לדלג לתוכן

יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד

צולייגן לינקען
פֿון װיקיביבליאָטעק
יידישע פאָלקסלידער אין רוסלאַנד
Еврейскiя народныя пѣсни въ Россіи
מחברים:
אויסגאַבע:פּעטערבורג, 1901
פאַרלאַג:וואָסכאָד
סקאַנירטע ווערסיע אין Internet Archive:evreskiianarodn00maregoog
די צאָל זייטן:329
אינהאַלט:זע אונטן
זע אויך אין מאָדערנעם אויסלייג



Еврейскiя


НАРОДНЫЯ ПѢСНИ


въ Россіи.


СОБРАНЫ и ИЗДАНЫ


ПОДЪ РЕДАКЦІЕЮ и СЪ ВВЕДЕНІЕМЪ


C. М. ГИНЗБУРГА И П. C. МАРЕКА.



Съ приложеніемъ библіографическаго указателя сборниковъ пѣсенъ на разговорно-еврейскомъ языкѣ, имѣющихся въ Азіатскомъ музеѣ Императорской Академіи наукъ.
составл. С. Е. ВИНЕРОМЪ.



Изданіе редакціи „ВОСХОДА“.



С.-ПЕТЕРБУРГЪ.
1901 г.

↤ II



Дозволено цензурою. С.-Петербургъ, 15 сентября—4 декабря 1900 г.
Текстъ пѣсенъ печатанъ въ типографіи Л. Л. Маца, Вильна, Завальная ул., Д. Вендорфа.
Введеніе и обложка — въ типографіи А.Е. Ландау, С.-Петербургъ, Площадь Б. Театра, 2.


↤ III

”Die innere Geschichte eines Volkes ist
in seinen Liedern enthalten“.
Jellinek.

Едва-ли есть надобность въ настоящее время распространяться о важномъ значеніи народныхъ пѣсенъ для изученія духовной жизни, быта и исторіи всякаго народа. Велика была заслуга Гердера, который своими „Stimmen der Völker“ указалъ на народную поэзію, какъ на важнѣйшій источникъ для уразумѣнія народной психики. Отражая собою въ безхитростной формѣ представленія, взгляды, воспоминанія и чаянія того или другого народа, его повседневный обиходъ и отношенiе къ окружающимъ его явленіямъ, народная пѣснь вводитъ насъ в интимный міръ народной жизни и представляетъ собою цѣнный матеріалъ какъ для историка, такъ и для этнографа. Идеи, легшія въ основаніе извѣстнаго труда Гердера, возымѣли глубокое вліяніе на развитіе интереса къ изученію поэтическаго творчества разныхъ народовъ. Сознаніемъ важности этой задачи вызваны многочисленные труды по собиранію произведеній народнаго творчества, монографіи и изслѣдованія въ этой области, которые находимъ въ любой изъ европейскихъ литературъ. Усиленіе интереса въ этомъ направленіи въ послѣднее время замѣчается въ частности и среди западно-европейскихъ евреевъ. Возникшее нѣсколько лѣтъ назадъ въ Гамбургѣ, но иниціативѣ раввина д-ра М. Грюнвальда, „Общество еврейской этнографіи“ („Gesellschaft für jüdische Volkskunde“) поставило одной изъ своихъ цѣлей — собираніе еврейскихъ поговорокъ, пѣсенъ, сказокъ и др. народныхъ произведеній; та-же задача входитъ въ программу „Gesellschaft für Sammlung u. Konservierung von Kunst-u. historischen Denkmälern des Judenthums“ (въ Вѣнѣ). Въ „Mittheilungen“, періодически выпускаемыхъ первымъ изъ названныхъ Обществъ, а отчасти также въ посвященномъ фольклору журналѣ „Urquell“ находимъ не мало любопытнаго матеріала изъ области народнаго творчества евреевъ, преимущественно въ Германіи. Нѣкоторые матеріалы того-же рода опубликованы въ послѣдніе годы относительно евреевъ Галиціи 1) и даже Турціи 2).

1) В. Segel: „Materyaly do etnografii zydow wschodnio-galicyiskich“ („Zbior wiadomosci do antropologii Krajowej“, vol. XVII).

2) Abraham Danon: „Recueil de romances judéo-espagnoles chantées en Turquie“ („Revue des études juives“ 1896— 97 № 63 — 66).

Значительно отстала въ этомъ отношеніи еврейская литература въ Россіи. За исключеніемъ труда г. М. Спектора, заключающаго въ IV ↱ себѣ богатую коллекцію пословицъ 1), она не можетъ указать ни одной попытки серьезнаго, систематическаго собиранія произведеній нашего народнаго творчества, въ томъ числѣ также и пѣсеннаго. Народныя пѣсни русскихъ евреевъ — область почти совершенно непочатая въ нашей литературѣ и слишкомъ мало доселѣ останавливавшая на себѣ ея вниманіе. Пренебреженіе къ ней доходило у насъ до того, что въ литературѣ даже встрѣчаемся съ категорическимъ утвержденіемъ, будто народныхъ пѣсенъ у насъ вообще не существуетъ. „Пѣсенъ, употребляемыхъ народомъ при увеселительныхъ случаяхъ (т. е. пѣсенъ нерелигіознаго содержанія) — читаемъ мы въ одномъ сочиненіи по этнографіи русскихъ евреевъ — при всей склонности евреевъ къ пѣнію, у нихъ нѣтъ . ... а имѣются только синагогальныя пѣсни, знакомыя почти каждому еврею“ 2). Съ правильностью такого взгляда нельзя согласиться уже а priori: трудно допустить, чтобы у пятимилліоннаго населенія, сосредоточеннаго въ относительно небольшомъ раіонѣ жительства, обладающаго общимъ разговорнымъ нарѣчіемъ, поставленнаго въ своеобразныя бытовыя условія, притомъ почти поголовно грамотнаго и одареннаго значительною музыкальностью, — чтобы у такой группы населенія совершенно отсутствовали народныя пѣсни свѣтскаго содержанія. Но и помимо соображеній теоретическаго свойства, подобное утвержденіе противорѣчитъ повседневной дѣйствительности; достаточно хотя бы нѣкотораго знакомства съ жизнью еврейской провинціи, чтобы знать, что народная пѣснь — явленіе весьма распространенное въ нашемъ быту.

Слѣдуетъ, впрочемъ, замѣтить, что въ нашей литературѣ дѣлались указанія на значеніе нашихъ народныхъ пѣсенъ и желательность ихъ собиранія. Насколько намъ извѣстно, впервые обратилъ вниманіе на этотъ предметъ покойный И. Г. Оршанскій, въ одной изъ своихъ раннихъ статей 3). Весьма характерно для идей, господствовавшихъ въ тогдашней русско-еврейской литературѣ, то обстоятельство, что необходимость собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ мотивируется молодымъ Оршанскимъ преимущество соображеніями апологетическаго характера; въ изученіи произведеній еврейскаго народнаго творчества усматривалось, главнымъ образомъ, средство для борьбы къ предубѣжденіями о могуществѣ евреевъ, ихъ богатствѣ, нравственныхъ свойствахъ и т. п. 4). Болѣе широкую постановку вопроса находимъ въ V ↱ статьѣ г. I. Лернера 1); авторъ видитъ въ нашей народной поэзіи цѣнный источникъ для изученія еврейской народности, быта и духовныхъ свойствъ нашей массы и иллюстрируетъ высказываемыя имъ сужденія примѣрами изъ еврейскихъ пѣсенъ. Отмѣтимъ также статью д-ра С. Рапопорта по тому-же вопросу, появившуюся недавно въ одномъ еврейскомъ сборникѣ 2).

1) יודישע שפריכווערטער“ (Варшава 1888 —89 гг.).

2) М. Берлинъ: „Очеркъ этнографіи еврейскаго народонаселенія въ Россіи“, стр. 78 (СПб. 1861 г.).

3) „Простонародныя пѣсни русскихъ евреевъ“ („Евреи въ Россіи“, стр. 391—401).

4) „Поэзія народа, больше чѣмъ всѣ другіе упомянутые нами источники, пригодна для достиженія означенной цѣли (т. е. для реабилитаціи) ... Знакомство съ простонародными пѣснями русскихъ евреевъ дѣйствительнѣе, чѣмъ всевозможныя краснорѣчивыя апологіи, можетъ измѣнить во многомъ вкоренившіяся въ умѣ русскаго предубѣжденія относительно евреевъ“. — “ Я считаю эти пѣсни (т. е. пѣсни бытового содержанія) важнѣйшими во-первыхъ по ихъ эстетическому дотоинству, но главнымъ образомъ по важности тѣхъ выводовъ, которые онѣ даютъ намъ для сужденія о бытѣ еврейскомъ ... Бытовыя пѣсни евреевъ очень часто переполнены жалобами на стѣсненное экономическое положеніе. Онѣ поэтому могутъ служить хорошимъ опроверженіемъ упомянутыхъ нами возгласовъ о непомѣрныхъ богатствахъ, будто бы накопляемыхъ евреями“. — „Стоитъ послушать нѣсколько такихъ (т. е. семейныхъ) пѣсенъ, чтобъ убѣдиться въ томъ, что еврейскія сердца нечужды благородныхъ чувствъ любви, самоотверженія, ревности и т. п. качествъ“ (loc. cit. стр. 394, 395, 399 и passim).

Переходя къ разсмотрѣнію того, что доселѣ сдѣлано въ смыслѣ собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ, приходится констатировать крайнюю незначительность результатовъ, достигнутыхъ въ этомъ отношеніи. Изданный Г. Дальманомъ сборникъ „Jüdisch-deutsche Volkslieder aus Galizien und Russland“ 3), при всей заманчивости своего заглавія, имѣетъ лишь весьма отдаленное отношеніе къ интересующему насъ предмету; онъ заключаетъ 17 пѣсенъ, представляющихъ собою произведенія нѣкоторыхъ извѣстныхъ поэтовъ-жаргонистовъ (А. Гольдфадена, С. Бернштейна, I. Линецкаго, Э. Цунзера и др.). Большинство этихъ пѣсенъ, дѣйствительно, пользуются значительною популярностью среди еврейскаго населенія. Но будучи интересенъ для ознакомленія съ тѣмъ, что распѣвается еврейскою массою, сборникъ Дальмана не характеризуетъ собою нашего народнаго пѣсеннаго творчества. Къ области послѣдняго принадлежатъ пѣсни, приведенныя для примѣра — по большей части въ отрывкахъ — въ упомянутомъ выше очеркѣ г. Лернера, а также въ статьѣ г. Л. Винера „Popular Poetry of the Russian Jews“, напечатанной въ одномъ изъ американскихъ журналовъ 4). Г. Винеромъ недавно также напечатана коллекція дѣтскихъ пѣсенъ 5), г. Л. Перецомъ — нѣсколько пѣсенъ бытоваго содержанія 6). Д-ромъ С. Вайсенбергомъ обнародованъ недавно десятокъ пѣсенъ южно-русскихъ евреевъ 7). Этимъ немногимъ, да нѣсколькіми отрывками, случайно попавшими въ заграничныя изданія 8), почти исчерпывается VI ↱ опубликованный до сихъ поръ пѣсенный матеріалъ. Между тѣмъ время идетъ, пѣсни стариннаго происхожденія все болѣе вытѣсняются новыми пѣснями, слагающимися подъ вліяніемъ измѣнившихся бытовыхъ условій 1). Живой матеріалъ, отражающій собою взгляды народа на ту или другую изъ пережитыхъ имъ эпохъ, грозитъ безвозвратнымъ исчезновеніемъ, если онъ не будетъ своевременно зарегистрированъ.

1) ”דיא יודישע מוזע“ (сборникъ „דער הויז-פריינד“ т. II стр. 182 — 198).

2) „ממזרח וממערב“) „לתכונת שירי עמנו“ т. IV, стр. 127— 132).

3) 2-ое изд. Berlin 1891. („Schriften des Institutum Iudaicum“, № 12).

4) „Americana Germanica“ 1898 vol. II № 2 стр. 33 и слѣд. Большинство помѣщенныхъ здѣсь пѣсенъ перепечатаны въ недавно вышедшей книгѣ того же автора „The History of Jiddish literature etc.“ стр. 53 и слѣд. (New-York. 1899).

5) „Aus der russisch-jüdischen Kinderstube“, въ „Mittheilungen der Gesellschaft für jüdische Volkskunde“, II стр. 40—49.

6) Въ „Urquell“ 1898 г. vol. II стр. 27—29.

7) „Beiträge zur Volkskunde der Juden“ („Globus“ 1900 г. т. LXXVII, № 8).

8) См., напр., „Mittheil. d. Gesellschaft für jüd. Volkskunde“ 1899 г. т. II стр. 125—126.

Съ давнихъ поръ интересуясь собираніемъ нашихъ народныхъ пѣсенъ, мы не могли не находить, что разрозненными усиліями отдѣльныхъ лицъ въ этой области могутъ быть достигнуты лишь незначительные результаты. Намъ представлялось необходимымъ привлечь къ дѣлу собиранія нашихъ народныхъ пѣсенъ вниманіе общества: чѣмъ шире кругъ лицъ, которыя приняли бы участіе въ этой работѣ, тѣмъ полнѣе и разнообразнѣе былъ бы матеріалъ, который удалось бы зарегистрировать. Въ этихъ видахъ нами напечатано было, въ началѣ 1898 г., въ еврейскихъ газетахъ 2) воззваніе, содержавшее въ себѣ просьбу, обращенную по всѣмъ близко стоящимъ къ нашей массѣ лицамъ — о записываніи и сообщеніи намъ распѣваемыхъ въ ихъ мѣстахъ жаргонныхъ народныхъ пѣсенъ. При этомъ нами было указано, что особенно важнымъ представлялось бы содѣйствіе со стороны интеллигентовъ, живущихъ въ глухихъ, удаленныхъ отъ крупныхъ центровъ, пунктахъ черты еврейской осѣдлости, гдѣ еще сохранились и старинныя условія жизни, и старинные мотивы. Намъ вѣрилось, что призывъ нашъ не останется безъ отклика; мы полагали, что если замѣтно усиливающееся въ послѣдніе годы въ еврейскомъ обществѣ стремленіе къ національному самопознанію дѣлаетъ своевременнымъ подобное начинаніе, то оно же вмѣстѣ съ тѣмъ должно обезпечить необходимое для осуществленія этого дѣла сочувствіе и активное содѣйствіе со стороны значительнаго круга лицъ.

1) Явленіе — обычное для народныхъ пѣсенъ вообще. Примѣры „частушекъ“, „трясогузокъ“, „вертушекъ“ и т. и. произведеній новѣйшаго происхожденія, замѣтно вытѣсняющихъ старинныя русскія народныя пѣсни, см. въ любопытной статьѣ г. А. Раздольскаго „Новыя пѣсни (о переворотѣ въ народной поэзіи)“ „Образованіе“ 1900 г., № 7—8 стр. 40—48.

2) „Гамелицъ“ № 58, „Хроника Восхода“ № II, „Гацефира“ № 71; воззваніе наше перепечатано было въ нѣкоторыхъ заграничныхъ еврейскихъ изданіяхъ.

Съ удовольствіемъ можемъ констатировать, что ожиданія эти насъ не обманули. Благодаря помѣщенному въ газетахъ воззванію, а также отдѣльнымъ обращеніямъ къ лицамъ, на сочувствіе которыхъ мы имѣли основаніе разсчитывать, мы обрѣли въ цѣломъ рядѣ городовъ и мѣстечекъ дѣятельныхъ сотрудниковъ, любезно доставлявшихъ намъ (и продолжающихъ доставлять) свои сообщенія. Въ частности, не можемъ не отмѣтить особеннаго содѣйствія, которое намъ оказано было со стороны провинціальныхъ учителей и сіонистскихъ дѣятелей. Нѣкоторыми изъ нашихъ корреспондентовъ — въ особенности гг. Д. Г. Гальперномъ, VII ↱ Б. М. Касселемъ и А. Д. Пикомъ, М. 3. Левинымъ, А. Рейзинымъ и др. — были записаны и доставлены значительныя и весьма разнообразныя коллекціи пѣсенъ. Встрѣченное намъ содѣйствіе становится тѣмъ болѣе цѣннымъ, если принять во вниманіе тѣ значительныя затрудненія, съ которыми приходится сталкиваться при собираніи и записываніи пѣсенъ. Кому случалось этимъ заниматься, тотъ знаетъ, — какъ мало значенія люди изъ массы придаютъ распѣваемымъ ими пѣснямъ, и какъ неохотно они дѣлятся своими познаніями въ этой области съ посторонними лицами, въ обыкновенныхъ случаяхъ стоящими вдали отъ народа. Сплошь и рядомъ просьба, обращаемая къ простолюдину — продиктовать какую-либо знакомую ему пѣсню — вызываетъ въ немъ недоумѣніе; обычныя въ такихъ случаяхъ объясненія обыкновенно его не удовлетворяютъ; онъ склоненъ предполагать или праздное любопытство со стороны собирателя, или даже какія-либо затаенныя цѣли, возбуждающія въ немъ недовѣріе и скрытность. Требуется много любви къ дѣлу и такта, чтобы преодолѣть эти неизбѣжныя затрудненія.

Накопившійся обширный матеріалъ подвергнутъ былъ нами тщательному разбору и провѣркѣ. Путемъ сравненія текста съ находившейся въ нашемъ распоряженіи значительною коллекціею печатныхъ жаргонныхъ пѣсенниковъ и другихъ изданій этого рода исключено было изъ нашего матеріала немало пѣсенъ, правда, весьма распространенныхъ среди нашей массы, но представляющихъ собою произведенія новѣйшаго литературнаго или „бадхонскаго“ 1) творчества. Сверхъ того, подвергнуты были исключенію тѣ пѣсни, которыя чрезмѣрною литературностью формы, замысловатостью содержанія или по другимъ какимъ-либо основаніямъ возбуждали сомнѣніе относительно принадлежности ихъ къ категоріи народныхъ. При этомъ считаемъ нужнымъ оговориться, что врядъ-ли намъ удалось совершенно избѣгнуть недосмотровъ, — за указаніе которыхъ заранѣе приносимъ благодарность. За выдѣленіемъ этихъ частей, тѣмъ не менѣе получился значительный по своему составу матеріалъ, часть котораго вошла въ публикуемый нынѣ томъ.

1) См. ниже, отр. ХII.

Настоящее изданіе заключаетъ въ себѣ 376 №№ пѣсенъ. Примѣнительно къ классификаціи, принятой въ нѣкоторыхъ аналогичныхъ сборникахъ, матеріалъ расположенъ нами по слѣдующимъ 11-ти рубрикамъ: I пѣсни религіозно-духовнаго, національнаго содержанія и праздничныя (№№ 1—41), II пѣсни историческаго содержанія (№№ 42—59) III колыбельныя (№№ 60—83), IV дѣтскія и школьныя (№№ 84—133), V любовныя (№№ 134—235), VI пѣсни о женихѣ и невѣстѣ (№№ 236—253), VII свадебныя (№№ 254—263), ѴIII семейныя (№№ 264—302), IX бытовыя (№№ 303—330), X солдатскія (№№ 331—348) и XI разныя (№№ 349—376). Необходимо, впрочемъ, отмѣтить, что группировка VIII ↱ эта, по свойству матеріала, не можетъ претендовать на строгую выдержанность, ибо нерѣдко пѣсня, относимая къ одной рубрикѣ, по своему содержанію соприкасается съ другою какою-либо рубрикою; такъ напр., нѣкоторыя изъ солдатскихъ пѣсенъ могутъ быть отнесены къ отдѣлу любовныхъ, поскольку онѣ содержатъ въ себѣ жалобы на невольную разлуку съ возлюбленною, и т. п. Въ нѣкоторыхъ случаяхъ нами даны имѣвшіеся въ нашемъ распоряженіи отрывки пѣсенъ — въ томъ предположеніи, что недостающій текстъ могъ бы быть впослѣдствіи пополненъ другими собирателями. Варіанты указаны въ подстрочныхъ примѣчаніяхъ, нѣкоторые-же, болѣе характерные, помѣщены цѣликомъ въ текстѣ.

Матеріалъ напечатанъ въ видѣ двухъ параллельныхъ текстовъ: основнаго, на разговорно-еврейскомъ языкѣ и транскрипціи его латинскими литерами. Нѣкоторыя пѣсни историческаго содержанія снабжены необходимыми пояснительными примѣчаніями. При каждой пѣснѣ обозначены фамиліи лицъ, ее доставившихъ, и названіе мѣстности, гдѣ она распѣвается и записана. Лишь въ нѣкоторыхъ исключительныхъ случаяхъ пришлось ограничиться указаніемъ мѣстожительства лица, доставившаго пѣсню. Транскрипція — фонетическая, и въ основу ея положено обычное у литовскихъ евреевъ произношеніе. Этимъ вызваны отступленія отъ правописанія нѣмецкихъ, русскихъ, еврейскихъ, польскихъ, литовскихъ и др. иноязычныхъ словъ, встрѣчающихся въ текстѣ пѣсенъ. Слѣдуетъ замѣтить, что еі, тамъ гдѣ оно соотвѣтствуетъ еврейскому חולם (напр. въ словѣ Теіге) произносится, какъ среднее между эй и ой; au (напр., въ словѣ Haus) приближается къ звуку ой, y соотствуетъ русскому ы. Что касается согласныхъ, то д въ концѣ слова по произношенію часто приближается къ t, ż соотвѣтствуетъ русскому ж, s’ch произносится раздѣльно (т.-е. какъ сх) 1).

Полагая, что мелодія составляетъ существенный элементъ пѣсни и вполнѣ раздѣляя тѣ указанія, которыя по этому поводу были по нашему адресу высказаны въ печати 2), мы старались обезпечить, по мѣрѣ возможности, музыкальную запись пѣсенъ. Къ части публикуемыхъ здѣсь пѣсенъ намъ удалось получить ноты. Приносимъ искреннюю благодарность г. Ю. Д. Энгелю за цѣнное содѣйствіе, оказанное имъ намъ въ этомъ дѣлѣ. Къ сожалѣнію, отъ первоначальнаго предположенія — включить нотный матеріалъ въ настоящее изданіе намъ пришлось отказаться, въ виду встрѣтившихся къ тому препятствій типографскаго свойства. Впрочемъ, мы надѣемся выпустить его въ непродолжительномъ времени отдѣльнымъ изданіемъ.

1) Такъ какъ сборникъ печатался въ провинціальной типографіи и мы не имѣли возможности лично вести корректуру, то въ текстъ, къ сожалѣнію, вкрались многочисленныя опечатки; покорнѣйше просимъ читателей предварительно исправить таковыя, по приложенному указателю.

2) „Еще о народныхъ пѣсняхъ евреевъ“ г. И. Липаева („Хроника Восхода“ 1898 г. № 13), „שירי עם“ г. П. Минковскаго (журн. „השלח“ 1899 г. кн. I, стр. 10, III, стр. 216), „Старые вопросы и новыя задачи“ г. Л. Винца (“Восходъ“ 1898 г, кн. X стр. 2) и др.

IX ↦

Считаемъ пріятнымъ долгомъ выразить глубокую, живѣйшую признательность всѣмъ уважаемымъ сотрудникамъ нашимъ за ихъ вниманіе и серьезное содѣйствіе, благодаря которому оказалось возможнымъ осуществить настоящее изданіе. Вмѣстѣ съ тѣмъ обращаемся за нимъ и всѣмъ вообще лицамъ, близко стоящимъ къ еврейской массѣ, съ покорнѣйшею просьбою о дальнѣйшемъ доставленіи пѣсеннаго матеріала (а также народныхъ сказокъ. заговоровъ, заклинаній и т. п.) 1).

Въ приложеніи къ настоящему сборнику помѣщенъ составленный извѣстнымъ библіографомъ, г. C. Е. Винеромъ, указатель сборниковъ пѣсенъ, имѣющихся въ Азіатскомъ музеѣ Академіи наукъ. Приносимъ искреннюю благодарность г. Винеру, любезно предоставившему въ наше распоряженіе этотъ библіографическій этюдъ, весьма цѣнный для интересующихся народною еврейскою литературою.

Предлагая вниманію читателей настоящее изданіе, представляющее собою совокупный трудъ свыше 50 лицъ 2), мы далеки отъ мысли считать его свободнымъ отъ недочетовъ и упущеній, — тѣмъ болѣе неизбѣжныхъ въ виду новизны и сложности дѣла. Если наше начинаніе вызоветъ интересъ къ еврейскому народному творчеству и дальнѣйшіе труды въ этой области, мы сочтемъ свою задачу достигнутою.



Есть еврейское повѣрье. Всякій разъ, когда ребенокъ появляется на свѣтъ Божій, ангелъ награждаетъ его щелчкомъ въ верхнюю губу, и ошеломленный новорожденный сразу теряетъ всѣ свои воспомінанія объ утробной жизни.

1) Сообщенія просимъ присылать по одному изъ слѣдующихъ адресовъ: C. М. Гинзбургу, С.-Петербургъ, Англійскій проспектъ, 12, или П. С. Мареку, Москва, Верхніе торговые ряды, № 89—145.

2) Въ доставленіи матеріала, вошедшаго въ этотъ томъ, принимали участіе: С. И. Абельманъ (Москва), М. Ш. Берляндъ, (Зиньковъ, Подольск. г.), А. И. Богомольный (Тульчинъ, Подольск. г.), Т. М. Брамсонъ (Ковна), Д. Г. Гальпернъ (Виндава, Курляндск. г.), О. Гехтъ (Жлобинъ, Могилевск. г.), г-жа Б. Б. Гинзбургъ (С.-Петербургъ), И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херсонск. г.),г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. г.), Л. Гросгликъ (Варшава), C. М. Дубновъ (Одесса), С. Жвифъ (Одесса), M. А. Зонъ (Старая-Синява, Подольск. г.), А. Д. Идельсонъ (Москва), г-жа Б. Iоффе (Москва), М. Г. Каганъ (Гомель), Б. М. Кассель (Рига), М. П. Когенъ (Шаргородъ, Подольск. г.), А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. г.), д-ръ M. Л. Крепсъ (Николаевъ), Е. Левенштамъ (кол. Львово, Херсонск. г.), М. З. Левинъ (Одесса), Левитанъ (Шавли, Ковенск. г.), г-жа М. Я. Лившицъ (Минскъ), А. Л. Ліонъ (Бендеры, Бессарабск. г.), Д. И. Маггидъ (С.-Петербургъ), г-жа Р. И. Маймонъ (С.-Петербургъ), С. Нейгаузенъ (Волковышки, Сувалкск. г.), Ю. М. Нейфахъ (Минскъ), И. Ю. Нейфахъ (Минскъ), Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. г.), Г. Г. Перловъ (Вороновица, Подольск. г.), Л. Д. Пикъ (Вильна), А. Я. Портной (Глускъ, Минск. г.), Л. А. Рабиновичъ (С. Петербургъ), I. Л. Раввинскій (Кривой Рогъ, Херсонск. г.), А. Рейзинъ (Минскъ), Т. В. Ротенбергъ (Ромны, Полтавск. г.), М. Д. Рывкинъ (С.-Петербургъ), С. И. Савельсонъ (С.-Петербургъ), A. С. Таненбаумъ (С.-Петербургъ), И. Н. Тирхентубъ (Москва), Ш. Финкельштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. г.), A. А. Чигиринскій (Кіевъ), М. Шалытъ (Орша, Могилевск. г.), д-ръ М. Шварцъ (Ковна), Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынск. г.), Л. Эйдиновъ (Орша), В. Юсинъ (Керчь) и др.

X ↦

Если переходъ народа послѣ остраго историческаго кризиса къ новой стадіи культурной жизни есть тоже своего рода рожденіе, то, кажется, ни одинъ народъ не избѣгъ при этомъ нѣкотораго щелчка забвенія. По мѣрѣ того, какъ старый строй, расшатанный безпощадной логикой новыхъ условій, теряетъ внутренній смыслъ и право на существованіе, изъ памяти народа изглаживается и все то, въ чемъ внѣшнимъ образомъ проявлялся этотъ строй — обычаи, сказанія, пѣсни и проч. При извѣстныхъ условіяхъ, — когда народъ идетъ впередъ гигантскими шагами, — достаточно бываетъ незначительнаго промежутка времени для того, чтобы многія стороны прежняго быта представлялись намъ загадкой.

Подобную смѣну одного міросозерцанія другимъ съ особенной быстротой пережили русскіе евреи. Уже теперь, по прошествіи какихъ нибудь 30—40 лѣтъ, духовный образъ ближайшаго предка оставилъ въ памяти значительной части молодого поколѣнія тотъ же слѣдъ, что смутный сонъ, полузабытый на яву. Жизнь обновилась во всѣхъ ея проявленіяхъ, и только мѣстами, гдѣ старое русло было глубже, еще замѣтны стоячія воды, свидѣтельствующія о прежнемъ теченіи. Это, именно, обстоятельство и побудило насъ, пока еще не поздно, зарегистрировать своеобразный матеріалъ, въ которомъ самъ народъ является своимъ историкомъ, бытописателемъ. Оставляя пока въ сторонѣ ту отрасль народнаго творчества, которая выражается въ сказкахъ, мистеріяхъ, заклинаніяхъ и проч., мы обратимъ наше вниманіе на другую часть имѣющагося у насъ матеріала — на пѣсни, народомъ и для народа созданныя.

Пѣсня стара, какъ и языкъ, и если когда-либо изслѣдователь опредѣлитъ время и процессъ распространенія въ еврейскомъ обиходѣ испорченной нѣмецкой разговорной рѣчи, то этимъ самимъ онъ разрѣшитъ вопросъ о времени возникновенія жаргонной народной пѣсни. Мы ограничимся только указаніемъ, что многія изъ этихъ пѣсенъ, какъ по языку, такъ и по содержанію, носятъ на себѣ слѣды несомнѣнной старины.

Когда просматриваешь рукописный пѣсенникъ современной дѣвицы черты осѣдлости, поневолѣ поражаешься почти полнымъ отсутствіемъ народной пѣсни: вездѣ Гольдфаденъ, Цунзеръ, М. Гордонъ и другіе болѣе или менѣе извѣстные поэты, и поверхностный наблюдатель могъ бы сдѣлать выводъ, что народное творчество изсякаетъ и вытѣсняется искусственной пѣсней. Но стоитъ только опуститься ниже на одну ступень и прислушаться къ жалобнымъ мотивамъ той части еврейской массы, которая еще не привыкла сковывать свои чувства писанными источниками, чтобы убѣдиться, что и въ наше время народъ продолжаетъ свою стихотворную лѣтопись, и что заимствованіе искусственной пѣсни не мѣшаетъ самостоятельному творчеству. Можно только сказать, что за послѣднія 30—40 лѣтъ сфера того, что вообще поетъ народъ, значительно расширилась вслѣдствіе того, что жаргонъ XI ↱ сталъ языкомъ многихъ поэтовъ. Почти до 2-ой половины 19 в. еврейскій авторъ только думалъ на разговорномъ языкѣ, писать же на немъ онъ считалъ ниже своего достоинства. И поэтъ, и прозаикъ — оба предпочитали древній языкъ Св. Писанія. Казалось, языкъ этотъ налагалъ печать святости и на автора: стоитъ только просмотрѣть обильную, но бѣдную поэтическую литературу эпохи, предшествовавшей Л.O. Гордону, чтобы убѣдиться, какъ неохотно поэтъ снисходилъ къ будничнымъ вопросамъ жизни. Не тутъ мѣсто распространяться о причинахъ, вызвавшихъ подобное равнодушное отношеніе къ вопросамъ дня. Скажемъ лишь вкратцѣ, что позже — съ воцареніемъ Александра II, — когда внѣшнія условія существованія еврейскаго народа значительно измѣнились, поэтъ сталъ ближе къ родной средѣ, и языкъ Библіи заговорилъ и о земныхъ интересахъ. Въ это же время въ умы интеллигенціи проникаетъ давно, давно витавшее въ воздухѣ сознаніе, что разговорный языкъ можетъ служить могучимъ орудіемъ въ дѣлѣ просвѣщенія массы 1). И вотъ, одновременно съ расширеніемъ гражданскихъ правъ самихъ евреевъ, въ литературѣ послѣднихъ начинаетъ проявляться аналогичная тенденція: плебейскій жаргонъ постепенно отвоевываетъ себѣ право существованія рядомъ съ родовитымъ языкомъ пророковъ.

Не то было до второй половины XIX столѣтія. Если жаргонъ, начиная съ 17-го вѣка, и фигурировалъ изрѣдка, какъ книжный языкъ, то это имѣло мѣсто исключительно въ такъ называемой, „бабьей“ литературѣ: не для мужчины печатались эти популярные молитвенники, религіозныя чтенія, заимствованныя сказки и басни нравоучительнаго содержанія. Исключите изъ каталога жаргонной литературы все, что написано за послѣднее полустолѣтіе, и на долю всей обширной предшествовавшей эпохи вы получите нѣсколько десятковъ названій неоригинальныхъ произведеній, изъ которыхъ одна часть окажется компиляціей, другая же — переводомъ съ древне-еврейскаго или иностранныхъ языковъ 2). Въ частности, что касается жаргонной поэзіи, то въ этой области авторская иниціатива совершенно отсутствовала; единственнымъ авторомъ въ то время былъ самъ народъ, а едиственной книгой — народная память.

1) I. Тарнополь: „Опытъ современной и осмотрит. реформы“. Одесса 1868 г. стр. 86—87. (Книга написана въ 1858 г.).

2) См. „שפתי ישנים“ — библіографич. словарь, составленный въ 1680 г.; 2-ое изд. съ дополненіями въ 1806 г.; въ рубрикѣ книгъ на нѣмецкомъ жаргонѣ упоминаются, помимо молитвенниковъ, Св. Писанія и т. под. произведеній, также сказки о „Бовѣ-королевичѣ“, „Семи мудрецахъ“ и друг. средневѣковые разсказы изъ области фантазіи и морали. Что еврейскія женщины были знакомы съ этой литературой, видно изъ мемуаровъ Glückel von Hammeln (1645—1719), изданныхъ покойнымъ проф. Д. Кауфманномъ въ 1896 г. (Берлинъ).

Было бы, однако, несправедливо обойти молчаніемъ одного типичнаго еврейскаго поэта, если только можно называть поэтомъ того, XII ↱ кому дано въ удѣлъ создавать риѳмы, но не образы, согрѣтые чувствомъ, проникнутые мыслью. Рѣчь идетъ о бардѣ свадебныхъ пиршествъ — о „бадхонѣ“. Не одну слезу, не одну улыбку вызывалъ у слушателей этотъ платный ремесленникъ стиха, но игра чувствами опредѣлялась не теплотою и не глубиною содержанія, а настроеніемъ самой публики. Когда повязка спускалась на глаза невѣсты и напоминала присутствующимъ, что — какъ поется въ одной пѣснѣ — „еще одна минута, и — хорошо-ли, плохо-ли — не будетъ уже возврата“, въ этотъ рѣшительный моментъ слезы напрашивались и безъ напутственныхъ словъ бадхона. Точно также въ самый разгаръ веселія, когда настроеніе и безъ того приподнято, достаточно было одного удачнаго стиха, чтобы повысить душевный строй общества еще на одну нотку. Да и самъ народъ не высоко цѣнилъ своего пѣвца: въ соціальной іерархіи бадхону отводилось одно изъ наименѣе почетныхъ мѣстъ, а для процесса его творчества народная терминологія не нашла другого выраженія, какъ „говорить риѳмы“ (sogen Grammen). Для иллюстраціи этой исключительной погони за риѳмой, народъ еще въ наше время приводитъ образцы бадхонской поэзіи, образцы, нѣсколько поддѣльные, можетъ быть, по формѣ, но не по содержанію. Такъ, во время свадебной трапезы, когда начиналась раздача подарковъ новобрачнымъ, бадхонъ выкрикивалъ поименно щедрыхъ гостей, сопровождая каждое имя соотвѣтстующимъ стихомъ. И вотъ народъ влагаетъ въ уста своему пѣвцу слѣдующее классическое двустишіе:

Nit kein Stamp, nor a Steissl,
M’ruft aus die Kales a Vetter Reb Meiss’l.

Не лучшій отзывъ о поэтическомъ дарѣ бадхона далъ въ своей автобiографіи одинъ изъ еврейскихъ авторовъ, описавшій свадьбу начала 19-го вѣка: приводимыя имъ для примѣра нѣсколько строфъ по своему достоинству вполнѣ конкуррируютъ съ приведеннымъ выше образцомъ 1).

Въ печатной литературѣ бадхонъ не оставилъ никакихъ слѣдовъ. Онъ „говорилъ риѳмы“ экспромптомъ, соображаясь съ случаемъ, и, подобно своему собрату по ремеслу — кобзарю, обыкновенно сочинялъ не только слова, но и музыку къ нимъ.

1) M. А. Гинцбургъ: „אביעזר“ стр. 71.

Чтобы покончить съ отдѣльными лицами, имѣвшими то или другое отношеніе къ народной поэзіи, мы удѣлимъ нѣсколько строкъ и близкому родственнику бадхона — шуту-актеру. „Лихорадка не болѣзнь, а Пуримъ — не праздникъ“ — гласитъ поговорка, на дѣлѣ же ни одинъ праздникъ не былъ обставленъ такой богатой программой развлеченій, какъ этотъ. Помимо пирушки и подарковъ, къ празднику Пуримъ были пріурочены драматическія представленія, въ которыхъ участвовали актеры-любители. Ставились мистеріи, преимущественно XIII ↱ ”Артаксерксово дѣйство“ (Achaschweros-spiel), какъ болѣе соотвѣтствующее злобѣ дня. Порою представленіе происходило въ особомъ помѣщеніи, и тогда, конечно, устраивалась сцена, обращалось нѣкоторое вниманіе на декоративную часть, а актеры разыгрывали все „дѣйство“ съ начала до конца, болѣе или менѣе придерживаясь рукописнаго или печатнаго текста 1). Но чаще всего случалось, что актеры небольшими группами бродили по обывательскимъ домамъ и представляли лишь отдѣльные эпизоды любимыхъ пьесъ. Вотъ въ этомъ-то случаѣ дѣло не обходилось безъ вольныхъ вставокъ и отступленій, и личному творчеству давался широкій просторъ. Порою актерская вставка не имѣла никакого отношенія къ содержанію пьесы, а являлась вступительнымъ или заключительнымъ обращеніемъ къ слушателямъ — обращеніемъ, съ сильнымъ оттѣнкомъ попрошайничества. Вотъ образецъ вступительнаго стиха:

Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos Purim batait?
Purim batait, m’soll theiln oreme — Lait 2).

Или слѣдующій стихъ, которымъ актеръ заключалъ свою игру:

Haint is Purim, morgen is aus, —
Git mir a Groschn un warft mich araus! 3).

Какъ актеръ (Purim-spieler), такъ и бадхонъ были сынами своего народа, и, если мы нѣсколько остановились на этихъ двухъ типичныхъ поэтахъ, то только потому, что ихъ вліяніе довольно ясно проглядываетъ въ нѣкоторыхъ чисто-народныхъ пѣсняхъ. —

Хотя, какъ указано было выше, до 2-ой половины XIX в. исключительнымъ творцомъ и хранителемъ жаргонной пѣсни являлся самъ народъ, но не всѣ слои послѣдняго играли въ этомъ отношеніи одинаковую роль. Какъ это замѣчается и у прочихъ народовъ, такъ и у евреевъ процессъ творчества былъ интенсивнѣе въ низшихъ соціальныхъ классахъ, чѣмъ въ высшихъ: женщины, дѣти, рабочій людъ, солдаты и прочая младшая братія — вотъ сфера, гдѣ зарождалась и сохранялась пѣсня. Этимъ обстоятельствомъ отчасти и объясняется фактъ преобладанія въ народной поэзіи мотивовъ изъ жизни униженныхъ и оскорбленныхъ. Каждый народъ поетъ такъ, какъ живетъ. Если это положеніе вѣрно, то еврейская пѣсня станетъ намъ болѣе понятна, если мы сопоставимъ ее съ еврейской дѣйствительностью. Прослѣдить вкратцѣ жизнь въ пѣснѣ и пѣсню въ жизни — вотъ наша задача при дальнѣйшемъ изложеніи.

1) Въ имѣющихся у насъ отрывкахъ „אחשורוש-שפיל“ (печатано въ 1718 г.) даются подробныя указанія относительно устройства сцены и декораціи. Сама драма написана рифмованной прозой. Хотя на 1-ой страницѣ сказано, что драма составлена на основаніи „Ялкута“ и разныхъ „Мидрашимъ“, но по содержанію она въ главныхъ своихъ частяхъ представляетъ переводъ съ нѣмецкаго оригинала.

2) Счастливый вамъ Пуримъ, дорогіе мои господа! Знаете-ли, что такое Пуримъ? Пуримъ означаетъ, что не слѣдуетъ забывать бѣдныхъ.

3) Сегодня Пуримъ, а завтра его ужъ нѣтъ; подайте мнѣ грошъ и выпроводите меня прочь.

XIV ↦

”Благословенъ еси, Господи, что не сотворилъ меня женщиной“. Такъ гласитъ одна изъ молитвъ, которую мужчина повторяетъ каждое утро. Женщина же, вполнѣ мирясь съ своимъ положеніемъ, замѣняетъ соотвѣтствующее мѣсто молитвы другимъ, болѣе скромнымъ текстомъ: „Благословенъ Господь, что сотворилъ меня по волѣ Своей“. Но слишкомъ смѣлъ былъ бы тотъ, кто на основаніи словъ молитвы сдѣлалъ бы выводъ, что взглядъ на женщину, какъ на низшее существо, былъ преобладающимъ и въ еврейской жизни. Преимущество одного пола передъ другимъ сказывалось больше въ религіозно-обрядовой сферѣ, чѣмъ въ обыденной семейной средѣ. Почти до второй половины XIX вѣка религія не только теоретически, но и фактически проникала во всѣ уголки жизни польско-литовскихъ евреевъ. Въ этомъ теократическомъ обществѣ цѣна человѣка опредѣлялась прежде всего степенью его религіознаго совершенства. Вся совокупность предписаній и обрядовъ падала главнымъ образомъ на мужчину, а богословская эрудиція была его исключительной монополіей. И вотъ, въ зачетъ за его религіозныя обязанности, мужчинѣ отведено было первое мѣсто въ іерархіи половъ. Но первенство это признавалось за нимъ не въ смыслѣ деспотической власти мужа и отца, а лишь умственнаго и духовнаго превосходства. Если ко всему вышесказанному прибавимъ роль мужчины, какъ рабочей силы, какъ экономической основы семьи, то мы поймемъ, почему уже въ самый моментъ рожденія мальчикъ считался наиболѣе желаннымъ гостемъ. Когда мать, склонившись надъ колыбелью, убаюкивала своего ребенка, пѣсня ея отличалась наибольшей содержательностью, если въ этой колыбели лежалъ сынъ. Подъ звуки монотонной мелодіи пророчица сулила своему любимцу въ будущемъ все, что считалось идеаломъ счастья въ настоящемъ. И это предстоящее счастье сына выражалось не столько въ матеріальныхъ благахъ, сколько въ богословской учености и безусловной преданности своей вѣрѣ. Почти всѣ наиболѣе старинныя колыбельныя пѣсни проникнуты этимъ идеальнымъ мотивомъ. Въ одномъ мѣстѣ мать унимаетъ своего сына слѣдующимъ доводомъ: „Вѣдь, когда выростешь, ты будешь столпомъ науки; твоей славой ты прославишь и родителей; подобаетъ ли тебѣ пищать и плакать?“ 1) — Въ другихъ пѣсняхъ мать повторяетъ эту тему на другіе лады. „Мой сынъ будетъ изучать Тору, а Тора — самый дорогой товаръ“. Или: „Сынокъ уродится на славу и будетъ въ состояніи разрѣшать спорные религіозные вопросы“ 2). Порой пѣсня дѣлаетъ экскурсію и въ загробную жизнь, перенося и туда земные взгляды на человѣческое совершенство. „Отецъ не научилъ сына всему, что Богъ велитъ, и вотъ на томъ свѣтѣ такого отца будутъ жарить на огнѣ. Ты-жъ, родимый, своимъ праведнымъ заступничествомъ извлечешь своего отца изъ ада“ 3). Далѣе въ томъ же духѣ: „Настанетъ для меня время отправиться на XV ↱ тотъ свѣтъ, и двери рая будутъ открыты. Ты, мой сынъ, старайся быть богобоязненнымъ и добрымъ, и тогда на томъ свѣтѣ скажутъ: „дайте мѣсто въ раю матери праведника!“ 1).

1) № 63.

2) № 64.

3) № 65.

Не такъ пѣлось у изголовья дочери: отъ послѣдней не ожидали ни земной славы, ни загробнаго заступничества. Вся задача женскаго воспитанія сводилась къ тому, чтобы создать добрую жену, любящую мать, экономную хозяйку. Колыбельная пѣсня сулила счастье и женщинѣ, но это было не счастье, пріобрѣтаемое личными качествами и усиліями, а счастье, отраженное отъ родителей или мужа 2): женщина разсматривалась не какъ самостоятельная величина, а какъ дочь такого-то, или жена такого-то. Непрошенная гостья при рожденіи, она уже съ малолѣтства получала для руководства формулу обязанностей, сжато, но ясно выраженныхъ въ предназначенной для дѣтскаго возраста молитвѣ: „Буду исполнять все, что Богъ велитъ, что отецъ и мать велятъ, что всѣ добрые и богобоязненые люди велятъ“. Объ образованіи женщины, объ ея умственномъ развитіи заботились слишкомъ мало: для тѣхъ немногихъ, которыя посѣщали школу (хедеръ), предѣломъ знанія служило чтеніе и, въ исключительныхъ случаяхъ, письмо на жаргонѣ. Образованіе замѣнялось домашнімъ воспитаніемъ, а школа уступала мѣсто кухнѣ и хозяйству. Совершенную противоположность по обширности программы представляло образованіе мужчины. Можно только удивляться быстротѣ, съ которой мальчикъ переходилъ безъ порядка и послѣдовательности отъ низшей стадіи знанія къ высшей. Оставаясь вѣрной жизни, народная пѣсня обозначаетъ эту безсистемность словами „учиться по порядку“ 3) (lernen k‘sseider). Пяти или шести лѣтъ мальчикъ поступалъ въ хедеръ, въ восьмилѣтнемъ возрастѣ онъ нерѣдко изучалъ уже Талмудъ съ его діалектическими тонкостями, а на 13-мъ году, при наступленіи религіознаго совершеннолѣтія, онъ уже „говорилъ проповѣдь“ (sogen а Drosche). Но, если школа искусственно старалась привить своимъ питомцамъ преждевременную серьезность и раннюю ученость, то возрастъ все же бралъ свое. Чтобы убѣдиться въ этомъ, стоитъ лишь обратить вниманіе на многочисленныя пѣсни и прибаутки, созданныя фантазіей дѣтства и школьнаго періода. Въ этомъ юномъ творчествѣ въ большинствѣ случаевъ нѣтъ ни содержанія, ни смысла, и только часто встрѣчающіяся древне-еврейскія слова и цитаты свидѣтельствуютъ, что мы имѣемъ дѣло не съ первымъ лепетомъ ребенка, а со школьникомъ, давно прошедшимъ начальные азы. Конечно, общее правило не бываетъ безъ исключеній. Между прочимъ слѣдуетъ отмѣтить и нѣкоторые хотя и безсвязные стихи, но первоначальный текстъ которыхъ когда-то, повидимому, служилъ мнемоническимъ пріемомъ для заучиванія древне-еврейскихъ словъ 4).

1) Ibid.

2) № 67.

3) См. напр. № 62

4) №№ 122 — 123.

XVI ↦

Хедеръ служилъ преддверіемъ къ высшему образованію, а послѣднее давало возможность занять почетное, привилегированное положеніе въ обществѣ — въ видѣ-ли раввина, или же въ видѣ ученаго талмудиста. Больше ста лѣтъ тому назадъ Соломонъ Маймонъ классифицировалъ польско-литовскихъ евреевъ на 3 группы: „на неученыхъ, на ученыхъ, которые дѣлаютъ свою ученость промысломъ, и на ученыхъ, которые посвящаютъ себя наукѣ, не занимаясь никакой профессіей и живя на счетъ промышленныхъ классовъ“ 1). Эта классификація не теряла своего жизненнаго смысла вплоть до второй половины 19-го вѣка. Въ то время какъ ученый занималъ въ обществѣ первое мѣсто, задавая всѣмъ тонъ, неученый цѣнился лишь въ зависимости отъ его матеріальныхъ средствъ. „Если не знаніе (Тора), если не деньги — поется въ одной пѣснѣ — то для чего существуетъ свѣтъ?“

Nit kein Teire, nit kein Geld —
Wos-se teig gor die Welt? 2).

И, — это покажется страннымъ, — стремленіе къ знанію было у евреевъ сильнѣе, чѣмъ погоня за деньгами. Стать ученымъ — было завѣтной мечтой еврейскаго юноши, если только позволяли способности и обстоятельства. За то ученость была главной статьей, которая вписывалась въ активъ каждаго молодого человѣка, при вступленіи его въ практическую жизнь. Первая практическая задача, предстоявшая каждому еврею, заключалась въ бракѣ. Взгляды, надежды и опасенія, предшествовавшіе и сопутствовавшіе моменту вступленія въ брачное сожитіе, нашли себѣ полное выраженіе въ цѣломъ рядѣ народныхъ пѣсенъ. Ученый женихъ имѣлъ преимущество передъ всѣми прочими претендентами. „Богатый купецъ, арендаторъ, или промышленникъ — говоритъ тотъ же Соломонъ Маймонъ — употребляетъ всевозможныя усилія, чтобы пріобрѣсти зятя — хорошаго талмудиста“ 3). Пѣсня повторяетъ эти слова на разные лады. „Сижу я на камнѣ и плачу: всѣ дѣвицы становятся невѣстами, а для меня все еще нѣтъ суженаго“ — такъ жалуется дочь. Отецъ спрашиваетъ ее: „Не дать-ли тебѣ въ мужья сапожника?“ „Нѣтъ! — отвѣчаетъ дочь — я не дочь сапожника, не могу быть и женой сапожника!“ Отецъ предлагаетъ цѣлый рядъ другихъ жениховъ, но все напрасно. Только напослѣдокъ, когда онъ сулитъ ей въ мужья раввина, она съ радостью восклицаетъ: „Вотъ это мнѣ по вкусу!“ 4). Въ другой пѣснѣ невѣста мечтаетъ о женихѣ „съ черными волосами, съ голубыми очами, который былъ бы гораздъ въ Торѣ и, изучивъ послѣднюю, продолжалъ бы все таки свои научныя занятія и денно, и нощно“ 5). Но „черные волосы и голубыя очи“ могли служить лишь случайнымъ придаткомъ къ учености. О внѣшнемъ благообразіи дѣвицѣ наравнѣ съ молодымъ человѣкомъ дозволялось XVII ↱ лишь мечтать, и то не вслухъ. И если въ дѣвичьей пѣснѣ поется: „Черныя (т. е. спѣлыя) вишни мы срываемъ, а красныхъ не трогаемъ; красивыхъ парней мы выбираемъ, некрасивыхъ не удостоиваемъ вниманія“ 1), то только полетъ фантазіи и самообманъ могли подсказать подобный стихъ. Только по волѣ родителей дочь становилась невѣстой, а сынъ — женихомъ. Субъектами брачной сдѣлки являлись родители, а объектами — женихъ, невѣста и приданое. Въ большинствѣ случаевъ брачный союзъ устраивался при помощи посредника — свата („шадхонъ“), о которомъ народная пѣсня не всегда даетъ лестный отзывъ. „Сватъ, сватъ! будь проклятъ! чего ты хотѣлъ отъ меня? Ты получилъ за свои труды вознагражденіе и зарѣзалъ меня безъ жалости“! 2). Подобная же жалоба раздается и по адресу родителей. „Наши родители устраиваютъ для насъ браки, не спрашивая насъ объ этомъ. Вотъ почему мы проводимъ въ горѣ нашу жизнь“ 3).

1) „Евр. Библіотека“ т. I. Автоб. Сол. Маймона.

2) № 26.

3) Loc. cit.

4) № 249.

5) № 245.

”Любовь — это новое для насъ слово“ — выразился въ 70-хъ годахъ одинъ изъ еврейскихъ писателей. И онъ былъ правъ. До второй половинѣ 19-го вѣка польско-литовскій еврей былъ слишкомъ мало знакомъ съ печатнымъ романомъ и еще меньше переживалъ онъ романъ лично, какъ дѣйствующій герой. Любовный мотивъ, какъ предтеча брака, почти совершенно отсутствуетъ и въ старинныхъ пѣсняхъ. Въ послѣднихъ „любовь“ составляетъ нецензурное слово, которое можно было произносить лишь послѣ брака. Это слово не произносится и въ предсвадебныхъ и свадебныхъ пѣсняхъ, хотя онѣ съ достаточною, порою даже излишнею подробностью излагаютъ событія, обычаи и чувства, сопровождающіе актъ бракосочетанія 4). Для жениха и невѣсты обязательнѣе было предварительное знаніе правилъ брачной гигіены, чѣмъ знакомство другъ съ другомъ. Вѣрили больше въ фатализмъ, чѣмъ въ чувства. Гдѣ-то на небѣ еще задолго до рожденія каждому человѣку предрѣшалась его подруга жизни. Когда молодыхъ водили подъ вѣнецъ, они „въ счастливый часъ“ выступали впередъ правой ногой, подъ вѣнцомъ же каждый изъ брачущихся пытался первымъ наступить другому на ногу въ надеждѣ, что этимъ актомъ онъ закрѣпитъ за собою власть надъ своей второй половиной.

1) № 170.

2) №№ 279—280.

3) №№ 240—241.

4) № 260.

Не слѣдуетъ однако, забывать, что возрастъ брачущихся былъ еще слишкомъ незрѣлъ, чтобы можно было требовать отъ нихъ трезваго и сознательнаго отношенія къ жизненнымъ вопросамъ. Порою 16-ти лѣтній юноша становился мужемъ а 13-ти лѣтняя дѣвица — женою. Въ концѣ описываемаго нами періода, во второй половинѣ 30-хъ годовъ, было даже время, когда сплошь и рядомъ вѣнчали дѣтей, не достигшихъ и десятилѣтняго возраста. Это было одно изъ несчастныхъ недоразумѣній, вызванныхъ больною фантазіей напуганнаго народа, имѣвшаго достаточное основаніе опасаться всякой новой XVIII ↱ правительственной мѣры. По чертѣ еврейской осѣдлости разнесся слухъ, что въ готовомъ къ обнародованію Положеніи о евреяхъ 1) имѣется какой-то страшный законъ. Собственно говоря, именно этотъ законъ былъ однимъ изъ самыхъ невинныхъ. Въ немъ устанавливался минимальный возрастъ для вступленія евреевъ въ бракъ. Но народная молва толковала этотъ законъ по своему. Говорили, будто правительство имѣетъ въ виду стѣснить свободу еврейскихъ браковъ. Нѣкоторые пошли еще дальше и рѣшили, что вслѣдъ за увеличеніемъ количества холостой молодежи евреи будутъ привлечены къ усиленной рекрутской повинности. Подъ вліяніемъ этихъ и тому подобныхъ слуховъ, родители поспѣшили заблаговременно обвѣнчать своихъ малолѣтнихъ дѣтей и тѣмъ избавить ихъ отъ возможной опасности. Это время массовыхъ браковъ, вызванныхъ не естественною потребностью, а исключительно политическимъ страхомъ, получило въ народѣ названіе „Behole“ 2). Есть народная пѣсня, начинающаяся слѣдующими словами:

”Tische b’Ow а Chassunke — Keiner nit gekummen,
Jingelech mit Meidelech hoben sich genummen“.

Переводъ: „Въ 9-ый день мѣсяца Аба устроена была свадьба; гостей не было; новобрачные были мальчики и дѣвочки“.

Кажется, только въ эпоху такъ называемой „Behole“ могла возникнуть эта странная пѣсня о свадьбѣ безъ гостей, о весельѣ въ печальный день разрушенія храма и о малолѣтнихъ, идущихъ подъ вѣнецъ.

1) Полож. 1835 г.

2) Указаніе на „Behole“ встрѣчаемъ въ бiографіи Цвейфеля въ „האסיף“ 1889 г. стр. 214.

Правда, этотъ исключительный и случайный историческій періодъ тянулся недолго; но и безъ него брачное совершеннолѣтіе всегда предшествовало фактическому, и молодая чета нуждалась въ болѣе или менѣе продолжительной родительской опекѣ даже послѣ свадьбы. Въ брачномъ договорѣ рядомъ съ приданымъ обыкновенно предусматривался и рѣшался вопросъ о томъ, кто будетъ содержать молодую пару въ первые годы супружества: родители жениха, или невѣсты. Большею частью эта обязанность выпадала на долю родителей невѣсты. Предполагалось, что новобрачные подъ надзоромъ старшихъ научатся жизненному опыту и подготовятся къ будущей самостоятельности. Пожалуй, не послѣднюю роль тутъ играло соображеніе, что приданое, при отсутствіи расходовъ, пріумножится, и, когда наступитъ пора устроиться своимъ домомъ за свой собственный счетъ и рискъ, дѣйствительность со своими заботами и волненіями не предстанетъ сразу въ видѣ грозной альтернативы: „кошелекъ или жизнь“. — Народныя пѣсни много говорятъ и о приданомъ, и о житьѣ на хлѣбахъ (Kest) въ домѣ родителей того или другого изъ супруговъ. Есть еврейская поговорка: „Приданое и наслѣдство дѣлятся съ чортомъ пополамъ“ (Nadan un XIX ↱ Jrusche, mit dem Taiwl Chawrusche). Это значитъ, что приданое и наслѣдство, какъ легкая нажива, не идутъ въ прокъ. Повидимому, родители невѣсты въ большинствѣ случаевъ слишкомъ вѣрили въ непогрѣшимость житейской мудрости, заключающейся въ этой поговоркѣ. Будущій тесть, обѣщая приданое, рѣдко исполнялъ свое обѣщаніе полностью: обыкновенно онъ удерживалъ въ свою пользу ту долю, которая все равно, раньше или позже, могла перейти отъ жениха къ чорту. Эти неисполненныя обѣщанія нашли себѣ откликъ и въ пѣсняхъ. „Вотъ какъ, вотъ какъ обманываютъ жениха! обѣщаютъ ему много приданаго, а не даютъ ему ни гроша“.

Ot asei un ot asei narrt men op a Choss’n! —
M’sogt ihm zu a ssach Nadan, un m’git im nit kein Grosch’n 1).

Не всегда былъ сладокъ и даровой хлѣбъ, который новобрачные по условію получали послѣ свадьбы. „Горько, матушка, птицѣ безъ гнѣзда; горько, матушка, ѣсть хлѣбъ у свекра и свекрови (или у тестя и тещи)“.

Wie s’is bitter, main liebe Mutter, a Yeigele ohn a Nest,
Asei is bitter, main liebe Mutter, bai Schwer un Schwiger af Kest 2).

Въ другой пѣснѣ мать разспрашиваетъ свою дочь о жизни ея въ домѣ родителей ея мужа: „Дорогая, какъ относится къ тебѣ свекровь?“ Дочь отвѣчаетъ: „Свекровь вѣчно зла, словно тигръ“ 3). Напрасно невѣстка старается быть услужливой, уступчивой: къ ней всегда придираются и предъявляютъ все большія требованія 4). Не легче жилось въ домѣ тестя и тещи молодому зятю. Въ большінствѣ случаевъ ему, если онъ принадлежалъ къ классу ученыхъ, приходилось еще до брака вкушать чужой хлѣбъ. Отправляясь въ тотъ или другой іешиботъ 5), для пополненія своихъ талмудическихъ знаній, молодой человѣкъ на чужбинѣ находилъ себѣ даровое пропитаніе въ обывательскихъ домахъ, обыкновенно по одному опредѣленному дню въ недѣлю въ каждомъ изъ семи такихъ домовъ. Это называлось „ѣсть дни“ (essn Täg), а тотъ, кто испытывалъ прелести этихъ „дней“ въ юношескомъ возрастѣ, могъ легче мириться и съ медовыми мѣсяцами и годами въ домѣ тестя и тещи. Зять не обезличивался такъ скоро, какъ невѣстка; онъ отстаивалъ свою самостоятельность и порою относился къ своему щекотливому положенію не безъ нѣкоторой доли юмора, „Что бы то ни было, а пять лѣтъ я буду жить на всемъ готовомъ — пусть тесть и теща дуются, а потомъ — прощай, жена! — я удеру въ Воложинъ“ 6).

Finf Johr Kest hob ich doch gewiss — soll sich Schwer un Schwieger blosen, —
Un dernoch — sai gesund, main Waib! — a wajiwrach kain Wolosin.

1) № 238.

2) № 264.

3) № 267.

4) № 266.

5) Пѣсню іешиботника см. № 314.

6) № 289.

XX ↦

При наступленіи періода самостоятельнаго существованія, молодому зятю, порою уже главѣ значительнаго семейства, предстояли три дороги. По первой слѣдовали избранники, которые, благодаря эрудиціи и соотвѣтствующему аттестату, имѣли право, возможность и счастье занять раввинскую должность въ какой-либо общинѣ. Нельзя сказать, чтобы раввинская профессія дорого оплачивалась, но за то она была почетна, она была началомъ дворянства не только личнаго, но и наслѣдственнаго. Не даромъ дѣвица въ цитированной уже нами пѣснѣ 1) предпочитаетъ раввина всѣмъ прочимъ женихамъ. Она, будущая раввинша, займетъ почетное мѣсто среди прочихъ женщинъ, она будетъ первымъ лицомъ въ женской половинѣ сінагоги, она, уже въ силу своего чина, будетъ предметомъ вниманія и уваженія со стороны окружающихъ. Словомъ, она будетъ своего рода знаменитостью, столь же жизнерадостной и самодовольной, какъ воспѣваемая въ пѣснѣ ея подруга — раввинша изъ Шклова 2). Но, можетъ быть, молодому ученому не удастся сдѣлаться раввиномъ; можетъ быть, неудавшійся умственный пролетарій окажется неспособнымъ и ко всякой другой дѣятельности. Тогда остается пойти по другой дорогѣ — по дорогѣ святыхъ бездѣльниковъ, вѣчно совершенствующихся богослововъ-дилетантовъ. Такой ученый продолжалъ заниматься до конца своей жизни, а пропитаніе доставляли ему порою тесть, порою община, выплачивавшая особо выдающимся труженикамъ нѣкоторую пенсію, чаще же всего жена. Не удивительно, что такой мужъ, если онъ почему-либо не выдвигался на ученомъ поприщѣ, терялъ даже свое имя въ пользу своей жены, такъ какъ она одна была въ обыденной жизни извѣстна, какъ представительница и кормилица семьи. И, если у евреевъ существуетъ много фамилій, корни которыхъ произошли отъ того или другого женскаго имени (Фрадкинъ, Рохлинъ, Гиндесъ и т. п.), то въ большинствѣ случаевъ это объясняется одной и той же семейной исторіей о недѣеспособномъ мужѣ и труженицѣ-женѣ, ставшей главою дома и сообщившей свое имя потомству. Тутъ отчество вытѣснялось материнствомъ, а послѣднее превращалось со временемъ въ оффиціальную фамилію.

1) № 249.

2) № 311.

Третій путь къ самостоятельности велъ къ торговлѣ въ томъ или другомъ ея видѣ. Отъ именитаго купца, знакомаго не только съ внутренними рынками, но и съ Лейпцигомъ и Гинсперикомъ (Кенигсбергомъ), до мелкаго лавочника и странствующаго коробейника было много градацій. Но, въ общемъ, лишь незначительная часть торговаго класса пользовалась матеріальнымъ достаткомъ; большинство же брало съ бою каждый кусокъ хлѣба и жило не столько отъ доходовъ, сколько отъ сокращенія насущныхъ потребностей. Въ борьбѣ за существованіе было больше побѣжденныхъ, чѣмъ побѣдителей. Не одну пѣсню народъ сложилъ про этихъ неудачниковъ. По торной дорогѣ къ хлѣбу XXI ↱ „и кони не двигаются съ мѣста, и колеса пе вертятся“ (Un die Ferd geihen nit, un die Räder dreihen nit) 1). „Цѣлую недѣлю выбиваешься изъ силъ, а на субботу приходится дѣлать заемъ“ (А ganze Woch horewet men doch, — af Schabes mus men laihen) 2). При отсутствіи капитала, евреи пускалъ въ оборотъ свои нервы и придумывалъ различныя комбинаціи. Есть коротенькая, но характерная пѣсенка, въ которой жена помогаетъ мужу думать на тему: „что дѣлать?“ ”Послушай, мужъ, — создай какой-нибудь планъ, сотвори крючекъ; въ противномъ случаѣ сдѣлайся меламдомъ“. (Her zu, main Mann, mach а Plan, mach a Dreid'l, Dreid’l Dreid’l ...; un as nit, nehm a Wid vun a Melamed). Терминъ „меламедъ“ употреблялся и въ переносномъ значенін: въ этомъ словѣ заключалась характеристика цѣлаго типа людей, неудачно появившихся на свѣтъ Божій, не умѣющихъ ковать себѣ счастье и слишкомъ наивныхъ въ борьбѣ за хлѣбъ. Чаще всего случалось, что меламды въ переносномъ смыслѣ въ концѣ концовъ, послѣ долгихъ мытарствъ, превращались въ дѣйствительныхъ меламдовъ. Цензъ, необходимый для обученія дѣтей первоначальной грамотѣ, былъ слишкомъ невысокъ, и, за рѣдкими исключеніями, всякій еврей считалъ себя годнымъ къ роли преподавателя. И не даромъ сложилась поговорка: „стать меламдомъ и умереть — никогда не поздно“. (Kneln un starbn versamt men nit). Ho, не смотря на всѣ невзгоды, мелкій торгашъ — кандидатъ на меламедскую карьеру — ставилъ себя выше любого ремесленника. И этотъ взглядъ на ремесло выросъ не на почвѣ пренебреженія физическімъ трудомъ, а являлся результатомъ того же теократическаго общественнаго строя, на которомъ покоились всѣ прочія основы еврейской жизни. Представители ремесленнаго труда уже въ раннемъ возрастѣ мѣняли школу на верстакъ и, естественно, не могли претендовать на почетъ въ обществѣ, гдѣ каждый человѣкъ цѣнился по количеству заученныхъ богословскихъ трактатовъ. Въ ремесленникѣ не уважался неучъ, и эти два понятія сдѣлались синонимами. Подражая дѣйствительности, народныя пѣсни помѣстили этотъ классъ на рубежѣ соціальнаго положенія, гдѣ кончается ученость, богатство и почетъ, и начинается невѣжество, нищета и ничтожество. Ремесленникъ былъ пасынкомъ общества и, какъ увидимъ ниже, служилъ въ нѣкоторыхъ случаяхъ козломъ отпущенія для прочихъ своихъ единовѣрцевъ. Нужда была въ ремесленномъ быту естественной спутницей жизни. „Сидитъ сапожникъ, шьетъ и шьетъ и получаетъ лихорадку, но не хлѣбъ“.

Sitzt а Schuster, neiht un neiht,
Hot Kadoches — nit kein Breit.

1) № 324.

2) № 303

Эту пѣсню съ одинаковымъ успѣхомъ можно было бы примѣнить и ко всякому другому ремеслу. Евреи на Литвѣ часто повторяютъ жмудскую поговорку: „Портной и сапожникъ — не люди“. Представители XXII ↱ этихъ двухъ наиболѣе распространенныхъ ремесленныхъ занятій пользовались особо незавидной репутаціей. Нѣсколько болѣе привелегированное положеніе занимали ремесленники, въ произведеніяхъ которыхъ, помимо рукъ, участвуютъ вкусъ, замыселъ и нѣкоторое теоретическое знаніе, какъ-то: золотыхъ и часовыхъ дѣлъ мастера, механики, слесаря и т. п.

Еще ниже ремесленника стояли на общественной лѣстницѣ лица, занимавшіяся чернорабочимъ трудомъ: извощики, водоносы, прислуга въ разныхъ видахъ, словомъ, всѣ тѣ, которые и у другихъ народовъ не могутъ похвастать своею участью.

Особое мѣсто среди разныхъ классовъ еврейскаго населенія занимаютъ жители деревень, такъ называемые „іишувники“. Въ народныхъ пѣсняхъ, а еще болѣе въ сказкахъ и ходячихъ анекдотахъ „іишувникъ“ выставляется главнымъ образомъ съ комической стороны, какъ Иванушка-дурачекъ, какъ простякъ, не умѣющиі опредѣлять свои отношенія ни къ Богу, ни къ людямъ. Тамъ, въ деревенской глуши, онъ отсталъ отъ общаго уровня еврейской жизни, многое забылъ, а то, чему научился, не могло нравиться горожанину. Іишувникъ — неучъ: онъ порою не въ состояніи отличить одной еврейской буквы отъ другой. Онъ 50 разъ повторяетъ молитву, которую слѣдуетъ повторять лишь 3 раза, и только потому, что букву „ג“, обозначающую число три, онъ принялъ за „נ“, имѣющую значеніе 50. Іишувникъ ничего, кромѣ своей деревни, не знаетъ: это — еврейскій мужикъ, необтесанный сынъ природы. Комиченъ онъ самъ, комичны его сыновья съ ихъ мѣдными лбами, комичны его дочери, получающія въ приданое картошку и горохъ 1). Таковъ іишувникъ въ пѣсняхъ, разсказахъ и анекдотахъ.

Есть цѣлый рядъ народныхъ пѣсенъ, интересныхъ въ томъ отношеніи, что языкъ ихъ напомінаетъ Вавилонское столпотвореніе: жаргонныя, древне-еврейскія, русскія, польскія и даже литовскія слова уживаются рядомъ, или же въ одной и той же пѣснѣ каждый отдѣльный стихъ поется на другомъ языкѣ.

„Мы пьемъ и гуляемъ“
W‘ato Melech chai w’kaiom“ 2).

Въ другой пѣснѣ еврей проситъ Авраама, Исаака, Якова и прочихъ библейскихъ праведниковъ предстательствовать передъ Богомъ,

„.. Чтобъ Онъ насъ вызволилъ,
„Чтобъ Онъ насъ выводилъ,
„Wuhin? — L’arzeinu нашу“ (Куда? — Въ нашу св. Землю 3).

1) № 133, примѣч., № 316.

2) № 372.

3) Одинъ изъ варіантовъ № 16.

Надо замѣтить, что въ пѣсняхъ этого типа русскій языкъ преобладаетъ надъ прочими. Это обстоятельство, а также нѣсколько побочныхъ намековъ, содержащихся въ древнихъ источникахъ, дали поводъ XXIII ↱ нѣкоторымъ ученымъ предположитъ, что въ старину литовскіе евреи употребляли вмѣсто теперешняго нѣмецкаго жаргона русскій языкъ. Конечно, это — одна изъ многочисленныхъ историческихъ гипотезъ, которая никого ни къ чему не обязываетъ. Но, если еще недоказано, что всѣ литовскіе евреи когда-то исключительно пользовались русскимъ языкомъ, какъ разговорнымъ, то во всякомъ случаѣ нельзя отрицать, что нѣкоторая часть евреевъ употребляла, какъ и теперь употребляетъ, этотъ языкъ рядомъ съ жаргономъ, или въ смѣси съ нимъ. Въ этомъ смыслѣ и слѣдуетъ понимать литературные памятники конца XVI и начала ХVІІ вв., приводящіе отдѣльные случаи употребленія евреями тѣхъ или другихъ русскихъ словъ 1). То, что уже разъ случилось 300 лѣтъ тому назадъ, повторилось въ 19-мъ столѣтіи. Почти на нашихъ глазахъ еврейскій жаргонъ подвергся въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ такому сильному русскому вліянію, что онъ могъ бы съ большимъ правомъ называться нѣмецко-русскимъ, чѣмъ просто нѣмецкимъ. Классическимъ примѣромъ руссификаціи жаргона можетъ служить разговорная рѣчь такъ называемыхъ николаевскихъ солдатъ, живущихъ внѣ черты постоянной еврейской осѣдлости. Оторванные когда-то отъ своихъ единовѣрцевъ, заброшенные на чужбину, они и ихъ потомки позаимствовали у окружающаго русскаго населенія много привычекъ и еще больше словъ. 2) И не одни только николаевскіе солдаты восприняли это обрусѣвшее нарѣчіе: въ настоящее время на немъ говорятъ и прочіе евреи, родившіеся и получившіе воспитаніе въ чисто русскихъ губерніяхъ.



Возвращаясь къ отмѣченной нами группѣ своеобразныхъ пѣсенъ, мы должны искать ихъ происхожденіе главнымъ образомъ въ тѣхъ слояхъ еврейскаго народа, которые по тѣмъ или другимъ причинамъ приходили въ близкое соприкосновеніе съ христіанскимъ населеніемъ и часто пользовались языкомъ послѣдняго. Словомъ, эти разноязычныя пѣсни всегда возникали въ мѣстностяхъ съ рѣдкимъ еврейскимъ населеніемъ, а въ 19-мъ вѣкѣ не малое участіе въ подобнаго рода творчествѣ принимали николаевскіе солдаты 3).

Рекрутчина стараго времени (до Устава 1874 г.) оставила глубокій слѣдъ въ народной памяти. Теперь ужъ нѣтъ кантонистовъ, нѣтъ и пойманниковъ, но пѣсни пережили событія и сохранили для потомства печальную повѣсть о дореформенномъ солдатѣ.

1) См. „לקירות היהודים“, Б. А. Каца, стр. 32, 33.

2) Употребленіе русскаго языка въ 16 и 17 вв. тоже совпадаетъ съ временемъ, когда евреи не успѣли организоваться многочисленными общинами и во многихъ мѣстахъ терялись въ общемъ населеніи.

3) Между прочимъ одинъ изъ нашихъ корреспондентовъ, отбывавшiй рекрутскую повинность въ 40 и 50 годахъ истекающаго столѣтія, сопровождаетъ присланную имъ полуеврейскую и полурусскую пѣсню примѣчаніемъ, что ее пѣли евреи-солдаты полвѣка тому назадъ.

