דע חכמה לנפשך קבלה בראשית תשס"ו
דע חכמה לנפשך קבלה בראשית תשס"ו - - דע חכמה לנפשך קבלה בראשית תשס"ו המשך - - צוריק צו דע חכמה לנפשך קבלה בלעטל
דא"ח רעוא דרעוין פרשת בראשית תשס"ו פון ר' יצחק מאיר מארגנשטערן
ועיין ברש"י הק': אמר רבי יצחק לא היה צריך להתחיל אלא מהחודש הזה לכם, שהיא מצוה ראשונה שנצטוו ישראל, ומה טעם פתח בבראשית, משום כח מעשיו הגיד לעמו לתת להם נחלת גוים, שאם יאמרו אומות העולם לישראל ליסטים אתם שכבשתם ארצות שבעה גוים, הם אומרים להם כל הארץ של הקב"ה היא, הוא בראה ונתנה לאשר ישר בעיניו, ברצונו נתנה להם וברצונו נטלה מהם ונתנה לנו:
א] עס ווערט געברענגט אין תיקוני זוה"ק (תי' ג' דף י"ח ע"א) אז בראשי"ת באטרעפט רא"ש בי"ת וואס איז מרמז אויף די צדיקי הדור וואס זענען די ראשי בית ישראל, און אזוי אויך איז די סיום התורה"ק לעיני כל ישראל וואס עיני ישראל איז אויך מרמז אויף די צדיקי הדור וואס ווערן אנגערופן עיני העדה, וואס דאס דארף צו זיין די שטענדיגע עבודה, זיך צו מקשר זיין מיט די צדיקים אמיתיים און זיך מתבונן זיין אין זייערע הייליגע דרכי העבודה, און בפרט בשעת ווען א צדיק ווערט נפטר פונעם עלמא הדין, וואס כידוע איז ער דעמאלס מפקיר זיינע אלע מדרגות, און דער וואס איז א בר דעת כאפט זיך דעמאלס צו צו די גרויסע מדרגות (כידוע מהרבי ר' יונתן אייבישיטץ זי"ע), און דורכדעם וואס מען איז זיך מקשר צו די צדיקים, איז מען ממילא זוכה צו א העכערע השפעה דקדושה, און דורכדעם איז מען ממילא זוכה צו פארשניידן און מנצח זיין די אלע קליפות און די אלע משטינים בעבודת השי"ת (ועיין ספר הגילגולים פרק נ"ב שארית ישראל שער התקשרות לצדיקים דרוש א' ודרוש ד' מאמר ד'), און דאס איז וואס רש"י הק' שרייבט אז בעצם וואלט מען געדארפט אנהייבן די תורה הק' מיט איהרע מצוות, נאר כח מעשיו הגיד לעמו, דהיינו אז פאר מען הייבט נאר אן צו לערנען דארף מען זיך קודם כל מדבק זיין אין די אבות הק', און מיט זייער כח און השפעה קען מען שטייגן העכער און העכער, און מכניע זיין און מנצח זיין אלע קלי' און אוה"ע.
ב] און בפרט אין די גרויסע זמן וואס מיר האלטן יעצט ביי די יחוד פון שמיני עצרת, וואס איז דער זמן פון הסתלקות הצדיקים בסוד הריגת הבל על ידי קין, וואס כידוע איז די יחוד פון שמיני עצרת בבחי' יחוד קין, און די יחוד פון פסח איז בבחי' יחוד הבל (עיין שער הכוונות סוכות דרוש ח'), דהיינו אז די יחוד פון שמיני עצרת ביז פסח איז בבחי' חיצוניות העולמות, און טאקע דערפאר איז דאס בבחי' גבורות גשמים וואס איז בבחי' גבורה, ווייל עס פעהלט פארן יחוד די אמתע נקודה הפנימית פונעם יחוד, און ממילא איז די זמן א גרויסע סכנה פאר צדיקי אמת זיי זאלן נישט ח"ו געשעדיגט ווערן דורך די גבורות און חיצוניות העולמות.
