאט חָארָאשׁ!“ אָךְ אוּנְד װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין דְרִיטֶען חֵדֶר, זָא טְהוּט מֶען מִיר אָן 3) סָאלְדַאטְסְקֶע קְלֵיידֶער. אָךְ אוּנְד װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין שׁוּל שְׁװֶערֶען, זָא גִיסְט זִיךְ פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טַייכֶען טְרֶערֶען. 4) אָךְ אוּנְד װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיינֶע לִיבֶּע לַייט, אִיהְר בְּלֵייבְּט דָא, אִיךְ מוּז אַװֶעק װַייט! 5) אָךְ אוּנְד װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ.

Д. Г. Гальпернъ (Шкуды, Ковенск. губ.).

Ю. М. Нейфахъ (Минскъ).

№ 335.

Fihrt men mir arain In dem ersten Cheider, Heisst’n mir dorten austhon Maine eigene Kleider.

פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין דֶעם עֶרְשְׁטֶען חֵדֶר, הֵייסְטְ׳ן מִיר דָארְטֶען אוֹיסְטְהָאן מַיינֶע אֵייגֶענֶע קְלֵיידֶער.

Wie greiss is main Pain, Wie kenn mir ärger sain! Wie greiss is main Pain, A Soldat mus ich sain! Warft men vun mir arop die jidische Kleider. Git men auf mir a worf. Fihrt men mir aruf auf die letzte Trepp, Bawaist men mir soldatske Knep. Fihrt men mir aruf auf die letzte Schwell, Git men auf mir a worf a soldatsken Schinjel.

1) װִי גְרוֹיס אִיז מַיין פַּיין, װִי קֶען מִיר עֶרְגֶער זַיין! װִי גְרוֹיס אִיז מַיין פַּיין, אַ סָאלְדַאט מוּז אִיךְ זַיין! 2) װַארְפְט מֶען פוּן מִיר אַרָאפּ דִי יוּדִישֶׁע קְלֵיידֶער. 3) גִיט מֶען אוֹיף מִיר אַ װָארְף. 4) פִיהְרְט מֶען מִיר אַרוּף אוֹיף דִי לֶעצְטֶע טְרֶעפּ, בַּאװַייזְט מֶען מִיר סָאלְדַאטְסְקֶע קְנֶעפּ. 5) פִיהְרְט מֶען מִיר אַרוּף אוֹיף דִי לֶעצְטֶע שְׁװֶעל, גִיט מֶען אוֹיף מִיר אַ װָארְף אַ סָאלְדַאטְסְקֶען שִׁינְיֶעל.

↤ 286

Un oi weih, un oі weih Is zu mir gor, Wos ich bin alt geworen Ein un zwanzig Johr! Un oi weih, un oi weih Is zu main Welt, Wos ich darf ...... dienen Gor ohn a Groschen Geld! 1) Fihrt men mir arain In zweiten Cheider, Heisst men mir onthon Iwonische Kleider. Un oi weih, un oi weih etc. Fihrt men mich aruf Af die heiche Trepp, Sitzen dort Kommissje 2) Mit die heile 3) Kep. Un oi weih, un oi weih etc. Stellt’n mir arunter Unter’n Moss, Derlangt’n a geschrei: „Soldat chorosch!“ 4) Un oi weih, un oi weih etc.

אוּנ אָי װֵעה, אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר, װָאס אִיךְ בִּין אַלְט גֶעװָארֶען אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר! אוּנ אָי װֵעה, אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מַיין װֶעלְט, װָאס אִיךְ דַארְף ...... דִינֶען גָאר אָהְן אַ גְרָאשֶׁען גֶעלְט! 1) פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין צְװֵייטֶען חֵדֶר, הֵייסְט מֶען מִיר אָנְטְהָאן יְוָנִישֶׁע קְלֵיידֶער. אוּנ אָי װֵעה, אוּנ אָי װֵעה א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיךְ אַרוּף אַף דִי הוֹיכֶע טְרֶעפּ, זִיצֶען דָארְט קָאמִיסְיֶע 2) מִיט דִי הֵיילֶע 3) קֶעפּ. אוּנ אָי װֵעה, אוּנ אָי װֵעה א. ז. װ. שְׁטֶעלְטְ׳ן מִיר אַרוּנְטֶער אוּנְטֶערְ׳ן מָאס, דֶערְלַאנְגְטְ׳ן אַ גֶעשְׁרֵיי: „סָאלְדַאט חָארָאשׁ!“ 4) אוּנ אָי װֵעה, אוּנ אָי װֵעה א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

Варіанты:

Och un weih Is zu mir geschehn, Wos ich hob sich Nit arumgesehn!

1) אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ מִיר גֶעשֶׁעהְן, װָאס אִיךְ הָאבּ זִיךְ נִיט אַרוּמְגֶעזֶעהְן!

или:

Och un weih is mir geschehn, Wos ich hob kain Schiffskarte nit gesehn; Och un weih is mir geschehn, Wos ich hob sich friher nit arumgesehn! Seh ich Menschen. Bleise. Mi fihrt mir arain In Palate, — Sei willen noch wissen, Wer is main Tate.

אָךְ אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן, װָאס אִיךְ הָאבּ קַיין שִׁיפְסְקַארְטֶע נִיט גֶעזֶעהְן; אָךְ אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן, װָאס אִיךְ הָאבּ זִיךְ פְרִיהֶער נִיט אַרוּמְגֶעזֶעהְן! 2) זֶעה אִיךְ מֶענְשֶׁען. 3) בְּלוֹיזֶע. 4) מִי פִיהְרְט מִיר אַרַיין אִין פַּאלַאטֶע, — זֵיי װִילֶען נָאךְ װִיסֶען, װֶער אִיז מַיין טַאטֶע.

↤ 287

№ 336.

Sitz ich mir Schabes bai’m Tisch un ich ess, Asei trogt men mir arain a schwarzen Depesch. Oi weih un oi weih is zu mir gor, Wos ich bin alt geworen ein un zwanzig Johr! Oi weih un oi weih is zu main Welt, Wos ich darf vier Johr dienen ohn a Groschen Geld! Fihrt men mich aruf auf die heiche Trepp, Seh ich, as ganz Kommissje sitzt mit die bleise Kep. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Fihrt men mir arain in dem erstem Zimmer, Zieh ich araus dem klensten Nummer. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Fihrt men mir arunter unter der Moss, Git Kommissje a geschrei „Soldat chorosch!“ Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Fihrt men mir arop vun die heiche Trepp, Seh ich: maine Eltern steihen aropgelosen die Kep. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Fihrt men mir awek in Schul schweren, Seh ich, as vun maine Eltern gissen sich Thrären. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc.

זִיץ אִיךְ מִיר שַׁבָּת בַּיי׳ם טִישׁ אוּנ אִיךְ עֶס, אַזוֹי טְרָאגְט מֶען מִיר אַרַיין אַ שְׁװַארְצֶען דֶעפֶּעס. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר, װָאס אִיךְ בִּין אַלְט גֶעװָארֶען אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מַיין װֶעלְט, װָאס אִיךְ דַארְף פִיער יָאהְר דִינֶען אָהְן אַ גְרָאשֶׁען גֶעלְד! פִיהְרְט מֶען מִיךְ אַרוּף אוֹיף דִי הוֹיכֶע טְרֶעפּ, זֶעה אִיךְ, אַז גַאנְץ קָאמִיסְיֶע זִיצְט מִיט דִי בְּלוֹיזֶע קֶעפּ. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין דֶעם עֶרְסְטֶעם צִימֶער, צִיה אִיךְ אַרוֹיס דֶעם קְלֶענְסְטֶען נוּמֶער. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרוּנְטֶער אוּנְטֶער דֶער מָאס, גִיט קָאמִיסְיֶע אַ גֶעשְׁרֵיי „סָאלְדַאט חָארָאשׁ!“ אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרָאפּ פוּן דִי הוֹיכֶע טְרֶעפּ, זֶעה אִיךְ: מַיינֶע עֶלְטֶערְן שְׁטֵעהֶען אַרָאפְּגֶעלָאזֶען דִי קֶעפּ. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַװֶעק אִין שׁוּל שְׁװֶערֶען, זֶעה אִיךְ אַז פוּן מַיינֶע עֶלְטֶערְן גִיסֶען זִיךְ טְרֶערֶען. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ.

↤ 288

Fihrt men mir in dem ersten Cheider, Heisst men mir austhon die jidische Kleider. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Fihrt men mir arain in dem zwei ten Cheider, Heisst men mir onthon soldatske Kleider. Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Sai-że mir gesund, main thaierer Voter, In gichen werstu vun mir potur! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Sai-że mir gesund, main thaiere Mutter, Mir is doch schlecht, un dir is bitter! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine Schwester un Brider, Gott weiss, zi wellen mir sich sehen wieder! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine Schcheinim alle, Ich warf aich awek un nehm dem Bichs far a Kale! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc. Sait-że mir gesund, maine beste Fraind, Gott weiss, wos vun mir wet weren haint! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc.

פִיהְרְט מֶען מִיר אִין דֶעם עֶרְסְטֶען חֵדֶר, הֵייסְט מֶען מִיר אוֹיסְטְהָאן דִי אִידִישֶׁע קְלֵיידֶער. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. פִיהְרְט מֶען מִיר אַרַיין אִין דֶעם צְװֵייטֶען חֵדֶר, הֵייסְט מֶען מִיר אָנְטְהָאן סָאלְדַאטְסְקֶע קְלֵיידֶער. אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין טְהַייעֶרֶער פָאטֶער, אִין גִיכֶען װֶערְסְטוּ פוּן מִיר פָּטוּר! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין טְהַייעֶרֶע מוּטֶער, מִיר אִיז דָאךְ שְׁלֶעכְט, אוּנ דִיר אִיז בִּיטֶער! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. זַייט־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער, גָאט װֵייס, צִי װֶעלֶען מִיר זִיךְ זֶעהֶען װִידֶער! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. זַייט־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע שְׁכֵנִים אַלֶע, אִיךְ װַארְף אַייךְ אַװֶעק אוּנ נֶעהְם דֶעם בִּיקְס פַאר אַ כַּלָּה! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ. זַייט־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע בֶּעסְטֶע פְרַיינְד, גָאט װֵייס, װָאס פוּן מִיר װֶעט װֶערֶען הַיינְט! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ.

↤ 289

Sai-że mir gesund, main thaiere Kale, Noch dir wel ich beinken, mehr wie noch alle! Oi weih un oi weih is zu mir gor etc.

זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין טְהַייעֶרֶע כַּלָּה, נָאךְ דִיר װֶעל אִיךְ בֵּיינְקֶען, מֶעהְר װִי נָאךְ אַלֶע! אָי װֵעה אוּנ אָי װֵעה אִיז צוּ מִיר גָאר א. ז. װ.

М. З Левинъ (Пинскъ, Минск. губ.).

№ 337.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naien Chadoschim thut die Mutter dos Kind trogen, Taichen mit Thrären thuen vun ihre Eigen rinnen, Eider sie thut ihm gewinnen, Eider sie thut ihm aushodewen. Un as sie hot ihm ausgehodewet bis ein un zwanzig Johr, Darf er, nebach, asei wait antrinnen! Jeder Voter thut zu sain Kind sogen: „Besser wollstu nit gebeiren, Eider du bist alt geworen ein un zwanzig Johr, Jetzt darfstu asei wait varfleigen!“ Wenn Bessarabje is gewen frai, Is gewen far der Koil a Rfue; Haint, as Bessarabje is derbai, Is nito kain schum Jschue! Oi weih, Jiden, mir sainen in greisse Ssakones, Mir sainen in greisse Achrajes; Die Kinder weln darfn far Soldatn geihn, Wein Voter un Mutter blaibn ohn Chajus!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . נַייעֶן חֳדָשִׁים טְהוּט דִי מוּטֶער דָאס קִינְד טְרָאגֶען, טַייכֶען מִיט טְרֶערֶען טְהוּעֶן פוּן אִיהְרֶע אוֹיגֶען רִינֶען, אֵיידֶער זִי טְהוּט אִיהְם גֶעװִינֶען, אֵיידֶער זִי טְהוּט אִיהְם אוֹיסְהָאדֶעװֶען. אוּנ אַז זִי הָאט אִיהְם אוֹיסְגֶעהָאדֶעװֶעט בִּיז אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר, דַארְף עֶר, נֶעבַּאךְ, אַזוֹי װַייט אַנְטְרִינֶען! יֶעדֶער פָאטֶער טְהוּט צוּ זַיין קִינְד זָאגֶען: „בֶּעסֶער װָאלְסְטוּ נִיט גֶעבּוֹירֶען, אֵיידֶער דוּ בִּיסְט אַלְט גֶעװָארֶען אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר, יֶעצְט דַארְפְסְטוּ אַזוֹי װַייט פַארְפְלוֹיגֶען!“ װֶען בֶּעסַארַאבִּיֶע אִיז גֶעװֶען פְרַיי, אִיז גֶעװֶען פַאר דֶער קוֹיל אַ רְפוּאָה; הַיינְט, אַז בֶּעסַארַאבְּיֶע אִיז דֶערְבַּיי, אִיז נִיטָא קַיין שׁוּם יְשׁוּעָה! אָי װֵעה, יוּדֶען, מִיר זַיינֶען אִין גְרוֹיסֶע סַכָּנוֹת, מִיר זַיינֶען אִין גְרוֹיסֶע אַחֲרַיּוּת; דִי קִינְדֶער װֶעלְן דַארְפְן פַאר סָאלְדַאטְן גֵעהְן, װֵיין פָאטֶער אוּנ מוּטֶער בְּלַייבְּן אָהְן חַיּוּת!

И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херсонск. губ.).

№ 338 ^*).

Ich bin a junger Mann vun zwanzig Johr, Ich nehm sich erst zum Leben, — Kummt mir on die gute Bsure, As mi darf mir in Jwonim opgeben.

אִיךְ בִּין אַ יוּנְגֶער מַאנְן פוּן צְװַאנְצִיג יָאהְר, אִיךְ נֶעהְם זִיךְ עֶרְסְט צוּם לֶעבֶּען, — קוּמְט מִיר אָן דִי גוּטֶע בְּשׂוּרָה, אַז מִי דַארְף מִיר אִין יְוָנִים אָפְּגֶעבֶּען.

*) См. примеч. на стр. 42.

↤ 290

Bitter is mir un schlecht is mir, Ich kenn aich nit opmählen; Main Mame wollt mir kleiner-heit begroben, Eider ich darf sich zum Prisyw stellen! Gott vun Himmel un Gott vun der Erd, Kuck on die jidesche Thrären: Do weint a Mame mit kleine Kinder, Wie kennstu dos gor zuheren! Do weint a Voter, do schrait a Mutter, Do schrait a Waib mit Kleine Kinder; Oi, main Harz, sie geiht mir aus, Main Teit wollt mir gewen gringer, Heibt men mir on zu fihren af die Trepp, Blaib ich doch ohn Sinnen; Ich versteih main greissen Schlak, As ich wel far a Jown darfen dienen! Wie mi fihrt mir arain zum narużnem Wid, Heibt men mir on zu klären: Der sogt — zwanzig, der sogt — ein un zwanzig Johr, Un men heibt doch mir opscheren. Sieben Johr noch main Chassene, Ich hob schoin derlebt a Dor, — Hot sich Kohol pristarajet, Un men hot mir gestellt ein un zwanzig Johr! Chap ich sich zu main greissen Schlak, Wert mir vun Jesurim geschwollen die Back; Ich versteih gut main Gsar-din — Bald sogt men mir „Far a Jown dien“.

בִּיטֶער אִיז מִיר אוּנ שְׁלֶעכְט אִיז מִיר, אִיךְ קֶען אַייךְ נִיט אָפְּמֶעלֶען; מַיין מַאמֶע װָאלְט מִיר קְלֵיינֶערְ-הֵייט בֶּעגְרָאבֶּען, אֵיידֶער אִיךְ דַארְף זִיךְ צוּם פְּרִיזִיװ שְׁטֶעלֶען! גָאט פוּן הִימֶעל אוּנ גָאט פוּן דֶער עֶרְד, קוּק אָן דִי אִידֶעשֶׁע טְרֶערֶען: דָא װֵיינְט אַ מַאמֶע מִיט קְלֵיינֶע קִינְדֶער, װִי קֶענְסְטוּ דָאס גָאר צוּהֶערֶען! דָא װֵיינְט אַ פָאטֶער, דָא שְׁרַייט אַ מוּטֶער, דָא שְׁרַייט אַ װַייבּ מִיט קְלֵיינֶע קִינְדֶער; אָי, מַיין הַארְץ, זִי גֵעהְט מִיר אוֹיס, מַיין טוֹיט װָאלְט מִיר גֶעװֶען גְרִינְגֶער! הוֹיבְּט מֶען מִיר אָן צוּ פִיהְרֶען אַף דִי טְרֶעפּ, בְּלַייבּ אִיךְ דָאךְ אָהְן זִינֶען; אִיךְ פֶערְשְׁטֵעה מַיין גְרוֹיסֶען שְׁלַאק, אַז אִיךְ װֶעל פַאר אַ יָוָן דַארְפֶען דִינֶען! װִי מִי פִיהְרְט מִיר אַרַיין צוּם נַארוּזְנֶעם װִיד, הוֹיבְּט מֶען מִיר אָן צוּ קְלֶערֶען: דֶער זָאגְט — צְװַאנְצִיג, דֶער זָאגְט — אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר, אוּנ מֶען הוֹיבְּט דָאךְ מִיר אָפְּשֶׁערֶען. זִיבֶּען יָאהְר נָאךְ מַיין חֲתֻנָּה, אִיךְ הָאבּ שׁוֹין דֶערְלֶעבְּט אַ דוֹר, — הָאט זִיךְ קָהָל פְּרִיסְטַארַאיֶעט, אוּנ מֶען הָאט מִיר גֶעשְׁטֶעלְט אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר! חַאפּ אִיךְ זִיךְ צוּ מַיין גְרוֹיסֶען שְׁלַאק, װֶערְט מִיר פוּן יְסוּרִים גֶעשְׁװָאלֶען דִי בַּאק; אִיךְ פֶערְשְׁטֵעה גוּט מַיין גְזַר דִין — בַּאלְד זָאגְט מֶען מִיר „פַאר אַ יָוָן דִין“.

↤ 291

Tate, Mame, sait gesund! Ich geih far a Jown dienen; Ihr wet mir b’wadai suchen, — Gott weiss, zi wet ihr mir gefinnen! Joh, Gott! kuck arop Auf main greissen Faier, wos hot mir verbrennt; Me nehmt mir zu vun main alten Taten Un men entfert mir iber in fremde Händ! Kim’at wollt gewen main Mamen lieber, As sie wollt mir nit gewinnen; In Thrären hot sie mir geboden, Zum Ssof darf ich far a Soldat dienen. Leifen Mames af’n Beiss-almen, Klogen, weinen, wie sei is zugekummen; Dem letzten Kadisch vun a Taten Hot men in Jwonim zugenummen. Mal’achei-haschoreis vun Himmel, Wie kennt ihr gor verlaiden: Me nehmt mir zu vun der Gemore Un men thut mir vun Gott’s Dienst vermaiden! Noch main Taten un noch main Mamen Bin ich ein Kadisch geblieben, — Hot sich Kohol iber mir derbaremt, Un men hot mich far a Soldat verschrieben. Schuster un Schnaider saien bai uns gesessen Un hoben Chassene - kleider geneiht, — Zum Ssof darf ich onthon dem jwonischen Plaschtsch, Vun Schatnes geneiht, — oi Gott, wu is main Teit!

טַאטֶע, מַאמֶע, זַייט גֶעזוּנְד! אִיךְ גֵעה פַאר אַ יָוָן דִינֶען; אִיהְר װֶעט מִיר בְּוַדַּאי זוּכֶען, — גָאט װֵייס, צִי װֶעט אִיהְר מִיר גֶעפִינֶען! יָהּ, גָאט! קוּק אַרָאפּ אוֹיף מַיין גְרוֹיסֶען פַייעֶר, װָאס הָאט מִיר פֶערְבְּרֶענְט; מֶע נֶעהְמְט מִיר צוּ פוּן מַיין אַלְטֶען טַאטֶען אוּנ מֶען עֶנְטְפֶערְט מִיר אִיבֶּער אִין פְרֶעמְדֶע הֶענְט! כִּמְעַט װָאלְט גֶעװֶען מַיין מַאמֶען לִיבֶּער, אַז זִי װָאלְט מִיר נִיט גֶעװִינֶען; אִין טְרֶערֶען הָאט זִי מִיר גֶעבָּאדֶען, צוּם סוֹף דַארְף אִיךְ פַאר אַ סָאלְדַאט דִינֶען. לוֹיפֶען מַאמֶעס אַפְ׳ן בֵּית־עַלְמִין, קְלָאגֶען, װֵיינֶען, װִי זֵיי אִיז צוּגֶעקוּמֶען; דֶעם לֶעצְטֶען קַדִּישׁ פוּן אַ טַאטֶען הָאט מֶען אִין יְוָנִים צוּגֶענוּמֶען. מַלְאֲכֵי הַשָׁרֵת פוּן הִימֶעל, װִי קֶענְט אִיהְר גָאר פֶערְלַיידֶען: מֶע נֶעהְמְט מִיר צוּ פוּן דֶער גְמָרָא אוּנ מֶען טְהוּט מִיר פוּן גָאטְ׳ס דִינְסְט פֶערְמַיידֶען! נָאךְ מַיין טַאטֶען אוּנ נָאךְ מַיין מַאמֶען בִּין אִיךְ אֵיין קַדִּישׁ גֶעבְּלִיבֶּען, — הָאט זִיךְ קָהָל אִיבֶּער מִיר דֶערְבַּארֶעמְט, אוּנ מֶען הָאט מִיךְ פַאר אַ סָאלְדַאט פֶערְשְׁרִיבֶּען. סוּסְטֶער אוּנ שְׁנַיידֶער זַייען בַּיי אוּנְז גֶעזֶעסֶען אוּנ הָאבֶּען חֲתֻנָּה־קְלֵיידֶער גֶענֵעהְט, — צוּם סוֹף דַארְף אִיךְ אָנְטְהָאן דֶעם יְוָנִי׳שֶׁען פְּלַאשְׁץ, פוּן שַׁעַטְנֵז גֶענֵעהְט, — אָי גָאט, װְאוּ אִיז מַיין טוֹיט!

↤ 292

Es wollt sich opgeeffent die Grub, Wollt ich lebediger-heit arain, — As ich nehm sich nor beklären, As ich darf a Soldat sain! Verloren hot gesollt wern jener Tog, Wos main Mame hot sich mit mir vernummen! Zi varsteiht gor wer main greissen Schlak, Zu wos far a Madreige ich bin gekummen! Zi weinig Zores hot main Mame ausgelitten, Bisch’as sie hot mir gewunnen? Seht nor main greissen Klog, Zu wos ich bin gekummen! Keil bo-Romo nischmo — Men vermaidt Jiden vun der Teire; Gott wollt iberkehren unsere Starostes, die Risch’ei-Jissroel, K’mahpeichas Sdeim wa-Ameiro! Rachmones hob, Gott, auf unser Blut, Wos wert vun uns vergossen! Oi, Gott, wie kennstu gor zusehn die Schfichus-domim, As mi scheidt vernander a Kale vun a Choss’n! Schoin Zait gewen, as Moschiach soll kummen, Wollt gewen a Nes min ha-Schomai’m! Men hot uns derbittert unser Leben, Noch mehr eider in Mizraïm. Teire vun die Jiden wert vergessen, Men vermaidt uns vun zu dienen Gott; Ribeinei schel Eilom, leis uns aus vun Golus Un breing uns arain mit Kowed in Jruscholaim, Dain Stodt!