XXIV ↦

Біографія послѣдняго слишкомъ не сложна. Если бы онъ происходилъ изъ богатой семьи, если бы онъ могъ сослаться на предка-раввина или выдающагося богослова, если бы, наконецъ, въ немъ самомъ были нѣкоторые задатки будущей учености, тогда, конечно, общество никогда не сдѣлало бы его козломъ отпущенія за свои повинности. Но, къ сожалѣнію, старая рекрутчина носила характеръ не столько гражданской обязанности, сколько наказанія. Въ солдаты вербовались лишь тѣ, которые почему-то считались худшими членами общества. На дѣлѣ же худшими оказывались лишь самые беззащитные. Дореформенная Россія не хотѣла вѣдаться съ отдѣльною личностью. Самою мелкою гражданскою единицею была община, личность же, словно буква въ словѣ, не имѣла самостоятельнаго значенія. Государству совсѣмъ не важно было, уклоняется ли отдѣльное лицо отъ повинностей, или нѣтъ, лишь бы община (т. е. кагалъ) была исправной плательщицей. Какія мѣры предпринимаетъ кагалъ для оправданія наложенныхъ на него повинностей и платежей, — это мало интересовало правительство. Неисполненіе правительственныхъ требованій влекло за собою отвѣтственность самого кагала въ лицѣ его представителей, и чѣмъ строже была эта отвѣтственность, тѣмъ больше проявлялся произволъ кагала по отношенію къ безсильнымъ членамъ общины. Еще въ 1853 г. вышло распоряженіе объ отдачѣ въ арестантскія роты представителей еврейскихъ обществъ за непоставку рекрутъ къ сроку 1). Можно себѣ представить, къ какимъ пріемамъ прибѣгали заправилы общинъ, чтобы обезпечить свою личную безопасность. „У меня единственный сынъ. — плачетъ мать, обращаясь къ кагальнымъ дѣльцамъ, — а вы приписали его къ четыремъ (несуществующимъ) братьямъ!“ 2). „Хожу я по улицѣ, — разсказываетъ еврейскій рекрутъ, — и у меня требуютъ паспорта. Паспортъ мой я потерялъ, и вотъ меня ведутъ въ пріемъ“ 3). Случалось, что у людей насильно отнимали паспорта, и потомъ уже, какъ бродягъ, ихъ сдавали въ солдаты. Не даромъ новобранецъ, послѣ трогательнаго прощанія съ близкими и родными, посылаетъ грозныя проклятія по адресу кагальныхъ воротилъ 4). Кагалъ — это отраженіе дореформенной Россіи въ еврейской жизни — палъ при общей ломкѣ старыхъ устоевъ, когда, съ воцареніемъ Имп. Александра II, личность была эмансипирована и когда она, а не община, стала послѣднею правоспособною и вмѣстѣ съ тѣмъ отвѣтственною передъ государствомъ единицею 5).

1) Журн. М. Вн. Д. 1853 г. — Приказъ по Воен. М-ству отъ 1 іюня 1853 г., а также Высоч. Повел. отъ 5 февр. 1853 г.

2) № 44.

3) № 45.

4) № 46.

5) Хотя слово „кагалъ“ было изъято изъ законодательства въ 1844. г., но прежніе порядки продолжались до тѣхъ поръ, пока правительство не измѣнило условій, сдѣлавшихъ существованіе кагала необходимымъ.

XXV ↦

Еще больше, чѣмъ жалобами на кагальный произволъ, рекрутскія пѣсни проникнуты мотивомъ скорби, вполнѣ естественной у людей, порвавшихъ связь съ родиной, съ родителями, даже съ самимъ народомъ, къ которому принадлежатъ, и съ традиціями, въ которыхъ воспитывались. „Прощайте, сестры и братья! Богъ знаетъ, встрѣтимся-ли мы когда-либо!“ — „Десятилѣтнимъ ребенкомъ я изучалъ Пятикнижіе съ толкованіемъ Раши, а теперь приходится кормиться кашей“ 1). „Намъ брѣютъ бороды, стригутъ пейсы; насъ заставляютъ нарушать святость субботы и праздниковъ“ 2). Тотъ, кто знаетъ состояніе евреевъ того времени, пойметъ, сколько трагизма заключается даже въ самыхъ наивныхъ изъ рекрутскихъ жалобъ.

Мы не будемъ останавливаться на дальнѣйшей судьбѣ еврейскаго солдата. Сказаннаго достаточно, чтобы понять основные молитвы излагаемаго нами отдѣла пѣсенъ. Прибавимъ лишь, что въ болѣе старинныхъ варіантахъ строфы, для лучшаго запоминанія, слѣдуютъ одна за другой въ алфавитномъ порядкѣ.

Въ тѣсной связи съ рекрутскими стоятъ пѣсни, прямо или косвенно затрагивающія разныя политическія злобы еврейской жизни. Не касаясь содержанія этихъ пѣсенъ, мы скажемъ нѣсколько словъ объ ихъ цѣнности въ смыслѣ историческаго матеріала. Особый интересъ представляетъ въ этомъ отношеніи эпоха Николая I. Если бы кто вздумалъ изучать эту эпоху исключительно по печатнымъ источникамъ, то онъ пришелъ бы къ такимъ же одностороннимъ выводамъ, какъ и тотъ, кто воспользовался бы для этой же цѣли исключительно народнымъ творчествомъ. Въ то время, какъ русскіе и еврейскіе писатели николаевскаго періода прославляли заботливость правительства о благѣ евреевъ, о поднятіи ихъ умственнаго и матеріальнаго уровня, самъ народъ представлялъ себѣ эту эпоху исключительно съ точки зрѣнія отдѣльныхъ строгихъ законоположеній (Gseires) и даже велъ по нимъ свое пессимистическое лѣтосчисленіе. Вмѣсто того, чтобы пріурочивать событія къ опредѣленному году, народъ употреблялъ выраженія: „это было столько-то лѣтъ послѣ „Behole“ 3), или: „это случилось во время пойманичества (Chaperai)“ и т. п. „Рекрутскій наборъ — пишетъ русскій современникъ — есть благодѣяніе для еврейскаго народа. Сколько праздныхъ и бѣдныхъ жидовъ, поступившихъ на службу, теперь сыты, одѣты ...“ 4) А народъ не чувствуетъ этого благодѣянія и слагаетъ про рекрутчину грустнѣйшія изъ своихъ пѣсенъ. „Наше правительство — пишетъ изъ Россіи неизвѣстный корреспондентъ въ „Israelitische Annalen“ — не упускаетъ изъ виду ни одной стороны нашей жизни: оно одинаково заботится и о нашемъ просвѣщеніи, и о нашемъ благосостояніи“ 5). Въ этомъ же духѣ высказываются извѣстные XXVI ↱ среди евреевъ M. А. Гинцбургъ, И. Б. Левинзонъ и прочіе интеллигенты того времени 1). А народъ, не довѣряя оптимизму своихъ интеллигентовъ, проводитъ въ своихъ пѣсняхъ ту же мысль, которую главы виленской еврейской общины высказала д-ру Лиліенталю: „Съ какимъ-то мрачнымъ предчувствіемъ мы заглядываемъ въ будущее“ 2). Итакъ, интеллигентъ писалъ одну исторію, а народъ — другую. Но правда была гдѣ-то по серединѣ. Во второй половинѣ 1855 г. правда объ этомъ періодѣ была высказана въ немногихъ словахъ не еврейскимъ интеллигентомъ и не еврейскимъ народомъ, а чисто русскимъ человѣкомъ — будущимъ министромъ, гр. Валуевымъ. „Вездѣ — пишетъ онъ въ обнародованной лишь въ 1893 г. статьѣ — преобладаетъ у насъ стремленіе сѣять добро силою. Вездѣ пренебреженіе и нелюбовь къ мысли, движущейся безъ особаго на то приказанія. Вездѣ опека надъ малолѣтними“ 3).

1) № 45.

2) № 47.

3) См. выше, стр. XVIII.

4) Журн. М. Вн. Д. 1846 г. № 14, Замѣтки о Бѣлоруссіи стр. 47.

5) „Israel. Annalen“ 1839 г. № 5, стр. 39.

Чтобы покончить съ пѣснями болѣе ранняго происхожденія и перейти къ народному творчеству новѣйшаго времени, мы должны сказать нѣсколько словъ о духовныхъ стихахъ. Къ этой группѣ относятся отчасти и праздничныя пѣсни.

Праздники вообще и суббота въ частности играютъ у евреевъ роль не только физическаго, но и духовнаго отдыха. „Суббота — поется въ пѣснѣ — это олицетвореніе того свѣта“ 4). И дѣйствительно, въ праздничные дни душа переносится въ другое царство, гдѣ нѣтъ униженій, нѣтъ заботъ и волненій. Всѣ мелочи земной жизни оставляются въ складкахъ будничнаго платья. Вчерашній рабъ, съ поникшей головой и озабоченнымъ челомъ, вдругъ затягиваетъ жизнерадостную пѣсню: „Для чего намъ сегодня заботиться о томъ, что будетъ завтра?“ 5) Сегодня онъ — талантливый актеръ, вполнѣ ушедшій въ свою роль. — „Мужайся, возстань изъ грязи!“ — читаетъ онъ молитву и внушаетъ себѣ мысль, что онъ уже дѣйствительно возсталъ изъ грязи. „Когда-то мы были въ неволѣ, а теперь мы вполнѣ свободны“ — произноситъ онъ во время пасхальной трапезы и готовъ вѣрить, что эти старинныя слова относятся, именно, къ нему. Но вотъ солнце уже близится къ закату. Праздникъ кончается. Раздается какой-то таинственный голосъ: „Грѣшники, вернитесь въ адъ!“. Дѣйствительность возвращается во всей ея наготѣ, и забывшійся актеръ сразу отрезвляется. Гейневскій принцъ падаетъ съ неземной высоты и превращается, если не въ пса, то во всякомъ случаѣ въ прежняго раба. Но это — рабъ-философъ. У него нѣтъ шиповъ безъ розъ, нѣтъ бѣдствій безъ утѣшенія. Окружающіе народы отказываютъ XXVII ↱ ему въ человѣческомъ достоинствѣ, а онъ считаетъ себя избранникомъ. „Кто бы мы ни были, а все-таки мы евреи; чтобы мы не дѣлали, а все-таки мы соблюдаемъ іудейство“ 1) — поется въ духовномъ стихѣ. Въ другомъ мѣстѣ это ветхозавѣтное ученіе представляется въ видѣ невѣсты, единственной дочери самаго Бога, не нашедшаго для нея болѣе достойнаго жениха, чѣмъ евреевъ 2). И замыкаясь въ своей Торѣ, еврей считалъ и людскую злобу, и удары судьбы мимолетными, преходящими и ничтожными въ сравненіи съ Божественнымъ промысломъ. „Богъ — Господинъ, а человѣкъ — глупецъ“ 3) — резюмируетъ онъ въ пѣснѣ свое міросозерцаніе. Земная борьба съ ея девизомъ — губить и гибнуть 4) — есть лишь промежуточная стадія человѣческой эволюціи. А тамъ, впереди другія времена, дугіе девизы. Тамъ, впереди — надежда въ образѣ Мессіи. И „сидитъ Мессія сынъ Давидовъ на виду у всѣхъ; онъ держитъ чашу въ правой рукѣ и посылаетъ благословеніе на весь міръ“ 5).

1) „לקט אמרים“ (прилож. къ „המליץ“ 1888 г.) стр. 90; „בית האוצר“ стр. 296; „תעודה בישראל“ стр. 186.

2) „Евр. Библiотека“ т. 1, стр. 151 (ст. М. Моргулиса „Къ ист. образ. русск. евреевъ“)

3) „Русская старина“ 1893 г., сентябрь стр. 512

4) № 31.

5) № 20.

Заключая первый и главный періодъ народнаго творчества и переходя къ пѣснямъ новѣйшаго происхожденія, мы должны сдѣлать одну существенную оговорку. Если, описывая бытовыя стороны еврейской жизни, мы говорили о нихъ въ прошедшемъ времени, то изъ этого еще не слѣдуетъ, что все, сказанное до сихъ поръ, имѣло въ виду исключительно исчезнувшія явленія. Многія старыя бытовыя формы сохранились, или же доживаютъ свой вѣкъ и въ наше время. Но мы отнесли ихъ къ минувшей эпохѣ, желая этимъ сказать, что онѣ по духу и содержанію больше характеризуютъ предковъ, чѣмъ новѣйшее поколѣніе.

1) № 24.

2) №№ 2, 3 и 4.

3) № 22.

4) Интересны пѣсни, подражающія „חד גדיא“: одна сила губитъ другую и въ свою очередь уступаетъ третьей, — но Богъ выше всего. См. № 126.

5) № 12.



При дальнѣйшемъ изложеніи мы постараемся быть какъ можно болѣе краткими. Въ немногихъ словахъ мы отмѣтимъ элементы и поправки, внесенные въ народное творчество новыми вѣяніями второй половины 19-го вѣка. Царствованіе Александра II, коснувшись своіми преобразованіями всѣхъ сторонъ государственной жизни, выбило изъ старой колеи и инертное дотолѣ еврейское общество. Началась борьба двухъ направленій: за и противъ старины. Молодое поколѣніе учиняло погромъ надъ старымъ. Европа вторгалась въ черту осѣдлости не только своимъ просвѣщеніемъ, но и привычками, костюмомъ и внѣшнимъ благообразіемъ. Какъ это бываетъ въ подобныхъ случаяхъ, ядро просвѣщенія нерѣдко смѣшивалось со скорлупой. Особенно рельефно эта внѣшняя оболочка европеизма выступаетъ въ народныхъ пѣсняхъ. Отличительная черта послѣднихъ заключается въ томъ, что въ нихъ XXVIII ↱ борьба поколѣній представлена главнымъ образомъ съ юмористической стороны. Повторилась старая исторія: насмѣшка послужила орудіемъ проведенія въ жизнь новыхъ взглядовъ. И вотъ въ это-то время и возникаетъ цѣлый рядъ юмористическихъ пѣсенъ, представляющихъ не болѣе, не менѣе, какъ каррикатуры дѣтей на своихъ старомодныхъ отцовъ, миснагдовъ на внѣшнія проявленія хасидизма. Но проходитъ одно десятилѣтіе, и въ 70-хъ годахъ народъ включаетъ въ циклъ своихъ каррикатурныхъ героевъ еще одно лицо. На сцену выступаетъ знакомый изъ исторіи русской жизни 18-го столѣтія типъ европейца, ищущаго просвѣщенія въ парикмахерскихъ и магазинахъ готоваго платья.

Новыя условія жизни направили народное творчество въ другую сторону. Прежній религіозно-духовный элементъ смѣняется въ пѣсняхъ чисто свѣтскими мотивами. Земное существованіе уже не представляется еврею въ образѣ монастыря съ грознымъ уставомъ и суровыми обѣтами. Мать уже иначе убаюкиваетъ своего ребенка, родители уже иначе смотрятъ на задачи воспитанія, а общество употребляетъ уже другой масштабъ для оцѣнки людей 1). Мы не будемъ останавливаться на каждой группѣ пѣсенъ въ отдѣльности: подробности не скажутъ намъ больше, чѣмъ только-что приведенная общая характеристика. Но новѣйшее народное творчество выдвинуло нѣсколько темъ, совершенно, или почти неизвѣстныхъ въ прежнее время. Этому новому матеріалу мы и посвятимъ послѣднія строки нашего очерка.

Какъ уже сказано было выше, любовь въ смыслѣ тоски одного пола по другомъ почти не нашла себѣ отклика ни въ жизни, ни въ пѣсняхъ стараго поколѣнія. До брака обѣ половины человѣческаго рода стояли на почтительномъ другъ отъ друга разстояніи: не было нѣги, не было томленія, не было и пѣсенъ о нихъ. Въ супружеской жизни связующимъ элементомъ служилъ вмѣсто любви религіозно-нравственный долгъ: тамъ, гдѣ не было чувства, было исполненіе заповѣди. Но наступаютъ новыя условія, и отношенія между полами постепенно приноравливаются къ духу времени. Поспѣвая за жизнью, народное творчество подхватило любовный мотивъ и затянуло его на разные лады. Но, воспѣвая любовь съ ея волненіями, надеждамі и разочарованіями, еврейская пѣсня сохранила слѣды прежней серьезности и съумѣла въ вопросахъ чувства установить компромиссъ между сердцемъ и разумомъ. „И при самой благородной любви слѣдуетъ предвидѣть, чѣмъ она кончится“ — гласитъ одна пѣсня 2). Въ еврейской любви чѵвствуется какая-то осторожность, какой-то страхъ передъ возможными послѣдствіямъ. Бурные порывы рѣдко заходятъ за границы дозволеннаго. Влюбленные шепчутся не о страсти, а о бракѣ. Но среди пріятныхъ мечтаній о будущемъ счастіи, разумъ подрѣзываетъ крылья XXIX ↱ фантазіи и заставляетъ призадуматься надъ рядомъ вопросовъ. „А что скажутъ наши родители, если это кончится очень печально?“ — спрашиваетъ герой пѣсни 1). Нерѣдко сладкая мечта прерывается мыслью о матеріальной необезпеченности. Разбитыя сердца — это основная тема еврейскихъ любовныхъ пѣсенъ. Путь къ счастью усѣянъ препятствіями. Неумолима воля родителей. Они понимаютъ благо дѣтей иначе, чѣмъ сами дѣти. Не такъ скоро заживаютъ и раны обманутой любви. „Любить не грѣшно — поется въ пѣснѣ — но любить слѣдуетъ одну, а не троихъ“ 2). „Онъ приходитъ ко мнѣ и покрываетъ меня поцѣлуями; онъ уходитъ къ другой и издѣвается надо мною“ 3). Плачевный исходъ любви зависитъ иногда отъ денежныхъ соображеній. „Ты красива, какъ весь міръ, но въ тебѣ одинъ недостатокъ — отсутствіе денегъ“. Дѣвица отвѣчаетъ: „Деньги круглы, деньги уходятъ; я полюбила тебя, какъ красивый портретъ“. Но „красивый портретъ“, повидимому, непроницаемъ для любви, и оскорбленная дѣвица произноситъ слѣдующій приговоръ: „Къ теперешнимъ молодымъ людямъ можно питать довѣріе, какъ къ уличнымъ собакамъ“ 4). Въ другой пѣснѣ та же жалоба выражена нѣсколько иначе: „О, Боже, что это за свѣтъ! каждый шарлатанъ требуетъ денегъ!“ 5).

Особенно часто въ любовныхъ пѣсняхъ раздается жалоба на разлуку. „Будь я пташкой, я-бъ къ тебѣ полетѣла, чтобы показать тебѣ мое разбитое сердце, мои заплаканныя очи!“ 6). „Какъ мнѣ не плакать, — поетъ дѣвица въ другой пѣснѣ — когда ты послѣ такой горячей любви отправляешься въ дальній путь“ 7). Въ нѣкоторыхъ пѣсняхъ молодой человѣкъ утѣшаетъ свою возлюбленную, но напрасно: она почему-то сомнѣвается въ дѣйствіи любви на дальнихъ разстояніяхъ 8). А разстоянія растутъ съ каждымъ годомъ. Если въ пѣсняхъ первой половины царствованія Александра II разлученные остаются въ предѣлахъ Россіи, то за послѣднія нѣсколько десятилѣтій любовь уносится во всѣ части свѣта. Тутъ мы сталкиваемся еще съ одною темою новѣйшихъ народныхъ пѣсенъ — съ эмиграціей.

1) См. напр. №№ 70—71.

2) № 210.

1) № 201.

2) № 216.

3) № 215.

4) № 141.

5) № 250.

6) № 173.

7) 230.

8) №№ 163, 199, 201.

Погромы, выселенія изъ деревень, ограниченіе права жительства во внутреннихъ губерніяхъ и цѣлый рядъ другихъ исключительныхъ мѣръ заставили многихъ евреевъ взяться за старый странническій посохъ и двинуться въ путь. Начиная съ 80-хъ годовъ эмиграція сдѣлалась нормальнымъ явленіемъ, даже больше — она стала народнымъ лозунгомъ. Интеллигенція возвела эмиграцію на степень идеи, даже цѣлой системы духовнаго и экономическаго возрожденія; XXX ↱ но народъ, прислушиваясь къ теоріямъ, руководствуется однако въ своемъ безпорядочномъ бѣгствѣ исключительно матеріальными побужденіями. За послѣднія 20 лѣтъ изъ Россіи эмигрировало свыше милліона евреевъ. Въ поискахъ за хлѣбомъ эта милліонная масса разсѣялась по всему земному шару. Но главная переселенческая волна направилась за Атлантическій океанъ, въ Соединенные Штаты. Вотъ почему народныя пѣсни, прямо или косвеннно посвященныя эмиграціи, упоминаютъ исключительно объ Америкѣ. Политическая свобода и матеріальная удача первыхъ эмигрантовъ придали этой странѣ особую притягательную силу. Изъ черты еврейской осѣдлости потянулись длинные этапы черезъ океанъ. Въ воображеніи переселенцевъ сокращалось разстояніе, высыхали моря. Въ Америку — по выраженію евреевъ сѣверозападныхъ губерній — стали не ѣздить а ходитъ, а Атлантическій океанъ былъ переименованъ въ лужу. Въ походъ отправились способные носить оружіе, а на старой родинѣ остались жены, дѣти и старики въ пріятномъ ожиданіи американскихъ долларовъ. И подъ звонъ будущаго золота дальняя сторона представлялась въ видѣ земного рая, всемірной даровой кухни, незапертаго и никѣмъ не охраняемаго денежнаго сундука. Тамъ, въ Америкѣ — по выраженію пѣсни — „пекутъ бѣлый хлѣбъ на весь міръ“, тамъ „пекутъ баранки на цѣлый годъ“ 1).

Но прошло нѣсколько лѣтъ, и сказочная страна приняла въ пѣсняхъ свой дѣйствительный образъ. Эмиграціонное движеніе не прекратилось, но нѣтъ уже прежней вѣры въ заатлантическое счастье. По старой памяти воображеніе продолжаетъ связывать Западное полушаріе съ представленіемъ о долларѣ, но это — уже долларъ новаго чекана; на одной сторонѣ нарисована мозолистая рука, а на оборотѣ имѣется надпись: „Въ потѣ лица будешь ѣсть хлѣбъ свой“.

Что касается еврейскаго народничества, выразившагося сначала въ палестинофильствѣ, а за послѣднее время въ сіонизмѣ, то это движеніе очерчено въ пѣсняхъ еще слишкомъ слабо для того, чтобы говорить о немъ.

Мы кончили. Никто не заподозритъ нашего очерка въ претензіи на полноту. Наоборотъ, мы только и думали о томъ, какъ бы довести напрашивающіяся подробности до степени конспекта. Мы хотѣли лишь дать руководящую нить къ собранному нами сырому матеріалу. И если найдутся подражатели, мы съ радостью встрѣтимъ всякую новую попытку болѣе полнаго и широкаго изученія еврейскаго народнаго творчества.

1) № 228, 82.

↤ 1

ЕВРЕЙСКІЯ
НАРОДНЫЯ ПѢСНИ

↤ 2

↤ 3


I.
Пѣсни
религіозно-духовнаго,
національнаго содержанія
и праздничныя


№ 1
Adir bo-eljeinim,
Boruch ba-tachteinim.
Eljeinim w’ tachteinim
Joidu w’jagidu:
Adeinoi echod u-Schmei echod’!
Ein adir
Is Er eiben,
Ein boruch
Is Er unten.
Unten, eiben,
Alle leiben,
Alle gleiben,
Alle sogen,
Alle reiden:
Er is Einer,
Iber Ehm is keiner! 1)
Godeil bo-eljeinin,
Dogul ba-tachteinim.
Elieinim w’ tachteinim etc
אַדִּיר בָּעֶלְיוֹנִים,
בָּרוּךְ בַּתַּחְתּוֹנִים.
עֶלְיוֹנִים וְתַחְתּוֹנִים
יָעִידוּ וְיַגִּידוּ:
ה׳ אֶחָד וּשְׁמוֹ אֶחָד!
אֵיין אַדִּיר
אִיז עֶר אוֹיבֶּען,
אֵיין בָּרוּךְ
אִיז עֶר אוּנְטֶען.
אוּנְטֶען, אוֹיבֶּען,
אַלֶע לוֹיבֶּען,
אַלֶע גְלוֹיבֶּען,
אַלֶע זָאגֶען,
אַלֶע רֵיידֶען:
עֶר אִיז אֵיינֶער,
אִיבֶּער עֶם אִיז קֵיינֶער! 1)
גָּדוֹל בָּעֶלְיוֹנִים,
דָּגוּל בַּתַּחְתּוֹנִים.
עֶלְיוֹנִים וְתַחְתּוֹנִים א. ז. װ.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)
М. Шалытъ (Орша, Могил. губ.)
1) Варiантъ припева.
Ein Guter Gott is eiben,
Ein Einziger Gott is unten,
Unten un eiben
Is allz ein Gleiben,
Alle sogen un Alle reiden:
Er is Einer,
A chuz Ehm is nito Keiner!
אֵיין גוּטֶער גָאט אִיז אוֹיבֶּען,
אֵיין אֵיינְצִיגֶער גָאט אִיז אוּנְטֶען,
אוּנְטֶען אוּנ אוֹיבֶּען
אִיז אַלְץ אֵיין גְלוֹיבֶּען,
אַלֶע זָאגֶען אוּנ אַלֶע רֵיידֶען:
עֶר אִיז אֵיינֶער,
אַחוּץ עֶם אִיז נִיטָא קֵיינֶער!

↤ 4


№ 2.
Ich wel aich derzeilen a Másse,
Die Másseh is seiher freilech:
Die Másseh heibt sich on mit a jidischen Meilech;
Der jidischer Meilech hot gehat a Bass-jchido,
Dos meint men unsere Teire.
Kol alofim Schonoh, alle tausend Johr,
Is der Meilech gefohren
Mit ihr a Schiduch thon.
Is er gekummen zu der Ume Goim,
Hoben sei ihm geentfert wie die Rschoim.
Is er gegangen zu der Ume Prizim,
Hoben sei ihm geentfert falsche Tryzim.
Auf die falsche Tryzim
Hot der Beire ongeheiben zu siden;
Is gekummen Elijohu-hanowi,
Hot die Teire naraiet die Jiden.
Die Teire is die Jiden seiher gefällen, —
In drai Täg arum die Chupe zu stellen.
אִיךְ װֶעל אַייךְ דֶערְצֵיילֶען אַמַעֲשֶׂה,
דִי מַעֲשֶׂה אִיז זֵייעֶר פְרֵיילֶעךְ:
דִי מַעֲשֶׂה הֵייבְּט זִיךְ אָן מִיט אַ אִידִישֶׁען מֶלֶךְ;
דֶער אִידִישֶׁער מֶלֶךְ הָאט גִיהַאט אַ בַּת יְחִידָה,
דָאס מֵיינְט מֶען אוּנְזֶערֶע תּוֹרָה.
כָּל אֲלָפִים שָׁנָה, אַלֶע טוֹיזֶענְד יָאהְר,
אִיז דֶער מֶלֶךְ גִיפָאהְרֶען
מִיט אִיהְר אַשִׁידוּךְ טָאהְן.
אִיז עֶר גִיקוּמֶען צוּ דֶער אוּמָה גוֹיִם,
הָאבֶּען זֵיי אִיהְם גִיעֶנְטְפֶערְט װִי דִי רְשָׁעִים.
אִיז עֶר גִיגַאנְגֶען צוּ דֶער אוּמָה פְּרִיצִים,
הָאבֶּען זֵיי אִיהְם גִיעֶנְטְפֶערְט פַאלְשֶׁע תְּרוּצִים.
אַף דִי פַאלְשֶׁע תְּרוּצִים
הָאט דֶער בְּוֹרֵא אָנְגֶיהֵייבֶּען צוּ זִידֶען;
אִיז גִיקוּמֶען אֵלִיָּהוּ הַנָבִיא,
הָאט דִי תּוֹרָה נַארַיֶעט דִי אִידֶען.
דִי תּוֹרָה אִיז דִי אִידֶען זֵייעֶר גִיפֶעלֶען, —
אִין דְרַיי טֶעג אַרוּם דִי חוּפָּה צוּ שְׁטֶעלֶען.
М. З. Левинъ (Креславка, Витебск. губ.).


№ 3.
Варіантъ предыдущей пѣсни:
Gott hot gehat a Tochter vun schnei alofim Johren,
Un as Er hot bedarft a Schiduch thon, is Er umgefohren.
Wu er is gekummen zu ain Ume Goim, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geentfert wie die Rschoim.
Wie Er is gekummen zu ain Ume Prizim, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geentfert Tryzim.
גָאט הָאט גֶעהַאט אַ טָאכְטֶער פוּן שְׁנֵי אֲלָפִים יָאהרֶען,
אוּנ אַז עֶר הָאט בֶּעדַארְפְט אַ שִׁידוּךְ טָאהְן, אִיז עֶר אוּמְגֶעפָאהרֶען.
װְאוּ עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה גוֹיִם, —
װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט,
הָאבֶּען זֵיי גֶעעֶנְטְפֶערְט װִי דִי רְשָׁעִים.
װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה פְּרִיצִים, —
װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט,
הָאבֶּען זֵיי גֶעעֶנְטְפֶערְט תְּרוּצִים.

↤ 5

Wie er is gekummen zu ain Ume Greken, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Hoben sei geheissen die heilige Teire obmeken.
Wie Er is gekummen zu ain Ume Jiden, —
Wos Er hot geredt un wos Er hot geschmuest,
Senen sei gewen zufrieden.
Is sich Gott seiher schein gefällen,
Hot Er geheissen af’n Barg Sinai a Chupe stellen.
Ahin senen mir gegangen lustig un freilech,
Zurik welen mir geihn mit Dowid ha-Meilech.
Geiht ze abissele gicher un macht nit kaine Schihes,
Die Teire is gegeben geworen dem ersten Tog Schwyes!
װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה גְרֶעקֶען, —
װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט,
הָאבֶּען זֵיי גֶעהֵייסֶען דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה אָבְּמֶעקֶען.
װִי עֶר אִיז גֶעקוּמֶען צוּ אַיין אוּמָה אִידֶען, —
װָאס עֶר הָאט גֶערֶעדְט אוּנ װָאס עֶר הָאט גֶעשְׁמוּעֶסְט,
זֶענֶען זֵיי גֶעװֶען צוּפְרִידֶען.
אִיז זִיךְ גָאט זֵייעֶר שֵׁיין גֶעפֶעלֶען,
הָאט עֶר גֶעהֵייסֶען אַפְ׳ן בַּארְג סִינַי אַ חוּפָּה שְׁטֶעלֶען.
אַהִין זֶענֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען לוּסְטִיג אוּנ פְרֵיילִיךְ,
צוּרִיק װֶעלֶען מִיר גֵעהְן מִיט דָּוִד הַמֶלֶךְ.
גֵעהְט צֶע אַבִּיסֶעלֶע גִיכֶער אוּנ מַאכְט נִיט קַיינֶע שִׁיהוֹת,
דִי תּוֹרָה אִיז גֶעגֶעבֶּען גֶעװָארֶען דֶעם עֶרְשְׁטֶען טָאג שְׁבֻעוֹת!
C. Жвифъ (Одесса).


№ 4.
Второй варіантъ:
Es is gewen a mol a Meilech,
Hot er gehat a Mide (?)
Er hot gehat a Tochter,
Is sie g’wen a Bass-jchide.
Von zwei tausend Johr
Sainen sei gefohren iber die ganze Welt.
Unsere orme Jidelech
Hoben die Teire gestellt.
Unsere Jidelech hoben
Die Teire gethon nitzen,
As m’hot ihr antfangen
Mit Dunnern un mit Blitzen.
Unsere oreme Jiden
Hoben die Teire gethon wellen,
Un m’hot die Chupe
Auf’n Barg Sinai gethon stellen,
עֶס אִיז גֶעװֶען אַ מָאל אַ מֶלֶךְ,
הָאט עֶר גֶעהַאט אַ מִדָּה. (?)
עֶר הָאט גֶעהַאט אַ טָאכְטֶער,
אִיז זִי גְ׳װֶען אַ בַּת יְחִידָה.
פוּן צְװֵיי טוֹיזֶענְד יָאהְר
זַיינֶען זֵיי גֶעפָאהרֶען אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע װֶעלְט.
אוּנְזֶערֶע אָרִימֶע אִידֶעלֶעךְ
הָאבֶּען דִי תּוֹרָה גֶעשְׁטֶעלְט
אוּנְזֶערֶע אִידֶעלֶעךְ הָאבֶּען
דִי תּוֹרָה גֶעטָאהן נִיצֶען,
אַז מְ׳הָאט אִיהר אַנְטְפַאנְגֶען
מִיט דוּנֶערְן אוּנ מִיט בְּלִיטְצֶען.
אוּנְזֶערֶע אָרִימֶע אִידֶען
הָאבֶּען דִי תּוֹרָה גֶעטָאהְן װֶעלֶען,
אוּנ מְ׳הָאט דִי חוּפָּה
אוֹיפְ׳ן בַּארְג סִינַי גֶעטָאהְן שְׁטֶעלֶען,

↤ 6

Ihr weisst doch weihl
As Gott is bai uns Einer;
Ihr sollt sich nit buken
Zu kein Helzer un zu kein Steiner!
אִיהְר װֵייסְט דָאךְ װָאיְל,
אַז גָאט אִיז בַּא אוּנְז אֵיינֶער;
אִיהְר זָאלְט זִיךְ נִיט בּוּקֶען
צוּ קֵיין הֶעלצֶער אוּנ צוּ קֵיין שְׁטֵיינֶער!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 5
— Tochter du Main
Liebste du fain,
Odom horischon geiht
In der Welt arain.
Er geiht, er geiht, er geiht, —
Far a lieben Chosson-Mann
Geih-że nehm ihm on!
— Nein, Voter, nein,
Es ken dos gor nit sain,
As Odom-horischon
Soll main Mann sain!
Zi wet er mir kennen
Mfarness sain?
— Tu sog że mir far wos?
— Der Chet vun Eiz ha-Daass
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen
Ba Dir af’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis ich wel weren greiss!
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Noiach ha-Zadik geiht
In der Wolt arain.
Er geiht, er geiht, er geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun dem Wain,
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Awrohom-Owinu geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
A Pilegesch far a Waib
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
אָדָם הָרִאשׁוֹן גֵעהְט
אִין דֶער װֶעלְט אַרַיין.
עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, —
פַאר אַ לִיעבֶּען חָתָן—מַאנְן
גֵעה זְשֶׁע נֶעהְם אִיהְם אָן!
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין,
אַז אָדָם הָרִאשׁוֹן
זָאל מַיין מַאנְן זַיין!
צִי װֶעט עֶר מִיר קֶענֶען
מְפַרְנֵס זַיין?
— טוּ זָאג זְשֶׁע מִיר פַאר װָאס?
— דֶער חֵטְא פוּן עֵץ הַדַּעַת
װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען
בַּא דִיר אַפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער,
בִּיז אִיךְ װֶעל װֶערֶען גְרוֹיס!
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
נֹחַ הַצַּדִּיק גֵעהְט
אִין דֶער װָאלְט אַרַיין.
עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן דֶעם װַיין,
װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
אַבְרָהָם אָבִינוּ גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
אַ פִּילֶגֶשׁ פַאר אַ װַייבּ
װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.

↤ 7

— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Jizchok ha-Zadik geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun Eissow
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Jaakow-Owinu geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun zwei Schwester
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Dowid ha-Meilach etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun Bass-Schewa
Wet doch ba ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Schloime ha-Meilech geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun tausend Waiber
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Ahron ha Koihen geiht etc.
— Nein, Voter, nein etc.
Der Chet vun dem Eigel
Wet doch bai ihm sain!
Darum will ich sitzen etc.
— Tochter du Main,
Liebste du fain,
Moische Rabeinu
Geit in der Welt arain.
Er geiht, er geiht, er geiht, —
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
יִצְחָק הַצַּדִּיק גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן עֵשָׂו
װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
יַעֲקְֹב אָבִינוּ גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן צְװֵיי שְׁװֶעסְטֶער
װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
דָּוִד הַמֶּלֶךְ א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן בַּת שֶׁבַע
װֶעט דָאךְ בַּא אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
שְׁלֹמֹה הַמֶלֶךְ גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן טוֹיזֶענְד װַייבֶּער
װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פַיין,
אַהֲרֹן הַכֹּהֵן גֵעהְט א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
דֶער חֵטְא פוּן דֶעם עֵגֶל
װֶעט דָאךְ בַּיי אִיהְם זַיין!
דַארוּם װִיל אִיךְ זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
לִיעבְּסְטֶע דוּ פִיִין,
מֹשֶׁה רַבֵּינוּ
גֵעהְט אִין דֶער װֶעלְט אַרַיין.
עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, עֶר גֵעהְט, —

↤ 8

Far a lieben Chosson-Mann
Geih-że nehm ihm on!
— Je, Voter, je,
Dos kenn grailech sain,
As Moische-Rabeinu
Soll main Mann sain!
Er wet sitzen verzig Täg af’n Himmel,
Wet er mir kennen mfarness sain.
פַאר אַ לִיעבֶּען חָתָן-מַאנְן
גֵעה זְשֶׁע נֶעהְם אִיהְם אָן!
— יֶע, פָאטֶער, יֶע,
דָאס קֶען גְרַיילֶעךְ זַיין,
אַז מֹשֶׁה רַבֵּינוּ
זָאל מַיין מַאנְן זַיין!
עֶר װֶעט זִיצֶען פֶערְצִיג טֶעג אַפְ׳ן הִימֶעל,
װֶעט עֶר מִיר קֶענֶען מְפַרְנֵס זַיין.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 6.
Варіантъ:
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Odom-horischon kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Vun Odom-horischon wet a Chet sain,
Wet er mir nit kennen mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata, sdorowo Rebjata,
Nużno snatj kak guljatj
I pered Bogom otwetschatj!
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Awrohom-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Vun Awrohom-Owinu wet Jischmoel der Toter sain,
Wet er nit kenen mir mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata etc.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
תּוֹרָה דוּ פַיין,
אָדָם הָרִאשׁוֹן קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן.
אֶפְשֶׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַחָתָן-מַאנְן?
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין:
פוּן אָדָם הָרִאשׁוֹן װֶעט אַ חֵטְא זַיין,
װֶעט עֶר מִיר נִיט קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין.
לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער,
בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת.
זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא, זְדָארָאװָא רֶעבְּיַאטַא,
נוּזְנָא זְנַאט קַאק גוּלְיַאט
אִי פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװֶעצַאט!
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
תּוֹרָה דוּ פַיין,
אַבְרָהָם אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן.
אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן מַאנְן?
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין:
פוּן אַבְרָהָם אָבִינוּ װֶעט יִשְׁמָעֵאל דֶער טָאטֶער זַיין,
װֶעט עֶר נִיט קֶענֶען מִיר מְקַבֵּל זַיין.
לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער,
בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת.
זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ.

↤ 9

— Tochter du Main,
Teire du fain,
Jizchok-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Yon Jizchok-Owinu wet Eissow-horoscho sain,
Wet er mir nit kennen mkabeil sain.
Lomir sitzen ba Dir etc.
Sdorowo, Rebjata etc.
— Tochter du Main,
Teire du fain,
Jakow-Owinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm nehmen far a Chosson-Mann?
— Nein, Voter, nein,
Es kenn dos gor nit sain:
Jakow-Owinu wet a Baal-mtupol mit Kinder sain,
Wet er nit kennen mir mkabeil sain,
Lomir sitzen ba Dir auf’n Scheiss,
Wie a Tochter ba ihr Voter,
Bis’kn ihre groe Eiss.
Sdorowo, Rebjata etc.
— Tochter du Main,
Teire du fain;
Meische-Rabeinu kummt auf der Welt on.
Efscher westu ihm onnehmen far a Chosson-Mann?
— Je, Voter, je, es kenn dos sain,
Vun Meische-Rabeinu wet kain Chet nit sain,
Er wet mir kennen mkabeil sain!
Sdorowo, Rebjata, sdorowo, Rebjata,
Nużno snatj kak guljatj
I pered Bogom otwetschatj!
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
תּוֹרָה דוּ פַיין,
יִצְחָק אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן.
אֶפְשֶׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן?
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין:
פוּן יִצְחָק אָבִינוּ װֶעט עֵשָׂו הָרָשָׁע זַיין,
װֶעט עֶר מִיר נִיט קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין.
לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר א. ז. װ.
זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
תּוֹרָה דוּ פַיין,
יַעֲקֹב אָבִינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן.
אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם נֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן?
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
עֶס קֶען דָאס גָאר נִיט זַיין:
יַעֲקֹב אָבִינוּ װֶעט אַ בַּעַל מְטוּפָּל מִיט קִינְדֶער זַיין,
װֶעט עֶר נִיט קֶענֶען מִיר מְקַבֵּל זַיין,
לָאמִיר זִיצֶען בַּא דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַ טָאכְטֶער בַּא אִיהְר פָאטֶער,
בִּיזְקְ׳ן אִיהְרֶע גְרָאֶע עֵת.
זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין,
תּוֹרָה דוּ פַיין;
מֹשֶׁה רַבֵּינוּ קוּמְט אוֹיף דֶער װֶעלְט אָן.
אֶפְשַׁר װֶעסְטוּ אִיהְם אָנְנֶעהְמֶען פַאר אַ חָתָן-מַאנְן?
— יֶע, פָאטֶער, יֶע, עֶס קֶען דָאס זַיין,
פוּן מֹשֶׁה רַבֵּינוּ װֶעט קַיין חֵטְא נִיט זַיין,
עֶר װֶעט מִיר קֶענֶען מְקַבֵּל זַיין!
זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא, זְדָארָאװָא, רֶעבְּיַאטַא,
נוּזְשְׁנָא זְנַאט קַאק גוּלְיַאט
אִי פֶּערֶעד בָּאגָאם אָטְװֶעצַאט!
З. М. Левинъ (Новоалекс. — Ков. губ.)

↤ 10


№ 7.
Второй варiантъ:
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Odom-horischon wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Odom-horischon kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile vun Eiz-hadaas wird sain Achile sain.
Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss,
Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Noiach-Hazadik wird diin Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Noiach-Hazadik kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Chom wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen, sitzen, sitzen bai Dir auf’n Scheiss,
Wie ain Tochter bai ihr Voter, eider sie wird greiss.
— Tochter du Main, Tochter du fain
Awrohom-Owinu wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Awrohom-Owinu kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Jischmoel der pere-Odom wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen etc.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
אָדָם הָרִאשׁוֹן װִירְד דַיין מַאנְן זַיין;
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן
זִיעה אִיהְן דוּ אַן!
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
אָדָם הָרִאשׁוֹן קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע פוּן עֵץ הַדַּעַת װִירְד זַיין אֲכִילָה זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען, זִיצֶען, זִיצֶען בַּיי דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַיין טָאכְטֶער בַּיי אִיהְר פָאטֶער, אֵיידֶער זִי װִירְד גְרוֹיס.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
נֹחַ הַצַּדִּיק װִירְד דִיִין מַאנְן זַיין;
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן
זִיעה אִיהְן דוּ אַן!
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
נֹחַ הַצַּדִּיק קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע חָם װִירְד זַיין זוּהְן זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען, זִיצֶען, זִיצֶען בַּיי דִיר אוֹיפְ׳ן שׁוֹיס,
װִי אַיין טָאכְטֶער בַּיי אִיהְר פָאטֶער, אֵיידֶער זִי װִירְד גְרוֹיס.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין
אַבְרָהָם אָבִינוּ װִירְד דַיין מַאנְן זַיין;
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן
זִיעה אִיהְן דוּ אַן!
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
אַבְרָהָם אָבִינוּ קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע יִשְׁמָעֵאל דֶער פֶּרֶא אָדָם װִירְד זַיין זוּהְן זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ.

↤ 11

— Tochter du Main, Tochter du fain,
Jizchok-Hazadik wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Jizchok - Hazadik kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile Eissow-Horoschoh wird sain Suhn sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Jaakow-Owinu wird dain Mann sain;
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Jaakow-Owinu kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile zwei Schwestern kennen
Waiber nicht sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Ahron-Hakeihein wird dain Mann sain,
Fir ain lieben, herzlichen etc.
— Nein, Voter, nein, nein, Voter, nein,
Ahron-Hakeihein kenn main Mann nicht sain,
Waile, waile die Másse vun Eigel
Wird sain Chet sain.
Ich wel sitzen etc.
— Tochter du Main, Tochter du fain,
Moische-Rabeinu soll dain Mann sain,
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Sieh ihn du an!
— Ja, Voter, ja, ja, Voter, ja,
Moische-Rabeinu wird main Mann sain!
Fir ain lieben, herzlichen Mann
Nehme ich ihn an!
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
יִצְחָקְ הַצַּדִּיק װִירְד דַיין מַאנְן זַיין;
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
יִצְחָק הַצַּדִּיק קֶען מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע עֵשָׂו-הָרָשָׁעה װִירְד זַיין זוּהְן זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
יַעֲקְֹב אָבִינוּ װִירְד דַיין מַאנְן זַיין;
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
יַעֲקְֹב אָבינוּ קֶענְן מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע צְװֵיי שְׁװֶעסְטֶערְן קֶענֶען
װַייבֶּער נִיכְט זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
אַהֲרֹן הַכֹּהֵן װִירְד דַיין מַאנְן זַיין,
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען א. ז. װ.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין, נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
אַהֲרֹן הַכֹּהֵן קֶענְן מַיין מַאנְן נִיכְט זַיין,
װַיילֶע, װַיילֶע דִי מַעֲשֵׂה פוּן עֵגֶל
װִירְד זַיין חֵטְא זַיין.
אִיךְ װֶעל זִיצֶען א. ז. װ.
— טָאכְטֶער דוּ מַיין, טָאכְטֶער דוּ פַיין,
מֹשֶׁה רַבֵּינוּ זָאל דַיין מַאנְן זַיין,
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן
זִיעה אִיהְן דוּ אַן!
— יַא, פָאטֶער, יַא, יַא, פָאטֶער, יַא,
מֹשֶׁה רַבֵּינוּ װִירְד מַיין מַאנְן זַיין!
פִיר אַיין לִיעבֶּען, הֶערְצְלִיכֶען מַאנְן
נֶעהְמֶע אִיךְ אִיהְן אַן!
Д. Г. Гальпернъ (Курляндск. губ).

↤ 12


№ 8.
Af’n heichen Gorn,
Af’n grinen Zwaig
Los ich sich arop’et
Zu main liebste Waib.
Fischelech in Wasser
Seiher viel;
Itlechs Meilech
Hot sain Spiel.
Spielen un tanzen
Un leiben Gott;
Gott hot baschaffen
Chawe’n auf der Welt.
Chawe is gegangen
Dem Gärtele aufschliessen,
Hot sie dersehn
A-n-Epele a sissen.
Wie sie hot gethon
Dem ersten Biss,
Asei hot sie verstanen,
Wie naket sie is.
אַפְ׳ן הוֹיכֶען גָארְן,
אַפְ׳ן גְרִינֶען צְװַייג
לָאז אִיךְ זִיךְ אַרָאפְּ׳עֶט
צוּ מַיין לִיעבְּסְטֶע װַייבּ.
פִישֶׁעלֶעךְ אִין װַאסֶער
זֵייעֶר פִיעל;
אִיטְלֶעכְס מֶלֶךְ
הָאט זַיין שְׁפִּיעל.
שְׁפִּיעלֶען אוּנ טַאנְצֶען
אוּנ לוֹיבֶּען גָאט;
גָאט הָאט בַּאשַׁאפֶען
חַוָה׳ן אוֹיף דֶער װֶעלְט.
חַוָה אִיז גֶעגַאנְגֶען
דֶעם גֶערְטֶעלֶע אוֹיף-שְׁלִיסֶען,
הָאט זִי דֶערְזֶעהְן
אַנְ-עֶפֶּעלֶע אַ זִיסֶען.
װִי זִי הָאט גֶעטָאהְן
דֶעם עֶרְסְטֶען בִּיס,
אַזוֹי הָאט זִי פֶערְשְׁטַאנֶען,
װִי נַאקֶעט זִי אִיז.
Д. Г. Гальпернъ (Вильва).


№ 9.
Auf’n heichen Luster (?)
Auf’n grinem Zwaig
Kukt es sich arop’et
Zu sain liebste Waib.
Fischelech in Wasser
Schwimmen hin un her;
Nodlen un Spiljkes
Is die beste Gewehr.
Raiche Meiden
Trogen die Fones,
Oreme Meiden
Klaiben die Mones.
. . . . . . . . . .
אוֹיפְ׳ן הוֹיכֶען לוּסְטֶער, (?)
אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם צְװַייג
קוּקְט עֶס זִיךְ אַרָאפְּ׳עֶט
צוּ זַיין לִיעבְּסְטֶע װַייבּ.
פִישֶׁעלֶעךְ אִין װַאסֶער
שְׁװִימֶען הִין אוּנ הֶער;
נָאדְלֶען אוּנ שְׁפִּילְקֶעס
אִיז דִי בֶּעסְטֶע גֶעװֶעהר.
רַייכֶע מֵיידֶען
טְרָאגֶען דִי פָאנֶעס,
אָרִימֶע מֵיידֶען
קְלַייבֶּען דִי מָנוֹת.
. . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 13


№ 10.
Tate, Voter, sai sech mrachem,
Iber unsere Zores sai sech mnachem.
Mir sainen doch in der klem,
Leiw Mlochim w’Ssorim b’Jad Haschem!
טַאטֶע, פָאטֶער, זַיי זֶעךְ מְרַחֵם,
אִיבֶּער אוּנְזֶערֶע צָרוֹת זַיי זֶעךְ מְנַחֵם.
מִיר זַיינֶען דָאךְ אִין דֶער קְלֶעם,
לֵב מְלָכִים וְשָׂרִים בְּיַד הַשֵּׁם!
А. Л. Ліонъ (Ц. Польск.).


№ 11
Schnirele, Perele, gilderne Fohn,
Moschiach ben-Dowid sitzt eiben on;
Halt er a Becher in rechten Hand,
Macht er a Broche iber die ganze Land.
Omein w’omein dos is wohr,
Moschiach wet kummen haintigen Johr.
Wet er kummen zuraiten,
Welen mir hoben gute Zaiten.
Wet er kummen zufohren,
Welen mir hoben gute Johren.
Wet er kummen zugeihn,
Welen mir alle in Erez-Jissroel ainsteihn.
שִׁירֶעלֶע, פֶּערֶעלֶע, גִילְדֶערְנֶע פָאהְן,
מָשִׁיחַ בֶּן דָּוִד זִיצְט אֵייבֶּען אָן;
הַאלְט עֶר אַ בֶּעכֶער אִין רֶעכְטֶען הַאנְד,
מַאכְט עֶר אַבְּרָכָה אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע לַאנְד.
אָמֵן וְאָמֵן דָאס אִיז װָאהְר,
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר.
װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ רַייטֶען,
װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע צַייטֶען.
װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ פָאהְרֶען,
װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע יָאהְרֶען.
װֶעט עֶר קוּמֶען צוּ גֵעהְן,
װֶעלֶען מִיר אַלֶע אִין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל אַיינְשְׁטֵעהְן.
Д. Г. Гальпернъ (Виленск. губ.).


№ 12.
Варiантъ:
Moschiach ben Dowid sitzt eibn on,
In Gold un in Silber ongethon.
Er halt a Becher in die rechte Hand,
Macht er a Broche iber die ganze Land.
Omein w’omein, dos is wohr:
Die G’ule wet kummen haintigen Johr.
Wet sie kummen zuraiten,
Welen mir hoben gute Zaiten.
Wet sie kummen zufohren,
Welen mir hoben gute Johren,
מָשִׁיחַ בֶּן דָּוִד זִיצְט אוֹיבְּן אָן,
אִין גָאלְד אוּנ אִין זִילְבֶּער אָנְגֶעטָאהְן.
עֶר הַאלְט אַ בֶּעכֶער אִין דִי רֶעכְטֶע הַאנְד,
מַאכְט עֶר אַ בְּרָכָה אִיבֶּער דִי גַאנְצֶע לַאנְד.
אָמֵן וְאָמֵן, דָאס אִיז װָאהְר:
דִי גְאוּלָה װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר.
װֶעט זִי קוּמֶען צוּ רַייטֶען,
װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע צַייטֶען.
װֶעט זִי קוּמֶען צוּפָאהְרֶען,
װֶעלֶען מִיר הָאבֶּען גוּטֶע יָאהְרֶען,

↤ 14

Wet sie kummen zugeihn,
Welen die Meissim aufsteihn.
Mir welen kain Erez-Jissroel geihn,
Uwo l’Zion Geieil w’neimar omein!
װֶעט זִי קוּמֶען צוּ גֵעהְן,
װֶעלֶען דִי מֵתִים אוֹיף שְׁטֵעהְן.
מִיר װֶעלֶען קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל גֵעהְן,
וּבָא לְצִיּוֹן גוֹאֵל וְנֹאמַר אָמֵן!
А. Д. Пикъ и Б. М. Кассель. (Ковенск. губ.).


№ 13.
Второй варіантъ:
Omein w’omein, dos is wohr:
Moschiach wet kummen haintigen Johr.
Moschiach wet kummen zu raiten,
Welen sain gute Zaiten.
Moschiach wet kummen zufohren,
Welen sain gute Johren.
Moschiach wet kummen auf a waissen Ferd,
Welen alle Meissim aufsteihn vun der Erd.
Moschiach wet kummen zugeihn,
Wet Tchiass-hameissim aufsteihn.
אָמֵן וְאָמֵן, דָאס אִיז װָאהְר:
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען הַיינְטִיגֶען יָאהְר.
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ רַייטֶען,
װֶעלֶען זַיין גוּטֶע צַייטֶען.
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ פָאהְרֶען,
װֶעלֶען זַיין גוּטֶע יָאהְרֶען.
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען אוֹיף אַ װַייסֶען פֶערְד,
װֶעלֶען אַלֶע מֵתִים אוֹיפְשְׁטֵעהְן פוּן דֶער עֶרְד.
מָשִׁיחַ װֶעט קוּמֶען צוּ גֵעהְן,
װֶעט תְּחִיַּת הַמֵּתִים אוֹיפְשְׁטֵעהְן.
А. Рейзинъ (Ковна).


№ 14.
In mitten Weg steiht a Beim
Un hot sich aingebeigen;
Fohrt ain Jid kain Erez-Jissroel
Mit verweinte Eigen.
Gott main Gott, Gott main Gott!
Lomir dawnen Minche, —
Bischass mir welen fohren kain Erez-Jissroel,
Wet sain a greisse Ssimche!
אִין מִיטֶען װֶעג שְׁטֵעהְט אַבּוֹים
אוּנ הָאט זִיךְ אַיינְגֶעבּוֹיגֶען;
פָאהְרְט אַיין אִיד קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל
מִיט פֶערְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען.
גָאט מַיין גָאט, גָאט מַיין גָאט!
לָאמִיר דַאװְנֶען מִנְחָה, —
בִּשְּׁעַת מִיר װֶעלֶען פָאהְרֶען קַיין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל,
װֶעט זַיין אַ גְרוֹיסֶע שִׂמְחָה!
А. Рейзинъ (Минск. губ.).

↤ 15


№ 15.
Awrohom-unju, Awrohom-unju, Awrohom unju,
Staruschek 1) ty nasch,
Jizchok unju, Jizchok-unju, Jizchok-unju,
Djeduschek 2) ty nasch,
Jakow-unju, Jakow-unju, Jakow-unju,
Oitjeż 3) ty nasch, —
Tschewo-ż wy nje prossitje,
Tschewo-ż wy nje prossitje,
Tschewo-ż wy nje prossitje
Pana Buga sa nas?
Żeb naschu Chatku wystroili,
Naschu-b Semlju wykupili, 4)
Nas by w’Semlju otwodili,
W’naschu Semlju nas, 5)
W’naschu Semlju nas!
Moische-nju, Moische-nju, Moische-nju,
Pastuschek ty nasch,
Ahron-unju, Ahron-unju, Ahron-unju,
Pastyr ty nasch,
Schmuel-unju,Schmuel-unju,Schmuel-unju,
Prowidjez ty nasch, —
Tschewo-ż wy nje prossitje etc.
Dowid-unju, Dowid unju, Dowid-unju,
Krulik 6) ty nasch,
Schloim-unju, Schloim-unju, Schloim-unju,
Mondry ty nasch,
. . . . . . . . . .
Tschewo-ż wy nje prossitje etc.
אַבְרָהָם-וּנְיוּ, אַבְרָהָם-וּנְיוּ, אַבְרָהָם-וּנְיוּ,
סְטַארוּשֶׁעק 1) טִי נַאשׁ,
יִצְחָק-וּנְיוּ, יִצְחָקְ-וּנְיוּ, יִצְחָקְ-וּנְיוּ,
דְיֶעדוּשֶׁעק 2) טִי נַאשׁ,
יַעֲקֹב-וּנְיוּ, יַעֲקֹב-וּנְיוּ, יַעֲקֹב-וּנְיוּ,
אָיְטְיֶעץ 3) טִי נַאשׁ, —
טְשֶׁעװָאזְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע,
טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע,
טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע
פַּאנַא בּוּגַא זַא נַאס?
זְשֶׁעבּ-נַאשׁוּ חַאטְקוּ װִיסְטְרָאִילִי,
נַאשׁוּ-בְּ זֶעמְלְיוּ װִיקוּפִּילִי, 4)
נַאס בִּי װְ׳ זֶעמְלְיוּ אָטְװָאדִילִי,
װְ׳-נַאשׁוּ זֶעמְלְיוּ נַאס, 5)
װְ׳-נַאשׁוּ זֶעמְלְיוּ נַאס!
מֹשֶׁה-נְיוּ, מֹשֶׁה-נְיוּ, מֹשֶׁה-נְיוּ,
פַּאסְטוּשֶׁעק טִי נַאשׁ,
אַהֲרֹן-וּנְיוּ, אַהֲרֹן-וּנְיוּ, אַהֲרֹן-וּנְיוּ,
פַּאסְטִיר טִי נַאשׁ,
שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ,שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ,שְׁמוּאֵל-וּנְיוּ,
פְּרָבִידְיֶעץ טִי נַאשׁ, —
טְשֶׁעװָא-זְשׁ װִי נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע א. ז. װ.
דָּוִד-וּנְיוּ, דָּוִד-וּנְיוּ, דָּוִד-וּנְיוּ,
קְרוּלִיק, 6) טִי נַאשׁ,
שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ, שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ, שְׁלֹמֹה-וּנְיוּ,
מָאנְדְרִי טִי נַאשׁ,
. . . . . . . . . .
טְשֶׁעװָא-זְשׁ װְאוּ נְיֶע פְּרָאסִיטְיֶע א. ז. װ.
Варіанты:
Djeduschek.
Staruschek.
Batschka.
Naschu Matke oswobudili.
L’arzeinu naschu.
Pewuschek.
1) דְיֶעדוּשֶׁעק.
2) סְטַארוּשֶׁעק.
3) בַּאטְשְׁקַא.
4) נַאשׁוּ מַאטְקֶע אָסְװָאבִּידִילִי.
5) לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ.
6) פֶּעװְאוּשֶׁעק.

↤ 16

Ssynok, Ssynok, Ssynok, Ssynok,
Chatka benda wystrojena,
Semlja benda wykupjena,
Ty w’Semlju otwedjeny,
Bondz mondr,
Tschekai konzu,
W’noschiro Schiro chadoscho Hallujoh! 7)
סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק,
חַאטְקַא בֶּענְדַא װִיסְטְרָאיֶענַא,
זֶעמְלְיַא בֶּענְדַא װִיקוּפְּיֶענַא,
טִי-זְשׁ װְ׳ זֶעמְלְיוּ אָטְװֶעדְיֶענוּ,
בָּאנְדְז מָאנְדְר,
טְשֶׁעקַיי קָאנְצוּ,
וְנָשִׁירָה שִׁירָה חֲדָשָׁה הַלְלוּיָה! 7)
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
И. Ю. Нейфахъ (Минскъ).


№ 16.
Варіантъ:
Awraham, 1) Awraham, Batjka nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass, 2)
Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wykupity 3)
L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu! 4)
Jizchok, Jizchok, Molitjelj 5) nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass.
Libo nass wyprossity, libo nass wyswolity, libo nass wukupity
L’arzeinu naschu, l’arzeinu naschu!
Jakow, Jakow, Pastuch 6) nasch!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.
אַבְרַהַם, 1) אַבְרַהַם, בַּאטְיקַא נַאשׁ!
טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס, 2)
לִיעבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיזְװָאלִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי 3)
לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ, לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ! 4)
יִצְחָק, יִצְחָק, מָאלִיטְיֶעל 5) נַאשׁ!
טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס.
לִיעבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיזְװָאלִיטִי, לִיעבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי
לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ, לְאַרְצֵנוּ נַאשׁוּ!
יַעֲקֹב, יַעֲקֹב, פַּאסְטוּךְ 6) נַאשׁ!
טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס א. ז. װ.
Ach ty Ssynok, Ssynok, Ssynok,
Mje petschal-że swoie Sserdze!
Matka bendzie wykupiana,
Chatka bendzie wystrojana,
W’neimar lfonow Schiro chadoscho Hallujoh!
7) אַךְ טִי סִינָאק, סִינָאק, סִינָאק,
נְיֶע פֶּעטְשַׁאל־זְשֶׁע סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע!
מַאטְקַא בֶּענְדְזִי װִיקוּפִּיַאנַא,
חַאטְקַא בֶּענְדְזִי װִיסְטְרָאיַאנַא,
וְנֹאמַר לְפָנָיו שִׁירָה חֲדָשָׁה הַלְלוּיָה!


Варіанты:
Awrohom-unju.
Potchemu nje prossisch, potschemu nje prossisch Boga sa nass?
Aljbo nas wykupiti, aljbo nas wyprossiti.
L’arzeinu nas, l’arzeinu nas!
Batjka.
Batjka.
1) אַבְרַהַם־וּנְיוּ.
2) פָּאטְשֶׁעמוּ נְיֶע פְּרָאסִישׁ, פָּאטְשֶׁעמוּ נְיֶע פְּרָאסִישׁ בָּאגַא זַא נַאס?
3) אַלְיבָּא נַאס װִיקוּפִּיטִי, אַלְיבָּא נַאס װִיפְּרָאסִיטִי.
4) לְאַרְצֵנוּ נַאס, לְאַרְצֵנוּ נַאס!
5) בַּאטְיקַא.
6) בַּאטְיקַא.

↤ 17

Rachilj, Rachilj, Matj nascha!
Tschem nje chodisch, tschem nje molisch Boga sa nass etc.
רַחִל, רַחִל, מַאטִי נַאשַׁא!
טְשֶׁעם נְיֶע חָאדִישׁ, טְשֶׁעם נְיֶע מָאלִישׁ בָּאגַא זַא נַאס א. ז. װ.
В. Юсинъ (Подольск. губ.).
C. М. Дубновъ (Одесса).


№ 17.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom,
Satschem Ty nje smotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Goulsseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu — perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Adeineinu,
W’schom naidjom Beir’einu,
W’schom naidjom Geialeinu!
— Ssynku, Ssynku, nje bjedui,
Sswoje Sserdze nje sapssui!
Bendsje Matka wykupliana,
Bendsje Chatka wybudowana.
Bondsj mondry, patschai Końza!
Ach Ty Ribeinei schel Eilom,
Satschem Ty nje ssmotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Golusseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom najdjom Dejdejnu,
W’schom naidjom Hadrosseinu,
W’schom naidjom Wiudeinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Swuleinu,
W’schom naidjom Chachomeinu,
W’schom naidjom Tohoreinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם,
זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע סְמָאטְרִישׁ,
זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ
מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ!
⎧
⎨
⎩
bis
— מַר גָלוּתֵינוּ — פֶּערֶעבּוּדְיֶעם,
לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם!

פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם אֲדוֹנֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם בּוֹרְאֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם גּוֹאֲלֵנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ, נְיֶע בְּיֶעדוּי,
סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע נְיֶע זַאפְּסוּי!
בֶּענְדְזְיֶע מַאטְקַא װִיקוּפְּלִיַאנַא,
בֶּענְדְזְיֶע חַאטְקַא װִיבּוּדָאװַאנַא.
בָּאנְדְזְי מָאנְדְרִי, פַּאטְשַׁאי קָאנְצַא!
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם,
זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע סְמָאטְרִישׁ,
זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ
מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ!
⎧
⎨
⎩
bis
— מַר גָלוּתֵינוּ פֶּערֶעבּוּדְיֶעם,
לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם!

פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם דוֹדֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם הַדְרָתֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם וִעוּדֶנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
— מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ.
פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם זְבוּלֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם חֲכָמֵינוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם טָהֳרֵנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.

↤ 18

Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Jeiudeinu,
W’schom naidjom Kweideinu,
W’schom naidjom Limudeinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom Tarzeinu,
W’schom naidjom Malkeinu,
W’schom naidjom Nisreinu,
W’schom naidjom Sgulosseinu!
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach ty Ribeinei schel Eilom etc.
— Mar Golusseinu etc.
Poidjom Tarzeinu,
W’schom naidjom Useinu,
W’schom naidjom Peeireinu,
W’schom naidjom Zidkosseinu,
— Ssynku, Ssynku etc.
Ach Ty Ribeinei schel Eilom etc.
Satschem Ty nie ssmotrisch,
Satschem Ty nje widisch
Mar Golusseinu, Mar Golusseinu!
⎫
⎬
⎭
bis
— Mar Golusseinu perebudjem,
L’arzeinu fort poidjom!

Poidjom l’arzeinu,
W’schom naidjom Kduschosseinu,
W’schom naidjom Reieinu,
W’schom naidjom Ssigweinu,
W’schom naidjom Tifarteinu!
— Ssynku, Ssynku, nje bjedui,
Swoje Sserdze nje sapsui!
Bendsie Matka wykupliana,
Bendsie Chatka wybudowana,
Bonds mondri, patschai Końza!
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
— מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ.
פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם יֵעוּדֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם כְּבוֹדֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם לִמוּדֵנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
— מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ.
פָּאיְדְיָאם טַארְצֵיינוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם מַלְכֵּנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם נִזְרֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם סְגוּלָּתֵנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
— מַר גָלוּתֵינוּ א. ז. װ.
פָּאיְדְיָאם טַארְצֵיינוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם עֻזֵּנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם פְּאֵרֵיינוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם צִדְקָתֵנוּ,
— סִינְקוּ, סִינְקוּ א. ז. װ.
אַךְ טִי רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
זַאטְשֶׁעם טִי נִי סְמָאטְרִישׁ,
זַאטְשֶׁעם טִי נְיֶע װִידִישׁ
מַר גָלוּתֵינוּ, מַר גָלוּתֵינוּ!
⎧
⎨
⎩
bis
— מַר גָלוּתֵינוּ פֶּערֶעבּוּדְיֶעם,
לְאַרְצֵנוּ פָארְט פָּאיְדְיָאם!

פָּאיְדְיָאם לְאַרְצֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם קְדֻשָׁתֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם רוֹעֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם שִׂגְבֵנוּ,
וְשָׁם נַאיְדְיָאם תִּפְאַרְתֵּנוּ!
— סִינְקוּ, סִינְקוּ, נְיֶע בְּיֶעדוּי,
סְװָאיֶע סֶערְדְצֶע נְיֶע זַאפְּזוּי!
בֶּענְדְזִי מַאטְקַא װִיקוּפְּלִיַאנַא,
בֶּענְדְזִי חַאטְקַא װִיבּוּדָאװַאנַא,
בָּאנְדְז מָאנְדְרִי, פַּאטְשַׁיי קָאנְצַא!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 19


№ 18.
Adir Eleiheinu, adiro ha-Teiro,
Adiro ha-Teiro schekiblu Jissroeil,
Schekiblu Jissroeil mipi ha-Gwuro
Uru no, uru no, Acheinu,
Simchas ha-Teiro mei-Adeineinu!
Al seis onu mchakim,
W’al seis onu mzapim,
W’al seis onu mkawim,
Wenn-że wet dos sain?
Bimheiro bejomeinu!
Durch wemen wet dos sain?
Durch Moschiach Zidkeinu!
Wos wet er uns mwasseir sain?
Jowei ben-Dowid Geialeinu!
Wos wet damols sain?
W-noschuw l’jruscholaim Ir-Kodscheinu!
Haint wos wet damols sain?
Jeim Gilo, Jeim Dizo, Jeim Rino!
To schrait-że, Briderlach:
Gilo, Dizo, Chedwo, Rino,
Hallujoh!
אַדִּיר אֱלֹהֵינוּ, אַדִּירָה הַתּוֹרָה,
אַדִּירָה הַתּוֹרָה שֶׁקִּבְּלוּ יִשְׂרָאֵל,
שֶׁקִּבְּלוּ יִשְׂרָאֵל מִפִּי הַגְּבוּרָה
עוּרוּ נָא, עוּרוּ נָא, אַחֵינוּ,
שִׂמְחַת הַתּוֹרָה מֵאֲדוֹנֵנוּ!
עַל זֹאת אָנוּ מְחַכִּים,
וְעַל זֹאת אָנוּ מְצַפִּים,
וְעַל זֹאת אָנוּ מְקַוִּים,
װֶען זְשֶׁע װֶעט דָאס זַיין?
בִּמְהֵרָה בֶּיָמֵינוּ!
דוּרְךְ װֶעמֶען װֶעט דָאס זַיין?
דוּרְךְ מָשִׁיחַ צִדְקֵנוּ!
װָאס װֶעט עֶר אוּנְז מְבַשֵׂר זַיין?
יָבוֹא בֶּן דָּוִד גֹּאֲלֵנוּ!
װָאס װֶעט דַאמָאלְס זַיין?
וְנָשׁוּב לִירוּשָׁלַיִם עִיר קָדְשֵׁנוּ!
הַיינְט װָאס װֶעט דַאמָאלְס זַיין?
יוֹם גִילָה, יוֹם דִיצָה, יוֹם רִנָה!
טָא שְׁרַייט זְשֶׁע, בְּרִידֶערְלֶעךְ:
גִילָה, דִיצָה, חֶדְוָה, רִנָה,
הַלְלוּיָה!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 19.
Omar Adeinoi l’Jakow,
— Je, Voter, je!
Al tiro Awdi Jakow.
— Nein, Voter, nein,
Ich hob var keinem kein Meire nit,
Nor var Gott allein! 1)
Omar Adeinoi l’Jakow,
— Tak, tak, tak!
Al tiro Awdi Jakow,
Nje pugaissja, Barin Jakow.
— Njet, njet, nitschewo,
Nje bojussja nikowo,
Toljko Boga odnowo!
אָמַר ה׳ לְיַעֲקֹב,
— יֶע, פָאטֶער, יֶע!
אַל תִּירָא עַבְדִּי יַעֲקֹב.
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין,
אִיךְ הָאבּ פַאר קֵיינֶעם קֵיין מוֹרָא נִיט,
נָאר פַאר גָאט אַלֵיין! 1)
אָמַר ה׳ לְיַעֲקֹב,
— טַאק, טַאק, טַאק!
אַל תִּירָא, יַעֲקֹב,
נְיֶע פּוּגַאְיְסְיַא, בַּארִין יַעֲקֹב.
— נְיֶעט, נְיֶעט, נִיצֶעװָא,
נְיֶע בָּאיוּסַא נִיקָאװָא,
טָאלְקָא בָּאגַא אָדְנָאװָא!
Ich hob nit Meire nit var keinem,
Nor var Gott einem,
Nor var Gott allein!
Njet, njet, nitschewo,
Nje bojuss ja nikowo,
Toljko Boga odnowo!
1) אִיךְ הָאבּ נִיט מוֹרָא נִיט פַאר קֵיינֶעם,
נָאר פַאר גָאט אֵיינֶעם,
נָאר פַאר גָאט אַלֵיין!
נְיֶעט, נְיֶעט, נִיצֶעװָא,
נְיֶע בָּאיוּס יַא נִיקָאװָא,
טָאלְקָא בָּאגַא אָדְנָאװָא!


↤ 20

Bochar Adeinoi b’Jakow,
— Je, Voter, je!
Al tiro Awdi Jakow,
— Nein, Voter, nein etc.
Bochar Adeinoi b’Jakow etc.
Nje pugaissja etc.
בָּחַר ה׳ בְּיַעֲקֹב,
— יֶע, פָאטֶער, יֶע!
אַל תִּירָא עַבְדִּי יַעֲקֹב,
— נֵיין, פָאטֶער, נֵיין א. ז. װ.
בָּחַר ה׳ בְּיַעֲקֹב א. ז. װ.
נְיֶע פּוּגַאְיְסְיַא א. ז. װ.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
А. Козьбо (Шкуды, Ковенск. губ.).


№ 20.
Far wos sollen mir sorgen,
Wos wet sain mit uds morgen?
Lomir besser varrechten,
Wos mir hoben gesindigt nechten!
Nischt sorgen un nischt thun a Krechz,
Nor Gott dienen, welen mir nischt wissen vun Schlecht’s!
פַאר װָאס זָאלֶען מִיר זָארְגֶען,
װָאס װֶעט זַיין מִיט אוּדְז מָארְגֶען?
לָאמִיר בֶּעסֶער פַארְרֶעכְטֶען,
װָאס מִיר הָאבֶּען גֶעזִינְדִיגְט נֶעכְטֶען!
נִישְׁט זָארְגֶען אוּנ נִישְׁט טוּהְן אַ קְרֶעכְץ,
נָאר גָאט דִינֶען, װֶעלֶען מִיר נִישְׁט װִיסֶען פוּן שְׁלֶעכְטְס!
А. Л. Ліонъ (Коцкъ, Сѣдл. губ.).


№ 21.
Wu nehmt men karge Mehl,
Af zu backen Breit?
Wer wet borgen,
Wer wet laihen,
Wer wet kneten,
Wer wet backen? —
Es is nito kein Geld!
Ai, mi wet borgen,
Mi wet laihen,
Mi wet kneten,
Mi wet hacken, —
Es is do a Gott,
Wos wet geben Geld,
Un Graupen auch!
װְאוּ נֶעמְט מֶען קַארְגֶע מֶעהְל,
אַף צוּ בַּאקֶען בְּרוֹיט?
װֶער װֶעט בָּארְגֶען,
װֶער װֶעט לַייהֶען,
װֶער װֶעט קְנֶעטֶען,
װֶער װֶעט בַּאקֶען? —
עֶס אִיז נִיטָא קֵיין גֶעלְד!
אַי, מִי װֶעט בָּארְגֶען,
מִי װֶעט לַייהֶען,
מִי װֶעט קְנֶעטֶען,
מִי װֶעט הַאקֶען, —
עֶס אִיז דָא אַ גָאט,
װָאס װֶעט גֶעבֶּען גֶעלְד,
אוּנ גְרוֹיפֶּען אוֹיךְ!
М. З. Левинъ (Витебск. губ.).

↤ 21


№ 22.
Ato hu,
Geleibt bistu!
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Nit zu kennen
Dem Mentschen,
Wer es nehmt dos zu.

Gott is a Harr,
Der Mentsch is a Narr.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
As es geiht ihm nit
Sain Parnosse,
Is er sich mzár.

Geiht er in Gass,
Stellt er sich sorgen.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Geiht er
Zwischen die Kromem,
Kriegt er nit zu borgen.