און טאמער עס איז ליידער יא אוועקגענומען געווארן דער צדיק האמת פון כלל ישראל, דארף מען צו וויסן אז די חשכות און ירידה איז נאר לצורך עליה וטהרה, און ווי דער הייליגער אר"י זי"ע איז מבאר די פסוק אשר שלט האדם באדם לרע לו (שער הפסוקים קהלת שער הגילגולים כ"ז), וואס די ר"ת ה'אדם ב'אדם ל'רע איז הב"ל, כידוע אז הבל איז בדרך כלל די מקום הקדושה צד החסד ופנימי' האור וואס איז רובו טוב, און טאמער דדער שטן וואס איז בבחי' חיצוני האט געהאט א שליטה אויפן צדיק און ער מיינט אז ער האט מנצח געווען די קדושה רח"ל, וויבאלד ער זעהט דאך אז ער האט פוגם געווען אינעם קדושה, דארף מען צו וויסן אז אדרבה אין די צייט פונעם חשכות איז באהאלטן אויך גרויסע אורות פון טהרה, ווי חז"ל זאגן (ילקוט שמעוני במדבר פ"כ) אז מיתת צדיקים מכפרת ומטהרת פונקט אזוי ווי דעם פרה אדומה, ממילא קומט דאך אראפ אויפן וועלט א מורא'דיגע כח הטהרה ותיקון, און דאס איז אלעס נאר מיטן כח החשכות דורכן הסתלקות הצדיק, און די עבודה איז בבחי' רוחו של משיח וואס דעמאלס בימי ביאת המשיח ב"ב, וועט נתגלה ווערן אז אלע חשכיות און אלע העלמות און הסתרות וואס כלל ישראל האט געליטן אלע דורות איז נאר געווען אויפצוהייבן און מטהר זיין מעהר און מעהר ניצוה"ק, און דייקא די אלע ירידות האבן מקרב געווען ביאת המשיח והתגלות כבוד מלכותו ית"ש, און דאס איז וואס די פסוק זאגט והארץ היתה תהו ובהו וחשך על פני וגו', דהיינו די חשכות וואס די גבורות האבן זיך געשטארקט און האבן אוועקגענומען א צדיק אמת, און ממילא איז געווארן א חשכות אויפן וועלט, און די צדיקי הדור האבן מורא צו מען האט אפשר נישט אויפגעטוהן אויף ריכטיג ביי די גרויסע יחוד פון שמיני עצרת, זאגט די פסוק ורוח אלהי"ם מרחפת על פני המים דא רוחו של משיח (בראשית רבה ב'), דהיינו אז מען דארף מגלה זיין און מאיר זיין אורו של משיח צדקנו, און מגלה זיין די הארה אינעם הסתרה אז דער סילוק הצדיק איז זיכער נאר געווען לצורך עליה וטהרה פאר גאנץ כלל ישראל, אבער דאס אלעס איז נאר אז מען איז זיך מקשר און מדבק אינעם צדיק, און מען גייט נאך זיינע וועגן אין עבודת השי"ת, און ממילא זעהט מען דאך אז אלעס איז נאר געווען לטובה ולהתעלות.
ג] והנה עס ווערט געברענגט אין חז"ל (בראשית רבה כ"ב) אז די קנאה וואס קין האט מקנא געווען הבל איז געווען די צווילינג וואס איז געבוירן געווארן צו הבל מעהר ווי קין, דער ביאור הענין איז מבאר דער הייליגע אר"י זי"ע (שער הפסוקים בראשית ד'), כידוע אז עס איז פארהאן צוויי חלקים אינעם השגות וקיום המצוות, צל"ם דמו"ת מלשון הפסוק בצלמו כדמותו, "צלם" איז בבחי' ז"א [זעיר אנפין ו' מידות] וואס זעיר אנפין איז בבחי' התורה הק' וואס ווערט אנגערופן תפארת, והיינו די עצם לימוד התורה"ק וקיום המצוות, וואס דאס איז די צלם האלוקות ממש, "דמות" איז בבחי' נוקבא [מלכות] וואס מלכות איז דער סוד האמונה והיינו די קיום המצוות מיטן דביקות האלוקי ויחודי שמות הק', וואס דאס איז בחי' דמות דמיון דהיינו די אינדרויסנדיגע דמיון [בחי' מלכות] וואס א מענטש קען זיך מדמה זיין און מדבק זיין אין אלוקות, און קין האט נאר געהאט די בחי' פון צלם אבער די בחי' פון דמות וואס הבל האט מוסיף געווען אויף קין האט ער נישט געהאט, און טאקע דערפאר האט השי"ת נישט מקבל געווען זיינע קרבנות, ווייל עס איז נישט געטוהן געווארן בשלימות בדחילו ורחימו.