עֶס װָאלְט זִיךְ אָפְּגֶעעֶפֶענְט דִי גְרוּבּ, װָאלְט אִיךְ לֶעבֶּעדִיגֶערְהֵייט אַרַיין, — אַז אִיךְ נֶעהְם זִיךְ נָאר בֶּעקְלֶערֶען, אַז אִיךְ דַארְף אַ סָאלְדַאט זַיין! פֶערְלָארֶען הָאט גֶעזָאלְט װֶערְ׳ן יֶענֶער טָאג, װָאס מַיין מַאמֶע הָאט זִיךְ מִיט מִיר פֶערְנוּמֶען! צִי פַארְשְׁטֵעהְט גָאר װֶער מַיין גְרוֹיסֶען שְׁלַאק, צוּ װָאס פַאר אַ מַדְרֵגָה אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען! צִי װֵיינִיג צָרוֹת הָאט מַיין מַאמֶע אוֹיסְגֶעלִיטֶען, בִּשְׁעַת זִי הָאט מִיר גֶעװְאוּנֶען? זֶעהְט נָאר מַיין גְרוֹיסֶען קְלָאג, צוּ װָאס אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען! קוֹל בָּרָמָה נִשְׁמָע — מֶען פֶערְמַיידְט אִידֶען פוּן דֶער תּוֹרָה; גָאט װָאלְט אִיבֶּער קֶערֶען אוּנְזֶערֶע סְטַארָאסְטֶעס, דִי רִשְׁעֵי יִשְׂרָאֵל, כְּמַהְפֵּכַת סְדוֹם וַעֲמוֹרָה! רַחֲמָנוּת הָאבּ, גָאט, אוֹיף אוּנְזֶער בְּלוּט, װָאס װֶערְט פוּן אוּנְז פֶערְגָאסְן! אָי, גָאט, װִי קֶענְסְטוּ גָאר צוּזֶעהְן דִי שְׁפִיכוּת דָּמִים, אַז מִי שֵׁיידְט פֶערְנַאנְדֶער אַ כַּלָּה פוּן אַ חָתָן! שׁוֹין צַייט גֶעװֶען, אַז מָשִׁיחַ זָאל קוּמֶען, װָאלְט גֶעװֶען אַ נֵס מִין הַשָּׁמַיִם! מֶען הָאט אוּנְז דֶערְבִּיטֶערְט אוּנְזֶער לֶעבֶּען, נָאךְ מֶעהְר אֵיידֶער אִין מִצְרַיִם. תּוֹרָה פוּן דִי אִידֶען װֶערְט פֶערְגֶעסֶען, מֶען פֶערְמַיידְט אוּנְז פוּן צוּ דִינֶען גָאט; רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, לֵייז אוּנְז אוֹיס פוּן גָּלוּת אוּנ בְּרֵיינְג אוּנְז אַרַיין מִיט כָּבוֹד אִין יְרוּשָׁלַיִם, דַיין שְׁטָאדְט!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.)

↤ 293

№ 339.

Eider main Mutter hot mir erzeigen, Hot ihr nit getrickent ihre Eigen. Der Tate weint kuckendig auf mir, Un main harz weiss Gott allein; Die Mame chalescht, oi, ich, minter ihr, Ich hob schoin nit kain Zait, ich mus schoin geihn! Wie men hot mir araingefihrt in Prijom, Hot men a Geschrei gethon, as mi git mir op al-pi Sakon. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Wie men hot mir zugefihrt zum Tisch, Hot mir opgehackt die Händ mit die Fiss. Der Tate weint kuckendig auf mir, etc. Wie men hot mir aruntergestellt unter’n Moss, Hob ich a Geschrei gethon: Maminke, wos is dos? Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Bis drai Johr hot men mir nit gethon scheren, Un itzt fihrt men mir in Schul schwern. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Eider ich bin geworen a Choss’n, Hot men mir mit a Koil derschossen. Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Genug, Maminke, zu weinen un zu klogen, Glaicher wollt gewen, as du wollst mir a kleinem bagroben! Der Tate weint kuckendig auf mir etc.

אֵיידֶער מַיין מוּטֶער הָאט מִיר עֶרְצוֹיגֶען, הָאט אִיהְר נִיט גֶעטְרִיקֶענְט אִיהְרֶע אוֹיגֶען. דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר, אוּנ מַיין הַארְץ װֵייס גָאט אַלֵיין; דִי מַאמֶע חַלֶּשְׁ׳ט, אָי, אִיךְ, מִינְטֶער אִיהְר, אִיךְ הָאבּ שׁוֹין נִיט קַיין צַייט, אִיךְ מוּז שׁוֹין גֵעהְן! װִי מֶען הָאט מִיר אַרַיינְגֶעפִיהְרְט אִין פְּרִיָאם, הָאט מֶען אַ גֶעשְׁרֵיי גֶעטְהָאן, אַז מִי גִיט מִיר אָפּ עַל פִּי זַאקָאן. דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. װִי מֶען הָאט מִיר צוּגֶעפִיהְרְט צוּם טִישׁ, הָאט מִיר אָפְּגֶעהַאקְט דִי הֶענְט מִיט דִי פִיס. דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר, א. ז. װ. װִי מֶען הָאט מִיר אַרוּנְטֶערְגֶעשְׁטֶעלְט אוּנְטֶערְ׳ן מָאס, הָאבּ אִיךְ אַ גֶעשְׁרֵיי גֶעטְהָאן: מַאמִינְקֶע, װָאס אִיז דָאס? דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. בִּיז דְרַיי יָאהְר הָאט מֶען מִיר נִיט גֶעטְהָאן שֶׁערֶען, אוּנ אִיטְצְט פִיהְרְט מֶען מִיר אִין שׁוּל שְׁװֶערְן. דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. אֵיידֶער אִיךְ בִּין גֶעװָארֶען אַ חָתָן, הָאט מֶען מִיר מִיט אַ קוֹיל דֶערְשָׁאסֶען. דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. גֶענוּג, מַאמִינְקֶע, צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען, גְלַייכֶער װָאלְט גֶעװֶען, אַז דוּ װָאלְסְט מִיר אַ קְלֵיינֶעם בַּאגְרָאבֶּען! דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ.

↤ 294

Seht, Brider, mit mir is schrecklich nit gut, Un itzt kuckt alle, wie es giesst sich main Blut! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sai schoin gesund, main getraier Voter, Itzter werstu auf eibig vun mir potur! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Wos is auf mir asa Klog, Wos is mir geschehen haintigen Tog? Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sai schoin gesund main getraie Mutter, Mir is do allein schrecklich bitter! Der Tate weint kuckendig auf mir etc. Sait gesund, maine Schwester un Brider, Gott weis, zi mir wellen sich schoin sehn wieder! Der Tate weint kuckendig auf mir etc.

זֶעהְט, בְּרִידֶער, מִיט מִיר אִיז שְׁרֶעקְלִיךְ נִיט גוּט, אוּנ אִיצְט קוּקְט אַלֶע, װִי עֶס גִיסְט זִיךְ מַיין בְּלוּט! דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. זַיי שׁוֹין גֶעזוּנְד, מַיין גֶעטְרַייעֶר פָאטֶער, אִיצְטֶער װֶערְסְטוּ אוֹיף אֵייבִּיג פוּן מִיר פָּטוּר! דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. װָאס אִיז אוֹיף מִיר אַזַא קְלָאג, װָאס אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן הַיינְטִיגֶען טָאג? דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. זַיי שׁוֹין גֶעזוּנְד מַיין גֶעטְרַייעֶ מוּטֶער, מִיר אִיז דָא אַלֵיין שְׁרֶעקְלִיךְ בִּיטֶער! דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ. זַייט גֶעזוּנְד, מַיינֶע שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער, גָאט װֵייס, צִי מִיר װֶעלֶען זִיךְ שׁוֹין זֶעהְן װִידֶער! דֶער טַאטֶע װֵיינְט קוּקֶענְדִיג אוֹיף מִיר א. ז. װ.

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 340.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oi, weih, Mutter, es is mir bitter Zu steihn in Prijom auf’n Blatt! Var a Johren wer wollt sich richten, As ich soll sain a Soldat?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אָי, װֵעה, מוּטֶער, עֶס אִיז מִיר בִּיטֶער צוּ שְׁטֵעהְן אִין פְּרִיָאם אוֹיפְ׳ן בְּלַאט! פַאר אַ יָאהְרֶען װֶער װָאלְט זִיךְ רִיכְטֶען, אַז אִיךְ זָאל זַיין אַ סָאלְדַאט?

↤ 295

Nain Chadoschim hot mich main Mutter getrogen, Bis wannen sie hot mich gewynen; Un haint, as sie hot schoin dem Naches derlebt, Mus ich var a Soldat dienen! Dort steiht a Voter un giesst mit Thrären, Die Mutter chalescht azund; Dort steihen zwei Schwester: „Oi, unser Bruder, Entfer uns, sai gesund!“ Dort steiht a Waib’l un giesst mit Thrären Un raisst auf sich die Hor: „Zwei Chadoschim noch main Chassene, Wert main Mann erst zwanzig Johr!“ Dort steiht noch a Waib’l Un giesst auch mit Thrären, Un schrait: „Oi weih, oi weih! Wer wet jetzt mich dernähren Mit maine Kinderlach die zwei?“ Awekgefhoren, awekgefohren, Geblieben bin ich allein: Nito mit wemen a Wort auszureiden, Elend wie vun a Stein! Maine Schabossim un maine Jom teiwim Thu ich in der Fremd versteren; As ich dermohn sich auf main Hausgesind, Thu ich giessen Taichen Thrären.

נַיין חֳדָשִׁים הָאט מִיךְ מַיין מוּטֶער גֶעטְרָאגֶען, בִּיז װַאנֶען זִי הָאט מִיךְ גֶעװְאוּנֶען; אוּנ הַיינְט, אַז זִי הָאט שׁוֹין דֶעם נַחַת דֶערְלֶעבְּט, מוּז אִיךְ פַאר אַ סָאלְדַאט דִינֶען! דָארְט שְׁטֵעהְט אַ פָאטֶער אוּנ גִיסְט מִיט טְרֶערְן, דִי מוּטֶער חַלֶּשְׁ׳ט אַצוּנְד; דָארְט שְׁטֵעהֶען צְװֵיי שְׁװֶעסְטֶער: „אָי, אוּנְזֶער בְּרוּדֶער! עֶנְטְפֶער אוּנְז, זַיי גֶעזוּנְד!“ דָארְט שְׁטֵעהְט אַ װַייבְּל אוּנ גִיסְט מִיט טְרֶעהְרֶען אוּנ רַייסְט אוֹיף זִיךְ דִי הָאר: „צְװֵיי חֳדָשִׁים נָאךְ מַיין חֲתֻנָּה, װֶערְט מַיין מַאנְן עֶרְשְׁט צְװַאנְצִיג יָאהְר!“ דָארְט שְׁטֵעהְט נָאךְ אַ װַייבְּל אוּנ גִיסְט אוֹיךְ מִיט טְרֶעהְרֶען, אוּנ שְׁרַייט: „אָי װֵעה, אָי װֵעה! װֶער װֶעט יֶעצְט מִיךְ דֶערְנֶערִין מִיט מַיינֶע קִינְדֶערְלַאךְ דִי צְװֵיי?“ אַװֶעקְגֶעפָאהְרֶען, אַװֶעקְגֶעפָאהְרֶען, גֶעבְּלִיבֶּען בִּין אִיךְ אַלֵיין: נִיטָא מִיט װֶעמֶען אַ װָארְט אוֹיסְצוּרֵיידֶען, עֶלִינְט װִי פוּן אַ שְׁטֵיין! מַיינֶע שַׁבָּתִים אוּנ מַיינֶע יוֹם־טוֹבִים טְהוּ אִיךְ אִין דֶער פְרֶעמְד פֶערְשְׁטֶערֶען; אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אוֹיף מַיין הוֹיזְגֶעזִינְד, טְהוּ אִיךְ גִיסֶען טַייכֶען טְרֶעהְרֶען.

I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.).

↤ 296

№ 341.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oi, Fraitig, oi, Fraitig var-nacht Sainen mir gesessen alle vartracht; Mir wollten gegangen zu a Jiden auf Schabes, — Hot der Feldfebel a Powjerke gemacht. Oi, Schabes, oi, Schabes ganz frih Hot men gegeben a Geschrei: „Na utschenje wychodi!“ Zi hot men gegessen, zi hot men getrunken? — A Patsch chapt men derzy! Oi, Brider, oi, Brider, Mir sainen Soldaten, mir sainen in fremde Händ; Oi, Brider, oi Brider, Mir hoben varspielt unser Welt!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אָי, פְרַייטִיג, אָי, פְרַייטִיג פַארְנַאכְט זַיינֶען מִיר גֶעזֶעסֶען אַלֶע פַארְטְרַאכְט; מִיר װָאלְטֶען גֶעגַאנְגֶען צוּ אַ אִידֶען אוֹיף שַׁבָּת, — הָאט דֶער פֶעלְדְפֶעבֶּעל אַ פָּאװְיֶערְקֶע גֶעמַאכְט. אָי, שַׁבָּת, אָי, שַׁבָּת גַאנְץ פְרִיה הָאט מֶען גֶעגֶעבֶּען אַ גֶעשְׁרֵיי: „נַא אוּטְשֶׁענְיֶע װִיחָאדִי!“ צִי הָאט מֶען גֶעגֶעסֶען, צִי הָאט מֶען גֶעטְרוּנְקֶען? — אַ פַּאטְשׁ חַאפְּט מֶען דֶערְצוּ! אָי, בְּרִידֶער, אָי, בְּרִידֶער, מִיר זַיינֶען סָאלְדַאטֶען, מִיר זַיינֶען אִין פְרֶעמְדֶע הֶענְט; אָי, בְּרִידֶער, אָי בְּרִידֶער, מִיר הָאבֶּען פַארְשְׁפִּילְט אוּנְזֶער װֶעלְט!

М. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 342.

A Soldat tor sich nit schämen, Er mus nit aroplosen die Eigen; Er mus alles zunehmen, Wös far ihm thut nor teigen. A scheine, faine Meidel, Kein Soldat will ihr nit kennen — A miesse, a prokljate, Der Taiwel soll ihr nehmen! A Jingele vun siebezehn Johr, Thuen sich alle mit ihm schämen; Wie er kummt zu ein un zwanzig Johr, Thut ihm der Keisser zunehmen.

אַ סָאלְדַאט טָאר זִיךְ נִיט שֶׁעמֶען, עֶר מוּז נִיט אַרָאפְּלָאזֶען דִי אוֹיגֶען; עֶר מוּז אַלֶעס צוּנֶעהְמֶען, װָאס פַאר אִיהְם טְהוּט נָאר טוֹיגֶען. אַ שֵׁיינֶע, פַיינֶע מֵיידֶעל, קֵיין סָאלְדַאט װִיל אִיהְר נִיט קֶענֶען — אַ מִאוּסֶע, אַ פְּרָאקְלְיַאטֶע, דֶער טַייװֶעל זָאל אִיהְר נֶעהְמֶען! אַ אִינְגֶעלֶע פוּן זִיבֶּעצֶען יָאהְר, טְהוּעֶן זִיךְ אַלֶע מִיט אִיהְם שֶׁעמֶען; װִי עֶר קוּמְט צוּ אֵיין⸗אוּנ⸗צְװַאנְצִיג יָאהְר, טְהוּט אִיהְם דֶער קֵיסַר צוּנֶעהְמֶען.

↤ 297

As er mecht weren gresser, Denn mecht doch sain besser; Nor er hot asa Sikor’n As er hot araingeleigt die Kop im Schnorrn.

אַז עֶר מֶעכְט װֶערֶען גְרֶעסֶער, דֶען מֶעכְט דָאךְ זַיין בֶּעסֶער; נָאר עֶר הָאט אַזַא זִכָּרוֹן אַז עֶר הָאט אַרַיינְגֶעלֵייגְט דִי קָאפּ אִים שְׁנָארְ׳ן.

Д. Г. Гальпернъ (Юрбургь, Ковенск. губ.).

№ 343.

Arausgezeigen a greissen Nummer, Gechapt a Iswostschik, gelofen a heim — Oi, opgegeben a perwy-ljgotnik, Far a Jown dienen mus men geihn! Ich geih araus auf’n Gass, Ich seh, — die Sunn schaint; Ich gib sich mir a sog zu alle maine Fraind, As mehr welen mir sich nit sehn haint! Auf’n Iam blost a Wind, Die Schiff thuen die Wallen schlogen; In main Harzen is a greisser Sind, Ich kenn var Keinem nit aussogen! Af’n Pripezik brennt a Faier, Un vun keimen geiht a Reich in ein Stick; Finf Johr mus men dienen, Auf’n sechsten kummen zurick!

אַרוֹיס גֶעצוֹיגֶען אַ גְרוֹיסֶען נוּמֶער, גֶעחַאפְּט אַ אִיזְװָאזְצִיק, גֶעלָאפֶען אַ הֵיים — אָי, אָפְּגֶעגֶעבֶּען אַ פֶּערְװִי⸗לְגָאטְנִיק, פַאר אַ יָוָן דִינֶען מוּז מֶען גֵעהְן! אִיךְ גֵעה אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן גַאס, אִיךְ זֶעה —, דִי זוּהְן שַׁיינְט; אִיךְ גִיבּ זִיךְ מִיר אַ זָאג צוּ אַלֶע מַיינֶע פְרַיינְד, אַז מֶעהְר װֶעלֶען מִיר זִיךְ נִיט זֶעהְן הַיינְט! אוֹיפְ׳ן יַם בְּלָאזְט אַ װִינְד, דִי שִׁיף טְהוּעֶן דִי װַאלֶען שְׁלָאגֶען; אִין מַיין הַארְצֶען אִיז אַ גְרוֹיסֶער זִינְד, אִיךְ קֶען פַאר קֵיינֶעם נִיט אוֹיסְזָאגֶען! אַפְ׳ן פְּרִיפֶּעצִיק בְּרֶענְנְט אַ פַייעֶר, אוּנ פוּן קוֹימֶען גֵעהְט אַרוֹיךְ אִין אֵיין שְׁטִיק; פִינְף יָאהְר מוּז מֶען דִינֶען, אוֹיפְ׳ן זֶעקְסְטֶען קוּמֶען צוּרִיק!

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

№ 344.

Dos Johr hot sich nor awekgeryckt Un Dos Johr hot nor ongeheiben zu geihn, — Asei hot men mir a Powiestke araingeschickt, As ich darf haintig’s Johr zum Prisyw steihn.

דָאס יָאהְר הָאט זִיךְ נָאר אַװֶעק גֶערוּקְט אוּנ דָאס יָאהְר הָאט נָאר אָנְגֶיהוֹיבֶּען צוּ גֵעהְן, — אַזוֹי הָאט מֶען מִיר אַ פָּאװְיֶעסְטְקֶע אַרַיינְגֶעשִׁיקְט, אַז אִיךְ דַארְף הַיינְטִיגְס יָאהְר צוּם פְּרִיזִיװ שְׁטֵעהְן.

↤ 298

Der Tate mit der Mamen geihen ba die Saiten Un klogen: „Zum Prisyw fihrt men dich azynd!“ Bittere Geschreien, oi, her ich vun waiten: Bet a gut Quittel far main Kind! Eider ich hob noch dem Nummer „siebezehn“ arausgezeigen, Asei is mir finster geworen in maine Eigen; Die Thir auf arauszugeihn, Oi, hob ich schoin nit gefunen, As ich hob gehert vun die Eltern Dos Weinen un Brummen!

דֶער טַאטֶע מִיט דֶער מַאמֶען גֵעהֶען בַּא דִי זַייטֶען אוּנ קְלָאגֶען: „צוּם פְּרִיזִיװ פִיהְרְט מֶען דִיךְ אַ צוּנְד!“ בִּיטֶערֶע גֶעשְׁרֵייעֶן, אָי, הֶער אִיךְ פוּן װַייטֶען: בֶּעט אַ גוּט קְװִיטֶעל פַאר מַיין קִינְד! אֵיידֶער אִיךְ הָאבּ נָאךְ דֶעם נוּמֶער „זִיבֶּעצֶעהְן“ אַרוֹיסְגֶעצוֹיגֶען, אַזוֹי אִיז מִיר פִינְסְטֶער גֶעװָארֶען אִין מַיינֶע אוֹיגֶען; דִי טְהִיר אוֹיף אַרוֹיס צוּ גֵעהְן, אָי, הָאבּ אִיךְ שׁוֹין נִיט גֶעפוּנֶען, אַז אִיךְ הָאבּ גֶעהֶערְט פוּן דִי עֶלְטֶערְן דָאס װֵיינֶען אוּנ בְּרוּמֶען!

М. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 345.

Sai-że mir gesund, main lieber Voter, Ich fohr sich schoin vun dir awek; Ein un zwanzig Johr hostu mich gehodewet, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main liebe Mutter, Ich fohr sich schoin vun dir awek; Unter dainem Harzen bin ich gelegen, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main lieber Bruder, Ich fohr schoin vun dir awek; Unter ein Harzen sainen mir gelegen, Un haint warf ich dich awek! Sai-że mir gesund, main liebe Schwester, Ich fohr doch schoin vun dir awek, Auf daine Händ hostu mich getrogen, Un haint warf ich dich awek!

זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין לִיבֶּער פָאטֶער, אִיךְ פָאהְר זִיךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק; אֵיין אוּנ צְװַאנְצִיג יָאהְר הָאסְטוּ מִיךְ גֶעהָאדֶעװֶעט, אוּנ הַיינְט װַארְף אִיךְ דִיךְ אַװֶעק! זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין לִיבֶּע מוּטֶער, אִיךְ פָאהְר זִיךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק; אוּנְטֶער דַיינֶעם הַארְצֶען בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען, אוּנ הַיינְט װַארְף אִיךְ דִיךְ אַװֶעק! זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין לִיבֶּער בְּרוּדֶער, אִיךְ פָאהְר שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק; אוּנְטֶער אֵיין הַארְצֶען זַיינֶען מִיר גֶעלֶעגֶען, אוּנ הַיינְט װַארְף אִיךְ דִיךְ אַװֶעק! זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין לִיבֶּע שְׁװֶעסְטֶער, אִיךְ פָאהְר דָאךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק, אוֹיף דַיינֶע הֶענְט הָאסְטוּ מִיךְ גֶעטְרָאגֶען, אוּנ הַיינְט װַארְף אִיךְ דִיךְ אַװֶעק!

↤ 299

Sait-że mir gesund maine liebe Fraind, Einer hot mich lieb, der zweiter hot mich faint; Sait-że mir gesund, maine liebe Sch’cheinim, A Theil welen lachen un a Theil welen weïnen. Sai-że mir gesund, main liebe Kale, — Noch dir wel ich beinken, Besser wie noch Alle!

זַייט־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע לִיבֶּע פְרַיינְד, אֵיינֶער הָאט מִיךְ לִיעבּ, דֶער צְװֵייטֶער הָאט מִיךְ פַיינְט; זַייט־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע לִיבֶּע שְׁכֵנִים, אַ טְהֵייל װֶעלֶען לַאכֶען אוּנ אַ טְהֵייל װֶעלֶען װֵיינֶען. זַיי־זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיין לִיבֶּע כַּלָּה, — נָאךְ דִיר װֶעל אִיךְ בֵּיינְקֶען, בֶּעסֶער װִי נָאךְ אַלֶע!

М. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. губ.).

№ 346.

Ain Unglick hot uns, Brider, getroffen Gor wie vun Bess-din schel mailo; Mir hoben unser Glick verschlofen Gor in a kurze Waile. Brider, betracht unser Leben, Asa Klog zu unsere Johren, — Wohin mir sainen zufleigen, Wohin mir sainen zufohren! Gelosen a Waib mit Kinder, Verfleigen, wie a Veigele vun Nest; Gott, boruch hu, bawais dain Wunder Un breing uns aheim far Gäst! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Glicklich is der Woljner, Der wos weiss nit vun asa Zore, Er meg sain raich oder orm,— Er is gor bai sich a Srore, Ober uns is Jeder dan, Mir schrecken sich afile var a Flieg; As men git nor a klap in Baraban, So musen mir sich stellen zum Krieg,

אַיין אוּנְגְלִיק הָאט אוּנְז, בְּרִידֶער, גֶעטְרָאפֶען גָאר װִי פוּן בֵּית דִין שֶׁעל מַעְלָה; מִיר הָאבֶּען אוּנְזֶער גְלִיק פֶערְשְׁלָאפֶען גָאר אִין אַ קוּרְצֶע װַיילֶע. בְּרִידֶער, בֶּעטְרַאכְט אוּנְזֶער לֶעבֶּען, אַזַא קְלָאג צוּ אוּנְזֶערֶע יָאהְרֶען, — װָאהִין מִיר זַיינֶען צוּפְלוֹיגֶען, װָאהִין מִיר זַיינֶען צוּפָאהְרֶען! גֶעלָאזֶען אַ װַייבּ מִיט קִינְדֶער, פֶערְפְלוֹיגֶען װִי אַ פֵייגֶעלֶע פוּן נֶעסְט; גָאט, בָּרוּךְ הוּא, בַּאװַייז דַיין װְאוּנְדֶער אוּנ בְּרֵיינְג אוּנְז אַהֵיים פַאר גֶעסְט! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . גְלִיקְלִיךְ אִיז דֶער װָאלְנֶער, דֶער װָאס װֵייס נִיט פוּן אַזַא צָרָה; עֶר מֶעג זַיין רַייךְ אָדֶער אָרְם,— עֶר אִיז גָאר בַּיי זִיךְ אַ שְׂרָרָה, אָבֶּער אוּנְז אִיז יֶעדֶער דַן, מִיר שְׁרֶעקֶען זִיךְ אֲפִילוּ פַאר אַ פְלִיג; אַז מֶען גִיט נָאר אַ קְלַאפּ אִין בַּארַאבַּאן, זָא מוּזֶען מִיר זִיךְ שְׁטֶעלֶען צוּם קְרִיג,

↤ 300

Die Bale-batim, as sei leigen sich schlofen, Thuen sei gor anders deinken, — Thuen zu Gott, boruch hu, hoffen, As Er soll sei die Parnosse scheinken. Uns is die Kop nit derbai, Mir sainen bai keinem geacht; Abi mir sainen dem Keisser getrai, . . . . . . . . . . . Himmel un Erd hot geschworen, As kain verborgene Sachen tor nit sain; Wie men hot uns opgeschoren, So sainen mir in Kasarme arain. Mir musen sich gesegenen vun Fraind, Es helft doch kain Jommer, kain Geld; Ich sog, Briderlach, haint — Mir varspielen unser Welt!