Kummt er aheim,
Sogt er asei:
Ribeinei-schel-Eilom,
Oder gib mir Nachas,
Oder gib mir Freid,
Oder gib mir
A gringen Leben,
Oder a sissen Teit!
אַתָּה הוּא,
גֶעלוֹיבְּט בִּינְסְטוּ!
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
נִיט צוּ קֶענֶען
דֶעם מֶענְטְשֶׁען,
װֶער עֶס נֶעהְמְט דָאס צוּ.

גָאט אִיז אַ הַארְר,
דֶער מֶענְטְשׁ אִיז אַ נַארְר.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
אַז עֶס גֵעהְט אִיהְם נִיט
זַיין פַּרְנָסָה,
אִיז עֶר זִיךְ מְצַעֵר.

גֵעהְט עֶר אִין גַאס,
שְׁטֶעלְט עֶר זִיךְ זָארְגֶען.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
גֵעהְט עֶר
צְװִישֶׁען דִי קְרָאמֶען,
קְרִיגְט עֶר נִיט צוּ בָּארְגֶען.

קוּמְט עֶר אַהֵיים,
זָאגְט עֶר אַזוֹי:
רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם,
אָדֶער גִיבּ מִיר נַחַת,
אָדֶער גִיבּ מִיר פְרֵייד,
אָדֶער גִיבּ מִיר
אַ גְרִינְגֶען לֶעבֶּען,
אָדֶער אַ זִיסֶען טוֹידְט!
Б. М. Кассель и А. Д, Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 23.
Wer mir sainen, seinen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Essroig bentschen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Broches sogen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Gott dienen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Dawnen, dawnen mir.
װֶער מִיר זַיינֶען, זֵיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער אֶתְרוֹג בֶּענְטְשֶׁען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער בְּרָכוֹת זָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער גָאט דִינֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער דַאװְנֶען, דַאװְנֶען מִיר.

↤ 22

Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Heischanes sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Widui sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Smires singen mir.
Wer mir sainen etc
Wos mir thuen etc.
Ober Chanuke-licht bentschen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Taleissim trogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Jom’kipur fasten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Kapores schlogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober lernen, lernen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Maze essen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Ndowes giben mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober in Ssuke sitzen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Arowes halten mir.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער הוֹשַׁעְנוֹת זָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער וִדוּי זָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער זְמִירוֹת זִינְגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער חֲנֻכָּה-לִיכְט בֶּענְטְשֶׁען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער טַלֵּתִים טְרָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער יוֹם כִּפּוּר פַאסְטֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער כַּפָּרוֹת שְׁלָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער לֶערְנֶען, לֶערְנֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער מַצָּה עֶסֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער נְדָבוֹת גִיבֶּען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער אִין סֻכָּה זִיצֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער עֲרָבוֹת הַאלְטֶען מִיר.

↤ 23

Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Peissach hitten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Zizis trogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Kduscho sogen mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Rosch-haschono halten mir.
Wer mir sainen etc.
Wos mir thuen etc.
Ober Schabes ruhen mir.
Wer mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Tfilin trogen mir.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער פֶּסַח הִיטֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער צִיצִית טְרָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער קְדוּשָׁה זָאגֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער רֹאשׁ-הַשָׁנָה הַאלְטֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
װָאס מִיר טוּהֶען א. ז. װ.
אָבֶּער שַׁבָּת רוּהֶען מִיר.
װֶער מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער תְּפִלִין טְרָאגֶען מִיר.
М. З. Левинъ (Новоалекс., Ковенск. губ.).


№ 24.
Варіантъ:
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Jidischkait halten mir.
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir,
Ober Broches bentschen mir.
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Jiden sainen mir;
Wos mir thuen, thuen mir.
Ober Gemore lernen mir.
װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער אִידִישְׁקַייט הַאלְטֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר,
אָבֶּער בְּרָכוֹת בֶּענְטְשֶׁען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען, זַיינֶען מִיר,
אָבֶּער אִידֶען זַיינֶען מִיר;
װָאס מִיר טוּהֶען, טוּהֶען מִיר.
אָבֶּער גְמָרָא לֶערְנֶען מִיר.

↤ 24

Wos mir sainen etc.
Ober dawnen, dawnen mir,
Wos mir sainen etc.
Ober Heischanes schlogen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Widui sogen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Sochjes hoben mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Chessed thuen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Teiwes thuen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Jaschronus zaigen mir.
Wos mir sainen, sainen mir,
Ober Kapores schlogen mir,
Wos mir sainen etc.
Ober Lulow schoklen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Mizwes keifen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Ndowes geben mir.
Wos mir sainen etc.
Ober in Ssuke sitzen mir.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wos mir sainen etc.
Ober Zizis kussen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Kidusch machen mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Rosch haschono halten mir.
Wos mir sainen etc.
Ober Schabes halten mir.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער דַאװְנֶען, דַאװְנֶען מִיר,
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער הוֹשַׁעְנוֹת שְׁלָאגֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער וִדוּי זָאגֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער זָכְיוֹת הָאבֶּען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער חֶסֶד טוּהֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער טוֹבוֹת טוּהֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער יַשְׁרָנוּת צַייגֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער כַּפָּרוֹת שְׁלָאגֶען מִיר,
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער לוּלָב שָׁאקְלֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער מִצְוֹת קוֹיפֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער נְדָבוֹת גֶעבֶּען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער אִין סֻכָּה זִיצֶען מִיר.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער צִיצִית קְוּסֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער קִדוּשׁ מַאכֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער רֹאשׁ-הַשָׁנָה הַאלְטֶען מִיר.
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער שַׁבָּת הַאלְטֶען מִיר.

↤ 25

Wos mir sainen etc.
Ober Teire lernen mir. 1)
װָאס מִיר זַיינֶען א. ז. װ.
אָבֶּער תּוֹרָה לֶערְנֶען מִיר. 1)
Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).
См. юмористическую передѣлку этой пѣсни, помѣщ. подъ № 366.


№ 25.
Lomir onheiben zu derzeilen
Die Maile vun unsere Jiden.
Die erste Maile is:
Eim ani Cheimo.
Die zweite Maile is:
Boro ka-Chamo.
Ai, chotsch, chotsch, chotsch
Geilo w’ssuro,
Fort, fort, fort
Domsso l’Ssomor.
Ober a Maile, wieder a Maile:
Harugo olecho w’nechschewes k’-Zein Tiwcho.
Chotsch, chotsch mir sainen doch
Sruo bein Mach’isseho,
Doch, doch sainen mir doch
Chawuko udwuko boch.
Ober a Maile, wieder a Maile etc.
Ai, chotsch, chotsch etc.
Fort, fort, etc.
Vun wemen stammen sei?
Vun Khilos Jakow!
Wie chasmenen sei?
Rschumim bischmecho!
Wos schraien sei?
Scheiagim heischano!
לָאמִיר אָנְהֵייבֶּען צוּ דֶערְצֵיילֶען
דִי מַעֲלוֹת פוּן אוּנְזֶערֶע אִידֶען.
דִי עֶרְסְטֶע מַעֲלָה אִיז:
אוֹם אֲנִי חוֹמָה.
דִי צְװֵייטֶע מַעֲלָה אִיז:
בָּרָה כַּחַמָּה.
אַי, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ
גוֹלָה וְסוּרָה,
פָארְט, פָארְט, פָארְט
דָּמְתָה לְתָמָר.
אָבֶּער אַ מַעֲלָה, װִידֶער אַ מַעֲלָה:
הֲרוּגָה עָלֶיךָ וְנֶחְשֶׁבֶת כְּצֹּאן טִבְחָה.
חָאטְשׁ, חָאטְשׁ מִיר זַיינֶען דָאךְ
זְרוּעָה בֵּין מַכְעִסֶיָה,
דָאךְ, דָאךְ זַיינֶען מִיר דָאךְ
חֲבוּקָה וּדְבוּקָה בָּךְ.
אָבֶּער אַ מַעֲלָה, װִידֶער אַ מַעֲלָה א. ז. װ.
אַי, חָאטְשׁ, חָאטְשׁ א. ז. װ.
פָארְט, פָארְט, א. ז. װ.
פוּן װֶעמֶען שְׁטַאמֶען זֵיי?
פוּן קְהִלּוֹת יַעֲקֹב!
װִי חַתְמֶ׳ענֶען זֵיי?
רְשׁוּמִים בִּשְׁמֶךָ!
װָאס שְׁרַייעֶן זֵיי?
שׁוֹאֲגִים הוֹשַׁע נָא!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
I. Л. Раввинскій (Годячъ, Полтавск. губ.).
1) Кроме приведеннаго, существуетъ нѣсколько другихъ варіантовъ этой пѣсни, послѣдния въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ распѣвается при סיום, а также въ праздникъ שמחת תורה.

↤ 26


№ 26.
Nit kain Jidischkait, nit kain Geld,
Wos-że lebt men af der Welt?
Nit kain Broches, nit kain Geld,
Wos-że braucht men gor die Welt?
Nit kain Gadl’us, nit kain Geld,
Wos-że geiht men af der Welt?
Nit kain Daas, nit kain Geld,
Wos-że darf men die Welt?
Nit kain Hachnosses, nit kain Geld,
Wos-że horewet men af der Welt?
Nit kain Widui, nit kain Geld,
Wos-że walgert men sich af der Welt?
Nit kain S’chijöis, nit kain Geld,
Wos-że sorgt men af der Welt?
Nit kain Chochmes, nit kain Geld,
Wos-że chapt men die Welt?
Nit kain Taharus, nit kain Geld,
Wos-że thut men af der Welt?
Nit kain Jeischer, nit kain Geld,
Wos-że jogt men sich af der Welt?
Nit Kaschrus, nit kain Geld,
Wos-że keilet men sich af der Welt?
Nit kain Lamdonus, nit kain Geld,
Wos-że lebt men af der Welt?
Nit kain Mides, nit kain Geld,
Wos-że mattert’n sich af der Welt?
Nit kain Nadwonus, nit kein Geld,
Wos-że narrt men sich af der Welt?
Nit kain Ssawlonus, nit kain Geld,
Wos-że Ssarwert men sich af der Welt?
Nit kain Eischer, nit kain Geld,
Wos-że eissekt men af der Welt?
Nit kain Peires, nit kain Geld,
Wos-że prawet men af der Welt?
Nit kain Zdoke, nit kain Geld,
Wos-że zappelt men sich af der Welt?
נִיט קַיין אִידעֶשְׁקַייט, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע לֶעבְּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין בְּרָכוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע בְּרוֹיכְט מֶען גָאר דִי װֶעלְט?
נִיט קַיין גַדְלוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע גֵעהְט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין דַעַת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע דַארְף מֶען דִי װֶעלְט?
נִיט קַיין הַכְנָסוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע הָארֶעװֶעט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין וִדוּי, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס־זְשֶׁע װַאלְגֶערְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין זְכִיוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע זָארְגְט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט-קַיין חָכְמוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע חַאפְּט מֶען דִי װֶעלְט?
נִיט קַיין טַהֲרוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע טוּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין יוֹשֶׁר, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע יָאגְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט כַּשְׁרוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע כֵּיילֶעט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין לַמְדָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע לֶעבְּט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין מִדּוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע מַאטֶערְטְ׳ן זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין נַדְבָנוּת, נִיט קֵיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע נַארְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין סַבְלָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע סַארְװֶערְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין עֹשֶׁר, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס זְשֶׁע עֵסֶקְ׳ט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין פֵּרוֹת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס זְשֶׁע פְּרַאװֶעט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין צְדָקָה, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע צַאפֶּעלְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?

↤ 27

Nit kain Kdusche, nit kain Geld,
Wos-że quält men sich af der Welt?
Nit kain Rachmones, nit kain Geld,
Wos-że raisst men sich af der Welt?
Nit kain Sseichel, nit kain Geld,
Wos-że schmajet men af der Welt?
Nit kain Teire, nit kain Geld,
Wos-że teig gor die Welt?
נִיט קַיין קְדֻשָׁה, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע קְװֶעלְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין רַחֲמָנוּת, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע רַייסְט מֶען זִיךְ אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין שֵׂכֶל, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע שְׁמַייעֶט מֶען אַף דֶער װֶעלְט?
נִיט קַיין תּוֹרָה, נִיט קַיין גֶעלְד,
װָאס-זְשֶׁע טוֹיג גָאר דִי װֶעלְט?
Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.)


№ 27.
Gewalt-że, Brider,
Wos schlofft ihr?
Eins—zwei—drai—vier;
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.
’s is schoin Zait
Zu geihn in Mikwe,
Eins—zwei—drai—vier.
’s is schoin Zait
Zu geihn in Mikwe,
Eins—zwei—drai—vier.
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen;
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos’t ihr kummen
Af jener Welt?
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.

⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu sogen Thilim,
Eins—zwei—drai—vier.
גֶעװַאלְד-זְשֶׁע, בְּרִידֶער,
װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר?
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר;
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער,
װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר?
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ גֵעהְן אִין מִקְוֶה,
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ גֵעהְן אִין מִקְוֶה,
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
נִיט קֵיין מִקְוֶה,
נָאר גֶעשְׁלָאפֶען;
טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר
אַף דֶער װֶעלְט?
מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען
אַף יֶענֶער װֶעלְט?
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער,
װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר?
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.

⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ זָאגֶען תְּהִלִּים,
אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.

↤ 28

Nit kein Thilim,
Nit kein Mikwe,
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen;
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos’t ihr kummen
Af jener Welt?
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu geihn dawnen,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Dawnen,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu lernen Mikre,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu lernen Mischne,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim etc.
Gewalt-że, Brider, etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s schoin Zait
Zu lernen Gemore,
Eins—zwei—drai—vier.
נִיט קֵיין תְּהִלִּים,
נִיט קֵיין מִקְוֶה,
נִיט קֵיין מִקְוֶה,
נָאר גֶעשְׁלָאפֶען;
טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר
אַף דֶער װֶעלְט?
מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען
אַף יֶענֶער װֶעלְט?
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ גֵעהְן דַאװְנֶען,

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
נִיט קֵיין דַאװְנֶען,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ.
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ לֶערְנֶען מִקְרָא,

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ.
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ לֶערְנֶען מִשְׁנָה,

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
נִיט קֵיין מִשְׁנָה,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ.
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער, א. ז. װ.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳שׁוֹין צַייט
צוּ לֶערְנֶען גְמָרָא,

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.

↤ 29

Nit kein Gemore,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Thilim etc.
⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
Gewalt-że, Brider,
Wos schloft ihr?
Eins—zwei—drai—vier.

⎫
⎪
⎬
⎪
⎭
bis
’s is schoin Zait
Zu trinken Branfen,
Eins—zwei—drai—vier.

Nit kein Branfen,
Nit kein Gemore,
Nit kein Gemore,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mischne,
Nit kein Mikre,
Nit kein Mikre,
Nit kein Dawnen,
Nit kein Dawnen,
Nit kein Thilim,
Nit kein Thilim,
Nit kein Mikwe,
Nit kein Mikwe,
Nor geschlofen, —
Tu wos-że teigt ihr
Af der Welt?
Mit wos ’t ihr kummen
Af jener Welt?
נִיט קֵיין גְמָרָא,
נִיט קֵיין מִשְׁנָה,
נִיט קֵיין מִשְׁנָה,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים א. ז. װ.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
גֶעװַאלְד זְשֶׁע, בְּרִידֶער,
װָאס שְׁלָאפְט אִיהְר?

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
bis
סְ׳אִיז שׁוֹין צַייט
צוּ טְרִינְקֶען בְּרַאנְפֶען,

אֵיינְס-צְװֵיי-דְרַיי-פִיר.
נִיט קֵיין בְּרַאנְפֶען,
נִיט קֵיין גְמָרָא,
נִיט קֵיין גְמָרָא,
נִיט קֵיין מִשְׁנָה,
נִיט קֵיין מִשְׁנָה,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין מִקְרָא,
נִיט קֵיין דַאװְנֶען,
נִיט קֵיין דַאװְנֶען,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים,
נִיט קֵיין תְּהִלִּים,
נִיט קֵיין מִקְוֶה,
נִיט קֵיין מִקְוֶה,
נָאר גֶעשְׁלָאפֶען, —
טוּ װָאס זְשֶׁע טוֹיגְט אִיהְר
אַף דֶער װֶעלְט?
מִיט װָאסְ׳ט אִיהְר קוּמֶען
אַף יֶענֶער װֶעלְט?
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 28.
Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren reith.
Wie er kummt arain in die mittele Johren,
Sucht er zu vardienen Breit.
Wie er kummt af der Elter,
Richt er sich auf’n bittern Teit.
װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען,
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען רוֹיט.
װִי עֶר קוּמְט אַרַיין אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהְרֶען,
זוּכְט עֶר צוּ פַארְדִינֶען בְּרוֹיט.
װִי עֶר קוּמְט אַף דֶער עֶלְטֶער,
רִיכְט עֶר זִיךְ אוֹיפְ׳ן בִּיטֶערְן טוֹיט.

↤ 30

Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren mit a Kop.
Wie er kummt arain in die mittele Johren,
Springt er gor: hop-hop!
Wie er kummt af der Elter,
Wiegt er sich schoin wie a Snop.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Hor.
Wie er kummt etc.
Will er ainhobewen gor.
Wie er kummt etc.
Richt er sich zu geben vun der Welt a Fohr.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Stern.
Wie er kummt etc.
Thut er sich zu all’s-ding kehren.
Wie er kummt etc.
Kenn er sich vun keinem nit wehren.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Bremen.
Wie er kummt etc.
Thut er sich mit kein Sach nit schämen.
Wie er kummt etc.
Richt er sich m’soll ihm vun der Welt zu nehmen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Eigen.
Wie er kummt etc.
Thut er zu all’s ding teigen.
Wie er kummt etc.
Geiht er schoin aingebeigen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Nos,
Wie er kummt etc.
Springt er wie a Hos.
Wie er kummt etc.
Hot er Meire vun a Wind var a Blos.
װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען,
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ קָאפּ.
װִי עֶר קוּמְט אַרַיין אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהרֶען,
שְׁפְּרִינְגְט עֶר גָאר: הָאפּ-הָאפּ!
װִי עֶר קוּמְט אַף דֶער עֶלְטֶער,
װִיגְט עֶר זִיךְ שׁוֹין װִי אַ סְנָאפּ.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט הָאר.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װִיל עֶר אַיינְהָאבֶּעװֶען גָאר.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
רִיכְט עֶר זִיךְ צוּ גֶעבֶּען פוּן דֶער װֶעלְט אַ פָאהְר.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ שְׁטֶערְן.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּט עֶר זִיךְ צוּ אַלְסְדִינְג קֶעהְרְן.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
קֶען עֶר זִיךְ פוּן קֵיינֶעם נִיט װֶעהְרֶען.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט בְּרֶעמֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּט עֶר זִיךְ מִיט קֵיין זַאךְ נִיט שֶׁעמֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
רִיכְט עֶר זִיךְ מְ׳זָאל אִיהְם פוּן דֶער װֶעלְט צוּנֶעהְמֶען.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אוֹיגֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּט עֶר צוּ אַלְסְדִינג טוֹיגֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
גֵעהְט עֶר שׁוֹין אַיינְגֶעבּוֹיגֶען.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ נָאז,
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
שְׁפְּרִינְגְט עֶר װִי אַ הָאז.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
הָאט עֶר מוֹרָא פוּן אַ װִינְד פַאר אַ בְּלָאז.

↤ 31

Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Lippen.
(As er hot gedarft Chassene hoben,
Hot er genummen a Waib Zippen.)
Wie er kummt etc.
Thut’n vun ihm lachen un hipen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Maul.
Wie er kummt etc.
Meint er es is mit ihm a Graul
Wie er kummt etc.
Kaikelt er sich wie a Knaul.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Zung,
Wie er kummt etc.
Git er in der-Luften a Sprung.
Wie er kummt etc.
Seht er, as er is schoin nit jung.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Gumen.
Wie er kummt etc.
Will er zuneifklaiben a Ssach msumen.
Wie er kummt etc.
Thun die Kinder auf ihm schraien un brummen.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren ohn Zeiner,
Wie er kummt etc.
Meint er ’s is nito zu ihm noch Einer.
Wie er kummt etc.
Brecht ihm schoin die Beiner.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Morde.
Wie er kummt etc.
Wert’s bai ihm in Stub aingeordert.
Wie er kummt etc.
Geiht er aingekorzet un gehorbet.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט לִיפֶּען.
(אַז עֶר הָאט גֶעדַארְפְט חֲתֻנָּה הָאבֶּען,
הָאט עֶר גֶענוּמֶען אַ װַייבּ צִיפֶּען.)
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּטְ׳ן פוּן אִיהְם לַאכֶען אוּנ הִיפֶּען.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ מוֹיל.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
מֵיינְט עֶר עֶס אִיז מִיט אִיהְם אַ גְרוֹיל
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
קַייקֶעלְט עֶר זִיךְ װִי אַ קְנוֹיל.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ צוּנְג,
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
גִיט עֶר אִין דֶער לוּפְטֶען אַ שְׁפְּרוּנְג.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
זֶעהְט עֶר, אַז עֶר אִיז שׁוֹין נִיט יוּנְג.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ גוּמֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װִיל עֶר צוּנוֹיפְקְלַייבֶּען אַ סַךְ מְזֻמָּן.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּהְן דִי קִינְדֶער אוֹיף אִיהְם שְׁרַייעֶן אוּנ בְּרוּמֶען.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען אָהן צֵיינֶער,
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
מֵיינְט עֶר סְ׳אִיז נִיטָא צוּ אִיהְם נָאךְ אֵיינֶער.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
בְּרֶעכְט אִיהְם שׁוֹין דִי בֵּיינֶער.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ מָארְדֶע.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װֶערְטְ׳ס בַּיי אִיהְם אִין שְׁטוּבּ אַיינְגֶעאָרְדֶערְט.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
גֵעהְט עֶר אַיינְגֶעקָארְצֶעט אוּנ גֶעהָארְבֶּעט.

↤ 32

Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Hals.
Wie er kummt etc.
Will er arainchapen All’s.
Wie er kummt etc.
Hot er schoin nit auf sich kein Muk Schmalz.
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit a Harzen,
Wie er kummt etc.
Will er All’s besser in Stub der starzen.
Wie er kummt etc.
Thut er essen un...
Wie der Mensch etc.
Wert er geboren mit Händ.
Wie er kummt etc.
Wert er mit allemen bakennt.
Wie er kummt etc.
Weiss er schoin, as ’s wet weren vun ihm a-n-End.
Wie der Mensch wert geboren,
Wert er geboren mit Fiss.
Wie er kummt in die mittele Johren,
Is er lebedig un frisch.
Wie er kummt auf der Elter,
Hot er schoin kein Zeiner zu knaken Niss.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ הַאלְז.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װִיל עֶר אַרַיינְחַאפֶּען אַלְץ.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
הָאט עֶר שׁוֹין נִיט אוֹיף זִיךְ קֵיין מוּק שְׁמַאלְץ.
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט אַ הַארְצֶען,
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װִיל עֶר אַלְס בֶּעסֶער אִין שְׁטוּבּ דֶער שְׁטַארְצֶען.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
טוּט עֶר עֶסֶען אוּנ...
װִי דֶער מֶענְשׁ א. ז. װ.
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט הֶענְד.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װֶערְט עֶר מִיט אַלֶעמֶען בַּאקֶענְט.
װִי עֶר קוּמְט א. ז. װ.
װֵייס עֶר שׁוֹין, אַז סְ׳װֶעט װֶערֶען פוּן אִיהְם אַנְ-עֶנְד.
װִי דֶער מֶענְשׁ װֶערְט גֶעבָּארֶען,
װֶערְט עֶר גֶעבָּארֶען מִיט פִיס.
װִי עֶר קוּמְט אִין דִי מִיטֶעלֶע יָאהְרֶען,
אִיז עֶר לֶעבֶּעדִיג אוּנ פְרִישׁ.
װִי עֶר קוּמְט אוֹיף דֶער עֶלְטֶער,
הָאט עֶר שׁוֹין קֵיין צֵיינֶער צוּ קְנַאקֶען נִיס.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 29.
Aheim, aheim mus men geihn,
Es helft kein Jommer un kein Gewein!
Beise Machschowes thut der Mensch awekwarfen,
Bisch’as der Malech-hamowess thut dem Chalef scharfen.
. . . . . . . . . .
Wenn die beise Kapelje thut in Hals spielen.
. . . . . . . . . .
אַהֵיים, אַהֵיים מוּז מֶען גֵעהְן,
עֶס הֶעלְפְט קֵיין יָאמֶער אוּנ קֵיין גֶעװֵיין!
בֵּייזֶע מַחֲשָׁבוֹת טוּהְט דֶער מֶענְשׁ אַװֶעק װַארְפֶען,
בִּשְּׁעַת דֶער מַלְאָךְ הַמָּוֶת טוּהְט דֶעם חַלָּף שַׁארְפֶען.
. . . . . . . . . .
װֶען דִי בֵּייזֶע קַאפֶּעלְיֶע טוּהְט אִין הַאלְז שְׁפִּיעלֶען.
. . . . . . . . . .
Л. А. Рабиновичъ (Виленск. губ.).

↤ 33


№ 30.
— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder?
— Oi schlecht, Bruder, schlecht!
Men schmaisst un men schlogt;
Kummt der Mal’ach hadeime un nehmt araus die Eigen! (bis)
— Far wosser Chet is dos, guter Bruder,
Far wosser Sind is dos, guter Bruder?
— Al Chet schechotonu lfonecho b’Emaim romeis!
Wal kulom Eleiha Slicheis slach lonu, mchal lonu, kapeir lonu!
— Wos hert sich auf jener Welt, guter Bruder?
— Oi schlecht, Bruder, schlecht!
Men schmaisst un men schlogt;
Kummt der Mal’ach Michoeil un git a Klap in Stern! (bis)
— Far wosser Chet is dos, guter Bruder?
Far wosser Sind is dos, guter Bruder?
— Al Chet schechotónu lfonecho b’Asus Meizach!
W’al kulom Eleiha Slicheis slach etc.
— װָאס הֶערְט זִיךְ אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט, גוּטֶער בְּרוּדֶער?
— אָי שְׁלֶעכְט, בְּרוּדֶער, שְׁלֶעכְט!
מֶען שְׁמַייסְט אוּנ מֶען שְׁלָאגְט;
קוּמְט דֶער מַלְאָךְ הַדּוֹמָה אוּנ נֶעהְמְט אַרוֹיס דִי אוֹיגֶען! (bis)
— פַאר װָאסֶער חֵטְא אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער,
פַאר װָאסֶער זִינְד אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער?
— עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּעֵינַיִם רָמוֹת!
וְעַל כֻּלָם אֱלוֹהַּ סְלִיחוֹת סְלַח לָנוּ, מְחַל לָנוּ, כַּפֶּר לָנוּ!
— װָאס הֶערְט זִיךְ אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט, גוּטֶער בְּרוּדֶער?
— אָי שְׁלֶעכְט, בְּרוּדֶער, שְׁלֶעכְט!
מֶען שְׁמַייסְט אוּנ מֶען שְׁלָאגְט;
קוּמְט דֶער מַלְאָךְ מִכָאֵל אוּנ גִיט אַקְלַאפּ אִין שְׁטֶערְן! (bis)
— פַאר װָאסֶער חֵטְא אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער?
פַאר װָאסֶער זִינְד אִיז דָאס, גוּטֶער בְּרוּדֶער?
— עַל חֵטְא שֶׁחָטָאנוּ לְפָנֶיךָ בְּעַזוּת מֵצַךְ!
וְעַל כֻּלָם אֱלוֹהַּ סְלִיחוֹת סְלַח א. ז. װ.
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 31.
Boruch Eleiheinu, unser guter Fraind!
Schabes keidesch is doch ba uns haint.
Schabes hot doch a Ponim vun jener Welt,
Schabes tor men nit halten Faier un Geld.
Schabes in Himmel is Faier viel,
Hoben die Malochim seiher Spiel —
Tanzen un springen un leiben Gott,
Wos er hot beschafen unser Gebot.
בָּרוּךְ אֱלֹהֵנוּ, אוּנְזֶער גוּטֶער פְרַיינְד!
שַׁבָּת קֹדֶשׁ אִיז דָאךְ בַּא אוּנְז הַיינְט.
שַׁבָּת הָאט דָאךְ אַ פָּנִים פוּן יֶענֶער װֶעלְט,
שַׁבָּת טָאר מֶען נִיט הַאלְטֶען פַייעֶר אוּנ גֶעלְד.
שַׁבָּת אִין הִימֶעל אִיז פַייעֶר פִיעל,
הָאבֶּען דִי מַלְאָכִים זֵייעֶר שְׁפִּיעל —
טַאנְצֶען אוּנ שְׁפְּרִינְגֶען אוּנ לוֹיבֶּען גָאט,
װָאס עֶר הָאט בֶּעשַׁאפֶען אוּנְזֶער גֶעבָּאט.
М. З. Левинъ (Витебск. губ).

↤ 34


№ 32. *)
Got vun Awrohom, vun Jizchok un Jakow,
Der heiliger schabes geit schoin awek;
Asei sollen unsere Zores hoben a-n-Eck,
Un mir alle, Kind un Keit,
Sollen hoben Naches un Freid;
Un alle Jiden, greiss un klein,
Sollen sain bai Gott neissei-Chein.
Eiijohu ha-Nowi steiht auf a greisser Leiter
Un wet thun a greissen Tromeiter:
„Aheim in aier Land — wet er sogen —
Hert auf jommern un Klogen!“
גָאט פוּן אַבְרָהָם, פוּן יִצְחָק אוּנ יַעֲקֹב,
דֶער הֵיילִיגֶער שַׁבָּת גֵעהְט שׁוֹין אַװֶעק;
אַזוֹי זָאלֶען אוּנְזֶערֶע צָרוֹת הָאבֶּען אַנְ-עֶק,
אוּנ מִיר אַלְלֶע, קִינְד אוּנ קֵייט,
זָאלֶען הָאבֶּען נַחַת אוּנ פְרֵייד;
אוּנ אַלְלֶע אִידֶען, גְרוֹיס אוּנ קְלֵיין,
זָאלֶען זַיין בַּיי גָאט נוֹשְׂאֵי חֵן.
אֵלִיָהוּ הַנָּבִיא שְׁטֵעהְט אוֹיף אַ גְרוֹיסֶער לֵייטֶער
אוּנ װֶעט טְהוּן אַ גְרוֹיסֶען טְרָאמֵייטֶער:
„אַ הֵיים אִין אַייעֶר לַאנְד — װֶעט עֶר זָאגֶען —
הֶערְט אוֹיף יָאמֶערְן אוּנ קְלָאגֶען!“
А. Л. Ліонъ (Ц. Польск.).


№ 33.
Peissach zum Sseider bin ich freilech,
Die Waib a Malke un ich — a Meilech,
Der Suhn — der Nasljednik in kurze Frack;
Un ich mach mir: hop-zik-zak!
. . . . . . . . . .
פֶּסַח צוּם סֵדֶר בִּין אִיךְ פְרֵיילֶעךְ,
דִי װַייבּ אַ מַלְכָּה אוּנ אִיךְ — אַ מֶלֶךְ,
דֶער זוּהְן — דֶער נַאסְלֶעדְנִיק אִין קוּרְצֶע פְרַאק;
אוּנ אִיךְ מַאךְ מִיר: הָאפּ-צִיק-צַאק!
. . . . . . . . . .
г-жа Б. Б. Гинзбургъ (Могилевск. губ.),


№ 34.
. . . . . . . . . .
Haint is Purim, morgen is aus, —
Git mir a Groschen un warfft mich araus!
. . . . . . . . . .
הַיינְט אִיז פּוּרִים, מָארְגֶען אִיז אוֹיס, —
גִיט מִיר אַ גְרָאשֶׁען אוּנ װַארְפְט מִיךְ אַרוֹיס!
А. C. Таненбаумъ (Гродненск. губ.).


№ 35.
Gut Purim gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos Purim batait?
Purim batait, me soll theilen oreme, Lait!
גוּט פּוּרִים גוּט פּוּרִים, מַיינֶע לִיעבֶּע לַייט!
װֵייסְט אִיהְר, װָאס פּוּרִים בַּאטַייט?
פּוּרִים בַּאטַייט, מֶע זָאל טֵיילֶען אָרִימֶעלַייט!
N. N. 1. (Ковенск. губ.).
*) См. варіантъ настоящей пѣсни, напеч. д-ромъ С. Вейсенбергомъ въ журн. „Globus“ 1900 г. т. IXXVII, № 8.

↤ 35


№ 36.
Gut Purim, gut Purim, maine liebe Lait!
Weisst ihr, wos der Purim betait?
Der Purim betait Kreplach zu essen
Un on mir nit zu vergessen!
— Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig,
Jch kumm beten un reiden,
As du sollst mich, vun die Jiden ob scheiden!
— Ach, Adeini Kenig, getraier Kenig,
Jch kumm reiden un beten,
As du sollst uns vun Homon ha-Roscho retten!
גוּט פּוּרִים, גוּט פּוּרִים, מַיינֶע לִיעבֶּע לַייט!
װֵייסְט אִיהְר, װָאס דֶער פּוּרִים בֶּעטַייט?
דֶער פּוּרִים בֶּעטַייט קְרֶעפְּלָאךְ צועֶסֶען
אוּנ אָן מִיר נִיט צוּ פֶערְגֶעסֶען!
— אַךְ, אֲדוֹנִי קֶענִיג, גֶעטְרַייעֶר קֶענִיג,
אִיךְ קוּם בֶּעטֶען אוּנ רֵיידֶען,
אַז דוּ זָאלְסְט מִיךְ, פוּן דִי אִידֶען אָבְּשֵׁיידֶען!
— אַךְ, אֲדוֹנִי קֶענִיג, גֶעטְרַייעֶר קֶענִיג,
אִיךְ קוּם רֵיידֶען אוּנ בֶּעטֶען,
אַז דוּ זָאלְסְט אוּנְז פוּן הָמָן הָרָשָׁע רֶעטֶען!
Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).


№ 37.
Ai, sogt er, „Peh lohem w’lei jdabeiru“ —
A Maul hoben sei un kennen nit reiden.
As och un weih is zu sei,
Teidte Getter hoben sei,
Sei hoben Mailer un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — w’Eloiheinu baschomaïm“,
Unser Gott in Himmel,
Oi, „Kol ascher chofeiz osso,“ —
Oi, wos er will thut er,
Oi, wemmen er will git er!
„Einaïm lohem w’lei jir’u“ —
Eigen hoben sei un kennen nit sehen.
As och un weih is zu sei,
Blinde Getter hoben sei,
Sei hoben Eigen un sehen nit,
Sei hoben a Maul un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — etc.
אַיי, זָאגְט עֶר, „פֶּה לָהֶם וְלֹא יְדַבְּרוּ“ —
אַ מוֹיל הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט רֵיידֶען.
אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי,
טוֹידְטֶע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי,
זֵיי הָאבֶּען מַאילֶער אוּנ רֵיידֶען נִיט!
אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — וֵאלֹהֵינוּ בַּשָׁמַיִם“,
אוּנְזֶער גָאט אִין הִימֶעל,
אָי, „כָּל אֲשֶׁר חָפֵץ עָשָׂה,“ —
אָי, װָאס עֶר װִיל טוּהְט עֶר,
אָי, װֶעמֶען עֶר װִיל גִיט עֶר!
„עֵינַיִם לָהֶם וְלֹא יִרְאוּ“ —
אוֹיגֶען הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט זֶעהֶען.
אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי,
בְּלִינְדֶע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי,
זֵיי הָאבֶּען אוֹיגֶען אוּנ זֶעהֶען נִיט,
זֵיי הָאבֶּען אַ מוֹיל אוּנ רֵיידֶען נִיט!
אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — א. ז. װ.

↤ 36

„Osnaïm lohem w’lei jischmou“ —
Eihern hoben sei un kennen nit heren.
As och un weih is zu sei,
Teibe Getter hoben sei,
Sei hoben Eiheren un heren nit,
Sei hoben Eigen un sehen nit,
Sei hoben a Maul un reiden nit!
Ober, sogt er, mir — etc.
„Af lohem w’lei jrichun“...
„Jdeihem w’lei jmischun“...
“Ragleihem w’lei jhaleichu“.“
«אָזְנַיִם לָהֶם וְלֹא יִשְׁמָעוּ» —
אוֹיעֶרֶען הָאבֶּען זֵיי אוּנ קֶענֶען נִיט הֶערֶען.
אַז אָךְ אוּנ װֵעה אִיז צוּ זֵיי,
טוֹיבֶּע גֶעטְטֶער הָאבֶּען זֵיי,
זֵיי הָאבֶּען אוֹיערֶען אוּנ הֶערֶען נִיט,
זֵיי הָאבֶּען אוֹיגֶען אוּנ זֶעהֶען נִיט,
זֵיי הָאבֶּען אַ מוֹיל אוּנ רֵעדֶען נִיט!
אָבֶּער, זָאגְט עֶר, מִיר — א. ז. װ.
„אַף לָהֶם וְלֹא יְרִיחוּן“...
„יְדֵיהֶם וְלֹא יְמִישׁוּן“...
“רַגְלֵיהֶם וְלֹא יְהַלֵכוּ“.“
Д-ръ М. Л. Крепсъ (Херсонск. губ.).


№ 38.
Getschinke, wos du mach? (bis)
Du host Härelech
Un kenst sei nit kämen,
Du host Häntelech
Un kenst sei nit nehmen,
Getschinke, wos du mach?
As och un weih
Is zu sei,
A leimenem Gott
Hobn sei!
Du host a Meiach’l
Un kenst nit klären,
Du host Eiherlach
Un kennst nit heren!
As och un weih
Is zu sei!
A teiben Gott
Hoben sei!
Du host Eigelach
Un kennst nit kuken,
Host Knielach
Un kennst sich nit bucken!
As och un weih
Is zu sei,
A blinden Gott
Hoben sei!
גֶעטְשִׁינְקֶע, װָאס דוּ מַאךְ? (bis)
דוּ הָאסְט הֶערֶעלֶעךְ
אוּנ קֶענְסְט זֵיי נִיט קֶעמֶען,
דוּ הָאסְט הֶענְטֶעלֶעךְ
אוּנ קֶענְסְט זֵיי נִיט נֶעהְמֶען, —
גֶעטְשִׁינְקֶע, װָאס דוּ מַאךְ?
אַז אָךְ אוּנ װֵעה
אִיז צוּ זֵיי,
אַ לֵיימֶענֶעם גָאט
הָאבְּן זֵיי!
דוּ הָאסְט אַ מוֹחַ׳ל
אוּנ קֶענְסְט נִיט קְלֶערֶען,
דוּ הָאסְט אוֹיעֶרְלַאךְ
אוּנ קֶענְסְט נִיט הֶערֶען!
אַז אָךְ אוּנ װֵעה
אִיז צוּ זֵיי!
אַ טוֹיבֶּען גָאט
הָאבֶּען זֵיי!
דוּ הָאסְט אוֹיגֶעלָאךְ
אוּנ קֶענְסְט נִיט קוּקֶען,
הָאסְט קְנִיעֶלָאךְ
אוּנ קֶענְסְט זִיךְ נִיט בּוּקֶען!
אַז אָךְ אוּנ װֵעה
אִיז צוּ זֵיי,
אַ בְּלִינְדֶען גָאט
הָאבֶּען זֵיי!

↤ 37

Du host a Näsele
Un kennst nit Schmecken,
Du host a Lippele
Un kennst nit lecken!
As och un weih etc.
דוּ הָאסְט אַ נֶעזֶעלֶע
אוּנ קֶענְסְט נִיט שְׁמֶעקֶען,
דוּ הָאסְט אַ לִיפֶּעלֶע
אוּנ קֶענְסְט נִיט לֶעקֶען!
אַז אָךְ אוּנ װֵעה א. ז. װ.
Л. А. Рабиновичъ (Гродненск. губ).


№ 39.
Purim esst men Homon-taschen
Un men leidigt aus alle Flaschen,
Un alle sainen schiker.
Purim is der Iker,
Zu verbaissen Kreplach heisse
Un derzu Kitkes greisse.
⎫
⎬
⎭
bis
Ach wie weil, ach wie gut
Is doch zu sain a Jid!

Peischach esst men Maze-kneidlach,
Un bai’m Tisch sitzen Meidlach.
Peissach hot uns a Nes getrofen,
As mir sainen vun Par’en antlofen.
Zulieb uns hot men dem Jam gespalten
Un die Mizrim dort behalten.
Ach wie weil etc.
Schwues esst men Putter-kuchen,
Wer es hot nit, — mus dos suchen.
Schwues hoben mir die Teire mkabeil gewen,
Un auf’n Barg Sinai Wunder gesehn.
Darum macht jeder greiss Patrawe:
Blinzes, Babkes, waisse Kawe.
Ach wie weil etc.
Tische-b’Ow thut men fasten
Un zu essen thut nit pasten.
Men varfast die Beigel mit Asch
Un men fast op mit a vulle Flasch.
Bis drai Uhr thut men Kines sogen,
Dernoch verleigt men dem hungerigen, Mogen.
Ach wie weil etc.
פּוּרִים עֶסְט מֶען הָמָן טַאשֶׁען
אוּנ מֶען לֵיידִיגְט אוֹיס אַלְלֶע פְלַאשֶׁען,
אוּנ אַלְלֶע זַיינֶען שִׁכּוֹר.
פּוּרִים אִיז דֶער עִקָר,
צוּ פֶערְבַּייסֶען קְרֶעפְּלַאךְ הֵייסֶע
אוּנ דֶערְצוּ קִיטְקֶעס גְרוֹיסֶע.
⎧
⎨
⎩
bis
אַךְ װִי װֵייל, אַךְ װִי גוּט
אִיז דָאךְ צוּ זַיין אַ אִיד!

פָּסַח עֶסְט מֶען מַצָּה קְנֵיידְלַאךְ,
אוּנ בַּיי׳ם טִישׁ זִיצֶען מֵיידְלַאךְ.
פֶּסַח הָאט אוּנְז אַ נֵס גֶעטְרָאפֶען,
אַז מִיר זַיינֶען פוּן פַּרְעֹה׳ן אַנְטְלָאפֶען.
צוּלִיעבּ אוּנְז הָאט מֶען דֶעם יַם גֶעשְׁפַּאלְטֶען
אוּנ דִי מִצְרִיִים דָארְט בֶּעהַאלְטֶען.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
שְׁבֻעוֹת עֶסְט מֶען פּוּטֶער קוּכֶען,
װֶער עֶס הָאט נִיט, — מוּז דָאס זוּכֶען.
שְׁבֻעוֹת הָאבֶּען מִיר דִי תּוֹרָה מְקַבֵּל גֶעװֶען,
אוּנ אוֹיפְ׳ן בַּארְג סִינַי װְאוּנְדֶער גֶעזֶעהְן.
דַארוּם מַאכְט יֶעדֶער גְרוֹיס פַּאטְרַאװֶע:
בְּלִינְצֶעס, בַּאבְּקֶעס, װַייסֶע קַאװֶע.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
תִּשְׁעָה בְּאָב טוּהְט מֶען פַאסְטֶען
אוּנ צוּ עֶסֶען טוּהְט נִיט פַּאסְטֶען.
מֶען פַארְפַאסְט דִי בֵּייגֶעל מִיט אַשׁ
אוּנ מֶען פַאסְט אָפּ מִיט אַפוּלֶע פְלַאשׁ.
בִּיז דְרַיי אוּהְר טוּהְט מֶען קִינוֹת זָאגֶען,
דֶערְנָאךְ פֶערְלֵייגְט מֶען דֶעם הוּנְגֶערִיגֶען, מָאגֶען.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.

↤ 38

Rosch-ha-Schono dawent men mit greiss Kawone
Un iber Peires macht men „schehechionu“.
Rosch-ha-Schono mus a Chason bai’m Omed singen
Un „hameizi“ mit Honig aintinken.
Bis drai Uhr dawnen mir bin’imes,
Dernoch essen mir dem heissen Zimes.
Ach wie weil etc.
Jom-kipur is far Jiden a greisse Swore,
Jeder muss keilenen a Kapore.
Jom-kipur git Gott awek sain Mechile,
Bifrat wer es keift Psiche zu „N’ile“.
A ganzen Tog thut men steihn in Socken,
Un var-Nacht varklappt men in Ssuke a Flocken.
Ach wie weil etc.
Ssukes lost sich keiner nit steissen,
Jeder muss essen auf draussen.
Auf Ssukes greit men sich on a hibsche bissel:
Einer dem andern kuckt arain in Schissel.
Zu lieb dem Esroig thut men sich raissen,
Wail die Meidlach un die Waiblach thuen sich flaissen.
Ach wie weil etc.
Ssimchas-Teire weren bleich alle Flaschen,
Men wälgert sich iber sei in alle Gassen.
Mehr vun alle trinken die Gaboïm,
Wail dem ganzen Eilom giben sei Inuim.
Alle Mentschen, narrische un kluge,
Weren vun die Maschke mschuge.
Ach wie weil etc.
רֹאשׁ הַשָּׁנָה דַאװֶענְט מֶען מִיט גְרוֹיס כַּוָּנָה
אוּנ אִיבֶּער פֵּרוֹת מַאכְט מֶען „שֶׁהֶחֱיָנוּ“.
רֹאשׁ הַשָּׁנָה מוּז אַ חַזָּן בַּיי׳ם עָמּוּד זִינְגֶען
אוּנ „הַמוֹצִיא“ מִיט הָאנִיג אַיינְטִינְקֶען.
בִּיז דְרַיי אוּהְר דַאװְנֶען מִיר בִּנְעִימוֹת,
דֶערְנָאךְ עֶסֶען מִיר דֶעם הֵייסֶען צִימֶעס.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
יוֹם כִּפּוּר אִיז פַאר אִידֶען אַ גְרוֹיסֶע סְבָרָא,
יֶעדֶער מוּז קוֹילֶענֶען אַ כַּפָּרָה.
יוֹם כִּפּוּר גִיט גָאט אַװֶעק זַיין מְחִילָה,
בִּפְרַט װֶער עֶס קוֹיפְט פְּתִיחָה צוּ נְעִילָה.
אַ גַאנְצֶען טָאג טוּהְט מֶען שְׁטֵעהְן אִין זָאקֶען,
אוּנ פַארְנַאכְט פַארְקְלַאפְּט מֶען אִין סֻכָּה אַ פְלָאקֶען.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
סֻכּוֹת לָאזְט זִיךְ קֵיינֶער נִיט שְׁטוֹיסֶען,
יֶעדֶער מוּז עֶסֶען אוֹיף דְרוֹיסֶען.
אוֹיף סֻכּוֹת גְרֵייט מֶען זִיךְ אָן אַ הִיבְּשֶׁע בִּיסֶעל:
אֵיינֶער דֶעם אַנְדֶערְן קוּקְט אַרַיין אִין שִׁיסֶעל.
צוּ לִיעבּ דֶעם אֶתְרוֹג טוּהְט מֶען זִיךְ רַייסֶען,
װַייל דִי מֵיידְלַאךְ אוּנ דִי װַייבְּלַאךְ טוּהֶען זִיךְ פְלַייסֶען.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
שִׂמְחַת תּוֹרָה װֶערֶען בְּלֵייךְ אַלְלֶע פְלַאשֶׁען,
מֶען װֶעלְגֶערְט זִיךְ אִיבֶּער זֵיי אִין אַלְלֶע גַאסֶען.
מֶעהְר פוּן אַלְלֶע טְרִינְקֶען דִי גַבָּאִים,
װַייל דֶעם גַאנְצֶען עוֹלָם גִיבֶּען זֵיי עִנוּייִם.
אַלְלֶע מֶענְטְשֶׁען, נַארְרִישֶׁע אוּנ קְלוּגֶע,
װֶערֶען פוּן דִי מַשְׁקֶה מְשֻׁגָּע.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.

↤ 39

Chanuke bentscht men Lichtlach acht,
Dervar weren gute Latkes gemacht.
A ganze Woch thut men „Halel“ sogen,
Un Bachurim un N’oreis thuen sich iber die Korten schlogen.
Ach wie weil etc.
חֲנֻכָּה בֶּענְטְשְׁט מֶען לִיכְטְלַאךְ אַכְט,
דֶערְפַאר װֶערֶען גוּטֶע לַאטְקֶעס גֶעמַאכְט.
אַ גַאנְצֶע װָאךְ טוּהְט מֶען הַלֵּל זָאגֶען,
אוּנ בַּחוּרִים אוּנ נְעָרוֹת טוּהֶען זִיךְ אִיבֶּער דִי קָארְטֶען שְׁלָאגֶען.
אַךְ װִי װֵייל א. ז. װ.
Д. Г. Гальпернъ (Витебск. губ.).
М. З. Левинъ (Новоалекс., Ковенск. губ).


№ 40.
Варiантъ:
Der Tog vun Peissach is kein Kleinigkait,
Wenn Gott hot uns vun Mizra’im bafrait,
Par’eh’s Harz mit Makes baschmiert
Un uns dem Jam aribergefihrt.
Oi wie schein, oi wie gut,
Is doch zu sain a Jid!
Derfar essen mir Maze kneidlach
Un bai’n Sseider sitzen ganze Reidlach,
Vun arba Keisses wert men freilach,
Un Jeder Jid is bai sich a Meilach.
Oi wie schein etc.
Schwues is doch a Vargenigen, ’ch-leben,
Wenn Gott hot uns die Teire gegeben.
Derfar essen mir Kreplach un Putterkuchen,
Un jeder mus dervun varsuchen,
Oi wie schein etc.
Rosch-ha-Schono Host men Scheifer,
Un vun die Alies wert jeder Jid a Keifer.
M’geiht sich obschoklen bai dem Tach
Vun die Aweires wos m’hot a Ssach,
Oi wie schein etc.
דֶער טָאג פוּן פֶּסַח אִיז קֵיין קְלֵיינִיקַייט,
װֶען גָאט הָאט אוּנְז פוּן מִצְרַיִם בַּאפְרַייט,
פַּרעֹה׳ס הַארְץ מִיט מַכּוֹת בַּאשְׁמִירְט
אוּנ אוּנְז דֶעם יַם אַרִיבֶּערְגֶעפִיהְרְט.
אָי װִי שֵׁיין, אָי װִי גוּט,
אִיז דָאךְ צוּ זַיין אַ אִיד!
דֶערְפַאר עֶסֶען מִיר מַצָּה קְנֵיידְלַאךְ
אוּנ בַּיי׳ן סֵדֶר זִיצֶען גַאנְצֶע רֵיידְלַאךְ,
פוּן אַרְבַּע כּוֹסוֹת װֶערְט מֶען פְרֵיילַאךְ,
אוּנ יֶעדֶער אִיד אִיז בַּיי זִיךְ אַ מֶלֶךְ.
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
שְׁבֻעוֹת אִיז דָאךְ אַ פַארְגֶענִיגֶען, כְ׳לֶעבֶּען,
װֶען גָאט הָאט אוּנְז דִי תּוֹרָה גֶעגֶעבֶּען.
דֶערְפַאר עֶסֶען מִיר קְרֶעפְּלַאךְ אוּנ פּוּטֶערְקוּכֶען,
אוּנ יֶעדֶער מוּז דֶערְפוּן פַארְזוּכֶען,
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
רֹאשׁ הַשָּׁנָה הָאסְט מֶען שׁוֹפָר,
אוּנ פוּן דִי עֲלִיּוֹת װֶערְט יֶעדֶער אִיד אַ קוֹיפֶער.
מְ׳גֵעהְט זִיךְ אָבְּשָׁאקְלֶען בַּיי דֶעם טַייךְ
פוּן דִי עֲבֵרוֹת װָאס מְ׳הָאט אַ סַךְ,
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.

↤ 40

Erew Jom-Kipur macht men wachsene Licht,
In dem Tog vun Jom-Kipur weren alle gericht.
A ganzen Tog geihen alle in Socken,
Un bai der Nacht schlogt’n arain in Ssuke a Floken.
Oi wie schein etc.
Ssukes, ’ch-leben a Vargenigen,
Wenn Mann un Waib heren sich auf zu kriegen:
Sie git ihm essen nit kein bissel,
Weil der Schoch’n kukt arain in Schissel.
Oi wie schein etc.
Die Woch vun Chanuke is a Welt,
Wenn Alle geihen klaiben Chanuke-geld.
Kabzonim vardripenen sich iber die Knies,
Fräg ich, — zi dos is mies!
Oi wie schein etc.
Der Tog vun Purim is kein Chaies —
Af’n Gass seht men all’s a naies:
Do freit men sich mit der Kehile,
Do schlogt men Homon’en bai der Megile.
Oi wie schein etc.
עֶרֶב יוֹם כִּפּוּר מַאכְט מֶען װַאקְסֶענֶע לִיכְט,
אִין דֶעם טָאג פוּן יוֹם כִּפּוּר װֶערֶען אַלֶע גֶערִיכְט.
אַ גַאנְצֶען טָאג גֵעהֶען אַלֶע אִין זָאקֶען,
אוּנ בַּיי דֶער נַאכְט שְׁלָאגְטְ׳ן אַרַיין אִין סֻכָּה אַ פְלָאקֶען.
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
סֻכּוֹת, כְ׳לֶעבֶּען אַ פַארְגֶענִיגֶען,
װֶען מַאנְן אוּנ װַייבּ הֶערְן זִיךְ אוֹיף צוּ קְרִיגֶען:
זִי גִיט אִיהְם עֶסֶען נִיט קֵיין בִּיסֶעל,
װֵייל דֶער שָׁכַן קוּקְט אַרַיין אִין שִׁיסֶעל.
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
דִי װָאךְ פוּן חֲנֻכָּה אִיז אַ װֶעלְט,
װֶען אַלֶע גֵעהֶען קְלַייבֶּען חֲנֻכָּה גֶעלְד.
קַבְּצָנִים פַארְדְרִיפֶּענֶען זִיךְ אִיבֶּער דִי קְנִיעֶס,
פְרֶעג אִיךְ, — צִי דָאס אִיז מִאוּס!
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
דֶער טָאג פוּן פּוּרִים אִיז קֵיין חַיוֹת —
אַפֶען גַאס זֶעהְט מֶען אַלְץ אַנַייעֶס:
דָא פְרֵייהְט מֶען זִיךְ מִיט דֶער קְהִילָה,
דָא שְׁלָאגְט מֶען הָמָנֶ׳ען בַּיי דֶער מְגִילָה.
אָי װִי שֵׁיין א. ז. װ.
И. У. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. г.)
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 41.
Kogda u Jewrejew Peissach nastupajet,
Wssje Jewreji Mazes napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Schwues nastupajet,
Wssje Jewreji Blinzes napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ פֶּסַח נַאסְטוּפַּאיֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי מַצּוֹת נַאפֶּעקַאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)
קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ שְׁבֻעוֹת נַאסְטוּפַּאיֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי בְּלִינְצֶעס נַאפֶּעקַאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)

↤ 41

Kogda u jewrejew Rosch-ha-Schono nastupajet,
Wssje Jewrei drug druga posdrawlajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Jom-kipur nastupaet,
Wssje Jewreji platschut i rydajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Ssukes nastupajet,
Wssje Jewreji Lulowim katschajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
Kogda u Jewrejew Purim nastupajet,
Wssje Jewreji Homon-taschen napekajut.
Slawnaja Wjera jewreiskaja! (bis)
קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ רֹאשׁ הַשָּׁנָה נַאסְטוּפַּאיֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵיי דְרוּג דְרוּגַא פָּאזְדְרַאװְלְיַאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)
קָאגְד אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ יוֹם כִּפּוּר נַאסְטוּפַּאֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי פְּלַאטְשׁוּט אִי רִידַאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)
קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ סֻכּוֹת נַאסְטוּפַּאיֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי לוּלָבִים קַאטְשַׁאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)
קָאגְדַא אוּ יֶעװְרֵעיעֶװ פּוּרִים נַאסְטוּפַּאיֶעט,
װְסְיֶע יֶעװְרֵעיִי הָמָן טַאשֶׁען נַאפֶּעקַאיוּט.
סְלַאװְנַאיַא װְיֶערַא יֶעװְרֵייסְקַאיַא! (bis)
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
II.
Пѣсни историческаго содержанія.


№ 42.
Wer lebt sich asei frai,
Wie der Semljedjeljez mit sain Plug?
Er is sain Geselen,
Sain emesser Drug!
Wie die Sunn geiht nor auf,
Steiht er auf schoin ganz frih,
A Gesunder, a frischer,
Opgeruht vun sain Mih!
Der Schlof is ihm siss,
Geschmak is der Essn,
On Zores un on Leidn
Thut er vargessn.
Gebentscht is der Keisser,
Der Keisser Nikolai,
Wos hot uns gegeben Prawes
Un hot uns gemacht asei frai!
װֶער לֶעבְּט זִיךְ אַזוֹי פְרַיי,
װִי דֶער זֶעמְלְיֶעדְיֶעלְיֶעץ מִיט זַיין פְּלוּג?
עֶר אִיז זַיין גֶעזֶעלֶען,
זַיין אֶמֶתֶ׳ר דְרוּג!
װִי דִי זוּנְן גֵעהְט נָאר אוֹיף,
שְׁטֵעהְט עֶר אוֹיף שׁוֹין גַאנְץ פְרִיה,
אַ גֶעזוּנְדֶער, אַ פְרִישֶׁער,
אָפְּגֶערוּהְט פְוּן זַיין מִיה!
דֶער שְׁלָאף אִיז אִיהְם זִיס,
גֶעשְׁמַאק אִיז דֶער עֶסְן,
אָן צָרוֹת אוּנ אָן לֵיידְן
טְהוּט עֶר פַארְגֶעסְסְן.
גֶעבֶּענְטְשְׁט אִיז דֶער קֵיסַר,
דֶער קֵיסַר נִיקָאלַאי,
װָאס הָאט אוּנְז גֶעגֶעבֶּען פְּרַאװֶעס
אוּנ הָאט אוּנְז גֶעמַאכְט אַזוֹי פְרַיי!
И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. губ.)

↤ 42


№ 43. *)
As Aleksander Pawlowitsch is Meilech geworen, 1)
Sainen jidische Herzer freilech geworen.
Oi weih, oi weih!
As Nikolai Pawlowitsch. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Der erster Ukas is arobgekummen auf jidische Selner,
Sainen sich alle zulofen in die puste Wälder.
Oi weih, oi weih!
In alle puste Wälder sainen mir zulofen,
In puste Griber sainen mir varlofen.
Oi weih, oi weih!
Bin ich gelegen in Grub a Tog mit drai Mes-les,
Bin ich geworen teit wie a Mes.
Oi weih, oi weih!
Thu ich a kuk: steiht a Stibele vun der waiten,
Is nischt do kein schum Laiten.
Oi weih, oi weih!
Geih ich zu, zu der Thir,
Sog ich: Bal-haboste, effent mir!
Oi weih, oi meih!
Die Bal-haboste hot a kuk gethon auf mir:
Bin ich seihr teit, —
Git sie mir var Rachmones a stikele Breit.
Oi weih, oi weih!
אַז אַלֶכְּסַנְדֶר פַּאװְלָאװִיטְשׁ אִיז מֶלֶךְ גֶעװָארֶען, 1)
זַיינֶען יוּדִישֶׁע הֶערְצֶער פְרֵיילֶעךְ גֶעװָארֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
אַז נִיקָאלַאי פַּאװְלָאװִיטְשׁ. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
דֶער עֶרְשְׁטֶער אוּקַאז אִיז אַרָאפּ גֶעקוּמֶען אוֹיף יוּדִישֶׁע זֶעלְנֶער,
זַיינֶען זִיךְ אַלֶע צוּ לָאפֶען אִין דִי פּוּסְטֶע װֶעלְדֶער.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
אִין אַלֶע פּוּסְטֶע װֶעלְדֶער זַיינֶען מִיר צוּ לָאפֶען,
אִין פּוּסְטֶע גְרִיבֶּער זַיינֶען מִיר פַארְלָאפֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען אִין גְרוּבּ אַ טָאג מִיט דְרַיי מְעֵת-לְעֵת,
בִּין אִיךְ גֶעװָארֶען טוֹידְט װִי אַמֵת.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
טוּה אִיךְ אַ קוּקְ: שְׁטֵעהְט אַ שְׁטִיבֶּעלֶע פוּן דֶער װַייטֶען,
אִיז נִישְׁט דָא קֵיין שׁוּם לַייטֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
גֵעה אִיךְ צוּ, צוּ דֶער טִיר,
זָאג אִיךְ: בַּעַל-הַבַּיִת׳טֶע, עֶפֶענְט מִיר!
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
דִי בַּעַל-הַבַּיִת׳טֶע הָאט אַ קוּק גֶעטָאהְן אוֹיף מִיר:
בִּין אִיךְ זֵעהְר טוֹידְט, —
גִיט זִי מִיר פַאר רַחְמָנוּת אַ שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
*) Содержаніе пѣсенъ №№ 43—50 относится къ рекрутчинѣ прежняго времени (до введенія всвобщей воинской повинвости 1874 г.)
1) См. варіантъ настоящей пѣсни, напечат. г. Л. Винеромъ въ ст. «Popular Poetry of the Rusjian Jews» «Americana Germanica», 1898 vol II № 2)

↤ 43

Zum stickel Breit darf men sich waschen,
Un die Chapers geihen arum in alle Gassen.
Oi weih, oi weih!
Kummt arain der Chaper Meier,
Trog ich ihm arain dem waissen Zweier.
Oi weih, oi weih!
Dem waissen Zweier zugenummen, zugenummen,
Un mich far kein Rekrut nit genummen.
Oi weih, oi weih!
Kummt arain der Chaper Mendel,
Trog ich ihm arain dos reithe Rendel.
Oi weih, oi weih!
Dos reithe Rendel zugenummen, zugenummen,
Un mich far ain Rekrut mitgenummen.
Oi weih, oi weih!
Leigt men mich arauf auf dem Wogen
Sog ich: Oi, Mamenju, besser sollstu mich begroben!
Oi weih, oi weih!
Fihrt men mich zum Prijom, zum Prijom,
Sog ich: Oi, Mamenju, besser mach a Zom!
Oi weih, oi weih!
Fihrt men mich arain in der erster Thir,
Steihen Soldaten un kuken auf mir.
Oi weih, oi weih!
Fihrt men mich arain in der zweiter Thir,
Steihen Żandaren un kuken auf mir.
Oi weih, oi weih!
צוּם שְׁטִיקֶעל בְּרוֹיט דַארְף מֶען זִיךְ װַאשֶׁען,
אוּנ דִי חַאפֶּערְס גֵעהֶען אַרוּם אִין אַלֶע גַאסֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
קוּמְט אַרַיין דֶער חַאפֶּער מֵאִיר,
טְרָאג אִיךְ אִיהְם אַרַיין דֶעם װַייסֶען צְװֵייעֶר.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
דֶעם װַייסֶען צְװֵייעֶר צוּ גֶענוּמֶען, צוּ גֶענוּמֶען,
אוּנ מִיךְ פַאר קֵיין רֶעקְרוּט נִיט גֶענוּמֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
קוּמְט אַרַיין דֶער חַאפֶּער מֶענְדִיל,
טְרָאג אִיךְ אִיהְם אַרַיין דָאס רוֹיטֶע רֶענְדִיל.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
דָאס רוֹיטֶע רֶענְדֶעל צוּ גֶענוּמֶען, צוּ גֶענוּמֶען,
אוּנ מִיךְ פַאר אַיין רֶעקְרוּט מִיטְגֶענוּמֶען.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
לֵייגְט מֶען מִיךְ אַרוֹיף אוֹיף דֶעם װָאגֶען
זָאג אִיךְ: אָי, מַאמֶענְיוּ, בֶּעסֶער זָאלְסְטוּ מִיךְ בֶּעגְרָאבֶּען!
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
פִיהרְט מֶען מִיךְ צוּם פְּרִיָאם, צוּם פְּרִיָאם,
זָאג אִיךְ: אָי, מַאמֶענְיוּ, בֶּעסֶער מַאךְ מיר אַ צָאם!
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער עֶרְשְׁטֶער טִיהר,
שְׁטֵעהֶען סָאלְדַאטֶען אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער צְװֵייטֶער טִיהר,
שְׁטֵעהֶען זְשַׁאנְדַארֶען אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!

↤ 44

Fihrt men mich arain in der dritter Thir,
Steihen Dokteirim un kuken auf mir.
Oi weih, oi weih!
Er thut mir a kuk in die Eigen, in die Eigen:
— Far a Soldat wet er teigen!
Oi weih, oi weih!
Er thut mir a kuk auf die Fiss, auf die Fiss:
Far a Soldat bin ich zucker-siss!
Oi weih, oi weih!
Sait-że mir gesund, maine Voter un Mutter,
Ich geih schoin awek far a Moskwiter!
Gott soll aich geben Gesund un Leben,
Un mir ain glicklichen Weg!
Wos-że wet aich helfen aier Gewein?
Ich geih sich nit allein!
פִיהרְט מֶען מִיךְ אַרַיין אִין דֶער דְרִיטְטֶער טִיהר,
שְׁטֵעהֶען דָאקְטוֹרִים אוּנ קוּקֶען אוֹיף מִיר.
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
עֶר טוּהְט מִיר אַ קוּק אִין דִי אוֹיגֶען, אִין דִי אוֹיגֶען:
— פַאר אַ סָאלְדַאט װֶעט עֶר טוֹיגֶען!
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
עֶר טוּהְט מִיר אַ קוּק אוֹיף דִי פִיס, אוֹיף דִי פִיס:
פַאר אַ סָאלְדַאט בִּין אִיךְ צוּקֶער-זִיס!
אָי װֵעה, אָי װֵעה!
זַייט זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, מַיינֶע פָאטֶער אוּנ מוּטֶער,
אִיךְ גֵעה שׁוֹין אַװֶעק פַאר אַיין מָאסְקְװִיטֶער!
גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען גֶעזוּנְד אוּנ לֶעבֶּען,
אוּנ מִיר אַיין גְלִיקְלִיכֶען װֶעג!
װָאס זְשֶׁע װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין?
אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין!
Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынской губ.).


№ 44.
Einer is arain in a Stub sich bahalten,
Hot er gefunen a Mann a-n-alten.
„Hert zu, ich wel aich sogen a Wort,
As far aich in Stub is nit kein sicherer Ort.
Es thut do in Stub far aich zu bahalten nit teigen,
’s wet aich noch kennen dersehn saitige Eigen.
’s wet nit helfen kein jommern un kein klogen,
Soll men nehmen etliche Rubl un die Kohols-lait nit sogen.
Kummt araus mit mir vun Stub,
’ch wel aich waisen a-n-Ort in a Grub!“
Is er araus vun Stub mit’n Alten,
Hot er gesehen a gute Grub sich zu bahalten.
אֵיינֶער אִיז אַרַיין אִין אַ שְׁטוּבּ זִיךְ בַּאהַאלְטֶען,
הָאט עֶר גֶעפוּנֶען אַ מַאנְן אַנְ-אַלְטֶען.
„הֶערְט צוּ, אִיךְ װֶעל אַייךְ זָאגֶען אַ װָארְט,
אַז פַאר אַייךְ אִין שְׁטוּבּ אִיז נִיט קֵיין זִיכֶערֶער אָרְט.
עֶס טוּהְט דָא אִין שְׁטוּבּ פַאר אַייךְ צוּ בַּאהַאלְטֶען נִיט טוֹיגֶען,
סְ׳װֶעט אַייךְ נָאךְ קֶענֶען דֶערְזֶעהְן זַייטִיגֶע אוֹיגֶען.
סְ׳װֶעט נִיט הֶעלְפֶען קֵיין יָאמֶערְן אוּנ קֵיין קְלָאגֶען,
זָאל מֶען נֶעמֶען עֶטְלִיכֶע רוּבְּל אוּנ דִי קָהָלְ׳ס-לַייט נִיט זָאגֶען.
קוּמְט אַרוֹיס מִיט מִיר פוּן שְׁטוּבּ,
כְ׳װֶעל אַייךְ װַייזֶען אַנְ-אָרְט אִין אַ גְרוּבּ!“
אִיז עֶר אַרוֹיס פוּן שְׁטוּבּ מִיטְ׳ן אַלְטֶען,
הָאט עֶר גֶעזֶעהֶען אַ גוּטֶע גְרוּבּ זִיךְ צוּ בַּאהַאלְטֶען.

↤ 45

Wie er is in Grub aropgekrochen,
Is ihm a Skruch iber’n Laib aribergelofen.
Is er dorten obgelegen drai Mes-les,
Hot er schoin ausgewiesen wie a Mes.
Hot men on ihm dort gor vergessen,
Un m’hot ihm nit gegeben nit trinken un nit essen.
Wos wet er sich allein vardarben? —
Keiner wet nit wissen, as er wet starben!
Is er vun Grub arausgekrochen,
Hot er dersehn die Bal-habostinke Roche’n.
„Bal-habostinke, Bal-habostinke, wos ’t ihr on mir vergessen?
Drai Mes-les t’ ihr mir nit gegeben trinken un essen!“
Sie hot gegeben a kuk, as er is teit,
Hot sie af’n Tisch arufgeleigt a Läbele Breit.
Nehmt er die Kendel un will sich geihn waschen,
Ducht sich ihm, as die Chapers geihen arum in die Gassen.
Geiht er zu zum Handtech sich wischen,
Ducht sich ihm die Keiten zu schliessen.
Geiht er zu die Breit un will „Hameizi“ machen,
Ducht sich ihm, as m’thut die Stub varwachen.
Wie er hot g’nummen dem ersten Wort bentschen,
Sainen araingekummen a vulle Stub Mentschen.
„Jiden, ’ch weiss, ihr sait gekummen nit noch Weiz, un nit noch Korn,
Ihr sait doch gekummen noch maine junge Johrn!
װִי עֶר אִיז אִין גְרוּבּ אַרָאפְּגֶעקְרָאכֶען,
אִיז אִיהְם אַ שְׁקְרוּךְ אִיבֶּערְ׳ן לַייבּ אַרִיבֶּערְגֶעלָאפֶען.
אִיז עֶר דָארְטֶען אָפְּגֶעלֶעגֶען דְרַיי מֵעֵת-לְעֵת,
הָאט עֶר שׁוֹין אוֹיסְגֶעװִיזֶען װִי אַ מֵת.
הָאט מֶען אָן אִיהְם דָארְט גָאר פֶערְגֶעסֶען,
אוּנ מְ׳הָאט אִיהְם נִיט גֶעגֶעבֶּען נִיט טְרִינְקֶען אוּנ נִיט עֶסֶען.
װָאס װֶעט עֶר זִיךְ אַלֵיין פַארְדַארְבֶּען? —
קֵיינֶער װֶעט נִיט װִיסֶען, אַז עֶר װֶעט שְׁטַארְבֶּען!
אִיז עֶר פוּן גְרוּבּ אַרוֹיסְגֶעקְרָאכֶען,
הָאט עֶר דֶערְזֶעהְן דִי בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע רָחֶ׳ן.
„בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע, בַּעַל-הַבָּיִתְטִינְקֶע, װָאסְ׳ט אִיהְר אָן מִיר פֶערְגֶעסֶען?
דְרַיי מֵת-לֶעז טְ׳ אִיהְר מִיר נִיט גֶעגֶעבֶּען טְרִינְקֶען אוּנ עֶסֶען!“
זִי הָאט גֶעגֶעבֶּען אַ קוּק, אַז עֶר אִיז טֵייט,
הָאט זִי אַפְ׳ן טִישׁ אַרוּפְגֶעלֵייגְט אַ לֶעבֶּעלֶע בְּרוֹיט.
נֶעהְמְט עֶר דִי קֶענְדֶעל אוּנ װִיל זִיךְ גֵעהְן װַאשֶׁען,
דוּכְט זִיךְ אִיהְם, אַז דִי חַאפֶּערְס גֵעהֶען אַרוּם אִין דִי גַאסֶען.
גֵעהְט עֶר צוּ צוּם הַאנְטֶעךְ זִיךְ װִישֶׁען,
דוּכְט זִיךְ אִיהְם דִי קֵייטֶען צוּ שְׁלִיסֶען.
גֵעהְט עֶר צוּ דִי בְּרוֹיט אוּנ װִיל „הַמוֹצִיא“ מַאכֶען,
דוּכְט זִיךְ אִיהְם, אַז מְ׳טוּהְט דִי שְׁטוּבּ פַארְװַאכֶען.
װִי עֶר הָאט גְ׳נוּמֶען דֶעם עֶרְסְטֶען װָארְט בֶּענְטְשֶׁען,
זַיינֶען אַרַיינְגֶעקוּמֶען אַפוּלֶע שְׁטוּבּ מֶענְטְשֶׁען.
„אִידֶען, כְ׳װֵייס, אִיהְר זַייט גֶעקוּמֶען נִיט נָאךְ װֵייץ, אוּנ נִיט נָאךְ קָארְן,
אִיהְר זַייט דָאךְ גֶעקוּמֶען נָאךְ מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרְן!