און צו מתקן זיין די פגם וואס איז געווען ביי קין, שטייט פונעם אר"י הק' זי"ע (שער הגילגולים ל"ו) אז די נפש רוח נשמה פון קין זענען מגולגל געווארן אין דריי מענטשן, בסוד הפסוק כל הורג קין שבעתים יק"ם, וואס יק"ם איז ר"ת י'תרו ק'רח מ'צרי, דהיינו די נפש פון קין איז מגולגל געווארן אינעם מצרי וואס משה רבינו ע"ה האט איהם געהרג'ט, די רוח איז מגולגל געווארן אין קרח, און די נשמה איז מגולגל געווארן אין יתרו, און די עבודה איז פון די שטענדיגע עבודות פון צדיקי אמת און בפרט אין די ווינטער טעג און בפרט נאך שמיני עצרת, וואס כנ"ל איז די יחוד פון שמיני עצרת געווען בבחי' חיצוניות בחי' "גבורות" גשמים בסוד קין, וואס דורך די בחי' פון חיצוני' ווערט נתעורר די פגם פון קין וואס איז אויך געקומען דורך די חיצוני', ממילא דארף מען זייער שטארק נזהר זיין אז די יחוד זאל זיין אויף א גוטע אופן אן קיין הסתרות, ממילא דארף מען זעהן מתקן צו זיין די אלע בחי' פון די נפש רוח נשמה פון קין.
והנה די דריי חלקים פון די נפש רוח נשמה פון קין זענען אקעגן די ג' דברים המוציאין את האדם מן העולם קנאה תאוה כבוד (אבות פרק ד' כ"א), די נפש וואס איז די קלענסטע חלק בבחי' עולם העשיה איז אקעגן קנאה, וואס קנאה איז די נידריגסטע מדרגה און גאהר א שווערע קלי' וואס ווערט נמשך דורכדעם וואס קין האט גע'הרג'ט הבל, וואס קנאה איז א נידריגע מדרגה וויבאלד ער איז מקנא די עשירות פון יענעם, וואס איז דאך בעצם נישט צום פארשטיין, ווייל לו יהא אז יענער וואלט נישט געווען א עושר וואלט ער נישט געהאט קיין שום תאוה צו דעם, נאר ווייל יענער איז א עושר וויל ער אויך זיין אזוי דאס איז א נידריגע חמדה און נסיון, און ווען דער מענטש באקומט די נסיונות פון קנאה, דארף ער זיך מתגבר זיין מיט די גרעסטע מלחמות אקעגן דעם, ווייל דאס איז א קלי' קשה מאד, און די ערשטע דרך ווי צו עוקר זיין די שלעכטע מידה, איז דורך שמות הק' וואס זענען מכניע די קלי' און זענען זיי מבטל, און דאס איז ווי עס ווערט געברענגט ביי דער מצרי וואס משה רבינו ע"ה האט איהם גע'הרג'ט, [וואס ביי דער מצרי איז אויך געווען א ענליכע מעשה אז ער האט געוואלט הרג'ענען א איד וועגן ער האט מקנא געווען אין זיין ווייב,] וואס כידוע איז אינעם מצרי געווען מגולגל די נפש פון קין, און משה רבינו ע"ה האט איהם גע'הרג'ט מיטן שם הוי"ה בסוד הפסוק ויפן כ"ה וכ"ה, וואס דאס איז דער סוד פון יחודא עילאה און יחודא תתאה פון די פסוקי קרי"ש, דהיינו שמע ישראל וגו' און ברוך שם כבוד וגו', וואס ביידע זענען כ"ה אותי' [ברוך שם מיטן כולל], וואס שמע ישראל איז אקעגן די שם ע"ב וואס איז בסוד יחודא עילאה אז די גאנצע בריאה איז איין שטיק אלוקותו ית"ש ממש בסוד מלא כל הארץ כבודו, און ברוך שם כבוד מלכותו וגו' איז אקעגן די שם מ"ב וואס איז בסוד יחודא תתאה וואס איז מרמז אויף עליית הניצוה"ק, דהיינו מייחד זיין אלוקותו ית"ש אפי' אין די נידריגסטע פלעצער, און אזא איינער וואס ער האט נסיונות פון קנאה וואס אויף דעם זאגט די פסוק ורקב עצמות קנאה, דהיינו אז קנאה טוהט פארלענדן און פארלעשן די עצמיות הקדושה פונעם מענטש, ממילא דארף מען זיך מתגבר זיין מיטן חידוש עצם הבריאה מיטן גילוי אלוקות סיי בבחי' יחודא עילאה און סיי בבחי' יחודא תתאה בסוד שם ע"ב ושם מ"ב.