דִי בַּעֲלֵי־בָּתִּים, אַז זֵיי לֵייגֶען זִיךְ שְׁלָאפֶען, טְהוּעֶן זֵיי גָאר אַנְדֶערְס דֶענְקֶען, — טְהוּעֶן צוּ גָאט, בָּרוּךְ־הוּא, הָאפֶען, אַז עֶר זָאל זֵיי דִי פַּרְנָסָה שֶׁענְקֶען. אוּנְז אִיז דִי קָאפּ נִיט דֶערְבַּיי, מִיר זַיינֶען בַּיי קֵיינֶעם גֶעאַכְט; אַבִּי מִיר זַיינֶען דֶעם קֵיסַר גֶעטְרַיי, . . . . . . . . . . . הִימֶעל אוּנ עֶרְד הָאט גֶעשְׁװָארֶען, אַז קַיין פֶערְבָּארְגֶענֶע זַאכֶען טָאר נִיט זַיין; װִי מֶען הָאט אוּנְז אָפְּגֶעשָׁארֶען, זָא זַיינֶען מִיר אִין קַאזַארְמֶע אַרַיין. מִיר מוּזֶען זִיךְ גֶעזֶעגֶענֶען פוּן פְרַיינְד, עֶס הֶעלְפְט דָאךְ קַיין יָאמֶער, קַיין גֶעלְט; אִיךְ זָאג, בְּרִידֶערְלַאךְ, הַיינְט — מִיר פַארְשְׁפִּילֶען אוּנְזֶער װֶעלְט!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.),

№ 347.

Nain Chadoschim hot mich main Mutter getrogen, Bistwannen sie hot mich gewynnen; Taichen Blut hot sich vun ihr gegossen, Un jetzt hot men mich var a Soldat zugenummen. Oi weih, Mame, mir sainen verloren, Mir hoben verspielt unser Welt; Oi weih, Brider, Mir sainen Soldaten, Mir sainen in ..... Händ! Oi seht, liebste Brider, A Klog is zu unsere Johren: Mir losen in der-heim Voter un Mutter, Wer weiss, eib mir welen sei in die vier Johr mehr hoben!

נַיין חֳדָשִׁים הָאט מִיךְ מַיין מוּטֶער גֶעטְרָאגֶען, בִּיסְטְװַאנֶען זִי הָאט מִיךְ גֶעװְאוּנֶען; טַייכֶען בְּלוּט הָאט זִיךְ פוּן אִיהְר גֶעגָאסֶען, אוּנ יֶעצְט הָאט מֶען מִיךְ פַאר אַ סָאלְדַאט צוּגֶענוּמֶען. אָי װֵעה, מַאמֶע, מִיר זַיינֶען פֶערְלָארֶען, מִיר הָאבֶּען פֶערְשְׁפִּילְט אוּנְזֶער װֶעלְט; אָי װֵעה, בְּרִידֶער, מִיר זַיינֶען סָאלְדַאטֶען, מִיר זַיינֶען אִין ..... הֶענְט! אָי זֶעהְט, לִיעבְּסְטֶע בְּרִידֶער, אַ קְלָאג אִיז צוּ אוּנְזֶערֶע יָאהְרֶען: מִיר לָאזֶען אִין דֶער הֵיים פָאטֶער אוּנ מוּטֶער, װֶער װֵייס, אוֹיבּ מִיר װֶעלֶען זֵיי אִין דִי פִיער יָאהְר מֶעהְר הָאבֶּען!

↤ 301

Men is uns alle Tog dan, Mir musen zittern var a Flieg; Wie me derlangt a klap in Baraban, Asei musen mir steihn zum Krieg. Der lieber Schabos-keidesch, — Ich mecht wellen geihn in Schul in der-frih, Kummt zugeihn der Feldfebel der Rebe, Un schrait uf: „Na utschenje chodi!“

מֶען אִיז אוּנְז אַלֶע טָאג דַן, מִיר מוּזֶען צִיטֶערְן פַאר אַ פְלִיג; װִי מֶע דֶערְלַאנְגְט אַ קְלַאפּ אִין בַּארַאבַּאן, אַזוֹי מוּזֶען מִיר שְׁטֵעהְן צוּם קְרִיג. דֶער לִיבֶּער שַׁבָּת קֹדֶשׁ, — אִיךְ מֶעכְט װֶעלֶען גֵעהְן אִין שׁוּל אִין דֶער פְרִיה, קוּמְט צוּגֵעהְן דֶער פֶעלְדְפֶעבֶּעל, דֶער רֶבִּי, אוּנ שְׁרַייט אוּף: „נַא אוּטְשֶׁענְיֶע חָאדִי!“

Д. Г. Гальпернъ (Россіены, Ковенск. губ.).

№ 348.

Ich heib nor on zu baklären: Wos far a Tachles kenn vun mir weren, As zu maine beste Junge Johr Nehmt men mich zu far a Soldat gor! Hert, maine liebe Eltern, Ihr megt klogen a ssach: Men traibt mich awek Oi, vun aich! Men traibt mich awek In a wait-fremd Land, Wos dorten bin ich elend, Mit keinem nit bakannt. In Land bin ich fremd, Elnd wie a stein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mit wie viel Schmerzen 1) Sättig 2) ich mich on, Bis die finstere Nacht Kummt mir schoin on!

אִיךְ הֵייבּ נָאר אָן צוּ בַּאקְלֶערֶען: װָאס פַאר אַ תַּכְלִית קֶען פוּן מִיר װֶערֶען, אַז צוּ מַיינֶע בֶּעסְטֶע יוּנְגֶע יָאהְר נֶעהְמְט מֶען מִיךְ צוּ פַאר אַ סָאלְדַאט גָאר! הֶערְט, מַיינֶע לִיבֶּע עֶלְטֶערְן, אִיהְר מֶעגְט קְלָאגֶען אַ סַךְ: מֶען טְרַייבְּט מִיךְ אַװֶעק אָי, פוּן אַייךְ! מֶען טְרַייבְּט מִיךְ אַװֶעק אִין אַ װַייט פְרֶעמְד לַאנְד, װָאס דָארְטֶען בִּין אִיךְ עֶלֶענְט, מִיט קֵיינֶעם נִיט בַּאקַאנְט. אִין לַאנְד בִּין אִיךְ פְרֶעמְד, עֶלְנְד װִי אַ שְׁטֵיין. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . מִיט װִיפִיעל שְׁמֶערְצֶען 1) זֶעטִיג 2) אִיךְ מִיךְ אָן, בִּיז דִי פִינְסְטֶערֶע נַאכְט קוּמְט מִיר שׁוֹין אָן!

Krächzen. Sätt.

1) קְרֶעכְצֶען. 2) זֶעטְט.

↤ 302

Ich heib nor on A dreml zu thon, Kummt der Soldat Un klappt mich schoin on. „Steih auf, du Porez, — Thut er auf mir a Geschrei, — Du bist nischt in der—heim, 1) Sollst schloffen bis Seiger zwei!“ Der schlechter Soldat Hot dos gor nit batracht, Wie asei ich hob varbracht Die finstere Nacht! Ich wollt mich gekont Bis Tog gut ausruhen, In wach auf maine Eltern In Cholem a kuck thuen! 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . As maine Eltern sainen Neben mir nischto, Un kain Harz-fraind Is auch nischto!

אִיךְ הֵייבּ נָאר אָן אַ דְרֶעמְל צוּ טְהָאן, קוּמְט דֶער סָאלְדַאט אוּנ קְלַאפְּט מִיךְ שׁוֹין אָן. „שְׁטֵעה אוֹיף, דוּ פָּרִיץ, — טְהוּט עֶר אוֹיף מִיר אַ גֶעשְׁרֵיי, — דוּ בִּיסְט נִישְׁט אִין דֶער הֵיים, 1) זָאלְסְט שְׁלָאפֶען בִּיז זֵייגֶער צְװֵיי!“ דֶער שְׁלֶעכְטֶער סָאלְדַאט הָאט דָאס גָאר נִיט בַּאטְרַאכְט, װִי אַזוֹי אִיךְ הָאבּ פַארְבְּרַאכְט דִי פִינְסְטֶערֶע נַאכְט! אִיךְ װָאלְט מִיךְ גֶעקֶענְט בִּיז טָאג גוּט אוֹיסְרוּהֶען, אִין װַאךְ אוֹיף מַיינֶע עֶלְטֶערְן אִין חָלוֹם אַ קוּק טְהוּעֶן! 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אַז מַיינֶע עֶלְטֶערְן זַיינֶען נֶעבֶּען מִיר נִישְׁטָא, אוּנ קַיין הַארְץ־פְרַיינְד אִיז אוֹיךְ נִישְׁטָא!

Н. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херсонск. губ.).

М. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. губ.).

Bai der Mamen. Ich wollt noch gekonnt Ein Scho ruhen, Wenn ich soll auf main lieb Mutter Gekonnt a kuk thuen.

1) בַּיי דֶער מַאמֶען. 2) אִיךְ װָאלְט נָאךְ גֶעקָאנְט אֵיין שָׁעָה רוּהֶען, װֶען אִיךְ זָאל אוֹיף מַיין לִיבּ־מוּטֶער גֶעקָאנְט אַ קוּק טְהוּעֶן.

↤ 303

XI.

Разныя пѣсни.

№ 349.

— Krank, krank bin ich geworen, ’ch spir schoin nit kein Leben, kein Glied, kein Eiwer. Oi, in a-n-ander Dire thu ich, Brider, ariberfohren, Sie is doch allemen bekannt, — men ruft ihr Keiwer. Wos is geworen mit maine Eigen? Sei sainen mir geworen varzeigen, ’ch derkenn schoin kein Mentschen wer ’s geiht ba mir arain! Oi, Gott thu mit mir Wynder, Los mir leben ba main Waib un Kinder, Ba main Waib un maine Kinder los mir sain! — Seh, main Mann getraier, Wos brennt ba uns asa Faier, Oi weih, wos is mit dir geworen! Du geihst awek vun der Welt ohn a tolk un ohn a lad, Du lost dain Waib mit daine Kinder af eibig no wo-nad, Du binst noch dain Welt nit durchgefohren!

— קְרַאנְק, קְרַאנְק בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען, — כְ׳שְׁפִּיר שׁוֹין נִיט קֵיין לֶעבֶּען, קֵיין גְלִיד, קֵיין אֵבֶר. אָי, אִין אַנְ-אַנְדֶער דִירָה טְהוּ אִיךְ, בְּרִידֶער, אַרִיבֶּער פָאהרֶען, זִי אִיז דָאךְ אַלֶעמֶען בֶּעקַאנְט, — מְרוּפְט אִיהְר קֵבֶר. װָאס אִיז גֶעװָארֶען מִיט מַיינֶע אוֹיגֶען? זֵיי זַיינֶען מִיר גֶעװָארֶען פַארְצוֹיגֶען, כְ׳דֶערְקֶען שׁוֹין קֵיין מֶענְטְשֶׁען, װֶער סְ׳גֵעהְט בַּא מִיר אַרַיין! אָי, גָאט טְהוּ מִיט מִיר װאוּנְדֶער, לָאז מִיר לֶעבֶּען בַּא מַיין װַייבּ אוּנ קִינְדֶער, בַּא מַיין װַייבּ אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער לָאז מִיר זַיין! — זֶעה, מַיין מַאנְן גֶעטְרַייעֶר, װָאס בְּרֶענְט בַּא אוּנְז אַזַא פַייעֶר, אָי װֵעה, װָאס אִיז מִיט דִיר גֶעװָארֶען! דוּ גֵעהְסְט אַװֶעק פוּן דֶער װֶעלְט אָהְן אַטָאלְק אוּנ אָהְן אַלַאד, דוּ לָאזְט דַיין װַייבּ מִיט דַיינֶע קִינְדֶער אַף אֵייבִּיג נָע וָנַד, דוּ בִּינְסְט נָאךְ דַיין װֶעלְט נִיט דוּרְכְגֶעפָאהרֶען!

↤ 304

— Du host mir zugesogt var Mentschen, As du west mir unter main Chupe bentschen, As du west sich unter main Chupe zieren, — Haint, Voter’l, wos thustu vun mir awekschweben! Thu chotschbe, thu chotschbe main Chupe derleben, Oi, weih, du sollst mir unter main Chupe fihren! — Kinder, Kinder, ich kenn schoin dos nit dertrogen, Aier Weinen un aier Klogen, Wos ihr thut asei elend af der Welt blaiben? Un der Marach-ha-Mowes thut leben mir sain Schwert scharfen! Es is mir gewiss schlecht aich awekzuwarfen, Un ihr sollt sich in der Welt arumtraiben. Mal’ach-ha-Mowes, Mal’ach-ha-Mowes, geih awek vun mir, Geih araus vun main Thir! Wos kummstu zugeihn zu mir jeder Minut! Oi, du kummst zugeihn vun a ganz waiten Eck, Du nehmst main Nschome vun mir awek, Wos zapstu op vun mir main Blut! — Es wet schoin nit helfen dain Beten, Ich wel schoin vun dir nit optreten, Un var’n Teit musstu mit daine Lippen varbaissen; Oi, vun der Welt musstu weren vartrieben Un in Buch vun Teit binstu schoin eingeschrieben, Die Chssime vun Teit kenn men schoin nit zuraissen!

— דוּ הָאסְט מִיר צוּגֶעזָאגְט פַאר מֶענְטְשֶׁען, אַז דוּ װֶעסְט מִיר אוּנְטֶער מַיין חֻפָּה בֶּענְטְשֶׁען, אַז דוּ װֶעסְט זִיךְ אוּנְטֶער מַיין חֻפָּה צִירֶען, — הַיינְט, פָאטֶערְל, װָאס טְהוּסְטוּ פוּן מִיר אַװֶעק שְׁװֶעבֶּען! טְהוּ חָאטְשְׁבֶּע, טְהוּ חָאטְשְׁבֶּע מַיין חֻפָּה דֶערְלֶעבֶּען, אָי, װֵעה, דוּ זָאלְסְט מִיר אוּנְטֶער מַיין חֻפָּה פִיהְרֶען! — קִינְדֶער, קִינְדֶער, אִיךְ קֶען שׁוֹין דָאס נִיט דֶערְטְרָאגֶען, אַייעֶר װֵיינֶען אוּנ אַייעֶר קְלָאגֶען, װָאס אִיהְר טְהוּט אַזוֹי עֶלֶענְט אַף דֶער װֶעלְט בְּלַייבֶּען? אוּנ דֶער מַלְאַךְ הַמָוֶת טְהוּט לֶעבֶּען מִיר זַיין שְׁװֶערְד שַׁארְפֶען! עֶס אִיז מִיר גֶעװִיס שְׁלֶעכְט אַייךְ אַװֶעק צוּ װַארְפֶען, אוּנ אִיהְר זָאלְט זִיךְ אִין דֶער װֶעלְט אַרוּמְטְרַייבֶּען. מַלְאַךְ הַמָּוֶת, מַלְאַךְ הַמָּוֶת, גֵעה אַװֶעק פוּן מִיר, גֵעה אַרוֹיס פוּן מַיין טְהִיר! װָאס קוּמְסְטוּ צוּ גֵעהְן צוּ מִיר יֶעדֶער מִינוּט! אָי, דוּ קוּמְסְט צוּ גֵעהְן פוּן אַ גַאנְץ װַייטֶען עֶק, דוּ נֶעהְמְסְט מַיין נְשָׁמָה פוּן מִיר אַװֶעק, װָאס צַאפְּסְטוּ אָפּ פוּן מִיר מַיין בְּלוּט! — עֶס װֶעט שׁוֹין נִיט הֶעלְפֶען דַיין בֶּעטֶען, אִיךְ װֶעל שׁוֹין פוּן דִיר נִיט אָפְּטְרֶעטֶען, אוּנ פַארְן טוֹיט מוּזְטוּ מִיט דַיינֶע לִיפֶּען פַארְבַּייסֶען; אָי, פוּן דֶער װֶעלְט מוּזְטוּ װֶערֶען פַארְטְרִיבֶּען אוּנ אִין בּוּךְ פוּן טוֹיט בִּינְסְטוּ שׁוֹין אֵיינְגֶעשְׁרִיבֶּען, דִי חֲתִימָה פוּן טוֹיט קֶען מֶען שׁוֹין נִיט צוּ רַייסֶען!

↤ 305

Ich thu dir noch amol sogen — Es wet schoin nit helfen dain Weinen un Klogen, Worum du binst geglichen zu a Geilem. Oi, greit sich on Din w’ Cheschb’n opzugeben, Wos du host gethon af’n ganzen Leben! Oi, du geihst doch schoin af jenem Eilom, Es wet schoin nit helfen dain Gewein, Du musst doch schoin vun der Welt awekgeihn! Es wet schoin nit helfen, wos du west vargiessen viel Thrären, A du geihst awek vun der Welt mit a greissen Klog. M’soll dir dorten nit rechenen a Johr far a Tog, Du sollst nit darfen cholile zurick baschaffen weren! — O, Brider, Brider, hot af mir Mitlaid, Wos ich nehm vun der Welt asei gich Opschaid, Un ich vargiess viel Thrären a Taich! Oi, es chapt mir on a greisser Schreck, Wos ich geih asei jung vun der Welt awek, Un darf liegen in der Erd mit’n Werm’l zuglaich! Brider, Brider, seht, wie fain is main Stub, Un ich darf vun ihr geihn in a finstere Grub! Es helft nit main Raichkait un main viel Geld, Oi, in Buch vun Teit bin ich schoin varschrieben geworen, Oi, es endigt sich schoin maine Johren, Oi ich geih schoin awek vun der Welt! Kummt aher, main Waib un maine Kinder, Gott soll mit aich thon Wynder,

אִיךְ טְהוּ דִיר נָאךְ אַמָאל זָאגֶען — עֶס װֶעט שׁוֹין נִיט הֶעלְפֶען דַיין װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען, װָארוּם דוּ בִּינְסְט גֶעגְלִיכֶען צוּ אַ גוֹלָם. אָי גְרֵייט זִיךְ אָן דִין וְחֶשְׁבּוֹן אָפְּצוּגֶעבֶּען, װָאס דוּ הָאסְט גֶעטָאהן אַפְ׳ן גַאנְצֶען לֶעבֶּען! אָי, דוּ גֵעהְסְט דָאךְ שׁוֹין אַף יֶענֶעם עוֹלָם, עֶס װֶעט שׁוֹין נִיט הֶעלְפֶען דַיין גֶעװֵיין, דוּ מוּזְט דָאךְ שׁוֹין פוּן דֶער װֶעלְט אַװֶעק גֵעהְן! עֶס װֶעט שׁוֹין נִיט הֶעלְפֶען, װָאס דוּ װֶעסְט פַארְגִיסֶען פִיל טְרֶערְן, אַ דוּ גֵעהְסְט אַװֶעק פוּן דֶער װֶעלְט מִיט אַ גְרוֹיסֶען קְלָאג. מְ׳זָאל דִיר דָארְטֶען נִיט רֶעכֶענֶען אַ יָאהר פַאר אַ טָאג, דוּ זָאלְסְט נִיט דַארְפֶען חָלִילָה צוּרִיק בַּאשַׁאפֶען װֶערֶען! — אָ, בְּרִידֶער, בְּרִידֶער, הָאט אַף מִיר מִיטְלַייד, װָאס אִיךְ נֶעהְם פוּן דֶער װֶעלְט אַזוֹי גִיךְ אָפְּשֵׁייד, אוּנ אִיךְ פַארְגִיס פִיל טְרֶערְן אַ טַייךְ! אָי, עֶס חַאפְּט מִיר אָן אַ גְרוֹיסֶער שְׁרֶעק, װָאס אִיךְ גֵעה אַזוֹי יוּנְג פוּן דֶער װֶעלְט אַװֶעק, אוּנ דַארְף לִיגֶען אִין דֶער עֶרְד מִיטְ׳ן װֶערֶמְ׳ל צוּ גְלַייךְ! בְּרִידֶער, בְּרִידֶער, זֶעהְט, װִי פַיין אִיז מַיין שְׁטוּבּ, אוּנ אִיךְ דַארְף פוּן אִיהר גֵעהְן אִין אַ פִינְסְטֶערֶע גְרוּבּ! עֶס הֶעלְפְט נִיט מַיין רַייכְקַייט אוּנ מַיין פִיעל גֶעלְט, אָי, אִין בּוּךְ פוּן טוֹיט בִּין אִיךְ שׁוֹין פַארְשְׁרִיבֶּען גֶעװָארֶען, אָי, עֶס עֶנְדִיגְט זִיךְ שׁוֹין מַיינֶע יָאהרֶען, אָי אִיךְ גֵעה שׁוֹין אַװֶעק פוּן דֶער װֶעלְט! קוּמְט אַהֶער, מַיין װַייבּ אוּנ מַיינֶע קִינְדֶער, גָאט זָאל מִיט אַייךְ טָאהן װאוּנְדֶער,

↤ 306

Worum Er hot af jedern Rachmones! Oi, on aier Taten sollt ihr vargessen, Worum jeder Glied un jeder Eiwer welen Werm zuessen. Gott wet aish stitzen, Er is Awi-jsseimim w’ Dajan-almoneis!

װָארוּם עֶר הָאט אַף יֶעדֶערְן רַחֲמָנוּת! אָי, אָן אַייעֶר טַאטֶען זָאלְט אִיהר פַארְגֶעסֶען, װָארוּם יֶעדֶער גְלִיד אוּנ יֶעדֶער אֵבֶר װֶעלֶען װֶערְם צוּעֶסֶען. גָאט װֶעט אַייךְ שְׁטִיצֶען, עֶר אִיז אֲבִי יְתוֹמִים וְדַיַּן אַלְמָנוֹת!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 350.

Oh, ich hob gemeint, as ich wel eibig leben Haint darf ich die Nschome vun Guf awekgeben! Oi un weih is mir geschehn, Wos ich hob sich nit arumgesehn; Wollt ich auf’n Ssof getracht, Wollt ich maine junge Johren asei nit verbracht! Bald kummt doch on der Mal’ach-ha-Mowes zu mir Un wet opnehmen Cheschb’n un Cheiw vun mir. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Gor die Welt hot gethon weinen, Oreme Ssimches hob ich gethon bascheinen, L’schem schomaïm hob ich nit gethon meinen. Oi un weih is mir nit geschen etc. Derfar wer ich vun der Welt bestat, Achsol ich hob ha-Schem-jisborach in Sinnen nit gehat. Wollt ich Haschem-jisborach in Sinnen hoben, Wollt ich nit weren a junginker begroben! Oi un weih is mir nit geschehn etc.