↤ 46

Jch hob nit kein Geld vun aich sich auszukeifen,
Die Wegen ’t ihr mir varstellt, ’ch hob nit wu zu antleifen!“
M’hot ihm awekgeleigt af d’r Erd in Keiten zu schliessen,
Die lezte Kapotke hot men ihm f’ Brekelech zurissen.
M’hot ihm in Wogen araingeheiben,
Djessjatnikes hobn sich arumgesetzt, wie Bärn un wie Leiben.
M’hot ihm schoin in Stodt gebracht zufihren,
A Glied vun Jssurim hot er nit gekennt rihren.
Die Mutter is zu die Kohols-lait glaich gelofen,
Hot sie var Zores die Thir nit getroffen.
— Wos hot ihr a ganze Otschered zuneifgekliben,
Un main einziges Kind zu vier Brider zugeschrieben?
Wos i’ dos var asa Welt,
A m’nehmt on a n-einziges Kind un m’varkeift far Geld!
— Waibel, Waibel, sollst nit machen kein Ljarm af der Welt,
Schwaig still, west kriegen a ssach Geld!
כ׳הָאבּ נִיט קֵיין גֶעלְד פוּן אַייךְ זִיךְ אוֹיסְצוּקוֹיפֶען,
דִי װֶעגֶען טְ׳אִיהְר מִיר פַארְשְׁטֶעלְט, כְ׳הָאבּ נִיט װְאוּ צוּ אַנְטְלוֹיפֶען!“
מְ׳הָאט אִיהְם אַװֶעקְגֶעלֵייגְט אַף דְ׳רְ׳עֶרְד אִין קֵייטֶען צוּ שְׁלִיסֶען,
דִי לֶעצְטֶע קַאפָּאטְקֶע הָאט מֶען אִיהְם פְ׳בְּרֶעקֶעלֶעךְ צוּרִיסֶען.
מְ׳הָאט אִיהְם אִין װָאגֶען אַרַיינְגֶעהֵייבֶּען,
דְיֶעסְיַאטְנִיקֶעס הָאבְּן זִיךְ אַרוּמְגֶעזֶעצְט, װִי בֶּערְן אוּנ װִי לֵייבֶּען.
מְ׳הָאט אִיהְם שׁוֹין אִין שְׁטָאדְט גֶעבְּרַאכְט צוּ פִיהְרֶען,
אַ גְלִיד פוּן יְסוּרִים הָאט עֶר נִיט גְ׳קֶענְט רִיהְרֶען.
דִי מוּטֶער אִיז צוּ דִי קָהָלְ׳ס-לַייט גְלַייךְ גֶעלָאפֶען,
הָאט זִי פַאר צָרוֹת דִי טִיהְר נִיט גֶעטְרָאפֶען.
— װָאס הָאט אִיהְר אַ גַאנְצֶע אָטְשֶׁערֶעד צוּנוֹיפְגֶעקְלִיבֶּען,
אוּנ מַיין אֵיינְצִיגֶעס קִינְד צוּפִיר בְּרִידֶער צוּ גֶעשְׁרִיבֶּען?
װָאס אִי׳דָאס פַאר אַזַא װֶעלְט,
אַז מְ׳נֶעהְט אָן אַנְ-אֵיינְצִיגֶעס קִינְד אוּנ מְ׳פַארְקוֹיפְט פַאר גֶעלְד!
— װַייבֶּעל, װַייבֶּעל, זָאלְסְט נִיט מַאכֶען קֵיין לַארְם אַף דֶער װֶעלְט,
שְׁװַייג שְׁטִיל, װֶעסְט קְרִיגֶען אַ סַךְ גֶעלְד!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 45 *).
Geih ich aruf
Af’n Gass,
Frägt’n bai mir:
Wu is main Pass?
גֵעה אִיךְ אַרוֹיף
אַפְ׳ן גַאס,
פְרֶעגְטְ׳ן בַּיי מִיר:
װְאוּ אִיז מַיין פַּאס?
*) См варіантъ этой пѣсни напеч. г. Л. Винеромъ въ ст. «Popular Poetry of the Russian Jews» (loc. cit).

↤ 47

Main Pass, main Pass
Hob ich gethon varlieren,
Mi thut mir in Prijom
Arainfihren.
Mi stellt mir awek
Unter’n Moss, —
Derlangt’n a Geschrei:
„Soldat chorosch!“
Fihrt men mich araus
Vun Schul schweren, wie a Choss’n,
Ich derlang a kuk, —
Steihen arum mir
A Rote Soldatn geschlossen.
Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt,
Hob ich gelernt Chumesch mit Raschi;
Un izter darf ich essen
Vun Kessel die Kasche.
Bisch’as ich bin gewen zehn Johr alt,
Hot men gethon mir in Cheider fihren.
Un izt darf ich
Af’n Ferd spazieren.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Besser wolt ich gelegen
Zehn Eilen in der Erd,
Eider zu trogen
Dem . . . . . . . . . . . Schwert.
Besser wollt ich gelegen
Zehn Eilen in der Blote,
Eider zu trogen
Die naie Kapote.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Besser zu sogen „Hamejïr lo-Orez“,
Eider zu essen Chaser wie a Porez.
Besser zu sogen Thilim a Kapitel,
Eider zu trogen dem soldatsken Hitel.
מַיין פַּאס, מַיין פַּאס
הָאבּ אִיךְ גֶעטְהָאן פַארְלִירֶען,
מִי טוּהְט מִיר אִין פְּרִיָאם
אַרַיין פִיהְרֶען.
מִי שְׁטֶעלְט מִיר אַװֶעק
אוּנְטֶערְ׳ן מָאס, —
דֶערְלַאנְגְטְ׳ן אַ גֶעשְׁרֵיי:
„סָאלְדַאט חָארָאשׁ!“
פִיהְרְט מֶען מִיךְ אַרוֹיס
פוּן שׁוּל שְׁװֶערֶען, װִי אַחָתָן,
אִיךְ דֶערְלַאנְג אַ קוּק, —
שְׁטֵעהֶען אַרוּם מִיר
אַ רָאטֶע סָאלְדַאטְן גֶעשְׁלָאסֶען.
בִּשְּׁעַת אִיךְ בִּין גֶעװֶען צֶעהְן יָאהְר אַלְט,
הָאבּ אִיךְ גֶעלֶערְנְט חוּמָשׁ מִיט רַשִׁי;
אוּנ אִיצְטֶער דַארְף אִיךְ עֶסֶען
פוּן קֶעסֶעל דִי קַאשֶׁע.
בִּשְּׁעַת אִיךְ בִּין גֶעװֶען צֶעהְן יָאהְר אַלְט,
הָאט מֶען גֶעטְהָאן מִיר אִין חֶדֶר פִיהְרֶען.
אוּנ אִיצְט דַארְף אִיךְ
אַפְ׳ן פֶערְד שְׁפַּאצִירֶען.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעלֶעגֶען
צֶעהְן אֵיילֶען אִין דֶער עֶרְד,
אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען
דֶעם . . . . . . . . . . . שְׁװֶערְד.
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעלֶעגֶען
צֶעהְן אֵיילֶען אִין דֶער בְּלָאטֶע,
אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען
דִי נַייעֶ קַאפָּאטֶע.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
בֶּעסֶער צוּ זָאגֶען „הַמֵּאִיר לָאָרֶץ“,
אֵיידֶער צוּ עֶסֶען חֲזִיר װִי אַ פָּרִיץ.
בֶּעסֶער צוּ זָאגֶען תְּהִלִּים אַ קַאפִּיטֶעל,
אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דֶעם סָאלְדַאטְסְקֶען הִיטֶעל.

↤ 48

Besser zu lernen a bissele Mischnaïs,
Eider zu essen dem soldatsken Kasaïs.
Besser Gott’s Teire zu wissen,
Eider mit’n Bichs zu schiessen.
בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען אַ בִּיסֶעלֶע מִשְׁנַיוֹת,
אֵיידֶער צוּ עֶסֶען דֶעם סָאלְדַאטְסְקֶען כַּזַיִת.
בֶּעסֶער גָאטְ׳ס תּוֹרָה צוּ װִיסֶען,
אֵיידֶער מִיטְ׳ן בִּיקְס צוּ שִׁיסֶען.
М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебской губ.).


№ 46.
’s is a Gsar min ha-Schomajim, as ’s geihen sich greiss un klein, (bis)
Sait-że mir gesund, Schwester un Brider,
Ich geih sich schoin awek!
Gott soll aich geben gute Siwugim,
Un mir a glicklichen Weg!
Wos-że wet aich helfen aier Gewein?
Ich geih sich nit allein!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
Sait-że mir gesund, Vetters, Muhmes,
Ich geih sich schoin awek!
Gott soll mir geben a glicklichen Weg!
Sait że gesund, maine Seides un Babes,
Ich geih sich schoin awek!
Gott soll aich geben a gute Aelter,
Un mir a glicklichen Weg!
Wos wet aich helfen aier Gewein?
Ich geih sich nit allein!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
Sait-że nit gesund, maine Deputaten,
Ich geih sich schoin awek!
Gott soll aich geben Kreink zum Leben,
Un mir a glicklichen Weg!
’s is a Gsar min ha-Schomajim etc.
סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם, אַז סְ׳גֵעהֶען זִיךְ גְרוֹיס אוּנ קְלֵיין, (bis)
זַייט-זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער,
אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק!
גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען גוּטֶע זִוֻּגִים,
אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג!
װָאס זְשֶׁע װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין?
אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין!
סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ.
זַייט זְשֶׁע מִיר גֶעזוּנְד, פֶעטֶערְס, מוּמֶעס,
אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק!
גָאט זָאל מִיר גֶעבֶּען אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג!
זַייט זְשֶׁע גֶעזוּנְד, מַיינֶע זֵיידֶעס אוּנ בַּאבֶּעס,
אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק!
גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען אַ גוּטֶע עֶלְטֶער,
אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג!
װָאס װֶעט אַייךְ הֶעלְפֶען אַייעֶר גֶעװֵיין?
אִיךְ גֵעה זִיךְ נִיט אַלֵיין!
סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ.
זַייט זְשֶׁע נִיט גֶעזוּנְד, מַיינֶע דֶעפּוּטַאטֶען,
אִיךְ גֵעה זִיךְ שׁוֹין אַװֶעק!
גָאט זָאל אַייךְ גֶעבֶּען קְרֵיינְק צוּם לֶעבֶּען,
אוּנ מִיר אַ גְלִיקְלִיכֶען װֶעג!
סְ׳אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם א. ז. װ.
Л. М. Шрайбштейнъ (Новоградволынскъ, Волынской губ.).

↤ 49


№ 47.
Issureinu-Issur d’Rabonim,
Lomir singen a Lied vun die jidesche Iwonim.
Bord un Peies thut men uns opscheren,
Schabossim, Jom-teiwim thut men uns varsteren.
Gor die Welt thut greiss klogen,
As mir darfen Schatnes trogen.
Dokteirim thuen auf unsere Laiber kuken,
Un zu . . . . . . . . . . . musen mir sich bucken.
Haintige Welt sainen mir geboren geworen,
Die Welt un jene Welt hoben mir ongeworen.
Wos sollen mir wejnen un schraien,
As dos is a Gsar min ha-Schomajim!
Sieben Täg hoben mir in Ssuke gethon sitzen,
Un haint darfen mir soldatske Breit nitzen.
Chasonim un Rabonim thuen uns traiben zu der Schwue,
Un zu unser Gseire is nito kein Rfue.
Taichen Thrären hot vun unsere Mutters gethon rinnen,
Eider sei hoben uns gethon gewinnen.
Joh, Gott, kuk arop, —
Wie die jidesche Jwonim kumen op!
אִסוּרֵנוּ — אִיסוּר דְרַבָּנִים,
לָאמִיר זִינְגֶען אַ לִיד פוּן דִי אִידֶעשֶׁע יְוָנִים.
בָּארְד אוּנ פֵּאוֹת טוּהְט מֶען אוּנְז אָפְּשֶׁערֶען,
שַׁבָּתִים, יוֹם טוֹבִים טוּהְט מֶען אוּנְז פַארְשְׁטֶערֶען.
גָאר דִי װֶעלְט טוּהְט גְרוֹיס קְלָאגֶען,
אַז מִירְ דַארְפֶען שַׁעַטְנֵז טְרָאגֶען.
דָאקְטוֹרִים טוּהֶען אוֹיף אוּנְזֶערֶע לַייבֶּער קוּקֶען,
אוּנ צוּ . . . . . . . . . . . מוּזֶען מִיר זִיךְ בּוּקֶען.
הַיינְטִיגֶע װֶעלְט זַיינֶען מִיר גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען,
דִי װֶעלְט אוּנ יֶענֶע װֶעלְט הָאבֶּען מִיר אָנְגֶעװָארֶען.
װָאס זָאלֶען מִיר װֵיינֶען אוּנ שְׁרַייעֶן,
אַז דָאס אִיז אַ גְזַר מִין הַשָּׁמַיִם!
זִיבֶּען טֶאג הָאבֶּען מִיר אִין סֻכָּה גֶעטְהָאן זִיצֶען,
אוּנ הַיינְט דַארְפֶען מִיר סָאלְדַאטְסְקֶע בְּרוֹיט נִיצֶען.
חַזָּנִים אוּנ רַבָּנִים טוּהֶען אוּנְז טְרַייבֶּען צוּ דֶער שְׁבוּעָה,
אוּנ צוּ אוּנְזֶער גְזֵירָה אִיז נִיטָא קֵיין רְפוּאָה.
טַייכֶען טְרֶערֶען הָאט פוּן אוּנְזֶערֶע מוּטֶערְס גֶעטָאן רִינֶען,
אֵיידֶער זֵיי הָאבֶּען אוּנְז גֶעטָאן גֶעװִינֶען.
יָהּ, גָאט, קוּק אַרָאפּ, —
װִי דִי אִידֶעשֶׁע יְוָנִים קוּמֶען אָפּ.
М. З. Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенской губ.).


№ 48.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
As m’hot uns do un Karaulke araingefihrt,
Musen mir doch gor still Schwaigen.
נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען,
אַז מְ׳הָאט אוּנְז דָא אוּנ קַארַאוּלְקֶע אַרַיינְגֶעפִיהְרְט,
מוּזֶען מִיר דָאךְ גָאר שְׁטִיל שְׁװַייגֶען.

↤ 50

Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen Blätter;
As m’ hot uns do un Karaulke araingefihrt,
Musen mir schlofen auf die heile Bretter.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Niss;
Un as m’ hot uns genummen far Rekruten,
Thut men uns schliessen die Händ mit die Fiss.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Un auf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Epel;
As m’ hot uns schoin im Prijom araingefihrt,
Golt men uns doch op a halbe Kepel.
Neben Wasser wachsen Beimer,
Unauf die Beimer wachsen Zwaigen,
Un auf die Zwaigen wachsen Blätter,
Un auf die Blätter wachsen Doilen;
As m’ git uns op far Soldaten,
Lernt men uns doch schissen mit greisse Koilen.
As m’ fihrt uns schoin araus vun der Heim,
Thuen doch Volter un Mutter un Schwester un Brider schraien
Ach! uns thut men doch lernen schiessen
Mit allerlei Klei saïn.
נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען,
אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען בְּלֶעטֶער;
אַז מְ׳הָאט אוּנְז דָא אוּנ קַארַאוּלְקֶע אַרַיינְגֶעפִיהְרְט,
מוּזֶען מִיר שְׁלָאפֶען אוֹיף דִי הֵיילֶע בְּרֶעטֶער.
נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען,
אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען נִיס;
אוּנ אַז מְ׳הָאט אוּנְז גֶענוּמֶען פַאר רֶעקְרוּטֶען,
טוּהְט מֶען אוּנְז שְׁלִיסֶען דִי הֶענְד מִיט דִי פִיס.
נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען,
אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען עֶפֶּעל;
אַז מְ׳הָאט אוּנְז שׁוֹין אִין פְּרִיָאם אַרַיינְגֶעפִיהְרְט,
גָאלְט מֶען אוּנְז דָאךְ אָפּ אַ הַאלְבֶּע קֶעפֶּעל.
נֶעבֶּען װַאסֶער װַאקְסֶען בּוֹימֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בּוֹימֶער װַאקְסֶען צְװַייגֶען,
אוּנ אוֹיף דִי צְװַייגֶען װַאקְסֶען בְּלֶעטֶער,
אוּנ אוֹיף דִי בְּלֶעטֶער װַאקְסֶען דוֹילֶען;
אַז מְ׳גִיט אוּנְז אָפּ פַאר סָאלְדַאטֶען,
לֶערְנְט מֶען אוּנְז דָאךְ שִׁיסֶען מִיט גְרוֹיסֶע קוֹילֶען.
אַז מְ׳פִיהְרְט אוּנְז שׁוֹין אַרוֹיס פוּן דֶער הֵיים,
טוּהֶען דָאךְ פָאטֶער אוּנ מוּטֶער אוּנ שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרִידֶער שְׁרַייעֶן
אַךְ! אוּנְז טוּהְט מֶען דָאךְ לֶערְנֶען שִׁיסֶען
מִיט אַלֶערְלֵיי כְּלֵי זַיִן.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

↤ 51


№ 49.
Oi, Aw horachamim, scheichein bamreimim,
Du bist a Voter iber alle Jsseimim!
Besser zu lernen Chumesch mit Raschi,
Eider zu essen die soldatske Kasche.
Besser zu liegen auf heile Bretter,
Eider zu rufen dem Jown „Vetter“.
Besser zu trogen Talis un Kittel,
Eider zu trogen die soldatske Hitel
Besser zu essen hrezene Halkes,
Eider zu laiden amol Palkes.
Besser lernen zwanzig Johr Gemore,
Eider zu hoben auf sich die Zore.
Besser zu lernen zwanzig Johr Teisfeis un Maharscho,
Eider zu steihn na Tschassach a halb Scho.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אָי, אַב הָרַחֲמִים, שׁוֹכֵן בַּמְרוֹמִים,
דוּ בִּיסְט אַ פָאטֶער אִיבֶּער אַלֶע יְתוֹמִים!
בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען חוּמָשׁ מִיט רַשִׁי,
אֵיידֶער צוּ עֶסֶען דִי סָאלְדַאטְסְקֶע קַאשֶׁע.
בֶּעסֶער צוּ לִיגֶען אוֹיף הֵיילֶע בְּרֶעטֶער,
אֵיידֶער צוּ רוּפֶען דֶעם יָוָן „פֶעטֶער“.
בֶּעסֶער צוּ טְרָאגֶען טַלִּית אוּנ קִיטֶעל,
אֵיידֶער צוּ טְרָאגֶען דִי סָאלְדַאטְסְקֶע הִיטֶעל
בֶּעסֶער צוּ עֶסֶען הְרֶעצֶענֶע הַאלְקֶעס,
אֵיידֶער צוּ לַיידֶען אַמָאל פַּאלְקֶעס.
בֶּעסֶער לֶערְנֶען צְװַאנְצִיג יָאהְר גְּמָרָא,
אֵיידֶער צוּ הָאבֶּען אוֹיף זִיךְ דִי צָרָה.
בֶּעסֶער צוּ לֶערְנֶען צְװַאנְצִיג יָאהְר תּוֹסְפוֹת אוּנ מַהַרְשָׁ״א,
אֵיידֶער צוּ שְׁטֵעהְן נַא טְשַׁאסַאךְ אַ הַאלְבּ שָׁעָה.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)


№ 50.
Thrären giessen sich in die Gassen,
In kindersche Blut kenn men sich waschen.
Gewald, wos is dos far a Klog —
Zi denn wet kein mol nit weren Tog?
Kleine Eifelech raisst men vun Cheider,
Men thut sei on jwonische Kleider.
Unsere Parneissim, unsere Rabonim
Helfen noch opzugeben sei far Jwonim.
Bai Susche Rakower sainen do sieben Bonim,
Is vun sei nit einer in Jwonim;
Nor Leie-die-Almone’s einzige Kind
Is a Kapore far koholsche Sind.
טְרֶערֶען גִיסֶען זִיךְ אִין דִי גַאסֶען,
אִין קִינְדֶערְשֶׁע בְּלוּט קֶענְן מֶען זִיךְ װַאשֶׁען.
גֶעװַאלְד, װָאס אִיז דָאס פַאר אַ קְלָאג —
צִי דֶען װֶעט קֵיין מָאל נִיט װֶערֶען טָאג?
קְלֵיינֶע עוֹפֶעלֶעךְ רַייסְט מֶען פוּן חֵדֶר,
מֶען טוּהְט זֵיי אָן יְוָנִישֶׁע קְלֵיידֶער.
אוּנְזֶערֶע פַּרְנֵסִים, אוּנְזֶערֶע רַבָּנִים
הֶעלְפֶען נָאךְ אָפְּצוּגֶעבֶּען זֵיי פַאר יְוָנִים.
בַּיי זוּשֶׁע רַאקָאװֶער זַיינֶען דָא זִיבֶּען בָּנִים,
אִיז פוּן זֵיי נִיט אֵיינֶער אִין יְוָנִים;
נָאר לֵאָה דִי אַלְמָנָה׳ס אֵיינְצִיגֶע קִינְד
אִיז אַ כַּפָּרָה פַאר קָהָלְ׳שֶׁע זִינְד.

↤ 52

Es is a Mizwe opzugeben Prostakes, —
Schuster, Schnaider sainen doch Laidakes;
Krätzige Chaiziqlech vun a Mischpoche a scheiner
Tor bai uns nit awekgeihn nit einer.
עֶס אִיז אַ מִצְוָה אָפְּצוּגֶעבֶּען פְּרָאסְטַאקֶעס, —
שׁוּסְטֶער, שְׁנַיידֶער זַיינֶען דָאךְ לַיידַאקֶעס;
קְרֶעצִיגֶע חַייצִיקְלֶעךְ פוּן אַ מִשְׁפָּחָה אַ שֵׁיינֶער
טָאר בַּיי אוּנְז נִיט אַװֶעקְגֵעהְן נִיט אֵיינֶער.
Ю. М. Нейфахъ (Минск. губ.).


№ 51 *).
Welches Meidel ’s nehmt a Selner,
Is sie nit wert kein Pryte.
Geihn, geihn kain Sewastopol,
Wie ain Ochs zu der Sch’chite!
Welches Meidel ’s nehmt a Selner,
Is sie nit wert kein Draier.
Geihn, geihn kain Sewastopol
In dos erste Faier!
. . . . . . . . . .
װֶעלְכֶעס מֵיידֶעל סְ׳נֶעמְט אַ זֶעלְנֶער,
אִיז זִי נִיט װֶערְט קֵיין פְּרוּטָה.
גֵעהְן, גֵעהְן קַיין סֶעװַאסְטָאפָּאל,
װִי אַיין אָקְס צוּ דֶער שְׁחִיטָה!
װֶעלְכֶעס מֵיידֶעל סְ׳נֶעמְט אַ זֶעלְנֶער,
אִיז זִי נִיט װֶערְט קֵיין דְרַייעֶר.
גֵעהְן, גֵעהְן קַיין סֶעװַאסְטָאפָּאל
אִין דָאס עֶרְשְׁטֶע פַייעֶר!
. . . . . . . . . .
Л. Гросгликъ (Варшава).


№ 52.
A Suhn mit a Taten
Thut aus die Chalaten,
Die thaiere Bgodim
Mit die koschere Fodim,
Mit die Passmes un mit die Knopen! 1)
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Lomir weinen, lomir schraien
Zu dem Keisser Nikolai’en!
. . . . . . . . . .
אַ זוּהְן מִיט אַ טַאטֶען
טְהוּט אוֹיס דִי חַאלַאטֶען,
דִי טַייעֶרֶע בְּגָדִים
מִיט דִי כָּשֵׁרֶ׳ע פָאדִים,
מִיט דִי פַּאסְמֶעס אוּנ מִיט דִי קְנָאפֶּען! 1)
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
לָאמִיר װֵיינֶען, לָאמִיר שְׁרַייעֶן
צוּ דֶעם קֵיסַר נִיקָאלַאייעֶן!
. . . . . . . . . .
М. Д. Рывкинъ (Витебск. губ).
*) См. пѣсню аналогичнаго содержанія, напеч. г. Л. Перецомь въ журналѣ «Urquell», т. II, вып. 1—2 (стр. 29).
1) Указомъ 1 мая 1850 г. воспрещено повсемѣстно съ 1 января 1851 г., употребленіе особой еврейской одежды. (В. П. С. 3., т. XXV, № 24127).

↤ 53


№ 53.
A naie Gseire mit die Rasrjaden, 1)
Lju-lju-lju!
A Zore, a Gseire mit die Rasrjaden,
Lju-lju-lju!
— Leif zu Romanowsken,
Sog — du bist a Wasserträger,
Sog — du bist a Holzenseger,
Sog, sog, wer du bist,
Wer du bist, wer du bist,
Nor nit blaib a prasdnoschatajuschzijssja!
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אַ נַאיֶע גְזֵרָה מִיט דִי רַאזְרַיאדֶען, 1)
לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ!
אַ צָרָה, אַ גְזֵרָה מִיט דִי רַאזְרַיאדֶען,
לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ!
— לוֹיף צוּ רָאמַאנָאװְסְקֶען,
זָאג — דוּ בִּיסְט אַ װַאסֶערְטְרֶעגֶער,
זָאג — דוּ בִּיסְט אַ הָאלְצֶענְזֶעגֶער,
זָאג, זָאג, װֶער דוּ בִּיסְט,
װֶער דוּ בִּיסְט, װֶער דוּ בִּיסְט,
נָאר נִיט בְּלַייבּ אַ פְּרַאזְדְנָאשַׁאטַאיוּשְׁצִיאסְיַא!
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
C. М. Дубновъ (Одесса).


№ 54. *)
Nit kein Stein,
Nit kein Bein
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wer es weiss nit, wos dos is,
Der is dos allein.
Sollen mir asei potur wern vun jideschen Golus,
Wie gich me wet zutraiben vun die Schkoles!
נִיט קֵיין שְׁטֵיין,
נִיט קֵיין בֵּיין
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
װֶער עֶס װֵייס נִיט, װָאס דָאס אִיז,
דֶער אִיז דָאס אַלֵיין.
זָאלֶען מִיר אַזוֹי פָּטוּר װֶערְן פוּן אִידֶעשֶׁען גָּלוּת,
װִי גִיךְ מֶע װֶעט צוּטְרַייבֶּען פוּן דִי שְׁקָאלֶעס!
1) „Временными правилами о разборѣ евреевъ“, 23 ноября 1851 г., повелѣно было раздѣлить еврейское населеніе, въ губерніяхъ гдѣ ему позволено постоянное жительство, на пять разрядовъ: 1) купцовъ, 2) земледѣльцевъ, 3) ремесленниковъ, 4) мѣщанъ осѣдлыхъ и 5) мѣщанъ неосѣдлыхъ. Всѣмъ евреямъ предписано объявить, до 1 апрѣля 1852 г., — къ которому изъ четырехъ первыхъ разрядовъ они должны быть причислены; не исполнившіе того въ указанный срокъ подлежать зачисленію въ пятый разрядъ (п. ІІ-й празилъ). За первыми четырьмя разрядами сохранены всѣ права и преимущвства, коими оаи пользовались до того, на основаніи общихъ узаконеній о евреяхъ (п. 2-й); что же касается пятаго разряда, то согласно п. 3-му правилъ, „мѣщане неосѣдлые, какъ неимѣющiе производительнаго труда, подвергаются, на основаніи особаго о томъ положенія, разнымъ въ правахъ состоянія ограниченіямъ, и въ томъ числѣ усиленной рекрутской повинности“. — Изданіе правилъ о „разрядахъ“, въ связи съ возвѣщанными ими строгими мѣрами относительно „мѣщанъ неосѣдлыхъ“, породило въ тогдашнемъ еврейскомъ населеніи рядъ тревожныхъ слуховъ и опасеній, отголоски которыхъ звучатъ въ настоящей пѣснѣ.
*) По сообщенію лица, доставившаго настоящую пѣсенку, послѣдняя распѣвалась въ нѣкоторыхъ мѣстахъ, во время поѣздокъ д-ра Лиліенталя въ 40-хъ гг. по чертѣ еврейской осѣдлости по дѣлу устройства училищъ для евреевъ.

↤ 54

№ 55.
Un akzisne 1) junge Lait
Sainen varschait:
Golen die Bärdelach
Un fohren auf Ferdelach,
Geihen in Kalaschen
Un essn ungewaschen
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אוּנ אַקְצִיזְנֶע 1) יוּנְגֶע לַייט
זַיינֶען פַארְשַׁייט:
גָאלֶען דִי בֶּערְדֶעלַאךְ
אוּנ פָאהְרֶען אוֹיף פֶערְדֶעלַאךְ,
גֵעהֶען אִין קַאלַאשֶׁען
אוּנ עֶסְן אוּנְגֶעװַאשֶׁען
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
А. C. Таненбаумъ (Крынки, Гродн. губ.).


№ 56.
Варiантъ:
Die akzisne Lait
Sainen, sainen seiher varschait:
Geihen in die Gassen
Un fressen ungewassn.
Sei geihen in die Traktiren
. . . . . . . . . .
Trinken Thei,
Un der Waib is wind un weih.
. . . . . . . . . .
דִי אַקְצִיזְנֶע לַייט
זַיינֶען, זַיינֶען זֵייעֶר פַארְשַׁייט:
גֵעהֶען אִין דִי גַאסֶען
אוּנ פְרֶעסֶען אוּנְגֶעװַאסֶען.
זֵיי גֵעהֶען אִין דִי טְרַאקְטִירֶען
. . . . . . . . . .
טְרִינְקֶען טֵיי,
אוּנ דֶער װַייבּ אִיז װִינְד אוּנ װֵעה.
. . . . . . . . . .
М. Д. Рывкинъ (Витебск. губ.).


№ 57. *)
Dos Herz, dos Herz schrekt in mir,
Men klappt mir on hastig in Thir.
Es geien arain Chajil,
Mit heile Degen
Un mit die Spiesen
Mir antkegen.
דָאס הֶערְץ, דָאס הֶערְץ שְׁרֶעקְט אִין מִיר,
מֶען קְלַאפְּט מִיר אָן הַאסְטִיג אִין טִיהְר.
עֶס גֵעהֶען אַרַיין חַיִל,
מִיט הֵיילֶע דֶעגֶען
אוּנ מִיט דִי שְׁפִּיזֶען
מִיר אַנְטְקֶעגֶען.
1) „Акцизные“ т. е. служившіе по винному откупу, какъ извѣстно, представляли собою одну изъ первыхъ по времени категорій „культуртрегеровъ“ среди еврейскаго населенія въ Россіи; своимъ свободнымъ отношеніемъ къ религіознымъ постановленіямъ и обычаямъ они вызывали недовольство со стороны еврейской массы.
*) Настоящая пѣсня, по воспоминаніямъ лица, со словъ котораго она записана, относится ко времени послѣдняго польскаго возстанія.

↤ 55

Un ich weiss nit,
Wos un wenn;
Wos bedait dos,
Versteihn nit kenn.
Ich richt sich, ich richt sich
Auf dos Gewisse, —
Men wet mich nehmen
Gewiss in Tfisse!
Dos Herz sogt mir allein:
Gib a kuk draussen, wos thut steihn.
Konowoijen mit die Schwerten
Un Żandarmen auf die Ferden.
Men fihrt mich araus vun Thir,
Der Galach steiht kegen mir.
Fräg ich ihm, mit mir wos men thut, —
Sogt er: Mit dir is grailich nit gut! —
Men breingt mich in Mark zufihren
Un men stellt mich zwischen Offizieren.
Men leient mir main Dekret —
Oi, a Ssof vun main Chet!
Wilno, Wilno, klog zu main Klog,
Ich seh doch dir dem letzten Tog!
Seht, seht, a Held, a Gwar —
Men git a klap: tar — tar — tar!
Dos Herz zu geiht, dos Blut zumischt,
Noch amol — men schiesst, men schiesst!
Men breingt mich zufihren zum waissen Slup,
Erst in Keiwer fir ain Trup (?).
A smertelne Hemd vorgestellt, —
Dos is dain Hemd vun jener Welt!
Dos is dain Kleid, dos is dain Stub,
Dos is dain finstere Grub.
אוּנ אִיךְ װֵייס נִיט,
װָאס אוּנ װֶען;
װָאס בֶּעדַייט דָאס,
פֶערְשְׁטֵעהְן נִיט קֶענְן.
אִיךְ רִיכְט זִיךְ, אִיךְ רִיכְט זִיךְ
אוֹיף דָאס גֶעװִיסֶע, —
מֶען װֶעט מִיךְ נֶעהְמֶען
גֶעװִיס אִין תְּפִיסָה!
דָאס הֶערְץ זָאגְט מִיר אַלֵיין:
גִיבּ אַ קוּק דְרוֹיסֶען, װָאס טוּהְט שְׁטֵעהְן.
קָאנָאװָאיֶען מִיט דִי שְׁװֶערְדֶען
אוּנ זְשַׁאנְדַארְמֶען אוֹיף דִי פֶערְדֶען.
מֶען פִיהְרְט מִיךְ אַרוֹיס פוּן טִיהְר,
דֶער גַּלַּח שְׁטֵעהְט קֶעגֶען מִיר.
פְרֶעג אִיךְ אִיהְם, מִיט מִיר װָאס מֶען טוּהְט, —
זָאגְט עֶר: מִיט דִיר אִיז גְרַיילִיךְ נִיט גוּט! —
מֶען בְּרֵיינְגְט מִיךְ אִין מַארְק צוּפִיהְרֶען
אוּנ מֶען שְׁטֶעלְט מִיךְ צְװִישֶׁען אָפִיצִירֶען.
מֶען לֵייעֶנְט מִיר מַיין דֶעקְרֶעט —
אָי, אַ סוֹף פוּן מַיין חֵטְא!
װִילְנָא, װִילְנָא, קְלָאג צוּ מַיין קְלָאג,
אִיךְ זֶעה דָאךְ דִיר דֶעם לֶעצְטֶען טָאג!
זֶעהְט, זֶעהְט, אַ הֶעלְד, אַ גְבַר —
מֶען גִיט אַ קְלַאפְּ: טַאר — טַאר — טַאר!
דָאס הֶערְץ צוּגֵעהְט, דָאס בְּלוּט צוּמִישְׁט,
נָאךְ אַמָאל — מֶען שִׁיסְט, מֶען שִׁיסְט!
מֶען בְּרֵיינְגְט מִיךְ צוּפִיהְרֶען צוּם װַייסֶען סְלוּפּ,
עֶרְשְׁט אִין קֶבֶר פִיר אַיין טְרוּפּ (?).
אַ סְמֶערְטֶעלְנֶע הֶעמְד פָארְגֶעשְׁטֶעלְט, —
דָאס אִיז דַיין הֶעמְד פוּן יֶענֶער װֶעלְט!
דָאס אִיז דַיין קְלֵייד, דָאס אִיז דַיין שְׁטוּבּ,
דָאס אִיז דַיין פִינְסְטֶערֶע גְרוּבּ!
А. Рейзинъ (Виленск. губ.).

↤ 56


№ 58 *).
In Kiew af’n Gass, 1)
Die Eigen nass,
Sitzt a Meidel a scheine.
Ihr scheine Figur,
Ihr eidele Natur
Passt nor var a Kzine.
— Sog-że mir, Meidel,
Wos binstu asei eidel,
Wos hostu asa traurige Miene?
— Ach, Mensch, erbarm,
Streck aus dain Arm
Un scheink a Ndowe a kleine!
In Kiew geborn, —
Eidel derzeigen geworn
Mit’n schensten Stat.
Der Umglick is gekummen
Un allz awekgenummen,
Allz wos mir hoben gehat.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Wie greiss is die Schand
Zu strecken die Hand
Un zu betten Geld!
Ach, Gott, erbarm,
Streck aus dain Arm
Un nehm mir schoin zu vun der Welt!
אִין קִיעֶװ אַפְ׳ן גַאס, 1)
דִי אוֹיגֶען נַאס,
זִיצְט אַ מֵיידֶעל אַ שֵׁיינֶע.
אִיהְר שֵׁיינֶע פִיגוּר,
אִיהְר אֵיידֶעלֶע נַאטוּר
פַּאסְט נָאר פַאר אַ קְצִינָה.
— זָאג-זְשֶׁע מִיר, מֵיידֶעל,
װָאס בִּינְסְטוּ אַזוֹי אֵיידֶעל,
װָאס הָאסְטוּ אַזַא טְרוֹירִיגֶע מִינֶע?
— אַךְ, מֶענְשׁ, עֶרְבַּארְם,
שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם
אוּנ שֵׁיינְק אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע!
אִין קִיעֶװ גֶעבָּארְן, —
אֵיידֶעל דֶערְצֵייגֶען גֶעװָארְן
מִיטְ׳ן שֶׁענְסְטֶען שְׁטַאט.
דֶער אוּמְגְלִיק אִיז גֶעקוּמֶען
אוּנ אַלְץ אַװֶעקְגֶענוּמֶען,
אַלְץ װָאס מִיר הָאבֶּען גֶעהַאט.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
װִי גְרוֹיס אִיז דִי שַׁאנְד
צוּ שְׁטְרֶעקֶען דִי הַאנְד
אוּנ צוּ בֶּעטְ׳ן גֶעלְט!
אַךְ, גָאט, עֶרְבַּארְם,
שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם
אוּנ נֶעם מִיר שׁוֹין צוּ פוּן דֶער װֶעלְט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
М. З. Левинъ (Двинскъ).
Д-ръ М. Шварцъ (Виленск. губ.).
М. Ш. Берляедъ (Зиньковъ, Под. губ.).
А. И. Богомольный (Тульчинъ, Под губ.).
М. П. Когенъ (Шаргородъ, Под губ ).
*) Настоящая пѣсня, повидимому, представляетъ собою продуктъ литературнаго творчества; но по значительной ея распространенности и обилію существующихъ варіантовъ ея она можетъ бытъ отнесена къ категоріи народныхъ пѣснь.
In mitt’n der Gass.
1) אִין מִיטְ׳ן דֶער גַאס.

↤ 57


№ 59.
Варіантъ:
In Kiew auf der Gass
Is finster un nass,
Dort sizt a Meidel a scheine.
Sie sizt varzogt,
Varjommert un varklogt,
Un bet a Ndowe a kleine. 1)
— Oi, du schein Meidel,
Wos bistu asei eidel,
Mit dain scheine Miene,
Dain scheine Figure,
Dain eidle Nature, —
Es passt dir zu sain a Grafinje!
— As weih zu main Schand.
Zu strecken die Hand,
Zu beten a Ndowe a kleine!
In Kiew geboiren
Un eidel derzoigen
Gor vun a Mischpoche a schäine.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
A Schwester hob ich gehat,
Is sie araus in Gass,
Gemacht a greiss Geruder.
Nischto kein Voter,
Nischto kein Mutter,
Nischto kein Schwester un Bruder.
Wie bitter is do
Zu leben in Gass
Un beten bai Laiten Breit!
Oi, Gott, derbarm,
Streck aus dain Arm
Un schik schoin auf mir dem Teit!
אִין קִיעֶװ אוֹיף דֶער גַאס
אִיז פִינְסְטֶער אוּנ נַאס,
דָארְט זִיצְט אַ מֵיידֶעל אַ שֵׁיינֶע.
זִי זִיצְט פַארְצָאגְט,
פַארְיָאמֶערְט אוּנ פַארְקְלָאגְט,
אוּנ בֶּעט אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע. 1)
— אָי, דוּ שֵׁיין מֵיידֶעל,
װָאס בִּיסְטוּ אַזוֹי אֵיידֶעל,
מִיט דַיין שֵׁיינֶע מִינֶע,
דַיין שֵׁיינֶע פִיגוּרֶע,
דַיין אֵיידְלֶע נַאטוּרֶע, —
עֶס פַּאסְט דִיר צוּ זַיין אַ גְרַאפִינְיֶע!
— אַז װֵעה צוּ מַיין שַׁאנְד.
צוּ שְׁטְרֶעקֶען דִי הַאנְד,
צוּ בֶּעטֶען אַ נְדָבָה אַ קְלֵיינֶע!
אִין קִיעֶװ גֶעבּוֹירֶען
אוּנ אֵיידֶעל דֶערְצוֹיגֶען
גָאר פוּן אַ מִשְׁפָּחָה אַ שֵׁיינֶע.
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
אַ שְׁװֶעסְטֶער הָאבּ אִיךְ גֶעהַאט,
אִיז זִי אַרוֹיס אִין גַאס,
גֶעמַאכְט אַ גְרוֹיס גֶערוּדֶער.
נִישְׁטָא קֵיין פָאטֶער,
נִישְׁטָא קֵיין מוּטֶער,
נִישְׁטָא קֵיין שְׁװֶעסְטֶער אוּנ בְּרוּדֶער.
װִי בִּיטֶער אִיז דָא
צוּ לֶעבֶּען אִין גַאס
אוּנ בֶּעטֶען בַּיי לַייטֶען בְּרוֹיט!
אָי, גָאטט, דֶערְבַּארְם,
שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם
אוּנ שִׁיק שׁוֹין אוֹיף מִיר דֶעם טוֹיט!
a gemeine
1) אַ גֶעמֵיינֶע

↤ 58

Oj, wie bitter is do
Zu leben auf der Gass
Un beten bai Laiten Geld!
Oi, Gott, derbarm,
Streck aus dain Arm
Un nehm mich schoin zu vun der Welt! 1)
אָי, װִי בִּיטֶער אִיז דָא
צוּ לֶעבֶּען אוֹיף דֶער גַאס
אוּנ בֶּעטֶען בַּיי לַייטֶען גֶעלְד!
אָי, גָאטט, דֶערְבַּארְם,
שְׁטְרֶעק אוֹיס דַיין אַרְם
אוּנ נֶעם מִיךְ שׁוֹין צוּ פוּן דֶער װֶעלְט! 1)
г. Г. Перловъ (Вороновица, Подольск. губ.).
Въ нѣкоторыхъ мѣстностяхъ пѣсня заканчивается слѣд. припѣвомъ:
Du junge Kind,
Du host kein Sind,
Du bist vun Adel geboren.
Ach, Gott, hob schoin Rachmones
Iber ihr Elend
Un scheink ihr glickliche Johren!
דוּ יוּנְגֶע קִינְד,
דוּ הָאסְט קַיין זִינְד,
דוּ בִּיסְט פוּן אַדֶעל גֶעבָּארֶען.
אַךְ, גָאט, הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת
אִיבֶּער אִיהְר עֶלֶענְד
אוּנְ שֵׁיינְק אִיהְר גְלִיקְלִיכֶע יָאהְרֶען!
1) См. др. варіантъ той же пѣсни, помѣщ. „Mittheil d. Gesellsch. für jüd. Volkskunde“ вып I стр. 64 (Hamburg 1898).

↤ 59

III.
Колыбельныя пѣсни.


№ 60. *)
Unter dem Kind’s Wigele
Steiht a gilden Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen,
Wos is die beste S’cheire?
Dos Kind wet lernen Teire;
Teire wet er lernen, Sforim wet er schraiben,
A guter Jid wet er blaiben.
אוּנְטֶער דֶעם קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע
שְׁטֵעהְט אַ גִילְדֶען צִיגֶעלֶע.
דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען,
װָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה?
דָאס קִינְד װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה;
תּוֹרָה װֶעט עֶר לֶערְנֶען, סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען,
אַ גוּטֶער יוּד װֶעט עֶר בְּלַייבֶּען.
В. Юсинъ (Подольск. губ.).


№ 61.
Unter dem Kind’s Wiegele
Steiht a gilden Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen,
Rożinkes mit Mandlen —
Dos is die beste S’cheire.
Dos Kind wet lernen Teire;
Plezelech mit Putter wet’n ihm schmieren,
In Cheider arain wet men ihm fihren.
Sforim wet er schraiben,
Ain guter un ain frummer Jid
Wet er ’m-irze-Schem blaiben.
Schlof, Main Kind,
Frisch un gesynd!
A Schlof auf dir a gyter,
Wie var-Tog auf dem Hiter!
אוּנְטֶער דֶעם קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע
שְׁטֵעהְט אַ גִילְדֶען צִיגֶעלֶע.
דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען,
רָאזְשִׁינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען —
דָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה.
דָאס קִינְד װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה;
פְּלֶעצֶעלֶעךְ מִיט פּוּטֶער װֶעטְ׳ן אִיהְם שְׁמִירֶען,
אִין חֵדֶר אַרַיין װֶעט מֶען אִיהְם פִיהְרֶען.
סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען,
אַיין גוּטֶער אוּנ אַיין פְרוּמֶער יוּד
װֶעט עֶר אִיִ״הַ בְּלַייבֶּען.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד,
פְרִישׁ אוּנ גֶעזוּנְד!
אַ שְׁלָאף אוֹיף דִיר אַ גוּטֶער,
װִי פַאר-טָאג אוֹיף דֶעם הִיטֶער!
М. Ш. Берляндъ (Зивьковъ, Подольск. губ ).
*) См. варіанты настоящей и др. колыбельныхъ пѣсенъ, напеч. д-ромь С. Вейсенбергомъ въ „Globus“, 1900 г., т. L XXVII № 8, стр. 131; г. Л. Винеромъ въ „Mittheil. d. Gesellschaft f. jüd. Volkskunde“, вып. II (1898 г.), стр. 45 и сл. и въ ст. „Popular Poetry of the Russian Jems“ („Americana Germanica“, 1898 г Vol II № 2); также „Mittheil Gesellsch. f. jüd. Volkskünde“, вып. I (1898 г.), стр 50—52.

↤ 60


№ 62.
Unter main Jingele’s Wiegele
Steiht a waisse Ziegele.
Die Ziegele is gefohren handlen,
Breingen Rosinkes mit Mandlen.
Rosinkes un Mandlen sainen zucker-siss,
Main Jingele wet sain gesund un frisch.
Gesund un frisch is die beste S’cheire,
Main Jingele wet kennen lernen Teire.
Teire lernen, S’cheire keifen,
K’sseider lernen, in Cheider leifen!
אוּנְטֶער מַיין אִינְגֶעלֶע׳ס װִיגֶעלֶע
שְׁטֵעהְט אַ װַייסֶע צִיגֶעלֶע.
דִי צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען,
בְּרֵיינְגֶען רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען.
רָאזִינְקֶעס אוּנ מַאנְדְלֶען זַיינֶען צוּקֶער-זִיס,
מַיין אִינְגֶעלֶע װֶעט זַיין גֶעזוּנְד אוּנ פְרִישׁ.
גֶעזוּנְד אוּנ פְרִישׁ אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה,
מַיין אִינְגֶעלֶע װֶעט קֶענֶען לֶערְנֶען תּוֹרָה.
תּוֹרָה לֶערְנֶען, סְחוֹרָה קוֹיפֶען,
כְּסֵדֶר לֶערְנֶען, אִין חֵדֶר לוֹיפֶען!
Д. Г. Гальпернъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).


№ 63.
Ailje — ljulje, schlof,
Main liebes Kind!
Mach-że zu die Eigelach
Un steih uf gesund.
Mach sei zu
Un mach sei offen,
Gesuntiker-heit
Solstu schlofen!
Daine junge Johrelech
Bin ich dir m’kane.
West doch sain a greissinker,
West doch sain a Tane;
Westu daine Eltern
Bazieren un bascheinen, —
Passt doch nit far dir,
Sollst pistschenen un weinen.
Pjestschest sich un weinst
Un schlofen willstu nit;
Machst doch on dain Mutter
Schmerzen mit dermit.
Singen un wiegen
Is dain ganzer Grund;
Schlof-że, main Kind,
Schlof-że gesund!
אַיְיְלֶעלְיוּלְיֶע, שְׁלָאף,
מַיין לִיבֶּעס קִינְד!
מַאךְ-זְשֶׁע צוּ דִי אוֹיגֶעלֶעךְ
אוּנ שְׁטֵעה אוּף גֶעזוּנְד.
מַאךְ זֵיי צוּ
אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען,
גֶעזוּנְטִיקֶערְ-הֵייט
זָאלְסְטוּ שְׁלָאפֶען!
דַיינֶע יוּנְגֶע יָאהְרֶעלֶעךְ
בִּין אִיךְ דִיר מְקַנֵּא.
װֶעסְט דָאךְ זַיין אַ גְרוֹיסִינְקֶער,
װֶעסְט דָאךְ זַיין אַ תַּנָּא;
װֶעסְטוּ דַיינֶע עֶלְטֶערְן
בַּאצִירֶען אוּנ בַּאשֵׁיינֶען, —
פַּאסְט דָאךְ נִיט פַאר דִיר,
זָאלְסְט פִּישְׁטְשֶׁענֶען אוּנ װֵיינֶען.
פְּיֶעשְׁטְשֶׁעסְט זִיךְ אוּנ װֵיינְסְט
אוּנ שְׁלָאפֶען װִילְסְטוּ נִיט;
מַאכְסְט דָאךְ אָן דַיין מוּטֶער
שְׁמֶערְצֶען מִיט דֶערְמִיט.
זִינְגֶען אוּנ װִיגֶען
אִיז דַיין גַאנְצֶער גְרוּנְד;
שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד,
שְׁלָאף זְשֶׁע גֶעזוּנְד!

↤ 61

Die Bobes mit di Dsiades
Thuen in draussen sitzen,
Mit die breite Schwerten,
Mit die lange Spitzen.
A Jingele, wos hot sich
Weinendig gefunen, —
Hot men ihm gechapt
Un araingeworfen in Brunnen.
דִי בָּאבֶּעס מִיט דִי דְזְיַאדֶעס
טוּהֶען אִין דְרוֹיסֶען זִיצֶען,
מִיט דִי בְּרוֹיטֶע שְׁװֶערְדֶען,
מִיט דִי לַאנְגֶע שְׁפִּיצֶען.
אַ אִינְגֶעלֶע, װָאס הָאט זִיךְ
װֵיינֶענְדִיג גֶעפוּנֶען, —
הָאט מֶען אִיהְם גֶעחַאפְּט
אוּנ אַרַיינְגֶעװָארְפֶען אִין בְּרוּנֶען.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 64.
Gam Ssimcho ateres Bálo,
Lomir spielen a kleine Waile.
A kleine Waile welen mir spielen,
A ganzen Redel welen mir fihren.
Patsche-patsche, Kindelech,
Welen mir keifen Schichelech;
Schichelech welen mir keifen,
In Cheider welen mir leifen.
Teire welen mir lernen mit gute Mailes,
Zu der Chassene welen mir paskenen Schailes;
Schailes welen mir paskenen,
A Drosche welen mir darschenen.
Die Drosche wet gefällen die ganze Welt,
Bifrat as die Kind kost asei viel Geld;
Asei viel Geld is Masol mit Broche:
Die Kind kummt araus vun a scheine Mischpoche.
גַם שִׂמְחָה עֲטֶרֶת בַּעְלָה,
לָאמִיר שְׁפִּילֶען אַ קְלֵיינֶע װַיילֶע.
אַ קְלֵיינֶע װַיילֶע װֶעלֶען מִיר שְׁפִּילֶען,
אַ גַאנְצֶען רֶעדֶעל װֶעלֶען מִיר פִיהְרֶען.
פַּאטְשֶׁע-פַּאטְשֶׁע, קִינְדֶעלֶעךְ,
װֶעלֶען מִיר קוֹיפֶען שִׁיכֶעלֶעךְ;
שִׁיכֶעלֶעךְ װֶעלֶען מִיר קוֹיפֶען,
אִין חֵדֶר װֶעלֶען מִיר לוֹיפֶען.
תּוֹרָה װֶעלֶען מִיר לֶערְנֶען מִיט גוּטֶע מַעֲלוֹת,
צוּ דֶער חֲתֻנָה װֶעלֶען מִיר פַּסְקֶ׳ענֶען שַׁאֲלוֹת;
שַׁאֲלוֹת װֶעלֶען מִיר פַּסְקֶ-ענֶען,
אַ דְרָשָׁה װֶעלֶען מִיר דַרְשֶׁ׳ענֶען.
דִי דְרָשָׁה װֶעט גֶעפֶעלְלֶען דִי גַאנְצֶע װֶעלְט,
בִּפְרַט אַז דִי קִינְד קָאסְט אַזוֹי פִיל גֶעלְד;
אַזוֹי פִיל גֶעלְד אִיז מַ׳זָל מִיט בְּרָכָה:
דִי קִינְד קוּמְט אַרוֹיס פוּן אַ שֵׁיינֶע מִשְׁפָּחָה.
Н. З. Левинъ (Витебск. губ).

↤ 62


№ 65
As ’ch wollt gehat dem Keissers Eizres mit sain ganze Melyche,
Wollt dos gor nit sain bai mir asei greiss niche,
Wie du binst mir niche main Licht, main Schain!
As ich derseh dir, mein ich — die ganze Wellt is main!
Schlof, main Kind, schlof main Kind,
Sollst mir ruhen un sain gesynd!
Alle Brilljanten un alle Antiken
Kennen doch main Harz asei viel nit erquicken,
Wie viel du thust erquicken, main Licht, main Schain,
Mit dir will ich meinen, as die ganze Welt is main!
Schlof, main Kind etc.
As du liegst un schlofst in dain Wiegel,
Steihen gute Malochim un badecken dir mit seier Fligel.
Du, main Kind, binst main Licht, main Schain,
Mit dir will ich meinen — die ganze Welt is main!
Schlof, main Kind etc.
Der Tate hot dos Kind nit gelernt, wos Gott hot geboten,
Wet men ihm auf jener Welt brennen un broten;
Un du, main lieb Kind, mit daine Zidkes sollst sich mihen
Dain Taten vun Geh’nem arauszuziehen.
Schlof, main Kind etc.
אַז כְ׳װָאלְט גֶעהַאט דֶעם קֵיסַרְס אוֹצְרוֹת מִיט זַיין גַאנְצֶע מְלוּכָה,
װָאלְט דָאס גָאר נִיט זַיין בַּיי מִיר אַזוֹי גְרוֹיס נִיחָה,
װִי דוּ בִּינְסְט מִיר נִיחָה מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין!
אַז אִיךְ דֶערְזֶעה דִיר, מֵיין אִיךְ — דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף מַיין קִינְד,
זָאלְסְט מִיר רוּהֶען אוּנ זַיין גֶעזוּנְד!
אַלֶע בְּרִילְיַאנְטֶען אוּנ אַלֶע אַַנְטִיקֶען
קֶענֶען דָאךְ מַיין הַארְץ אַזוֹי פִיל נִיט עֶרְקְװִיקֶען,
װִי פִיל דוּ טוּהְסְט עֶרְקְװִיקֶען, מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין,
מִיט דִיר װִיל אִיךְ מֵיינֶען, אַז דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.
אַז דוּ לִיגְסְט אוּנ שְׁלָאפְסְט אִין דַיין װִיגֶעל,
שְׁטֵעהֶען גוּטֶע מַלְאָכִים אוּנ בַּאדֶעקְען דִיר מִיט זֵייעֶר פְלִיגֶעל.
דוּ, מַיין קִינְד, בִּינְסְט מַיין לִיכְט, מַיין שַׁיין,
מִיט דִיר װִיל אִיךְ מֵיינֶען — דִי גַאנְצֶע װֶעלְט אִיז מַיין!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.
דֶער טַאטֶע הָאט דָאס קִינְד נִיט גֶעלֶערְנְט, װָאס גָאט הָאט גֶעבָּאטֶען,
װֶעט מֶען אִיהְם אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט בְּרֶענֶען אוּנ בְּרָאטֶען;
אוּנ דוּ, מַיין לִיבּ קִינְד, מִיט דַיינֶע צִדְקוּת זָאלְסְט זִיךְ מִיהֶען
דַיין טַאטֶען פוּן גֵיהִנּוֹם אַרוֹיסְצוּצִיהֶען.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.

↤ 63

As ich wel amol darfen auf jener Welt geihn,
Welen die Thiren vun Gan-eiden offen steihn.
Du, main Kind, sollst mir sain a frummer un a guter,
Wet men sogen auf jener Welt: Lost arain dem Zadik’s Mutter!
Schlof, main Kind, schlof, main Kind,
Sollst mir ruhen un sain gesynd!
אַז אִיךְ װֶעל אַמָאל דַארְפֶען אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט גֵעהְן,
װֶעלֶען דִי טִיהְרֶען פוּן גַּן עֵדֶן אָפֶען שְׁטֵעהְן.
דוּ, מַיין קִינְד, זָאלְסְט מִיר זַיין אַ פְרוּמֶער אוּנ אַ גוּטֶער,
װֶעט מֶען זָאגֶען אוֹיף יֶענֶער װֶעלְט: לָאזְט אַרַיין דֶעם צַדִּיקְ׳ס מוּטֶער!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף, מַיין קִינְד,
זָאלְסְט מִיר רוּהֶען אוּנ זַיין גֶעזוּנְד!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 66.
Ai lju-lju-lju, lju-lju lju!
Unter dos Kind’s Wiegele
Steiht a klein fain Ziegele.
Die Ziegele is gefohren handlen,
Die beste S’cheire is Rosinkes mit Mandlen.
Teire, Teire in Kepele,
Kasche kochen in Tepele,
Breit mit Putter schmieren;
Der Tate mit die Mamen
Welen dos Kind zu der Chupe fihren.
Ziegele-Miegele, Wachs in Krigele,
Reithe Pomeranzen;
As der Tate schlogt der Mamen
Leifen die Kinder tanzen.
אַילְיוּ-לְיוּ-לְיוּ, לְיוּ-לְיוּ לְיוּ!
אוּנְטֶער דָאס קִינְדְ׳ס װִיגֶעלֶע
שְׁטֵעהְט אַ קְלֵיין פַיין צִיגֶעלֶע.
דִי צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען,
דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה אִיז רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען.
תּוֹרָה, תּוֹרָה אִין קֶעפֶּעלֶע,
קַאשֶׁע קָאכֶען אִין טֶעפֶּעלֶע,
בְּרֵייט מִיט פּוּטֶער שְׁמִירֶען;
דֶער טַאטֶע מִיט דִי מַאמֶען
װֶעלֶען דָאס קִינְד צוּ דֶער חוּפָּה פִיהְרֶען.
צִיגֶעלֶע-מִיגֶעלֶע, װַאקְס אִין קְרִיגֶעלֶע,
רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען;
אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דֶער מַאמֶען
לוֹיפֶען דִי קִינְדֶער טַאנְצֶען.
М. З. Левинъ (Витеб. губ.).


№ 67.
Unter (Ssoreles) Wiegele
Steiht a klor-waiss Ziegele.
Dos Ziegele is gefohren handlen.
Rosinkes mit Mandlen,
Wos is die beste S’cheire.
Ssorele’s choss’n wet lernen Teire;
Teire wet er lernen,
Sforim wet er schraiben;
A gute un a frumme
Wet (Ssorele) blaiben.
אוּנְטֶער (שָׂרָה׳לֶעס) װִיגֶעלֶע
שְׁטֵעהְט אַ קְלָאר-װַייס צִיגֶעלֶע.
דָאס צִיגֶעלֶע אִיז גֶעפָאהְרֶען הַאנְדְלֶען.
רָאזִינְקֶעס מִיט מַאנְדְלֶען,
װָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע סְחוֹרָה.
שָׂרָה׳לֶעס חָתָן װֶעט לֶערְנֶען תּוֹרָה;
תּוֹרָה װֶעט עֶר לֶערְנֶען,
סְפָרִים װֶעט עֶר שְׁרַייבֶּען;
אַ גוּטֶע אוּנ אַ פְרוּמֶע
װֶעט (שָׂרָה׳לֶע) בְּלַייבֶּען.
А. А. Чигиринскій (Кіевъ).

↤ 64


№ 68.
Schlof, Tochter’l du scheine, du faine,
In dain Wigele;
Ich wel mir setzen leben dir
Und singen a Liedele.
Ai ljulje, ai ljulje,
Mach zu daine faine Eigelach gich un geschwind!
Wos warfstu sich arum,
Wos liegstu krumm?
Folg mir, lieg besser grad;
Du megst mir gleiben —
Alle wern dir leiben
Far a scheine, erliche Mad!
Ai ljulje etc.
As men schloft, geiht die Nschome aruf
Un schraibt die Aweires in die Bicher;
Un du, main Kind,
Host kain Sind,
Kennst schlofen ruhig un sicher!
Ai ljulje etc.
Genug schon weinen,
Ich wel dir vereinen,
Ich wel dir keifen Beigelach,
Genug schon dir wigen,
Los mir a Waile liegen,
Mach zu daine koschere Eigelach!
Ai ljulje etc.
As ich wollt wissen,
Wer es kummt aher,
Wos willen a-n-Ain-hore geben, —
Arop vun dain Guf,
Auf sei aruf,
Soll sain bai sei zait seier leben!
Ai ljulje etc.
שְׁלָאף, טָאכְטֶערְ׳ל דוּ שֵׁיינֶע, דוּ פַיינֶע,
אִין דַיין װִיגֶעלֶע;
אִיךְ װֶעל מִיר זֶעצֶען לֶעבֶּען דִיר
אוּנְד זִינְגֶען אַ לִידֶעלֶע.
אַי לְיוּלְיֶע, אַי לְיוּלְיֶע,
מַאךְ צוּ דַיינֶע פַיינֶע אויגֶעלַאךְ גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד!
װָאס װַארְפְסְטוּ זִיךְ אַרוּם,
װָאס לִיגְסְטוּ קְרוּם?
פָאלְג מִיר, לִיג בֶּעסֶער גְרַאד;
דוּ מֶעגְסְט מִיר גְלוֹיבֶּען —
אַלְלֶע װֶערְן דִיר לוֹיבֶּען
פַאר אַ שֵׁיינֶע, עֶרְלִיכֶע מַאד!
אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ.
אַז מֶען שְׁלָאפְט, גֵעהְט דִי נְשָׁמָה אַרוּף
אוּנ שְׁרַייבְּט דִי עֲבֵרוֹת אִין דִי בִּיכֶער;
אוּנ דוּ, מַיין קִינְד,
הָאסְט קַיין זִינְד,
קֶענְסְט שְׁלָאפֶען רוּהִיג אוּנ זִיכֶער!
אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ.
גֶענוּג שָׁאן װֵיינֶען,
אִיךְ װֶעל דִיר פֶערֵיינֶען,
אִיךְ װֶעל דִיר קוֹיפֶען בֵּייגֶעלַאךְ,
גֶענוּג שָׁאן דִיר װִיגֶען,
לָאז מִיר אַ װַיילֶע לִיגֶען,
מַאךְ צוּ דַיינֶע כָּשֵׁרֶע אוֹיגֶעלַאךְ!
אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ.
אַז אִיךְ װָאלְט װִיסֶען,
װֶער עֶס קוּמְט אַהֶער,
װָאס װִילֶען אַנְ-עַיִן-הָרָע גֶעבֶּען, —
אַרָאפּ פוּן דַיין גוּף,
אוֹיף זֵיי אַרוּף,
זָאל זַיין בַּיי זֵיי צַייט זֵייעֶר לֶעבֶּען!
אַי לְיוּלְיֶע א. ז. װ.
Е. Нурокъ (Туккумъ, Курляндск. губ.).

↤ 65


№ 69.
Ailje-ljulje, schlof,
Main liebes Kind!
Mach-że zu die Eigelach
Un steih uf gesynd.
Mach sei zu
Un mach sei offen,
Gesuntiker-heit
Sollstu schlofen!
Pjestschest sich un weinst
Un schlofen willstu nit, —
Machst doch on dain Mutter
Schmerzen mit dermit.
Singen un wiegen
Is dain ganzer Grund;
Schlof-że, main Kind,
Schlof-że gesund!
Żabes mit Bären
Ohen af draussen sitzen,
Mit die heiche Steckens,
Mit die lange Spitzen.
A Meidele, wos weint
Un will nit ruhig sain,
Nehmen sei ihr zu
Un warfen in Torbe arain!
אַיְילְיֶע-לְיוּלְיֶע, שְׁלָאף,
מַיין לִיבֶּעס קִינְד!
מַאךְ-זְשֶׁע צוּ דִי אוֹיגֶעלֶעךְ
אוּנ שְׁטֵעה אוּף גֶעזוּנְד.
מַאךְ זֵיי צוּ
אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען,
גֶעזוּנְטִיקֶערְ-הֵייט
זָאלְסְטוּ שְׁלָאפֶען!
פְּיֶעשְׁטְשֶׁעסְט זִיךְ אוּנ װֵיינְסְט
אוּנ שְׁלָאפֶען װִילְסְטוּ נִיט, —
מַאכְסְט דָאךְ אָן דַיין מוּטֶער
שְׁמֶערְצֶען מִיט דֶערְמִיט.
זִינְגֶען אוּנ װִיגֶען
אִיז דַיין גַאנְצֶער גְרוּנְד;
שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד,
שְׁלָאף-זְשֶׁע גֶעזוּנְד!
זְשַׁאבֶּעס מִיט בֶּערֶען
אָהֶען אַף דְרוֹיסֶען זִיצֶען,
מִיט דִי הוֹיכֶע שְׁטֶעקֶענְס,
מִיט דִי לַאנְגֶע שְׁפִּיצֶען.
אַ מֵיידֶעלֶע, װָאס װֵיינְט
אוּנ װִיל נִיט רוּהִיג זַיין,
נֶעהְמֶען זֵיי אִיהְר צוּ
אוּנ װַארְפֶען אִין טָארְבֶּע אַרַיין!
Б. М. Кассель и А. Д. Пивъ (Ковенск. губ.).


№ 70.
Schlof, main Kind, in Freiden,
Du west vargessen daine Leiden,
Derwaile schlof gesynd!
Du west lesen Bichelech,
Du west stricken Tichelech, —
Derwaile schlof, main Kind!
Dort in a Sál
Wet sain amol a Ball,
Du’st machen mit dain Kleidele a Wind,
Schlof-że, schlof-że, Mamele,
Du west sain amol a Damele, —
Derwaile schlof gesynd!
. . . . . . . . . .
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, אִין פְרֵיידֶען,
דוּ װֶעסְט פַארְגֶעסֶען דַיינֶע לֵיידֶען,
דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף גֶעזוּנְד!
דוּ װֶעסְט לֶעזֶען בִּיכֶעלֶעךְ,
דוּ װֶעסְט שְׁטְרִיקֶען טִיכֶעלֶעךְ, —
דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף, מַיין קִינְד!
דָארְט אִין אַ זַאל
װֶעט זַיין אַמָאל אַ בַּאל,
דוּ׳סְט מַאכֶען מִיט דַיין קְלֵיידֶעלֶע אַ װִינְד,
שְׁלָאף-זְשֶׁע, שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַאמֶעלֶע,
דוּ װֶעסְט זַיין אַמָאל אַ דַאמֶעלֶע, —
דֶערְװַיילֶע שְׁלָאף גֶעזוּנְד!
. . . . . . . . . .
г-жа Б. Іофе (Гродненск. губ ).

↤ 66


№ 71.
Schlof in Freiden,
Du weisst nit kein Leiden,
Schlof, main thaiere Kind!
Schlof, main Veigele,
Mach zu dain Eigele,
Schlof, main thaiere Kind!
Daine Eltern min-hastame
Sainen traie Tate-Mame,
Wollten wellen vun dir Gut’s derleben;
Wollten gern sehn a Trittele
Vun dain getraie Fissele,
Wollten sei gewiss Zdoke geben.
West sain geladen af die Ballen,
West tanzen in die Salen;
West sich dreihen aher un ahin,
West gefällen weren
Zwischen alle Herren, —
Derwail schlof sich aus, main Kind!
West aufsteihn in der-frih,
Westu hoben Arbet a ssach
. . . . . . . . . .
West stricken Tichelech
Un lesen vun die Bichelech, —
Derwail schlof sich aus, main Kind!
שְׁלָאף אִין פְרֵיידֶען,
דוּ װֵייסְט נִיט קֵיין לֵיידֶען,
שְׁלָאף, מַיין טַייעֶרֶע קִינְד!
שְׁלָאף, מַיין פֵייגֶעלֶע,
מַאךְ צוּ דַיין אֵייגֶעלֶע,
שְׁלָאף, מַיין טַייעֶרֶע קִינְד!
דַיינֶע עֶלְטֶערְן מִן הַסְתַּמָא
זַיינֶען טְרַייעֶ טַאטֶע-מַאמֶע,
װָאלְטֶען װֶעלֶען פוּן דִיר גוּטְ׳ס דֶערְלֶעבֶּען;
װָאלְטֶען גֶערְן זֶעהְן אַ טְרִיטֶעלֶע
פוּן דַיין גֶעטְרַייעֶ פִיסֶעלֶע,
װָאלְטֶען זֵיי גֶעװִיס צְדָקָה גֶעבֶּען.
װֶעסְט זַיין גֶעלַאדֶען אַף דִי בַּאלֶען,
װֶעסְט טַאנְצֶען אִין דִי זַאלֶען;
װֶעסְט זִיךְ דְרֵייהֶען אַהֶער אוּנ אַהִין,
װֶעסְט גֶעפֶעלֶען װֶערֶען
צְװִישֶׁען אַלֶע הֶערֶען, —
דֶערְװַייל שְׁלָאף זִיךְ אוֹיס, מַיין קִינְד!
װֶעסְט אוֹיפְשְׁטֵעהְן אִין דֶער פְרִיה,
װֶעסְטוּ הָאבֶּען אַרְבֶּעט אַ סַךְ
. . . . . . . . . .
װֶעסְט שְׁטְרִיקֶען טִיכֶעלֶעךְ
אוּנ לֶעזֶען פוּן דִי בִּיכֶעלֶעךְ, —
דֶערְװַייל שְׁלָאף זִיךְ אוֹיס, מַיין קִינְד!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 72.
Schlof, schlof, schlof!
Der Tate wet fohren in Dorf,
Wet er breingen a-n-Epele,
Wet sain gesund die Kepele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Nissele,
Wet sain gesund die Fissele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a-n-Entele,
Wet sain gesund die Häntele.
שְׁלָאף, שְׁלָאף, שְׁלָאף!
דֶער טַאטֶע װֶעט פָאהְרֶען אִין דָארְף,
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נְ-עֶפֶּעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי קֶעפֶּעלֶע.
שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ.
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נִיסֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי פִיסֶעלֶע.
שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ.
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ נְ-עֶנְטֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי הֶענְטֶעלֶע.

↤ 67

Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Jaichele,
Wet sain gesund der Baichele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Veigele,
Wet sain gesund die Eigele.
Schlof, schlof etc.
Wet er breingen a Häsele,
Wet sain gesund der Näsele.
שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ.
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ יַיְכֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דֶער בַּייכֶעלֶע.
שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ.
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ פֵייגֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי אֵייגֶעלֶע.
שְׁלָאף, שְׁלָאף א. ז. װ.
װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען אַ הֶעזֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דֶער נֶעזֶעלֶע.
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).


№ 73.
Schlof, main Kind, schlof!
Der Tate wet breingen a-n-Of;
Die Mame wet breingen a-n-Epele,
Wet sain gesund die Kepele.
Schlof, main Kind, schlof!
Der Tate wet breingen a-n-Of;
Die Mame wet breingen a Jaichele,
Wet sain gesund die Baichele.
Schlof, main Kind etc.
Die Mame wet breingen a-Entele,
Wet sain gesund die Häntele.
Schlof, main Kind etc.
Die Mame wet breingen a Schissele,
Wet sain gesund die Fissele.
. . . . . . . . . .
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף!
דֶער טַאטֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עוֹף;
דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עֶפֶּעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי קֶעפֶּעלֶע.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף!
דֶער טַאטֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַנְ-עוֹף;
דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ יַיְכֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי בַּייכֶעלֶע.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.
דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ עֶנְטֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי הֶענְטֶעלֶע.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד א. ז. װ.
דִי מַאמֶע װֶעט בְּרֵיינְגֶען אַ שִׁיסֶעלֶע,
װֶעט זַיין גֶעזוּנְד דִי פִיסֶעלֶע.
. . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 74.
Schlof, schlof in dain Ruh,
Mach die koschere Eigelach zu;
Mach sei zu un mach sei offen
Un wer gesunter-heit ainschlofen!
. . . . . . . . . .
שְׁלָאף, שְׁלָאף אִין דַיין רוּה,
מַאךְ דִי כָּשֵׁרֶע אֵייגֶעלַאךְ צוּ;
מַאךְ זֵיי צוּ אוּנ מַאךְ זֵיי אָפֶען
אוּנ װֶער גֶעזוּנְטֶערהֵייט אַיינְשְׁלָאפֶען!
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Виленск. губ.).

↤ 68


№ 75.
Die Lwone passt auf die Stern,
Wie der Pastuch saine Schof,
Sei sollen cholile nit geminert wern,
Schlof, main Eifele, schlof!
דִי לְבָנָה פַּאסְט אוֹיף דִי שְׁטֶערְן,
װִי דֶער פַּאסְטוּךְ זַיינֶע שָׁאף,
זֵיי זָאלֶען חָלִילָה נִיט גֶעמִינֶערְט װֶערְן,
שְׁלָאף, מַיין עוֹפֶ׳עלֶע, שְׁלָאף!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).


№ 76
Schlof-że, main Kind,
Gich un geschwind,
In dain scheininke Wiegele!
Ich wel sich mir setzen leben dir
Un singen a scheininke Liedele.
Wos is dos far a Steiger, —
Es is schoin zwelf a Seiger
Un du schlofst noch nit ain!
Es is kein ander Swore,
As du host a-n-Ain-hore,
Schlof-że ain, main Kind!
Wenn es wollt nit sain spät,
Wollt ich arop vun Bett
Un wollt a-n-Ain-hore’le opsprechen
Arop vun dain Guf,
Bis die Waiber sainen noch nit uf.
Wos halstu asei die Kepele varworfen?
. . . . . . . . . .
שְׁלָאף-זְשֶׁע, מַיין קִינְד,
גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד,
אִין דַיין שֵׁיינִינְקֶע װִיגֶעלֶע!
אִיךְ װֶעל זִיךְ מִיר זֶעצֶען לֶעבֶּען דִיר
אוּנ זִינְגֶען אַ שֵׁיינִינְקֶע לִידֶעלֶע.
װָאס אִיז דָאס פַאר אַ שְׁטֵייגֶער, —
עֶס אִיז שׁוֹין צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער
אוּנ דוּ שְׁלָאפְסְט נָאךְ נִיט אַיין!
עֶס אִיז קֵיין אַנְדֶער סְבָרָה,
אַז דוּ הָאסְט אַנְ-עַיִן הָרָע,
שְׁלָאף-זְשֶׁע אַיין, מַיין קִינְד!
װֶען עֶס װָאלְט נִיט זַיין שְׁפֶּעט,
װָאלְט אִיךְ אַרָאפּ פוּן בֶּעט
אוּנ װָאלְט אַנְ-עַיִן הָרָע׳לֶע אָפְּשְׁפְּרֶעכֶען
אַרָאפּ פוּן דַיין גוּף,
בִּיז דִי װַייבֶּער זַיינֶען נָאךְ נִיט אוּף.
װָאס הַאלְסְטוּ אַזוֹי דִי קֶעפֶּעלֶע פַארְװָארְפֶען?
. . . . . . . . . .
М. З. Левинъ (Витебск. и Екатеринославск. г).


№ 77.
Ailje-ljulje,
Schlof, main Gdule!
Mach zu daine
Eigelech die faine
Ganz gich un geschwind
Un steih auf wieder
Mit gesunde Glieder,
Main lieb-sisses Kind!
אַיילֶע-לְיוּלְיֶע,
שְׁלָאף, מַיין גְדוּלָה!
מַאךְ צוּ דַיינֶע
אֵייגֶעלֶעךְ דִי פַיינֶע
גַאנְץ גִיךְ אוּנ גֶעשְׁװִינְד
אוּנ שְׁטֵעה אוֹיף װִידֶער
מִיט גֶעזוּנְדֶע גְלִידֶער,
מַיין לִיעבּ-זִיסֶעס קִינְד!
Д. Г. Гальпернъ (Ковна)

↤ 69


№ 78.
. . . . . . . . . .
In Mark darf men leifen,
Beigelech darf men keifen;
Mit Putter darf men schmieren,
Der Tate mit der Mame
Sollen dich zu der Chupe fihren.
. . . . . . . . . .
אִין מַארְק דַארְף מֶען לוֹיפֶען,
בֵּייגֶעלֶעךְ דַארְף מֶען קוֹיפֶען;
מִיט פּוּטֶער דַארְף מֶען שְׁמִירֶען,
דֶער טַאטֶע מִיט דֶער מַאמֶע
זָאלֶען דִיךְ צוּ דֶער חֻפָּה פִיהרֶען.
г-жа Б. Б. Гинзбургъ (Могилвск. губ.).