און דערנאך דארף מען זעהן מתקן צו זיין די בחי' פון תאוה וואס איז בסוד עולם היצירה בבחי' רוח פון קין, וואס תאוה איז אביסל אן איידעלערע מידה ווי קנאה, ווייל ער איז זיך מתאוה צו א געוויסע זאך נישט דווקא ווייל יענער האט דאס, נאר ער פאר זיך זעלבסט האט א געוויסע תאוה, ווי עס איז געווען ביי קרח וואס ער האט מתאוה געווען לגדולה צו ווערן נשיא ביי כלל ישראל, און די תאוה האט משה רבינו באגראבן אינעם ערד ויפתח ה' את פי האדמה, ווייל דאס איז גאהר א נידריגע קלי' וואס מען דארף עס באגראבן און באהאלטן טיעף טיעף אינעם ערד, און דאס איז אלעס בכח קדושת משה רבינו ע"ה משה אמת ותורתו אמת (ב"ב ע"ד ע"א), און ווי צדיקים זי"ע האבן געזאגט אז מיטן כח התורה הק' קען מען אינגאנצן אויסרייסן די קלי' פון תאוה [אם בא לך מנוול זה משכהו לביהמ"ד], און בפרט תאות הניצחון וואס איז גורם מחלוקת און פירוד לבבות ביי כלל ישראל, און דורכן דביקות והתמדת לימוד התורה"ק וואס אורייתא וישראל וקוב"ה חד הוא (זוה"ק ח"ג ע"ג ע"א), קען מען ארויסרייסן די כח הפירוד ותאוות הניצחון בסוד הפסוק לתאוה יבקש נפרד, דהיינו אז דורכדעם וואס מען רייניגט זיך אויס פונעם מחלוקת ופירודים ווערט מען ניצול פון אלע מיני תאוות עולם הזה.
און דערנאך דארף מען זעהן צו מתקן זיין די בחי' כבוד וואס איז בבחי' עולם הבריאה בסוד נשמת קין, וואס כבוד איז בעצם אן איידעלע מידה, וואס בעצם יעדע מענטש פארמאגט אין זיך אביסל כבוד, והא ראיה ווייל קיינער וועט נישט גיין אין גאס אויף א משונה'דיגע אופן ווייל יעדער איינער האט אין זיך די פשוט'ע כבוד עצמי כבוד בני אדם, אבער מען דארף צו וויסן אז יעדע כבוד וואס איז נוגע צו אנדערע אידן דארף מען זיין א ענו ושפל ברך, און אדרבה מכבד זיין יעדע איינער וכל אדם יהא גדול בעיניך [אגרת הרמב"ן], און דאס האט משה רבינו ע"ה מתקן געווען ביי יתרו זיין שווער, וואס יתרו איז מלשון יתר שאת מלשון התנשאות וגאוה (בעש"ט הק' בראשית אות י"ז ישמח משה פר' תרומה), און אינעם כבוד איז אויך שייך כבוד אלהי"ם דהיינו מגלה זיין כבוד מלכותו ית"ש, און ווי מען זעהט אז די שכינה הק' ווערט אנגערופן כבוד (פרד"ר שער כ"ג פרק י"א אור הנערב ח"ז חלק הכינויים א'), און אזוי אויך די נשמה ווערט אנגערופן כבוד בסוד הפסוק למען יזמרך כבוד ולא ידום וגו'.