אָ, אִיךְ הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז אִיךְ װֶעל אֵייבִּיג לֶעבֶּען הַיינְט דַארְף אִיךְ דִי נְשָׁמָה פוּן גוּף אַװֶעק גֶעבֶּען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן, װָאס אִיךְ הָאבּ זִיךְ נִיט אַרוּם גֶעזֶעהְן; װָאלְט אִיךְ אוֹיפְ׳ן סוֹף גֶעטְרַאכְט, װָאלְט אִיךְ מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶען אַזוֹי נִיט פֶערְבְּרַאכְט! בַּאלְד קוּמְט דָאךְ אָן דֶער מַלְאַךְ הַמָּוֶת צוּ מִיר אוּנ װֶעט אָפְּנֶעהְמֶען חֶשְׁבּוֹן אוּנ חוֹב פוּן מִיר. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. גָאר דִי װֶעלְט הָאט גֶעטְהָאן װֵיינֶען, אָרֶעמֶע שִׂמְחוֹת הָאבּ אִיךְ גֶעטְהָאן בַּאשֵׁיינֶען, לְשֵׁם שָׁמַיִם הָאבּ אִיךְ נִיט גֶעטְאָהן מֵיינֶען. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. דֶערְפַאר װֶער אִיךְ פוּן דֶער װֶעלְט בֶּעשְׁטַאט, אַכְזָאל אִיךְ הָאבּ הַשֵּׁם-יִתְבָּרַךְ אִין זִינֶען נִיט גֶעהַאט. װָאלְט אִיךְ הַשֵּׁם-יִתְבָּרַךְ אִין זִינֶען הָאבֶּען, װָאלְט אִיךְ נִיט װֶערֶען אַ יוּנְגִינְקֶער בֶּעגְרָאבֶּען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ.

↤ 307

Haint leigt men mich mit die Fiss zum Thir, Mi wet opnehmen Cheschb’n un Cheiw vun mir. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Wie konn ich sogen dem Mal’ach-ha-Mowes „boruch habo“, As ich weiss nit, zi hob ich ain Cheilek Eilom-habo? Oi un weih is mir nit geschehn etc. Sait gesund, Waib un Kinderlech! Nit scheim, as ich wel starben, wet aich Gott Nit geben ain Eize allemen basynderlech? Oi un weih is mir nit geschehn etc. Chewre kadischo, thon spielen sollt ihr mir keidem ha-misso, Keidem ha-misso sollt ihr mir thon spielen, Bis wannen maine Fiss welen thon opkihlent Oi un weih is mir nit geschehn etc. Trauert nit, jommert nit, Waib un Kinderlech! As ich wel starben, soll aich geben Haschem-jisborach ain Eize allemen basynderlech! Oi un weih is mir nit geschehn etc. Je, ich hob gemeint, — ich wel eibig leben, Haint darf ich Cheschb’n un Cheiw awekgeben! Oi un weih is mir nit geschehn etc. Kuck ich sich arum in alle Winkelech, Un die Eigen weren bai mir tinkeler. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Lost mich ain bissele still Schwaigen, Tomer wel ich sich vun Mal’ach-ha-Mowes opmaiden! Oi un weih is mir nit geschehn etc.

הַיינְט לֵייגְט מֶען מִיךְ מִיט דִי פִיס צוּם טְהִיר, מִי װֶעט אָפְּנֶעהְמֶען חֶשְׁבּוֹן אוּנ חוֹב פוּן מִיר. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. װִי קָאן אִיךְ זָאגֶען דֶעם מַלְאַךְ הַמָּוֶת „בָּרוּךְ הַבָּא“, אַז אִיךְ װֵייס נִיט, צִי הָאבּ אִיךְ אַיין חֵלֶק עוֹלָם-הַבָּא? אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. זַייט גֶעזוּנְד, װַייבּ אוּנ קִינְדֶערְלֶעךְ! נִיט שׁוֹים אַז אִיךְ װֶעל שְׁטַארְבֶּען, װֶעט אַייךְ גָאט נִיט גֶעבֶּען אַיין עֵצָה אַלֶעמֶען בַּאזוּנְדֶערְלֶעךְ? אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. חֶבְרֶה קַדִּישָׁא, טְהָאן שְׁפִּילֶען זָאלְט אִיהר מִיר קוֹדֵם הַמִּיתָה, קוֹדֵם הַמִּיתָה זָאלְט אִיהר מִיר טְהָאן שְׁפִּילֶען, בִּיז װַאנֶען מַיינֶע פִיס װֶעלֶען טְהָאן אָפְּקִיהלֶענְט אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. טְרוֹיעֶרְט נִיט, יָאמֶערְט נִיט, װַייבּ אוּנ קִינְדֶערְלֶעךְ! אַז אִיךְ װֶעל שְׁטַארְבֶּען, זָאל אַייךְ גֶעבֶּען הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אַיין עֵצָה אַלֶעמֶען בַּאזוּנְדֶערְלֶעךְ! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. יֶע, אִיךְ הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז אִיךְ װֶעל אֵייבִּיג לֶעבֶּען, הַיינְט דַארְף אִיךְ חֶשְׁבּוֹן אוּנ חוֹב אַװֶעק גֶעבֶּען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. קוּק אִיךְ זִיךְ אַרוּם אִין אַלֶע װִינְקֶעלֶעךְ, אוּנ דִי אוֹיגֶען װֶערֶען בַּיי מִיר טִינְקֶעלֶער. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. לָאזְט מִיךְ אַיין בִּיסֶעלֶע שְׁטִיל שְׁװַייגֶען, טָאמֶער װֶעל אִיךְ זִיךְ פוּן מַלְאַךְ הַמָּוֶת אָפּ מַיידֶען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ.

↤ 308

Maine Fraind welen mich thon bileiten. Kein Mizwes hob ich nit gethon zu greiten. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Nehmt men mich zu vun ain lichtiger Stub, Leigt men mich arain in ain finsterer Grub. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Ssam-ha-Mowes hot men mir gethon aingeben, Ich darf sich schoin segenen mit main eibigen Leben! Oi un weih is mir nit geschehn etc. . . . . . . . . . . . P’ules hot men mir gethon prufen. Rof’im hot men mir gethon rufen. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Zdoke sollt ihr thon geben, Dos is main ganz Vermegen! Oi un weih is mir nit geschehn etc. Kadisch sollt ihr noch mir sogen, Dos is gor main gans Vermogen. Oi un weih is mir geschehn etc. Rof’im sollt ihr mir thon rufen, Tomer wet er mich thon oprufen! Oi un weih is mir nit geschehn etc. Schamossim un Tachrichim welen mich thon benaien, „Zdoko tazil mi-Mowes“ welen sei thon schraien. Oi un weih is mir nit geschehn etc. Tachrichim sollt ihr mir thon geben, Wail dos is mir main eibiger Leben! Oi un weih is mir nit geschehn, Wos ich hob sich nit arum gesehn; Wollt ich auf asa Ssof getracht, Wollt ich maine junge Johren asei nit verbracht!

מַיינֶע פְרַיינְד װֶעלֶען מִיךְ טְהָאן בִּילֵייטֶען. קֵיין מִצְוֹת הָאבּ אִיךְ נִיט גֶעטְהָאן צוּ גְרֵייטֶען. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. נֶעהְמְט מֶען מִיךְ צוּ פוּן אַיין לִיכְטִיגֶער שְׁטוּבּ, לֵייגְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין אַיין פִינְסְטֶערֶער גְרוּבּ. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. סַם הַמָּוֶת הָאט מֶען מִיר גֶעטְהָאן אַיינְגֶעבֶּען, אִיךְ דַארְף זִיךְ שׁוֹין זֶעגֶענֶען מִיט מַיין אֵייבִּיגֶען לֶעבֶּען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. . . . . . . . . . . . פְּעֻלּוֹת הָאט מֶען מִיר גֶעטְהָאן פְּרוּפֶען. רוֹפְאִים הָאט מֶען מִיר גֶעטְהָאן רוּפֶען. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. צְדָקָה זָאלְט אִיהר טְהָאן גֶעבֶּען, דָאס אִיז מַיין גַאנְץ פֶערְמֶעגֶען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. קַדִישׁ זָאלְט אִיהר נָאךְ מִיר טְהָאן זָאגֶען, דָאס אִיז גָאר מַיין גַאנְץ פֶערְמָאגֶען. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. רוֹפְאִים זָאלְט אִיהר מִיר טְהָאן רוּפֶען, טָאמֶער װֶעט עֶר מִיךְ טְהָאן אָפּ רוּפֶען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. שַׁמָשִׁים אוּנ תַּכְרִיכִים װֶעלֶען מִיךְ טְהָאן בֶּענַייעֶן, «צְדָקָה תַּצִּיל מִמָוֶת» װֶעלֶען זֵיי טְהָאן שְׁרַייעֶן. אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן א. ז. װ. תַּכְרִיכִים זָאלְט אִיהר מִיר טְהָאן גֶעבֶּען, װַייל דָאס אִיז מִיר מַיין אֵייבִּיגֶער לֶעבֶּען! אָי אוּנ װֵעה אִיז מִיר נִיט גֶעשֶׁעהְן, װָאס אִיךְ הָאבּ זִיךְ נִיט אַרוּם גֶעזֶעהְן; װָאלְט אִיךְ אוֹיף אַזַא סוֹף גֶעטְרַאכְט, װָאלְט אִיךְ מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶען אַזוֹי נִיט פֶערְבְּרַאכְט!

М. Шалытъ (Орша, Могилевск. губ.).

↤ 309

№ 351.

Al Chet schechotonu l’fonecho B’einess u-w’Rozein. Prosti mnje, Gospodi, pomilui, Tschto ja ssogreschil Tebje S’ nużdoi i bes nużdoi! Entfert men ihm vun eiben, Enfert men ihm vun eiben — Durak — durak! Kak tebje nje stydno, Kak tebje nje stramno Ssogreschitj — Bes nużdoi! Al Chet schechotonu l’fonecho B’ jeid‘im u-blei jeid‘im. Prosti mnje, Gospodi, pomilui, Tschto ja ssogreschil Tebje S’ sosnanjem i bes sosnanjem! Entfert men ihm vun eiben, Entfert men ihm vun eiben — Durak — durak! Kak tebje nje stydno, Kak tebje nje stramno Ssogreschitj — Bes sosnanjem!

עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּאוֹנֶס וּבְרָצוֹן. פְּרָאסְטִי מְנְיֶע, גָאסְפָּאדִי, פָּאמִילוּי, טְשְׁטָא יַא סָאגְרֶעשִׁיל טֶעבְּיֶע סְ׳נוּזְדָאי אִי בֶּעז נוּזְדָאי! עֶנְטְפֶערְט מֶען אִיהְם פוּן אוֹיבֶּען, עֶנְטְפֶערְט מֶען אִיהְם פוּן אוֹיבֶּען — דוּרַאק — דוּרַאק! קַאק טֶעבְּיֶע נְיֶע סְטִידְנָא, קַאק טֶעבְּיֶע נְיֶע סְטְרַאמְנָא סָאגְרֶעשִׁיט — בֶּעז נוּזְדָאי! עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּיוֹדְעִים וּבְלֹא יוֹדְעִים. פְּרָאסְטִי מְנְיֶע, גָאסְפָּאדִי, פָּאמִילוּי, טְשְׁטָא יַא סָאגְרֶעשִׁיל טֶעבְּיֶע סְ׳סָאזְנַאנְיֶעם אִי בֶּעז סָאזְנַאנְיֶעם! עֶנְטְפֶערְט מֶען אִיהם פוּן אוֹיבֶּען, עֶנְטְפֶערְט מֶען אִיהם פוּן אוֹיבֶּען — דוּרַאק — דוּרַאק! קַאק טֶעבְּיֶע נְיֶע סְטִידְנָא, קַאק טֶעבְּיֶע נְיֶע סְטְרַאמְנָא סָאגְרֶעשִׁיט — בֶּעז סָאזְנַאנְיֶעם!

М. З. Левинъ (Витебск. губ).

№ 352.

Stary Abram, siwy Abram, Tschto ty sażurilsja? — Wjol ssyna do Akeido, Darmo potrudilsja! Isak, Isak, nasch otjez, Byl swjasan, kak baranjez; Stali angely plakatitj, Weljel Bog otpustitj. Jakob, Jakob, batjko nasch, Tschetyrnadzatj godow owjez pas, Tschetyrnadzatj godow owjez pas, Ssjem sa Rochel, ssjem sa nas.

סְטַארִי אַבְּרַם, סִיװִי אַבְּרַם, טְשְׁטָא טִי זַאזְשׁוּרִילְסְיַא? — װְיָאל סִינַא דָא עֲקֵדָה, דַארְמָא פָּאטְרוּדִילְסְיַא! אִיזַאק, אִיזַאק, נַאשׁ אָטְיֶעץ, בִּיל סְװְיַאזַאן, קַאק בַּארַאנְיֶעץ; סְטַאלִי אַנְגֶעלִי פְּלַאקַאטִיט, װֶעלְיֶעל בָּאג אָטְפּוּסְטִיט. יַעֲקֹב, יַעֲקֹב, בַּאטְיקָא נַאשׁ, טְשֶׁעטִירְנַאדְצַאט גָאדָאװ אָװְיֶעץ פַּאס, טְשֶׁעטִירְנַאדְצַאט גָאדָאװ אָװְיֶעץ פַּאס, סְיֶעם זַא רָחֵל, סְיֶעם זַא נַאס.

↤ 310

Mowscha, Mowscha, Rabin nasch, Rodilsja w’ stschastliwy tschas, Rodilsja w’ stschastliwy tschas — Is Jegipta wywjol nas. Aron, Aron, kaplanok, Byl ubranny kak panok; Kastrjuli i kadsila w’ rukach tremal I smertj sadjerżal. Eissow, Eissow, djadjka nasch. Kortschmy nje minajet, Pjot wodku napropal I schtany sakladajet.

מָאװְשַׁא, מָאװְשַׁא, רַבִּין נַאשׁ, רָאדִילְסְיַא װְ׳ סְטְשַׁאסְטְלִיװִי טְשַׁאס, רָאדִילְסְיַא װְ׳ סְטְשַׁאסְטְלִיװִי טְשַׁאס — אִיז יֶעגִיפְּטַא װִיװְיַאל נַאס. אַרָאן, אַרָאן, קַאפְּלַאנָאק, בִּיל אוּבְּרַאנְנִי קַאק פַּאנָאק; קַאסְטְרְיוּלִי אִי קַאדְזִילַא װְ׳ רוּקַאךְ טְרֶעמַאל אִי סְמֶערְטְי זַאדְיֶערְזְשַׁאל. עֵשָׂו, עֵשָׂו, דְיַאדְיקַא נַאשׁ, קָארְטְשְׁמִי נְיֶע מִינַאיֶעט, פְּיָאט װָאדְקוּ נַאפְּרָאפַּאל אִי שְׁטַאנִי זַאקְלַאדַאיֶעט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 353.

— Krasna djewotschka, A chto ty? Tschi poidjosch s’ rabinem Tanzowatj? — Tschto wy mnje spraschiwaiti, A chto ja! Poidjot rabin, Poidu ja! Pjenkne dsjewzina, Ai chto ty? Zi poidses s’ rabinem Tanzowaz? — Tschego wy mnje pytazje, Chto ja, ja! Piudze rabin, Puide i ja! — Grase margaite, 1) Kas tu tu? Ar tu su rabine Schakse, schakse? — Ka tu mane kloische, Kas as as! Uische rabine, Uisch as!

— קְרַאסְנַא דְיֶעװָאטְשְׁקַא, אַ חְטָא טִי? טְשִׁי פָּאיְדְיָאשׁ סְ׳ רַאבִּינֶעם טַאנְצָאװַאט? — טְשְׁטָא װִי מְנְיֶע שְׁפְּרַאשִׁיװַאִיטִי, אַ חְטָא יַא! פַּאיְדְיָאט רַאבִּין, פָּאיְדוּ יַא! פְּיֶענְקְנֶע דְזֶעװְצִינֶע, אַיי חְטָא טִי? צִי פָּאידְזְשֶׁעס זְ׳ רַאבִּינֶעם טַאנְצָאװַאץ? — טְשֶׁעגָא װִי מְנְיֶע, פִּיטַאצְיֶע, חְטָא יַא, יַא! פּוּידְזְשֶׁע רַאבִּין, פּוּידֶע אִי יַא! — גְרַאזֶע מַארְגַייטֶע, 1) קַאס טוּ טוּ? אַר טוּ סוּ רַאבִּינֶע שַׁאקְסֶע, שַׁאקְסֶע? — קַא טוּ מַאנֶע קְלָאִישֶׁע, קַאס אַס אַס! אוּישֶׁע רַאבִּינֶע, אוּישׁ אַס!

1) По литовски.

↤ 311

— Scheininke Meidele, Wer binstu allein? Zi westu mitn Reben, Tanzen geihn? — Wos hot ihr mir zu frägen, Wer ich bin allein! As der Rebe wet geihn, Wel ich ech geihn! — Margaite grase, 1) Ka no tu? Ne eische s’ rabine Tanzowotu? — Katu mane kluische, Ka nu as? Kad rabine uische, Uischu as!

— שֵׁיינִינְקֶ׳ע מֵיידֶעלֶע, װֶער בִּינְסְטוּ אַלֵיין? צִי װֶעסְטוּ מִיטְ׳ן רֶבִּי׳ן, טַאנְצֶען גֵעהְן? — װָאס הָאט אִיהְר מִיר צוּ פְרֶעגֶען, װֶער אִיךְ בִּין אַלֵיין! אַז דֶער רֶבִּי װֶעט גֵעהְן, װֶעל אִיךְ אֶךְ גֵעהְן! — מַארְגַייטֶע גְרַאזֶע, 1) קַא נָא טוּ? נֶע אֵיישֶׁע ס׳ רַאבִּינֶע טַאנְצָאװָאטוּ? — קַאטוּ מַאנֶע קְלוּישֶׁע, קַא נוּ אַס? קַאד רַאבִּינֶע אוּישֶׁע, אוּישׁוּ אַס!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 354.

Elje der Scheinker Hot ongethon sain Chalat, — Asei hot men ihm ongesogt: Sain Tochter hot sich geschmadt. — Zirele, Veigele, Kum-że zu mir, — Ich wel dir geben Kleider ohn a Schier! Ich wel dir geben Zierung un Nadan, Un zu derzu A scheinem jungen Mann!

אֶלְיֶה דֶער שֵׁיינְקֶער הָאט אָנְגֶעטְהָאן זַיין חַאלַאט, — אַזוֹי הָאט מֶען אִיהְם אָנְגֶעזָאגְט: זַיין טָאכְטֶער הָאט זִיךְ גֶעשְׁמַדְ׳ט. — צִירֶעלֶע, פֵייגֶעלֶע, קוּם-זְשֶׁע צוּ מִיר, — אִיךְ װֶעל דִיר גֶעבֶּען קְלֵיידֶער אָהְן אַ שִׁיעוּר! אִיךְ װֶעל דִיר גֶעבֶּען צִירוּנְג אוּנ נַדַן, אוּנ צוּ דֶערְצוּ אַ שֵׁיינֶעם יוּנְגֶען מַאנְן!

1) По жмудски.

↤ 312

— Ich darf 1) nit daine Kleider, Ich darf nit dain Nadan: Ich will doch nor Dem Pristaw 2) far a Mann! 3) Gospodin Pristaw, 4) Tschto ja was proschu, — Wygonjaitje Jewreja, Tjerpetj nje mogu!

— אִיךְ דַארְף 1) נִיט דַיינֶע קְלֵיידֶער, אִיךְ דַארְף נִיט דַיין נַדַּן: אִיךְ װִיל דָאךְ נָאר דֶעם פְּרִיסְטַאװ 2) פַאר אַ מַאנְן! 3) גָאסְפָּאדִין פְּרִיסְטַאװ, 4) טְשְׁטָא יַא װָאס פְּרַאשׁוּ, — װִיגַאנְיַאיְטְיֶע יֶעװְרֵעיַא, טְיֶערְפֶּעט נְיֶע מָאגוּ!

А. Рейзинъ (Минск. губ.)

С. И. Савельсонъ (ibid).

№ 355.

Варiантъ:

Jankele der Gabe Hot ongethon dem saidenem Chalat, — Feigele unser Tochter Hot sich opgeschmadt! Oi weih, a Jommer, oi weih, a Klog, — Ich hob ongeworen Feigelen Bis haintigen Tog! — Ssorele main Waib, A Klog zu unsere Johren! Spann ain dem Ferd Un nomir in gichen arainfohren! Oi weih, a Jommer etc. — Eeigele unser Tochter, Kumm zu uns aheim, — Mir welen dir geben Wos du willst allein! Oi weih, a Jommer etc.

יַעֲנְקֶעלֶע דֶער גַבַּאי הָאט אָנְ-גֶעטְהָאן דֶעם זַיידֶענֶעם חַאלַאט, — פֵייגֶעלֶע אוּנְזֶער טָאכְטֶער הָאט זִיךְ אָפְּגֶעשְׁמַדְ׳ט! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער, אָי װֵעה, אַקְלָאג, — אִיךְ הָאבּ אָנְ-גֶעװָארֶען פֵייגֶעלֶען בִּיז הַיינְטִיגֶען טָאג! — שָׂרָה׳לֶע מַיין װַייבּ, אַ קְלָאג צוּ אוּנְזֶערֶע יָאהְרֶען! שְׁפַּאן אַיין דֶעם פֶערְד אוּנ נָאמִיר אִין גִיכֶען אַרַיין פָאהְרֶען! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ. — פֵייגֶעלֶע אוּנְזֶער טָאכְטֶער, קוּם צוּ אוּנְז אַהֵיים, — מִיר װֶעלֶען דִיר גֶעבֶּען װָאס דוּ װִילְסְט אַלֵיין! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ.

Варiантъы

Will Urjadnik

1) װִיל 2) אוּרְיַאדְנִיק

3) Иногда за этимъ куплетомъ поется слѣдующій:

Voter un Mutter, Schwester un Brider, Grobt aich aus Griber Un leigt sich anider! Urjadnik

פָאטֶער אוּנ מוּטֶער, שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער, גְרָאבְּט אַייךְ אוֹיס גְרִיבֶּער אוּנ לֵייגְט זִיךְ אַנִידֶער! 4) אוּרְיַאדְנִיק

↤ 313

Mir welen dir geben Kleider mit Nadan, Mir welen dir geben A scheinem jungen Mann! Oi weih, a Jommer etc. — Nit ich darf Daine Kleider mit daine Nadan, Ich will besser nehmen Alexander’n far a Mann! Oi weih, a Jommer etc. Schwester un Brider, Sei fallen in die Griber — Sie hot arumgenummen Alexander’n Un zeilemt sich iber. Oi weih, a Jommer etc. — Wos helft aier Weinen, Wos helft aier Klogen? Ich hob ongethon dem Zeilom, Mus ich ehm schoin trogen! Oi weih, a Jommer etc.

מִיר װֶעלֶען דִיר גֶעבֶּען קְלֵיידֶער מִיט נַדַן, מִיר װֶעלֶען דִיר גֶעבֶּען אַ שֵׁיינֶעם יוּנְגֶען מַאן! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ. — נִיט אִיךְ דַארְף דַיינֶע קְלֵיידֶער מִיט דַיינֶע נַדַּן, אִיךְ װִיל בֶּעסֶער נֶעהְמֶען אַלֶכְּסַנְדֶרְ׳ן פַאר אַ מַאנְן! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ. שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער, זֵיי פַאלֶען אִין דִי גְרִיבֶּער — זִי הָאט אַרוּמְגֶענוּמֶען אַלֶכְּסַנְדֶרְ׳ן אוּנ צֵלֶמְ׳ט זִיךְ אִיבֶּער. אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ. — װָאס הֶעלְפְט אַייעֶר װֵיינֶען, װָאס הֶעלְפְט אַייעֶר קְלָאגֶען? אִיךְ הָאבּ אָנְגֶעטָאן דֶעם צֵלָם, מוּז אִיךְ עֶם שׁוֹין טְרָאגֶען! אָי װֵעה, אַ יָאמֶער א. ז. װ.

М. З. Левинъ (Витебск. губ).

№ 356.

Hinter Poilen wohnt a Jid Mit a wunderscheine Frau; Ihre Hor schein geflochten, Derzu schein geschochten; Sie tanzt gor iber-woihl, Sie tanzt gor iber-woihl. — Mutter, liebste Mutter, Die Kepele thut mir weih; Los mir ain kleine Waile Af’n Strass spazieren geihn! — Tochter, liebste Tochter, Allein kennstu nit geihn, Nehm dain jingste Schwester’l, Mit ihr kennstu geihn!