№ 79.
Dos Kind liegt in Wiegele mit aus geweinte Eigen.
Die Mame lie’t auf der Erd, die Fiss ausgezeigen.
Nito kein Mame,
Nito kein Nchome!
Dos Kind liegt in Wiegele un chalescht seigen,
Die Mame liegt in Keiwer mit Scharbens auf die Eigen.
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, glätten un Kammen,
Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausramen?
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, putzen un glätten,
Wer wet dir, main Kind, die Wiegele ausbetten?
Nito kein Mame etc.
Wer wet dir, main Kind, putzen un zieren,
Wer wet dir, main Kind, in Cheider fihren? 1)
Nito kein Mame etc.
דָאס קִינְד לִיגְט אִין װִיגֶעלֶע מִיט אוֹיס גֶעװֵיינְטֶע אוֹיגֶען.
דִי מַאמֶע לִיגְט אוֹיף דְ׳רְערְד, דִי פִיס אוֹיסְגֶעצוֹיגֶען.
נִיטָא קֵיין מַאמֶע,
נִיטָא קֵיין נְחָמָה!
דָאס קִינְד לִיגְט אִין װִיגֶעלֶע אוּנ חַלֶשְׁט זוֹיגֶען,
דִי מַאמֶע לִיגְט אִין קֶבֶר מִיט שַׁארְבֶּענְס אוֹיף דִיא אוֹיגֶען.
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, גְלֶעטֶען אוּנ קַאמֶען,
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, דִי װִיגֶעלֶע אוֹיסְרַאמֶען?
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, פּוּצֶען אוּנ גְלֶעטֶען,
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, דִי װִיגֶעלֶע אוֹיסְבֶּעטֶען?
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, פּוּצֶען אוּנ צִירֶען,
װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, אִין חֶדֶר פִיהרֶען? 1)
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
Варіанты:
Wer wet dir, main Kind, machen far a Mentschen.
Un wer wet dir, main Kind, unter der Chupe bentschen?
1) װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, מַאכֶען פַאר אַ מֶענְשֶׁען.
אוּנ װֶער װֶעט דִיר, מַיין קִינְד, אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה בֶּענְטְשֶׁען?

↤ 70

’ch bin ausgegangen in alle Apteiken,
’ch hob gemeint, der Mal’ch ha-Mowes wet nit Kummen die Mamen teilen
Nito kein Mame etc.
’ch bin ausgefohren in alle Schiffen un alle Jamen,
’ch hob gemeint, ’ch wel kriegen keifen far’n Jossem’l a Mamen. 1)
Nito kein Mame etc.
In dem Jossem’s Wiegele hot sich araingechapt a Faier,
Wie auf’n fraien Feld in die Strei vun a Schaier. 2)
Nito kein Mame etc.
כְ׳בִּין אוֹיסְגֶעגַאנְגֶען אִין אַלֶע אַפְּטֵייקֶען,
כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, דֶער מַלְאַךְ הַמָּוֶת װֶעט נִיט קוּמֶען דִי מַאמֶען טֵיילֶען
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
כְ׳בִּין אוֹיסְגֶעפָאהרֶען אִין אַלֶע שִׁיפֶען אוּנ אַלֶע יַם׳עֶן,
כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, כְ׳װֶעל קְרִיגֶען קוֹיפֶען פַארְ׳ן יָתוֹם׳ל אַ מַאמֶען. 1)
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
אִין דֶעם יָתוֹמ׳ס װִיגֶעלֶע הָאט זִיךְ אַרַיינְגֶעחַאפְּט אַ פַייעֶר,
װִי אוֹיפְ׳ן פְרַייעֶן פֶעלְד אִין דִי שְׁטְרֵיי פוּן אַ שַׁייעֶר. 2)
נִיטָא קֵיין מַאמֶע א. ז. װ.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
М. З. Левинъ (Витебск. губ.).
Ю. М. Нейфанъ (Минск. губ).


№ 80.
Er hot mir zugesogt, er hot mir zugesogt,
Er hot mir zugesogt zu nehmen, (bis)
Er geiht awek zu a-n-ander Meidel,
Thut main Harz klemmen.
Schlof, main Kind, schlof
In dain thaiern Schlof!
Wen Gott wet un bazohlen
Far die falsche Liebe,
Dos wet schoin sain sain Strof!
’s i’ gor nito kein Epele,
Wos soll nit sain kein Worm in drinnen;
’s i’ gor nito kein Mannsperson,
Wos soll nit hoben kein falschen Sinnen.
Ach schlof, main Kind, schlof
In dain thaiern Schlof etc.
עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט, עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט,
עֶר הָאט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ נֶעהְמֶען, (bis)
עֶר גֵעהְט אַװֶעק צוּ אַנְ-אַנְדֶער מֵיידֶעל,
טוּהְט מַיין הַארְץ קְלֶעמֶען.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף
אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף!
װֶען גָאט װֶעט אוּנ בַּאצָאלֶען
פַאר דִי פַאלְשֶׁע לִיבֶּע,
דָאס װֶעט שׁוֹין זַיין זַיין שְׁטְרָאף!
סְ׳אִי׳ גָאר נִיטָא קֵיין עֶפֶּעלֶע,
װָאס זָאל נִיט זַיין קֵיין װָארְם אִין דְ׳רִינֶען;
סְ׳אִי׳ גָאר נִיטָא קֵיין מַאנְסְפֶּערְזָאן,
װָאס זָאל נִיט הָאבֶּען קֵיין פַאלְשֶׁען זִינֶען.
אַךְ שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף
אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף א. ז. װ.
. . . ich wel kriegen a-n-ander Mamen
1) . . . אִיךְ װֶעל קְרִיגֶען אַנְ-אַנְדֶער מַאמֶען
Или:
. . . ich wel keifen far Geld der Mamen.
Oi, wie ain Mutter is zu Kinder thaier!
2) . . . אִיךְ װֶעל קוֹיפֶען פַאר גֶעלְט דֶער מַאמֶען.
אָי, װִי אַיין מוּטֶער אִיז צוּ קִינְדֶער טַייעֶר!

↤ 71

Ich hob sich geneiht a Kleidele,
Vun finf Arschin die Breit;
Kein Gat’s un kein Hob sollen sei nit hoben,
Die wos hoben unser Liebe vunander gescheidt!
Schlof, main Kind, schlof
In dain thaiern Schlof etc.
אִיךְ הָאבּ זִיךְ גֶענֵעהְט אַ קְלֵיידֶעלֶע,
פוּן פִינְף אַרְשִׁין דִי בְּרֵייט;
קֵיין גַוּטְ׳ס אוּנ קֵיין הָאבּ זָאלֶען זֵיי נִיט הָאבֶּען,
דִי װָאס הָאבֶּען אוּנְזֶער לִיבֶּע פוּנַאנְדֶער גֶעשֵׁיידְט!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, שְׁלָאף
אִין דַיין טַייעֶרְן שְׁלָאף א. ז. װ.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 81. *)
Schliess zu, main Kind, daine Eigelech
Un nehm main Chijus nit araus.
Vun dain greissen Umglick, main Kind, weisstu nit,
Vun dem, wos ich sog dir jetzt aus 1).
Der Mal’ach wet dich zudecken mit sain Fligele
Bis morgen klor-waissen Tog; 2)
Leb’n der elinter Wiegele
Sitz ich, dain Mutter, un klog.
Ich klog, wos ich hob dich geboren
Auf Zores, auf Umglick, auf Schmerz.
Wenn ich hob dain Voter varloren,
Bistu gewen bai mir unter’n Herz.
Wenn du bist araus vun dain Blihung,
Is er schoin bai uns nit gewen.
Kein Voter, main Kind, hostu nit, —
Er hot dich nit derlebt zu sehn.
Dain Voter hot men gerufen auf’n Himmel, 3)
Er wet schoin keinmol nit kummen zurick.
Schlof, main Kind, un drimel,
Du varsteihst nit vun greissen Umglick!
שְׁלִיס צוּ, מַיין קִינְד, דַיינֶע אֵייגֶעלֶעךְ
אוּנ נֶעהם מַיין חִיוּת נִיט אַרוֹיס.
פוּן דַיין גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק, מַיין קִינְד, װֵייסְטוּ נִיט,
פוּן דֶעם, װָאס אִיךְ זָאג דִיר יֶעצְט אוֹיס 1).
דֶער מַלְאָךְ װֶעט דִיךְ צוּ דֶעקֶען מִיט זַיין פְלִיגֶעלֶע
בִּיז מָארְגֶען קְלָאר װַייסֶען טָאג; 2)
לֶעבְּ׳ן דֶער עֶלִינְטֶער װִיגֶעלֶע
זִיץ אִיךְ, דַיין מוּטֶער, אוּנ קְלָאג.
אִיךְ קְלָאג, װָאס אִיךְ הָאבּ דִיךְ גֶעבָּארֶען
אוֹיף צָרוֹת, אוֹיף אוּמְגְלִיק, אוֹיף שְׁמֶערְץ.
װֶען אִיךְ הָאבּ דַיין פָאטֶער פַארְלָארֶען,
בִּיסְטוּ גֶעװֶען בַּיי מִיר אוּנְטֶערְ׳ן הֶערְץ.
װֶען דוּ בִּיסְט אַרוֹיס פוּן דַיין בְּלִיהוּנְג,
אִיז עֶר שׁוֹין בַּיי אוּנְז נִיט גֶעװֶען.
קֵיין פָאטֶער, מַיין קִינְד, הָאסְטוּ נִיט, —
עֶר הָאט דִיךְ נִיט דֶערְלֶעבְּט צוּ זֶעהְן.
דַיין פָאטֶער הָאט מֶען גֶערוּפֶען אוֹיפְ׳ן הִימְמֶעל, 3)
עֶר װֶעט שׁוֹין קֵיין מָאל נִיט קוּמֶען צוּרִיק.
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, אוּנ דְרִימְמֶעל,
דוּ פַארְשְׁטֵעהסְט נִיט פוּן גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק!
*) См. аналогичное по содержанію (но не по формѣ) стихотвореніе И. I Линецкаго „דָאס װִיקֶעלֶע“ въ его сборникѣ „בֵּייזֶער מַארְשֶׁעלִיק“ ч. II стр. 17 (Варшава, 1879 г). —
Варіанты:
Yun dem wos men sogt dir nit aus.
Bis’kn klor-waissen Tog.
Gott hot ihm gerufen in Himmel.
1) פוּן דֶעם װָאס מֶען זָאגְט דִיר נִיט אוֹיס.
2) בִּיסְקְ׳ן קְלָאר־װַייסֶען טָאג.
3) גָאט הָאט אִיהם גֶערוּפֶען אִין הִימְמֶעל.

↤ 72

Wenn du west a bissel älter weren
Westu varsteihn vun greissen Umglick
Dos wet dich begiessen mit Thrären
Asei wie dain Mutter allein.
Horewen westu dain ganzen Leben
Mit Neith 1) wet dir onkummen dain Breit;
Blut wet vun daine Eigen rinnen,
Wail dain Voter is teit. 3)
Horewen wollten mir beide zusammen,
Wollt uns asei schlecht nit gewen.
In kalte Wasser, main Kind, westu schwimmen,
Un ich wel sain ganz wait vun dir.
Auf dain Leben westu auf’n Jam schwimmen,
Die Chwalen welen dich arumtrogen;
Zu ain Breg westu wellen zukummen,
Un du west sich nit kennen derschlogen.
Jederer wet dich aweksteissen:
Mi wet dir sogen: geih waiter, geih!
Du bist unserer a fremder.
A Jossem’l bistu, och weih!
Far die Chewre-kadische
Hot sich geeffent a Welt: 3)
Sei hobn in sich die Hose
Zu nehmen var a Teiten Geld.
Auf’n Beiss-eilom steiht a Mazeiwele, —
Opzutreten vun ihr a Spann, 4)
Dorten sitzt ain junge Nkeiwele,
Klogt noch ihr junginken Mann.
װֶען דוּ װֶעסְט אַ בִּיסֶעל עֶלְטֶער װֶערֶען
װֶעסְטוּ פַארְשְׁטֵעהן פוּן גְרוֹיסֶען אוּמְגְלִיק
דָאס װֶעט דִיךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערֶען
אַזוֹי װִי דַיין מוּטֶער אַלֵיין.
הָארֶעװֶען װֶעסְטוּ דַיין גַאנְצֶען לֶעבֶּען
מִיט נויט 1) װֶעט דִיר אָנְקוּמֶען דַיין בְּרוֹיט;
בְּלוּט װֶעט פוּן דַיינֶע אוֹיגֶען רִינֶען,
װַייל דַיין פָאטֶער אִיז טוֹיט. 3)
הָארֶעװֶען װָאלְטֶען מִיר בֵּיידֶע צוּזַאמֶען,
װָאלְט אוּנְז אַזוֹי שְׁלֶעכְט נִיט גֶעװֶען.
אִין קַאלְטֶע װַאסֶער, מַיין קִינְד, װֶעסְטוּ שְׁװִימֶען,
אוּנ אִיךְ װֶעל זַיין גַאנְץ װַייט פוּן דִיר.
אוֹיף דַיין לֶעבֶּען װֶעסְטוּ אוֹיפְ׳ן יַם שְׁװִימֶען,
דִיא חְװַאלֶען װֶעלֶען דִיךְ אַרוּמְטְרָאגֶען;
צוּ אַיין בְּרֶעג װֶעסְטוּ װֶעלֶען צוּקוּמֶען,
אוּנ דוּ װֶעסְט זִיךְ נִיט קֶענֶען דֶערְשְׁלָאגֶען.
יֶעדֶערֶער װֶעט דִיךְ אַװֶעקְ שְׁטוֹיסֶען:
מִי װֶעט דִיר זָאגֶען: גֵעה װַייטֶער, גֵייה!
דוּ בִּיסְט אוּנְזֶערֶער אַ פְרֶעמְדֶער.
אַ יָתוֹם׳ל בִּיסְטוּ, אָךְ װֵעה!
פַאר דִי חֶבְרָה-קַדִישָׁה
הָאט זִיךְ גֶעעֶפֶענְט אַ װֶעלְט: 3)
זֵיי הָאבְּן אִין זִיךְ דִי הֶעְזָה
צוּ נֶעמֶען פַאר אַ טוֹיטֶען גֶעלְט.
אוֹיפְ׳ן בֵּית עוֹלָם שְׁטֵעהְט אַ מַצֵבָה׳לֶע, —
אָפְּ צוּ טְרֶעטֶען פוּן אִיהְר אַ שְׁפַּאנְן, 4)
דָארְטֶען זִיצְט אַיין יוּנְגֶע נְקֵבָה׳לֶע,
קְלָאגְט נָאךְ אִיהְר יוּנְגִינְקֶען מַאנְן.
Schweiss.
Main Kind, as du west älter weren,
Ach, wie schwer wet dir onkummen dain Breit!
Du west sech bagiessen mit Thrären,
Dermohnendig sech on’m Taten’s Teit.
1) שְׁװֵייס.
2) מַיין קִינְד, אַז דוּ װֶעסְט עֶלְטֶער װֶערֶען,
אַךְ, װִי שְׁװֶער װֶעט דִיר אָנְקוּמֶען דַיין בְּרוֹיט!
דוּ װֶעסְט זֶעךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערֶען,
דֶערְמָאנֶענְדִיג זֶעךְ אָנְ׳ם טַאטֶענְ׳ס טוֹיט.


Иногда вмѣсто послѣднихъ двухъ строкъ поется:
Ariber Hals in Wasser schwimmen,
Wail dain Voter is teit.
Var sei is schoin a Welt.
Die Greiss is sie vun ein Spann.
אַרִיבֶּער הַאלְז אִין װַאסְסֶער שְׁװִימֶען,
װַייל דַיין פָאטֶער אִיז טוֹיט.
3) פַאר זֵיי אִיז שׁוֹין אַ װֶעלְט.
4) דִי גְרוֹיס אִיז זִי פוּן אֵיין שְׁפַּאנְן.

↤ 73

Sie klogt, wos er is gestorben
Un hot ihr gelosen ain klein Kind;
Ihr ganzenem Leben darf sie sain vardorben,
Asei wie ohn ain Pastuch die Rind. 1)
זִי קְלָאגְט, װָאס עֶר אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען
אוּנ הָאט אִיהְר גֶעלָאזֶען אַיין קְלֵיין קִינְד;
אִיהְר גַאנְצֶענֶעם לֶעבֶּען דַארְף זִי זַיין פַארְדָארְבֶּען,
אַזוֹי װִי אָהְן אַיין פַּאסְטוּךְ דִי רִינְד. 1)
О. Гефтъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).
И. I. Глахенгаузъ (Братолюбовка, Херс. губ.).
г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. г.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
М. З. Левинъ (Двинскъ, Битебской губ.).
А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).


№ 82.
Schlof, main Kind, main Krein, 2) main scheiner,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Schlof, main Leben, main Kadisch einer
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
Ba dain Wiegel sitzt dain Mame
Un singt a Lied un weint;
Du west amol versteihn, mistame,
Wos sie hot gemeint.
In Amerike is der Tate
Dainer, lju-lju-lju!
Du bist noch a Kind l’eiss-ate,
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
In Amerike is far jeden,
Sogt men, gor a Glick,
Un far jeden a Gan-eiden,
Gor epes a-n-Antik.
Dorten esst men um-der-Wochen
Chale, Suhn’ju-nju;
Jaichele wel ich dir kochen,
Schlof-że, lju-lju-lju!
שְׁלָאף, מַיין קִינְד, מַיין קְרֵיין, 2) מַיין שֵׁיינֶער,
שְׁלָאף-זְשֶׁע, לְיוּ-לְיוּ-לְיוּ!
שְׁלָאף, מַיין לֶעבֶּען, מַיין קַדִּישׁ אֵיינֶער
שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ!
בַּא דַיין װִיגֶעל זִיצְט דַיין מַאמֶע
אוּנ זִינְגְט אַ לִיד אוּנ װֵיינְט;
דוּ װֶעסְט אַ מָאל פֶערְשְׁטֵעהְן, מִסְתַּמָא,
װָאס זִיא הָאט גֶעמֵיינְט.
אִין אַמֶערִיקֶע אִיז דֶער טַאטֶע
דַיינֶער, לְיוּלְיוּלְיוּ!
דוּ בִּיסְט נָאךְ אַ קִינְד לְעֵת-עַתָּה,
שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ!
אִין אַמֶערִיקֶע אִיז פַאר יֶעדֶען,
זָאגְט מֶען, גָאר אַ גְלִיק,
אוּנ פַאר יֶעדֶען אַ גַן עֵדֶן,
גָאר עֶפֶּעס אַנְ-אַנְטִיק.
דָארְטֶען עֶסְט מֶען אוּם-דֶער-װָאכֶען
חַלָּה, זוּניוּנְיוּ;
יַיְכֶעלֶע װֶעל אִיךְ דִיר קָאכֶען,
שְׁלָאף זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!
Sie klogt, wos er hot sie gelosen,
Sie hot sich nit zu wemmen zu kehren
Gott, boruch hu, hob schoin Rachmones
Un thu mir dem Siwug umkehren!
1) זִי קְלָאגְט, װָאס עֶר הָאט זִי גֶעלָאזֶען,
זִי הָאט זִיךְ נִיט צוּ װֶעמֶען צוּ קֶערֶען
גָאט, בָּרוּךְ הוּא, הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת
אוּנ טוּה מִיר דֶעם זִווּג אוּמְקֶערֶען!
Варіанты:
Treist.
3) טְרֵייסְט.

↤ 74

Gott wet heissen, wet er schicken
Briewelech, Suhn’ju-nju,
Gor in gichen uns beglicken,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Er wet schicken zwanzig Doller,
Sain Porträt derzu,
Un wet nehmen — leben soll er! —
Uns ahinzu-zu. 1)
Er wet chapen uns zu kissen
Tanzen as vor Freid;
Ich wel Quallen Thrären giessen,
Weinen stiller-heit.
Bis es kummt dos gute Quittel,
Schlof-że, lju-lju-lju!
Schlofen is a thaier Mittel,
Schlof-że, Suhn’ju-nju!
גָאט װֶעט הֵייסֶען, װֶעט עֶר שִׁיקֶען
בְּרִיװֶעלֶעךְ, זוּניוּנְיוּ,
גָאר אִין גִיכֶען אוּנְז בֶּעגְלִיקֶען,
שְׁלָאף זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!
עֶר װֶעט שִׁיקֶען צְװַאנְצִיג דָאלְלֶער,
זַיין פָּארְטְרֶעט דֶערְצוּ,
אוּנ װֶעט נֶעהְמֶען — לֶעבֶּען זָאל עֶר! —
אוּנְז אַהִינְצוּ-צוּ, 1)
עֶר װֶעט חַאפֶּען אוּנְז צוּ קִיסֶען
טַאנְצֶען אַז פָאר פְרֵייד;
אִיךְ װֶעל קְװַאלֶען טְרֶערֶען גִיסֶען,
װֵיינֶען שְׁטִילֶער הֵייט.
בִּיז עֶס קוּמְט דָאס גוּטֶע קְװִיטֶעל,
שְׁלָאף-זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!
שְׁלָאפֶען אִיז אַ טַייעֶר מִיטֶעל,
שְׁלָאף זְשֶׁע, זוּניוּנְיוּ!
г-жа А. Гофштейнъ (Свенцяны, Виленск. губ.).
Б М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).
М. 3 Левинъ (Витебск. губ.).
Ю. М. Нейфахъ (Минск. губ.).
I. Л. Раввинскій (Гадачъ, Полтавск. губ.).


№ 83.
Amol is gewen a Maisse,
Die Maisse is gor nit freilech;
Die Maisse heibt sich on’et
Mit a Iidischen Meilech.
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
’ch hob ongeworen asa Liebe,
Weih is mir un wind!
אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ מַעֲשֶׂה,
דִי מַעֲשֶׂה אִיז גָאר נִיט פְרֵיילֶעךְ;
דִי מַעֲשֶׂה הֵייבְּט זִיךְ אָנ-עֶט
מִיט אַ אִידִישֶׁען מֶלֶךְ.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע,
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְדְ!
כְ׳הָאבּ אָנְגֶעװָארֶען אַזַא לִיעבֶּע,
װֵעה אִיז מִיר אוּנ װִינְד!
Иногда за этимъ поется слѣдующій куплетъ:
Er wet alles unsertwegen
Schaffen, Suhn’ju-nju,
Un wet fohren uns antkegen.
Schlof-że, lju-lju-lju!
1) עֶר װֶעט אַלְלֶעס אוּנְזֶערְטְװֶעגֶען
שַׁאפֶען, זוּניוּנְיוּ,
אוּנ װֶעט פָאהְרֶען אוּנְז אַנְטְקֶעגֶען.
שְׁלָאף־זְשֶׁע, לְיוּלְיוּלְיוּ!

↤ 75

Amol is gewen a Meilech,
Der Meilech hot gehat a Malke,
Die Malke hot gehat a Waingorten.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
’ch hob ongeworen asa Liebe,
Weih is mir un wind!
Der Waingorten hot gehat a Beim
Der Beim hot gehat a Zwaig,
Der Zwaig hot gehat a Nestele.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Nest hot gehat a Veigele,
Die Veigele hot gehat a Fligele,
Die Fligele hot gehat a Feder’l.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Feder’l hot gehat a Kischele,
Der Kischele hot gehat a Meilech,
Der Meilech hot gehat a Malke.
Ljulinke, main Kind!
Ljulinke, main Veigele etc.
Der Meilech is opgestorben,
Die Malke is geworen verdorben;
Der Beim is opgebrochen,
Die Veigele vun Nest antlofen.
Ljulinke, main Veigele etc.
Wu nehmt men asa Leiter,
Wos soll halten zehn Eilen?
Wu nehm ich asa Mentschen,
Wos soll Steren zeilen?
Ljulinke, main Veigele,
Ljulinke, main Kind!
Wu nehm ich asa Dokter,
Wos soll maine Wunden heilen?
אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ מֶלֶךְ,
דֶער מֶלֶךְ הָאט גֶעהַאט אַ מַלְכָּה,
דִי מַלְכָּה הָאט גֶעהַאט אַ װַיינְגָארְטֶען.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע,
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
כְ׳הָאבּ אָנְגֶעװָארֶען אַזַא לִיעבֶּע,
װֵייה אִיז מִיר אוּנ װִינְד!
דֶער װַיינְגָארְטֶען הָאט גֶעהַאט אַ בּוֹים,
דֶער בּוֹים הָאט גֶעהַאט אַ צְװַייג,
דֶער צְװַייג הָאט גֶעהַאט אַ נֶעסְטֶעלֶע.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ.
דֶער נֶעסְט הָאט גֶעהַאט אַ פֵייגֶעלֶע,
דִי פֵייגֶעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ פְלִיגֶעלֶע,
דִי פְלִיגֶעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ פֶעדֶערְ׳ל.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ.
דֶער פֶעדֶערְ׳ל הָאט גֶעהַאט אַקִישֶׁעלֶע,
דֶער קִישֶׁעלֶע הָאט גֶעהַאט אַ מֶלֶךְ,
דֶער מֶלֶךְ הָאט גֶעהַאט אַ מַלְכָּה.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ.
דֶער מֶלֶךְ אִיז אָפְּגֶעשְׁטָארְבֶּען,
דִי מַלְכָּה אִיז גֶעװָארֶען פֶערְדָארְבֶּען;
דֶער בּוֹים אִיז אָפְּגֶעבְּרָאכֶען,
דִי פֵייגֶעלֶע פוּן נֶעסְט אַנְטְלָאפֶען.
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע א. ז. װ.
װְאוּ נֶעהְמְט מֶען אַזַא לֵייטֶער,
װָאס זָאל הַאלְטֶען צֶעהְן אֵיילֶען?
װְאוּ נֶעהְם אִיךְ אַזַא מֶענְטְשֶׁען,
װָאס זָאל שְׁטֶערֶען צֵיילֶען?
לְיוּלִינְקֶע, מַיין פֵייגֶעלֶע,
לְיוּלִינְקֶע, מַיין קִינְד!
װְאוּ נֶעהְם אִיךְ אַזַא דָאקְטֶער,
װָאס זָאל מַיינֶע װְאוּנְדֶען הֵיילֶען?
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 76

IV.
Дѣтскія и школьныя пѣсни.


№ 84. *)
Ani holachti ba-Derech
Upoga bi Isch chosok,
Uschmei Kosak.
Nagaike b’Jodei,
W’Cherew b’Zidei.
Omar eilai:
Djenjgi dawai!
Eins, zwei, drai —
Du geihst frai!
אֲנִי הָלַכְתִּי בַּדֶּרֶךְ
וּפָגַע בִּי אִישׁ חָזָק,
וּשְׁמוֹ קָאזַאק.
נַאגַאיְקֶע בְּיָדוֹ,
וְחֶרֶב בְּצִדּוֹ.
אָמַר אֵלַי:
דֶענְגִי דַאװַאי!
אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי —
דוּ גֵעהְסְט פְרַיי!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 85.
Karehod, karehod,
Effent auf dem Theier!
Wer fohrfc, wer fohrt?
Dem Keisser’s Kinder!
קַארֶעהָאד, קַארֶעהָאד,
עֶפֶענְט אוֹיף דֶעם טְהֵייעֶר!
װֶער פָאהְרְט, װֶער פָאהְרְט?
דֶעם קֵיסַרְ׳ס קִינְדֶער!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).


№ 86.
A Rod in a Rane,
A streiene Pane,
Sieben mol arum —
Chaike, kehr sich um!
אַ רָאד אִין אַ רַאנֶע,
אַ שְׁטְרֵייעֶנֶע פַּאנֶע,
זִיבֶּען מָאל אַרוּם —
חַייקֶע, קֶעהְר זִיךְ אוּם!
А. Рейзинъ (Минск. губ.).
*) №№ 84—98 распѣваются преимуществвенно при различныхъ играхъ — См. дѣтскія пѣсни, напеч. г. Л. Винеромъ въ «Mittheil. d. Gesellsch. f. jüd. Volkskunde», вып. II (стр. 40 и слѣд.) и д-ромъ С. Вейсенбергомъ въ журн, «Globus» (1900 г. т. L XXVII, № 8

↤ 77


№ 87.
Ein Otler Kotler
Hot gedarft Keschel Keilim
Zu beschlogen;
Der Anderer weiss nit, wieviel
Schindel-Nägel
Me darf derzu hoben.
Nit eins, nit zwei, nit drai,
Oder — lider — lai!
Oken boken,
Beide Glocken,
Zir’l, Per’l,
Duks araus!
אֵיין אָטְלֶער קָאטְלֶער
הָאט גֶעדַארְפְט קֶעשֶׁעל כֵּלִים
צוּ בֶּעשְׁלָאגֶען;
דֶער אַנְדֶערֶער װֵייס נִיט, װִיפִיעל
שִׁינְדֶעל-נֶעגֶעל
מֶע דַארְף דֶערְצוּ הָאבֶּען.
נִיט אֵיינְס, נִיט צְװֵיי, נִיט דְרַיי,
אָדֶער — לִידֶער — לַיי!
אָקֶען בָּאקֶען,
בֵּיידֶע גְלָאקֶען,
צִירְ׳ל, פֶּערְ׳ל,
דוּקְס אַרוֹיס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 88.
Ein — a Miling,
Zwei — a Zwiling,
Drai — Msumon,
Vier — Räder,
Finf — Finger,
Sechs — Singer,
Acht — a Taus,
Nain — a Haus,
Draizehn —
Mit die lange Baizen,
Halbe Guldens araus!
אֵיין — אַ מִילִינְג,
צְװֵיי — אַ צְװִילִינְג,
דְרַיי — מְזוּמָן,
פִיר — רֶעדֶער,
פִינְף — פִינְגֶער,
זֶעקְס — זִינְגֶער,
אַכְט — אַ טוֹיז,
נַיין — אַ הוֹיז,
דְרַייצֶעהְן —
מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייצֶען,
הַאלְבֶּע גוּלְדֶענְס אַרוֹיס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 89.
Kessele, Kessele,
Mak, mak, mak!
Możno linke,
Możno tak!
A my swoje
Pomalinke,
Ssjuda tuda
Pomalinke.
קֶעסֶעלֶע, קֶעסֶעלֶע,
מַאק, מַאק, מַאק!
מאָזְשְׁנָא לִינְקֶע,
מָאזְשְׁנָא טַאק!
אַ מִי סְװָאיֶע
פָּאמַאלִינְקֶע,
סְיוּדַא טוּדַא
פָּאמַאלִינְקֶע.

↤ 78

Hode die gele,
Hode die wos,
Schabsi pani
Papiros!
הָאדֶע דִי גֶעלֶע,
הָאדֶע דִי װָאס,
שַׁאבְּסִי פַּאנִי
פַּאפִּירָאס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 90.
Eine kleine
Waisse Taibel
Fihrte mich
In Eingeland.
Eingeland
Is zugeschlossen,
Un die Schlissel
Is opgebrochen.
Eins, zwei, drai. —
Peilen is varbai;
Russ is gelofen
Mit alle Harmaten,
Peilen is gebliben
Ohn Soldaten.
אֵיינֶע קְלֵיינֶע
װַייסֶע טַייבֶּעל
פִיהְרְטֶע מִיךְ
אִין אֵיינְגֶעלַאנְד.
אֵיינְגֶעלַאנְד
אִיז צוּגֶעשְׁלָאסֶען,
אוּנ דִי שְׁלִיסֶעל
אִיז אָפְּגֶעבְּרָאכֶען.
אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי. —
פּוֹילֶען אִיז פַארְבַּיי;
רוּסס אִיז גֶעלָאפֶען
מִיט אַלֶע הַארְמַאטֶען,
פּוֹילֶען אִיז גֶעבְּלִיעבֶּען
אָהְן סָאלְדַאטֶען.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 91.
Jechal Pan
Vier mol heren, (?)
Wenn ’t die Koffe
Fartig weren?
Uhr sechs —
Wert Gebäcks,
Uhr sieben —
Wert gerieben,
Uhr acht —
Wert gemacht,
Uhr nain —
Wet die Koffe
Fartig sain.
יֶעחַאל פַּאן
פִיר מָאל הֶערֶען, (?)
װֶען׳ט דִי קָאפֶע
פַארְטִיג װֶערֶען?
אוּהְר זֶעקְס —
װֶערְט גֶעבֶּעקְס,
אוּהְר זִיבֶּען —
װֶערְט גֶערִיבֶּען,
אוּהְר אַכְט —
װֶערְט גֶעמַאכְט,
אוּהְר נַיין —
װֶעט דִי קָאפֶע
פַארְטִיג זַיין.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 79


№ 92.
Ochs Eilen,
Tint un Wasser,
Vun wannen
Soll ich leben?
Main Voter is
In Foifien,
Er foift
Alle Morjen
Ein Trifel-trafel,
Alter Dudel-sack!
אָקְס אֵיילֶען,
טִינְט אוּנ װַאסֶער,
פוּן װַאנֶען
זָאל אִיךְ לֶעבֶּען?
מַיין פָאטֶער אִיז
אִין פוֹיפְיֶען,
עֶר פוֹיפְט
אַלֶע מָארְיֶען
אֵיין טְרִיפֶעל-טְרַאפֶעל,
אַלְטֶער דוּדֶעל-זַאק!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 93.
Jechal Pani
Is Malowe,
Daje Zapke,
Piwa lowe.
Osse kosse,
Schessale,
Daje Boge,
Bechale.
Ik mik,
Pokasik,
Ez prez,
Dud kanjez!
יֶעחַאל פַּאנִי
אִיז מַאלָאװֶע,
דַאיֶע צַאפְּקֶע,
פִּיװַא לָאװֶע.
אָסֶע קָאסֶע,
שֶׁעסַאלֶע,
דַאיֶע בָּאגֶע,
בֶּעכַאלֶע.
אִיק מִיק,
פָּאקַאזִיק,
עֶץ פְּרֶעץ,
דוּד קָאנְיֶעץ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 94.
Eine Juden
Kummen kaufen,
Kaufen sei ain,
Dies un das;
Zeilen sei op
Drai un draissig.
Eins, zwei, drai —
Du binst frai!
אֵיינֶע יוּדֶען
קוּמֶען קְוֹיפֶען,
קְוֹיפֶען זֵיי אַיין,
דִיעס אוּנ דַאס;
צֵיילֶען זֵיי אָפּ
דְרַיי אוּנ דְרַייסִיג.
אֵיינְס, צְװֵיי, דְרַיי —
דוּ בִּינְסְט פְרַיי!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 80


№ 95.
Reithe Fatscheile,
Grin un blau,
Lomir fohren
(In) Podaloi!
Podaloi ’t gehat a Suhn,
Hot er gegessen
Putter mit Huhn;
Putter mit Huhn
Hot er gegessen, —
Dawnen un bentschen
Hot er vergessen.
רוֹיטֶע פַאטְשֵׁיילֶע,
גְרִין אוּנ בְּלוֹי,
לָאמִיר פָאהְרֶען
(אִין) פָּאדַאלָאי!
פָּאדַאלָאי טְ׳גֶעהַאט אַ זוּהְן,
הָאט עֶר גֶעגֶעסֶען
פּוּטֶער מִיט הוּהְן;
פּוּטֶער מִיט הוּהְן
הָאט עֶר גֶעגֶעסֶען, —
דַאװְנֶען אוּנ בֶּענְטְשֶׁען
הָאט עֶר פֶערְגֶעסֶען.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 96.
Alter — kalter
Mentschele,
Geih mit die Boben
A Tänzele!
Unterschlak,
Eibershlak,
Gib die Boben
A Patsch in Bak!
אַלְטֶער — קַאלְטֶער
מֶענְטְשֶׁעלֶע,
גֵעה מִיט דִי בָּאבֶּען
אַ טֶענְצֶעלֶע!
אוּנְטֶערְשְׁלַאק,
אוֹיבֶּערְשְׁלַאק,
גִיבּ דִי בָּאבֶּען
אַ פַּאטְשׁ אִין בַּאק!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 97.
Homon ho-Roscho
Hot gewellt
Mordchen derlangen
A Schnäll in Nos, —
Derum is er
Geworen a Hos!
הָמָן הָרָשָׁע
הָאט גֶעװֶעלְט
מָרְדְכֶ׳ן דֶערְלַאנְגֶען
אַ שְׁנֶעל אִין נָאז, —
דֶערוּם אִיז עֶר
גֶעװָארֶען אַ הָאז!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 98.
— Scheli scheloch?
— Ani Amoch
— Schik dain Volk!
— Main Volk is krank
. . . . . . . . . .
— שֶׁלִי שֶׁלָךְ?
— אֲנִי עמָּךְ.
— שִׁיק דַיין פָאלְק!
— מַיין פָאלְק אִיז קְרַאנְק
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Вильна),

↤ 81


№ 99.
Ziegele, Miegele, Kotinke
Reithe Pomeranzen;
As der Tate schlogt die Mamen,
Geihen die Kinder tanzen.
Ziegele, Migele, Kotinke,
Chajim Boruch Sprinzes;
As der Tate schlogt die Mamen,
Essen die Kinder Blinzes.
צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע
רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען;
אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דִי מַאמֶען,
גֵעהֶען דִי קִינְדֶער טַאנְצֶען.
צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע,
חַיִּים בָּרוּךְ שְׁפְּרִינְצֶעס;
אַז דֶער טַאטֶע שְׁלָאגְט דִי מַאמֶען,
עֶסֶען דִי קִינְדֶער בְּלִינְצֶעס.
Д- Г. Гальпернъ (Вильна).
C. Жвифъ (Одесса).


№ 100.
Ziegele, Miegele, Kotinke,
Reithe Pomeranzen;
As die Kepele schikert sich ain;
Geihen die Fisselech tanzen.
צִיגֶעלֶע, מִיגֶעלֶע, קָאטִינְקֶע,
רוֹיטֶע פָּאמֶערַאנְצֶען;
אַז דִי קֶעפֶּעלֶע שִׁכּוּרְ׳ט זִיךְ אַיין;
גֵעהֶען דִי פִיסֶעלֶעךְ טַאנְצֶען.
М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ ).


№ 101.
— Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Hitel zu varkeifen!
— Ich bin alt
Un ich bin kalt,
Un ich wel dos nit keifen!
— Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Kapote zu varkeifen!
— Ich bin alt
Un ich bin kalt,
Un ich wel dos nit keifen!
— אַלְטֶער אִידֶעלֶע,
קַאלְטֶער אִידֶעלֶע,
קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען!
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט,
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט
אַ הִיטֶעל צוּ פַארְקוֹיפֶען!
— אִיךְ בִּין אַלְט
אוּנ אִיךְ בִּין קַאלְט,
אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס נִיט קוֹיפֶען!
— אַלְטֶער אִידֶעלֶע,
קַאלְטֶער אִידֶעלֶע,
קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען!
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט,
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט
אַ קַאפָּאטֶע צוּ פַארְקוֹיפֶען!
— אִיךְ בִּין אַלְט
אוּנ אִיךְ בִּין קַאלְט,
אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס נִיט קוֹיפֶען!

↤ 82

Alter Jidele,
Kalter Jidele,
Kriech arop vun Eiwen!
Ich hob dir gebracht,
Ich hob dir gebracht
A Meidele zu varkeifen!
— Ich bin jung
Un ich thu a Sprung,
Un ich wel dos keifen!
אַלְטֶער אִידֶעלֶע,
קַאלְטֶער אִידֶעלֶע,
קְרִיךְ אַרָאפּ פוּן אוֹיבֶען!
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט,
אִיךְ הָאבּ דִיר גֶעבְּרַאכְט
אַ מֵיידֶעלֶע צוּ פַארְקוֹיפֶען!
— אִיךְ בִּין יוּנְג
אוּנ אִיךְ טוּה אַ שְׁפְּרוּנְג,
אוּנ אִיךְ װֶעל דָאס קוֹיפֶען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 102.
— Alje-ljulje, Joste,
Wieviel Veigelech hoste?
— Ich hob ein Taub,
Die Taub breingt mir Korn;
Mit die Korn back ich Breit,
Die Breit gib ich die Hindelech;
Die Hindelech leigen mir Eielech,
Die Eielech verkauf ich
Un die geld varsauf ich!
— אַלְיֶע-לְיוּלְיֶע, יָאסְטֶע,
װִיפִיעל פֵייגֶעלֶעךְ הָאסְטֶע?
— אִיךְ הָאבּ אֵיין טוֹיבּ,
דִי טוֹיבּ בְּרֵיינְגְט מִיר קָארְן;
מִיט דִי קָארְן בַּאק אִיךְ בְּרוֹידְט,
דִי בְּרוֹידְט גִיבּ אִיךְ דִי הִינְדֶעלֶעךְ;
דִי הִינְדֶעלֶעךְ לֵייגֶען מִיר אֵייעֶלֶעךְ,
דִי אֵייעֶלֶעךְ פֶערְקְוֹיף אִיךְ
אוּנ דִי גֶעלְט פַאר זוֹיף אִיךְ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 103.
A Rois auf’n Dach,
A lichtige Nacht;
Teller in die Gassen,
Wain in die Flaschen;
Med in die Krigelech,
Scheine, faine Iingelech
Sitzen in die Wiegelech.
Moschke der Häs’l
Fohrt in Beres’l,
Keift er a Fiedel,
Spielt er a Liedel:
Me-me-me!
אַ רוֹיז אוֹיפְ׳ן דַאךְ,
אַ לִיכְטִיגֶע נַאכְט;
טֶעלֶער אִין דִי גַאסֶען,
װַיין אִין דִי פְלַאשֶׁען;
מֶעד אִין דִי קְרִיגֶעלֶעךְ,
שֵׁיינֶע, פַיינֶע אִינְגֶעלֶעךְ
זִיצֶען אִין דִי װִיגֶעלֶעךְ.
מָשְׁ׳קֶע דֶער הֶעזְ׳ל
פָאהְרְט אִין בֶּערֶעזְ׳ל,
קוֹיפְט עֶר אַ פִידֶעל,
שְׁפִּילְט עֶר אַ ליעדֶעל:
מֶע-מֶע-מֶע!
А. Рейзинъ (Минск. губ).

↤ 83


№ 104.
Madam Piten
Is geritten
Af’n waissen Ziegenbock;
Hene die grobe
Is gegangen tanzen,
Hot sie varloren dem Unterrock.
מַאדַאם פִּיטֶען
אִיז גֶערִיטֶען
אַפְ׳ן װַייסֶען צִיגֶענְבָּאק;
הֶענֶע דִי גְרָאבֶּע
אִיז גֶעגַאנְגֶען טַאנְצֶען,
הָאט זִי פַארְלָארֶען דֶעם אוּנְטֶערְרָאק.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 105.
Malke die Zazke,
Die Bauch thut mir weih,
Koch mir uf
A bissele Thei!
Thei is bitter,
Zucker is siss,
Koch mir uf
Abissele Fisch!
Fisch is trucken,
Brech dem Ruken;
Fisch is nass,
Brech dem Tass!
מַלְכָּה דִי צַאצְקֶע,
דִי בְּוֹיךְ טְהוּט מִיר װֵעה,
קָאךְ מִיר אוּף
אַ בִּיסֶעלֶע טְהֵיי!
טְהֵיי אִיז בִּיטֶער,
צוּקֶער אִיז זִיס,
קָאךְ מִיר אוּף
אַ בִּיסֶעלֶע פִישׁ!
פִישׁ אִיז טְרוּקֶען,
בְּרֶעךְ דֶעם רוּקֶען;
פִישׁ אִיז נַאס,
בְּרֶעךְ דֶעם טַאס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковевск губ.),


№ 106.
Sitzt ain alte Wittwe-Wittwe
In Regen un in Schnei;
Wos soll men ihr essen geben?
Putter mit Kawei!
Zipen-Zapen,
Putter klappen,
Heingen sei sich on!
זִיצְט אַיין אַלְטֶע װִיטְװֶע-װִיטְװֶע
אִין רֶעגֶען אוּנ אִין שְׁנֵיי;
װָאס זָאל מֶען אִיהְר עֶסֶען גֶעבֶּען?
פּוּטֶער מִיט קַאװֵיי!
צִיפֶּען-צַאפֶּען,
פּוּטֶער קְלַאפֶּען,
הֵיינְגֶען זֵיי זִיךְ אָן!
А. Рейзинъ (Минск. губ.)


№ 107.
Seh, Tate, Tate, Tate,
Wos die Mame hot gethon!
Sie hot ausgekeilet alle Hähner,
Un gelosen dem schwarzen Hohn.
. . . . . . . . . .
זֶעה, טַאטֶע, טַאטֶע, טַאטֶע,
װָאס דִי מַאמֶע הָאט גֶעטָאהן!
זִי הָאט אוֹיסְגֶעקוֹילֶעט אַלֶע הֶענֶער,
אוּנ גֶעלָאזֶען דֶעם שְׁװַארְצֶען הָאן.
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Вильна)

↤ 84


№ 108.
Mamelyge, Mamelai,
Der Tate is gefohren in Wolechai!
Wos wet er breingen? A Krigele Bier!
Wu wet men es stellen? Unter der Thir!
Mit wos wet men es zudecken? Mit a Beigen Papier!
Wer wet es trinken? Ich mit dir!
מַאמֶעלִיגֶע, מַאמֶעלַיי,
דֶער טַאטֶע אִיז גֶעפָאהרֶען אִין װָאלֶעכַיי!
װָאס װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען? אַ קְרִיגֶעלֶע בִּיר!
װְאוּ װֶעט מֶען עֶס שְׁטֶעלְלֶען? אוּנְטֶער דֶער טְהִיר!
מִיט װָאס װֶעט מֶען עֶס צוּדֶעקֶען? מִיט אַ בּוֹיגֶען פַּאפִּיר!
װֶער װֶעט עֶס טְרִינְקֶען? אִיךְ מִיט דִיר!
C. Жвифъ (Одесса).


№ 109.
Варіанты:
Veigele, Veigele!
— Pi-pi-pi!
Wu is der Tate?
— Do nit hie!
Wenn wet er kummen?
— Morgen frih!
Wos wet er breingen?
— A Gläsele Bier!
Wu wet er stellen?
— Unter Thir!
Mit wos wet er zudecken?
— Mit a Stiekel Papier!
Wer wet trinken?
— Ich mit dir!
פֵייגֶעלֶע, פֵייגֶעלֶע!
— פִּי-פִּי-פִּי!
װְאוּ אִיז דֶער טַאטֶע?
— דָא נִיט הִיא!
װֶען װֶעט עֶר קוּמֶען?
— מָארְגֶען פְרִיה!
װָאס װֶעט עֶר בְּרֵיינְגֶען?
— אַ גְלֶעזֶעלֶע בִּיר!
װְאוּ װֶעט עֶר שְׁטֶעלֶען?
— אוּנְטֶער טְהִיר!
מִיט װָאס װֶעט עֶר צוּדֶעקֶען?
— מִיט אַ שְׁטִיקֶעל פַּאפִּיר!
װֶער װֶעט טְרִינְקֶען?
— אִיךְ מִיט דִיר!
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 110.
Второй варіантъ:
Veigele, Veigele!
— Pi—pi—pi!
Wu і’ die Mame?
— Nito hie!
Wos ’t sie breingen?
— A Chossele far dir!
Wos ’t der Chossele breingen?
— A Gläsele Bier!
Wu ’stu stellen?
— Unter’n Thir!
Mit wemen ’stu trinken?
— Ich mit dir!
פֵייגֶעלֶע, פֵייגֶעלֶע!
— פִּי-פִּי-פִּי!
װְאוּ אִיז דִיא מַאמֶע?
— נִיטָא הִי!
װָאסְ׳ט זִי בְּרֵיינְגֶען?
— אַ חָתֶ׳עלֶע פַאר דִיר!
װָאסְ׳ט דֶער חָתֶ׳עלֶע בְּרֵיינְגֶען?
— אַ גְלֶעזֶעלֶע בִּיר!
װְאוּ-סְטוּ שְׁטֶעלֶען?
— אוּנְטֶערְ׳ן טְהִיר!
מִיט װֶעמֶען-סְטוּ טְרִינְקֶען?
— אִיךְ מִיט דִיר!

↤ 85

Tint un Feder
Un Papier, —
Mas’l—tow,
Tochter, dir!
Zugenummen,
Awekgeleigt —
A Ware gemacht:
Der Choss’n geiht,
A Ware gemacht,
Dem Choss’n gebracht;
Opgehuljet
A ganze Nacht.
טִינְט אוּנ פֶעדֶער
אוּנ פַּאפִּיר, —
מַזָל טוֹב,
טָאכְטֶער, דִיר!
צוּגֶענוּמֶען,
אַװֶעק גֶעלֵייגְט —
אַ װַארֶע גֶעמַאכְט:
דֶער חָתָן גֵעהְט,
אַ װַארֶע גֶעמַאכְט,
דֶעם חָתָן גֶעבְּרַאכְט;
אָפְּגֶעהוּלֶעט
אַ גַאנְצֶע נַאכְט.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 111.
Третiй варіантъ.
I-fi!
Wu der Tate?
Nito hie!
Wos’t er breingen?
Doneizes mit Kih!
Wer’t es essen?
Sie un er,
Schwieger un Schwer.
Rochke die Nawke
Gelofen in Iatke,
Gechapt a Baranke,
Geworen a Ziganke.
A Räd’l dreiht sich,
Choss’n-Kale freit sich;
A Räd’l neigt sich,
Choss’n-Kale schlogt sich.
אִי-פִי!
װְאוּ דֶער טַאטֶע?
נִיטָא הִי!
װָאסְ׳ט עֶר בְּרֵיינְגֶען?
דָאנֵיצֶעס מִיט קִיה!
װֶערְ׳ט עֶס עֶסֶען?
זִי אוּנ עֶר,
שְׁװִיגֶער אוּנ שְׁװֶער.
רָחְ׳קֶע דִי נַאװְקֶע
גֶעלָאפֶען אִין יַאטְקֶע,
גֶעחַאפְּט אַ בַּארַאנְקֶע,
גֶעװָארֶען אַ צִיגַאנְקֶע.
אַ רֶעדֶעל דְרֵעהְט זִיךְ,
חָתָן-כַּלָּה פְרֵייט זִיךְ;
אַ רֶעדֶעל נֵייגְט זִיךְ,
חָתָן-כַּלָּה שְׁלָאגְט זִיךְ.
Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№

↤ 86


№ 112.
Auf’n heichen Barg,
Auf’n grinem Gros
Steihen a Por Taitschen,
Mit die lange Baitschen;
Heiche Mannen sainen sei,
Kurze Kleider trogen sei.
Owinu-Meilech,
’s Harz is mir freilech.
Freilech welen mir sain,
Trinken welen mir Wain, 1)
Kreplech welen mir essen,
On dem lebedigen 2) Gott
Welen mir nit vargessen!
אוֹיפְ׳ן הוֹיכֶען בַּארְג,
אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם גְרָאז
שְׁטֵעהֶען אַ פָּאר טַייטְשֶׁען,
מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייטְשֶׁען;
הוֹיכֶע מַאנֶען זַיינֶען זֵיי,
קוּרְצֶע קְלֵיידֶער טְרָאגֶען זֵיי.
אָבִינוּ-מֶלֶךְ,
סְ׳הַארְץ אִיז מִיר פְרֵיילֶעךְ.
פְרֵיילֶעךְ װֶעלִין מִיר זַיין,
טְרִינְקֶען װֶעלִין מִיר װַיין, 1)
קְרֶעפְּלֶעךְ װֶעלִין מִיר עֶסֶען,
אָן דֶעם לֶעבֶּעדִיגֶען 2) גָאט
װֶעלִין מִיר נִיט פַארְגֶעסֶען!
М. Ш. Берлявдъ (Зиньковъ, Подольск. губ.).
C. М. Дубновъ (Волынск. губ.).
С. Жвифъ (Одесса).
В. Юсинъ (Подольск. губ.).


№ 113.
Варіантъ:
Steihen a Por Taitschen, Taitschen,
Mit die lange Baitschen;
Heiche Mannen sainen sei,
Kurze Kleider trogen sei,
Zehn Tholer vermogen sei.
Faigen in die Taschen,
Med in die Flaschen,
Bier in die Krigelach,
Kinder in die Wiegelach,
Sei schraien wie die Ziegelach.
Kummt Chajim der blinder,
Mit die zwelf Kinder;
Kummt Meische-Flechter,
Macht on a Gelächter;
שְׁטֵעהֶען אַפָּאר טַייטְשֶׁען, טַייטְשֶׁען,
מִיט דִי לַאנְגֶע בַּייטְשֶׁען;
הוֹיכֶע מַאנֶען זַיינֶען זֵיי,
קוּרְצֶע קְלֵיידֶער טְרָאגֶען זֵיי,
צֶעהְן טָאלֶער פֶערְמָאגֶען זֵיי.
פַייגֶען אִין דִי טַאשֶׁען,
מֶעד אִין דִי פְלַאשֶׁען,
בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ,
קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ,
זֵיי שְׁרַייעֶן װִי דִי צִיגֶעלַאךְ.
קוּמְט חַיִים דֶער בְּלִינְדֶער,
מִיט דִי צְװֶעלְף קִינְדֶער;
קוּמְט מֹשֶׁה-פְלֶעכְטֶער,
מַאכְט אָן אַ גֶעלֶעכְטֶער;
Варіанты:
Wain welen mir trinken,
Lieder welen mir singen
Lieben.
1) װַיין װֶעלִין מִיר טְרִינְקֶען,
לִיעדֶער װֶעלִין מִיר זִינְגֶען
2) לִיעבֶּען.

↤ 87

Oi cha-cha-cha, oi cha-cha-cha!
Kummt der Tate vun nit hie,
Er breingt Milch vun die Kih.
Wer wet trinken? Ich un er,
Schwieger un Schwer,
Awrohom der heicher,
Jud’l der Sseicher.
Fiedl die Katz, fiedl die Maus, —
Die Maisse is aus!
אָי חַא-חַא-חַא, אָי חִא-חִא-חִא!
קוּמְט דֶער טַאטֶע פוּן נִיט הִי,
עֶר בְּרֵיינְגְט מִילְךְ פוּן דִי קִיה.
װֶער װֶעט טְרִינְקֶען? אִיךְ אוּנ עֶר,
שְׁװִיגֶער אוּנ שְׁװֶער,
אַבְרָהָם דֶער הוֹיכֶער,
יוּדְ׳ל דֶער סוֹחֵר.
פִיעדְל דִי קַאטְץ, פִיעדְל דִי מוֹיז, —
דִי מַעֲשֶׂה אִיז אוֹיס!
Д Г. Гальпернъ (Вильна).


№ 114.
A scheine Meidele bin ich,
Bloe Seckelach trog ich,
Tausend Tholer vermog ich
Tholer in die Taschen,
Wain in die Flaschen,
Bier in die Kriegelach!
Kinder in die Wiegelach.
אַ שֵׁיינֶע מֵיידֶעלֶע בִּין אִיךְ,
בְּלָאעֶ זֶעקֶעלַאךְ טְרָאג אִיךְ,
טוֹיזֶענְד טָאלֶער פֶערְמָאג אִיךְ
טָאלֶער אִין דִי טַאשֶׁען,
װַיין אִין דִי פְלַאשֶׁען,
בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ!
קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ.
Д. Г. Гальпернъ (Туккумъ, Курляндск. губ)


№ 115.
Hei, hei Hämmer’l,
Kumm zu mir in Kämmer’l,
Ich wel dir wos waisen —
Schisselach mit Rais’n,
Tepelach mit lauter Gold, 1)
Choss’n-Kale hobn sich seiher holt
הֵיי, הֵיי הֶעמֶערְ׳ל,
קוּם צוּ מִיר אִין קֶעמֶערְ׳ל,
אִיךְ װֶעל דִיר װָאס װַייזִין —
שִׁיסֶעלַאךְ מִיט רַייזְ׳ן,
טֶעפֶּעלַאךְ מִיט לוֹיטֶער גָאלְד, 1)
חָתָן-כַּלָּה הָאבְּן זִיךְ זֵייעֶר הָאלְט
1) Иногда за этою строфою слѣдуетъ:
Ich hob dich seiher holt.
Geih ich ahin,
Treff ich a Bien;
Geih ich aher,
Treff ich a Bär;
Geih ich a bissele waiter,
Treff ich a Kuh mit a-n-Aiter:
אִיךְ הָאבּ דִיךְ זֵייעֶר הָאלְט.
גֵעה אִיךְ אַהִין,
טְרֶעף אִיךְ אַ בִּין;
גֵעה אִיךְ אַהֶער,
טְרֶעף אִיךְ אַ בֶּער;
גֵעה אִיךְ אַ בִּיסֶעלֶע װַייטֶער,
טְרֶעף אִיךְ אַ קוּה מִיט אַנְ-אַייטֶער,

↤ 88

Thir un Theier offn,
Choss’n-Kale schlofn;
Thir un Theier vermacht.
Chosson-Kale vartracht. 1)
טְהִיר אוּנ טְהֵייעֶר אָפְ׳ן,
חָתָן-כַּלָּה שְׁלָאפְן;
טְהִיר אוּנ טְהֵייעֶר פֶערְמַאכְט.
חָתָן-כַּלָּה פַארְטְרַאכְט. 1)
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 116.
Zip, zap, Emer’l,
Kummt zu mir in Kämmer’l,
Wel ich dir epes waisen —
Schisselach vun Aisen,
Bier in die Krigelach,
Kinder in die Wiegelach,
Ai, ai, ai!
צִיפּ, צַאפּ, עֶמֶערְ׳ל,
קוּמְט צוּ מִיר אִין קֶעמֶערְ׳ל,
װֶעל אִיךְ דִיר עֶפֶּעס װַייזֶען —
שִׁיסֶעלַאךְ פוּן אַייזֶען,
בִּיר אִין דִי קְרִיגֶעלַאךְ,
קִינְדֶער אִין דִי װִיגֶעלַאךְ,
אַי, אַי, אַי!
C. Жвифъ (Одесса).


№ 117.
Варіантъ:
Hei, hei, Hendele,
Nei die Boben a Stendele!
Ufgeneiht un ongethon,
Un araufgesetzt sich eiben on.
Holz hacken,
Bulkes backen
Ba die Boben af Chassunke.
. . . . . . . . . .
הֵיי, הֵיי, הֶענְדֶעלֶע,
נֵיי דִי בָּאבֶּען אַ שְׁטֶענְדֶעלֶע!
אוּף גֶענֵייט אוּנ אָנְגֶעטָאהן,
אוּנ אַרוֹיף גֶעזֶעצְט זִיךְ אוֹיבֶּען אָן.
הָאלְץ הַאקֶען,
בּוּלְקֶעס בַּאקֶען
בַּא דִי בָּאבֶּען אַף חַתֻנְקֶה.
. . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Вильна.).
1) Варіантъ послѣдняго четверостишія:
A Por Räder dreihen sich,
Chosson-Kale freihen sich;
A Por Räder dreihen sich
Chosson-Kale freihen sich.
אַ פָּאר רֶעדֶער דְרֵעהֶען זִיךְ,
חָתָן-כַּלָּה פְרֵייהֶען זִיךְ;
אַ פָּאר רֶעדֶער דְרֵעהֶען זִיךְ
חָתָן-כַּלָּה פְרֵייהֶען זִיךְ.

↤ 89


№ 118.
Amol is gewen a Pastuch vun Schof,
Is auf ihm ongefallen a Schlof;
Hot er sich aufgechapt vun Schlof, —
Erst es is nito die Schof.
Bjeda, bjedui,
Njema, nito!
Jak ja sawtra
Do doma pridu
Bes Owza?
Geih ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Dernelach;
Hob ich gemeint: dos is vun maine Schof die Hernelach.
Bjeda, bjedui etc.
Geih ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt ain Wogen mit Epelach;
Hob ich gemeint — vun maine Schof die Kepelach.
Bjeda, bjedui etc.
Geih ich mir araus auf’n Schljach,
Seh ich: men fihrt a Wogen mit Steindelach;
Hob ich gemeint — vun maine Schof die Beindelach.
Bjeda, bjedui etc.
אַמָאל אִיז גֶעװֶען אַ פַּאסְטוּךְ פוּן שָׁאף,
אִיז אוֹיף אִיהְם אָנְגֶעפַאלֶען אַ שְׁלָאף;
הָאט עֶר זִיךְ אוֹיפְגֶעחַאפְּט פוּן שְׁלָאף, —
עֶרְשְׁט עֶס אִיז נִיטָא דִי שָׁאף.
בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי,
נְיֶעמַא, נִיטָא!
יַאק יַא זַאװְטְרַא
דָא דָאמַא פְּרִידוּ,
בֶּעז אָװְצַא?
גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ,
זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַיין װָאגֶען מִיט דֶערְנֶעלַאךְ;
הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט: דָאס אִיז פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי הֶערְנֶעלַאךְ.
בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ.
גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ,
זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַיין װָאגֶען מִיט עֶפֶּעלַאךְ;
הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט — פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי קֶעפֶּעלַאךְ.
בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ.
גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אוֹיפְ׳ן שְׁלְיַאךְ,
זֶעה אִיךְ: מֶען פִיהרְט אַ װָאגֶען מִיט שְׁטֵיינְדֶעלַאךְ;
הָאבּ אִיךְ גֶעמֵיינְט — פוּן מַיינֶע שָׁאף דִי בֵּיינְדֶעלַאךְ.
בְּיֶעדַא, בְּיֶעדוּי א. ז. װ.
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 119.
Sitzen, sitzen sieben Waiber
Bai’n Quall un Brunnem,
Bai’n Quall un Brunem;
Spracht eine zu die andere:
— Wollt main Mann gekummen
Wollt ich sich varstellt
Far a Hos!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Gros,
Wollt mir weil bakummen,
Wollt mir weil bakummen!
זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער
בַּיי׳ן קְװַאל אוּנ בְּרוּנֶעם,
בַּיי׳ן קְװַאל אוּנ בְּרוּנֶעם;
שְׁפְּרַאכְט אֵיינֶע צוּ דִי אַנְדֶערֶע:
— װָאלְט מַיין מַאנְן גֶעקוּמֶען
װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט
פַאר אַ הָאז!
װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען
אִיבֶּערְ׳ן גְרָאז,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען!

↤ 90

Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Bär!
Wollt ich gesprungen
Hin un her,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Katz!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Platz,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Maus!
Wollt ich gesprungen
Iber’n Haus,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
Sitzen, sitzen sieben Waiber etc.
— Wollt ich sich varstellt
Far a Bien!
Wollt ich gesprungen
Aher un ahin,
Wollt mir weil bakummen! (bis)
זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ.
— װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט
פַאר אַ בֶּער!
װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען
הִין אוּנ הֶער,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis)
זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ.
— װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט
פַאר אַ קַאטְץ!
װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען
אִיבֶּערְ׳ן פְּלַאטְץ,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis)
זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ.
— װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט
פַאר אַ מוֹיז!
װָאלְט אִיךְ גֶעשְׁפְּרוּנְגֶען
אִיבֶּערְ׳ן הוֹיז,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis)
זִיצֶען, זִיצֶען זִיעבֶּען װַייבֶּער א. ז. װ.
— װָאלְט אִיךְ זִיךְ פַארְשְׁטֶעלְט
פַאר אַ בִּין!
װָאלְט אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען
אַהֶער אוּנ אַהִין,
װָאלְט מִיר װֵייל בַּאקוּמֶען! (bis)
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 120.
Gott, Gott, gib a Regen
Vun die kleine Kinder’s wegen, ba Tog, i ba Nacht.
Alle Loden zugemacht,
Nit kain ssach, nit kain bissel,
Nor a vulle Schissel!
גָאט, גָאט, גִיבּ אַ רֶעגֶען
פוּן דִי קְלֵיינֶע קִינְדֶער׳ס ז װֶעגֶען, בַּא טָאג, אִי בַּא נַאכְט.
אַלְלֶע לָאדֶען צוּגֶעמַאכְט,
נִיט קַיין סַךְ, נִיט קַיין בִּיסֶעל,
נָאר אַ פוּלֶע שִׁיסֶעל!
C. Жвифъ (Одесса).
А. C. Таненбаумъ (Гродненск. губ.).


№ 121.
Geih, main Kind, geih in Cheider
Lern Teire, lern k’sseider
Vun Iwre bis zum Gemore,
Dos wet dir hiten vun beis un Zore!
גֵעה, מַיין קִינְד, גֵעה אִין חֵדֶר
לֶערְן תּוֹרָה, לֶערְן כְּסֵדֶר
פוּן עִבְרי בִּיז צוּם גְמָרָא,
דָאס װֶעט דִיר הִיטֶען פוּן בֵּייז אוּנ צָרָה!

↤ 91

Leif, main Kind, leif zum Reben,
Er wet dain Nschomele Spais geben;
Leif zu ihm, leif un lern
Un wie Gott sollstu ihm ehren.
Gott’s Mizwes sainen wie Honig siss
Sain Teire schitzt uns, wie Wasser Fisch;
In ihr rechte Hand — Leben auf der Welt,
In die linke — Kowed un Geld.
Geih, main Kind, lern,
Lern mit Cheischek, —
Dos is auf der Welt
Der bester Eissek!
לוֹיף, מַיין קִינְד, לוֹיף צוּם רֶבִּי׳ן,
עֶר װֶעט דַיין נְשָׁמָה׳לֶע שְׁפַּייז גֶעבֶּען;
לוֹיף צוּ אִיהם, לוֹיף אוּנ לֶערְן
אוּנ װִי גָאט זָאלְסְטוּ אִיהְם עֶהרֶען.
גָאטְ׳ס מִצְוֹת זַיינֶען װִי הָאנִיג זִיס
זַיין תּוֹרָה שִׁיטְצְט אוּנְז, װִי װַאסֶער פִישׁ;
אִין אִיהר רֶעכְטֶע הַאנְד — לֶעבֶּען אוֹיף דֶער װֶעלְט,
אִין דִי לִינְקֶע — כָּבוֹד אוּנ גֶעלְט.
גֵעה, מַיין קִינְד, לֶערְן,
לֶערְן מִיט חֵשֶׁק, —
דָאס אִיז אוֹיף דֶער װֶעלְט
דֶער בֶּעסְטֶער עֵסֶק!
C. Найгаузенъ (Волковышки, Сувалкск. губ.)


№ 122.
Ow — a Voter,
Keidor — a Toter,
A Toter — Keidor,
Bgodim — Kleider,
Kleider — Bgodim,
Chut — a Fodim,
A Fodim — Chut,
Teiw — gut,
Gut — teiw,
Bär — deiw,
Deiw — Bär
Lek (?) — a Rehr,
A Rehr — Lek,
Atudim — Beck,
Beck — Atudim,
Sailen — Amudim,
Amudim — Sailen,
Chizim — Failen,
Failen — Chizim.
. . . . . . . . . . .
אָב — אַ פָאטֶער,
קֵדָר — אַ טָאטֶער,
אַ טָאטֶער — קֵדָר,
בְּגָדִים — קְלֵיידֶער,
קְלֵיידֶער — בְּגָדִים,
חוּט — אַ פָאדִים,
אַ פָאדִים — חוּט,
טוֹב — גוּט,
גוּט — טוֹב,
בֶּער — דוֹב,
דוֹב — בֶּער
לֶק (?) — אַ רֶער,
אַ רֶער — לֶק,
עַתּוּדִים — בֶּעק,
בֶּעק — עַתּוּדִים,
זַיילֶען — עַמּוּדִים,
עַמּוּדִים — זַיילֶען,
חִצִּים — פַיילֶען,
פַיילֶען — חִצִּים.
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

↤ 92


№ 123.
Варiантъ:
Ow is a Voter,
Keidor is a Toter,
A Toter is a Keidor,
Bgodim is Kleider,
Kleider is Bgodim,
Said is nit Fodim,
Fodim is nit Said.
Nit wait vun aich thu ich weinen,
Thu ich weinen nit wait vun aich,
Ich thu sitzen leben Taich.
Leben Taich thu ich sitzen,
In Bod thu ich schwitzen,
Schwitzen thu ich in Bod,
A Wogen is zu main Rod.
A Rod is zu main Wogen,
Ich wel aich epes sogen,
Sogen wel ich aich,
As der Arendar is raich,
Raich is der Arendar,
Baissen soll ehm a Komar!
A Komar soll ihm baissen,
Fohren soll er in Praissen.
In Praissen soll er fohren,
Darauf hob ich geschworen.
Geschworen darauf hob ich,
Zu main Kissen a Zich,
A Zich zu main Kissen,
Um Reisch-Cheidesch Nisson.
Nisson um Reisch-Cheidesch,
A Schames is a Klei-keidesch,
A Klei-keidesch is a Schames,
Nomir spielen in Dames.
In Dames nomir Spielen,
Der Essen soll ihm kihlen,
Kihlen soll ihm der Essen,
Gott soll ihm vargessen.
Vargessen soll ihm Gott,
Schiker soll er weren, wie Lot.
Wie Lot soll er weren schiker,
In Maul soll ihm weren bitter.
אָב אִיז אַ פָאטֶער,
קֵדָר אִיז אַ טָאטֶער,
אַ טָאטֶער אִיז אַ קֵדָר,
בְּגָדִים אִיז קְלֵיידֶער,
קְלֵיידֶער אִיז בְּגָדִים,
זַייד אִיז נִיט פָאדִים,
פָאדִים אִיז נִיט זַייד.
נִיט װַייט פוּן אַייךְ טוּה אִיךְ װֵיינֶען,
טוּה אִיךְ װֵיינֶען נִיט װַייט פוּן אַייךְ,
אִיךְ טוּה זִיצֶען לֶעבֶּען טַייךְ.
לֶעבֶּען טַייךְ טוּה אִיךְ זִיצֶען,
אִין בָּאד טוּה אִיךְ שְׁװִיצֶען,
שְׁװִיצֶען טוּה אִיךְ אִין בָּאד,
אַ װָאגֶען אִיז צוּ מַיין רָאד.
אַ רָאד אִיז צוּ מַיין װָאגֶען,
אִיךְ װֶעל אַייךְ עֶפֶּעס זָאגֶען,
זָאגֶען װֶעל אִיךְ אַייךְ,
אַז דֶער אַרֶענְדַאר אִיז רַייךְ,
רַייךְ אִיז דֶער אַרֶענְדַאר,
בַּייסֶען זָאל אִיהם אַ קָאמַאר!
אַ קָאמַאר זָאל אִיהם בַּייסֶען,
פָאהרֶען זָאל עֶר אִין פְּרַייסֶען.
אִין פְּרַייסֶען זָאל עֶר פָאהרֶען,
דַארוֹיף הָאבּ אִיךְ גֶעשְׁװָארֶען.
גֶעשְׁװָארֶען דַארוֹיף הָאבּ אִיךְ,
צוּ מַיין קִיסֶען אַ צִיךְ,
אַ צִיךְ צוּ מַיין קִיסֶען,
אוּם רֹאשׁ חֹדֶשׁ נִיסָן.
נִיסָן אוּם רֹאשׁ חֹדֶשׁ,
אַ שַׁמָשׁ אִיז אַ כְּלֵי-קֹדֶשׁ,
אַ כְּלֵי קֹדֶשׁ אִיז אַ שַׁמָשׁ,
נָאמִיר שְׁפִּילֶען אִין דַאמֶעס.
אִין דַאמֶעס נָאמִיר שְׁפִּילֶען,
דֶער עֶסֶען זָאל אִיהם קִיהְלֶען,
קִיהלֶען זָאל אִיהם דֶער עֶסֶען,
גָאט זָאל אִיהם פַארְגֶעסֶען.
פַארְגֶעסֶען זָאל אִיהְם גָאט,
שִׁכּוֹר זָאל עֶר װֶערֶען, װִי לָאט.
װִי לָאט זָאל עֶר װֶערֶען שִׁכּוֹר,
אִין מוֹיל זָאל אִיהם װֶערֶען בִּיטֶער.

↤ 93

Bitter soll ihm weren in Maul,
Schissen soll un a Koil,
A Koil soll ihm schiessen
. . . . . . . . . . .
בִּיטֶער זָאל אִיהם װֶערֶען אִין מוֹיל,
שִׁיסֶען זָאל אוּנ אַ קוֹיל,
אַ קוֹיל זָאל אִיהם שִׁיסֶען
. . . . . . . . . . .
М. З. Левинъ (Витеб. губ.)


№ 124.
Un Hewel is Hawolim,
Un die Welt is a Cholem,
Un a Cholem is die Welt,
Un Allz keift men far Geld.
Un far Geld keift men Bier,
Un wos drai is nit vier,
Un wos vier is nit drai,
Un wos alt is nit nai.
Un wos nai is nit alt,
Un wos warem is nit kalt,
Un wos kalt is nit warem,
Un wos raich is nit arem.
Un wos arem is nit raich,
Un wos krumm is nit glaich,
Un wos glaich is nit krumm,
Un wos redt is nit stumm.
Un stumm is doch schlecht
Un der Pauer is gerecht,
Un gerecht is der Pauer,
Un wos siss is nit sauer.
Un wos sauer is nit siss,
Un wos schein is nit mi’s,
Un mi’s is nit schein,
Un wos zum Sitzen is nit zum Steihn,
Un wos zum Steihn is nit zum Sitzen.
Un zum Laib is gut zu schwitzen,
Un zu schwitzen is gut zum Laib,
Un wos a Mann is nit kein Waib.
Un wos a Waib is nit kein Mann,
Un wos a Top is nit kein Fann,
Un wos a Fann is nit kein Top,
Un wos Kimmel is nit kein Krop.
אוּנ הֶבֶל אִיז הֲבָלִים,
אוּנ דִי װֶעלְט אִיז אַ חָלוֹם,
אוּנ אַ חָלוֹם אִיז דִי װֶעלְט,
אוּנ אַלְץ קוֹיפְט מֶען פַאר גֶעלְט.
אוּנ פַאר גֶעלְט קוֹיפְט מֶען בִּיר,
אוּנ װָאס דְרַיי אִיז נִיט פִיר,
אוּנ װָאס פִיר אִיז נִיט דְרַיי,
אוּנ װָאס אַלְט אִיז נִיט נַיי.
אוּנ װָאס נַיי אִיז נִיט אַלְט,
אוּנ װָאס װַארֶעם אִיז נִיט קַאלְט,
אוּנ װָאס קַאלְט אִיז נִיט װַארֶעם,
אוּנ װָאס רַייךְ אִיז נִיט אַרֶעם.
אוּנ װָאס אַרֶעם אִיז נִיט רַייךְ,
אוּנ װָאס קְרוּם אִיז נִיט גְלַייךְ,
אוּנ װָאס גְלַייךְ אִיז נִיט קְרוּם,
אוּנ װָאס רֶעדְט אִיז נִיט שְׁטוּם.
אוּנ שְׁטוּם אִיז דָאךְ שְׁלֶעכְט
אוּנ דֶער פְּוֹיעֶר אִיז גֶערֶעכְט,
אוּנ גֶערֶעכְט אִיז דֶער פְּוֹיעֶר,
אוּנ װָאס זִיס אִיז נִיט זוֹיעֶר.
אוּנ װָאס זוֹיעֶר אִיז נִיט זִיס,
אוּנ װָאס שֵׁיין אִיז נִיט מִיאוּס,
אוּנ מִיאוּס אִיז נִיט שֵׁיין,
אוּנ װָאס צוּם זִיצֶען אִיז נִיט צוּם שְׁטֵעהְן.
אוּנ װָאס צוּם שְׁטֵעהְן אִיז נִיט צוּם זִיצֶען,
אוּנ צוּם לַייבּ אִיז גוּט צוּ שְׁװִיצֶען,
אוּנ צוּ שְׁװִיצֶען אִיז גוּט צוּם לַייבּ,
אוּנ װָאס אַ מַאנְן אִיז נִיט קַיין װַייבּ.
אוּנ װָאס אַ װַייבּ אִיז נִיט קַיין מַאנְן,
אוּנ װָאס אַ טָאפּ אִיז נִיט קֵיין פַאנְן,
אוּנ װָאס אַ פַאנְן אִיז נִיט קֵיין טָאפּ,
אוּנ װָאס קִימְמֶעל אִיז נִיט קַיין קְרָאפּ.

↤ 94

Un wos Krop is nit kein Kimmel,
Un kein Erd is nit kein Himmel,
Un kein Himmel is nit kein Erd,
Un a Bichs is nit kein Schwert.
Un a Schwert is nit kein Bichs,
Un a Futter is vun Fichs,
Un vun Fichs is a Futter,
Un Schmalz is nit kein Futter.
Un Putter is nit kein Schmalz,
Un Maze backt men ohn Salz,
Un ohn Salz backt men Maze,
Un a Ferd is nit kein Kljaze.
Un a Kljaze is nit kein Ferd,
Un a Pauer liegt in d’r Erd,
Un in d’r Erd liegt a Pauer,
Un es is ihm siss un sauer.
אוּנ װָאס קְרָאפּ אִיז נִיט קַיין קִימְמֶעל,
אוּנ קֵיין עֶרְד אִיז נִיט קַיין הִימְמֶעל,
אוּנ קֵיין הִימְמֶעל אִיז נִיט קֵיין עֶרְד,
אוּנ אַ בִּיקְס אִיז נִיט קַיין שְׁװֶערְד.
אוּנ אַ שְׁװֶערְד אִיז נִיט קַיין בִּיקְס,
אוּנ אַ פוּטֶער אִיז פוּן פִיקְס,
אוּנ פוּן פִיקְס אִיז אַ פוּטֶער,
אוּנ שְׁמַאלְץ אִיז נִיט קֵיין פוּטֶער.
אוּנ פּוּטֶער אִיז נִיט קַיין שְׁמַאלְץ,
אוּנ מַצָּה בַּאקְט מֶען אָהְן זַאלְץ,
אוּנ אָהן זַאלְץ בַּאקְט מֶען מַצָּה,
אוּנ אַ פֶערְד אִיז נִיט קַיין קְלְיַאצֶע.
אוּנ אַ קְלְיַאצֶע אִיז נִיט קֵיין פֶערְד,
אוּנ אַ פְּוֹיעֶר לִיגְט אִין דְ׳רְ עֶרְד,
אוּנ אִין דְ׳רְ עֶרְד לִיגְט אַ פְּוֹיעֶר,
אוּנ עֶס אִיז אִיהם זִיס אוּנ זוֹיעֶר.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ)


№ 125.
— Wer weiss eins?
— Eins weiss ich:
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt,
Nit sie schwebt
Auf der Himmel un der Erd.
— Wer weiss zwei?
— Zwei weiss ich auch:
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt etc.
— Wer weiss drai?
— Drai weiss ich auch:
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene etc.
— װֶער װֵייס אֵיינְס?
— אֵיינְס װֵייס אִיךְ:
אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע,
נִיט זִי לֶעבְּט,
נִיט זִי שְׁװֶעבְּט
אוֹיף דֶער הִימְמֶעל אוּנ דֶער עֶרְד.
— װֶער װֵייס צְװֵיי?
— צְװֵיי װֵייס אִיךְ אוֹיךְ:
צְװֵיי עֶקֶען
הָאט אַ שְׁטֶעקֶען;
אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע,
נִיט זִי לֶעבְּט א. ז. װ.
— װֶער װֵייס דְרַיי?
— דְרַיי װֵייס אִיךְ אוֹיךְ:
דְרַיי עֶקֶען
הָאט אַ קְרֶעפֶּעל;
צְװֵיי עֶקֶען
הָאט אַ שְׁטֶעקֶען;
אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע א. ז. װ.

↤ 95

— Wer weiss vier?
— Vier weiss ich auch:
Vier Fisslach
Hot a Bettel;
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene etc.
— Wer weiss finf?
— Finf weiss ich auch:
Finf Finger
Is a Chap; 1)
Vier Fisslach
Hot a Bettel;
Drai Ecken
Hot a Krepel;
Zwei Ecken
Hot a Stecken;
Eins is a Jidene,
Nit sie lebt,
Nit sie schwebt
Auf der Himmel un der Erd.
— װֶער װֵייס פִיער?
— פִיער װֵייס אִיךְ אוֹיךְ:
פִיער פִיסְלַאךְ
הָאט אַ בֶּעטֶעל;
דְרַיי עֶקֶען
הָאט אַ קְרֶעפֶּעל;
צְװֵיי עֶקֶען
הָאט אַ שְׁטֶעקֶען;
אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע א. ז. װ.
— װֶער װֵייס פִינְף?
— פִינְף װֵייס אִיךְ אוֹיךְ:
פִינְף פִינְגֶער
אִיז אַ חַאפּ; 1)
פִיער פִיסְלַאךְ
הָאט אַ בֶּעטֶעל;
דְרַיי עֶקֶען
הָאט אַ קְרֶעפֶּעל;
צְװֵיי עֶקֶען
הָאט אַ שְׁטֶעקֶען;
אֵיינְס אִיז אַ אִידֶענֶע,
נִיט זִי לֶעבְּט,
נִיט זִי שְׁװֶעבְּט
אוֹיף דֶער הִימְמֶעל אוּנ דֶער עֶרְד.
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
Левитанъ (Шавли, Ковенск. губ)


№ 126.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt 2)
A Beimele arop, a Beimele arop, 3)
Beimele soll Barelech wachsen, (bis)
Beimele will nit Barelech wachsen,
Barelach willen nit fallen, (bis)
הָאט הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אַרָאפְּ געֶשִׁיקְט 2)
אַ בּוֹימֶעלֶע אַרָאפּ, אַ בּוֹימֶעלֶע אַרָאפּ, 3)
בּוֹימֶעלֶע זָאל בַּארֶעלֶעךְ װַאקְסֶען, (bis)
בּוֹימֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ װַאקְסֶען,
בַּארֶעלַאךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען, (bis)
Finf rithlach
Is a Heischane.
Gott hot beschafen
A Beimele (Bernele) af der Welt,
1) פִינְף רִיטְלַאךְ
אִיז אַ הוֹשַׁע-נָא.
2) גָאט הָאט בֶּעשַׁאפֶען
3) אַ בּוֹימֶעלֶע (בֶּערְנֶעלֶע) אַף דֶער װֶעלְט,
(Тѣ же варіанты и въ дальнѣйшихъ куплетахъ.)

↤ 96

Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
Jekelen arop, Jekelen arop, —
Soll Barelech raissen. (bis)
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Hintele arop, a Hintele arop,
Soll Jekelen baissen. (bis)
Hintele will nit Jekelen baissen,
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Stekele arop, a Stekele arop,
Soll Hintelen schlogen. (bis)
Steckele will nit Hintelen schlogen,
Hintele will nit Jekelen baissen,
Jekele will nit Barelech raissen,
Barelech willen nit fallen. (bis)
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Faier’l arop, a Faier’l arop,
Soll Steckelen brennen, (bis)
Faier’l will nit Steckelen brennen,
Steckele will nit Hintelen schlogen etc.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A Wasser’l arop, a Wasser’l arop,
Soll Faier’l leschen. (bis)
Wasser’l will nit Faier’l leschen,
Faier’l will nit Steckeln brennen etc.
Hot ha-Schem jissborach aropgeschickt
A-n Echsele arop, a-n Echsele arop,
Soll Wasser’l trinken.
Echsele will nit Wasser’l trinken,
Wasser’l will nit Faier’l leschen etc.
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
יֶעקֶעלֶען אַרָאפּ, יֶעקֶעלֶען אַרָאפּ, —
זָאל בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען. (bis)
יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען,
בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis)
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַ הִינְטֶעלֶע אַרָאפּ, אַ הִינְטֶעלֶע אַרָאפּ,
זָאל יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען. (bis)
הִינְטֶעלֶע װִיל נִיט יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען,
יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען,
בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis)
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַ שְׁטֶעקֶעלֶע אַרָאפּ, אַ שְׁטֶעקֶעלֶע אַרָאפּ,
זָאל הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען. (bis)
שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל נִיט הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען,
הִינְטֶעלֶע װִיל נִיט יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען,
יֶעקֶעלֶע װִיל נִיט בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען,
בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען נִיט פַאלֶען. (bis)
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַ פַייעֶרְ׳ל אַרָאפּ, אַ פַייעֶרְ׳ל אַרָאפּ,
זָאל שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען, (bis)
פַייעֶרְ׳ל װִיל נִיט שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען,
שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל נִיט הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען א. ז. װ.
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַ װַאסֶערְ׳ל אַרָאפּ, אַ װַאסֶערְ׳ל אַרָאפּ,
זָאל פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען. (bis)
װַאסֶערְ׳ל װִיל נִיט פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען,
פַייעֶרְ׳ל װִיל נִיט שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען א. ז. װ.
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַנְ-אֶקְסֶעלֶע אַרָאפּ, אַנְ-אֶקְסֶעלֶע אַרָאפּ,
זָאל װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען.
אֶקְסֶעלֶע װִיל נִיט װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען,
װַאסֶערְ׳ל װִיל נִיט פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען א. ז. װ.

↤ 97

Hot ha-Schem jissborach aropgeschikt
A Scheichet’l arop, a Scheichet’l arop,
Soll Echselen schechten. (bis)
Scheichet’l will nit Echselen schechten
Echsele will nit Wasser’l trinken etc.
Hot ha-Schem jissborach aropge schikt
Dem Mal’ach-ha-Mowes arop, des Mal’ach-ha-Mowes arop,
Soll Scheichet’len teiten. (bis)
Mal’ach ha-Mowes will nit Scheichet’len teiten,
Scheichet’l will nit Echselen schechten etc.
Is ha-Schem jissborach
Allein arop, allein arop, —
Mal’ach ha-Mowes will Scheichet’len teiten,
Scheichet’l will Echselen schechten,
Echsele will Wasserl trinken,
Wasser’l will Faier’l leschen,
Faier’l will Steckelen brennen,
Steckele will Hintelen schlogen,
Hintele will Jekelen baissen,
Jekele will Barelech raissen,
Barelech willen fallen,
Barelech willen fallen!
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
אַ שׁוֹחֵטְ׳ל אַרָאפּ, אַ שׁוֹחֵטְ׳ל אַרָאפּ,
זָאל אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען. (bis)
שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל נִיט אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען
אֶקְסֶעלֶע װִיל נִיט װַאסֶערְ׳ל טְרִינְקֶען א. ז. װ.
הָאט הַשֵּׁיִ״תְ אַרָאפּ גֶעשִׁיקְט
דֶעם מַלְאֵךְ הַמָּוֶת אַרָאפּ, דֶעם מַלְאַךְ הַמָּוֶת אַרָאפּ,
זָאל שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען. (bis)
מַלְאַךְ הַמָּוֶת װִיל נִיט שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען,
שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל נִיט אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען א. ז. װ.
אִיז הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ
אַלֵיין אַרָאפּ, אַלֵיין אַרָאפּ, —
מַלְאֵךְ הַמָּוֶת װִיל שׁוֹחֵטְ׳לֶען טוֹידְטֶען,
שׁוֹחֵטְ׳ל װִיל אֶקְסֶעלֶען שֶׁעכְטֶען,
אֶקְסֶעלֶע װִיל װַאסֶערְל טְרִינְקֶען,
װַאסֶערְ׳ל װִיל פַייעֶרְ׳ל לֶעשֶׁען,
פַייעֶרְ׳ל װִיל שְׁטֶעקֶעלֶען בְּרֶענֶען,
שְׁטֶעקֶעלֶע װִיל הִינְטֶעלֶען שְׁלָאגֶען,
הִינְטֶעלֶע װִיל יֶעקֶעלֶען בַּייסֶען,
יֶעקֶעלֶע װִיל בַּארֶעלֶעךְ רַייסֶען,
בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען פַאלֶען,
בַּארֶעלֶעךְ װִילֶען פַאלֶען!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).

Б. М. Кассель a А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )

Б. М. Кассель אַ אַ. Д. Пикъ (Ковенск. губ )


№ 127.
Bin ich mir a Jidele,
Bedarf ich a Waib hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Waib wet heissen?
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
בִּין אִיךְ מִיר אַ אִידֶעלֶע,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ װַייבּ הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי מַיין װַייבּ װֶעט הֵייסֶען?
חַיָה-רָחֵל רָעָה
הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!

↤ 98

Hob ich mir a Waib,
Bedarf ich a Kind hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Kind wet heissen?
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
Hob ich mir a Kind,
Bedarf ich a Wieg hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie die Wieg wet heissen?
Ziegel-Miegel
Heisst die Wiegel,
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje Rochl Roh
Heist main liebe Fro!
Hob ich mir a Wiegel,
Bedarf ich a Dire hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie die Dire ’t heissen?
Pint’l-Mir’l
Heisst die Dir’l,
Ziegel-Miegel etc.
Hob ich mir a Dire,
Bedarf ich a Stall hoben!
Wollt ich wellen wissen,
Wie main Stall wet heisen?
Al-Dal
Heisst die Stall,
Pint’l-Mir’l etc.
Hob ich mir a Stall,
Bedarf ich a Wogen hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie der Wogen wet heissen?
Kose-do-Wose
Heisst der Wogen,
Al-Dal etc.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װַייבּ,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ קִינְד הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי מַיין קִינְד װֶעט הֵייסֶען?
בֵּיילֶע-הִינְדֶעל
הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל,
חַיָה-רָחֵל רָעָה
הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קִינְד,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַװִיעג הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי דִי װִיעג װֶעט הֵייסֶען?
צִיגֶעל-מִיעגֶעל
הֵייסְט דִי װִיעגֶעל,
בֵּיילֶע-הִינְדֶעל
הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל,
חַיָה רָחֵל רָעָה
הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װִיגֶעל,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ דִירָה הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי דִי דִירָה׳טְ׳הֵייסֶען?
פִּינְטְ׳ל-מִירְ׳ל
הֵייסְט דִי דִירְ׳ל,
צִיעגֶעל-מִיעגֶעל א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ דִירָה,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ שְׁטַאל הָאבֶּען!
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי מַיין שְׁטַאל װֶעט הֵייסֶען?
עַל-דַּל
הֵייסְט דִי שְׁטַאל,
פִּינְטְ׳ל-מִירְ׳ל א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ שְׁטַאל,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ װָאגֶען הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי דֶער װָאגֶען װֶעט הֵייסֶען?
קָאזֶע-דָא-װָאזֶע
הֵייסְט דֶער װָאגֶען,
עַל-דַּל א. ז. װ.

↤ 99

Hob ich mir a Wogen,
Bedarf ich a Ferd hoben;
Wollt ich wellen wissen,
Wie der Ferd wet heissen?
Himmel un Erd
Heisst der Ferd,
Kose-do-Wose
Heisst der Wogen,
Al-Dal
Heisst die Stall,
Pint’l Mir’l
Heisst die Dir’l,
Ziegel-Miegel
Heisst die Wiegel,
Beile-Hindel
Heisst main Kindel,
Chaje-Rochl Roh
Heisst main liebe Fro!
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ װָאגֶען,
בֶּעדַארְף אִיךְ אַ פֶערְד הָאבֶּען;
װָאלְט אִיךְ װֶעלֶען װִיסֶען,
װִי דֶער פֶערְד װֶעט הֵייסֶען?
הִימְמֶעל אוּנ עֶרְד
הֵייסְט דֶער פֶערְד,
קָאזֶע-דָא-װָאזֶע
הֵייסְט דֶער װָאגֶען,
עַל-דַּל
הֵייסְט דִי שְׁטַאל,
פִּינְטְ׳ל מִירְ׳ל
הֵייסְט דִי דִירְ׳ל,
צִיעגֶעל-מִיעגֶעל
הֵייסְט דִי װִיעגֶעל,
בֵּיילֶע-הִינְדֶעל
הֵייסְט מַיין קִינְדֶעל,
חַיָה-רָחֵל רָעָה
הֵייסְט מַיין לִיעבֶּע פְרָאה!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 128.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku,
Weint er in die lange Strasse;
Macht er mir wos er will,
Macht er mir wos er kenn;
Macht er mir a Faifelu, a Faifelu,
Faifelu macht asei:
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon.
Dos is Faifelu!
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Trombezku, a Trombezku,
Trombezku macht asei:
Tru—tru—tru, tru—tru—tru,
Dos is Trombezku!
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon,
Dos is Faifelu!
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ,
װֵיינְט עֶר אִין דִי לַאנְגֶע שְׁטְרַאסֶע;
מַאכְט עֶר מִיר װָאס עֶר װִיל,
מַאכְט עֶר מִיר װָאס עֶר קֶענְן;
מַאכְט עֶר מִיר אַ פַייפֶעלוּ, אַ פַייפֶעלוּ,
פַייפֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי:
טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן,
דָאס אִיז פַייפֶעלוּ!
הָאבּ אִיךְ מִיר אַקְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
מַאכְט עֶר מִיר אַטְרָאמְבֶּעצְקוּ, אַטְרָאמְבֶּעצְקוּ,
טְרָאמְבֶּעצְקוּ מַאכְט אַזוֹי:
טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ,
דָאס אִיז טְרָאמְבֶּעצְקוּ!
טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן,
דָאס אִיז פַייפֶעלוּ!

↤ 100

Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Paikelu, a Paikelu,
Paikelu macht asei:
Trbom—bom—bom, trbom—bom—bom,
Dos is Paikelu!
Tru—tru—tru, tru—tru—tru etc.
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Macht er mir a Fiedelu, a Fiedelu,
Fiedelu macht asei:
Tidl—nidl, tidl—nidl.
Dos is Fiedelu!
Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Sogt er mir a jidisch Wort, a jidisch Wort,
Jidisch Wort macht asei:
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel Eilom
Dos is jidisch Wort!
Tidl—nidl, tidl—nidl etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc.
Sogt er mir a russisch Wort, a russisch Wort,
Russisch Wort mach asei:
. . . . . . . . . . .
Dos is russisch Wort!
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom etc.
Hob ich mir a kleinem Michaleku, Michaleku etc
Sogt er mir a daitschen Wort, a daitschen Wort,
Daitschen Wort macht asei:
Hol der Daiwel, hol der Daiwel,
Dos is daitschen Wort!
. . . . . . . . . . .
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
מַאכְט עֶר מִיר אַ פַּייקֶעלוּ, אַ פַּייקֶעלוּ,
פַּייקֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי:
טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם,
דָאס אִיז פַּייקֶעלוּ!
טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ א. ז. װ.
טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
מַאכְט עֶר מִיר אַפִידֶעלוּ, אַ פִידֶעלוּ,
פִידֶעלוּ מַאכְט אַזוֹי:
טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל.
דָאס אִיז פִידֶעלוּ!
טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם — בָּאם א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
זָאגְט עֶר מִיר אַ יוּדִישׁ װָארְט, אַ יוּדִישׁ װָארְט,
יוּדִישׁ װָארְט מַאכְט אַזוֹי:
רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם
דָאס אִיז יוּדִישׁ װָארְט!
טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
זָאגְט עֶר מִיר אַ רוּסְסִישׁ װָארְט, אַ רוּסְסִישׁ װָארְט,
רוּסְסִישׁ װָארְט מַאכְט אַזוֹי:
. . . . . . . . . . .
דָאס אִיז רוּסְסִישׁ װָארְט!
רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ מִיר אַ קְלֵיינֶעם מִיכַאלֶעקוּ, מִיכַאלֶעקוּ א. ז. װ.
זָאגְט עֶר מִיר אַדַייטְשֶׁען װָארְט, אַ דַייטְשֶׁען װָארְט,
דַייטְשֶׁען װָארְט מַאכְט אַזוֹי:
הָאל דֶער דַייװֶעל, הָאל דֶער דַייװֶעל,
דָאס אִיז דַייטְשֶׁען װָארְט!
. . . . . . . . . . .

↤ 101

Dos is russisch Wort,
Ribeinei-schel-Eilom, Ribeinei-schel-Eilom,
Dos is jidisch Wort;
Tidl—nidl, tidl—nidl,
Dos is Fiedelu;
Trbom—bom—bom, trbom—bom — bom.
Dos is Paikelu;
Tru—tru—tru, tru—tru—tru,
Dos is Trombezku;
Trfon—fon—fon, trfon—fon—fon,
Dos is Faifelu!

Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск губ.)

דָאס אִיז רוּסְסִישׁ װָארְט,
רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם,
דָאס אִיז יוּדִישׁ װָארְט;
טִידֶעל—נִידֶעל, טִידֶעל—נִידֶעל,
דָאס אִיז פִידֶעלוּ;
טְרְבָּאם—בָּאם—בָּאם, טְרְבָּאם—בָּאם — בָּאם.
דָאס אִיז פַּייקֶעלוּ;
טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ, טְרוּ—טְרוּ—טְרוּ,
דָאס אִיז טְרָאמְבֶּעצְקוּ;
טְרְפָאן—פָאן—פָאן, טְרְפָאן—פָאן—פָאן,
דָאס אִיז פַייפֶעלוּ!

Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.)


№ 129
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geiht araus a Huhn.
— Huhn, Huhn, wos gibstu zu?
— Ich gib main Ei!
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei 1)
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geiht araus a Hohn.
— Hohn, Hohn, wos gibstu zu?
— Ich gib main Kreih!
Dem Hohn’s Kreih,
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei.
Spielen mir in Kästelach in Kästelach,
Geiht araus a Gans.
Gans, Gans, wos gibstu zu?
— Ich gieb main Kop!
Die Gans’s Kop
Dem Hohnes Kreih etc.
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ הוּהְן.
— הוּהְן, הוּהְן, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין אֵיי!
דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי,
שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי 1)
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ הָאהְן.
— הָאהְן, הָאהְן, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין קְרֵעה!
דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה,
דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי,
שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי.
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ גַאנְז.
גַאנְז, גַאנְז, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין קָאפּ!
דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ
דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה א. ז. װ.
Spielen mir waiter asei.
1) שְׁפִּיעלֶען מִיר װַייטֶער אַזוֹי.
Или
Schlogen mir andere zwei.
שְׁלָאגֶען מִיר אַנְדֶערֶע צְװֵיי.

↤ 102

Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geiht araus a Endig.
— Endig, Endig, wos gibstu zu?
— Ich gib main Krop!
Dem Endig’s Krop,
Die Gans’s Kop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geiht araus a Mad.
— Mad, Mad, wos gibstu zu?
— Ich gib main Zop!
Die Mad’s Zop,
Dem Endig’s Krop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach,
Geiht araus a Bochur.
— Bochur, Bochur, wos gibstu zu?
— Ich gib main Peie!
Dem Bochur’s Peie,
Die Mad’s Zop etc.
Spielen mir in Kästelach, in Kästelach?
Geiht araus a Porez. 1)
— Porez, Porez, wos gibstu zu?
— Ich gib main Deie!
Dem Porez’s Deie,
Dem Bochur’s Peie,
Die Mad’s Zop,
Dem Endig’s Krop,
Die Gans’s Kop,
Dem Hohnes Kreih,
Die Huhn’s Ei,
Spielen mir wieder zwei!
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ עֶנְדִיג.
— עֶנְדִיג, עֶנְדִיג, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין קְרָאפּ!
דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ,
דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ א. ז. װ.
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ מַאד.
— מַאד, מַאד, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין צָאפּ!
דִי מַאדְ׳ס צָאפּ,
דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ א. ז. װ.
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ,
גֵעהְט אַרוֹיס אַ בָּחוּר.
— בָּחוּר, בָּחוּר, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין פֵּאָה!
דֶעם בָּחוּרְ׳ס פֵּאָה,
דִי מַאדְ׳ס צָאפּ א. ז. װ.
שְׁפִּיעלֶען מִיר אִין קֶעסְטֶעלַאךְ, אִין קֶעסְטֶעלַאךְ?
גֵעהְט אַרוֹיס אַ פָּרִיץ. 1)
— פָּרִיץ, פָּרִיץ, װָאס גִיבְּסְטוּ צוּ?
— אִיךְ גִיבּ מַיין דֵעָה!
דֶעם פָּרִיצְ׳ס דֵעָה,
דֶעם בָּחוּרְ׳ס פֵּאָה,
דִי מַאדְ׳ס צָאפּ,
דֶעם עֶנְדִיגְ׳ס קְרָאפּ,
דִי גַאנְזְ׳ס קָאפּ,
דֶעם הָאהְנְ׳ס קְרֵעה,
דִי הוּהְנְ׳ס אֵיי,
שְׁפִּיעלֶען מִיר װִידֶער צְװֵיי!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 130.
Schmer’l mit der Fiedel
Jek’l mit dem Bass,
Spielt mir uf a Liedel
Uf’n Mitt’n Gass!
Oi-oi-oi, oi-oi-oi! 2)
שְׁמֶערְ׳ל מִיט דֶער פִידֶעל
יֶעקְ׳ל מִיט דֶעם בַּאס,
שְׁפִּיעלְט מִיר אוּף אַ לִיעדֶעל
אוּפְ׳ן מִיטְ׳ן גַאס!
אָי-אָי-אָי, אָי-אָי-אָי! 2)
Dajon Row.
1) רָב, דַיָן
2) Первый куплетъ, равно какъ и послѣдній, въ нѣкоторыхъ мѣстахъ пропускается.

↤ 103

Zehn gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Wain,
Is vun uns geworen mehr nit wie nain. (bis)
Nain gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Fracht,
Is vun uns geworen mehr nit wie acht. (bis)
Acht gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Riben,
Is vun uns geworen mehrnit wie sieben (bis)
Sieben gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Gebäcks,
Is vun uns geworen mehr nit wie sechs, (bis)
Sechs gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Strimf,
Is vun uns geworen mehr nit wie finf. (bis)
Finf gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Bier,
Is vun uns geworen mehr nit wie vier. (bis)
Vier gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Blai,
Is vun uns geworen mehr nit wie drai. (bis)
Drai gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Thei
Is vun uns geworen mehr nit wie zwei, (bis)
Zwei gute Brider sainen mir gewen,
Hoben mir gehandelt mit, mit Beiner,
Is vun uns gebliben nor ich einer, (bis)
Ein guter Bruder bin ich mir gewen,
Hob ich gehandelt mit, mit Thron,
Is vun mir geworen a greisser Hohn. (bis)
צֶעהְן גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט װַיין,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי נַיין. (bis)
נַיין גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט פְרַאכְט,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי אַכְט. (bis)
אַכְט גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט רִיבֶּען,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהְרְנִיט װִי זִיעבֶּען (bis)
זִיעבֶּען גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט גֶעבֶּעקְס,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי זֶעקְס, (bis)
זֶעקְס גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט שְׁטְרִימְף,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי פִינְף. (bis)
פִינְף גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בִּיער,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי פִיער. (bis)
פִיער גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בְּלַיי,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי דְרַיי. (bis)
דְרַיי גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט טְהֵיי,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעװָארֶען מֶעהר נִיט װִי צְװֵיי. (bis)
צְװֵיי גוּטֶע בְּרִידֶער זַיינֶען מִיר גֶעװֶען,
הָאבֶּען מִיר גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט בֵּיינֶער,
אִיז פוּן אוּנְז גֶעבְּלִיבֶּען נָאר אִיךְ אֵיינֶער, (bis)
אֵיין גוּטֶער בְּרוּדֶער בִּין אִיךְ מִיר גֶעװֶען,
הָאבּ אִיךְ גֶעהַאנְדֶעלְט מִיט, מִיט טְרָאהן,
אִיז פוּן מִיר גֶעװָארֶען אַ גְרוֹיסֶער הָאהְן. (bis)

↤ 104

Schmer’l mit der Fiedel,
Jek’l mit dem Bass,
Spielt mir uf a Liedel
Uf’n Mitt’n Gass!
Oi-oi-oi, oi-oi-oi!
שְׁמֶערְ׳ל מִיט דֶער פִידֶעל,
יֶעקְ׳ל מִיט דֶעם בַּאס,
שְׁפִּילְט מִיר אוּף אַ לִיעדֶעל
אוּפְ׳ן מִיטְ׳ן גַאס!
אָי-אָי-אָי, אָי-אָי-אָי!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).
C. М. Дубновъ (Одесса).


№ 131.
Hob ich 1) a Por Ochsen, Ochsen,
Wos sei brocken Lokschen.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder,
Wie die Ochsen
Brocken Lokschen,
Dos is mir a Wunder! (bis) 2)
Hob ich a Por Bären, Bären,
Wos sei Stiber kehren.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder,
Wie die Bären
Stiber kehren.
Dos is a Wunder! (bis)
Hob ich a Por Ziegen, Ziegen,
Wos sei Kinder wiegen.
Ach, Wurder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Meiden, Meiden,
Wos sei Kinder wiegen,
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Hint, Hint,
Wos sei machen Tint,
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
הָאבּ אִיךְ 1) אַ פָּאר אָקְסֶען, אָקְסֶען,
װָאס זֵיי בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער,
װִי דִי אָקְסֶען
בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען,
דָאס אִיז מִיר אַ װְאוּנְדֶער! (bis) 2)
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר בֶּערֶען, בֶּערֶען,
װָאס זֵיי שְׁטִיבֶּער קֶעהרֶען.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער,
װִי דִי בֶּערֶען
שְׁטִיבֶּער קֶעהרֶען.
דָאס אִיז אַ װְאוּנְדֶער! (bis)
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר צִיגֶען, צִיגֶען,
װָאס זֵייא קִינְדֶער װִיגֶען.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר מֵיידֶען, מֵיידֶען,
װָאס זֵיי קִינְדֶער װִיגֶען,
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר הִינְט, הִינְט,
װָאס זֵיי מַאכֶען טִינְט,
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
Варіанты:
Bai main Reben is gewesen.
Oi, a Wunder iber a Wunder:
Ochsen brocken Lokschen!
1) בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען.
2) אָי, אַ װְאוּנְדֶער אִיבֶּער אַ װְאוּנְדֶער:
אָקְסֶען בְּרָאקֶען לָאקְשֶׁען!

↤ 105

Hob ich a Por Tauben, Tauben,
Wos sei neihen Hauben.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Hähner, Hähner,
Wos sei klaiben Späner.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Kazkes, Kazkes,
Wos sei backen Bazkes.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Veigelach, Veigelach,
Wos sei backen Beigelach.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Kätzlach, Kätzlach,
Wos sei machen Plezlach.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
Hob ich a Por Brider, Brider,
Wos sei dawnen in ein Sider.
Ach, Wunder,
Lieber Wunder etc.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר טוֹיבֶּען, טוֹיבֶּען,
װָאס זֵיי נֵייהֶען הוֹיבֶּען.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר הֶענֶער, הֶענֶער,
װָאס זֵיי קְלַייבֶּען שְׁפֶּענֶער.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר קַאצְקֶעס, קַאצְקֶעס,
װָאס זֵיי בַּאקֶען בַּאצְקֶעס.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר פֵייגֶעלַאךְ, פֵייגֶעלַאךְ,
װָאס זֵיי בַּאקֶען בֵּייגֶעלַאךְ.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר קֶעצְלַאךְ, קֶעצְלַאךְ,
װָאס זֵיי מַאכֶען פְּלֶעצְלַאךְ.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
הָאבּ אִיךְ אַ פָּאר בְּרִידֶער, בְּרִידֶער,
װָאס זֵיי דַאװְנֶען אִין אֵיין סִידוּר.
אַךְ, װְאוּנְדֶער,
לִיעבֶּער װְאוּנְדֶער א. ז. װ.
Д. Г. Гальпернъ (Вильна.).
А. Д. Идельсонъ (Курляндск. губ).
М. Г Каганъ (Столбцы, Минск. губ).
В. М Кессель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).
Д. И. Магидъ (Оникшта, Ковенск. губ ).
A С. Таненбаумъ (Гродненской губ).
אַ С. Таненбаумъ (Гродненской губ).


№ 132.
Bai main Reben is gewesen,
Is gewesen bai main Reben,
Bai main Reben is gewesen
A Gneiwe!
Sieben Hemder, wie die Blätter,
Drai mit Lates, vier mit Lecher, —
A Gneiwe!
בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען,
אִיז גֶעװֶעזֶען בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן,
בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען
אַ גְּנֵבָה!
זִיעבֶּען הֶעמְדֶער, װִי דִי בְּלֶעטֶער,
דְרַיי מִיט לַאטֶעס, פִיר מִיט לֶעכֶער, —
אַ גְּנֵבָה!

↤ 106

Bai main Reben is gewesen,
Is gewesen bai main Reben,
Bai main Reben is gewesen
A Gneiwe!
Sieben Laichter, wie die Stern,
Drai ohn Fisslach, vier ohn Rehren, —
A Gneiwe!
בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען,
אִיז גֶעװֶעזֶען בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן,
בַּיי מַיין רֶבִּי׳ן אִיז גֶעװֶעזֶען
אַ גְּנֵבָה!
זִיעבֶּען לַייכְטֶער, װִי דִי שְׁטֶערְ׳ן,
דְרַיי אָהן פִיסְלַאךְ, פִיער אָהן רֶעהְרֶען, —
אַ גְּנֵבָה!
А. Д. Идельсонь (Курляндск. губ.)


№ 133.
W’eile ha-Mischpotim ascher tossim, —
Lomir onfangen zu schmuessen mikeiach ha-Noschim.
Dui im, dui im, dui dui dui,
Dui-im, Dui-im, dui-dui-dui!
Amol is gewen a greisser Gwir, 1)
Hot er gehat Geld ohn a Schi’r;
Hot er gehat zehn Techter,
Sainen sei gewesen vun laiteschen Gelächter.
Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis)
Die erste Eide, die zweite Beile,
Die dritte Golde, die vierte Dweire,
Die finfte Hene, die sechste Wichne,
Die siebte Selde, die achte Chane,
Die nainte Taube, die zehnte Jdaschne.
Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis)
Hot er mir fir a Schadchon gemacht,
Hob ich ihm die Schiduchim in Stub arain gebracht.
Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben,
Fir die Schiduchim, wos ich wel sei geben.
Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
Eide mit Eljen sainen a Por,
Beile mit Berken sainen wieder a Por.
Dui im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
וְאֵלֶּה הַמּשְׁפָּטִים אֲשֶׁר תָּשִׂים, —
לָאמִיר אָנְפַאנְגֶען צוּ שְׁמוּעֶסֶען מִכּוֹחַ הַנָּשִׁים.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי,
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי!
אַ מָאל אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער גְבִיר, 1)
הָאט עֶר גֶעהַאט גֶעלְט אָהן אַ שִׁיעוּר;
הָאט עֶר גֶעהַאט צֶעהְן טֶעכְטֶער,
זַיינֶען זֵיי גֶעװֶעזֶען פוּן לַייטֶעשֶׁען גֶעלֶעכְטֶער.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי דוּי! (bis)
דִי עֶרְשְׁטֶע אֵיידֶע, דִי צְװֵייטֶע בֵּיילֶע,
דִי דְרִיטְטֶע גָאלְדֶע, דִי פִיערְטֶע דְבוֹרָה,
דִי פִינְפְטֶע הֶענֶע, דִי זֶעכְּסְטֶע װִיכְנֶע,
דִי זִיעבֶּעטֶע זֶעלְדֶע, דִי אַכְטֶע חַנָּה,
דִי נַיינְטֶע טוֹיבֶּע, דִי צֶעהֶענְטֶע יְדַשְׁנֶע.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)
הָאט עֶר מִיר פִיר אַ שַׁדְכֶן גֶעמַאכְט,
הָאבּ אִיךְ אִיהְם דִי שִׁדּוּכִים אִין שְׁטוּבּ אַרַיין גֶעבְּרַאכְט.
זֵיי װֶעלֶען מִיר דַאנְקֶען, כָּל זְמַן זֵיי װֶעלֶען לֶעבֶּען,
פִיר דִי שִׁדּוּכִים, װָאס אִיךְ װֶעל זֵיי גֶעבֶּען.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)
אֵיידֶע מִיט אֶלְיֶה׳ן זַיינֶען אַ פָּאר,
בֵּיילֶע מִיט בֶּערְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)
A J’schuwnikl

1) אַ יְשׁוּבְנִיקְ׳ל

↤ 107

Golde mit Gdaljen sainen a Por,
Dweire mit Dowidken sainen wieder a Por.
Dui im, dui-im, dui’ dui-dui! (bis)
Hene mit Hirschen sainen a Por,
Wichne un Wolfe sainen wieder a Por.
Dui-im, dui-im, dui-dui-dui! (bis)
Selde mit Sorach’n sainen a Por,
Chane mit Chazken sainen wieder a Por.
Dui-im, dui im, dui-dui-dui! (bis)
Taube mit Tewken sainen a Por,
Jdaschne mit Jruchom’en sainen wie der a Por.
Dui-im, dui-im, dui-dui dui! (bis)
Sei hoben mir fir ain Schadchon gemacht,
Ich hob sei die Schiduchim in Stub arain gebracht.
Sei welen mir danken, kol-sman sei welen leben,
Die Chalokim, wos ich wel sei geben 1).
גָאלְדֶע מִיט גְדַלְיֶה׳ן זַיינֶען אַ פָּאר,
דְבוֹרָה מִיט דָּוִדְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי׳ דוּי-דוּי! (bis)
הֶענֶע מִיט הִירְשֶׁען זַיינֶען אַ פָּאר,
װִיכְנֶע אוּנ װָאלְפֶע זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)
זֶעלְדֶע מִיט זָרַחְ׳ן זַיינֶען אַ פָּאר,
חַנָּה מִיט חַצְקֶען זַיינֶען װִידֶער אַ פָּאר.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי-דוּי! (bis)
טוֹיבֶּע מִיט טֶבְ׳קֶען זַיינֶען אַ פָּאר,
יְדַשְׁנֶע מִיט יְרוּחָמֶ׳ען זַיינֶען װִי דֶער אַ פָּאר.
דוּי-אִים, דוּי-אִים, דוּי-דוּי דוּי! (bis)
זֵיי הָאבֶּען מִיר פִיר אַיין שַׁדְכָן גֶעמַאכְט,
אִיךְ הָאבּ זֵיי דִי שִׁדּוּכִים אִין שְׁטוּבּ אַרַיין גֶעבְּרַאכְט.
זֵיי װֶעלֶען מִיר דַאנְקֶען, כָּל זְמַן זֵיי װֶעלֶען לֶעבֶּען,
דִי חֲלָקִים, װָאס אִיךְ װֶעל זֵיי גֶעבֶּען 1).
Д. Г. Гальпернъ (Курляндск губ.).
А Д. Идельсонъ (ibid)
1) Иногда за этимъ куплетомъ слѣдуетъ перечень приданаго каждой изъ дочерей:
Eiden Nadan Arbeslach,
Beilen Nadan Bebelach,
Golden Nadan Gerstelach etc.
אֵיידֶען נַדַן אַרְבֶּעסְלַאךְ,
בֵּיילֶען נַדַן בֶּעבֶּעלַאךְ,
גָאלְדֶען נַדַן גֶערְשְׁטֶעלַאךְ א. ז. װ.

↤ 108

V.
Любовныя пѣсни.


№ 134. *)
Unteren Schloss, Perehos, 1)
Steiht Ester die grine;
Ester steiht, der Choss’n geiht,
Meint sie — Awrohom-Owinu
Wollt sie wissen, wer dos is,
Wollt sie zu ihm winken;
Wollt sie hoben a Gläsele Wain,
Wollt sie zu ihm trinken.
Wollt sie hoben Ferd un Wogen,
Wollt sie zu ihm leifen;
Wollt sie hoben a Säckele Geld,
Wollt sie ihm opkeifen.
אוּנְטֶערֶען שְׁלָאס, פֶּערֶעהָאז, 1)
שְׁטֵעהט אֶסְתֵּר דִי גְרִינֶע;
אֶסְתֵּר שְׁטֵעהט, דֶער חָתָן גֵעהט,
מֵיינְט זִי — אַבְרָהָם אָבִינוּ.
װָאלְט זִי װִיסֶען, װֶער דָאס אִיז,
װָאלְט זִי צוּ אִים װִינְקֶען;
װָאלְט זִי הָאבֶּען אַ גְלֶעזֶעלֶע װַיין,
װָאלְט זִי צוּ אִיהם טְרִינְקֶען.
װָאלְט זִי הָאבֶּען פֶערְד אוּנ װָאגֶען,
װָאלְט זִי צוּ אִיהם לוֹיפֶען;
װָאלְט זִי הָאבֶּען אַ זֶעקֶעלֶע גֶעלְט,
װָאלְט זִי אִיהם אָפּ קוֹיפֶען.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 135.
Main siss-Leben fort awek,
Un ich blaib allein; (bis)
Wenn ich dermohn sich on main siss-Leben,
Sitz ich nur un wein.
Main siss-Leben awekgefohren,
Un ich bin allein geblieben; (bis)
Wollt ich wissen, wu er is,
Wollt ich ihm a Briew’l geschrieben.
Wollt ich gewen a Veigele,
Wollt ich zu ihm gefleigen; (bis)
Nichai wollt er auch gesehen
Maine varweinte Eigen!
מַיין זִיס-לֶעבֶּען פָאהרְט אַװֶעק,
אוּנ אִיךְ בְּלַייבּ אַלֵיין; (bis)׳
װֶען אִיךְ דֶערְמָאהן זִיךְ אָן מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
זִיץ אִיךְ נוּר אוּנ װֵיין.
מַיין זִיס-לֶעבֶּען אַװֶעק גֶעפָאהרֶען,
אוּנ אִיךְ בִּין אַלֵיין גֶעבְּלִיבֶּען; (bis)
װָאלְט אִיךְ װִיסֶען, װְאוּ עֶר אִיז,
װָאלְט אִיךְ אִיהם אַ בְּרִיװְ׳ל גֶעשְׁרִיבֶּען.
װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פֵייגֶעלֶע,
װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעפְלוֹיגֶען; (bis)
נִיחַיי װָאלְט עֶר אוֹיךְ גֶעזֶעהֶען
מַיינֶע פַארְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען!
*) №№ 134—137 принадлежатъ къ числу немногихъ любовныхъ пѣсенъ стариннаго происхожденія.
1) Переводъ?

↤ 109

Wollt ich gehat a Fligele,
Wollt ich zu ihm gefleigen
Un leben ihm gesessen,—
Efscher wollt ich ihm ausgestroft,
Wos er hot on mir asei vargessen!
Wollt ich gewen a Fischele,
Wollt ich zu ihm geschwummen;
As er wollt wissen main bitter Harz,
Wollt er zu mir gekummen.
— Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait,
Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis)
Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben,
Git ihm op vun mir a Geriss!
Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen
In alle vier Saiten; (bis)
Hoben sei dersehen, as ihr siss-Leben
Steiht sich gor vun-waiten.
— Oi, du Mensch, du narrischer Mensch,
Wos steihstu asei vertracht? (bis)
Geih zu a bissele näh’nter,
Mir hoben dir a Bsure gebracht!
Wie er hot genummen näh’nter kummen;
Hot er sich bagossen mit Thrären: (bis)
— Lost gerissen main siss-Leben,
As ich wel sich zurick nit kehren!
— Oi, ihr Weg’s-lait, ihr Weg’s-lait,
Wie wert ihr nit mid auf die Fiss? (bis)
Tomer wet ihr dersehen main siss-Leben,
Git ihr op vun mir a Geriss!
װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט אַ פְלִיגֶעלֶע,
װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעפְלוֹיגֶען
אוּנ לֶעבֶּען אִיהם גֶעזֶעסֶען,—
אֶפְשֶׁר װָאלְט אִיךְ אִיהם אוֹיס גֶעשְׁטְרָאפְט,
װָאס עֶר הָאט אָן מִיר אַזוֹי פַארְגֶעסֶען!
װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישֶׁעלֶע,
װָאלְט אִיךְ צוּ אִיהם גֶעשְׁװְאוּמֶען;
אַז עֶר װָאלְט װִיסֶען מַיין בִּיטֶער הַארְץ,
װָאלְט עֶר צוּ מִיר גֶעקוּמֶען.
— אָי, אִיהר װֶעגְס-לַייט, אִיהר װֶעגְס-לַייט,
װִי װֶערְט אִיהר נִיט מִיד אוֹיף דִי פִיס? (bis)
טָאמֶער װֶעט אִיהר דֶערְזֶעהֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
גִיט אִיהם אָפּ פוּן מִיר אַ גֶערִיס!
הָאבֶּען זִיךְ דִי װֶעגְס-לַייט צוּלָאזֶען לוֹיפֶען
אִין אַלֶע פִיר זַייטֶען; (bis)
הָאבֶּען זֵיי דֶערְזֶעהֶען, אַז אִיהר זִיס-לֶעבֶּען
שְׁטֵעהט זִיךְ גָאר פוּן-װַייטֶען.
— אָי, דוּ מֶענְשׁ, דוּ נַארְרִישֶׁער מֶענְשׁ,
װָאס שְׁטֵעהְסְטוּ אַזוֹי פֶערְטְרַאכְט?
גֵעה צוּ אַ בִּיסֶעלֶע נֶעהֶענְטֶער,
מִיר הָאבֶּען דִיר אַ בְּשׂוּרָה גֶעבְּרַאכְט!
װִי עֶר הָאט גֶענוּמֶען נֶעהְ׳נְטֶער קוּמֶען;
הָאט עֶר זִיךְ בַּאגָאסֶען מִיט טְרֶערֶען: (bis)
— לָאזְט גֶערִיסֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
אַז אִיךְ װֶעל זִיךְ צוּרִיק נִיט קֶערֶען!
— אָי, אִיהְר װֶעגְס-לַייט, אִיהְר װֶעגְס-לַייט,
װִי װֶערְט אִיהְר נִיט מִיד אוֹיף דִי פִיס? (bis)
טָאמֶער װֶעט אִיהְר דֶערְזֶעהֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
גִיט אִיהְר אָפּ פוּן מִיר אַ גֶערִיס!

↤ 110

Hoben sich die Weg’s-lait zulosen leifen,
In alle vier seiten; (bis)
Hoben sei dersehen, as sain siss-Leben
Steiht doch gor vun waiten.
— Oi, du Mensch, du narrischer Mensch,
Wos steihstu asei vetracht? (bis)
Geih zu a bissele näh’nter,
Mir hoben dir a Bsure gebracht!
Wie sie hot genummen näh’nter kummen,
Hot sie sich bagossen mit Thrären: (bis)
— Dir lost gerissen dein siss-Leben,
As er wet sich schoin karik nit kehren!
Nehm-że arop dain Krein vun Kop
Un die Freid vun Harzen: (bis)
Er lost dir gerissen, dain siss-Leben,
As du kennst sich onthon in Schwarzen!
הָאבֶּען זִיךְ דִי װֶעגְס-לַייט צוּלָאזֶען לוֹיפֶען,
אִין אַלֶע פִיר זֵייטֶען; (bis)
הָאבֶּען זֵיי דֶערְזֶעהֶען, אַז זַיין זִיס-לֶעבֶּען
שְׁטֵעהט דָאךְ גָאר פוּן װַייטֶען.
— אָי, דוּ מֶענְשׁ, דוּ נַארְרִישֶׁער מֶענְשׁ,
װָאס שְׁטֵעהסְטוּ אַזוֹי פֶערְטְרַאכְט? (bis)
גֵעה צוּ אַ בִּיסֶעלֶע נֶעהְ׳נְטֶער,
מִיר הָאבֶּען דִיר אַ בְּשׂוּרָה גֶעבְּרַאכְט!
װִי זִי הָאט גֶענוּמֶען נֶעהְ׳נְטֶער קוּמֶען,
הָאט זִי זִיךְ בַּאגָאסֶען מִיט טְרֶערֶען: (bis)
— דִיר לָאזְט גֶערִיסֶען דֵיין זִיס-לֶעבֶּען,
אַז עֶר װֶעט זִיךְ שׁוֹין קַארִיק נִיט קֶערְ׳ן!
נֶעם-זְשֶׁע אַרָאפּ דַיין קְרוֹין פוּן קָאפּ
אוּנ דִי פְרֵייד פוּן הַארְצֶען: (bis)
עֶר לָאזְט דִיר גֶערִיסֶען, דַיין זִיס-לֶעבֶּען,
אַז דוּ קֶענְסְט זִיךְ אָנְ-טָאהן אִין שְׁװַארְצֶען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 136.
Klip-klap in golden Thir:
— Maine Liebe, 1) effen mir!
— Klappen, klappen sollstu nit,
Effenen wel ich dir nit!
— Der Regen geiht, der Wind spreit, 2)
Wu soll ich ahinthon main saidn Kleid?
— Kehr ihr um af’n linken Sait
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
קְלִיפּ-קְלַאפּ אִין גָאלְדֶען טְהִיר:
— מַיינֶע לִיעבֶּע, 1) עֶפֶען מִיר!
— קְלַאפֶּען, קְלַאפֶּען זָאלְסְטוּ נִיט,
עֶפֶענֶען װֶעל אִיךְ דִיר נִיט!
— דֶער רֶעגֶען גֵעהְט, דֶער װִינְט שְׁפְּרֵייט, 2)
װְאוּ זָאל אִיךְ אַהִין טָאן מַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד?
— קֶעהר אִיהר אוּם אַפְ׳ן לִינְקֶען זַייט
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
Sisser Leben
A Wint weiht, a Regen geiht,
Ich schmutz ain main sai’den — Kleid!
— Dain saidn Kleid kehr um auf’n linken Sait!
Un leig sich schlofen auf’n grinem Gros (Barg),
1) זִיסֶער לֶעבֶּען
2) אַ װִינְט װֵעהט, אַ רֶעגֶען גֵעהט,
אִיךְ שְׁמוּטְץ אַיין מַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד!
— דַיין זַיידְ׳ן קְלֵייד קֶעהְר אוּם אוֹיפְ׳ן לִינְקֶען זַייט!
אוּנ לֵייג זִיךְ שְׁלָאפֶען אוֹיפְ׳ן גְרִינֶעם גְרָאז (בַּארְג),


↤ 111

— Mit wos soll ich sech zudecken,
Un wer wet doch mir ufwecken,
— Der Blatt vun Beim wet dir zudecken
Der strahl vun Sunn 1) wet dir ufwecken
. . . . . . . . . . .
— מִיט װָאס זָאל אִיךְ זֶעךְ צוּ דֶעקֶען,
אוּנ װֶער װֶעט דָאךְ מִיר אוּפְװֶעקֶען?
— דֶער בְּלַאט פוּן בּוֹים װֶעט דִיר צוּ דֶעקֶען
דֶער שְׁטְרַאהל פוּן זוּנְן 1) װֶעט דִיר אוּפְװֶעקֶען
. . . . . . . . . . .
Д Г. Гальпернъ (Вильна).
В. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 137.
Варіантъ:
— Klip-klap, effen mir!
Schlofstu, to sog-że mir!
— Schlofen schlof ich afilu nit,
Nor effenen wel ich dir awade nit!
— ’s-’ar a Wind es weiht, ’s-’ar a Regen es geiht,
— ’ch wel ainnetzen main saiden Kleid!
— Die saiden Kleid westu ufheiben,
Unter’n Beimele sich awekleigen;
Der Beimele wet dich zudecken,
Die Veigele wet dich aufwecken!
— קְלִיפּ-קְלַאפּ, עֶפֶען מִיר!
שְׁלָאפְסְטוּ, טָא זָאג-זְשֶׁע מִיר!
— שְׁלָאפֶען שְׁלָאף אִיךְ אֲפִילוּ נִיט,
נָאר עֶפֶענֶען װֶעל אִיךְ דִיר אַװַדַאי נִיט!
— סְ׳אַר אַ װִינְט עֶס װֵעהְט, סְ׳אַר אַ רֶעגֶען עֶס גֵעהְט,
— כְ׳װֶעל אַיינְנֶעצֶען מַיין זַיידֶען קְלֵייד!
— דִי זַיידֶען קְלֵייד װֶעסְטוּ אוּפְהֵייבֶּען,
אוּנְטֶערְ׳ן בֵּיימֶעלֶע זִיךְ אַװֶעק לֵייגֶען;
דֶער בֵּיימֶעלֶע װֶעט דִיךְ צוּ דֶעקֶען,
דִי פֵייגֶעלֶע װֶעט דִיךְ אוֹיפְװֶעקֶען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 138.
— Wer geiht asei spät bai Nacht?
— Iossele Kasantschik!
Seh, Nechamele, effen mir,
Ich bin bin dain Kochantschik!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Mamen!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel sich gor nit samen!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Taten!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet dir gor nit schaten,
— װֶער גֵעהְט אַזוֹי שְׁפֶּעט בַּיי נַאכְט?
— יָאסֶעלֶע קַאזַאנְטְשִׁיק!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
אִיךְ בִּין בִּין דַיין קָאחַאנְטְשִׁיק!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין מַאמֶען!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
כְ׳װֶעל זִיךְ גָאר נִיט זַאמֶען!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין טַאטֶען!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
סְ׳װֶעט דִיר גָאר נִיט שַׁאטֶען,
Der schain vun Tog.
1) דֶער שַׁיין פוּן טָאג.

↤ 112

Seh, Nechamele, effen mir.
— ’ch hob Meire var main Schwester!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet sain far dir besser!
Seh, Nechamele effen mir!
— ’ch hob Meire far main Bruder!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel nit machen kein Geruder!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Seiden!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’s wet gut sain far uns beiden.
Seh, Nechamele, effen mir!
— ;ch hob Meire var main Boben!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel Keinem nit aussogen!
Seh, Nechamele, effen mir,
— ’ch hob Meire var main Vetter!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel nit kummen später!
Seh, Nechamele, effen mir!
— ’ch hob Meire var main Muhmen!
— Seh, Nechamele, effen mir,
’ch wel schoin mehr nit kummen!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר.
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין שְׁװֶעסְטֶער!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
סְ׳װֶעט זַיין פַאר דִיר בֶּעסֶער!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע עֶפֶען מִיר!
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין בְּרוּדֶער!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
כְ׳װֶעל נִיט מַאכֶען קֵיין גֶערוּדֶער!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין זֵיידֶען!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
סְ׳װֶעט גוּט זַיין פַאר אוּנְז בֵּיידֶען.
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!
— ;ךְ הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין בָּאבֶּען!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
כְ׳װֶעל קֵיינֶעם נִיט אוֹיסְזָאגֶען!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין פֶעטֶער!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
כְ׳װֶעל נִיט קוּמֶען שְׁפֶּעטֶער!
זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר!
— כְ׳הָאבּ מוֹרָא פַאר מַיין מוּמֶען!
— זֶעה, נֶחַמֶה׳לֶע, עֶפֶען מִיר,
כְ׳װֶעל שׁוֹין מֶעהְר נִיט קוּמֶען!
Д Г. Гальпернъ (Вильна).
Б М. Кассель и А Д. Пик (Ковенск губ.)


№ 139.
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
Varflucht soll sain die Liebe, wos hot mir varirrt,
Main Harz thut in mir aingeihn;
Sie hot mir main Leben ongerihrt —
Ihr Harz is hart, wie a Stein.
Sai gesund, main Leben, main guter Fraind,
Vargessn vargess nit on mir;
Der letzter Tog is doch haint,
Wos ich kenn reiden mit dir!
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
פַארְפְלוּכְט זָאל זַיין דִי לִיבֶּע, װָאס הָאט מִיר פַאר אִירְט,
מַיין הַארְץ טוּהְט אִין מִיר אַיינְגֵעהְן;
זִי הָאט מִיר מַיין לֶעבֶּען אָנְגֶערִיהְרְט —
אִיהְר הַארְץ אִיז הַארְט, װִי אַ שְׁטֵיין.
זַיי גֶעזוּנְד, מַיין לֶעבֶּען, מַיין גוּטֶער פְרַיינְד,
פַארְגֶעסְן פַארְגֶעס נִיט אָן מִיר;
דֶער לֶעצְטֶער טָאג אִיז דָאךְ הַיינְט,
װָאס אִיךְ קֶען רֵיידֶען מִיט דִיר!
А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ.).

↤ 113


№ 140.
A scheinem Ringele hostu mir geschonken,
Vun reine Gingold is er gewesen; (bis)
As ich dermohn sich on dir, main siss-Leben,
As me thut mir opgeben.
. . . . . . . . . . .
אַ שֵׁיינֶעם רִינְגֶעלֶע הָאסְט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען,
פוּן רֵיינֶע גִינְגָאלְד אִיז עֶר גֶעװֶעזֶען; (bis)
אַז אִיךְ דֶערְמָאן זִיךְ אָן דִיר, מַיין זִיס לֶעבֶּען,
אַז מֶע טוּהְט מִיר אָפְּגֶעבֶּען.
. . . . . . . . . . .
Д. Г. Гальпернъ (Венденъ, Лифляндск. губ).


№ 141.
Schein binstu, binstu,
Wie die ganze Welt; (bis)
Nor ein Chissor’n is on dir—
Wos du binst ohn a Kopike Geld.
Geld is doch kailechdig, —
Geld geiht awek; (bis)
Ich hob sich in dir aingeliebt,
Wie in a scheinem Porträt!
In draussen is a Regen,
Alle Steiner sainen nass; (bis)
Itztige Bochurim is zu gleiben
Wie die Hind af’n Gass!
שֵׁיין בִּינְסְטוּ, בִּינְסְטוּ,
װִי דִי גַאנְצֶע װֶעלְט; (bis)
נָאר אֵיין חִסָרוֹן אִיז אָן דִיר —
װָאס דוּ בִּינְסְט אָהְן אַ קָאפִּיקֶע גֶעלְט.
גֶעלְט אִיז דָאךְ קַיילֶעכְדִיג, —
גֶעלְט גֵעהְט אַװֶעק; (bis)
אִיךְ הָאבּ זִיךְ אִין דִיר אַיינְגֶעלִיבְּט,
װִי אִין אַ שֵׁיינֶעם פָּאטְרֶעט!
אִין דְרוֹיסֶען אִיז אַ רֶעגֶען,
אַלֶע שְׁטֵיינֶער זַיינֶען נַאס; (bis)
אִיצְטִיגֶע בָּחוּרִים אִיז צוּ גְלוֹיבֶּען
װִי דִי הִינְט אַפְ׳ן גַאס!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 142.
Sie sitzt sich in Fenster
Un kämmt sich die Härlach;
Far wemen sie is zulosen —
Far mir is sie ehrlach.
Oi weih, a Jommer,
Oi weih, a Klog!
Nito die scheine Rochele
Bis haintigen Tog!
Lait mit die Zinger
Thuen sei reiden, —
Un ich mit main Rochele
Welen sich keinmol nit scheiden.
זִי זִיצְט זִיךְ אִין פֶענְסְטֶער
אוּנ קֶעמְט זִיךְ דִי הֶערְלַאךְ;
פַארְװֶעמֶען זִי אִיז צוּלָאזֶען —
פַאר מִיר אִיז זִי עֶהְרְלַאךְ.
אָי װֵעה, אַ יָאמֶער,
אָי װֵעה, אַ קְלָאג!
נִיטָא דִי שֵׁיינֶע רָחֵלֶ׳ע
בִּיז הַיינְטִיגֶען טָאג!
לַייט מִיט דִי צִינְגֶער
טוּהֶען זֵיי רֵיידֶען, —
אוּנ אִיךְ מִיט מַיין רָחֵלֶ׳ען
װֶעלֶען זִיךְ קֵיין מָאל נִיט שֵׁיידֶען.

↤ 114

Oi weih, a Jommer,
Oi weih, a Klog!
Nito die scheine Rochele
Bis haintigen Tog!
אָי װֵעה, אַ יָאמֶער,
אָי װֵעה, אַ קְלָאג!
נִיטָא דִי שֵׁיינֶע רָחֵלֶ׳ע
בִּיז הַיינְטִיגֶען טָאג!
Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.).


№ 143.
Af’n Jam blost a Wind,
Die Wellen thuen sich schlogen;
Ach, lieb hob ich dich grunt
Vun Herzen un kenn keinem sogen,
Sog-że mir, Duschinke, liebstu nur mir,
Oder liebstu nur l’ponim?
Denn du host mir opgekeilet,
Asei wie ain Kite Gaslonim!
As a Gaslon keilet doch,
Keilet er mit a Messer;
Ober du host mir, Duschinke, opgekeilet
Viel gringer un viel besser.
Du host mir geschlossen die Händ un die Fiss
Un mir gelosen schwimmen;
Ach, wie viel Mauern wel ich noch zubrechen,
Ober zu dir wel ich noch kummen!
Ich hob geflanzt ain Waingorten,
Der Waingorten іs mir nicht geroten;
Ich hob Verspielt maine junge Johren,
Asei wie a Kartesnik in Korten!
Ich hob gehat a Mauer,
Der Mauer hot gehat zwelf Fenster;
Un wie viel Schiduchim mi hot mir geredt,
Bistu bai mir der schenster!
אַפְ׳ן יַם בְּלָאזְט אַ װִינְט,
דִי װֶעלְלֶען טוּהֶען זִיךְ שְׁלָאגֶען;
אַךְ, לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיךְ גְרוּנְט
פוּן הֶערְצֶען אוּנ קֶען קֵיינֶעם זָאגֶען!
זָאג-זְשֶׁע מִיר, דוּשִׁינְקֶע, לִיבְּסְטוּ נוּר מִיר,
אָדֶער לִיבְּסְטוּ נוּר לְפָּנִים?
דֶען דוּ הָאסְט מִיר אָפְּגֶעקוֹילֶעט,
אַזוֹי װִי אַיין כִּתָּה גַּזְלָנִים!
אַז אַ גַּזְלָן קוֹילֶעט דָאךְ,
קוֹילֶעט עֶר מִיט אַ מֶעסֶער;
אָבֶּער דוּ הָאסְט מִיר, דוּשִׁינְקֶע, אָפְּגֶעקוֹילֶעט
פִיל גְרִינְגֶער אוּנ פִיל בֶּעסֶער.
דוּ הָאסְט מִיר גֶעשְׁלָאסֶען דִי הַענְט אוּנ דִי פִיס
אוּנ מִיר גֶעלָאזֶען שְׁװִימֶען;
אַךְ, װִי פִיל מוֹיעֶרְן װֶעל אִיךְ נָאךְ צוּ בְּרֶעכֶען,
אָבֶּער צוּ דִיר װֶעל אִיךְ נָאךְ קוּמֶען!
אִיךְ הָאבּ גֶעפְלַאנְצְט אַיין װַיינְגָארְטֶען,
דֶער װַיינְגָארְטֶען אִיז מִיר נִיכְט גֶערָאטֶען;
אִיךְ הָאבּ פֶערְשְׁפִּילְט מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען,
אַזוֹי װִי אַ קַארְטֶעזְנִיק אִין קָארְטֶען!
אִיךְ הָאבּ גֶעהַאט אַ מוֹיעֶר,
דֶער מוֹיעֶר הָאט גֶעהַאט צְװֶעלְף פֶענְסְטֶער
אוּנ װִי פִיל שִׁדוּכִים מִי הָאט מִיר גֶערֶעדְט;
בִּיסְטוּ בַּיי מִיר דֶער שֶׁענְסְטֶער!
Д. Г. Гальпернъ (Газенпотъ, Курляндск. губ.).

↤ 115


№ 144.
Mamenju, Kreinele, Harzele,
Schwaig schoin a Wailinke still! (bis)
Lesch in mir main hellischen Faier
Un gib mir schoin wemen ich will!
Ich hob sich aingeliebt in a schein Meidele,
Schein wie Rendl-gold; (bis)
Ihr, Mamenju, hob ich doch geliebt
Un ihr hob ich take gewollt!
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
Arum un arum dem Bulwar; (bis)
Alle Bochurim spielen doch Liebes,
Un ich bin geblieben a Narr.
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
Arum un arum dem Gros; (bis)
Un wos far a n-Umchein hostu auf mir geworfen,
Gewald, ich weiss nit far wos!
Spazieren, Dusches-Leben, sainen mir gegangen
A Hand varleigt auf a Hand; (bis)
As ich nehm sich dermonen a du binst nit main,
Schlog ich sich Kop on der Wand.
Oi, a Cholem hot sich mir gecholemt
Un a Cholem hot sich mir gedacht: (bis)
Die rosinke Backelech mit die schwarzinke Eigelech
Hoben mir krank gemacht!
Krank, Dusches-Leben, bin ich gelegen,
Binstu zu mir nit gekummen: (bis)
Haint seh ich, main lieb-Leben,
As du host schener’s, un besseres bekummen.
מַאמֶענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ, קְרוֹינֶעלֶע, הַארְצֶעלֶע,
שְׁװַייג שׁוֹין אַ װַיילִינְקֶע שְׁטִיל! (bis)
לֶעשׁ אִין מִיר מַיי הֶעלִישֶׁען פַייעֶר
אוּנ גִיבּ מִיר שׁוֹין װֶעמֶען אִיךְ װִיל!
אִיךְ הָאבּ זִיךְ אַיינְגֶעלִיבְּט אִין אַ שֵׁיין מֵיידֶעלֶע,
שֵׁיין װִי רֶענְדִיל-גָאלְד; (bis)
אִיהְר, מַאמֶענְיוּ, הָאבּ אִיךְ דָאךְ גֶעלִיבְּט
אוּנ אִיהְר הָאבּ אִיךְ טַאקֶע גֶעװָאלְט!
שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרוּם דֶעם בּוּלְװַאר; (bis)
אַלֶע בָּחוּרִים שְׁפִּילֶען דָאךְ לִיבֶּעס,
אוּנ אִיךְ בִּין גֶעבְּלִיבֶּען אַ נַארר.
שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרוּם דֶעם גְרָאז; (bis)
אוּנ װָאס פַאר אַנְ-אוּם-חֵן הָאסְטוּ אוֹיף מִיר גֶעװָארְפֶען,
גֶעװַאלְד, אִיךְ װֵייס נִיט פַאר װָאס!
שְׁפַּאצִירֶען, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען
אַ הַאנְד פַארְלֵייגְט אוֹיף אַ הַאנְד; (bis)
אַז אִיךְ נֶעם זִיךְ דֶערְמָאנֶען אַ דוּ בִּינְסְט נִיט מַיין,
שְׁלָאג אִיךְ זִיךְ קָאפּ אָן דֶער װַאנְד.
אָי, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט
אוּנ אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעדַאכְט:
דִי רָאזִינְקֶע בַּאקֶעלֶעךְ מִיט דִי שְׁװַארצִינְקֶע אֵייגֶעלֶעךְ
הָאבֶּען מִיר קְרַאנְק גֶעמַאכְט!
קְרַאנְק, דוּשֶׁעס-לֶעבֶּען, בִּין אִיךְ גֶעלֶעגֶען,
בִּינְסְטוּ צוּ מִיר נִיט גֶעקוּמֶען: (bis)
הַיינְט זֶעה אִיךְ, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען,
אַז דוּ הָאסְט שֶׁענֶערְס אוּנ בֶּעסֶערְס בֶּעקוּמֶען.

↤ 116

— Schener’s un besser’s, main lieb-Leben,
Is gor nito auf der Welt!
— Haint seh ich, main siss-Leben,
As du liebst mir nor far main Geld!
— שֶׁענֶערְס אוּנ בֶּעסֶערְס, מַיין לִיבּ לֶעבֶּען,
אִיז גָאר נִיטָא אוֹיף דֶער װֶעלְט!
— הַיינְט זֶעה אִיךְ, מַיין זִיס לֶעבֶּען,
אַז דוּ לִיבְּסְט מִיר נָאר פַאר מַיין גֶעלְט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 145.
Wer es hot nur ausgeklärt,
Wer es weiss nor vun dem Zorn, —
Vun der Liebe bin ich vun der Erd gestert,
Vun der Liebe bin ich krank geworn!
Alle hoben mich geleibt un geschätzt,
Wos fir ain Kale ich hob genummen, —
Plutzlung hot men mich in Tfisse gesetzt
Un main Kop aropgenummen!
Dos goldene Spiegel, wos auf main Herzen gelegen,
Wie lichtig is sie mir gewen;
Plutzlung is main Spiegele zu schotten geworen,
Un ich kenn schoin main Schotten nit sehn!
Gelegen bin ich auf main Nare,
Gelegen in Mitt’n Nacht,
Un wegen main Duschenje lieber
Hob ich ohn Aufher getracht.
װֶער עֶס הָאט נוּר אוֹיסְגֶעקְלֶערְט,
װֶער עֶס װֵייס נָאר פוּן דֶעם צָארְן, —
פוּן דֶער לִיבֶּע בִּין אִיךְ פוּן דֶער עֶרְד גֶעשְׁטֶערְט,
פוּן דֶער לִיבֶּע בִּין אִיךְ קְרַאנְק גֶעװָארְן!
אַלֶע הָאבֶּען מִיךְ גֶעלֵייבְּט אוּנ גֶעשֶׁעצְט,
װָאס פִיר אַיין כַּלָה אִיךְ הָאבּ גֶענוּמֶען, —
פְּלוּצְלוּנְג הָאט מֶען מִיךְ אִין תְּפִיסָה גֶעזֶעצְט
אוּנ מַיין קָאפּ אַרָאפְּגֶענוּמֶען!
דָאס גָאלְדֶענֶע שְׁפִּיגֶעל, װָאס אוֹיף מַיין הֶערְצֶען גֶעלֶעגֶען,
װִי לִיכְטִיג אִיז זִי מִיר גֶעװֶען;
פְּלוּצְלוּנְג אִיז מַיין שְׁפִּיגֶעלֶע צוּ שָׁאטֶען גֶעװָארֶען,
אוּנ אִיךְ קֶען שׁוֹין מַיין שָׁאטֶען נִיט זֶעהְן!
גֶעלֶעגֶען בִּין אִיךְ אוֹיף מַיין נַארֶע,
גֶעלֶעגֶען אִין מִיטְ׳ן נַאכְט,
אוּנ װֶעגֶען מַיין דוּשֶׁענְיֶע לִיבֶּער
הָאבּ אִיךְ אָהְן אוֹיפְהֶער גֶעטְרַאכְט.
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 146.
Wein nit, Duschinje, wein nit, Ljubinje!
Ich schwer dir ich hob dir b’emes lieb,
Un auf welche Stanzie ich wel sich opstellen,
Wel ich dir schraiben Brief.
װֵיין נִיט, דוּשִׁינְיֶע, װֵיין נִיט, לְיוּבִּינְיֶע!
אִיךְ שְׁװֶער דִיר אִיךְ הָאבּ דִיר בֶּאֱמֶת לִיעבּ,
אוּנ אוֹיף װֶעלְכֶע סְטַאנְצְיֶע אִיךְ װֶעל זִיךְ אָפְּשְׁטֶעלְלֶען,
װֶעל אִיךְ דִיר שְׁרַייבֶּען בְּרִיף.

↤ 117

— Fier Johr wel ich auf dir warten,
Af dem finften westu araus, —
Und eib du west mir nit wellen nehmen,
Wet die Schand sain seiher greiss!
— Ein Sach, Duschinje, ein Sach, Ljubinje,
Wel ich bai dir peieln:
Du sollst sich opganwenen vun daine Eltern,
Du sollst mir geihn bagleiten!
— פִיער יָאהְר װֶעל אִיךְ אוֹיף דִיר װַארְטֶען,
אַף דֶעם פִינְפְטֶען װֶעסְטוּ אַרוֹיס, —
אוּנְד אוֹיבּ דוּ װֶעסְט מִיר נִיט װֶעלֶען נֶעהְמֶען,
װֶעט דִי שַׁאנְד זַיין זֵייהֶער גְרוֹיס!
— אֵיין זַאךְ, דוּשִׁינְיֶע, אֵיין זַאךְ, לְיוּבִּינְיֶע,
װֶעל אִיךְ בַּיי דִיר פּוֹעֶלְ׳ן:
דוּ זָאלְסְט זִיךְ אָבְּגַנְבֶנֶען פוּן דַיינֶע עֶלְטֶערְ׳ן,
דוּ זָאלְסְט מִיר גֵעהְן בַּאגְלֵייטֶען!
г-жа Б. Іоффе (Минск. губ)


№ 147.
Geih ich mir zu dem Brunnen Wasser arausziehn,
Steiht dort a Meidele — ich kenn sie nit bekummen:
— Chap a Bär vun Wald un lern ehm aus schraiben,
Ot damolst, damolst westu mainer blaiben!
Neih mir aus sieben Hemder ohn Laiwind un ohn Said,
Mach mir sieben Wiegen ohn Holz un ohn Gezaig,
Chap mir aus vun Jam die Fisch, un in Jam sollen sei blaiben,
Mach mir asa Leiter, — zu dem Himmel soll er staigen.
. . . . . . . . . . .
גֵעה אִיךְ מִיר צוּ דֶעם בְּרוּנֶען װַאסְסֶער אַרוֹיס צִיהֶען,
שְׁטֵעהְט דָארְט אַ מֵיידֶעלֶע — אִיךְ קֶען זִי נִיט בֶּעקוּמֶען:
— חַאפּ אַ בֶּער פוּן װַאלְד אוּנ לֶערְן עֶם אוֹיס שְׁרַייבֶּען,
אָט דַאמָאלְסְט, דַאמָאלְסְט װֶעסְטוּ מַיינֶער בְּלַייבֶּען!
נֵעה מִיר אוֹיס זִיבֶּען הֶעמְדֶער אָהְן לַייװִינְד אוּנ אָהְן זַייד,
מַאךְ מִיר זִיבֶּען װִיגֶען אָהְן הָאלְץ אוּנ אָהְן גֶעצַייג,
חַאפּ מִיר אוֹיס פוּן יַם דִי פִישׁ, אוּנ אִין יַם זָאלֶען זֵיי בְּלַייבֶּען,
מַאךְ מִיר אַזַא לֵייטֶער, — צוּ דֶעם הִימֶעל זָאל עֶר שְׁטַייגֶען.
. . . . . . . . . . .
I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)


№ 148.
Adje, adje, main Eig vun Kop,
Dain bester Fraind fohrt vun dir schoin op!
⎫
⎬
⎭
bis
A kurze Zait hob ich mit dir verbracht
Mit dir die Liebe nit gut betracht!
אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיין אוֹיג פוּן קָאפּ,
דַיין בֶּעסְטֶער פְרַיינְד פָאהְרְט פוּן דִיר שׁוֹין אָפּ!
⎧
⎨
⎩
bis
אַ קוּרְצֶע צַייט הָאבּ אִיךְ מִיט דִיר פֶערְבְּרַאכְט
מִיט דִיר דִי לִיבֶּע נִיט גוּט בֶּעטְרַאכְט!