הִינְטֶער פּוֹילֶען װָאהנְט אַ יוּד מִיט אַ װאונְדֶערְ-שֵׁיינֶע פְרוֹי; אִיהרֶע הָאר שֵׁיין גֶעפְלָאכְטֶען, דֶערְצוּ שֵׁיין גֶעשָׁאכְטֶען; זִי טַאנְצְט גָאר אִיבֶּער-װָאהל, זִי טַאנְצְט גָאר אִיבֶּער-װָאהל. — מוּטֶער, לִיבְּסְטֶע מוּטֶער, דִי קֶעפֶּעלֶע טְהוּט מִיר װֵעה; לָאז מִיר אַיין קְלֵיינֶע װַיילֶע אַפְ׳ן שְׁטְרַאס שְׁפַּאצִירֶען גֵעהְן! — טָאכְטֶער, לִיבְּסְטֶע טָאכְטֶער, אַלֵיין קֶענְסְטוּ נִיט גֵעהְן, נֶעהְם דַיין ייִנְגְסְטֶע שְׁװֶעסְטֶערְ׳ל, מִיט אִיהְר קֶענְסְטוּ גֵעהְן!

↤ 314

— Mutter, liebste Mutter, Main Schwester is a jung Kind; Sie thut raissen die Blumen, Wos af’n Strasse sind! Mutter du liebste Mutter, Die Kepele thut mir weih; Los mir ain kleine Waile Af’n Strass spazieren geihn! — Tochter, liebste Tochter, Allein kennstu nit geihn; Nehm dain jingsten Bruder’l, Mit ihm kennstu geihn! — Mutter, liebste Mutter! Main Bruder’l is a jung Kind; Er thut raissen die Blumen, Wos dos is a greisser Sind! Die Mutter leigt sich schlofen, Die Tochter derlangt a Sprung; Sie springt iber aiserne Graten, Der Schraiber thut auf ihr warten, Sie springt zum Schraiber zu, Sie springt zum Schraiber zu: — Schraiber du liebster, Schraiber du main, Wie kenn dos miglich sain? — Wenn du west sich ibertaufen, Marie Magdalene westu heissen Un main Frau westu sain!

— מוּטֶער, לִיבְּסְטֶע מוּטֶער, מַיין שְׁװֶעסְטֶער אִיז אַ יוּנְג קִינְד; זִי טְהוּט רַייסֶען דִי בְּלוּמֶען, װָאס אַפְ׳ן שְׁטְרַאסֶע זִינְד! מוּטֶער דוּ לִיבְּסְטֶע מוּטֶער, דִי קֶעפֶּעלֶע טְהוּט מִיר װֵעה; לָאז מִיר אַיין קְלֵיינֶע װַיילֶע אַפְ׳ן שְׁטְרַאס שְׁפַּאצִירֶען גֵעהְן! — טָאכְטֶער, לִיבְּסְטֶע טָאכְטֶער, אַלֵיין קֶענְסְטוּ נִיט גֵעהְן; נֶעהְם דַיין ייִנְגְסְטֶען בְּרוּדֶערְ׳ל, מִיט אִיהְם קֶענְסְטוּ גֵעהְן! — מוּטֶער, לִיבְּסְטֶע מוּטֶער, מַיין בְּרוּדֶערְ׳ל אִיז אַ יוּנְג קִינְד; עֶר טְהוּט רַייסֶען דִי בְּלוּמֶען, װָאס דָאס אִיז אַ גְרוֹיסֶער זִינְד! דִי מוּטֶער לֵייגְט זִיךְ שְׁלָאפֶען, דִי טָאכְטֶער דֶערְלַאנְגְט אַ שְׁפְּרוּנְג; זִי שְׁפְּרִינְגְט אִיבֶּער אַייזֶערְנֶע גְרַאטֶען, דֶער שְׁרַייבֶּער טְהוּט אוֹיף אִיהְר װַארְטֶען, זִי שְׁפְּרִינְגְט צוּם שְׁרַייבֶּער צוּ, זִי שְׁפְּרִינְגְט צוּם שְׁרַייבֶּער צוּ: — שְׁרַייבֶּער דוּ לִיבְּסְטֶער, שְׁרַייבֶּער דוּ מַיין, װִי קֶען דָאס מִיגְלִיךְ זַיין? — װֶען דוּ װֶעסְט זִיךְ אִיבֶּערְטוֹיפֶען, מַארִי מַאגְדַאלֶענֶע װֶעסְטוּ הֵייסֶען אוּנ מַיין פְרוֹי װֶעסְטוּ זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск губ.).

№ 357.

— Meidel-Leben, Krein-Leben, 1) Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Wos is hecher far a Haus, Un wos is flinker far a Maus? (bis)

— מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, 1) אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאס אִיז הֶעכֶער פַאר אַ הוֹיז. אוּנ װָאס אִיז פְלִינְקֶער פַאר אַ מוֹיז? (bis)

Meides-Leben, Harzes-Leben

1) מֵיידֶעס־לֶעבֶּען, הַארְצֶעס־לֶעבֶּען

↤ 315

— Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Der Reich 1) is hecher far a Haus, A Katz is flinker far a Maus. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Wos is tiefer far a Quall, Wos is bitterer far a Gall? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Teire is tiefer far a Quall, Der Teit is bitterer far a Gall. (bis) — Meidel-Leben, Krein Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Wos far a Stub is ohn a Tisch, Un wos far a Wasser is ohn a Fisch? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Bod-stub is ohn a Tisch. Die Mikwe-wasser is ohn a Fisch. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Wos far a Wasser is ohn Samd, Un wos far a Meilech is ohn Land? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) Die Wasser vun Eig 2) is ohn Samd, Der Meilech vun Korten is ohn a Land. (bis)

— נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) דֶער רוֹיךְ 1) אִיז הֶעכֶער פַאר אַ הוֹיז, אַ קַאץ אִיז פְלִינְקֶער פַאר אַ מוֹיז. (bis) — מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאס אִיז טִיפֶער פַאר אַ קְװַאל, װָאס אִיז בִּיטֶערֶער פַאר אַ גַאל? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) דִי תּוֹרָה אִיז טִיפֶער פַאר אַ קְװַאל, דֶער טוֹיט אִיז בִּיטֶערֶער פַאר אַ גַאלל. (bis) — מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאס פַאר אַ שְׁטוּבּ אִיז אָהְן אַ טִישׁ, אוּנ װָאס פַאר אַ װַאסֶער אִיז אָהְן אַ פִישׁ? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) דִי בָּאדְשְׁטוּבּ אִיז אָהְן אַ טִישׁ. דִי מִקְוֶה-װַאסֶער אִיז אָהְן אַ פִישׁ. (bis) — מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאס פַאר אַ װַאסֶער אִיז אָהְן זַאמְד, אוּנ װָאס פַאר אַ מֶלֶךְ אִיז אָהְן לַאנְד? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) דִי װַאסֶער פוּן אוֹיג 2) אִיז אָהְן זַאמְד, דֶער מֶלֶךְ פוּן קָארְטֶען אִיז אָהְן אַ לַאנְד. (bis)

Keimen Thrären-Wasser

1) קוֹימֶען 2) טְרֶערֶען־װַאסֶער

↤ 316

— Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Woss’er Milner іs ohn a Mihl, Un wos’er Leffel is ohn a Stiel? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) A-n-obgebrennter Milner is ohn a Mihl, A-n-obgebrochene Leffel is ohn a Stiel. (bis) — Meidel Leben, Krein Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Wos far a Melamed is ohn Kinder, Wos far a Kazew is ohn Rinder? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: (bis) A blinder Melamed is ohn Kinder, A-n-oremer Kazew is ohn Rinder. (bis) — Meidel-Leben, Krein-Leben, Ich bin gekummen a Räthenes frägen: (bis) Welcher Baal-darscher is ohn Teire, Welcher Krämer is ohn S’cheire? (bis) — Narrischer Bochur, narrischer Trop, Du host nit kein Sseichel in dain Kop: A blinder Baal-darscher is ohn Teire, A-n-oremer Krämer is ohn S’cheire. (bis)

— מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאסֶער מִילְנֶער אִיז אָהְן אַ מִיהְל, אוּנ װָאסֶער לֶעפֶעל אִיז אָהְן אַ שְׁטִיל? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) אַנְ-אָבְּגֶעבְּרֶענְטֶער מִילְנֶער אִיז אָהְן אַ מִיהְל, אַנְ-אָבְּגֶעבְּרָאכֶענֶע לֶעפֶעל אִיז אָהְן אַ שְׁטִיל. (bis) — מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װָאס פַאר אַ מְלַמֵּד אִיז אָהְן קִינְדֶער, װָאס פַאר אַ קַצָּב אִיז אָהְן רִינְדֶער? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: (bis) אַ בְּלִינְדֶער מְלַמֵּד אִיז אָהְן קִינְדֶער, אַנְ-אָרֶעמֶער קַצָּב אִיז אָהְן רִינְדֶער. (bis) — מֵיידֶעל-לֶעבֶּען, קְרוֹין-לֶעבֶּען, אִיךְ בִּין גֶעקוּמֶען אַ רֶעטֶענֶעס פְרֶעגֶען: (bis) װֶעלְכֶער בַּעַל-דַרְשֶׁ׳ר אִיז אָהְן תּוֹרָה, װֶעלְכֶער קְרֶעמֶער אִיז אָהְן סְחוֹרָה? (bis) — נַארְרִישֶׁער בָּחוּר, נַארְרִישֶׁער טְרָאפּ, דוּ הָאסְט נִיט קֵיין שֵׂכֶל אִין דַיין קָאפְּ: אַ בְּלִינְדֶער בַּעַל-דַרְשֶׁ׳ר אִיז אָהְן תּוֹרָה, אַנְ-אָרֶעמֶער קְרֶעמֶער אִיז אָהְן סְחוֹרָה. (bis)

Д. Г. Гальпернъ (Туккумъ, Курляндск губ.).

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

А. Рейзинъ (Минск губ.)

↤ 317

№ 358.

„Eins“, dos is die Schwerenes vun bittern Teit. „Zwei“ Kläp in Schul — die Gseire is varvull. „Drai“ bittere Tropen bai Mentschen zu-Kopen. „Vier“ Wochen-noch a Mentschen Schleischim, „Finf“ Kloger, wos baklogen a Mentschen. „Sechs“ Bretter thut’n a Mentschen leigen. „Sieben“ Täg Schiw’e thut’n noch a Mentschen sitzen. „Acht“-erlei Kleider thut’n a Mentschen onthon. „Naien“ Tfochim thut’n a Keiwer groben. „Zehn“ Mentschen hoben a Schure gethon leigen, „Elf“ Chadoschim thut’n Kadisch sogen. „Zwelf“ Chadoschim arum thut men Johr-zait hoben.

„אֵיינְס“, דָאס אִיז דִי שְׁװֶערֶענֶעס פוּן בִּיטֶערְן טוֹיט. „צְװֵיי“ קְלֶעפּ אִין שׁוּל — דִי גְזֵרָה אִיז פַארְפוּל. „דְרַיי“ בִּיטֶערֶע טְרָאפֶּען בַּיי מֶענְטְשֶׁען צוּ קָאפֶּען. „פִיער“ װָאכֶען — נָאךְ אַ מֶענְטְשֶׁען שְׁלֹשִׁים, „פִינְף“ קְלָאגֶער, װָאס בַּאקְלָאגֶען אַ מֶענְטְשֶׁען. „זֶעקְס“ בְּרֶעטֶער טְהוּטְ׳ן אַ מֶענְטְשֶׁען לֵייגֶען. „זִיבֶּען“ טֶעג שִׁבְעָה טְהוּטְ׳ן נָאךְ אַ מֶענְטְשֶׁען זִיצֶען. „אַכְט“-עֶרְלֵיי קְלֵיידֶער טְהוּטְ׳ן אַ מֶענְטְשֶׁען אָנְטָאהן. „נַייעֶן“ טְפָחִים טְהוּטְ׳ן אַ קֵבֶר גְרָאבֶּען. „צֶעהְן“ מֶענְטְשֶׁען הָאבֶּען אַ שׁוּרָה גֶעטְהָאן לֵייגֶען, „עֶלְף“ חֳדָשִׁים טְהוּטְ׳ן קַדִּישׁ זָאגֶען. „צְװֶעלְף“ חֳדָשִׁים אַרוּם טְהוּט מֶען יָאהְר צַייט הָאבֶּען.

М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск губ.).

№ 359.

’s amol gefohren a Harr mit a Knecht, Hot er nit gewusst, wu links un wu recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Is er allein af’n Teitlbeim gekrochen, Hot er sich die Händ mit die Fiss zubrochen. — Ach, main Knecht, ich gib dir main Ferd, Du weisst doch — main Ferd is alle Geld wert! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen!

סְ׳ אַמָאל גֶעפָאהרֶען אַ הַארְר מִיט אַ קְנֶעכְט, הָאט עֶר נִיט גְ׳װאוּסְט, װְאוּ לִינְקְס אוּנ װְאוּ רֶעכְט. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . אִיז עֶר אַלֵיין אַפְ׳ן טֵייטְל-בּוֹים גֶעקְרָאכֶען, הָאט עֶר זִיךְ דִי הֶענְט מִיט דִי פִיס צוּבְּרָאכֶען. — אַךְ, מַיין קְנֶעכְט, אִיךְ גִיבּ דִיר מַיין פֶערְד, דוּ װֵייסְט דָאךְ — מַיין פֶערְד אִיז אַלֶע גֶעלְט װֶערְט! — אַךְ, מַיין הַארְר, אִיךְ בִּין נִיט צוּפְרִידֶען, אִיךְ פָאהְר אַװֶעק אוּנ דִיר לָאז אִיךְ לִיגֶען!

↤ 318

— Ach, main Knecht, ich gib dir main Wogen, Weisst doch — main Wogen is mit Gold un Silber baschlogen! — Ach, Main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach, main Knecht, ich gib dir main Kind, Weisst doch — main Kind is main ganz Gesind! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach, main Knecht, ich gib dir main Waib, Weisst doch — main Waib is a Ripp vun main Laib! — Ach, main Harr, ich bin nit zufrieden, Ich fohr awek un dir los ich liegen! — Ach main Gott, zi i’ dos asei recht, As vun a Harr soll weren a Knecht?

— אַךְ, מַיין קְנֶעכְט, אִיךְ גִיבּ דִיר מַיין װָאגֶען, װֵייסְט דָאךְ — מַיין װָאגֶען אִיז מִיט גָאלְד אוּנ זִילְבֶּער בַּאשְׁלָאגֶען! — אַךְ, מַיין הַארְר, אִיךְ בִּין נִיט צוּפְרִידֶען, אִיךְ פָאהְר אַװֶעק אוּנ דִיר לָאז אִיךְ לִיגֶען! — אַךְ, מַיין קְנֶעכְט, אִיךְ גִיבּ דִיר מַיין קִינְד, װֵייסְטָאךְ — מַיין קִינְד אִיז מַיין גַאנְץ גֶעזִינְט! — אַךְ, מַיין הַארְר, אִיךְ בִּין נִיט צוּפְרִידֶען, אִיךְ פָאהְר אַװֶעק אוּנ דִיר לָאז אִיךְ לִיגֶען! — אַךְ, מַיין קְנֶעכְט, אִיךְ גִיבּ דִיר מַיין װַייבּ, װֵייסְט דָאךְ — מַיין װַייבּ אִיז אַרִיפּ פוּן מַיין לַייבּ! — אַךְ, מַיין הַארְר, אִיךְ בִּין נִיט צוּפְרִידֶען, אִיךְ פָאהְר אַװֶעק אוּנ דִיר לָאז אִיךְ לִיגֶען! — אַךְ מַיין גָאט, צִי אִי׳דָאס אַזוֹי רֶעכְט, אַז פוּן אַ הַארְר זָאל װֶערֶען אַ קְנֶעכְט?

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 360. ^*)

Damen mit Herren, A Broch zu aich! Wos geiht ihr nit gicher, Wos i’ do mit aich? — Hot nit kein varibel, Wos mir geihen nit gich: Mir geihen doch nebach In zurissene Schich!

דַאמֶען מִיט הֶערְרֶען, אַבְּרָאךְ צוּ אַייךְ! װָאס גֵעהְט אִיהְר נִיט גִיכֶער, װָאס אִי׳ דָא מִיט אַייךְ? — הָאט נִיט קֵיין פַארְאִיבֶּעל, װָאס מִיר גֵעהֶען נִיט גִיךְ: מִיר גֵעהֶען דָאךְ נֶעבַּאךְ אִין צוּרִיסֶענֶע שִׁיךְ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ ).

*) На мотивъ 1-й фигуры lancier.

↤ 319

№ 361. ^*)

Schein bin ich, un du liebst mir nit Alt binstu, un du heirathst nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Schein bin ich, un du liebst mir nit; Klug binstu un varsteihst mir nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Mädchen, flecht a Kranzen roith Morgen binstu maine Braut. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer! Kein Kranzen roith flecht ich nit, Ich bin jung un heirath nit. Ein mol ahin un ein mol aher, Mit dir zu tanzen is mir nit schwer!

שֵׁיין בִּין אִיךְ, אוּנ דוּ לִיבְּסְט מִיר נִיט, אַלְט בִּינְסְטוּ, אוּנ דוּ הֵיירַאטְסְט נִיט. אֵיין מָאל אַהִין אוּנ אֵיין מָאל אַהֶער, מִיט דִיר צוּ טַאנְצֶען אִיז מִיר נִיט שְׁװֶער! שֵׁיין בִּין אִיךְ, אוּנ דוּ לִיבְּסְט מִיר נִיט; קְלוּג בִּינְסְטוּ אוּנ פַארְשְׁטֵעהְסְט מִיר נִיט. אֵיין מָאל אַהִין אוּנ אֵיין מָאל אַהֶער, מִיט דִיר צוּ טַאנְצֶען אִיז מִיר נִיט שְׁװֶער! מֶעדְכֶען, פְלֶעכְט אַ קְרַאנְצֶען-רוֹיט, מָארְגֶען בִּינְסְטוּ מַיינֶע בְּרוֹיט. אֵיין מָאל אַהִין אוּנ אֵיין מָאל אַהֶער, מִיט דִיר צוּ טַאנְצֶען אִיז מִיר נִיט שְׁװֶער! קֵיין קְרַאנְצֶען רוֹיט פְלֶעכְט אִיךְ נִיט, אִיךְ בִּין יוּנְג אוּנ הַיירַאט נִיט. אֵיין מָאל אַהִין אוּנ אֵיין מָאל אַהֶער, מִיט דִיר צוּ טַאנְצֶען אִיז מִיר נִיט שְׁװֶער!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 362.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — Mir welen bekummen A scheine Ngine, A scheine Ngine Welen mir bekummen — Jkum Purkon! — Schmaje mit die Brillen, — Chino w’ chisdo! — A rych in dain Boben arain! — Berke is do? — Do, do! — Schmerke is do? — Do, do!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — מִיר װֶעלֶען בֶּעקוּמֶען אַ שֵׁיינֶע נְגִינָה, אַ שֵׁיינֶע נְגִינָה װֶעלֶען מִיר בֶּעקוּמֶען — יְקוּם פּוּרְקָן! — שְׁמַעְיֶה מִיט דִי בְּרִילֶען, — חִנָּא וְחִסְדָא! — אַ רוּחַ אִין דַיין בָּאבֶּען אַרַיין! — בֶּערְקֶע אִיז דָא? — דָא, דָא! — שְׁמֶערְקֶע אִיז דָא? — דָא, דָא!

*) на мотивъ польки.

↤ 320

— Oi że Ber’l, Noch a mol że Schmer’l, Ber’l, Schmer’l, Chajim, Todres! — Nehm die Kinderlach zu! Zu, zu, zu! — Zurais die Kisselach In tausend Stickelach! — Berke is do etc. — Wie heisst die Bobe? — Jopis! — Oi że Jopis, Noch a mol że Topis, Jopis, Topis, Chopis, Lopis! — W’neimar omein!

— אָי זְשֶׁע בֶּערְל, נָאךְ אַ מָאל זְשֶׁע שְׁמֶערְל, בֶּערְל, שְׁמֶערְל, חַיִּים, טוֹדְרוֹס! — נֶעהְם דִי קִינְדֶערְלַאךְ צוּ! צוּ, צוּ, צוּ! — צוּרַייס דִי קִיסֶעלַאךְ אִין טוֹיזֶענְד שְׁטִיקֶעלַאךְ! — בֶּערְקֶע אִיז דָא א. ז. װ. — װִי הֵייסְט דִי בָּאבֶּע? — יָאפִּיס! — אָי זְשֶׁע יָאפִּיס, נָאךְ אַ מָאל זְשֶׁע טָאפִּיס, יָאפִּיס, טָאפִּיס, חָאפִּיס, לָאפִּיס! — וְנֹאמַר אָמֵן!

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ ).

№ 363. ^*)

Af Bri — Auf Morgen noch Jom-tew Glaich in der-frih Af’n Mark mus men leifen, Bulwes mus men keifen, — Un kein Geld is allz nito! Utas — In Stub is kalt, Wie af’n Gass Die Schoiben is ausgebrochen Un ’s i’ nito wos zu kochen, — Un kein Geld is allz nito! Dem Melamed kummt noch vun jenem Sman, Un die Meidel hot nit a Kopike Nadan, Un der Bochur Geiht mit a zurissenem . . . . Un kein Geld is allz nito!

אַף בְּרִי — אוֹיף מָארְגֶען נָאךְ יוֹם טוֹב גְלַייךְ אִין דֶער פְרִיה אַפְ׳ן מַארְק מוּז מֶען לוֹיפֶען, בּוּלְװֶעס מוּז מֶען קוֹיפֶען, — אוּנ קֵיין גֶעלְד אִיז אַלְץ נִיטָא! אֻתַּת — אִין שְׁטוּבּ אִיז קַאלְט, װִי אַפְ׳ן גַאס דִי שׁוֹיבֶּען אִיז אוֹיסְגֶעבְּרָאכֶען אוּנ סְ׳אִי נִיטָא װָאס צוּ קָאכֶען, — אוּנ קֵיין גֶעלְד אִיז אַלְץ נִיטָא! דֶעם מְלַמֵּד קוּמְט נָאךְ פוּן יֶענֶעם זְמַן, אוּנ דִי מֵיידֶעל הָאט נִיט אַ קָאפִּיקֶע נַדַן, אוּנ דֶער בָּחוּר גֵעהְט מִיט אַ צוּרִיסֶענֶעם . . . . אוּנ קֵיין גֶעלְט אִיז אַלְץ נִיטָא!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

*) На мотивъ תפלת גשם

↤ 321

№ 364.

Hameizi meichaweirei Olow ho-Raje, — Ich wel aich derzeilen A Maisse a naie. Die Maisse hot getroffen Um Heischaino-rabe, Es is geboren geworen a Beckele Bai’n chsidischen Gabe. Die Chsidim far’n Eck, Der Rebe far’n Horn, — Der Beckele hot sich arausgerissen Un antlofen geworen. Auf Morgen in der-frih Kummt a-n-Am-hoorez Un sogt: Der Beckele Is bai’n Porez. Der Rebe hot gethon dem Beckele Beten un glätten, Der Beckele hot geschworen — Er wet vun Ort nit optreten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

הַמוֹצִיא מֵחֲבֵרוֹ עָלָיו הָרַאֲיָה, — אִיךְ װֶעל אַייךְ דֶערְצֵיילֶען אַ מַעֲשֶׂה אַ נַייעֶ. דִי מַעֲשֶׂה הָאט גֶעטְרָאפֶען אוּם הוֹשַׁעְנָא רַבָּה, עֶס אִיז גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען אַ בֶּעקֶעלֶע בַּיין חֲסִידִישֶׁען גַבַּאי. דִי חֲסִידִים פַארְן עֶק, דֶער רֶבִּי פַארְן הָארְן, — דֶער בֶּעקֶעלֶע הָאט זִיךְ אַרוֹיס גֶערִיסֶען אוּנ אַנְטְלָאפֶען גֶעװָארֶען. אוֹיף מָארְגֶען אִין דֶער פְרִיה קוּמְט אַנְ-עַם-הָאָרֶץ אוּנ זָאגְט: דֶער בֶּעקֶעלֶע אִיז בַּיין פָּרִיץ. דֶער רֶבִּי הָאט גֶעטְהָאן דֶעם בֶּעקֶעלֶע בֶּעטֶען אוּנ גְלֶעטֶען, דֶער בֶּעקֶעלֶע הָאט גֶעשְׁװָארֶען — עֶר װֶעט פוּן אָרְט נִיט אָפְּטְרֶעטֶען. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Б. М. Кассель в А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 365.

A Geschrei, ain Gepilder, Ain Kol ain wilder In Stub Fraitig var-Tog. Die Waiber die Arures, Mit verkrimmte Zures, — Wer mit Gewein, Wer mit Klog. Sieben Sch’cheinim, alle in einem, Schraien Keiles alle: Eine, a varssopete, Klappt mit der Lopete: Gwald, es brennt die Chale!

אַ גֶעשְׁרֵיי, אַיין גֶעפִּילְדֶער, אַיין קוֹל אַיין װִילְדֶער אִין שְׁטוּבּ פְרַייטִיג פַארְטָאג. דִי װַייבֶּער דִי אֲרוּרוֹת, מִיט פֶערְקְרִימְטֶע צוּרוֹת, — װֶער מִיט גֶעװֵיין, װֶער מִיט קְלָאג. זִיבֶּען שְׁכֵנִים, אַלֶע אִין אֵיינֶעם, שְׁרַייעֶן קוֹלוֹת אַלֶע: אֵיינֶע, אַ פַארְסָאפֶּעטֶע, קְלַאפְּט מִיט דֶער לָאפֶּעטֶע; גְװַאלְד, עֶס בְּרֶענְט דִי חַלָּה!

↤ 322

Die Männer, sei liegen still; In Stub sturemt, Wie in ain Mihl. Eine schrait: „Die Chale auf a Sait!“ Die zweite brecht die Händ: „Maine Chale auch verbrennt!“ Un in Winkel sitzt a Jidene Un sogt a Tchine: — Gott, vartraib dem Ssot’n! . . . . . . . . . . .

דִי מֶענְנֶער, זֵיי לִיגֶען שְׁטִיל; אִין שְׁטוּבּ שְׁטוּרֶעמְט, װִי אִין אַיין מִיהְל. אֵיינֶע שְׁרַייט: „דִי חַלָּה אוֹיף אַ זַייט!“ דִי צְװֵייטֶע בְּרֶעכְט דִי הֶענְט: „מַיינֶע חַלָּה אוֹיךְ פֶערְבְּרֶענְט!“ אוּנ אִין װִינְקֶעל זִיצְט אַ אִידֶענֶע אוּנ זָאגְט אַ תּחִינָה: — גָאט, פַארְטְרַייבּ דֶעם שָׂטָן! . . . . . . . . . . .

Л. Эйдиновъ (Орша, Могилевск губ).

№ 366. ^*)

Wos mir sainen, sainen mir, Ober Jiden sainen mir. (bis) Wos mir thuen, thuen mir, Ober Jmberlach essen mir. Wos mir sainen, sainen mir etc. Ober Blinzes essen mir. Wos mir sainen, sainen mir etc. Ober broder Lokschen essen mir. Ober Beigel etc. Ober Gomelkes etc. Ober darre Kischke etc. Ober Homon-taschen etc. Ober Weles-niss etc. Ober Saleske (?) etc. Ober Chremslach etc. Ober Teiglach etc. Ober Joich etc. Ober Lokschen-kugel etc. Ober Monelach etc. Ober Nisslach etc. Ober Saltenosses (?) etc. Ober Pireschkes etc. Ober Zimes etc. Ober Kugel etc. Ober Bezisnik etc.

װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר, אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר. (bis) װָאס מִיר טְהוּעֶן, טְהוּעֶן מִיר, אָבֶּער אִימְבֶּערְלַאךְ עֶסֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר א. ז. װ. אָבֶּער בְּלִינְצֶעס עֶסֶען מִיר. װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר א. ז. װ. אָבֶּער בְּרָאדֶער לָאקְשֶׁען עֶסֶען מִיר. אָבֶּער בֵּייגֶעל א. ז. װ. אָבֶּער גָאמֶעלְקֶעס א. ז. װ. אָבֶּער דַארֶע קִישְׁקֶע א. ז. װ. אָבֶּער הָמָן-טַאשֶׁען א. ז. װ. אָבֶּער װֶעלֶעס-נִיס א. ז. װ. אָבֶּער זַאלֶעסְקֶע (?) א. ז. װ. אָבֶּער חְרֶעמְזְלַאךְ א. ז. װ. אָבֶּער טֵייגְלַאךְ א. ז. װ. אָבֶּער יָאיְךְ א. ז. װ. אָבֶּער לָאקְשֶׁען-קוּגֶעל א. ז. װ. אָבֶּער מָאנֶעלַאךְ א. ז. װ. אָבֶּער נִיסְלַאךְ א. ז. װ. אָבֶּער סַאלְטֶענָאסֶעס (?) א. ז. װ. אָבֶּער פִּירֶעשְׁקֶעס א. ז. װ. אָבֶּער צִימֶעס א. ז. װ. אָבֶּער קוּגֶעל א. ז. װ. אָבֶּער בֶּעצִיסְנִיק א. ז. װ.

Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.)

*) Поется при סיום и т. п. случаяхъ см. №№ 23—24.

↤ 323

№ 367.

Schabes keidesch, Schabes zu der Nacht Essen mir alle Fisch Un a Zimes, un a Zimes, un a Zimes’l vun Mehrelech, Un a Zimes, un a Zimes, un a Zimes’l vun Posternak, Un a Kischke, un a Kischke, un a Kischkele auch’et. Kischkele heisstu, in Eiwen steihstu, l’koweid Schabes! Schabes keidesch, Schabes in der-frih Essen mir alle Puzja Un a Kasche, un a Kasche, un a Kaschele vun Arbeslech; Un a Kasche,un a Kasche,un a Kaschele vun Bebelech, Un a Kugel, un a Kugel, un a Kugel vun Lekschelech. Kigele heisstu, in Eiwen steihstu, in Maul zugeihstu, l’koweid Schabes!

שַׁבָּת קֹדֶשׁ, שַׁבָּת צוּ דֶער נַאכְט עֶסֶען מִיר אַלֶע פִישׁ אוּנ אַ צִימֶעס, אוּנ אַצִימֶעס, אוּנ אַ צִימֶעסְ׳ל פוּן מֶערֶעלֶעךְ, אוּנ אַ צִימֶעס, אוּנ אַ צִימֶעס, אוּנ אַ צִימֶעסְ׳ל פוּן פָּאסְטֶערְנַאק, אוּנ אַ קִישְׁקֶע, אוּנ אַ קִישְׁקֶע, אוּנ אַ קִישְׁקֶעלֶע אוֹיךְ׳עֶט. קִישְׁקֶעלֶע הֵייסְטוּ, אִין אוֹיבֶען שְׁטֵעהְסְטוּ, לְכָּבוֹד שַׁבָּת! שַׁבָּת קֹדֶשׁ, שַׁבָּת אִין דֶער פְרִיה עֶסֶען מִיר אַלֶע פּוּצַא אוּן אַ קַאשֶׁע, אוּנ אַ קַאשֶׁע, אוּנ אַ קַאשֶׁעלֶע פוּן אַרְבֶּעסְלֶעךְ; אוּנ אַ קַאשֶׁע,אוּנ אַ קַאשֶׁע,אוּנ אַ קַאשֶׁעלֶע פוּן בֶּעבֶּעלֶעךְ, אוּנ אַ קוּגֶעל, אוּנ אַ קוּגֶעל, אוּנ אַקוּגֶעל פוּן לֶעקְשֶׁעלֶעךְ. קוּגֶעלֶע הֵייסְטוּ, אִין אוֹיבֶען שְׁטֵעהְסְטוּ, אִין מוֹיל צוּגֵעהְסְטוּ, לְכָּבוֹד שַׁבָּת!

Л. Эйдиновъ (орша, Могилевск губ).

№ 368.

A Waibele a Brije Gekeift Kischke a Mzije, Vergessen auszumachen Die inweinigste Sachen Un araingeleigt in Zimes. Der Mann, er kummt, Er leckt, er schmekt, Er sogt: „Main Waib, Es is gor nit frisch!“ — A, du Scheite, Du narrische Plote! Dos is doch Wie Zucker siss!

אַ װַייבֶּעלֶע אַ בְּרִיָה גֶעקוֹיפְט קִישְׁקֶע אַ מְצִיאָה, פֶערְגֶעסֶען אוֹיסְצוּמַאכֶען דִי אִינֶעװֵיינִיגְסְטֶע זַאכֶען אוּנ אַרַיין גֶעלֵייגְט אִין צִימֶעס. דֶער מַאנְן, עֶר קוּמְט, עֶר לֶעקְט, עֶר שְׁמֶעקְט, עֶר זָאגְט: „מַיין װַייבּ, עֶס אִיז גָאר נִיט פְרִישׁ!“ — אַ, דוּ שׁוֹטֶה, דוּ נַארְרִישֶׁע פְּלָאטֶע! דָאס אִיז דָאךְ װִי צוּקֶער זִיס!

Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

↤ 324

№ 369.

Ein mol thu ich sich benaien, — (bis) A ganze Woch Horewet men doch, Un af Schabes mus men laihen! Laihen un laihen, un laihen, Soll men nit bedarfen; 1) Schabes ohn Chrein 2) Kenn men sich begeihn, Ober nit ohn Branfen! Branfen, Branfen, Branfen — Ot dos is main Nechome; 3) Un as ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Derquick ich main Nschome. 4) Main Nschome mit main Nechome Is alle mol in ganzen; 5) Un wie ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Heib ich on zu tanzen. Zu tanzen, zu singen, zu springen — Derzu thu ich teigen; Un wie ich mach A Schnaps noch a Schnaps, Bekumm ich klore Eigen. 6) Eigen un Eigen, un Eigen, Eigen hob ich klore — Un ich wel machen: Sche-hakeil nihjo bi-Dworei.

אֵיינְמָאל טְהוּ אִיךְ זִיךְ בֶּענַייעֶן, — (bis) אַ גַאנְצֶע װָאךְ הָארֶעװֶעט מֶען דָאךְ, אוּנ אַף שַׁבָּת מוּז מֶען לַייהֶען! לַייהֶען אוּנ לַייהֶען, אוּנ לַייהֶען, זָאל מֶען נִיט בֶּעדַארְפֶען; 1) שַׁבָּת אָהְן חְרֵיין 2) קֶען מֶען זִיךְ בֶּעגֵעהְן, אָבֶּער נִיט אָהְן בְּרַאנְפֶען! בְּרַאנְפֶען, בְּרַאנְפֶען, בְּרַאנְפֶען — אָט דָאס אִיז מַיין נֶחָמָה; 3) אוּנ אַז אִיךְ מַאךְ אַ שְׁנַאפְּס נָאךְ אַ שְׁנַאפְּס, דֶערְקְװִיק אִיךְ מַיין נְשָׁמָה. 4) מַיין נְשָׁמָה מִיט מַיין נֶחָמָה אִיז אַלֶע מָאל אִין גַאנְצֶען; 5) אוּנ װִי אִיךְ מַאךְ אַ שְׁנַאפְּס נָאךְ אַ שְׁנַאפְּס, הוֹיבּ אִיךְ אָן צוּ טַאנְצֶען. צוּ טַאנְצֶען, צוּ זִינְגֶען, צוּ שְׁפְּרִינְגֶען — דֶערְצוּ טְהוּ אִיךְ טוֹיגֶען; אוּנ װִי אִיךְ מַאךְ אַ שְׁנַאפְּס נָאךְ אַ שְׁנַאפְּס, בֶּעקוּם אִיךְ קְלָארֶע אוֹיגֶען. 6) אוֹיגֶען אוּנ אוֹיגֶען, אוּנ אוֹיגֶען, אוֹיגֶען הָאבּ אִיךְ קְלָארֶע — אוּנ אִיךְ װֶעל מַאכֶען: שֶׁהַכֹּל נִהְיָה בִּדְבָרוֹ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

Nor nit bai’n Dalf’n. Fleisch Branfen is doch kalt. Thu ich schraien gwald. Die Nechome is gor in ganzen. Effen ich maine Eigen

1) נָאר נִיט בַּיי׳ן דַלְפוֹן. 2) פְלֵיישׁ. 3) בְּרַאנְפֶען אִיז דָאךְ קַאלְט. 4) טְהוּ אִיךְ שְׁרַייעֶן גְװַאלְד. 5) דִי נֶחָמָה אִיז גָאר אִין גַאנְצֶען. 6) עֶפֶען אִיךְ מַיינֶע אוֹיגֶען

↤ 325

№ 370.

Iber die Gläsel Branfen Mach ich a Broche, — In ihr is doch do A greisse Hazloche! Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „Boruch“, — Dos is doch a Din In Schulchon-Oruch. Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „Ato“, — Wenn trinkt men Branfen? Koeis ato! Iber die Gläsel Branfen Mach ich: „ha-Schem“, — Zulieb dem hoben mir A greissen Varnehm. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Eleiheinu“, — Ihr hoben doch getrunken Unser Oweis-aweisseinu. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Melech“, — Wail sie macht uns Seiher freilech. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „ho-Eilom“, — Mir trinken Branfen Mit a greissen Eilom. Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „Sche-hakeil“, — Wail sie macht vun uns A greissen ssach-hakeil. Iber die Gläsel Branfen Machen mir doch: „Nihjo“,— As mir hoben derlebt zu trinken Schnaps, Hoben mir a S’chije.

אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאךְ אִיךְ אַ בְּרָכָה, — אִין אִיהר אִיז דָאךְ דָא אַ גְרוֹיסֶע הַצְלָחָה! אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאךְ אִיךְ: „בָּרוּךְ“, — דָאס אִיז דָאךְ אַ דִין אִין שֻׁלְחָן עָרוּךְ. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאךְ אִיךְ: „אַתָּה“, — װֶען טְרִינְקְט מֶען בְּרַאנְפֶען? כָּעֵת אַתָּה! אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאךְ אִיךְ: „הַשֵׁם“, — צוּ לִיבּ דֶעם הָאבֶּען מִיר אַ גְרוֹיסֶען פַארְנֶעהְם. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר: „אֱלֹהֵינוּ“, — אִיהר הָאבֶּען דָאךְ גֶעטְרוּנְקֶען אוּנְזֶער אָבוֹת אֲבוֹתֵינוּ. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר: „מֶלֶךְ“, — װַייל זִי מַאכְט אוּנְז זֵייעֶר פְרֵעהְלֶעךְ. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר: „הָעוֹלָם“, — מִיר טְרִינְקֶען בְּרַאנְפֶען מִיט אַ גְרוֹיסֶען עוֹלָם. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר: „שֶׁהַכֹּל“, — װַייל זִי מַאכְט פוּן אוּנְז אַ גְרוֹיסֶען סַךְ הַכֹּל. אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר דָאךְ: „נִהְיָה“,— אַז מִיר הָאבֶּען דֶערְלֶעבְּט צוּ טְרִינְקֶען שְׁנַאפְּס, הָאבֶּען מִיר אַ זְכִיָה.

↤ 326

Iber die Gläsel Branfen Machen mir: „bie-Dworei“, — Wer ’s kenn mehr trinken, Is a gresserer Srore!

אִיבֶּער דִי גְלֶעזֶעל בְּרַאנְפֶען מַאכֶען מִיר: „בִּדְבָרוֹ“, — װֶער סְ׳קֶען מֶעהְר טְרִינְקֶען, אִיז אַ גְרֶעסֶערֶער שְׂרָרָה!

Б. М. Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

№ 371.

Adir ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi! Bochur ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi! A my sobi kak Bratzy Budjem sobi guljatzi. Nado snatj, kak guljatj, Pered Bogom otwetschatj! Pjom Wudke i guljajem, Pered Bogom otwetschajem, Pana Boga upominajem, Wato Melech chai w’kajom, W’ato tischma min ha-Schomoim, — L’schono haboo bi-Jruscholojim! Godeil ato amiti — Jeden Pan Bog na Switi. Dogul ato amiti etc.

אַדִּיר אַתָּה אֲמִתִּי — יֶעדֶען פַּאן בָּאג נַא-סְװִיטִי! בָּחוּר אַתָּה אֲמִתִּי — יֶעדֶען פַּאן בָּאג נַא-סְװִיטִי! אַ מִי סָאבִּי קַאק בְּרַאצִי בּוּדֶעם סָאבִּי גוּלְיַאצִי. נַאדָא זְנַאט, קַאק גוּלְיַאט, פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװְיֶעצַאַט! פְּיָאם װאוּדְקֶע אִי גוּלְיַאיֶעם, פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװְיֶעצַאיֶעם, פַּאנַא בָּאגַא אוּפָּאמִינַאיֶעם, וְאַתָּה מֶלֶךְ חַי וְקַיָּם, וְאַתָּה תִּשְׁמַע מִן הַשָּׁמיִם — לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלָיִם! גָּדוֹל אַתָּה אֲמִתִּי — יֶעדֶען פַּאן בָּאג נַא-סְװִיטִי. דָגוּל אַתָּה אֲמִתִּי א. ז. װ.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

№ 372.

Варіантъ:

Mi adir amiti? Jestj Bog na Switi! ⎫ ⎬ ⎭ bis Nado snati, kak guljatj, Pered Bogom otwetschatj! ⎫ ⎬ ⎭ bis My pjom i guljajem, — W’ato Melech chai w’kajom! Mi bochur amiti? Jestj Bog na Switi! Nado snatj kak guljatj etc. Mi godeil amiti etc.

מִי אַדִּיר אֲמִתִּי? יֶעסְט בָּאג נַא סְװִיטִי! ⎧ ⎨ ⎩ bis נַאדָא זְנַאט, קַאק גוּלְיַאט, פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװְיֶעצַאט! ⎧ ⎨ ⎩ bis מִי פְּיָאם אִי גוּלְיַאיֶעם, — וְאַתָּה מֶלֶךְ חַי וְקַיָּם! מִי בָּחוּר אֲמִתִּי? יֶעסְט בָּאג נַא סְװִיטִי! נַאדָא זְנַאט קַאק גוּלְיַאט א. ז. װ. מִי גָּדוֹל אֲמִתִּי א. ז. װ.

И. H. Тирхельтубъ (Могилевск губ.).

↤ 327

№ 373.

— Gabe, wos will der Rebe? — As die Rebezin soll geben! — Wos soll sie geben? — Maschke! — Auf wos is die Maschke? — As die Kinderlech sollen lernen Teire ohn Laske! Eineg l’Schabos bim-bam-bam, Tanug l’Jomteiw cha-cha-cha! — Gabe, wos will der Rebe etc. — Lekach! — Auf wos is die Lekach? — Die Kinder sollen lernen Teire ohn Mekach! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Zimes! — Auf wos is die Zimes? — Die Kinder sollen lernen Teire bi-n’imus! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Fleisch! — Auf wos is die Fleisch? — Die Kinder sollen lernen Teire mit Schweiss! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Lokschen! — Auf wos is die Lokschen? — Die Kinder sollen lernen Teire, wie Ochsen! Eineg l’Schabos bim-bam-bam etc. — Gabe, wos will der Rebe etc. — Kompot! — Auf wos is die Kompot? Die Kinder sollen lernen Teire ohn klopot! Eineg l’Schabos bim-bam bam etc.

— גַבְּאַי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי? — אַז דִי רֶבִּיצִין זָאל גֶעבֶּען! — װָאס זָאל זִי גֶעבֶּען? — מַשְׁקֶה! — אוֹיף װָאס אִיז דִי מַשְׁקֶה? — אַז דִי קִינְדֶערְלֶעךְ זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה אָהְן לַאסְקֶע! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם-בַּאם, תַּעֲנוּג לְיוֹם טוֹב חַא-חַא-חַא! — גַבְּאַי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי א. ז. װ. — לֶעקַאךְ! — אוֹיף װָאס אִיז דִי לֶעקַאךְ? — דִי קִינְדֶער זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה אָהְן מֶקַח! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם-בַּאם א. ז. װ. — גַבַּאי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי א. ז. װ. — צִימֶעס! — אוֹיף װָאס אִיז דִי צִימֶעס? — דִי קִינְדֶער זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה בִּנְעִימוּת! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם-בַּאם א. ז. װ. — גַבַּאי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי א. ז. װ. — פְלֵיישׁ! — אוֹיף װָאס אִיז דִי פְלֵיישׁ? — דִי קִינְדֶער זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה מִיט שְׁװֵייס! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם-בַּאם א. ז. װ. — גַבַּאי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי א. ז. װ. — לָאקְשֶׁען! — אוֹיף װָאס אִיז דִי לָאקְשֶׁען? — דִי קִינְדֶער זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה, װִי אָקְסֶען! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם-בַּאם א. ז. װ. — גַבַּאי, װָאס װִיל דֶער רֶבִּי א. ז. װ. — קָאמְפָּאט! — אוֹיף װָאס אִיז דִי קָאמְפָּאט? דִי קִינְדֶער זָאלֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה אָהְן קְלָאפָּאט! עֹנֶג לְשַׁבָּת בִּים-בַּאם בַּאם א. ז. װ.

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 328

№ 374.

Saïgraitje mnje Kasatschinu Ach, po-jewreiskomu! — Jism’chu b’Malchusscho sсheimrei Schabos, Wot tjebje Kosatschinu! Wot po-jewreiskomu! Saigraitje mnje Kasatschinu Po-misnagdskomu! — Keihanecho jilb’schu Zedek, Wot tjebje Kasatschinu, Wot po-misnagdskomu! Saigraitje mnje Kasatschinu Po chassidazkomu! — Jestj tam Chossid w’ Kapeljusche, Kochem Żone, kochem djuże, Ohawti es Ischti w’es Bonai, — Wot tjebje Kasatschinu, Wot po-chassidazkomu!

זַאאִיגְרַייטְיֶע מְנְיֶע קַאזַאטְשִׁינוּ אַךְ, פָּא-יֶעװְרֵייסְקָאמוּ! — יִשְׂמְחוּ בְּמַלְכוּתְךָ שׁוֹמְרֵי שַׁבָּת, װָאט טְיֶעבְּיֶע קָאזַאטְשִׁינוּ, װָאט פָּא-יֶעװְרֵייסְקָאמוּ! זַאאִיגְרַייטְיֶע מְנְיֶע קַאזַאטְשִׁינוּ פָּא-מִתְנַגְדְ׳סְקָאמוּ! — כֹּהֲנֶיךָ יִלְבְּשׁוּ צֶדֶק, װָאט טְיֶעבְּיֶע קַאזַאטְשִׁינוּ, װָאט פָּא-מִתְנַגְדְ׳סְקָאמוּ! זַאאִיגְרַייטְיֶע מְנְיֶע קַאזַאטְשִׁינוּ פָּא חֲסִידַ׳אצְקָאמוּ! — יֶעסְט טַאם חָסִיד װְ׳קַאפֶּעלְיוּשֶׁע, קָאכֶעם זְשָׁאנֶע, קָאכֶעם דוּזְשֶׁע, אָהַבְתִּי אֶת אִשְׁתִּי וְאֶת בָּנַי, — װָאט טְיֶעבְּיֶע קַאזַאטְשִׁינוּ, װָאט פָּא-חֲסִידַ אצְקָאמוּ!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

№ 375.

Mimizrajim g’altonu, wer? Adeinoi Eleiheinu! Umibeis Awodim pdissonu, wer? Adeinoi Eleiheinu! B’roow santonu etc. Uwssowo kilkaltonu etc. Meicherew hizaltonu etc. Umidewer milat’tonu etc. G’altonu, pdissonu, Santonu, kilkaltonu, Hizaltonu, milatonu Umeicholojim roïm — Af alle Rschoïm. Wos mehr Kabz’n — Mehr Guljake; Wos mehr Nogid — Mehr Ssobake!

מִמִּצְרַיִם גְאַלְתָּנוּ, װֶער? ה׳ אֱלֹהֵינוּ! וּמִבֵּית עֲבָדִים פְּדִיתָנוּ, װֶער? ה׳ אֱלֹהֵינוּ! בְּרָעָב זַנְתָּנוּ א. ז. װ. וּבְשָׂבָה כּלְכַּלְתָּנוּ א. ז. װ. מֵחֶרֶב הִצַּלְתָּנוּ א. ז. װ. וּמִדֶּבֶר מִלַּטְתָּנוּ א. ז. װ. גְאַלְתָּנוּ, פְּדִיתָנוּ, זַנְתָּנוּ, כִּלְכַּלְתָּנוּ, הִצַּלְתָּנוּ, מִלַּטְתָּנוּ וּמֵחֳלָייִם רָעִים — אַף אַלֶע רְשָׁעִים. װָאס מֶעהְר קַבְּצָן — מֶעהְר גוּלְיַאקֶע; װָאס מֶעהְר נָגִיד — מֶעהְר סָאבַּאקֶע!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 329

№ 376.