↤ 118

Ich fohr doch op seiher wait,
Bai Mentschen, wos sainen unbekannte Lait;
⎫
⎬
⎭
bis
Noch asa Fraind, wie du, wel ich nit gefinen,
Wos sol mir ständig liegen in mainem Sinnen!

Ich kumm zu dir, wie a Veigele, wos flieht,
Un ich steih leben dir, wie a Beimele, wos blieht;
⎫
⎬
⎭
bis
Ich kumm zu dir in greiss Freiden,
Nit willendig musen mir sich beide scheiden!

Ständig lieg ich auf ein Tracht,
Ssai bai Tog un ssai bai Nacht:
⎫
⎬
⎭
bis
Trachten tracht ich, liebe, wegen dir
Un Thrären giessen sich ohn a Schi’r!

Daine sisse Reid wel ich nit vergessen,
Ssai bai’m Trinken un ssai bai’m Essen;
⎫
⎬
⎭
bis
Daine scheine Miene mit dain Adelkait
Wel ich gedeinken a lange Zait!

Die letzte Zait hostu mir seiher geschaint,
Du, main Leben, main bester Fraind!
⎫
⎬
⎭
bis
Un Haint weinendig fohr ich vun dir op,
Adje, adje, main Eig vun Kop!
אִיךְ פָאהְר דָאךְ אָפּ זֵעהֶער װַייט,
בַּיי מֶענְטְשֶׁען, װָאס זַיינֶען אוּנְבֶּעקַאנְטֶע לַייט;
⎧
⎨
⎩
bis
נָאךְ אַזַא פְרַיינְד, װִי דוּ, װֶעל אִיךְ נִיט גֶעפִינֶען,
װָאס זָאל מִיר שְׁטֶענְדִיג לִיגֶען אִין מַיינֶעם זִינֶען!

אִיךְ קוּם צוּ דִיר, װִי אַ פֵייגֶעלֶע, װָאס פְלִיהְט,
אוּנ אִיךְ שְׁטֵעה לֶעבֶּען דִיר, װִי אַ בֵּיימֶעלֶע, װָאס בְּלִיהְט;
⎧
⎨
⎩
bis
אִיךְ קוּם צוּ דִיר אִין גְרוֹיס פְרֵיידֶען,
נִיט װִילֶענְדִיג מוּזֶען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע שֵׁיידֶען!

שְׁטֶענְדִיג לִיג אִיךְ אוֹיף אֵיין טְרַאכְט,
סַיי בַּיי טָאג אוּנ סַיי בַּיי נַאכְט:
⎧
⎨
⎩
bis
טְרַאכְטֶען טְרַאכְט אִיךְ, לִיבֶּע, װֶעגֶען דִיר
אוּנ טְרֶערֶען גִיסֶען זִיךְ אָהְן אַ שִׁיעוּר!

דַיינֶע זִיסֶע רֵייד װֶעל אִיךְ נִיט פֶערְגֶעסֶען,
סַיי בַּיי׳ם טְרִינְקֶען אוּנ סַיי בַּיי׳ם עֶסֶען;
⎧
⎨
⎩
bis
דַיינֶע שֵׁיינֶע מִינֶע מִיט דַיין אַדֶעלְקַייט
װֶעל אִיךְ גֶעדֵיינְקֶען אַ לַאנְגֶע צַייט!

דִי לֶעצְטֶע צַייט הָאסְטוּ מִיר זֶעהְר גֶעשַׁיינְט,
דוּ, מַיין לֶעבֶּען, מַיין בֶּעסְטֶער פְרַיינְד!
⎧
⎨
⎩
bis
אוּנ הַיינְט װֵיינֶענְדִיג פָאהְר אִיךְ פוּן דִיר אָפּ,
אַדְיֶע, אַדְיֶע, מַיין אוֹיג פוּן קָאפּ!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )


№ 149.
Ach, seh, Gott, wos vun mir is geworen,
Die Schmerzen, wos hoben mir batribt! (bis)
Main sissen Hoffenung hob ich verloren,
Begroben in d’r Erd ganz tief.
אַךְ, זֶעה, גָאט, װָאס פוּן מִיר אִיז גֶעװָארֶען,
דִי שְׁמֶערְצֶען, װָאס הָאבֶּען מִיר בֶּעטְרִיבְּט! (bis)
מַיין זִיסֶען הָאפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ פֶערְלָארֶען,
בֶּעגְרָאבֶּען אִין דְרְ׳עֶרְד גַאנְץ טִיף.

↤ 119

Ach, mit daine Reid die kalte
Eckt mir main Leben ohn a Schi’r, (bis)
Unsere Liebe is geglichen zu a Fiedel a-n-alte,
Die Strunes wos platzen in ihr.
B’eiss bai dir wet Tnoïm sain,
Wet die Ssimche sain bai mir: (bis)
Dann wet main Nschome in Himmel opfiiehen
Un machen a-n-Opbet far dir.
B’eiss bai dir wet Chassene sain
Un passen westu dain Chupe-Kleid, (bis)
Dann wel ich liegen auf main Bett’l
Un ranglen sich mit’n Teit.
As du west dem ersten Kind hoben
A Nomen sollstu geben noch mir, —
A-n-Andeinkung auf Johren sellstu hoben,
As ich bin gestorben durch dir.
Ich wel sei keinmol nit vergessen,
Die wos hoben gemacht mit ihr bakennt;
Quallen Wasser kennen nit varleschen
Dem Faier, wos in main Harz brennt!
Sai gesund, main thaire Nschome,
Ich starb schoin durch dir awek;
Gott soll geben, sollst hoben Nechome
Bis daine letzte Täg!
אַךְ, מִיט דַיינֶע רֵייד דִי קַאלְטֶע
עֶקְט מִיר מַיין לֶעבֶּען אָהְן אַשִׁיעוּר, (bis)
אוּנְזֶערֶע לִיבֶּע אִיז גֶעגְלִיכֶען צוּ אַ פִידֶעל אַנְ-אַלְטֶע,
דִי סְטְרוּנֶעס װָאס פְּלַאצֶען אִין אִיהְר.
בְּעֵת בַּיי דִיר װֶעט תְּנָאִים זיין,
װֶעט דִי שִׂמְחָה זַיין בַּיי מיר: (bis)
דַאן װֶעט מַיין נְשָׁמָה אִין הִימֶעל אָפְּפְלִיהֶען
אוּנ מַאכֶען אַנְ׳אָפְּ-בֶּעט פַאר דִיר.
בְּעֵת בַּיי דִיר װֶעט חֲתֻנָּה זַיין
אוּנ פַּאסֶען װֶעסְטוּ דַיין חֻפָּה קְלֵייד, (bis)
דַאן װֶעל אִיךְ לִיגֶען אוֹיף מַיין בֶּעטְ׳ל
אוּנ רַאנְגְלֶען זִיךְ מִיטְ׳ן טוֹידְט.
אַז דוּ װֶעסְט דֶעם ערְשְׁטֶען קִינְד הָאבֶּען,
אַ נָאמֶען זָאלְסְטוּ גֶעבֶּען נָאךְ מִיר, —
אַנְ׳אַנְדֵיינְקוּנְג אוֹיף יָאהְרֶען זָאלסְטוּ הָאבֶּען,
אַז איךְ בִּין גֶעשְׁטָארְבֶּען דוּרְךְ דִיר.
אִיךְ װֶעל זֵיי קֵיין מָאל נִיט פֶערְגֶעסֶען,
דִי װָאס הָאבֶּען מִיר גֶעמַאכְט מִיט אִיהְר בֶּעקַאנְט ;
קְװַאלֶען װַאסֶער קֶענֶען נִישְׁט פֶערְלֶעשֶׁען
דֶעם פַייעֶר, װָאס אִין מַיין הַארְץ בְּרֶענְט!
זַיי גֶעזוּנְד, מַיין טַייעֶרֶע נְשָׁמָה,
אִיךְ שְׁטַארְבּ שׁוֹין דוּרְךְ דִיר אַװֶעק;
גָאט זָאל גֶעבֶּען, זָאלסְט הָאבֶּען נֶחָמָה
בִּיז דַיינֶע לֶעצְטֶע טֶעג!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 150.
Wein nit, Duschinke, wein nit Leben,
Nit eibig is dos a Strof!
Gott lebt eibig — er wet uns helfen,
Mir welen beide zusammen sain.
װֵיין נִיט, דוּשִׁינְקֶע, װֵיין נִיט לֶעבֶּען,
נִיט אֵייבִּיג אִיז דָאס אַ שְׁטְרָאף!
גָאט לֶעבְּט אֵייבִּיג — עֶר װֶעט אוּנְז הֶעלְפֶען,
מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע צוּזַאמְמֶען זַיין.

↤ 120

A goldenem Ring hot mir Ljubunje geschonken,
Vun reinem Gingold is er gewen;
As ich dormohn sich on dir, main Leben,
Thu ich mir weinen un klogen.
Perwe is schoin ongekummen,
Un zum Żereb mus men geihn:
Ich wel arausziehen a Nummer a greissen,
Kummen wel ich zurick aheim!
אַ גָאלְדֶענֶעם רִינְג הָאט מִיר לְיוּבּוּנְיֶע גֶעשָׁאנְקֶען,
פוּן רֵיינֶעם גִין-גָאלְד אִיז עֶר גֶעװֶען;
אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר, מַיין לֶעבֶּען,
טוּה אִיךְ מִיר װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען.
פֶּערְװֶע אִיז שׁוֹין אָנְגֶעקוּמֶען,
אוּנ צוּם זְשֶׁערֶעבּ מוּז מֶען גֵעהְן:
אִיךְ װֶעל אַרוֹיס צִיהֶען אַ נוּמֶער אַ גְרוֹיסֶען,
קוּמֶען װֶעל אִיךְ צוּרִיק אַהֵיים!
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 151.
Ich geih araus allein in Gass —
Die Eigen vun Thrären sainen nass;
Geih ich mir antkegen main sies-Leben,
Damolst weiss ich nit, wu ich thu schweben.
Oi, finster is mir main Welt,
Es zittert in mir jeder Eiwer;
Wos teig mir main Gut’s un main Geld,
Zi wel ich dos mit nehmen in Keiwer?
Ba Nacht, bisch’as ich thu in Trauerkait liegen,
Damolst dermohn ich main amoligen Vargnigen:
Akkurat wie ich sitz leben dir, —
Der Kop spalt sich mir gor ohn a Schi’r!
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum a Gebai;
Ich chap sich uf vun main sissen Schlof:
’s is gor a Cholem derbai!
אִיךְ גֵעה אַרוֹיס אַלֵיין אִין גַאס —
דִי אוֹיגֶען פוּן טְרֶערֶען זַיינֶען נַאס;
גֵעה אִיךְ מִיר אַנְטְקֶעגֶען מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
דַאמָאלְסְט װֵייס אִיךְ נִיט, װְאוּ אִיךְ טוּה שְׁװֶעבֶּען.
אָי, פִינְסְטֶער אִיז מִיר מַיין װֶעלְט,
עֶס צִיטֶערְט אִין מִיר יֶעדֶער אֵבֶר;
װָאס טוֹיג מִיר מַיין גוּטס אוּנ מַיין גֶעלְד,
צִי װֶעל אִיךְ דָאס מִיט נֶעמֶען אִין קֵבֶר?
בַּאנַאכְט, בְּשַׁעַת אִיךְ טוּה אִין טְרוֹיעֶרְקַייט לִיגֶען,
דַאמָאלְסְט דֶערְמָאן אִיךְ מַיין אַמָאלִיגֶען פַארְגְנִיגֶען:
אַקוּרַאט װִי אִיךְ זִיץ לֶעבֶּען דִיר, —
דֶער קָאפּ שְׁפַּאלְט זִיךְ מִיר גָאר אָהְן אַ שִׁיעוּר!
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרוּם אַ גֶעבַּיי;
אִיךְ חַאפּ זִיךְ אוּף פוּן מַיין זִיסֶען שְׁלָאף:
סְ׳אִיז גָאר אַ חָלוֹם דֶערְבַּיי!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).

↤ 121


№ 152.
Daine Bäckelach —
Wie rosowe Blumen.
Daine Lippelach —
Wie Zucker siss;
Daine Eigelach —
Wie schwarze Karschen,
Zu bekummen vun sei
A sissinken Kusch!
Daine Härelach —
Wie der gegrauster Sammet,
Daine Häntelach —
Wie die Ribelach,
Dain Harz mit mainer
Zusammen gebunden,
Un keiner weiss nit
Vun unsere Wunden!
דַיינֶע בֶּעקֶעלַאךְ —
װִי רָאזָאװֶע בְּלוּמֶען.
דַיינֶע לִיפֶּעלַאךְ —
װִי צוּקֶער זִיס;
דַיינֶע אֵייגֶעלַאךְ —
װִי שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען,
צוּ בֶּעקוּמְמֶען פוּן זֵיי
אַ זִיסִינְקֶען קוּשׁ!
דַיינֶע הֶערֶעלַאךְ —
װִי דֶער גֶעגְרוֹיזְטֶער זַאמֶעט,
דַיינֶע הֶענְטֶעלַאךְ —
װִי דִי רִיבֶּעלַאךְ,
דַיין הַארְץ מִיט מַיינֶער
צוּזַאמֶען גֶעבּוּנְדֶען,
אוּנ קֵיינֶער װֵייס נִיט
פוּן אוּנְזֶערֶע װְאוּנְדֶען!
С. И. Савельсонъ (Минск. губ.).


№ 153.
Bakennt hoben mir sich in a Summer nacht,
Auf draussen is gewen seiher schein;
A-n-emes Wort hob ich dir gegeben,
As’ch soll dir keinmol nit losen allein.
Die Stern hoben sich auf’n Jam gesternt,
Un die Wallen schlogt zum Breg;
A-n-emes Wort hostu mir gegeben,
As du west mir nit losen allein.
Lieb hob ich dir, Duschinke, wie main Leben,
Du binst mir heilig un thaier;
Far dir wollt ich main Kop gestellt,
Un du willst mir nit gleiben!
Ich bin arausgefohren auf der Welt,
Zu vardienen main Stickele Breit;
Un ich hob schi’r nit bakummen
Durch dir dem finstern Teit.
בַּאקֶענְט הָאבֶּען מִיר זִיךְ אִין אַ זוּמְמֶער-נַאכְט,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען זֵעהֶער שֵׁיין;
אַנְ-אֱמֶת װָארְט הָאבּ אִיךְ דִיר גֶעגֶעבֶּען,
אַז כְ׳זָאל דִיר קֵיינְמָאל נִיט לָאזֶען אַלֵיין.
דִי שְׁטֶעהְרְן הָאבֶּען זִיךְ אוֹיפְ׳ן יַם גֶעשְׁטֶערְנְט,
אוּנ דִי װַאלֶען שְׁלָאגְט צוּם בְּרֶעג;
אַנְ-אֱמֶת װָארְט הָאסְטוּ מִיר גֶעגֶעבֶּען,
אַז דוּ װֶעסְט מִיר נִיט לָאזֶען אַלֵיין.
לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיר, דוּשִׁינְקֶע, װִי מַיין לֶעבֶּען,
דוּ בִּינְסְט מִיר הֵיילִיג אוּנ טַייעֶר;
פַאר דִיר װָאלְט אִיךְ מַיין קָאפּ גֶעשְׁטֶעלְט,
אוּנ דוּ װִילְסְט מִיר נִיט גְלוֹיבֶּען!
אִיךְ בִּין אַרוֹיסְגֶעפָאהְרֶען אוֹיף דֶער װֶעלְט,
צוּ פֶערְדִינֶען מַיין שְׁטִיקֶעלֶע בְּרוֹיט;
אוּנ אִיךְ הָאבּ שִׁיעוּר נִיט בֶּעקוּמֶען
דוּרְךְ דִיר דֶעם פִינְסְטֶערְן טוֹידְט.

↤ 122

Ich hob geackert un geseiht,
Af’n Hand a gildernem Finger’l getrogen;
Un dos hob ich auch zulieb dir,
Duschinke, varloren!
אִיךְ הָאבּ גֶעאַקֶערְט אוּנ גֶעזֵייט,
אַפְ׳ן הַאנְד אַ גִילְדֶערְנֶעם פִינְגֶערְ׳ל גֶעטְרָאגֶען;
אוּנ דָאס הָאבּ אִיךְ אוֹיךְ צוּ לִיבּ דִיר,
דוּשִׁינְקֶע, פַארְלָארֶען!
В. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 154.
Lieben hoben mir sich geliebt,
Viel Keiches hot dos uns gekost, —
Un vun asa thaiere Liebe
A-n-Ende hot sich ausgelost.
Geiht araus a naie Mode —
Schwarze saidene Ticher auf’n Hals;
A Frailen tor men nit gleiben,
Worum sei sainen alle falsch!
Geiht araus a naie Mode —
Kleider mit Schnuren gedreiht;
A Frailen tor men nit gleiben,
Ssaiden a Scho var’n Teit.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Regen;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As Gott weiss vun wemest-wegen.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Schnei;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As in Harzen is bai mir geworen thut weih.
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Is gewen a greisser Wind;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
Asei wie a Mutter iber ihr einzige Kind.
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum Jam;
Sie hot mit mir asei viel getainet,
As ich soll sain ihr Mann.
לִיבֶּען הָאבֶּען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע גֶעלִיבְּט,
פִיל כֹּחוֹת הָאט דָאס אוּנְז גֶעקָאסְט, —
אוּנ פוּן אַזַא טַייעֶרֶע לִיבֶּע
אַנְ-עֶנְדֶע הָאט זִיךְ אוֹיסְגֶעלָאזְט.
גֵעהְט אַרוֹיס אַ נַייעֶ מָאדֶע —
שְׁװַארְצֶע זַיידֶענֶע טִיכֶער אוֹיפְ׳ן הַאלְז;
אַ פְרֵיילֶען טָאר מֶען נִיט גְלוֹיבֶּען,
װָארוּם זֵיי זַיינֶען אַלֶע פַאלְשׁ!
גֵעהְט אַרוֹיס אַ נַייעֶ מָאדֶע —
קְלֵיידֶער מִיט שְׁנוּרֶען גֶעדְרֵייהְט;
אַ פְרֵיילֶען טָאר מֶען נִיט גְלוֹיבֶּען,
סַיידֶען אַ שָׁעָה פַארְ׳ן טוֹיט.
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער רֶעגֶען;
זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט,
אַז גָאט װֵייס פוּן װֶעמֶעסְט װֶעגֶען.
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער שְׁנֵיי;
זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט,
אַז אִין הַארְצֶען אִיז בַּיי מִיר גֶעװָארֶען טְהוּט-װֵעה.
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער װִינְד;
זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט,
אַזוֹי װִי אַ מוּטֶער אִיבֶּער אִיהְר אֵיינְצִיגֶע קִינְד.
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרוּם יַם;
זִי הָאט מִיט מִיר אַזוֹי פִיל גֶעטַעְנֶה׳ט,
אַז אִיךְ זָאל זַיין אִיהְר מַאנְן.

↤ 123

Die Lwone schaint in halbe Nacht
Mit ihre bleiche Stern;
As ich wel dersehn main Liebe,
Wel ich sich bagissen mit Thrärn,
דִי לְבָנָה שַׁיינְט אִין הַאלְבֶּע נַאכְט
מִיט אִיהְרֶע בְּלֵייכֶע שְׁטֶערְן;
אַז אִיךְ װֶעל דֶער זֶעהְן מַיין לִיבֶּע,
װֶעל אִיךְ זִיךְ בַּאגִיסֶען מִיט טְרֶערְן,
А. Я. Портной (Глускъ, Минск. губ).


№ 155.
As ich wollt gehat
Ot dos, wos ich mein, (bis)
Wollt ich doch glicklich gewen.
⎫
⎬
⎭
bis
Mir thut doch main Harz ausgeihn,
Wenn ich thu dich dersehn!

Mir wollten beide
Glicklich leben, (bis)
Wenn ich wollt dir gehat.
⎫
⎬
⎭
bis
Mir wollten wie Veigelech schweben,
Mir wollten keinmol nit wern matt!

Ach, greisser Gott,
Du weist doch alls (bis)
In main Harzen, wemen ich mein,
⎫
⎬
⎭
bis
Un Du weisst doch dem, wos redt falsch,
Varnehm main greiss Gewein!

Schick schoin Dain Mal’ach,
Far a Schadchon (bis)
Zu ihr Taten in Stub arain,
⎫
⎬
⎭
bis
Er soll sain allain der Badchon
Sie sol schoin bai mir af eibig sain!
אַז אִיךְ װָאלְט גֶעהַאט
אָט דָאס, װָאס אִיךְ מֵיין, (bis)
װָאלְט אִיךְ דָאךְ גְלִיקְלִיךְ גֶעװֶען.
⎧
⎨
⎩
bis
מִיר טוּהְט דָאךְ מַיין הַארְץ אוֹיסְגֵעהְן,
װֶען אִיךְ טוּה דִיךְ דֶערְזֶעהְן!

מִיר װָאלְטֶען בֵּיידֶע
גְלִיקְלִיךְ לֶעבֶּען, (bis)
װֶען אִיךְ װָאלְט דִיר גֶעהַאט.
⎧
⎨
⎩
bis
מִיר װָאלְטֶען װִי פֵייגֶעלֶעךְ שְׁװֶעבֶּען,
מִיר װָאלְטֶען קֵיינְמָאל נִיט װֶערְן מַאט!

אַךְ, גְרוֹיסֶער גָאט,
דוּ װֵייזְט דָאךְ אַלְס (bis)
אִין מַיין הַארְצֶען, װֶעמֶען אִיךְ מֵיין,
⎧
⎨
⎩
bis
אוּנ דוּ װֵייסְט דָאךְ דֶעם, װָאס רֶעדְט פַאלְשׁ,
פַארְנֶעם מַיין גְרוֹיס גֶעװֵיין!

שִׁיק שׁוֹין דַיין מַלְאָךְ,
פַאר אַ שַׁדְכֶן (bis)
צוּ אִיהר טַאטֶען אִין שְׁטוּבּ אַרַיין,
⎧
⎨
⎩
bis
עֶר זָאל זַיין אַלֵיין דֶער בַּדְחָן
זִי זָאל שׁוֹין בַּיי מִיר אַף אֵייבִּיג זַיין!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )


№ 156.
Zores, Zores hob ich allein genummen.
Wos ich hob dos nit gethon bedarfen, (bis)
A Stein auf main Harzen hob ich aruf geleigt,
In tiefn Jam will ich sich thon arainwarfen! (bis)
צָרוֹת, צָרוֹת הָאבּ אִיךְ אַלֵיין גֶענוּמֶען.
װָאס אִיךְ הָאבּ דָאס נִיט גֶעטָאהְן בֶּעדַארְפֶען; (bis)
אַ שְׁטֵיין אוֹיף מַיין הַארְצֶען הָאבּ אִיךְ אַרוּף גֶעלֵייגְט,
אִין טִיפֶען יַם װִיל אִיךְ זִיךְ טָאהְן אַרַיינְװַארְפֶען! (bis)

↤ 124

In Jam, in Jam will ich sich arain warfen
Un dorten wel ich sich thon dertreinken; (bis)
On alle maine Zores wel ich sich vergessen
Un dir, main Leben wel ich doch gedeinken! (bis)
Dorten, dorten steiht doch ain Figure,
Mit ein Por schwarzenke Eigen; (bis)
Wenn ich wollt hoben Fligelech, —
Zu dir, main Leben, wollt ich gefleigen! (bis)
Mutter, Mutter, main getraie Mutter,
Host mir zugesogt zu der Chupe bentschen; (bis)
Un haint bin ich nebech in a fremde Land vartrieben
Un darf doch onkummen zu fremde Mentschen! (bis)
אִין יַם, אִין יַם װִיל אִיךְ זִיךְ אַרַיין װַארְפֶען
אוּנ דָארְטֶען װֶעל אִיךְ זִיךְ טָאהְן דֶערְטְרֵיינְקֶען; (bis)
אָן אַלֶע מַיינֶע צָרוֹת װֶעל אִיךְ זִיךְ פֶערְגֶעסֶען
אוּנ דִיר, מַיין לֶעבֶּען װֶעל אִיךְ דָאךְ גֶעדֵיינְקֶען! (bis)
דָארְטֶען, דָארְטֶען שְׁטֵעהְט דָאךְ אַיין פִיגוּרֶע,
מִיט אֵיין פָּאר שְׁװַארְצֶענְקֶע אוֹיגֶען; (bis)
װֶען אִיךְ װָאלְט הָאבֶּען פְלִיגֶעלֶעךְ, —
צוּ דִיר, מַיין לֶעבֶּען, װָאלְט אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען! (bis)
מוּטֶער, מוּטֶער, מַיין גֶעטְרַייעֶ מוּטֶער,
הָאסְט מִיר צוּגֶעזָאגְט צוּ דֶער חֻפָּה בֶּענְטְשֶׁען; (bis)
אוּנ הַיינְט בִּין אִיךְ נֶעבֶּעךְ אִין אַפְרֶעמְדֶע לַאנְד פַארְטְרִיבֶּען
אוּנ דַארְף דָאךְ אָנְקוּמֶען צוּ פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען! (bis)
М. З. Левинъ (Гродно).


№ 157.
Zait ich hob ongeheiben a Liebe zu spielen,
Is af maine Eigen nit gekummen kein Schlof. (bis)
Oi, in dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt,
Zi is dos vun Gott asa Strof?
Mi hot mir ausgeredt a Welt mit Schiduchim,
Un ich will sei kein einem nit kennen. (bis)
In dir, main lieb-Leben, hob ich sich verliebt
Un dir mus ich schoin nehmen!
צַייט אִיךְ הָאבּ אָנְגֶעהֵייבֶּען אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּילֶען,
אִיז אַף מַיינֶע אוֹיגֶען נִיט גֶעקוּמֶען קֵיין שְׁלָאף. (bis)
אָי, אִין דִיר, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען, הָאבּ אִיךְ זִיךְ פֶערְלִיבְּט,
צִי אִיז דָאס פוּן גָאט אַזַא שְׁטְרָאף?
מִי הָאט מִיר אוֹיסְגֶערֶעדְט אַ װֶעלְט מִיט שִׁדּוּכִים,
אוּנ אִיךְ װִיל זֵיי קֵיין אֵיינֶעם נִיט קֶענֶען. (bis)
אִין דִיר, מַיין לִיבּ-לֶעבֶּען, הָאבּ אִיךְ זִיךְ פֶערְלִיבְּט
אוּנ דִיר מוּז אִיךְ שׁוֹין נֶעמֶען!

↤ 125

Un as du sollst mir cholile nit nehmen
Un as ich wel starben, wet men mir doch bagroben. (bis)
To wie wel ich kennen in Keiwer ainliegen,
As du west a-n-Anderen hoben!
As ongeworen hob ich dir noch nit,
Du kennst noch a mol maine sain; (bis)
Mit Oremkait soll mich Gott strofen,
Nur mit dir in-einem zu sain!
אוּנ אַז דוּ זָאלְסְט מִיר חָלִילָה נִיט נֶעמֶען
אוּנ אַז אִיךְ װֶעל שְׁטַארְבֶּען, װֶעט מֶען מִיר דָאךְ בֶּעגְרָאבֶּען, (bis)
טָא װִי װֶעל אִיךְ קֶענֶען אִין קֵבֶר אַיינְלִיגֶען,
אַז דוּ װֶעסְט אַנְ-אַנְדֶערֶען הָאבֶּען!
אַז אָנְגֶעװָארֶען הָאבּ אִיךְ דִיר נָאךְ נִיט,
דוּ קֶענְסְט נָאךְ אַ מָאל מַיינֶע זַיין; (bis)
מִיט אָרֶעמְקַייט זָאל מִיךְ גָאט שְׁטְרָאפֶען,
נוּר מִיט דִיר אִין אֵיינֶעם צוּ זַיין!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 158.
Ach, sai schoin gesund, main thaierer Leben,
Ich fohr doch schoin vun dir awek; (bis)
On wen, on wen westu mir kummen sogen,
Un wenn wet kummen zu a Breg?
Die erste Städtele, der zweiter Derfele,
Der erster Briewele is zu dir; (bis)
Un ich bet dir, main thaierer Leben,
Vergessen sollstu nit on mir!
Vergessen wel ich dir keinmol nit
Un mit Thrären wel ich dir dermohnen. (bis)
. . . . . . . . . . .
אַךְ, זַיי שׁוֹין גֶעזוּנְד, מַיין טַייעֶרֶער לֶעבֶּען,
אִיךְ פָאהְר דָאךְ שׁוֹין פוּן דִיר אַװֶעק; (bis)
אָן װֶען, אָן װֶען װֶעסְטוּ מִיר קוּמֶען זָאגֶען,
אוּנ װֶען װֶעט קוּמֶען צוּ אַ בְּרֶעג?
דִי עֶרְשְׁטֶע שְׁטֶעדְטֶעלֶע, דֶער צְװֵייטֶער דֶערְפֶעלֶע,
דֶער עֶרְשְׁטֶער בְּרִיװֶעלֶע אִיז צוּ דִיר; (bis)
אוּנ אִיךְ בֶּעט דִיר, מַיין טַייעֶרֶער לֶעבֶּען,
פֶערְגֶעסֶען זָאלְסְטוּ נִיט אָן מִיר!
פֶערְגֶעסֶען װֶעל אִיךְ דִיר קֵיינְמָאל נִיט
אוּנ מִיט טְרֶערֶען װֶעל אִיךְ דִיר דֶערְמָאנֶען. (bis)
. . . . . . . . . . .
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ).


№ 159.
Ich schwer dir b’neemones,
Ich sog dir dem Emes:
Ich hob keinem nit lieb asei wie dir!
Effen mir main Harz
Un seh, — wie schwarz,
Un hob schoin Rachmones auf mir!
אִיךְ שְׁװֶער דִיר בְּנֶאֱמָנוּת,
אִיךְ זָאג דִיר דֶעם אֱמֶת:
אִיךְ הָאבּ קֵיינֶעם נִיט לִיבּ אַזוֹי װִי דִיר!
עֶפֶען מִיר מַיין הַארְץ
אוּנ זֶעה, — װִי שְׁװַארְץ,
אוּנ הָאבּ שׁוֹין רַחֲמָנוּת אוֹיף מִיר!

↤ 126

Bitter is mir,
As ich dermohn sich on dir,
Un du thust mir nit gleiben die Sach;
Es is nit asei thaier
Bai a-n-andern die Eigen,
Wie bai mir is thaier dain Sprach!
בִּיטֶער אִיז מִיר,
אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן דִיר,
אוּנ דוּ טוּהְסְט מִיר נִיט גְלוֹיבֶּען דִי זַאךְ;
עֶס אִיז נִיט אַזוֹי טַייעֶר
בַּיי אַנְ-אַנְדֶערְן דִי אוֹיגֶען,
װִי בַּיי מִיר אִיז טַייעֶר דַיין שְׁפְּרַאךְ!
Б. М. Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ.).


№ 160.
Geih ich mir araus in Gass
Varpuzter-heit die Hor —
⎫
⎬
⎭
bis
Mit ihre rose Backen,
Mit ihre blonde Hor.

Nit asei die blonde Hor,
Wie die schwarze Eigen;
⎫
⎬
⎭
bis
Nit asei die schwarze Eigen,
Wie die Dusche allein.

Nit asei die schwarze Eigen,
Wie ihr schein Gestalt;
⎫
⎬
⎭
bis
Nit asei ihr schein Gestalt,
Wie die Dusche allein.

Geih ich mir zu zum Stub, —
Finster is mir in Grub;
⎫
⎬
⎭
bis
In Grub is mir finster zu liegen:
Asa Dusche wel ich schoin nit kriegen!

Geih ich mir zu zum Tisch, —
In Harzen is mir a Riss:
⎫
⎬
⎭
bis
Der Riss is nit lang geworen,
Varschnitten maine junge Johren!

Geih ich mir zu zum Teller, —
Dermohn ich mir on alten Fehler:
⎫
⎬
⎭
bis
Der Fehler is nit lang goworen,
Varschnitten maine junge Johren!

Geih ich mir zu zum Trinken, —
Dermohn ich sich on ihre Winken:
⎫
⎬
⎭
bis
Ihr Miene liegt mir in Sinnen,
Ich kenn zu ihr nit kummen!
גֵעה אִיךְ מִיר אַרוֹיס אִין גַאס
פֶערְפּוּצְטֶערְ-הֵייט דִי הָאר —
⎧
⎨
⎩
bis
מִיט אִיהרֶע רָאזֶע בַּאקֶען,
מִיט אִיהרֶע בְּלָאנְדֶע הָאר.

נִיט אַזוֹי דִי בְּלָאנְדֶע הָאר,
װִי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען;
⎧
⎨
⎩
bis
נִיט אַזוֹי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען,
װִי דִי דוּשֶׁע אַלֵיין.

נִיט אַזוֹי דִי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען,
װִי אִיהר שֵׁיין גֶעשְׁטַאלְט;
⎧
⎨
⎩
bis
נִיט אַזוֹי אִיהר שֵׁיין גֶעשְׁטַאלְט,
װִי דִי דוּשֶׁע אַלֵיין.

גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם שְׁטוּבּ, —
פִינְסְטֶער אִיז מִיר אִין גְרוּבּ;
⎧
⎨
⎩
bis
אִין גְרוּבּ אִיז מִיר פִינְסְטֶער צוּ לִיגֶען:
אַזַא דוּשֶׁע װֶעל אִיךְ שׁוֹין נִיט קְרִיגֶען!

גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טִישׁ, —
אִין הַארְצֶען אִיז מִיר אַ רִיס:
⎧
⎨
⎩
bis
דֶער רִיס אִיז נִיט לַאנְג גֶעװָארֶען,
פַארְשְׁנִיטֶען מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען!

גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טֶעלֶער, —
דֶערְמָאן אִיךְ מִיר אָן אַלְטֶען פֶעהְלֶער:
⎧
⎨
⎩
bis
דֶער פֶעהְלֶער אִיז נִיט לַאנְג גֶעװָארֶען,
פַארְשְׁנִיטֶען מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען!

גֵעה אִיךְ מִיר צוּ צוּם טְרִינְקֶען, —
דֶערְמָאן אִיךְ זִיךְ אָן אִיהרֶע װִינְקֶען:
⎧
⎨
⎩
bis
אִיהר מִינֶע לִיגְט מִיר אִין זִינֶען,
אִיךְ קֶען צוּ אִיהְר נִיט קוּמֶען!

↤ 127

’ch hob die Dusche geneiht a Kleid, —
Die Kleid is gewen vun Said;
⎫
⎬
⎭
bis
Bekummen hot sie dem Teit
Vun Kowner Chewre-lait!

’ch hob die Dusche gescheinkt a Ring, —
Der Ring is gewen vun Gold;
⎫
⎬
⎭
bis
Die Zores, wos sie hot gelitten,
Dos hot sie allein gewollt!
כְ׳הָאבּ דִי דוּשֶׁע גֶענֵעהט אַ קְלֵייד, —
דִי קְלֵייד אִיז גֶעװֶען פוּן זַייד;
⎧
⎨
⎩
bis
בֶּעקוּמֶען הָאט זִי דֶעם טוֹידְט
פוּן קָאװְנֶער חֶבְרָה-לַייט!

כְ׳הָאבּ דִי דוּשֶׁע גֶעשֵׁיינְקְט אַ רִינְג, —
דֶער רִינְג אִיז גֶעװֶען פוּן גָאלְד;
⎧
⎨
⎩
bis
דִי צָרוֹת, װָאס זִי הָאט גֶעלִיטֶען,
דָאס הָאט זִי אַלֵיין גֶעװָאלְט!

Б. М Кассель и А Д. Пикъ (Ковенск губ).


№ 161.
Ich sitz un brech die Händ,
Ich brech die Händ, oi weih!
A ganzen Tog wie Nacht
Sitz ich bai der Arbait un wein.
Wos teig mir main Leben,
Wos kenn mir helfen maine Thrären, —
Zi denn kenn ich meinen,
As mir wet besser weren?
Denn main Hoffenung hob ich nit ongeworen,
Du kennst noch amol sain maine, —
Maine Eltern hob ich opgeschworen.
As kein ander Liebe kenn nit sain!
— Main Hoffenung hob ich schoin lang ongeworen,
Ich kenn schoin nit sain daine:
Daine Eltern hobn opgeschworen,
As a Schnur soll ich seiere nit sain!
Haint woss teig mir main Leben,
Woss kenn mir helfen maine Thrären,
Zi denn kenn ich meinen,
As mir wet besser weren?
אִיךְ זִיץ אוּנ בְּרֶעךְ דִי הֶענְד,
אִיךְ בְּרֶעךְ דִי הֶענְד, אָי װֵעה!
אַ גַאנְצֶען טָאג װִי נַאכְט
זִיץ אִיךְ בַּיי דֶער אַרְבַּייט אוּנ װֵיין.
װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען,
װָאס קֶען מִיר הֶעלְפֶען מַיינֶע טְרֶערֶען, —
צִי דֶען קֶען אִיךְ מֵיינֶען,
אַז מִיר װֶעט בֶּעסֶער װֶערֶען?
דֶען מַיין הָאפְפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ נִיט אָנְגֶעװָארֶען,
דוּ קֶענְסְט נָאךְ אַ מָאל זַיין מַיינֶע, —
מַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבּ אִיךְ אָפּ גֶעשְׁװָארֶען.
אַז קֵיין אַנְדֶער לִיבֶּע קֶען נִיט זַיין!
— מַיין הָאפְפֶענוּנְג הָאבּ אִיךְ שׁוֹין לַאנְג אָנְגֶעװָארֶען,
אִיךְ קֶען שׁוֹין נִיט זַיין דַיינֶע:
דַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבְּן אָפּ גֶעשְׁװָארֶען,
אַז אַ שְׁנוּר זָאל אִיךְ זֵייעֶרֶע נִיט זַיין!
הַיינְט װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען,
װָאס קֶען מִיר הֶעלְפֶען מַיינֶע טְרֶערֶען,
צִי דֶען קֶען אִיךְ מֵיינֶען,
אַז מִיר װֶעט בֶּעסֶער װֶערֶען?
М. З. Левинъ (Двинскъ, Витебск. губ).


№ 162.
Mit ein Wund in mainem Herzen
Hostu mich vun sich verjogt.
Laiden laid ieh greisse Schmerzen,
Wail ich bin geschlogen un geplogt.
מִיט אֵיין װְאוּנְד אִין מַיינֶעם הֶערְצֶען
הָאסְטוּ מִיךְ פוּן זִיךְ פֶערְיָאגְט.
לַיידֶען לַייד אִיךְ גְרוֹיסֶע שְׁמֶערְצֶען,
װַייל אִיךְ בִּין גֶעשְׁלָאגֶען אוּנ גֶעפְּלָאגְט.

↤ 128

Ich hob gedeinkt, as auf immer
Verlosen wel ich sain vun dir,
Sollstu eibig mit Kymmer
Thon un trachten wegen mir!
אִיךְ הָאבּ גֶעדֵיינְקְט, אַז אוֹיף אִימֶער
פֶערְלָאזֶען װֶעל אִיךְ זַיין פוּן דִיר,
זָאלְסְטוּ אֵייבִּיג מִיט קִימֶער
טָאהן אוּנ טְרַאכְטֶען װֶעגֶען מִיר!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 163.
Ich fohr schoin awek
In ssame Odess,
Duschinke, Ljubinke, on mir nit vargess!
Genug schoin zu weinen,
Genug schoin zu klogen,
Los schoin nehmen a-n-End!
— Wie asei sol ich nit weinen,
Wie asei sol ich nit klogen,
As du werst vun mir asei fremd?
— Genug schoin zu weinen,
Genug schoin zu klogen,
Sol schoin nehmen a Schi’r!
— Wie asei soll ich nit weinen,
Wie asei soll ich nit klogen,
As du werst asei wait vun mir?
אִיךְ פָאהְר שׁוֹין אַװֶעק
אִין סַאמֶע אָדֶעסְס,
דוּשִׁינְקֶע, לְיוּבִּינְקֶע, אָן מִיר נִיט פַארְגֶעס!
גֶענוּג שׁוֹין צוּ װֵיינֶען,
גֶענוּג שׁוֹין צוּ קְלָאגֶען,
לָאז שׁוֹין נֶעמֶען אַ׳ן עֶנְד!
— װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט װֵיינֶען,
װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט קְלָאגֶען,
אַז דוּ װֶערְסְט פוּן מִיר אַזוֹי פְרֶעמְד?
— גֶענוּג שׁוֹין צוּ װֵיינֶען,
גֶענוּג שׁוֹין צוּ קְלָאגֶען,
זָאל שׁוֹין נֶעמֶען אַ שִׁיעוּר!
— װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט װֵיינֶען,
װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ נִיט קְלָאגֶען,
אַז דוּ װֶערְסְט אַזוֹי װַייט פוּן מִיר?
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 164.
Dem Nos dainem hostu aropgelost,
Haint wos welen damols Lait reiden?
Es is gekummen a Zait auf uns,
As mir sollen sich beide zuscheiden!
Zuscheiden welen mir sich beide,
Asei wie der Guf mit der Nschome;
Och, wie Sson’im welen vun derwaiten steihn,
Sei welen derleben sehn, Nkome! 1)
דֶעם נָאז דַיינֶעם הָאסְטוּ אַרָאפּ גֶעלָאזְט,
הַיינְט װָאס װֶעלֶען דַאמָאלְס לַייט רֵיידֶען?
עֶס אִיז גֶעקוּמֶען אַ צַייט אוֹיף אוּנְז,
אַז מִיר זָאלֶען זִיךְ בֵּיידֶע צוּ שֵׁיידֶען!
צוּ שֵׁיידֶען װֶעלֶען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע,
אַזוֹי װִי דֶער גוּף מִיט דֶער נְשָׁמָה;
אָךְ, װִי שׂוֹנְאִים װֶעלֶען פוּן דֶערְװַייטֶען שְׁטֵעהְן,
זֵיי װֶעלֶען דֶערְלֶעבֶּען זֶעהְן נְקָמָה! 1)
А. Рейзинъ (Минск. губ.).
Варіантъ:
Ot steihen unsere Sson’im
Un sehn auf uns Nkome.
1) אָט שְׁטֵעהֶען אוּנְזֶערֶע שׂוֹנְאִים
אוּנ זֶעהֶען אוֹיף אוּנְז נְקָמָה.

↤ 129

№ 165 *).
Ssheine Meidele, faine Meidele,
— Kumm spielen in Ballen!
Seh, Tatele, seh, Mamele,
— Der Jingele will mir naren!
— Nehm a Stekele, gib iber’n Kepele,
Wet er sich awekscharren!
Scharrt er sach, scharrt er sach
Bis die Maskeraden,
Bagegent er, bagegent er
Drai scheine Maden.
Eeine ruft men Chane,
Die andere Marjane;
Die dritte wel ich nit aussogen:
Dos is main Kuchane!
שֵׁיינֶע מֵיידֶעלֶע, פַיינֶע מֵיידֶעלֶע,
— קוּם שְׁפִּיעלֶען אִין בַּאלְלֶען!
זֶעה, טַאטֶעלֶע, זֶעה, מַאמֶעלֶע,
— דֶער אִינְגֶעלֶע װִיל מִיר נַארֶען!
— נֶעהְם אַ שְׁטֶעקֶעלֶע, גִיבּ אִיבֶּערְ׳ן קֶעפֶּעלֶע,
װֶעט עֶר זִיךְ אַװֶעק שַׁארֶען!
שַׁארְרְט עֶר זַאךְ, שַׁארְט עֶר זַאךְ
בִּיז דִי מַאסְקֶערַאדֶען,
בַּאגֶעגֶענְט עֶר, בַּאגֶעגֶענְט עֶר
דְרַיי שֵׁיינֶע מַאדֶען.
אֵיינֶע רוּפְט מֶען חַנָּה,
דִי אַנְדֶערֶע מַארְיַאנֶע;
דִי דְרִיטֶע װֶעל אִיךְ נִיט אוֹיס זָאגֶען:
דָאס אִיז מַיין קוּכַאנֶע!
Д. Г. Гальпернъ (Вильна).


№ 166.
Es sitzen Meidelech drai,
Leift araus die schenste, die klenste
Un chapt a bochur’l arain,
Un setzt ihm awek bai’n Tisch,
Un git ihm die beste Wain
Un die beste Fisch.
Gekummen die Mame vun Gass
Frägt sie: Wos is dos?
— A Schnaider gekummen aropnehmen a Moss!
— Ihr narrt mir die Telerlech aus!
Sie hot ihm gelechert dem Kop;
Un durch’n Thir araus!
עֶס זִיצֶען מֵיידֶעלֶעךְ דְרַיי,
לוֹיפְט אַרוֹיס דִי שֶׁענְסְטֶע, דִי קְלֶענְסְטֶע
אוּנ חַאפְּט אַ בָּחוּרְ׳ל אַרַיין,
אוּנ זֶעצְט אִיהְם אַװֶעק בַּיי׳ן טִישׁ,
אוּנ גִיט אִיהְם דִי בֶּעסְטֶע װַיין
אוּנ דִי בֶּעסְטֶע פִישׁ.
גֶעקוּמֶען דִי מַאמֶע פוּן גַאס
פְרֶעגְט זִי: װָאס אִיז דָאס?
— אַ שְׁנַיידֶער גֶעקוּמֶען אַרָאפּ נֶעהְמֶען אַמָאס!
— אִיהר נַארְרְט מִיר דִי טֶעלֶערְלֶעךְ אוֹיס!
זִי הָאט אִיהְם גֶעלֶעכֶערְט דֶעם קָאפּ,
אוּנ דוּרְכְ׳ן טִיהְר אַרוֹיס!
А. Рейзинъ (Минск. губ.).


№ 167.
Steihen, steihen,
Steih ich in Thir;
Kucken kuck ich
Mit die Eigelech auf dir.
Duschenju, Ljubenju,
Wos is do mit dir?
Zait vun Schabes on
Binst nit gewen bai mir!
שְׁטֵעהֶען, שְׁטֵעהֶען,
שְׁטֵעה אִיךְ אִין טִיהר;
קוּקֶען, קוּק אִיךְ
מִיט דִי אֵייגֶעלֶעךְ אוֹיף דִיר.
דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ,
װָאס אִיז דָא מִיט דִיר?
צַייט פוּן שַׁבָּת אָן
בִּינְסְט נִיט גֶעװֶען בַּיי מִיר!
*) Ср. № 172

↤ 130

Mit Keiles un Geschreien
Kenn ich bai dir nit peieln,
Duschenju, Ljubenju,
Laiten zu die Eihern;
Laiten zu die Eihern
Is doch gor a Cholem, —
Duschenju, Ljubenju,
Lomir schliessen Scholem!
Scholem zu schliessen
Is doch gor kein Sach;
Duschenju, Ljubenju,
Hob a gute Nacht!
Nit asei die gute Nacht,
Wie der guter Johr;
Nit asei die scheine Meidele,
Wie die blonde Hor!
Ich kenn dir schweren;
As ich hob dir lieb, —
Lomir fohren
Zu dein guten Jid.
Nit asei zum guten Jiden,
Wie zum guten Reben;
Nit asei die scheine Meidele,
Wie der sisser Leben!
מִיט קוֹלוֹת אוּנ גֶעשְׁרֵייעֶן
קֶען אִיךְ בַּיי דִיר נִיט פּוֹעֶלְ׳ן,
דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ,
לַייטֶען צוּ דִי אוֹיהֶערֶען;
לַייטֶען צוּ דִי אוֹיהֶערֶען
אִיז דָאךְ גָאר אַ חָלוֹם, —
דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ,
לָאמִיר שְׁלִיסֶען שָׁלוֹם!
שָׁלוֹם צוּ שְׁלִיסֶען
אִיז דָאךְ גָאר קֵיין זַאךְ;
דוּשֶׁענְיוּ, לְיוּבֶּענְיוּ,
הָאבּ אַ גוּטֶע נַאכְט!
נִיט אַזוֹי דִי גוּטֶע נַאכְט,
װִי דֶער גוּטֶער יָאהר;
נִיט אַזוֹי דִי שֵׁיינֶע מֵיידֶעל,
װִי דִי בְּלָאנְדֶע הָאר!
אִיךְ קֶען דִיר שְׁװֶערֶען;
אַז אִיךְ הָאבּ דִיר לִיעבּ, —
לָאמִיר פָאהרֶען
צוּ דֵיין גוּטֶען אִיד.
נִיט אַזוֹי צוּם גוּטֶען אִידֶען,
װִי צוּם גוּטֶען רֶבֶּ׳ן;
נִיט אַזוֹי דִי שֵׁיינֶע מֵיידֶעל,
װִי דֶער זִיסֶער לֶעבֶּען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)


№ 168.
Ich fohr doch schoin vun aich op,
Un ein Gott weiss zulieb wemen;
Beten bet ich dir, main siss-Leben,
As du sollst sich nit klemmen!
— Wie asei soll ich sich nit klemmen,
As du fohrst schoin vun mir op?
Ein Gott weiss, zi mir welen sich nehmen, —
Derwaile blaib ich ohn a Kop!
אִיךְ פָאהר דָאךְ שׁוֹין פוּן אַייךְ אָפּ,
אוּנ אֵיין גָאט װֵייס צוּ לִיבּ װֶעמֶען;
בֶּעטֶען בֶּעט אִיךְ דִיר, מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
אַז דוּ זָאלְסְט זִיךְ נִיט קְלֶעמֶען!
— װִי אַזוֹי זָאל אִיךְ זִיךְ נִיט קְלֶעמֶען,
אַז דוּ פָאהרְסְט שׁוֹין פוּן מִיר אָפּ?
אֵיין גָאט װֵייס, צִי מִיר װֶעלֶען זִיךְ נֶעמֶען, —
דֶערְװַיילֶע בְּלַייבּ אִיךְ אָהן אַ קָאפּ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.)

↤ 131


№ 169.
Ich hob geschworen,
Wie ich bin a Jid,
As ich wel dain Choss’n nit sain:
Wos du host gemacht
Auf mir a Lied,
Gewiss is dos nit schein.
Tu wer is dir schuldig,
As nit du allein!
Du host asei schlecht gefihrt:
Es is schoin gewen viel zu spät,
Hostu mit Fremde spaziert
. . . . . . . . . . .
אִיךְ הָאבּ גֶעשְׁװָארֶען,
װִי אִיךְ בִּין אַ אִיד,
אַז אִיךְ װֶעל דַיין חָתָן נִיט זַיין:
װָאס דוּ הָאסְט גֶעמַאכְט
אוֹיף מִיר אַ לִיעד,
גֶעװִיס אִיז דָאס נִיט שֵׁיין.
טוּ װֶער אִיז דִיר שׁוּלְדִיג,
אַז נִיט דוּ אַלֵיין!
דוּ הָאסְט אַזוֹי שְׁלֶעכְט גֶעפִיהְרְט:
עֶס אִיז שׁוֹין גֶעװֶען פִיעל צוּ שְׁפֶּעט,
הָאסְטוּ מִיט פְרֶעמְדֶע שְׁפַּאצִירְט
. . . . . . . . . . .
г-жа Р Н. Маймонъ (Ковенск. губ).


№ 170.
Kummt der lieber Summer,
Spielen mir in Samd;
Kummt der lieber Winter,
Fohren mir zu Land.
Schwarze Karschen raissen mir,
Reithe losen mir steihn, —
Scheine Bochurim nehmen mir,
Miesse losen mir geihn.
Holz is in Wald, 1)
Wasser is in Haus, —
Alle faule 2) Bochurim
Vun Stodt araus!
קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער,
שְׁפִּילֶען מִיר אִין זַאמְד;
קוּמְט דֶער לִיבֶּער װִינְטֶער,
פָאהרֶען מִיר צוּ לַאנְד.
שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען רַייסֶען מִיר,
רוֹיטֶע לָאזֶען מִיר שְׁטֵעהְן, —
שֵׁיינֶע בָּחוּרִים נֶעמֶען מִיר,
מִאוּסֶע לָאזֶען מִיר גֵעהְן.
הָאלְץ אִיז אִין װַאלְד, 1)
װַאסֶער אִיז אִין הוֹיז, —
אַלֶע פוֹילֶע 2) בָּחוּרִים
פוּן שְׁטָאדְט אַרוֹיס!
М. Г. Каганъ (Столбцы, Минск. губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 171.
Варіантъ:
Wie es kummt der lieber Summer,
Spielen mir in Samd;
Wu es unser Weihnung,
Dort is unser Land.
װִי עֶס קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער,
שְׁפִּילֶען מִיר אִין זַאמְד;
װְאוּ עֶס אוּנְזֶער װֵיינוּנְג,
דָארְט אִיז אוּנְזֶער לַאנְד.
Holz in die Thіren
Miesse
1) הָאלְץ אִין דִי טְהִירֶען
2) מִאוּסֶע

↤ 132

Schwarze Karschen raissen mir,
Reithe losen mir steihn, —
Schoine Bochurim nehmen mir,
Miesse losen mir geihn.
Schwarzer Zigainer,
Du bist nit mainer;
As Gott wet dir bascheren
Westu mainer weren!
שְׁװַארְצֶע קַארְשֶׁען רַייסֶען מִיר,
רוֹיטֶע לָאזֶען מִיר שְׁטֵעהְן, —
שֵׁיינֶע בָּחוּרִים נֶעהְמֶען מִיר,
מִאוּסֶע לָאזֶען מִיר גֵעהְן.
שְׁװַארְצֶער צִיגַיינֶער,
דוּ בִּיסְט נִיט מַיינֶער;
אַז גָאט װֶעט דִיר בַּאשֶׁערֶען
װֶעסְטוּ מַיינֶער װֶערֶען!
А. Рейзинъ (Минск. губ).


№ 172. *)
Is der Winter, Winter
Schoin ongekummen,
Meidelech mit Bochurim
Hoben sich zunummen.
Kummt der lieber Summer,
Geihen mir in Baren.
— Seh, Tate, seh, Mame,
Der Jingele will mir narren!
— Nehm a Steck’l
Klap take in Kep’l,
Wet er dir nit narren! (bis)
אִיז דֶער װִינְטֶער, װִינְטֶער
שׁוֹין אָנְגֶעקוּמֶען,
מֵיידֶעלֶעךְ מִיט בָּחוּרִים
הָאבֶּען זִיךְ צוּנוּמֶען.
קוּמְט דֶער לִיבֶּער זוּמְמֶער,
גֵעהֶען מִיר אִין בַּארֶען.
— זֶעה, טַאטֶע, זֶעה, מַאמֶע,
דֶער אִינְגֶעלֶע װִיל מִיר נַארֶען!
— נֶעהְם אַ שְׁטֶעקֶעל
קְלַאפּ טַאקֶע אִין קֶעפֶּעל,
װֶעט עֶר דִיר נִיט נַארֶען! (bis)
А. Рейзинъ Минск губ.)


№ 173.
Maine Schabossim un maine Jom-teiwim
Thuen in Umet geihn; 1)
As ich dermohn sich on main siss-Leben, 2)
Sitz ich un trauer un wein.
Wollt ich gewen a Veigele,
Wollt ich zu dir gefleigen, —
As du sollst wissen main trauer Harz
Mit maine varweinte Eigen.
מַיינֶע שַׁבָּתִים אוּנ מַיינֶע יוֹם-טוֹבִים
טוּהֶען אִין אוּמֶעט גֵעהְן; 1)
אַז אִיךְ דֶערְמָאהְן זִיךְ אָן מַיין זִיס לֶעבֶּען, 2)
זִיץ אִיךְ אוּנ טְרוֹיעֶר אוּנ װֵיין.
װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פֵייגֶעלֶע,
װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעפְלוֹיגֶען, —
אַז דוּ זָאלְסְט װִיסֶען מַיין טְרוֹיעֶר הַארְץ
מִיט מַיינֶע פַארְװֵיינְטֶע אוֹיגֶען.
*) Ср. № 165.
Варіанты:
Thuen mir nit aingeihn
Noch dir, main siss-Leben,
Noch dir, main Harz
1) טוּהֶען מִיר נִיט אַיינְגֵעהְן
2) נָאךְ דִיר, מַיין זִיס-לֶעבֶּען,
נָאךְ דִיר, מַיין הַארְץ

↤ 133

Wollt ich gewen a Fischele,
Wollt ich zu dir geschwummen;
As du wollst wissen main varbittert Harz,
Wollstu zu mir gekummen. 1)
Oi, wollt ich gehat Ferd un Wogen,
Wollt ich zu dir gefohren, —
As du wollst wissen main varbittert Harz
Mit maine obgeschnittene Johren!
Wollt ich gehat Tint un Feder,
Wollt ich zu dir Briewelech geschrieben;
As du wollst geleient maine varbitterte Brief,
Wollstu in chalosches geblieben.
Ich ess nit un trink nit un schlof kein Nächt
Un beinken beink ich noch dir;
As du wollst wissen main vartrauert Harz,
Wollstu gekummen zu mir!
װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישֶׁעלֶע,
װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעשְׁװְאוּמֶען;
אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְבִּיטֶערְט הַארְץ,
װָאלְסְטוּ צוּ מִיר גֶעקוּמֶען. 1)
אָי, װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט פֶערְד אוּנ װָאגֶען,
װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעפָאהְרֶען, —
אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְבִּיטֶערְט הַארְץ
מִיט מַיינֶע אָבְּגֶעשְׁנִיטֶענֶע יָאהְרֶען!
װָאלְט אִיךְ גֶעהַאט טִינְט אוּנ פֶעדֶער,
װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר בְּרִיװֶעלֶעךְ גֶעשְׁרִיבֶּען;
אַז דוּ װָאלְסְט גֶעלֵייעֶנְט מַיינֶע פַארְבִּיטֶערְטֶע בְּרִיף,
װָאלְסְטוּ אִין חַלָשׁוֹת גֶעבְּלִיעבֶּען.
אִיךְ עֶס נִיט אוּנ טְרִינְק נִיט אוּנ שְׁלָאף קֵיין נֶעכְט
אוּנ בֵּיינְקֶען בֵּיינְק אִיךְ נָאךְ דִיר;
אַז דוּ װָאלְסְט װִיסֶען מַיין פַארְטְרוֹיעֶרְט הַארְץ,
װָאלְסְטוּ גֶעקוּמֶען צוּ מִיר!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ ).
С. И. Савельсонъ (Минск. губ ).


№ 174.
Schwarz binstu, schwarz,
Ober mit Chein;
Far wemen du binst miess,
Far mir binstu schein!
As du liebst mir nit
Un du schätzst mir nit
Un du thust mir
Keine Vargenigen nit.
שְׁװַארְץ בִּינְסְטוּ, שְׁװַארְץ,
אָבֶּער מִיט חֵן;
פַאר װֶעמֶען דוּ בִּינְסְט מִאוּס,
פַאר מִיר בִּינְסְטוּ שֵׁיין!
אַז דוּ לִיבְּסְט מִיר נִיט
אוּנ דוּ שֶׁעצְסְט מִיר נִיט
אוּנ דוּ טוּהְסְט מִיר
קֵיינֶע פַארְגֶענִיגֶען נִיט.
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ )
Wolt ich gewen a Fisch in Wasser,
— Wolt ich zu dir geschwummen
Haint seh-ze main Harz,
Wie zie is schwarz,
Ich zitz un trauer un wein.
1) װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען אַ פִישׁ אִין װַאסֶער,
— װָאלְט אִיךְ צוּ דִיר גֶעשְׁװְאוּמֶען
הַיינְט זֶעה־זְשֶׁע מַיין הַארְץ,
װִיא זִי אִיז שְׁװַארְץ, —
אִיךְ זִיץ אוּנ טְרוֹיעֶר אוּנ װֵיין.

↤ 134


№ 175.
Die faierdike Liebe,
Sie thut in uns brennen;
Lieb hob ich dich, Duschinke, —
Mir kennen sich nit nehmen!
Schuldig is dain Mytter,
Schuldig is dain Mytter;
Helf-że mir, Gott in Himmel,
Wie mir is bitter!
Bitter is mir,
Finster is main Welt;
Ich wel dich nehmen, wie du steihst un geihst,
Ohn a Kop’ke Geld.
Nito wos zu reiden,
Nito sich wos zu schämen;
Ich well sich altern a Bochur’l,
Kein andere wel ich nit nehmen!
Vun saine Eigen,
Thuen Trhären giesen:
„Ich wel dich mkadeisch sain in a Winkele,
Un keiner wet nit wissen!“
Vun saine Eigen
Thuen Trhären rinnen:
„Ich bin ausgefohren die ganze Welt,
Kein andere nit gefynen!“
— Wie kenn ich dos thon
Ohn main Eltern’s Willen?
As mir weln beide zu der Chupe geihn
Un kein Klesmer weln nit spielen!
Ich wel sei bagroben,
Ich wel sei bagroben!...
— Un lomir opfohren in a kleine Städtele
Un mir welen beide Chupe-hoben!
— Sai-że nit kein guter,
Kein Eizes mir nit gib
Un thu mir die Teiwe,
Un geih araus vun Styb!
דִי פַייעֶרְדִיקֶע לִיבֶּע,
זִי טוּהְט אִין אוּנְז בְּרֶענְנֶען;
לִיבּ הָאבּ אִיךְ דִיךְ, דוּשִׁינְקֶע, —
מִיר קֶענֶען זִיךְ נִיט נֶעהְמֶען!
שׁוּלְדִיג אִיז דַיין מוּטְטֶער,
שׁוּלְדִיג אִיז דַיין מוּטְטֶער;
הֶעלְף זְשֶׁע מִיר, גָאטְט אִין הִימְמֶעל,
װִי מִיר אִיז בִּיטֶער!
בִּיטֶער אִיז מִיר,
פִינְסְטֶער אִיז מַיין װֶעלְט;
אִיךְ װֶעל דִיךְ נֶעהְמֶען, װִי דוּ שְׁטֵעהְסְט אוּנ גֵעהְסְט,
אָהְן אַ קָאפְּ׳קֶע גֶעלְד.
נִיטָא װָאס צוּ רֵיידֶען,
נִיטָא זִיךְ װָאס צוּ שֶׁעמֶען;
אִיךְ װֶעל זִיךְ אַלְטֶערְן אַ בָּחוּרְ׳ל,
קֵיין אַנְדֶערֶע װֶעל אִיךְ נִיט נֶעהְמֶען!
פוּן זַיינֶע אוֹיגֶען,
טוּהֶען טְרֶערֶען גִיסֶען:
„אִיךְ װֶעל דִיךְ מְקַדֵּשׁ זַיין אִין אַ װִינְקֶעלֶע,
אוּנ קֵיינֶער װֶעט נִיט װִיסְסֶען!“
פוּן זַיינֶע אוֹיגֶען
טוּהֶען טְרֶערֶען רִינֶען:
„אִיךְ בִּין אוֹיסְגֶעפָאהְרֶען דִי גַאנְצֶע װֶעלְט,
קֵיין אַנְדֶערֶע נִיט גֶעפוּנֶען!“
— װִי קֶענְן אִיךְ דָאס טָאהְן
אָהְן מַיין עֶלְטֶערְ׳נְס װִילְלֶען?
אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע צוּ דֶער חֻפָּה גֵעהְן
אוּנ קֵיין כְּלֵי-זֶמֶר װֶעלְ׳ן נִיט שְׁפִּיעלֶען!
אִיךְ װֶעל זֵיי בַּאגְרָאבֶּען,
אִיךְ װֶעל זֵיי בַּאגְרָאבֶּען!...
— אוּנ לָאמִיר אָפְּפָאהְרֶען אִין אַ קְלֵיינֶע שְׁטֶעדְטֶעלֶע
אוּנ מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע חֻפָּה-הָאבֶּען!
— זַיי זְשֶׁע נִיט קֵיין גוּטֶער,
קֵיין עֵצוֹת מִיר נִיט גִיבּ
אוּנ טוּה מִיר דִי טוֹבָה,
אוּנ גֵעה אַרוֹיס פוּן שְׁטוּבּ!

↤ 135

In a fremde Stodt,
Zwischen fremde Mentschen,—
Un as mir welen beide unter der Chupe steihn,
Wer wet uns bentschen?
— Mir darfen nit keinem,
Mir sainen allein Mentschen;
As mir welen beide unter der Chupe steihn,
Gott wet uns bentschen!
— Geih araus vun main Stub
Un du sollst sich nit varsamen,
Un ich wel sich do stelln stolz
Un iberreiden main Mamen:
Mamunju, Ljubunju,
Ich wel dir epes sogen,
Un die Zores vun main Geliebten
Kenn ich nit vertrogen!
— Wu is er, der Scharlatan,
Main Tochter wet far ihm nit blaiben!
Un as er wet kummen dem zweiten mol,
Vun Stub wel ich ihm araus traiben!
Mamunju, Ljubunju,
Ich wel dir epes sogen,
Un die Zores vun main Geliebten
Kenn ich nit vertrogen!
Zwelf a Seiger bai der Nacht,
Wenn Thir un Loden zugemacht,
In mitten derinnen hert men a klap, —
A Dank zu Gott, wos ich hob auf ihm derharrt!
— Gut’n Owend maine Liebe!
Wos is varweint daine Eigen?
Chotsch daine Eltern hoben mich faint,
Zu dir bin ich gefleigen!
אִין אַ פְרֶעמְדֶע שְׁטָאדְט,
צְװִישֶׁען פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען,—
אוּנ אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה שְׁטֵעהְן,
װֶער װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען?
— מִיר דַארְפֶען נִיט קֵיינֶעם,
מִיר זַיינֶען אַלֵיין מֶענְטְשֶׁען;
אַז מִיר װֶעלְ׳ן בֵּיידֶע אוּנְטֶער דֶער חֻפָּה שְׁטֵעהְן,
גָאט װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען!“
— גֵעה אַרוֹיס פוּן מַיין שְׁטוּבּ
אוּנ דוּ זָאלְסְט זִיךְ נִיט פַארְזַאמֶען,
אוּנ אִיךְ װֶעל זִיךְ דָא שְׁטֶעלְ׳ן שְׁטָאלְץ
אוּנ אִיבֶּער רֵיידֶען מַיין מַאמֶען:
מַאמוּנְיוּ, לְיוּבּוּנְיוּ,
אִיךְ װֶעל דִיר עֶפֶּעס זָאגֶען,
אוּנ דִי צָרוֹת פוּן מַיין גֶעלִיבְּטֶען
קֶענְן אִיךְ נִיט פֶערְטְרָאגֶען!
— װְאוּ אִיז עֶר, דֶער שַׁארְלַאטַאן,
מַיין טָאכְטֶער װֶעט פַאר אִיהְם נִיט בְּלַייבֶּען!
אוּנ אַז עֶר װֶעט קוּמֶען דֶעם צְװֵייטֶען מָאל,
פוּן שְׁטוּבּ װֶעל אִיךְ אִיהְם אַרוֹיסְטְרַייבֶּען!
מַאמוּנְיוּ, לְיוּבּוּנְיוּ,
אִיךְ װֶעל דִיר עֶפֶּעס זָאגֶען,
אוּנ דִי צָרוֹת פוּן מַיין גֶעלִיעבְּטֶען
קֶענְן אִיךְ נִיט פֶערְטְרָאגֶען!
צְװֶעלְף אַ זֵייגֶער בַּיי דֶער נַאכְט,
װֶען טִיהְר אוּנ לָאדֶען צוּגֶעמַאכְט,
אִין מִיטֶען דֶערִינֶען הֶערְט מֶען אַ קְלַאפּ, —
אַ דַאנְק צוּ גָאטט, װָאס אִיךְ הָאבּ אוֹיף אִיהְם דֶערְהַארְט!
— גוּטְ׳ן אָבִינְד, מַיינֶע לִיעבֶּע!
װָאס אִיז פַארְװֵיינְט דַיינֶע אוֹיגֶען?
חָאטְשׁ דַיינֶע עֶלְטֶערְן הָאבֶּען מִיךְ פַיינְט,
צוּ דִיר בִּין אִיךְ גֶעפְלוֹיגֶען!

↤ 136

Ich bin zu dir gefleigen,
Wie a Fail vun a Beigen, —
Nit mehr wie der Teit allein
Wet uns zuscheiden!
Wos hot dain Mame gesogt? Main Mame hot gesogt:
„Wos thut er do? main Tochter wet far ihm nit blaiben!
Un as er wet kummen dem zweiten mol,
Vun Stub wel ich ihm araustraiben!“
Hot er aingebeigen sain Kop
Un gethon alles ausheren,
Un vun saine zwei schwarze Eigen
Giessen Taichen Thrären.
— Klaib zuneif daine Sachen
Un leig arain in Korb’n
Un ganwe sich araus vun a Fenster’l
Un mir welen beide Chupe hobn!
אִיךְ בִּין צוּ דִיר גֶעפְלוֹיגֶען,
װִי אַ פַייל פוּן אַ בּוֹיגֶען, —
נִיט מֶעהְר װִי דֶער טוֹידְט אַלֵיין
װֶעט אוּנְז צוּשֵׁיידֶען!
װָאס הָאט דַיין מַאמֶע גֶעזָאגְט? מַיין מַאמֶע הָאט גֶעזָאגְט:
„װָאס טוּהְט עֶר דָא? מַיין טָאכְטֶער װֶעט פַאר אִיהְם נִיט בְּלַייבֶּען!
אוּנ אַז עֶר װֶעט קוּמֶען דֶעם צְװֵייטֶען מָאל,
פוּן שְׁטוּבּ װֶעל אִיךְ אִיהְם אַרוֹיס טְרַייבֶּען!“
הָאט עֶר אַיינְגֶעבּוֹיגֶען זַיין קָאפּ
אוּנ גֶעטָאהְן אַלֶעס אוֹיסְהֶערֶען,
אוּנ פוּן זַיינֶע צְװֵיי שְׁװַארְצֶע אוֹיגֶען
גִיסֶען טַייכֶען טְרֶערֶען.
— קְלַייבּ צוּנוֹיף דַיינֶע זַאכֶען
אוּנ לֵייג אַרַיין אִין קָארְבְּ׳ן,
אוּנ גַנְבֶ׳ע זִיךְ אַרוֹיס פוּן אַ פֶענְסְטֶערְ׳ל
אוּנ מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע חֻפָּה הָאבְּן!
О. Гехтъ (Жлобининъ, Могилевск. губ.)


№ 176.
Варіантъ:
Oi, du Gott!
Genug schoin zu strofen,
Soll schoin kumen noch halbe Nacht,
Maine Eltern sollen schoin schlofen!
Alle Thiren sainen vermacht,
Alle Lodens sainen verspart;
Ich bin gesessen allein in Zimmer’l,
’ch hob ihm kam derwart.
— Ich bin doch gefleigen,
Wie a Fail vun Beigen,
Nor mit dir, nor mit dir
Zwei Werter auszureiden!
Wos teig unser Leben,
As der Faier thut brennen, —
Wos teig unser Liebschaft,
As mir kennen sich nit nehmen?
אָי, דוּ גָאט!
גֶענוּג שׁוֹין צוּ שְׁטְרָאפֶען,
זָאל שׁוֹין קוּמֶען נָאךְ הַאלְבֶּע נַאכְט,
מַיינֶע עֶלְטֶערְן זָאלֶען שׁוֹין שְׁלָאפֶען!
אַלֶע טִיהְרֶען זַיינֶען פֶערְמַאכְט,
אַלֶע לָאדִינְס זַיינֶען פֶערְשְׁפַּארְט;
אִיךְ בִּין גֶעזֶעסֶען אַלֵיין אִין צִימֶערְ׳ל,
כְ׳הָאבּ אִיהְם קָאם דֶערְװַארְט.
— אִיךְ בִּין דָאךְ גֶעפְלוֹיגֶען,
װִי אַ פַייל פוּן בּוֹיגֶען,
נָאר מִיט דִיר, נָאר מִיט דִיר
צְװֵיי װֶערְטֶער אוֹיסְ צוּ רֵיידֶען!
װָאס טוֹיג אוּנְזֶער לֶעבֶּען,
אַז דֶער פַייעֶר טוּהְט בְּרֶענֶען, —
װָאס טוֹיג אוּנְזֶער לִיבְּשַׁאפְט,
אַז מִיר קֶענֶען זִיךְ נִיט נֶעהְמֶען?