Ewjeinim haheilchim iber die Haiser W’scheissim Jajin iber die Braiser, Eilu wo-eilu ha-zeiakim Boch — A Trunk Branfen willt sich doch! Balei-batim ha-jeischwim b’Boteihem W’scheissim Jajin bi-Kleihem, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk Branfen podawai! Ganowim ha-jeischwim ba-Machteres W’scheissim Jajin bi-chlei cheres, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk Branfen podawai! Dajonim ha-jeischwim eizel ha-Kness’l, Ha-scheissim Jajin a vulle Fläsch’l, Eilu wo-eilu ha-zeiakim Boch — A Trunk Branfen willt sich doch! Händler ha jeischwim eizel ha-Händel W’scheissim Jajin a vulle Kendel, Eilu wo-eilu ha-zeiakim chai — A Trunk branfen podawai!

אֶבְיוֹנִים הַהוֹלְכִים אִיבֶּער דִי הַייזֶער וְשׁוֹתִים יַיִן אִיבֶּער דִי בְּרַייזֶער, אֵלוּ וָאֵלוּ הַצּוֹעֲקִים בָּךְ — אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען װִילְט זִיךְ דָאךְ! בַּעֲלֵי-בָּתִּ׳ים הַיּוֹשְׁבִים בְּבָּתֵּיהֶם וְשׁוֹיתִים יַיִן בִּכְלֵיהֶם, אֵלוּ וָאֵלוּ הַצּוֹעֲקִים חַי — אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען פָּאדַאװַאי! גַנָּבִים הַיּוֹשְׁבִים בַּמַחְתָּרֶת וְשׁוֹתִים יַיִן בִּכְלֵי חֶרֶס, אֵלוּ וָאֵלוּ הַצּוֹעֲקִים חַי — אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען פָּאדַאװַאי! דַיָּנִים הַיּוֹשְׁבִים אֵצֶל הַכְּנֶסְ׳ל, הַשׁוֹתִים יַיִן אַפוּלֶע פְלֶעשְׁ׳ל, אֵלוּ וָאֵלוּ הַצּוֹעֲקִים בָּךְ — אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען װִילְט זִיךְ דָאךְ! הֶענְדְלֶער הַיּוֹשְׁבִים אֵצֶל הַהֶענְדֶעל וְשׁוֹתִים יַיִן אַפוּלֶע קֶענְדֶעל, אֵלוּ וָאֵלוּ הַצּוֹעֲקִים חַי — אַ טְרוּנְק בְּרַאנְפֶען פָּאדַאװַאי!

А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 

Приложенiе.

БИБЛIОГРАФИЧЕСКIЙ УКАЗАТЕЛЬ

СБОРНИКОВЪ ПѢСЕН НА РАЗГОВОРНО-ЕВРЕЙСКОМЪ ЯЗЫКѢ,

имѣющихся и Азіатскомъ музеѣ Императорской Академіи Наукъ.

Составленъ С. Е. Винеромъ.

↤ 

↤ —I—

Приложенiе.

БИБЛIОГРАФИЧЕСКIЙ УКАЗАТЕЛЬ

СБОРНИКОВЪ ПѢСЕН НА РАЗГОВОРНО-ЕВРЕЙСКОМЪ ЯЗЫКѢ,

имѣющихся и Азіатскомъ музеѣ Императорской Академіи Наукъ.

Составленъ С. Е. Винеромъ.

אבראמאוויץ שׁ. י.

יודעל. אַ ספור המעשה, אין חזירים, ע״מ י״א תנועות, פון שׁ״י אבראמאוויץ. (טהייל,I. II) ווארשויא (יואל לעבענזאהן) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 106 + 118 עמודים.

באנק ח.

אביע רננות. פינף לידער נייעה, צו זינגען אין אגיזעלינשאפט ... א) פאר רעדע. ב) דיא גאבריעלין. ג) דעם פאטערס צואה. ד) דער טויט. ה) דער אומויסטער האפין. הערויס גיגעבין פון חיים באנק אויס ווילנא. ווילנא (הלל דווארזעץ) (תרל״ה) 1875 16° (ע״ט) 32 עמודים.

בודזאן, י.

המן מיט מרדכין. פיינע לידער, זינגט ברידער, אין דעם טאג פורים ... ארור המן — ברוך מרדכי! (מאת י. בודזאן). ווילנא (יהודה ליב מ״ץ) תרנ״ג 1893 16° (ע״ט) 30 עמודים.

בדחן חנן.

שׁאו זמרה ... מעלאדיען ... לידער ... א) ליד פון דיא בליבטע געלט מיט דיא גידריקטע וועלט. ב) ליד פון דיא זאנציקעס (זאגען שירעם). ארויסגיגעבין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (א. ה. קאצינעלענבויגען) תרל״ח 1877 16° (ע״ט) 16 עמודים.

שיר נחמד אדער דיא ריינע נשׁמה ... א) דיא פארעדע ... ב) דיא ליד, וויא דיא נשמה טענעט מיט דעם מלאך ... ארויס גיגעגין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (א. ה. קאציגעלינבויגען) תרל״ח 1877 16° (ע״ט) 44 עמודים.

שירי חדוה. דרייא נייע לידער. צום זינגען מיט מעלאדיען: א) מיט דער עפיל בוים. ב) פון דער פאלשער וועלט. ג) וויא מען נארט אפ אקלויזניק אין אשידוך. ארויסגיגעבין פון חנן בדחן מסמארגאן. ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16° (ע״ט). 32 עמודים.

↤ —II—

בדחן, מרדכי מאנע כע״ס.

קול שמחה. איין שטים פֿון פֿרייד. דרייא נייע לידער : א) פֿון גאליציאנער בטלן טייט זיין איידים דער חסיד. ב) פון דיא קינפעטארין. ג) פֿון דעם וועכטער. הערויס גיגעבין פון מאנע כע״ס בדחן מן ביאלישטאק ווילנא (הלל בן אברהם יצחק דווארזעץ תרל״ב 1872 16° (ע״ט) 64 עמודים.

. . . . . קול שמחה ... דרייא נייע לידער ... פון טאנע כע״ס בדחן פון ביאלישטאק. (שנית). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ג 1873 16° (ע״ט). 64 עמודים.

. . . . . דרייא נייע לידער ... פון מאנע בע״ס בדחן פון ביאלישטאק. (שלישית). ווילנא (י״ל מ״ץ) תרל״ו 1875 16° (ע״ט). 64 עמודים.

. . . . . קול שמחה. דרייא נאייע לידער ... פאן מאנע כע״ס בדחן אויס ביאלישטאק. (כמו שנדפס בשנת תרל״ב). ווילנא (א. ה. קאצינעלינבויגען) תרמ״ב 1881 16° (ע״ט). 62 עמודים.

קול זמרה. פֿינף נייע ... לידער. א) דאס ליד פון אלעמען תכלית. ב) דאס ליד פון חתן׳ס פֿאטער. ג) דיא ליד פֿון חתן׳ס מוטער. ד) דיא ליד פון דיא כלה״ס פֿאטער. ה) דיא ליד פון דיא כלה׳ס מוטער. (מאת מרדכי כעס בדחן). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

שׁפתי רננים. פינף נאייע לידער: 1) דער עלטער עלטער זיידע. 2) טעלעגראף. 3) די כלה. פון שדכן. 4) דער קארגער מיט דעם וותרן. 5) דיא ווינד פרנסה. ארויס גיגעבין פון מ״כ בדחן מבייאליסטאק. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ שריפֿטזעצער) תרל״ד 1874 16° (ע״ט). 32 עמודים.

קול שיר. פֿיר נייע לידער. א) דער ארעמער בעל גאוה. ב) די שיניאנען. ג) דיא פֿאלשע וועלט. ד) צוואה. פון מרדכי בדחן מווילנא. ווילנא (א. י. דווארזעץ ובנו ש. י.) תרל״א 1871 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דעד דאנערשטאג. מיט נאך דראיי ... לידער. 1) דער אלטער פֿאטער מיט דיא קינדער. 2) דער סאמאוואר : 3) דער רייזע זאק. צום זינגען מיט פֿיינע מילאדיען פאן מרדכי בדחן. ווילנא (פין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 28 עמודים.

בדחן, פסח אליהו.

כנף רננים. זעקס פאלקס לידער וואס קריטיקירן ... זאכין וואש עקסעסטירין אויף דער וועלט : 1) דער פֿערפֿאססער. 2) די יוגענד אונ די עלטער. 3) דער טעלעגראף. 4) דער סיגאר. 5) דיא אורקע. 6) דיא שפיגיל. מאת ... פסח אלי׳ בדחן, יליד באברויסק ומקום מגורו הראדאק. [השירים חוברו משנה תר״י עד תרי״ט](עם העתקה בלה״ק שלא באה בדפוס). ווילנא (פין וראזענקראנץ) תרל״ב 1871 16° (ע״ט) 32 עמודים.

כנף רננים. ... פֿינף פֿאלקס לידער : 1) די יוגענד אונ די עלטער. 2) דער טעלענדאף. 3) דער סיגאר. 4) דער שטיקעלע ברויט, אדער דיא פֿיש. 5) די א שפיגיל. מאת ... פסח אלי׳ בדחן ... (שנית). ווילנא (פֿין וראָזענקראנץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט) 32 עמודים.

↤ —III—

בלאך י. ב.

מלוכת שאול גם עקידת יצחק. דא איז ... דיא גאנצע מלחמה וואס דוד האט גיפירט מיט גליות. אלעס אין גראמען. אויך ... די ... עקדה ... דערצו נאך צווייא סצענעס פון אברהם מיט שרה. הערויס גיגעבין פון י. ב. בלאך. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט) 40 עמודים.

בערזיק שׁ. י.

ספר חכמת ודעת ... דברי מוסר ... דברי חכמה אונ מנהגים. אויך אנדערע דינים ... מאתי ש״י בערזיק. (קי״ב בתים בחרוזים, עברי טייטש). ווילגא (אברהם יצחק דווארזעץ) (חרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 32 עמודים.

”... חכמת ודעת ... (שנית) ... מאתי ש״י בערזיק מאסמענא. (ק״י בינים). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט). 32 עמודים.

ספר חמדת הימים ... חכמה ומוסר ... מדות ... מאתי שׁ״י בערזיק מאסמענא. (קי״ב בתים בחרוזים. עברי טייטש). ווילנא (פֿין וראזענקראץ) תר״ל 1870 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... חמדת הימים ... (שנית), ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1873 16° (ע״ט). 32 עמודים.

בערענשׁטיין שׁ.

מאגאזין פֿון יודישע לידער פֿאר דעם יודישׁען פאלק, פון שׁ. בערנשׁטיין אויס קאמניץ פאדאלסק. זיטאמיר (יצחק משה באקשט) (חרכ״ט) 1869 12° (ע״ט) 84 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... ווארשא (חיים קעלטער (תד״מ) 1880) (בדפוס האחים שולדבערג. תרמ״ד 1884) 12° (ע״ט). 73 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... בערדיטשוב (יעקב שעפֿטיל) (תרמ״ח) 1888 12° (ע״ט). 73 עמודים.

”... מאגאזין פון יודישע לידער ... בערדיטשוב (י, שעפטיל) (תרנ״א) 1891 12° (ע״ט) ,73 עמודים.

גאטטלאבער א. ב.

דער סעים. אדער דיא גרויסע אסיפה אין וואלד ווען דיא חיות האבען אויסגעקליבען דעם ליב פֿאר אטלר. פון א. ב. ג. [אברהם בער גאטטלאבער]. זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 48 עמודים.

גאלדענפאדים אברהם.

דאס יודעלע. יודישע לידער, אויף פראסט יודעשער שפראך, פון אברהם נאלדענפֿאדים איין אלטקאנסטאנטינער. זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) תרכ״ט 1868 16° (ע״ט). 93 עמודים.

↤ —IV—

גאלדענפאדים אברהם.

יודעלע. ... פֿון אברהם גאלדענפֿאדים (שנית). זיטאמיר (א. ש. שאדאוו) (תרל״ז) 1876 16° (ע״ט). 84 עמודים.

” ... דאס יודעלע. יודישע ליעדער ... פֿאן אברהם גאלדענפֿאדען ... ווארשא (ט. האלטער) תרנ״ב (1891) 12° (ע״ט) 108 עמודים.

דיא יודענע, פערשיעדענע געדיכטע אונ טהעאטער, אין פראסט יודעשען פֿון אברהם גאלדפֿאדען (דער מחבר פֿינעם יודעלע). אדעססא (ל. ניטצשע) (תרכ״ט) 1869 8° (ע״ט). 90 עמודים.

דאס פידעלע. זאממלונג יודישער פֿאלקס-ליעדער הומאריסטישע אונד ערנסטע. פֿערפֿאסט פֿון אברהם גאלדפאדען. ערשטע העפֿט. אדעססא (ט. א, בעלינסאהן) תרמ״ג 1883 8° (ע״ט). 16 עמודים.

ישׂראליק. יודישע ליעדער פֿערפֿאסט פֿאן אברהם גאלדפֿאדען. אדעססא (א. שולצע) תרמ״ד 1884 8° (ע״ט). 24 עמודים.

”האצמח׳ס קרעמילי, פֿון פֿערשיעדענע אנטיקען. 25 יודישע פֿאלקסליעדער, וואס זענען געזונגען געווארען אין גאלדפֿאדענס יודישען טהעאטהער. צוזאממען געקליעבען פֿון אברהם יצחק טאנצמאנן. הערויסגעגעבען פֿון משה מרדכי צוקערמאנן, ווארשא (פ. בוימריטטער) תרנ״א 1891 16° (ע״ט) 88 עמודים.

גארדאן י יהודה ליב.

שיחת חולין. ליעדער אין דער פֿאלקסשפראכע, פֿאן י. ל. גארדאן. (14 שירים). ווארשא (י. אונטערהענדלער) תרמ״ו 1886 8° (ע״ט). 92 עמודים. [עם הקדמה מהמביא לדפוס .א י. שפירא].

” ... שיחת חולין ... 2-טע פֿערבעססערטע אונד פֿערמעהרטע אויפֿלאגע. ווארשא (א׳ בוימריטטער עט גאנשאר) תרמ״ט 1889 8° (ע״ט). 104 עמודים.

” ... שיחת חולין ... פֿיערטע פֿערבעסערטע אויפֿלאגע. ווילגא (האלמנה והאחים ראם) תר״ס 1899 8° (ע״ט). 104 עמודים.

נארדאן, מיכל.

דיא בארד אונ דערצו נאך אנדערע שיינע אידישע לידער. אללע פֿון אגרויססין חסיד. (החתום בהקדמתו הכתובה בלשון הקדש : „גר, דל, סך, אני“ (הוא: מיכל גארדאן). זיטאטיר (אברהם שלום שאדאוו) תרכ״ט 1868 16° (ע״ט) 96 עמודים.

שׁירי מ. גארדאן. יודישע ליעדער פֿון מיכל גארדאן. ווארשא (י. אלאפין) תרמ״ט 1889 8° (ע״ט). 112 עמודים.

גראבויס מאיר.

צעהען נייע קאפלעטין פֿאן מ. [מאיר] גראבויס אין קעשיניעב. (10 ליעדער) קעשיניעב (א. שילאמאוויטש) תרנ״ח 1898 16° (ע״ט) 28 + (4) עמודים.

↤ —V—

גראנאווסקי, ראובן.

דער ריכטיגער שׁפיגעל פֿון דער היינטיגער וועלט, (הומאריסטישס געדיכטע). פֿון ראובן בן אברהם גראנאווסקי, אויס וואלעגאצאלאווא .י (19 ליעדער). אדעסא (אבא דוכנא) תרנ״ה 1895 12° (ע״ט). 54 עמודים.

גריל. א. ליפמאן.

ר׳ טודרוס מיט זיין טאכטער גאלדוניא ... פינף ... לידער, פֿון אַ היינטיגע מאדמאזעל וויא אזוי דא האט אירעס אויסגעפירט אונ זיא האט גינומען דעם לעהרער פאר א מאן ... פערפאסט פֿון אליעזר ליפמאן בריל. אדעססא (דרוק פון „אדעססקע וועסטניק“) תרמ״ח 1888 8° (ע״ט): 32 עמודים.

דיק א. מ.

דיא דרייא מלא רחמים, דער צו נאך צווייא לידער אויף פרייטיג צו נאכט אונ אויף שבת צו נאכט, איינע ריכטיגע איבער זעצונג פֿון דיא הייליגע געזיינגע מאת אמ״ד. (אייזיק מאיר דיק. (ההגדה השלישית היא מגזרת ת״ח). ווילנא (האל׳ והאחים דאם) תרל״ג 1873 12° (ע״ט). 24 עמודים.

דאנציק-האשקעס משה.

דער ליטוואק, פֿערשיעדענע יודישע ליעדער, ערנסטע, אויך סאטירישע; דאצו איין ליד „דער ליטוואק“ ריכטיג חאראקטערעזירט, פון משה בן יעקב דאנציג. אדעסא (מ. א. בעלינסאן) תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 48 עמודים.

דאנציק מ.

ייא ליטוועשׁקע, פֿערשיידענע יודישע ליעדער דאצו איין ליעד „דיא ליטוועטשקע“ פֿאן משה דאנציג. אדעססא (ל. ניטשע) (תרל״א) 1870 8° (ע״ט). 48 עמודים.

דוטשינסקי אברהם.

דיא מאסקע, פֿאלקס לידער ... פֿאן אברהם דוטשינסקי. (7 ליעדער). ווארשא (ישראל אלאפין) תרל״ח 1878 16° (ל״ט) .66 עמודים.

הארענשטיין, צבי הירש.

כנור הצבי. (די הארפֿע). פֿערשיעדענע טאנישמעטרישע. געדיכטע דער יודיש דייטשען שפראכע. פֿערפֿאסט פון ישראל חסר-כח. (צבי הארענשטיין). ברדיטשוב (יעקב שעפֿטיל) תרנ״א 1891 8° (ע״ט) 68 עמודים.

היילפערין יצחק צני.

דער לידער קראנץ, (קבוצת שירים שונים בשפת עבר וזשארגאן מאת יצחק צבי הלוי היילפערין מחערסאן. אדעססא (אבא בר מיכאל דוכנא) תרנ״א 1891 8° (א. מרובעות, וע״ט) *108 עמודים.

↤ —VI—

וואהלמאנן ישראל מאיר.

לידער פאר גוטע ברידער: א) דער אידעשער גלות. ב) לעב מיט קוראש. ג) דער פאטריאט. ד) ליד פֿון די כראשינע מיט די לאמפין. פֿערפֿאסט פון מיו״ם. (ישראל מאיר וואהלמאנן ממינסק). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16° (ע״ט) 32 עמודים.

סיפורי ימי קדם. פֿיר ... לידער ... 1) ליד פֿון וויינגארטין. 2) ליד פֿון מצרים. 3) ליד פֿון אמת. 4) ליד פֿון שלום, נעתק ע״י יש״מ וואלמאן, (ישראל מאיר וואהלמאנן ממינסק), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1877 12° (ע״ט) 32 עמודים.

וואליך, פרץ.

אַ טאראלישע ליעד פֿון דעם אדעססער ראבינער גארלאגדס טוידט, פֿערפֿאסט פֿאן פרץ וואליך. אדעססא (אבא דוכנא) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט) 12° עמודים.

די יונגע פערלורענע קימפעטארען. מיט דעם גילאזענעם פיצעלע קינד. נאך מיט פֿיר נייע לידער: 1) דער גישטאכענער בן יחיד. 2) דאס בלינדע מיידיל. 3) דער פֿרייליכער קארטעשזניק, 4) דער זינגער קריגט זיך מיט דעם דלית ... פֿערפֿאסער פרץ וואלעך. ארעפסא (אבא דוכנא) תרנ״ז 1897 8° (ע״ט) ,22 עמודים.

ווארקיוועצקע מאריץ.

דיא היינטיגע וועלט ... נייע יודישע ליעדער פֿאר דעם יודישען פֿאלק פֿון מאריץ ווארקיוועצקע. אדעסשא (מ. א. בעלינסאן) תרל״א 1871 8° (ע״ט) 34 עמודים.

זיזמאר יעקב.

דיא ספירה. מיר ציילין אלע ספירה אונ דאצו דרייא לידער, וועלכע עס איז פֿאר גישטעלט גיווארען פֿון מיר אויף פֿילע גראסארטיגע הויכצייטען אוג גיזעלשאפט ... 1) דאס פאפיריל. 2) דיא קאמאדע. דער לאך. פֿערפֿאסט פֿון מיר יעקב זיזטאר בדחן מגראדנא. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ג 1883 16 (ע״ט). 32 עמודים.

פאראנאפאלסקי, אלחנן.

עפיגראממען אדער גלייכע ווארטלעך פֿערפֿאסט אונד איבערזעצט פֿאן אלחנן טארנאפאלסקי. ערסטעס העפֿט. [אולי לא נדפס יותר ?]. אדעסא (ט. א. בעלינסאן תר״ל 1869 12° (ע״ט). 24 עמודים.

↤ —VII—

טערעשקאוועצקע, לוי יצחק.

דער בן יחיד, פֿערפֿאסט לוי יצחק בר מנשה טערעשקאוועצקע מקאסטאנטין ישן. (21 ליעדער). זיטאטיר (יורשי ש. בראדאוויץ) (תרנ״ג) 1893 8° (ע״ט). 74 עמודים.

ליניעצקי. יצחק יואל.

דער בייזער מארשעליק סאטירישע פאלקס-ליעדער, פֿון יצחק יואל לינעצקי. (22 ליעדער). אדעססא (ל. ניטצשע) (תרכ״ט) 1869 8° (ע״ט). 96 עמודים.

” ... דער בייזער טארשעליק ... פֿאן יצחק יואל ליניעצקי. (ערשטער אונד צווייטער טהייל). ווארשא (ח. קעלטער) תרל״ט 1879 8° (ע״ט). 48+48 עמודים.

אהין אדער אהער! (מאת י. י. ליניעצקי). אדעסא (פ. א. זעלאני, לפנים אולריך) (תרמ״ב) 1882 6° (ע״ט). 8 עמודים.

אַ סטאטיע פון דעם פלוידערזאק. וואס וועט זאגען דיא וועלט. פֿון יצחק יואל ליניעצקי. אדעססא (א. שולצע) (תרמ״ה 1885 8° (ע״ט). 16 עמודים.

ליעוו מ.

האדעל. א פאעמא אין געדיכטע פֿערפֿאסט פֿאן ט. ליעוו. קישינעב. (א. שיליאמאוויטש) תרמ״ח 1888 8° (ע״ט) ,64 עמודים.

ליטינסקע מ. נ.

קוקי ריקי אדער יודישע פייער-טאגע. סאטירישע, הומאריסטישע, מואראלישע אונ קריטישע פֿאלקס לידער. פֿערפֿאסט פֿאן מנחם נחום ליטינסקע. אדעססא (פ. א. זעלעני) (תרמ״ד) 1883 8° (ע״ט) 32 עמודים.

לעווענזאק ליב.

דיא ליעד פון דעם געשטאכענעם זאגאטאווטשיק. פֿערפֿאסט פֿון ליב לעווענזאהן. אדעססא (אבא דוכנא) תרנ״ו 1896 16° (ע״ט). 10 עמודים.

מאריחאווסקי משׁה.

דער עלינטער יתום. יודישע שיינע ליעדער פֿון משה מאריחאווסקי. (9 ליעדער). אדעסא (מ. א. בעלינסאן) תרל״ב 1872 16° (ע״ט) ,32 עמודים.

↤ —VIII—

סימציס י.

יאה ציא נייען! (מאת י. סימציס). אדעסא (פ. זעלעני) (תרמ״ב) 1882 8° (ע״ט). 10 עמודים.

עפשׁטיין מ.

למך דער בעל שם אדער צווייא חתנים אונטער איין חופה. א מעשה אין שירים געשריבען, מאת י׳ מ׳ י׳ ן. (מ. עפשטיין). אדעססא (אולריך) תר״מ 1880 12° (ע״ט). 64 עמודים.

עפישטיין אב״י.

דער קהלשׁער שרייבער דרייא פראכטיגע לידער מיט מילאדיען. 1) דער קהלשער שרייבער. 2) דער ליטוועסער רייזענדער. 3) דיא אידעשע חתונה. פֿערפֿאסט דורך אב״י עפשטיין פון לידא. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ו 1876 16° (ע״ט) 32 עמודים.

עטטינגער שלמה.

משׁלים, לידעלעך, קליינע מעשהילעך אונ בתבות׳לעך אייגענע אונ נאכגעמאכטע, פון ד״ר שלמה עטטינגער. הערויסגעגעבען דורך וו. עטטינגער. פטרבורג (בדפוס וו. עטטינגער) תרמ״ט 1889 12° (א׳ מרובעות בל״נ). (2)+24 עמודים.

פידעלמאן אלכסנדר.