↤ 137

— Geih araus in draussen,
Thu a Waile steihn, —
Ich wel sich stellen stolz, —
’ch wel main Mamen iberreiden:
Mame, die Gefälligkeit
Sollstu mir thon, —
Ich kenn vun main geliebten
Nit ibertrogen!
Main Mame thut sogen,
Main Mame thut reiden —
’s is kein ander Sswore nit,
Mir musen sich beide scheiden!
— Sog mir, main Kind,
Zu wemen thustu geihn?
Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain,
Main Eidem westu nit sain! 1)
— Nit zu aich thu ich geihn,
Nit zu aich thu ich reiden —
Wenn ich weiss afile — main Teit wet sain,
Wet aier Tochter maine blaiben! 2)
Nehm daine Sachen,
Warf arain in die Korn,
Ganwe sich durch durch’n Fenster’l,
Mir welen beide awekfohren!
— In a fremde Stodt,
Zwischen fremde Mentschen, —
Wer wet uns zu der Chupe fihren
Un wer wet uns bentschen?
— גֵעה אַרוֹיס אִין דְרוֹיסֶען,
טוּה אַ װַיילֶע שְׁטֵעהְן, —
אִיךְ װֶעל זִיךְ שְׁטֶעלֶען שְׁטָאלְץ, —
כְ׳װֶעל מַיין מַאמֶען אִיבֶּערְרֵיידֶען:
מַאמֶע, דִי גֶעפֶעלִיגְקֵייט
זָאלְסְטוּ מִיר טָאהְן, —
אִיךְ קֶען פוּן מַיין גֶעלִיבְּטֶען
נִיט אַרִיבֶּערְטְרָאגֶען!
מַיין מַאמֶע טוּהְט זָאגֶען,
מַיין מַאמֶע טוּהְט רֵיידֶען —
סְ׳אִיז קֵיין אַנְדֶער סְבָרָה נִיט,
מִיר מוּזֶען זִיךְ בֵּיידֶע שֵׁיידֶען!
— זָאג מִיר, מַיין קִינְד,
צוּ װֶעמֶען טוּהְסְטוּ גֵעהְן?
װֶען אִיךְ װֵייס אֲפִילוּ — מַיין טוֹידְט װֶעט זַיין,
מַיין אֵיידֶעם װֶעסְטוּ נִיט זַיין! 1)
— נִיט צוּ אַייךְ טוּה אִיךְ גֵעהְן,
נִיט צוּ אַייךְ טוּה אִיךְ רֵיידֶען —
װֶען אִיךְ װֵייס אֲפִילוּ — מַיין טוֹידְט װֶעט זַיין,
װֶעט אַייעֶר טָאכְטֶער מַיינֶע בְּלַייבֶּען! 2)
נֶעהְם דַיינֶע זַאכֶען,
װַארְף אַרַיין אִין דִי קָארְן,
גַנְבֶ׳ע זִיךְ דוּרְךְ דוּרְכְ׳ן פֶענְסְטֶערְ׳ל,
מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע אַװֶעק פָאהְרְ׳ן!
— אִין אַ פְרֶעמְדֶע שְׁטָאדְט,
צְװִישֶׁען פְרֶעמְדֶע מֶענְטְשֶׁען, —
װֶער װֶעט אוּנְז צוּ דֶער חֻפָּה פִיהְרֶען
אוּנ װֶער װֶעט אוּנְז בֶּענְטְשֶׁען?
Ich sitz mir ba main Arbet,
Ich sitz un thu neihen:
„Araus, Laidak, —
Ich hack dir aus die Zeihn!“
— Nit zu aich bin ich gekummen,
Nit mit aich thu ich reiden —
Ihr megt afile dem Teit bakummen,
Wel ich sich mit main Duschinke nit scheiden!
1) אִיךְ זִיץ מִיר בַּא מַיין אַרְבֶּעט,
אִיךְ זִיץ אוּנ טוּה נֵייהֶען: —
„אַרוֹיס, לַיידַאק, —
אִיךְ הַאק דִיר אוֹיס דִי צֵיין!“
2) — נִיט צוּ אַייךְ בִּין אִיךְ גֶעקוּמֶען,
נִיט מִיט אַייךְ טוּה אִיךְ רֵיידֶען —
אִיהְר מֶעקְט אֲפִילוּ דֶעם טוֹידְט בַּאקוּמֶען,
װֶעל אִיךְ זִיךְ מִיט מַיין דוּשִׁינְקֶע נִיט שֵׁיידֶען!

↤ 138

— Kumm arain in a Winkele,
Ich wel dir mkadeisch sain
Zwischen vier Mentschen,
Mehr wet keiner nit sain!
— Wie kenn ich dos thon
Mit main eigenem Willen, —
As auf main Chassene
Sollen kein Klesmorim nit spielen?
— קוּם אַרַיין אִין אַ װִינְקֶעלֶע,
אִיךְ װֶעל דִיר מְקַדֵּשׁ זַיין
צְװִישֶׁען פִיר מֶענְטְשֶׁען,
מֶעהְר װֶעט קֵיינֶער נִיט זַיין!
— װִי קֶען אִיךְ דָאס טְהָאן
מִיט מַיין אֵייגֶענֶעם װִילֶען, —
אַז אוֹיף מַיין חֲתֻנָה
זָאלֶען קֵיין כְּלֵי-זְמָרִים נִיט שְׁפִּילֶען?
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 177. *)
Vun wannen nehmt sich a Liebe?
Vun sitzen un vun reiden un vun lachen;
Unser Liebe hot sich beschlossen
Vun eins bis zwei in der Nacht.
Bischas unser Liebe hot sich beschlossen,
Hot doch keiner nit gewusst;
Un haint klingt doch in alle Gassen,
As unser Liebe is schoin aus!
— Genug schoin dir zu reiden un su schmuessn,
Fihr schoin mich op aheim!
Wos far a Teruz wel ich sogen
Bai main Mamen in der-heim?
— Dem ersten Teruz sollstu sogen,
As du host gearbet spät,
Dem ander Teruz sollstu sogen,
As du host varblonset in dem Weg.
Dem dritten Teruz sollstu sogen:
Du host geboden, geschwummen;
Dem verten Teruz sollstu sogen,
As du host dain Lieben bakummen.
פוּן װַאנֶען נֶעהְמְט זִיךְ אַ לִיבֶּע?
פוּן זִיצֶען אוּנ פוּן רֵיידֶען אוּנ פוּן לַאכֶען;
אוּנְזֶער לִיעבֶּע הָאט זִיךְ בֶּעשְׁלָאסֶען
פוּן אֵיינְס בִּיז צְװֵיי אִין דֶער נַאכְט.
בְּשַׁעַת אוּנְזֶער לִיעבֶּע הָאט זִיךְ בֶּעשְׁלָאסֶען,
הָאט דָאךְ קֵיינֶער נִיט גֶעװְאוּסְט;
אוּנ הַיינְט קְלִינְגְט דָאךְ אִין אַלְלֶע גַאסֶען,
אַז אוּנְזֶער לִיבֶּע אִיז שׁוֹין אוֹיס!
— גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ רֵיידֶען אוּנ צוּ שְׁמוּעֶסְן,
פִיהְר שׁוֹין מִיךְ אָפּ אַ הֵיים!
װָאס פַאר אַ תירוּץ װֶעל אִיךְ זָאגֶען
בַּיי מַיין מַאמֶען אִין דֶער הֵיים?
— דֶעם עֶרְשְׁטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען,
אַז דוּ הָאסְט גֶעאַרְבֶּעט שְׁפֶּעט,
דֶעם אַנְדֶער תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען,
אַז דוּ הָאסְט פַארְבְּלָאנְזֶעט אִין דֶעם װֶעג.
דֶעם דְרִיטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען:
דוּ הָאסְט גֶעבָּאדֶען, גֶעשְׁװְאוּמֶען;
דֶעם פֶערְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען,
אַז דוּ הָאסְט דַיין לִיבֶּען בַּאקוּמֶען.
*) См. варіантъ этой пѣсни, напечатанный г. I. Лернеромъ (ст. „די אידישע מוזע“ въ „הויזפֿריינד“, т. II ст. 188).

↤ 139

Dem finften Teruz sollstu sogen:
Du host aufgeneiht a Kleid’l mit a Haib’l;
Dem sechsten Teruz sollstu sogen,
As du bist geworen a Waib’l.
— Genug schoin dir zu reiden un zu schmuessn,
Fihr mich op aheim!
Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen,
Die Thir is varspart in der-heim!
— Der Seiger hot schoin zwelf obgeschlogen,
Wel ich mit’n Gleckele onklingen;
A Lied wel ich vun sich araus breingen —
Die ganze Welt wet sie singen!
דֶעם פִינְפְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען:
דוּ הָאסְט אוֹיפְגֶענֵהְט אַ קְלֵיידֶעל מִיט אַ הַייבְּ׳ל;
דֶעם זֶעקְסְטֶען תֵּירוּץ זָאלְסְטוּ זָאגֶען,
אַז דוּ בִּיסְט גֶעװָארֶען אַ װַייבְּ׳ל.
— גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ רֵיידֶען אוּנ צוּ שְׁמוּעֶסְן,
פִיהְר מִיךְ אָפּ אַהֵיים!
דֶער זֵייגֶער הָאט שׁוֹין צְװֶעלְף אָבְּגֶעשְׁלָאגֶען,
דִי טִיהְר אִיז פַארְשְׁפַּארְט אִין דֶער הֵיים!
— דֶער זֵייגֶער הָאט שׁוֹין צְװֶעלְף אָבְּגֶעשְׁלָאגֶען,
װֶעל אִיךְ מִיטְ׳ן גְלֶעקֶעלֶע אָנְקְלִינְגֶען;
אַ לִיעד װֶעל אִיךְ פוּן זִיךְ אַרוֹיס בְּרֵיינְגֶען —
דִי גַאנְצֶע װֶעלְט װֶעט זִי זִינְגֶען!
Ш. Финкельштейнъ (Жлобинъ, Могилевск. губ.).


№ 178.
Oi, elend bin ich gebliben,
Oi, elend asei wie a Stein!
Beten bet ich dich, main thaier Leben, —
Kummen sollstu zu mir zugeihn!
— Kummen wel ich zu dir kummen,
Nor treisten kenn ich dich nischt;
Lieben lieb ich dich grund vun Harzen,
Nor nehmen, Duschinke, konnen mir sich nischt!
Main Mutter flegt mir ständig sogen,
’ch soll nischt geihn spät ba Nacht in Gass;
Jetzt is mir finster un derzu noch bitter, —
Far a-n-ander Meidel hot men ihm schoin varknast
אָי, עֶלֶענְד בִּין אִיךְ גֶעבְּלִיעבֶּען,
אָי, עֶלֶענְד אַזוֹי װִי אַשְׁטֵיין!
בֶּעטֶען בֶּעט אִיךְ דִיךְ, מַיין טַייעֶר לֶעבֶּען, —
קוּמֶען זָאלְסְטוּ צוּ מִיר צוּ גֵעהְן!
— קוּמֶען װֶעל אִיךְ צוּ דִיר קוּמֶען,
נָאר טְרֵייסְטֶען קֶענְן אִיךְ דִיךְ נִישְׁט;
לִיעבֶּען לִיעבּ אִיךְ דִיךְ גְרוּנְד פוּן הַארְצֶען,
נָאר נֶעהְמֶען, דוּשִׁינְקֶע, קָאנֶען מִיר זִיךְ נִישְׁט!
מַיין מוּטֶער פְלֶעגְט מִיר שְׁטֶענְדִיג זָאגֶען,
כְ׳זָאל נִישְׁט גֵעהְן שְׁפֶּעט בַּא-נַאכְט אִין גַאס;
יֶעצְט אִיז מִיר פִינְסְטֶער, אוּנ דֶער צוּ נָאךְ בִּיטֶער, —
פַאר אַנְ-אַנְדֶער מֵיידֶעל הָאט מֶען אִיהְם שׁוֹין פַארְקְנַסְ׳ט!

↤ 140

Dos Knas-mohl is doch schoin gewen,
Un die Chassene darf schoin sain azund.
Jetzt is mir finster, derzu noch bitter,
Un in main Harzen blaibt a-n-ewig Wund!
Du fohrst doch schoin jetzt awek vun mir, —
Gott soll dich breingen auf a Lad!
Dich hob ich lieb, weiss doch Gott dem Emes,
Nor main Mutter hot doch nischt derlost,
— Ich kon gor dain Mutter dos nischt winschen,
As ihre Kinder sollen blaiben asei wie ich, —
Auch ohn a Taten un ohn a Mamen
Sollen sich umblonken asei wie ich!
דָאס קְנַס-מָאהְל אִיז דָאךְ שׁוֹין גֶעװֶען,
אוּנ דִי חֲתֻנָה דַארְף שׁוֹין זַיין אַצוּנְד.
יֶעצְט אִיז מִיר פִינְסְטֶער, דֶער צוּ נָאךְ בִּיטֶער,
אוּנ אִין מַיין הַארְצֶען בְּלַייבְּט אַנְעֶװִיג װְאוּנְד!
דוּ פָאהְרְסְט דָאךְ שׁוֹין יֶעצְט אַװֶעק פוּן מִיר, —
גָאט זָאל דִיךְ בְּרֵיינְגֶען אוֹיף אַ לַאד!
דִיךְ הָאבּ אִיךְ לִיעבּ, װֵייס דָאךְ גָאט דֶעם אֱמֶת,
נָאר מַיין מוּטֶער הָאט דָאךְ נִישְׁט דֶערְלָאזְט.
— אִיךְ קָאנְן גָאר דַיין מוּטֶער דָאס נִישְׁט װִינְשֶׁען,
אַז אִיהְרֶע קִינְדֶער זָאלֶען בְּלַייבֶּען אַזוֹי װִי אִיךְ, —
אוֹיךְ אָהְן אַ טַאטֶען אוּנ אָהְן אַ מַאמֶען
זָאלֶען זִיךְ אוּמְבְּלָאנְקֶען אַזוֹי װִי אִיךְ!
М. А. Зонъ (старая-синява, Подольск. губ ).


№ 179.
Main Harz zugeiht in mir;
As ich thu sich dermohnen,
Winsch ich mir dem Teit,
’ch will main Leben nit konnen.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Wos teig mir main Leben
Mit maine Vargnigen,
As wemen ich lieb
Dem kenn ich nit krigen

Auf eibig verbunden
Hot uns Gott beschlossen;
Wer kenn heilen maine Wunden,
A Koil hot mich geschossen!
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Zu maine Schmerzen
Is kein Balsam nito,
Tief in main Herzen
Ot liegstu do!
מַיין הַארְץ צוּגֵעהְט אִין מִיר;
אַז אִיךְ טוּה זִיךְ דֶער מָאנֶען,
װִינְשׁ אִיךְ מִיר דֶעם טוֹידְט,
כְ׳װִיל מַיין לֶעבֶּען נִיט קָאנֶען.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
װָאס טוֹיג מִיר מַיין לֶעבֶּען
מִיט מַיינֶע פַארְגְנִיגֶען,
אַז װֶעמֶען אִיךְ לִיעבּ
דֶעם קֶען אִיךְ נִיט קְרִיגֶען

אוֹיף אֵייבִּיג פֶערְבּוּנְדֶען
הָאט אוּנְז גָאט בֶּעשְׁלָאסֶען;
װֶער קֶען הֵיילֶען מַיינֶע װְאוּנְדֶען,
אַ קָוֹל הָאט מִיךְ גֶעשָׁאסֶען!
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
צוּ מַיינֶע שְׁמֶערְצֶען
אִיז קֵיין בַּאלְזַאם נִיטָא,
טִיף אִין מַיין הַארְצֶען
אָט לִיגְסְטוּ דָא!

↤ 141

As ich nehm sich dermohnen
Die vorige Zait:
’s is nit gewen kein Raisender,
Wos hoben mich gemaid’t
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Du host gebliht in maine Eigen
Auf ein Augenblick,
Du binst vun mir awek
Un kummst schoin nit karick.

Main Sinnen, maine Gedanken
Hoben rak geklärt —
West kummen zu mir karick,
Wet sain Alles verkehrt!
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Ober wenn wollt ich wissen,
As die Harz is bai dir rein, —
Vun die Welt die Vergnigen
Wollt ich mir winschen allein.

’s wet sain asa Zait.
Wos du west zu mir kummen
Suchen dem Ort,
Wu mir flegen sich gefinen.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Dann auf main Keiwer
Welen sprozen die schenste Blumen,
Die selbe Minut grade,
Wenn du west zu mir kummen.

Mehr zu vertrogen
Is kein Keiach nit,
Zu weinen un zu klogen
Un zu singen dos Lied.
⎫
⎪
⎪
⎬
⎪
⎪
⎭
bis
Host gebliht in maine Eigen
Auf ein Augenblick
Du binst vun mir verfleigen
Un kummst schoin nit zurick!
אַז אִיךְ נֶעם זִיךְ דֶערְמָאנֶען
דִי פָארִיגֶע צַייט:
סְ׳ אִיז נִיט גֶעװֶען קֵיין רַייזֶענְדֶער,
װָאס הָאבֶּען מִיךְ גֶעמַיידְט.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
דוּ הָאסְט גֶעבְּלִיהְט אִין מַיינֶע אוֹיגֶען
אוֹיף אֵיין אוֹיגֶענְבְּלִיק,
דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר אַװֶעק
אוּנ קוּמְסְט שׁוֹין נִיט קַארִיק.

מַיין זִינֶען, מַיינֶע גֶעדַאנְקֶען
הָאבֶּען רַק גֶעקְלֶערְט —
װֶעסְט קוּמֶען צוּ מִיר קַארִיק,
װֶעט זַיין אַלֶעס פַארְקֶעהְרְט!
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
אָבֶּער װֶען װָאלְט אִיךְ װִיסֶען,
אַז דִי הַארְץ אִיז בַּיי דִיר רֵיין, —
פוּן דִי װֶעלְט דִי פֶערְגְנִיגֶען
װָאלְט אִיךְ מִיר װִינְשֶׁען אַלֵיין.

סְ׳װֶעט זַיין אַזַא צַייט.
װָאס דוּ װֶעסְט צוּ מִיר קוּמֶען
זוּכֶען דֶעם אָרְט,
װְאוּ מִיר פְלֶעגֶען זִיךְ גֶעפִינֶען.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
דַאן אוֹיף מַיין קֵבֶר
װֶעלֶען שְׁפְּרָאצֶען דִי שֶׁענְסְטֶע בְּלוּמֶען,
דִי זֶעלְבֶּע מִינוּט גְרַאדֶע
װֶען דוּ װֶעסְט צוּ מִיר קוּמֶען.

מֶעהְר צוּ פֶערְטְרָאגֶען
אִיז קֵיין כֹּחַ נִיט,
צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען
אוּנ צוּ זִינְגֶען דָאס לִיעד.
⎧
⎪
⎪
⎨
⎪
⎪
⎩
bis
הָאסְט גֶעבְּלִיהְט אִין מַיינֶע אוֹיגֶען
אוֹיף אֵיין אוֹיגֶענְבְּלִיק
דוּ בִּינְסְט פוּן מִיר פֶערְפְלֵייגֶען
אוּנ קוּמְסְט שׁוֹין נִיט צוּרִיק!

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 142


№ 180.
Bai’m Breg Wasser thu ich steihn
Un konn zu dir nit kymmen:
Oi, vun waiten rufstu mir,
Ich konn ober nit schwimen.
בַּיי׳ם בְּרֶעג װַאסֶער טוּה אִיךְ שְׁטֵעהְן
אוּנ קָאן צוּ דִיר נִיט קוּמֶען:
אָי, פוּן װַייטֶען רוּפְסְטוּ מִיר,
אִיךְ קָאן אָבֶּער נִיט שְׁװִימֶען.
Д. Г. Гальпернъ (Шкуды, Ковенск. губ.).


№ 181.
Sitzt a Meidele auf’n Loden, (?)
Schainen schaint sie, wie der Tog;
Geiht a Schuster-bochur vun die Korn,
Sogt er ihr: „gut Morgen,“
— Na dir awek dain „gut Morgen!“
Na dir awek dain „gut Morgen!“
Griss dain Taten, griss dain Mamen,
Sei sollen far dir nit sorgen!
Hot sie sich ongethon die Seckelech
Mit die Reithinke Bändelech, —
Un as mir welen beide Chassene hoben,
Welen mir zeilen Rendelech!
זִיצְט אַ מֵיידֶעלֶע אוֹיפְ׳ן לָאדֶען, (?)
שַׁיינֶען שַׁיינְט זִי, װִי דֶער טָאג;
גֵעהְט אַ שׁוּסְטֶער-בָּחוּר פוּן דִי קָארְן,
זָאגְט עֶר אִיהְר: „גוּט מָארְגֶען!“
— נַא דִיר אַװֶעק דַיין „גוּט מָארְגֶען!“
נַא דִיר אַװֶעק דַיין „גוּט מָארְגֶען!“
גְרִיס דַיין טַאטֶען, גְרִיס דַיין מַאמֶען,
זֵיי זָאלֶען פַאר דִיר נִיט זָארְגֶען!
הָאט זִי זִיךְ אָנְגֶעטָאהְן דִי זֶעקֶעלֶעךְ
מִיט דִי רוֹיטִינְקֶע בֶּענְדֶעלֶעךְ, —
אוּנ אַז מִיר װֶעלֶען בֵּיידֶע חֲתֻנָה הָאבֶּען,
װֶעלֶען מִיר צֵיילֶען רֶענְדֶעלֶעךְ!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
Ach, Got, helf uns asei,
Wie die Jiden in Mizra’im! (bis)
As unser Liebe wet weren ausgefihrt,
Welen mir trinken l’chajim.
L’chajim, l’chajim unsere gute Fraind,
Iber a Johr alle in ganzen! (bis)
As unsere Liebe wet weren ausgefihrt,
Welen mir huljenen un tanzen.
אַךְ, גָאט, הֶעלְף אוּנְז אַזוֹי,
װִי דִי אִידֶען אִין מִצְרַיִם! (bis)
אַז אוּנְזֶער לִיבֶּע װֶעט װֶערֶען אוֹיסְגֶעפִיהְרְט,
װֶעלֶען מִיר טְרִינְקֶען לְחַיִּים.
לְחַיִּים, לְחַיִּים, אוּנְזֶערֶע גוּטֶע פְרַיינְד,
אִיבֶּער אַיָאהְר אַלֶע אִין גַאנְצֶען! (bis)
אַז אוּנְזֶערֶע לִיבֶּע װֶעט װֶערֶען אוֹיסְגֶעפִיהְרְט,
װֶעלֶען מִיר הוּלְיֶענֶען אוּנ טַאנְצֶען.

↤ 143

A Finger’l hot er mir geschickt
Mit a goldene Emalje; (bis)
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll nit leben kein Waile!
A Seiger’l hot er mir gekeift
Mit a goldernem Waiser; (bis)
Un der wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll sich schleppen in die Haiser!
Die Schlepenes un die Jogenes
Soll sei verjogen un vertraiben; (bis)
Un wer es hot a Schuld in unser Liebe,
Sollen sei Jsseimim blaiben!
Oi, Mutter, Mutter, ich sog dir ob,
As vun main Raien sollstu wissen: (bis)
’ch hob varflantzt asa scheinem Waingorten,
Auf eibig sollstu ihm vershliessen!
Sei hoben nit gewollt zuheren
Un sainen in Waingorten gekummen; (bis)
Die scheine Peirele vun Beimele
Hoben sei aropgenummen!
אַ פִינְגֶערְ׳ל הָאט עֶר מִיר גֶעשִׁיקְט
מִיט אַ גָאלְדֶענֶע עֶמַאלְיֶע; (bis)
אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע,
זָאל נִיט לֶעבֶּען קֵיין װַיילֶע!
אַ זֵייגֶערְ׳ל הָאט עֶר מִיר גֶעקוֹיפְט
מִיט אַ גָאלְדֶערְנֶעם װַייזֶער; (bis)
אוּנ דֶער װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע,
זָאל זִיךְ שְׁלֶעפֶּען אִין דִי הַייזֶער!
דִי שְׁלֶעפֶּענֶעס אוּנ דִי יָאגֶענֶעס
זָאל זֵיי פֶערְיָאגֶען אוּנ פֶערְטְרַייבֶּען; (bis)
אוּנ װֶער עֶס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע,
זָאלֶען זֵיי יְתוֹמִים בְּלַייבֶּען!
אָי, מוּטֶער, מוּטֶער, אִיךְ זָאג דִיר אָבּ,
אַז פוּן מַיין רַעְיוֹן זָאלְסְטוּ װִיסֶען: (bis)
כְ׳הָאבּ פַארְפְלַאנְצְט אַזַא שֵׁיינֶעם װַיינְגָארְטֶען,
אוֹיף אֵייבִּיג זָאלְסְטוּ אִיהְם פֶערְשְׁלִיסֶען!
זֵיי הָאבֶּען נִיט גֶעװָאלְט צוּהֶערֶען
אוּנ זַיינֶען אִין װַיינְגָארְטֶען גֶעקוּמֶען; (bis)
דִי שֵׁיינֶע פֵּרֶי׳לֶע פוּן בֵּיימֶעלֶע
הָאבֶּען זֵיי אַרָאפְּגֶענוּמֶען!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 183.
Варіантъ:
Oi, Mamunje, du wollst wissen
Vun main Raichthum dem sissen:
Ich hob aingeflanzt a Waingorten,
Af eibig wollt ich ehm varschliessen! 1)
אָי, מַאמוּנְיֶע, דוּ װָאלְסְט װִיסֶען
פוּן מַיין רַייכְטוּם דֶעם זִיסֶען:
אִיךְ הָאבּ אַיינְגֶעפְלַאנְצְט אַ װַיינְגָארְטֶען,
אַף אֵייבִּיג װָאלְט אִיךְ עֶם פַארְשְׁלִיסֶען! 1)
Варіантъ:
Her-że, main liebste Mutter,
Wos ich wel dir schmu’ssen:
Tomer wel ich hoben noch ain Waingorten,
Auf eibig wel ich ihm verschliessen!
הֶער־זְשֶׁע צוּ, מַיין לִיבְּסְטֶע מוּטֶער,
װָאס אִיךְ װֶעל דִיר שְׁמוּעֶסְ׳ן:
טָאמֶער װֶעל אִיךְ הָאבֶּען נָאךְ אַיין װַיינְגָארְטֶען,
אוֹיף אֵייבִּיג װֶעל אִיךְ אִיהְם פֶערְשְׁלִיסֶען!

↤ 144

Oi, Mamunje, er hot nit ongefrägt
Un is zu mir in Waingorten gekummen;
Die beste Fruchten vun die schenste Zwaigen
Hot er bai mir zugenummen!
A goldernem Ring hot er mir geschonken,
Af maine Finger zu trogen;
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll kein tkume nit hoben!
A goldernem Armband hot er mir geschonken
Mit a goldene Emalje;
Un der, wos hot a Schuld in unser Liebe,
Soll nit leben kein Waile!
A saiden Tuch hot er mir geschickt,
Sie hot vartrogen in blo;
Sain Bild liegt bai mir in Harzen,
Un allein is er nito!
Ach Jiden, ihr gute Jiden,
Lomir fohren kain Jruscholaïm!
Un wen die liebe wet geendigt weren,
Welen mir machen l’chajim!
אָי, מַאמוּנְיֶע, עֶר הָאט נִיט אָנְגֶעפְרֶעגְט
אוּנ אִיז צוּ מִיר אִין װַיינְגָארְטֶען גֶעקוּמֶען;
דִי בֶּעסְטֶע פְרוּכְטֶען פוּן דִי שֶׁענְסְטֶע צְװַייגֶען
הָאט עֶר בַּיי מִיר צוּגֶענוּמֶען!
אַ גָאלְדֶערְנֶעם רִינְג הָאט עֶר מִיר גֶעשָׁאנְקֶען,
אַף מַיינֶע פִינְגֶער צוּ טְרָאגֶען;
אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע,
זָאל קֵיין תְּקוּמָה נִיט הָאבֶּען!
אַ גָאלְדֶערְנֶעם אַרְמְ-בַּאנְד הָאט עֶר מִיר גֶעשָׁאנְקֶען
מִיט אַ גָאלְדֶענֶע עֶמַאלְיֶע;
אוּנ דֶער, װָאס הָאט אַ שׁוּלְד אִין אוּנְזֶער לִיבֶּע,
זָאל נִיט לֶעבֶּען קֵיין װַיילֶע!
אַ זַיידֶען טוּךְ הָאט עֶר מִיר גֶעשִׁיקְט,
זִי הָאט פַארְטְרָאגֶען אִין בְּלָא;
זַיין בִּילְד לִיגְט בַּיי מִיר אִין הַארְצֶען,
אוּנ אַלֵיין אִיז עֶר נִיטָא!
אַךְ אִידֶען, אִיהְר גוּטֶע אִידֶען,
לָאמִיר פָאהְרֶען קַיין יְרוּשָׁלַיִם!
אוּנ װֶען דִי לִיבֶּע װֶעט גֶעעֶנְדִיגְט װֶערֶען,
װֶעלֶען מִיר מַאכֶען לְחַיִּים!
М. З. Левинъ (Витебск. губ.).
А Рейзинъ (Ковенск губ ).


№ 184.
Второй варіантъ:
Ich hob genakert un geseiht,
Kdei die Twue soll nit brennen;
Wer es hot mir main siss-Leben zuscheidt,
Ienem soll die Erd zunehmen!
Ich hob zu weinen un zu klogen,
So wie einer noch a Korb’n;
Main Mutter flegt mir ständig sogen,
As main Siwug is schoin gestorbn.
אִיךְ הָאבּ גֶעאַקֶערְט אוּנ גֶעזֵייט,
כְּדֵי דִי תְּבוּאָה זָאל נִיט בְּרֶענֶען;
װֶער עֶס הָאט מִיר מַיין זִיס-לֶעבֶּען צוּ שֵׁייט,
יֶענֶעם זָאל דִיעזֶע צוּנֶעהְמֶען!
אִיךְ הָאבּ צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען,
זָא װִי אֵיינֶער נָאךְ אַ קָרְבְּ׳ן;
מַיין מוּטֶער פְלֶעגְט מִיר שְׁטֶענְדִיג זָאגֶען,
אַז מַיין זִווּג אִיז שׁוֹין גֶעשְׁטָארְבְּ׳ן.

↤ 145

Un as er is gestorben,
Hot men ihm bagroben;
Far kein andern wil ich nit Chassene hoben,
Asa Siwug wel ich schoin nit hoben!
Ich hob ehm geschickt a Seiger
Mit a goldenem Waiser;
Wer es hot nor mir mit main siss-Leben zuscheidt,
Arumgeihn soll jener iber die Haiser!
Iber die Haiser soll er arumgeihn;
Leben jeder Stub soll er blaiben steihn:
In wos far a Stub er wet nor arainkummen,
Sollt ihr sogen, as er is schoin gewen!
אוּנ אַז עֶר אִיז גֶעשְׁטָארְבֶּען,
הָאט מֶען אִיהְם בַּאגְרָאבֶּען;
פַאר קֵיין אַנְדֶערְן װִיל אִיךְ נִיט חֲתֻנָה הָאבֶּען,
אַזַא זִווּג װֶעל אִיךְ שׁוֹין נִיט הָאבֶּען!
אִיךְ הָאבּ עֶם גֶעשִׁיקְ׳ט אַ זֵייגֶער
מִיט אַ גָאלְדֶענֶעם װַייזֶער;
װֶער עֶס הָאט נָאר מִיר מִיט מַיין זִיס-לֶעבֶּען צוּשֵׁייט,
אַרוּם גֵעהְן זָאל יֶענֶער אִיבֶּער דִי הַייזֶער!
אִיבֶּער דִי הַייזֶער זָאל עֶר אַרוּם גֵעהְן;
לֶעבֶּען יֶעדֶער שְׁטוּבּ זָאל עֶר בְּלַייבֶּען שְׁטֵעהְן:
אִין װָאס פַאר אַ שְׁטוּבּ עֶר װֶעט נָאר אַרַיין קוּמֶען,
זָאלְט אִיהְר זָאגֶען, אַז עֶר אִיז שׁוֹין גֶעװֶען!
М. З. Левинъ (Витебск. губ)


№ 185.
A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt,
A Cholem hot sich mir aus gedacht;
Oi, der falscher Merder mit saine falsche Werter,
Oi, zu alle Zores hot er mir gebracht!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Wind, a Wind;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Wie a Mutter mit a kleines Kind, a’s Kind!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Regen;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Grott weis — vun wemen’s wegen!
אַ חָלוֹם, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט,
אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר אוֹיס גֶעדַאכְט;
אָי, דֶער פַאלְשֶׁער מֶערְדֶער מִיט זַיינֶע פַאלְשֶׁע װֶערְטֶער,
אָי, צוּ אַלֶע צָרוֹת הָאט עֶר מִיר גֶעבְּרַאכְט!
שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער װִינְד, אַ װִינְד;
פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט,
װִי אַ מוּטֶער מִיט אַ קְלֵיינֶעס קִינְד, אַ׳ס קִינְד!
שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער רֶעגֶען;
פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַענֶה׳ט,
גָאט װֵייס — פוּן װֶעמֶענְ׳ס װֶעגֶען!

↤ 146

Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisser Schnei, a Schnei;
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, —
In main Harzen thut mir weih, oi weih!
Spazieren, spasieren sainen mir gegangen,
Auf draussen is gewen a greisse Blote,
Viel mir hoben beide die Liebe aingetainet, —
Oi af alle maine Reid hob ich gor Charote!
Spazieren, spazieren sainen mir gegangen,
Af draussen is gewen a Moro-sch’cheire;
— Ot geiht men schoin vun main Heim, mi wet mir dersehn!
— Duschenje, far wemen hostu Meire!
Ich schelt dem Tog vun main Geboren,
Besser wollt ich varloren geworen!
Besser wollt ich varloren geworen,
Eider ich hob dir derkonnt!
Nit mein, nit mein, as dos wet dir sain g’rotn,
Mir zu leigen a junge in der Erd!
Neikem wet sich mit dir sain der Ssot’n,
Du west nit hoben bai kein Mentschen kein Werd!
Wos a Waile un wos a Rege
Seh ich dir mit a zweite gehen;
Stechen wel ich sich mit a Messer, —
Maine Eigen sollen die Zores nit sehen!
שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶער שְׁנֵיי, אַ שְׁנֵיי;
פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַענֶה׳ט, —
אִין מַיין הַארְצֶען טוּט מִיר װֵעה, אָי װֵעה!
שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ גְרוֹיסֶע בְּלָאטֶע,
פִיל מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט, —
אָי אַף אַלֶע מַיינֶע רֵייד הָאבּ אִיךְ גָאר חֲרָטָה!
שְׁפַּ צִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר גֶעגַאנְגֶען,
אַף דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ מָרָה שְׁחוֹרֶה;
— אָט גֵעהְט מֶען שׁוֹין פוּן מַיין הֵיים, מִי װֶעט מִיר דֶערְזֶעהְן!
— דוּשֶׁענְיֶע, פַאר װֶעמֶען הָאסְטוּ מוֹרָא!
אִיךְ שֶׁעלְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען,
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ פַארְלָארֶען גֶעװָארֶען!
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ פַארְלָארֶען גֶעװָארֶען,
אֵיידֶער אִיךְ הָאבּ דִיר דֶערְקָאנְט!
נִיט מֵיין, נִיט מֵיין, אַז דָאס װֶעט דִיר זַיין גְרָאטְן,
מִיר צוּ לֵייגֶען אַ יוּנְגֶע אִין דֶער עֶרְד!
נוֹקֵם װֶעט זִיךְ מִיט דִיר זַיין דֶער שָׂטָן,
דוּ װֶעסְט נִיט הָאבֶּען בַּיי קֵיין מֶענְטְשֶׁען קֵיין װֶערְד!
װָאס אַ װַיילֶע אוּנ װָאס אַ רֶגַע
זֶעה אִיךְ דִיר מִיט אַ צְװֵייטֶע גֶעהֶען;
שְׁטֶעכֶען װֶעל אִיךְ זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער, —
מַיינֶע אוֹיגֶען זָאלֶען דִי צָרוֹת נִיט זֶעהֶען!

↤ 147

— Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer,
Nit stech sich, Duschenje, mit a Messer!
Ich wel mit Mas’l a Choss’n weren,
Un dir wet Gott auch wemen bascheren!
A naie Lied wel ich aich, Mentschen, singen —
Die Liebe hot mir gekost Gesund mit Schmerzen;
Wemen es is vorgekummen a falsche Liebe,
Jener soll kummen zu main bittern Herzen!
— נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשֶׁענְיֶע, מִיט אַ מֶעסֶער,
נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשֶׁענְיֶע, מִיט אַ מֶעסֶער!
אִיךְ װֶעל מִיט מַזָל אַ חָתָן װֶערֶען,
אוּנ דִיר װֶעט גָאט אוֹיךְ װֶעמֶען בַּאשֶׁערֶען!
אַ נַייעֶ לִיעד װֶעל אִיךְ אַייךְ, מֶענְטְשֶׁען, זִינְגֶען —
דִי לִיבֶּע הָאט מִיר גֶעקָאסְט גֶעזוּנְד מִיט שְׁמֶערְצֶען;
װֶעמֶען עֶס אִיז פָארְגֶעקוּמֶען אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע,
יֶענֶער זָאל קוּמֶען צוּ מַיין בִּיטֶערְ׳ן הֶערְצֶען!
М. 3 Левинъ (Новоалександровскъ, Ковенск губ.).


№ 186.
A weile Lied hob ich arausgegeben,
Sie kost mir Thrären mit viel Schmerz;
Wer es hot varbracht a falsche Liebe,
Der konn fihlen main Weihtog vun main Herz!
Ich schelt dem Tog vun main Geboren,
Ich schelt ihm bis azynd;
Besser wollt ich gewen varloren
As ich bin gewen a klein Kind!
Mit wosser a Teit zu starben besser, —
Heib ich sich on bedeinken a mol:
Stechen wel ich sich mit a Messer,
Oder schiessen mit a heisser Koil!
Du sollst nit meinen, as dir wet geroten:
Du host vartrieben a jung Kind in Grub,—
Neikem wet on dir sain main Schotten,
Er wet dich schrecken Tog as Nacht!
אַ װֵיילֶע לִיעד הָאבּ אִיךְ אַרוֹיסְגֶעגֶעבֶּען,
זִי קָאסְט מִיר טְרֶערֶען מִיט פִיל שְׁמֶערְץ;
װֶער עֶס הָאט פַארְבְּרַאכְט אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע,
דֶער קָאן פִיהלֶען מַיין װֵייטָאג פוּן מַיין הֶערְץ!
אִיךְ שֶׁעלְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען,
אִיךְ שֶׁעלְט עֶם בִּיז אַצוּנְד;
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ גֶעװֶען פַארְלָארֶען
אַז אִיךְ בִּין גֶעװֶען אַ קְלֵיין קִינְד!
מִיט װָאסֶער אַ טוֹיט צוּ שְׁטַארבֶּען בֶּעסֶער, —
הֵייבּ אִיךְ זִיךְ אָן בֶּעדֵיינְקֶען אַ מָאל:
שְׁטֶעכֶען װֶעל אִיך זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער,
אָדֶער שִׁיסֶען מִיט אַ הֵייסֶער קוֹיל!
דוּ זָאלְסְט נִיט מֵיינֶען, אַז דִיר װֶעט גֶערָאטֶען:
דוּ הָאסְט פַארְטרִיבֶּען אַ יוּנְג קִינְד אִין גְרוּבּ,—
נוֹקֵם װֶעט אָן דִיר זַיין מַיין שָׁאטֶען,
עֶר װֶעט דִיךְ שְׁרֶעקֶען טָאג אַז נַאכְט!

↤ 148

Un die Lwone wet auch nit schwaigen, —
Du host var ihr falsche Kompli mentengemacht
Un auf die Knie var mir gestanen,
Un host allein die Liebe zu nischt gemacht!
Un die Stern welen dir auch nit Schwaigen, —
Du host sei in falsche Eidus gestellt;
A falsche Schwue hostu var mir geschworen
Un host allein zu nischt gemacht!
Ein Sach thu ich bai dir beten:
Mi soll mich trogen varbai main Voters Stub,
Drai Tritt sollstu beleiten —
Gringer wet mir sain liegen in main Grub!
As du west heren die Lied singen,
Wos var a Ponim westu hoben bai der Welt?
Die ganze Welt wet mit dir klingen, —
Du host vartrieben a jung Kind in der Erd!
אוּנ דִי לְבָנָה װֶעט אוֹיךְ נִיט שְׁװַייגֶען, —
דוּ הָאסְט פַאר אִיהְר פַאלְשֶׁע קָאמְפְּלִימֶענְטֶען גֶעמַאכְט
אוּנ אוֹיף דִי קְנִי פַאר מִיר גֶעשְׁטַאנֶען,
אוּנ הָאסְט אַלֵיין דִי לִיבֶּע צוּ נִישְׁט גֶעמַאכְט!
אוּנ דִי שְׁטֶערְן װֶעלֶען דִיר אוֹיךְ נִיט שְׁװַייגֶען, —
דוּ הָאסְט זֵיי אִין פַאלְשֶׁע עֵדוּת גֶעשְׁטֶעלְט;
אַ פַאלְשֶׁע שְׁבוּעָה הָאסְטֶע פַאר מִיר גֶעשְׁװָארֶען
אוּנ הָאסְט אַלֵיין צוּ נִישְׁט גֶעמַאכְט!
אֵיין זַאךְ טוּה אִיךְ בַּא דִיר בֶּעטֶען:
מִי זָאל מִיךְ טְרָאגֶען פַאר בַּיי מַיין פָאטֶערְס שְׁטוּבּ,
דְרַיי טְרִיט זָאלְסְטוּ בֶּעלֵייטֶען —
גְרִינְגֶער װֶעט מִיר זַיין לִיגֶען אִין מַיין גְרוּבּ!
אַז דוּ װֶעסְט הֶערֶען דִי לִיעד זִינְגֶען,
װָאס פַאר אַפָּנִים װֶעסְטוּ הָאבֶּען בַּיי דֶער װֶעלְט?
דִי גַאנְצֶע װֶעלְט װֶעט מִיט דִיר קְלִינְגֶען, —
דוּ הָאסְט פַארְטְרִיבֶּען אַ יוּנְג קִינְד אִין דֶער עֶרְד!
I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск. губ.)


№ 187.
A naie Liebe hob ich ausgetracht,
Sie is vun Zores un vun Schmerz;
Der wos weiss vun a falsche Liebe,
Der konn spiren main bitter Herz.
A Ring a Matone hot er mir gegeben,
Er is gewen vun lauter Gold;
Un der wos’t o’geredt main siss-Leben,
Soll weren gich grau un alt!
Ich schilt, ich schilt maine junge Johren,
Ich schilt dem Tog vun main Geboren;
Besser wollt ich nit geboren geworen,
Eider ich hob derkennt die Liebe gor!
אַ נַייעֶ לִיבֶּע הָאבּ אִיךְ אוֹיסְגֶעטְרַאכְט,
זִי אִיז פוּן צָרוֹת אוּנ פוּן שְׁמֶערְץ;
דֶער װָאס װֵייס פוּן אַ פַאלְשֶׁע לִיבֶּע,
דֶער קָאן שְׁפִּירֶען מַיין בִּיטֶער הֶערְץ.
אַ רִינְג אַ מַתָּנָה הָאט עֶר מִיר גֶעגֶעבֶּען,
עֶר אִיז גֶעװֶען פוּן לוֹיטֶער גָאלְד;
אוּנ דֶער װָאסְ׳ט אָ׳גֶערֶעדְט מַיין זִיס לֶעבֶּען,
זָאל װֶערֶען גִיךְ גְרוֹי אוּנ אַלְט!
אִיךְ שִׁילְט, אִיךְ שִׁילְט מַיינֶע יוּנְגֶע יָאהרֶען,
אִיךְ שִׁילְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען;
בֶּעסֶער װָאלְט אִיךְ נִיט גֶעבָּארֶען גֶעװָארֶען,
אֵיידֶער אִיךְ הָאבּ דֶערְקֶענְט דִי לִיבֶּע גָאר!

↤ 149

Sollst nit meinen as ’s wet dir sain g’roten,
Wos du host main jungen Leben umgebracht:
Neikem wet sich sain on dir der Ssot’n,
Er wet dir schrecken bai Tog un bai Nacht!
זָאלְסְט נִיט מֵיינֶען אַז סְ׳װֶעט דִיר זַיין גְ׳רָאטֶען,
װָאס דוּ הָאסְט מַיין יוּנְגֶען לֶעבֶּען אוּמְגֶעבְּרַאכְט:
נוֹקֵם װֶעט זִיךְ זַיין אָן דִיר דֶער שָׂטְן,
עֶר װֶעט דִיר שְׁרֶעקֶען בַּיי טָאג אוּנ בַּיי נַאכְט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ ).


№ 188.
’ch varschilt dem Tog vun main Geboren
Un bawein ihm alle mol; (bis)
Halwai wollt ich gor nit gewen geboren,
Eider ich hob ihm derkonnt!
Wos a Waile wert main Weihtog gresser,
As ich derseh dich mit a zweite geihn; (bis)
Stechen wollt ich sich mit a Messer,
As maine Eigen sollen die Zores nit sehn!
— Nit stech sich, Duschinke, mit kein Messer
Un wisch schoin op daine Thrären; (bis)
Ich wer mit Glick a Choss’n besser,
Un dir soll Gott auch bascheren!
כְ׳פַארְשִׁילְט דֶעם טָאג פוּן מַיין גֶעבָּארֶען
אוּנ בַּאװֵיין אִיהְם אַלֶע מָאל; (bis)
הַלְוַאי װָאלְט אִיךְ גָאר נִיט גֶעװֶען גֶעבָּארֶען,
עֵהדֶער אִיךְ הָאבּ אִיהְם דֶער קָאנְט!
װָאס אַ װַיילֶע װֶערְט מַיין װֵעהְטָאג גְרֶעסֶער,
אַז אִיךְ דֶערְזֶעה דִיךְ מִיט אַ צְװֵייטֶע גֵעהְן; (bis)
שְׁטֶעכֶען װָאלְט אִיךְ זִיךְ מִיט אַ מֶעסֶער,
אַז מַיינֶע אוֹיגֶען זָאלֶען דִי צָרוֹת נִיט זֶעהְן!
— נִיט שְׁטֶעךְ זִיךְ, דוּשִׁינְקֶע, מִיט קֵיין מֶעסֶער
אוּנ װִישׁ שׁוֹין אָפּ דַיינֶע טְרֶערֶען; (bis)
אִיךְ װֶער מִיט גְלִיק אַ חָתָן בֶּעסֶער,
אוּנ דִיר זָאל גָאט אוֹיךְ בַּאשֶׁערֶען!
Б. М Кассель и A Д. Пикъ (Ковенск губ.)


№ 189.
Finster is mir in maine Eigen,
As ich ken schoin nit sehen die Schain;
Wie glicklich wollt ich gewesen,
Wenn du wollst mainer sain!
פִינְסְטֶער אִיז מִיר אִין מַיינֶע אוֹיגֶען,
אַז אִיךְ קֶען שׁוֹין נִיט זֶעהֶען דִי שַׁיין;
װִי גְלִיקְלִיךְ װָאלְט אִיךְ גֶעװֶעזֶען,
װֶען דוּ װָאלְסְט מַיינֶער זַיין!

↤ 150

Sitz ich mir bai mainem Fenster
Un sing mir a trauerige Lied:
Zehn Kales sollstu hoben,
Un zu mir sollstu sich umkehren zurick!
Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum un arum Bulwar;
Alle Meidlech spielen aus a Liebe,
Un mir hostu gelosen fir a Narr!
— Genug schoin dir zu weinen un zu klogen,
Auf allz darf doch sain ain Schi’r!
Mit ain anderer Chassene zu hoben,
Mit ain schenerer un besserer vun dir!
— Spazieren sainen mir beide gegangen
Arum jener un jener Taich;
Du host doch mir allz versprochen;
Jezt sainen daine Reid nit glaich!
Spazieren sainen mir beide gegangen,
Gegangen is damols a Schnei;
Un jetzt is mir main Leben
Geworen wind un weih!
Kein Sach wollt mir nit gewen zu schwer, —
Sieben Jamen zu schwimmen far dir;
Duschinje, beten dir bet ich:
Du sollst nit vergessen on mir!
Eib du willst mit der zweiter spazieren,
Geihn sollstu geihn var main Grub;
Blumen welen dorten sprozen,
Dermohnen sollstu mir mit a Thrär!
זִיץ אִיךְ מִיר בַּיי מַיינֶעם פֶענְסְטֶער
אוּנ זִינְג מִיר אַ טְרוֹיעֶרִיגֶע לִיעד:
צֶעהְן כַּלוֹת זָאלְסְטוּ הָאבֶּען,
אוּנ צוּ מִיר זָאלְסְטוּ זִיךְ אוּם קֶעהְרֶען צוּרִיק!
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרוּם בּוּלְװַאר;
אַלֶע מֵיידְלֶעךְ שְׁפִּילֶען אוֹיס אַ לִיבֶּע,
אוּנ מִיר הָאסְטוּ גֶעלָאזֶען פִיר אַ נַארְר!
— גֶענוּג שׁוֹין דִיר צוּ װֵיינֶען אוּנ צוּ קְלָאגֶען,
אוֹיף אַלְץ דַארְף דָאךְ זַיין אַיין שִׁיעוּר!
מִיט אַיין אַנְדֶערֶער חֲתֻנָּה הָאבֶּען,
מִיט אַיין שֶׁענֶערֶער אוּנ בֶּעסֶערֶער פוּן דִיר!
— שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם יֶענֶער אוּנ יֶענֶער טַייךְ;
דוּ הָאסְט דָאךְ מִיר אַלְץ פֶערְשְׁפְּרָאכֶען;
יֶעצְט זַיינֶען דַיינֶע רֵייד נִיט גְלַייךְ!
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
גֶעגַאנְגֶען אִיז דַאמָאלְס אַ שְׁנֵיי;
אוּנ יֶעצְט אִיז מִיר מַיין לֶעבֶּען
גֶעװָארֶען װִינְד אוּנ װֵעה!
קֵיין זַאךְ װָאלְט מִיר נִיט גֶעװֶען צוּ שְׁװֶער, —
זִיבֶּען יַמֶ׳ען צוּ שְׁװִימֶען פַאר דִיר;
דוּשִׁינְיֶע, בֶּעטֶען דִיר בֶּעט אִיךְ:
דוּ זָאלְסְט נִיט פֶערְגֶעסֶען אָן מִיר!
אוֹיבּ דוּ װִילְסְט מִיט דֶער צְװֵייטֶער שְׁפַּאצִירֶען,
גֵעהְן זָאלְסְטוּ גֵעהן פַאר מַיין גְרוּבּ;
בְּלוּמֶען װֶעלֶען דָארְטֶען שְׁפְּרָאצֶען,
דֶערְמָאנֶען זָאלְסְטוּ מִיר מִיט אַטְרֶער!
А. Рейзинъ (Минск. губ.)

↤ 151


№ 199.
Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Wind, a Wind; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Wie a Mutter ihr einzigen Kind.

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Schnei, a Schnei; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide asei viel aingetainet,
As mir is geworen wind un weih!

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Regen; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Un mir hoben beide die Liebe aingetainet,
Der Taiwel weiss zulieb wemen’s wegen!

Spazieren, spazieren sainen mir beide gegangen,
In draussen is gewen a Moro-sch’cheire; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
— Ot geiht men vun main Heim, ot wet men mich derkonnen!
Gwald, var wemen hostu Meire!

A Cholem, a Cholem hot sich mir gecholemt,
A Cholem hot sich mir gedacht, gedacht; (bis)
⎫
⎬
⎭
bis
Ach, du falscher Merder, mit daine sisse Reid,
Hostu mich zum Krankenbett gebracht.
שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ װִינְד, אַ װִינְד; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט,
װִי אַ מוּטֶער אִיהר אֵיינְצִיגֶען קִינְד.

שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ שְׁנֵיי, אַ שְׁנֵיי; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע אַזוֹי פִיל אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט,
אַז מִיר אִיז גֶעװָארֶען װִינְד אוּנ װֵעה,

שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ רֶעגֶען; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אוּנ מִיר הָאבֶּען בֵּיידֶע דִי לִיבֶּע אַיינְגֶעטַעְנֶה׳ט,
דֶער טַייװֶעל װֵייס צוּ לִיבּ װֶעמֶענְ׳ס װֶעגֶען!

שְׁפַּאצִירֶען, שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען,
אִין דְרוֹיסֶען אִיז גֶעװֶען אַ מָרָה שְׁחוֹרֶה; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
— אָט גֵעהְט מֶען פוּן מַיין הֵיים, אָט װֶעט מֶען מִיךְ דֶערְקָאנֶען!
גְװַאלְד פַאר װֶעמֶען הָאסְטוּ מוֹרָא!

אַ חָלוֹם, אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעחָלוֹמְ׳ט,
אַ חָלוֹם הָאט זִיךְ מִיר גֶעדַאכְט, גֶעדַאכְט; (bis)
⎧
⎨
⎩
bis
אַךְ, דוּ פַאלְשֶׁער מֶערְדֶער, מִיט דַיינֶע זִיסֶע רֵייד,
הָאסְטוּ מִיךְ צוּם קְרַאנְקֶען-בֶּעט גֶעבְּרַאכְט.

Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 152


№ 191
Kumm-że zu mir, main getraies Leben,
Wos bistu vun mir asei wait?
Lomir schoin beide Chassene hoben,
Wos fihren mir sich um asa Zait?
Arumgefihrt hoben mir sich beide
A Johr un zwei, un drai,
Un as ich fleg dir dermohnen dem Knas-mohl machen,
Flegst sogen, as die Kop is nit derbai!
Oi, der Knas-mohl is bai uns gewen,
Kein Chassene wet bai uns nit sain;
Finster is mir zu reiden, bitter is mir zu Schwaigen,
As du host sich mit a-n-anderer varknast!
Oi, mit der Klole wel ich dich thon schilten,
As du sollst blaiben elend, wie vun a Stein,
Ohn a Voter, ohn a Mutter,
Un sollst blaiben elend, wie ich allein!
— Oi, main Voter’s Kind hostu nit wos zu schilten,
Ich bin allein a Mensch mit a Varstand,
Ich wel nehmen a Meidele, wos mir wet gefällen,
Un soll hoben a Remeslo in ihr Hand.
Ich setz mir in Schiff un sing mir a Lied,
Die Lied, wos zu mir passt!
— Dermohn sich, mit wemen du host sich ongeheiben, —
Mit a Jsseimele hostu sich varknast!
Spazieren sainen mir beide geganoon
Arum un arum Breg Jam;
Zi gedeinkst, as du host mir zugesogt,
A du west sain mainer a Mann?
קוּם-זְשֶׁע צוּ מִיר, מַיין גֶעטְרַייעֶס לֶעבֶּען,
װָאס בִּיסְטוּ פוּן מִיר אַזוֹי װַייט?
לָאמִיר שׁוֹין בֵּיידֶע חֲתֻנָּה הָאבֶּען,
װָאס פִיהרֶען מִיר זִיךְ אוּם אַזַא צַייט?
אַרוּם גֶעפִיהרְט הָאבֶּען מִיר זִיךְ בֵּיידֶע
אַ יָאהר אוּנ צְװֵיי, אוּנ דְרַיי,
אוּנ אַז אִיךְ פְלֶעג דִיר דֶערְמָאהנֶען דֶעם קְנַס-מָאהל מַאכֶען,
פְלֶעגְסְט זָאגֶען, אַז דִי קָאפּ אִיז נִיט דֶערְבַּיי!
אָי, דֶער קְנַס-מָאהל אִיז בַּיי אוּנְז גֶעװֶען,
קֵיין חֲתֻנָּה װֶעט בַּיי אוּנְז נִיט זַיין;
פִינְסְטֶער אִיז מִיר צוּ רֵיידֶען, בִּיטֶער אִיז מִיר צוּ שְׁװַייגֶען,
אַז דוּ הָאסְט זִיךְ מִיט אַנְ-אַנְדֶערֶער פַארְקְנַסְט!
אָי, מִיט דֶער קְלָלָה װֶעל אִיךְ דִיךְ טָאהן שִׁילְטֶען,
אַז דוּ זָאלְסְט בְּלַייבֶּען עֶלֶענְד װִי פוּן אַ שְׁטֵיין,
אָהן אַ פָאטֶער, אָהן אַ מוּטֶער,
אוּנ זָאלְסְט בְּלַייבֶּען עֶלֶענְד, װִי אִיךְ אַלֵיין!
— אָי, מַיין פָאטֶערס קִינְד הָאסְטוּ נִיט װָאס צוּ שִׁילְטֶען,
אִיךְ בִּין אַלֵיין אַ מֶענְשׁ מִיט אַ פַארְשְׁטַאנְד,
אִיךְ װֶעל נֶעהמֶען אַ מֵיידֶעלֶע, װָאס מִיר װֶעט גֶעפֶעלֶען,
אוּנ זָאל הָאבֶּען אַ רֶעמֶעסְלָא אִין אִיהְר הַאנְד.
אִיךְ זֶעץ מִיר אִין שִׁיף אוּנ זִינְג מִיר אַ לִיעד,
דִי לִיעד, װָאס צוּ מִיר פַּאסְט!
— דֶערְמָאהן זִיךְ מִיט װֶעמֶען דוּ הָאסְט זִיךְ אָנְגֶעהֵייבֶּען, —
מִיט אַ יְתוֹמֶה׳לֶע הָאסְטוּ זִיךְ פַארְקְנַאסְט!
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען
אַרוּם אוּנ אַרְוּם בְּרֶעג יַם;
צִי גֶעדֵיינְקְסְט, אַז דוּ הָאסְט מִיר צוּ גֶעזָאגְט,
אַ דוּ װֶעסְט זַיין מַיינֶער אַ מַאנְן?
О. Гехтъ (Жлобининъ, Могилевск. губ.)
Ш. Финкельштейнъ (ibid.).

↤ 153


№ 192.
Wos teig mir der Waingorten,
As flanzen kenn ich ihm nit?
Wos teig mir a Liebe zu spielen,
As nehmen kenn ich dich nit?
As weih is zu maine Johren, —
A Liebe hob ich ongeworen,
As weih is zu maine Johren, —
Main Welt is schoin lang varloren!
Ich kumm arain in Stub, —
Finster is, wie in a Grub;
In a Grub is finster zu liegen,
Un a fain Meidel is schwer zu kriegen.
As weih is zu maine Johren etc.
Ich geih araus in Gass,
Stellstu sich var mir vor;
Mit daine goldene Hor
Kirzst du maine Johr.
As weih is zu maine Johren etc.
װָאס טוֹיג מִיר דֶער װַיינְגָארְטֶען,
אַז פְלַאנְצֶען קֶען אִיךְ אִיהְם נִיט?
װָאס טוֹיג מִיר אַ לִיבֶּע צוּ שְׁפִּיעלֶען,
אַז נֶעהמֶען קֶען אִיךְ דִיךְ נִיט?
אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען, —
אַ לִיעבֶּע הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעװָארֶען,
אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען, —
מַיין װֶעלְט אִיז שׁוֹין לַאנְג פַארְלָארֶען!
אִיךְ קוּם אַרַיין אִין שְׁטוּבּ, —
פִינְסְטֶער אִיז, װִי אִין אַ גְרוּבּ;
אִין אַ גְרוּבּ אִיז פִינְסְטֶער צוּ לִיעגֶען,
אוּנ אַ פַיין מֵיידֶעל אִיז שְׁװֶער צוּ קְרִיגֶען.
אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען א. ז. װ.
אִיךְ גֵעה אַרוֹיס אִין גַאס,
שְׁטֶעלְסְטוּ זִיךְ פַאר מִיר פָאר;
מִיט דַיינֶע גָאלְדֶענֶע הָאר.
קִירצְסְט דוּ מַיינֶע יָאהר.
אַז װֵעה אִיז צוּ מַיינֶע יָאהרֶען א. ז. װ.


№ 193.
’s is mir finster main Welt,
Main Jugend is varschwarzt;
Main Glick is mir varstellt,
Es fault mir main Harz.
Es zittert in mir jeder Eiwer,
Es kihlt in mir main Blut;
Mit dir in ein Keiwer 1)
Wollt mir sain ganz gut!
Wos willstu, Mutter, hoben,
Wos materstu dain Kind?
Wos willt ihr mir bagroben,
Far wossere Sind? 2)
סְ׳אִיז מִיר פִינְסְטֶער מַיין װֶעלְט,
מַיין יוּגֶענְד אִיז פַארְשְׁװַארְצְט;
מַיין גְלִיק אִיז מִיר פַארְשְׁטֶעלְט,
עֶס פוֹילְט מִיר מַיין הַארְץ.
עֶס צִיטֶערְט אִין מִיר יֶעדֶער אֵבֶר,
עֶס קִיהלְט אִין מִיר מַיין בְּלוּט;
מִיט דִיר אִין אֵיין קֵבֶר 1)
װָאלְט מִיר זַיין גַאנְץ גוּט!
װָאס װִילְסְטוּ, מוּטֶער, הָאבֶּען,
װָאס מַאטֶערְסְטוּ דַיין קִינְד?
װָאס װִילְט אִיהר מִיר בֶּעגְרָאבֶּען,
פַאר װָאסֶערֶע זִינְד? 2)
Варіанты:
Nor in eingen Keiwer
Oi, wos Is main Sind?
Wenn ihr wollt wissen,
Wie mir is nit gut,
Wollt ihr nit vargiessen
Wie Wasser main Blut!
1) נָאר אִין אֵיינְגֶען קֵבֶר
2) אָי, װָאס אִיז מַיין זִינְד?
װֶען אִיהר װָאלְט װִיסֶען,
װִי מִיר אִיז נִיט גוּט,
װָאלְט אִיהר נִיט פַארְגִיסֶען
װִי װַאסֶער מַיין בְּלוּט!

↤ 154

’ch hob kein Naches nit gehat,
Nur Leiden un Kummer;
Ich wjanje wie a Cholem, 1)
Wie a Blum in Ssof Summer!
Maine Eltern, oi weih,
Varjogen mich vun dir;
Varnehm main Geschrei,
Ich leb nit ohn dir!
Wu binstu, main Fraind, 2)
Chotsch auf a Scho?
Alle hoben mich faind,
Un du binst nito!
Wu binstu, main Nschome,
Wu binstu, oi gwald, sog, —
Wu binstu du, main Nechome, 3)
Bai Nacht un bai Tog?
כְ׳הָאבּ קֵיין נַחַת נִיט גֶעהַאט,
נוּר לֵיידֶען אוּנ קוּמֶער;
אִיךְ װְיַאנְיֶע װִי אַ חָלוֹם, 1)
װִי אַ בְּלוּם אִין סוֹף זוּמֶער!
מַיינעֶ עֶלְטֶערְן, אָי װֵעה,
פַארְיָאגֶען מִיךְ פוּן דִיר;
פַארְנֶעהם מַיין גֶעשְׁרֵיי,
אִיךְ לֶעבּ נִיט אָהן דִיר!
װְאוּ בִּינְסְטוּ, מַיין פְרַיינְד, 2)
חָאטְשׁ אוֹיף אַ שָׁעָה?
אַלֶע הָאבֶּען מִיךְ פַיינְד,
אוּנ דוּ בִּינְסְט נִיטָא!
װְאוּ בִּינְסְטוּ, מַיין נְשָׁמָה,
װְאוּ בִּינְסְטוּ, אָי גְװַאלְד זָאג, —
װְאוּ בִּינְסְטוּ דוּ, מַיין נֶחָמָה, 3)
בַּיי נַאכְט אוּנ בַּיי טָאג?
г-жа Б. Іоффе (Гродненск губ.).
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).
М. 3 Левинъ (Витебск губ.).
Е. Нурокъ (Тукумъ, Курляндск губ ).
I. Л. Раввинскій (Гадячъ, Полтавск губ.).


№ 194.
Wie a Strahl Faier 4)
Hot main Harzen ongezunden;
Un wer kenn schoin sain bai mir thaier,
Un wer kenn schoin heilen maine Wunden?
Mehr nit wie Einer
Kenn schoin heilen main Wund, —
Mehr wie Gott is nit einer,
Er kenn mich ratewen azund!
Mit a kurze Zait zurick
Wer is gewen glaich zu mir?
Es hot mir gespielt main Glick,
Wenn ich bin gesessen zusammen mit dir!
װִי אַ שְׁטְרַאהל פַייעֶר 4)
הָאט מַיין הַארְצֶען אָנְגֶעצוּנְדֶען;
אוּנ װֶער קֶען שׁוֹין זַיין בַּיי מִיר טַייעֶר,
אוּנ װֶער קֶען שׁוֹין הֵיילֶען מַיינֶע װְאוּנְדֶען?
מֶעהְר נִיט װִי אֵיינֶער
קֶען שׁוֹין הֵיילֶען מַיין װְאוּנְד, —
מֶעהר װִי גָאט אִיז נִיט אֵיינֶער,
עֶר קֶען מִיךְ רַאטֶעװֶען אַצוּנְד!
מִיט אַ קוּרְצֶע צַייט צוּרִיק
װֶער אִיז גֶעװֶען גְלַייךְ צוּ מִיר?
עֶס הָאט מִיר גֶעשְׁפִּילְט מַיין גְלִיק,
װֶען אִיךְ בִּין גֶעזֶעסֶען צוּזַאמֶען מִיט דִיר!
Ich welk wie a Blatt
Wu nehm ich main Fraihait
Du bist doch main Nechome
A Funk vun a Strahl Faier
1) אִיךְ װֶעלְק װִי אַ בְּלַאט
2) װְאוּ נֶעהְם אִיךְ מַיין פְרַייהַייט
3) דוּ בִּיסְט דָאךְ מַיין נֶחָמָה
4) אַ פוּנְק פוּן אַ שְׁטְרַאהְל פַייעֶר

↤ 155

Un haint thu ich weinen un klogen,
Maine Liebe is vun mir wait;
Var keinem kenn ich nit sogen,
As ich hob in Harzen a Strait.
Ich trink sich jetzt in a Taich,
Wos 1) alle Mentschen sehen mit die Eigen;
Wos teig mir main Gut’s un main Raich,
As er is vun mir verfleigen!
Verfleigen is er vun mir
In a ganz waite Land;
Zu sogen var maine Eltern
Is mir a greisser Schand.
Maine Eltern thuen mich frägen:
Wos bin ich asei betribt?
Zi denn kenn ich sei sogen,
As ich bin in einem verliebt!
Verliebt bin ich in einem,
Wos er is mir take nit wert;
Derzeilen kenn ich var keinem —
Mistome is mir vun Gott asei beschert!
אוּנ הַיינְט טוּה אִיךְ װֵיינֶען אוּנ קְלָאגֶען,
מַיינֶע לִיבֶּע אִיז פוּן מִיר װַייט;
פַאר קֵיינֶעם קֶען אִיךְ נִיט זָאגֶען,
אַז אִיךְ הָאבּ אִין הַארְצֶען אַ שְׁטְרַייט.
אִיךְ טְרִינְק זִיךְ יֶעצְט אִין אַ טַייךְ,
װָאס 1) אַלֶע מֶענְטְשֶׁען זֶעהֶען מִיט דִי אוֹיגֶען;
װָאס טוֹיג מִיר מַיין גוּטס אוּנ מַיין רַייךְ,
אַז עֶר אִיז פוּן מִיר פֶערְפְלוֹיגֶען!
פֶערְפְלוֹיגֶען אִיז עֶר פוּן מִיר
אִין אַ גַאנְץ װַייטֶע לַאנְד;
צוּ זָאגֶען פַאר מַיינֶע עֶלְטֶערְן
אִיז מִיר אַ גְרוֹיסֶער שַׁאנְד.
מַיינֶע עֶלְטֶערְן טוּהֶען מִיךְ פְרֶעגֶען:
װָאס בִּין אִיךְ אַזוֹי בֶּעטְרִיבְּט?
צִי דֶענְן קֶען אִיךְ זֵיי זָאגֶען,
אַז אִיךְ בִּין אִין אֵיינֶעם פֶערְלִיבְּט!
פֶערְלִיבְּט בִּין אִיךְ אִין אֵיינֶעם,
װָאס עֶר אִיז מִיר טַאקֶע נִיט װֶערְט;
דֶערְצֵיילֶען קֶען אִיךְ פַאר קֵיינֶעם —
מִסְתָּמָה אִיז מִיר פוּן גָאט אַזוֹי בֶּעשֶׁערְט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).


№ 195.
Mit daine sissenke Reidelech
Hostu mir zu sich zugezeigen,
Un haint lachstu vun mir aus
Un du willst schoin mit mir gor nit reiden!
Deriber bin ich varändert geworen,
Main Gesicht hot a Faier varbrennt;
Main Nomen hob ich ongeworen,
Vun die Zait wos ich hob dich derkennt.
מִיט דַיינֶע זִיסֶענְקֶע, רֵיידֶעלֶעךְ
הָאסְטוּ מִיר צוּ זִיךְ צוּ גֶעצוֹיגֶען,
אוּנ הַיינְט לַאכְסְטוּ פוּן מִיר אוֹיס
אוּנ דוּ װִילְסְט שׁוֹין מִיט מִיר גָאר נִיט רֵיידֶען!
דֶערִיבֶּער בִּין אִיךְ פַארֶענְדֶערְט גֶעװָארֶען,
מַיין גֶעזִיכְט הָאט אַ פַייעֶר פַארְבְּרֶענְט;
מַיין נָאמֶען הָאבּ אִיךְ אָנְגֶעװָארֶען,
פוּן דִי צַייט װָאס אִיךְ הָאבּ דִיךְ דֶערְקֶענְט.
Un
1) אוּנ

↤ 156

Bai maine Eltern bin ich thaier gewesen,
Asei wie die Eigen in Kop;
Un haint hostu mir varschmodert,
Asei wie a leimenem Top.
Main Gesicht hot a Faier varbrennt,
Vun maine Eigen thut es regenen;
Oi und weih is zu mir,
Ich wel sich mit dir opgesegenen!
בַּיי מַיינֶע עֶלְטֶערְן בִּין אִיךְ טַייעֶר גֶעװֶעזֶען,
אַזוֹי װִי דִי אוֹיגֶען אִין קָאפּ;
אוּנ הַיינְט הָאסְטוּ מִיר פַארְשְׁמָאדֶערְט,
אַזוֹי װִי אַ לֵיימֶענֶעם טָאפּ.
מַיין גֶעזִיכְט הָאט אַ פַייעֶר פַארְבְּרֶענְט,
פוּן מַיינֶע אוֹיגֶען טוּהְט עֶס רֶעגֶענֶען;
אָי אוּנְד װֵעה אִיז צוּ מִיר,
אִיךְ װֶעל זִיךְ מִיט דִיר אָפְּגֶעזֶעגֶענֶען!
М. З. Левинъ (Витебск. губ.).


№ 196.
Spazieren sainen mir
Beide gegangen;
Viel Dunnern un Blitzen
Sainen ariber gegangen
Oi, ’ch hob gethon asa Sach,
’ch hob gor nit betracht;
’ch hob gemeint, as ’s is Tog —
Zum Ssof is gor Nacht!
Oi, Mame, Mame,
Du binst doch gerecht:
As men folgt nit kein Eltern,
Kummt araus schlecht!
Er hot mir geschonken
A Fingerl Gold;
Er hot sich gebeten,
Un ich hob nit gewollt.
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
Er hot mir geschonken
A Bintele Perl,
Kdei main schwarz Ponim
Soll klärer weren.
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
Mame, Mame!
’s kenn anders nit sain:
Der scheininker Jingele
Mus mainer sain!
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
שְׁפַּאצִירֶען זַיינֶען מִיר
בֵּיידֶע גֶעגַאנְגֶען;
פִיל דוּנֶערְן אוּנ בְּלִיטְצֶען
זַיינֶען אַרִיבֶּער גֶעגַאנְגֶען
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהן אַזַא זַאךְ,
כְ׳הָאבּ גָאר נִיט בֶּעטְרַאכְט;
כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז סְ׳אִיז טָאג —
צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט!
אָי, מַאמֶע, מַאמֶע,
דוּ בִּינְסְט דָאךְ גֶערֶעכְט:
אַז מֶען פָאלְגְט נִיט קֵיין עֶלְטֶערְן,
קוּמְט אַרוֹיס שְׁלֶעכְט!
עֶר הָאט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען
אַ פִינְגֶערְ׳ל גָאלְד;
עֶר הָאט זִיךְ גֶעבֶּעטֶען,
אוּנ אִיךְ הָאבּ נִיט גֶעװָאלְט.
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.
עֶר הָאט מִיר גֶעשָׁאנְקֶען
אַ בִּינְטֶעלֶע פֶּערְל,
כְּדֵי מַיין שְׁװַארְץ פָּנִים
זָאל קְלֶערֶער װֶערְ׳ן.
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.
מַאמֶע, מַאמֶע!
סְ׳קֶען אַנְדֶערְס נִיט זַיין:
דֶער שֵׁיינִינְקֶער אִינְגֶעלֶע
מוּז מַיינֶער זַיין!
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.

↤ 157

Wie gut un wie weihl
Wollt uns gewen,
Wenn mir wollten beide
A Por-volk gewen!
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
Du host mir gegeben
Seiher viel Geld,
Hob nischt kein Schand, —
Du host varfinstert main Welt!
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
’ch hob gespielt a Liebe —
’ch hob gemeint, ’s wet sain gut,
Un itzt vergiesst men
Wie Wasser main Blut.
Oi, ’ch hob gethon asa Sach etc.
Gespaziert hoben mir
Barg aruf un arop,
Un itzt sogt mir main Mame:
„Brech du dain Kop!“
Oi, ’ch hob gethon asa Sach, etc.
’ch hob doch getrunken
Die thaierste Wain,
Itzt ruft mir main Mame;
„Du Chaser, du Schwain!“
Oi, ’ch hob gethon asa Sach,
’ch hob gor nit betracht;
’ch hob gemeint, as ’s is Tog —
Zum Ssof is gor Nacht!
Oi, Mame, Mame,
Du binst doch gerecht:
As men folgt nit kein Eltern,
Kummt doch aus schlecht!
װִי גוּט אוּנ װִי װֵייהל
װָאלְט אוּנְז גֶעװֶען,
װֶען מִיר װָאלְטֶען בֵּיידֶע
אַ פָּאר-פָאלְק גֶעװֶען!
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.
דוּ הָאסְט מִיר גֶעגֶעבֶּען
זֶעהֶער פִיל גֶעלְד,
הָאבּ נִישְׁט קֵיין שַׁאנְד, —
דוּ הָאסְט פַאר פִינְסְטֶערְט מַיין װֶעלְט!
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.
כְ׳הָאבּ גֶעשְׁפִּילְט אַ לִיבֶּע —
כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, סְ׳װֶעט זַיין גוּט,
אוּנ אִיצְט פֶערְגִיסְט מֶען
װִי װַאסֶער מַיין בְּלוּט.
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ א. ז. װ.
גֶעשְׁפַּאצִירְט הָאבֶּען מִיר
בַּארְג אַרוּף אוּנ אַרָאפּ,
אוּנ אִיצְט זָאגְט מִיר מַיין מַאמֶע:
„בְּרֶעךְ דוּ דַיין קָאפּ!“
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ, א. ז. װ.
כְ׳הָאבּ דָאךְ גֶעטְרוּנְקֶען
דִי טַייעֶרְסְטֶע װַיין,
אִיצְט רוּפְט מִיר מַיין מַאמֶע,
„דוּ חֲזִיר, דוּ שְׁװַיין!“
אָי, כְ׳הָאבּ גֶעטָאהְן אַזַא זַאךְ,
כְ׳הָאבּ גָאר נִיט בֶּעטְרַאכְט;
כְ׳הָאבּ גֶעמֵיינְט, אַז סְ׳אִיז טָאג —
צוּם סוֹף אִיז גָאר נַאכְט!
אָי, מַאמֶע, מַאמֶע,
דוּ בִּינְסְט דָאךְ גֶערֶעכְט:
אַז מֶען פָאלְגְט נִיט קֵיין עֶלְטֶערְן,
קוּמְט דָאךְ אוֹיס שְׁלֶעכְט!
Б. М. Кассель и А. Д. Пикъ (Ковенск. губ.).

↤ 158


№ 197.
Die Lwone schaint in Mitten der Welt.
Orm is kein Schand, nit ich hob varspielt main Welt!
Ich hob opgelebt a Leben, ich hob sich gor nit betracht:
Ich hob gemeint — ’s is Tog, zum Ssof is gor Nacht!
— Seh, main Tochter, die Ster