לידער צום צייט פערטרייבונג מאת אלכסנדר פידעלמאן. ווילנא (האל׳ והאחים ראם) תרל״ח 1877 8° (ע״ט). (2)+24 עמודים.

פישׁזאהן אלטער.

דער נייער זינגער. פֿערפֿאסט פֿאן אלטער פֿישזאהן. (10 ליעדער). ווארשא (האחים שולדבערג) [תרמ״ד 1884] 12° (ע״ט). 24 עמודים.

” ... דער נייער זינגער ... פֿישזאהן (10 ליעדער). בערדיטשוב (יעקב שעפֿטל) (תרמ״ח) 1888 12° (ע״ט). 24 עמודים.

” ... דער נייער זינגער ... (10 ליעדער). (ווילנא ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער). תרנ״ה 1895 12° (ע״ט). 24 עמודים.

דער נייער זינגער ... (10 ליעדער). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) (תרנ״ח) 1897 12° (ע״ט). 24 עמודים.

↤ —IX—

פישזאהן א.

דער נייער משׁוגעגער, זאמלינג יודישע פאלקס לידער ... פֿערפֿאסט פֿאן ... אלטער פֿישזאהן מעיר בערדיטשעב. ווארשא (וויקענטיא טילל) תרמ״ה 1885 12° (ע״ט). 24 עמודים.

פראג שׁלום.

איינע נייע געשׁיכטע פֿון דעם ווינטער דער גרויסער פֿראסט ... אונ וויא אזוי ... דיא שיף, מיט דעם וואסיר וואס דא שטייט ... (מאת) ... המחבר שלום פראג פון זאקראטשין. (דעם ווינטער האב איך געברויכט אין נאווידוואהר צו זיין. אונ דיא נארווע האט נאך געטוהן ניין“) ווארשא (שמואל בר חיים ארגעלבראנד) תר״ל 1870 12° (ע״ט). 24 עמודים.

פראג מ. א.

פורים געשיכטע פֿון מגילה אין קורצען ... אין גראמען ... (הערויס גיגעבין פון מ״א פֿראנק). ווילנא (משה יואל בר שמחה זימל טיפאגראף) תרכ״ד 1863 16° (ע״ט). 24 עמודים.

פידלמאן, אלכסנדר סענדער.

שׁירי אסף ... א) דיא קליינשטעטילדיגע חתונה. ב) דיא שריפות פֿון מינסק אין 1864. ג) דער בחור מיט׳ן באלעבעשיל. ד) וואש טויג דער לעבין. ה) דיא פֿאלשע ווייב. מאת אלכסנדר סענדר פֿידעלמאן. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפטזעצער) תרל״ג 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

צונזער אליקום בדחן.

צעהען אידעשׁע פאלק׳ס–ליעדער. פֿערפֿאסט מיט דיא הארמאניה פֿון מוזיק בעגלייטונג. טעקסט מיט נעזאנג פֿון אליקום צונזער. פֿיערטע אויפֿלאגע. ווילנא תרנ״א 1891 16° (ע״ט) 96 עמודים.

” ... פֿינפֿטע אויפֿלאגע ... ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תדנ״ד 1894 16° 95 עמודים.

” ... זעקסטע אויפֿלאגע ... ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1897 16° .96 עמודים ,

נייע צוועלף אידעשׁע פאלקס ליעדער פֿערפֿאסט מיט די חארטניה פֿון מוזיק בעגלייטונג טעקסט מיט געזאנג פֿאן אליקום צויזער ... צווייטע פֿערבעסערטע אונ פֿערמעהרטע אויפֿלאגע. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תרנ״ט 1899 16° (ע״ט), (2) + 124 עמודים. (עם תמונת המשורר).

↤ —X—

צונזער אליקום.

דיא אייזינבאן. מיט נאך צווייא ... לידער : 1) דיא פֿערדארבינע בילדונג. 2) צום נייעם יאהר. אונ ... צווייא חידות אין לשון הקודש. פֿון ר׳ אליקום צונזער בדחן מווילנא כעת במינסק. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... די אייזינבאן ... אליקום צונזער בדחן ... במינסק. ווילנא (פֿין ושותפיו) תרל״ז 1876 16° (ע״ט) ,30 עמודים.

” ... אייזינבאן ... (כמו בשנת 1876). ווילנא (פֿין ושותפיו) תר״ן 1890 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... אייזינבאז ... (כמו בשנת 1890) ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצערן (תרנ״ז) 1897 16° (ע״ט). 30 עמודים.

הגיון בכנור. נייעה פֿינף לידער: א) די שרייב פֿעדער. ב) דער קלוגער ארעמאן. ג) מיר זיינען קינדער. ד) דעם גאליציאנערס ירושה. ה) דיא געדאנקען פֿאר טאג. צום זינגען מיט אינסטרומענטאילנעם בענלייטונג, פֿון אליקום בדחן מווילנא, (סי׳ ב) הוא העתקה מהשיר דל מבין, להמשורר אדם חכהן בשירי שפ״ק). ווילנא (א. דווארזעץ) (תרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 68 עמודים.

” ... הגיון בכנור. נייעה פֿיר לידער: א) דיא שרייב פֿעדער ב) דער קלוגער ארומאן. ג) מיר זיינען קינדער ד) דער חסיד ... גיזונגען גיווארין מיט בעגלייטונג פֿון פֿידיל ... פֿון אליקום בדחן מווילנא. (תר״ל) 1870 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... הגיון בכנור נייעה פֿיר לידער ... (כמו בווילנא 1870) איידטקוהנען (א. צ״ה. קאצינעלענבויגען וש. ראבינאוויץ) (תרל״ב) 1872 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... הגיון בכנור, נייע פֿיער ליעדער ... ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ח) 1897 16° (ע״ט) ,60 עמודים.

המזמר נייע פֿיר לידער: 1) דער אום גיניטער מלוה. 2) דער אייזערנער שראנק. 3) דער צבויאק. 4) דיא פֿערשידענע וועלט ... פֿון אליקום צונזער. ווילנא (פֿין, ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרל״ח 1878 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דער זיגנער דרייא לידער מיט מאטיווין צום זינגען פֿון אליקום צונזער א) דער וועלט-טעאטער. ב) דער איזבארשציק (נאך דעם נייעם סיסטעם פון וואינסקי פאווינאסט) ג) מה נשתנה. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ד 1884 16° (ע״ט). 30 עמודים.

” ... המזמר ... (כמו בשנת 1878). ווילנא (פֿין ושותפיו) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... דער זינגער ... (כמו בשנת 1884). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרנ׳ה) 1815 16° (ע״ט) 30 עמודים.

” ... המזמר ... (כמו בשנת 1890). ווילנא (ראזענקראץ ושריפֿטזעצער). תרנ״ח 1897 16°. 32 עמודים.

↤ —XI—

צוניער אליקום.

המנגן פֿיר נייעה ... לידער מיט מילאדיען: א) שכר פרי הבטן (דער אלטער פֿאטער). ב) צום צעהנרובילדיקן בילעט. ג) דיא שטאק שפיל. ד) זאגט קדיש נאך דער וועלט. אונ צום סוף איין רעטענעס מאת אליקום צונזער בדחן מווילנא (כעת במינסק). איידטקוהנען (א. קאצינעלינבויגען) תרל״ד 1873 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... המנגן ... (כמו באיידטקוהנען 1873). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ה 1875 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... המנגן ... (כמו בווילנא 1876). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1897 16° (ע״ט .32 עמודים).

דער סנדק, פֿון אליקום צונזער בדחן מווילנא, כעת במינסק. איידטקוהנען (קצינעלינבויגען וראבינאוויץ) תרל״ב 1872 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... דער סנדק ... (כמו באיידקוהנען 1872). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ט) 1897 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... דער סנדק פֿון אליקום בדחן, (כמו בווילנא 1879). ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ח 1898 16° (ע״ט באותיות גדולות, וגליון גדול) .64 עמודים.

דער קארגער מיט יעקעלע באס ... הערויס גיגעבין פֿון אליקום בדחן מווילנא. תרכ״ט 1869 16° (ע״ט). 32 עמודים.

קול רנה ... לידער .. געזונגען געווארען מיט מעלאדיען ... פֿון אליקום בדחן מווילנא. [א) פֿאררעדע. ב) דיא בלוט. ג) דער ישובניק מיט דעם שטאטמאן. ד) דיא אטלעס. ד,) ויכוח דיא אלטע וועלט מיט דיא נייע. ו) דיא פֿאר מאסקירטע וועלט. ז) דיא געהיימניסע פֿון ערב יום טוב. ה) דער פראם. ווילנא (אברהם יצחק דווארזעץ) (תרכ״ט) 1869 16° (ע״ט) 28 עמודים.

” ... קול רגה נייע אכט לידער ... איידטקוהנען (א. צ״ה. קאצינעלענבויגען וש. ראבינאוויץ) תרל״ג 1872 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו שנדפס בשנת 1872) איידטקוהנען (קאצענעלענבויגען וראבינאוויץ) תרל״ג 1872 16° (ע״ט.). 58 עמודים.

” ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו באיידקוהנען 1873) ווילנא (הלל דווארזעץ (תרל״ה) 1874 16° (ע״ט). 60 עמודים.

» ... קול רנה ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1874) ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ז) 1877 16° (ע״ט). 60 עמודים.

” ... קול רנה אכט לידער ... (כמו בשנת 1874) ווילנא (א. צ״ה קאצענעלענבויגען). תרל״ט 1879 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... קול רנה ... (כמו שנדפס בווילנא 1885). ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ב) 1892 16° (ע״ט). 60 עמודים.

↤ —XII—

צוניער אליקום.

שׁירה חדשׁה ... אכט לידער פֿערשידענע ... פֿון אליקום בדחן אין ווילנא, (א) די פֿייניל. ב) ר׳ תחנון. ג) דיא ליכט מיט א צו שפיל). ד) דער זומער מיט דעם ווינטער (מיט א צו שפיל). ה) די אכסניא (מיט א צו שפיל). ו) דער אייזען באן. ז) די אויג . ח) דער רוביל. ווילנא (א. דווארזעץ) 1865 16° (ע״ט) 76 עמודים.

” ... שירה חדשה ... אכט לידער ... פֿון אליקום בדחן, אין ווילנא (פין וראזענקראנץ) תרכ״ז 1867 16° (ע״ט). 72 עמודים.

שׁירי עם (פֿאלקס לידער) דראיי נייע לידער צום זינגען מיט מעלאדיען, פֿון אליקום בדחן מווילנא. א) רחל מבכה על בניה. ב) דער פוסטער פֿראנט. ג) פֿון חדר זאגט מען ניט אויס. ווילנא (א. ובנו ש״י דווארזעץ) תרל״א 1871 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם פֿאלקס לידער ... (כמו בשנת 1871) ווילנא הלל בר אברהם יצחק דווארזעץ) תרל״ב 1872 16° .32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1872). ווילנא (הלל דווארזעץ) תרל״ד 1874 16°. 32 עמודים.

” ... שירי עם (כמו שנדפס בשנת 1875). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1876 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1876), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ה 1878 3216° עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1878). ווילנא (י. ל. מ״ץ תר״ם 1880 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 880]). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ח 1887 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1887). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תר״ן) 1890 16° .32 עמודים.

” ... שירי עם ... (כמו בשנת 1887). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ו 1896 16° .32 עמודים.

שירים חדשים ... צעהן ... לידער ... פֿיר פֿון זייא ווארין נאך ביז אהער ניט גידרוקט ... א) דיא ליד פֿון איצטיגען פֿירונג. ב) דיא ליד פון דיא אוהר. ג) פון דיא וואלוועלע משקה. ד) פֿון דיא קליידער. ה) דיא פֿייגיל. ו) ר׳ תחנון. ז) דער זומער מיטין ווינטער. ח) דער אייזען באן. ט) דיא אויג. י) דער רוביל). ווילנא (א. דווארזעץ) תרכ״ז 1867 16° (ע״ט) .72 עמודים. (ומהם חסר מן עמודים 3 עד 15).

” ... שירים חדשים אכט נייעה ... לידער : א) דאס ליד פֿון זייגער. ב) דאס ליד פון די פֿייגיל. ג) דאס ליד פֿון ר׳ תחנון. ד) דאס ליד פֿון זומער מיטין ווינטער. ה) דאס ליד פֿון אייזין באן. ו) דאס ליד פֿון דיא אויג. ז) דאס ליד פֿון רוביל. ח) דאס ליד פֿון דיא וואלוועלע בראנפֿען ... געזונגען גיווארין מיט מילאדיען, פֿון אליקום בדחן מווילנא. ווילנא (א. דווארזעץ) תר״ל 1869 16° (ע״ט). 64 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1871). איידטקוהנען (קאצענעלינבויגען וראבינאוויץ) תרל״ג 1873 16° (ע״ט). 58 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו באיידטקוהנען 1873) ווילגא (הלל דווארזעץ) (תרל״ה) 1874 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1874). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תרל״ז) 1877 16° (ע״ט) 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לירעד ... (כמו בשנת 1877). ווילנא (תרל״ט) 1879 16° (ע „ט).60 עכודים.

↤ —XIII—

צונזער אליקום.

שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1877) ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תרמ״ה 16° 1885 (ע״ט). 60 עמודים.

” ... שירים חדשים ... אכט לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תינ״ב) 1892 16° (ע״ט) 30 עמודים.

צפנת פענח (שם בדוי).

דער סוף חשבון. וידוי פֿון א באגאדיעלניק. פֿערשריבען פֿון צפֿנת פענח. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) תר״ס 1900 8° (ע״ט). 40 עמודים.

קאטלער מ.

יודישׁע פאלקס לידער. פֿערפֿאסט פֿון מ. קאטלער אויס טראב. ווילנא (האלמנה והאחים ראם) (תרנ״ח) 1897 16° (ע״ט) 34 עמודים.

קאטצענללענבאגען שׁ. י.

יודישׁע מעלאדיען אדער פֿאלקס לידער פֿערפֿאסט פֿון רש״י קאטצענעללענבאגען. (38 שירי עם). ווילנא (א. צ״ה. קאצינעללינבויגען) תרמ״ז 1887 16° (ע״ט) 87 + XI עמודים.

קולבאק שלמה.

דברי שׁלמה דרייא נייעה ... לידער: א) דיא גרינע קליידער. ב) דער באסליק. ג) פֿייער מיט וואסער. הערויס גיגעבין פֿון שלמה קולבאק מווילנא. איידטקוהנען (קצינעלענבויגין וראבינאוויץ) תרל״ב 1872 16°. 32 עמודים.

שׁירים ורננים דרייא נייעה ... לידער: א) באטאנישער גארטין. ב) באלטערמאנצער שריפה. ג) מאנשפערזאן מיט פֿרויענצימער. הערויס געגעבין, פֿון שלמה קולבאק מווילגא. ווילנא (הלל בר אברהם יצחק דווארזעץ) תרל״ב 1872 16° (ע״ט) 32 עמודים.

קליבאנאוו הלל.

דיא בלודנע פייגיל, מיט נאך 2 מוראלישע לידער צו זינגען מיט ... מאלאדיען ... 2) דער ישיבה-בחור. 3) דיא אונצופֿרידנע וועלט. פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסאוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ט 1889 16° (ע״ט). 32 עמודים.

דיא עלינדע שולמית מיט נאך 2 נאייע לידער ... 2) דער סוחאטניק. 3) דער מזל טוב. הערויס גיגעבין פֿון הלל קליבאנאוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ר 1893 16°

קול חדשׁ דרייא נייע לידער צו זינגען מיט ... מאלאדיען. 1) דער אליגאנט. 2) דער פאסטעך. דער קצב מיט דעם חבר. הערויס גיגעבין פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסעוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ו 1885 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... קול חדש דרייא נייע לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ה 1894 16° (ע״ט). 32 עמודים.

↤ —XIV—

קליבאנאוו הלל.

רני עקרה, נייע פֿיר לידער צו זינגען מיט ... מאלידיען: 1) רבי עקרה. 2) דיא גימיינע וועלט 3) ישראליק. 4) דער קאלידאר. הערויס געגעבין פון הילל קליבאנאוו מבאריסעוו. ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ג 1883 16° (ע״ט) 32 עמודים.

” ... רני עקרה ... (כמו בשנת 1883). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרמ״ה 1885 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... רני עקרה נייע פֿיר לידער ... (כמו בשנת 1885). ווילנא (י. ל. מ״ץ) (תר״ן) 1890 16° (ע״ט). 32 עמודים.

” ... רני עקרה נייע פֿיר לידער ... (כמו שנדפס בשנת 1890), ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרנ״ה. 1894 16° (ע״ט). 32 עמודים.

שירים נעימים. דרייא נייע ... לידער צוא זינגען מיט ... מאלאדיען. 1) דיא קינדער שפיל. 2) דער אמת אויפֿין טעלער. 3) דער וועכטער. פֿון הלל קליבאנאוו מבאריסאוו. ווילנא (י, ל. מ״ץ) תרמ״ט 1889 6°. (ע״ט). 32 עמודים.

ראבינאוויטש ב. ז.

דער דישפוט פון אשילער מיט אקלויזניק. אונ ... נאך צווייא ... לידער ... „דאס קינד פֿערוויגען“ אויך „דעם זארג“ ... פֿערפֿאסט בנימין זאב ראבינאוויטש. ווילנא (פֿין ראזענקראנץ ושריפטזעצער) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 62 עמודים.

רייכער א. ב.

דיא יתומים, מיט נאך דריי לידער ... א) דיא תוכחה .... ב) דער מלמד. ג) דער רוביל. ארויס גיגעבין פֿון א״ב ע״ר (א. ב. רייכער). ווילנא (י. ל. מ״ץ) תרל״ז 1877 16° (ע״ט). 64 עמודים.

שאלמין מ.

דער רחמנות אדער דיא ערבארעמונג ... אין לידער ... איבער גיזעצט ערטער ווייס פֿון ... לשון קודש ... הערויס גיגעבען פֿאן מש״ש מפֿאניוועז. [(מ. שאלמין. ובסופו: דיא הארץ מיט דיא אויגן, בחרוזים)]. ווילנא (א. צ״ה קאצינעלענבוינען (תרמ״ה) 1881 16° (ע״ט) 96 עמודים.

שׁמאלעוויטץ זעליג.

דאס טרויער ליעד פֿון דיא לאדזער שרעקליכער שרפֿה ... אין 9 פֿערזען פֿערפֿאסט פֿון זעליג שמאלעוויטץ ... צו זינגען מיט דער מעלאדיע פֿון: „רחל מבכה על בניה“. ווארשאווי (מ. י. האלטער עט קאמפ׳) תרנ״ט 1899 12° (ע״ט) 4 (12 עמודים).

שׁמואילעוויץ שׁלמה.

צעהן נאייע יודישע פֿאלקס ליעדער. פֿערפֿאסט מיט דיא הארמאניה פֿון מוזיק בעגלייטוננ. טעקסט מיט געזאנג פֿון שלמה שמואילעוויץ בדחן ממינסק כעת בווילנא, ווילנא (ראזענקראנץ ושריפֿטזעצער) תרנ״ב 1891 16° (ע״ט) 64 עמודים.

↤ 

ОГЛАВЛЕНІЕ.

		СТР.
	Введеніе	III—XXX
I.	Пѣсни религіозно-духовнаго, національнаго содержанія и праздничныя	3
II.	Пѣсни историческаго содержанія	41
III.	Колыбельныя пѣсни	53
IV.	Дѣтскія и школьныя пѣсни	76
V.	Любовныя пѣсни	108
VI.	Пѣсни о женихѣ и невѣстѣ	192
VII.	Свадебныя пѣсни	206
VIII.	Семейныя пѣсни	215
IX.	Бытовыя пѣсни	254
X.	Солдатскія пѣсни	283
XI.	Разныя пѣсни	303

↤ 

Важнѣйшія опечатки.

Страница:	Строка:	Напечатано:	Должно быть:
7	26	Tausend	tausend
9	31	Meische-Babeinu	Meische-Rabeinu
12	23	Arop’et	arop’et
13	1	seh	sech
”	2	seh	sech
”	”	mrachem	mnachem
16	16	chodis	chodisch
”	18	wyprossite	wyprossity
25	3	zuderzeilen	zu derzeilen
20	29	Geld?	Geld,
”	36	Zappelt	zappelt
27	15	Es	’s
31	37	Geihter	Geiht er
З2	14	Thut	Thut er
33	12	Kulom	kulom
34	17	kurze	kuzzen
35	8	wen	vun
37	31	asch	Asch
47	18	Kasche	die Kasche
48	7	Klein	klein
49	7	Klogen	klogen
52	19	Tassmes	Passmes
54	9	di	die
55	2	venn	wenn
”	19	lient	leient
57	15	Kleine	kleine
61	11	waile	Waile
62	4	greis	greiss
”	10	gesund	gesynd
6З	12	kind’s	Kind’s
65	20	spitzen	Spitzen
”	26	fargessen	vargessen
66	2	weist	weisst
69	13	chalesht	chalescht
72	23	Var	Far
”	прим. 10	Greis	Greiss
73	прим. 3	Racbones	Rachmones
75	36	wunden	Wunden
79	3	Wannen	wannen
82	15	breit	Breit
92	12	bod	Bod
”	28	Reisch-Gheidesch	Reisch-Cheidesch
93	1	maul	Maul

↤ 

Стр.	Строка:	Напечатано:	Должно быть
212	12	dertrinken	dertreinken
214	3	salz	Salz
217	8	mutter	Mutter
”	20	kih	Kih
219	15	weis	weiss
”	30	leben	Leben
222	5	zwangen	Zwangen
227	10	Fremde	fremde
”	13	Kein	kein
”	18	lust	Lust
231	20	ferginen	verginen
233	11	mark	Mark
”	25	klog	Klog
234	7	waib	Waib
235	26	leben	Leben
239	1	kolir	Kolir
”	12	mann	Mann
”	20	Kreinken	Kreinken konn
240	1	Bluhm	Blum
”	25	sottlen	Sottlen
243	26	Hott	Hot
250	17	Sie	sie
251	4	du	Du
252	1	wackst	wachst
257	19	varvremdt	varfremdt
”	24	gott	Gott
”	26	geboren!	geboren,
258	9	dorst	Dorst
”	15	dorf	Dorf
259	5	wetr	wert
260	35	Gestellt	gestellt
261	13	Rajem	Rajen
”	прим. I	пожаловить	пожаловать
262	24	smieren	schmieren
264	21	kleider	Kleider
265	32	waisn	weissen
271	34	Ummachen	ummachen
272	8	rebe	Rebe
275	12	ubgewen	obgewen
278	19	Er	er
283	5	farändert	varändert
286	17	kep	Kep
293	2	Hott	hot
295	9	Chalescht	chalescht
297	12	Schaint	schaint
”	22	keinem	Keinem
299	16	waile	Waile
”	32	Sich	sich
306	29	sinen	Sinnen
307	11	Zait	Sait
З16	4	Wos’er	Woss’er
324	14	Derqwick	Derquick
326	4	Gresserer	gresserer

↤ 

Стр.	Строка:	Напечатано:	Должно быть:
95	27	wachen	wachsen
”	прим. 2	is	Is a
99	2З	wos	mir wos
104	19	а	mir a
107	прим. 1	каждаго	каждой
108	” 3	переводъ	перевозъ
110	” 2	wint	Wint
”	” 4	said	saidn
111	2	Wet	wet
”	3	Blate	Blatt
”	”	beim	Beim
”	25	taten	Taten
118	30	Haint	haint
119	33	er	Er
122	34	mann	Mann
123	2	stern	Stern
”	21	du	Du
”	24	dain	Dain
124	34	U	Un
125	1	ni	nit
126	22	ch	ich
129	4	jingele	Jingele
”	16	un	Un
132	7	gott	Gott
”	прим. 3	siss Harz	Harz
134	29	Ghupe	Chupe
136	2	fun	vun
”	15	Giesen	Giessen
-	16	Tachen	Sachen
138	18	echoin	schoin
”	23	mamen	Mamen
140	32	schmerzen	Schmerzen
141	22	sprozen die	sprozen
”	32	Du	Du binst
144	1	hot	hot nit
”	10	Unser	unser
”	25	liebe	Liebe
”	35	muter	Mutter
155	13	greisse	greisser
157	32	araus	aus
163	21	hoffnung	Hoffnung
165	28	Leben;	Leben,
167	27	kop	Kop
168	6	Hand,	Hand!
”	2З	Kissen	kissen
176	9	vohr	fohr
178	13	Kinber	Kinder
”	26	As	as
181	11	blicken	Blicken
184	24	weis	weiss
194	14	wort	Wort
199	19	Teigen	teigen
201	8	Main	main